03.20í4 4 FEBRUARI T/M 3 MMRT 2014
ADVIESPRIJS € 5,50
§frnar
ffi {# .irl
.
":qe
'Cverdreven bezorg d ziln heeft echt geen zin' a,.
..
rI
.:. j
ALLEEN'
,,
'
I
!
v{"
GABY LIJDT ELKE DAG HEFTIGE PIJN En tóch wil ik zes kinderen'
wAT ROZUN&'ES, FRUITSAP ERBIJ Goed loezig mama! Cf,,. juist niet?
llill illlllllllilllillilllll
tfl
ilfltÏlfr
l
o
CI
ral
Je kind treiterl speelvriendjes en gooit cadeautjes ongeï'nteresseerd in de hoek, Delen? Nooit van gehoord, Soms
lijl
't
of je een kleine tiran op de wereld hebt
gezet,,, Kun je sociaal gedrag aanleren? "Dat vind ik slom!" O jee. Hel was eruit voordat je kon ingrijpen. Je peuter van drle krijgt een cadeautje, en voorziet het onmiddellijk van zijn ongezouten menlng. De gulle gever kijkt wat beteuterd, lacht het weg en jij... zou het liefst verdwijnen door de kier onder de deur. Zie je wel, je doet vast iels grÍwelijk mis in de opvoeding. In plaats van een lief, sociaal kind dat respectvol omgaat met anderen, heb je een klein monslertje gecreëerd dat zich asociaal gedraagl. Hoe brei je dlt in hemelsnaam nog recht? "Geen zorgen", lacht orthopedagoog Fiona Craenen, zeif moeder van Luuk (6), Floris (4) en Saar (1). 'louw klnd zal niet de eerste zijn dÍe zoiets roept. In de peuterperiode staat'ik' nu eenmaai centraal. Het is een stap naar zelfstandigheid en de ontwíkkeling tot een sociale kleuter. Daama, vanaf de kleuterperiode, leert een kind zich pas echt te verplaatsen in een ander, Dan komt het besef dat er andere individuen zijn mel eigen ideeën, wensen en gevoelens. Mentaliseren heet dat: weet hebben van je eigen binnenwereld, die van de ander en daarover kunnen denken, voelen en communiceren in taal en gedrag."
Gelukkig, jouw kind is dus niet de enige 'aso in luiers' Toch kun je vanaf de geboorte van je kind al wel een beginnetje maken met het aanleren van sociaal gedrag. Fiona: "Spiegelneuronen, die je kind in staat stellen om gedrag van anderen
af te kijken en over te nemen, zijn namelijk al vanaf de geboorte aanwezig in de hersenen en zorgen ervoor datje kind zich kan hechten. Hechting is óók de basis voor sociaal gedrag, het is een voorwaarde om jezelf, de ander en de wereld te verkennen. Voor dit ailes geldt dat een klnd het meeste leert van v/at hij ziet bi.j een ander. Pas vanaf een jaar of acht kunnen kinderen reflecteren op hun ergen gedachten en handelen. Dan leren ze wat hel effect is van hun gedrag op anderen. Tol die tijd hebben kinderen het nodig dat ze daarin gecorrigeerd of gehoipen worden door hun omgeving." Hm, zo snel mogelijk het goede vooi-beeld geven, dus. Maar hoe doe je dat? Een "Nou lÍeverd, dat is niet zo aardig om te zeggen tegen oma, kijk eens hoe verdrielig ze is" komt dus niet aan bij een dwarse driejarige die zich niet in een ander kan verplaatsen. Voor je het weet, krijg je een: "Jij bent ook stom!" naar je hooíd. Zoals je er waarschijnlijk ook weinig aan kunt doen dat je kind een speelkameraadje zonder pardon het huis uit treitert. "ik gó níet met het keukentje, dat is voor meisjesl Hlj mag nlet met mijn Cars-autooljesl Het is míjn speelgoed!" Sussen, dvd-speler aan, omkopen met snoep - niks lijkt te helpen. Hoe leert hij 'l ooit?
"Voordoen", zegt Fiona. "A1 vanaf de geboorte het goede voorbeeld geven. Model staan voor dat wat je je klnd wil leren. Als je als ouders nooit begrip hebt voor de ander, za1 je kind dit ook minder snel leren. Toch bepaalt niet a11een jouw ro1 als ouder het sociale gedrag van je kind De persooniijkherd wordt bepaaici door meer factoren, zoals aanieg, school,
buurt en vrienriel.
>
I
INFOBMATIEF
Dominantie is niet erg,
#ffi wffituw&ffiffiffi == €€ffiffi.ffituffiB ffiffiffi #ffi ##ffi
tuffiffiffiffiffiffi ffiru wffituffiffiffi-% <
En gelukkig, er zí)n meer manieren om je kind wat socialer te maken. Klusjes doen, bijvoorbeeld. Fiona: "Laat je kind helpenl Let alleen wel op datje je peuter niet verantwoordelijk maakt voor een taak, een kind moet wel 'n kind kunnen blijven. Begeleid hem of haar brj het klusje, maar neem het niet over. In de jungle van de school moet hij of zij het ook zelf zíen te regelen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je het spreekwoordelijke gereedschapskistje van je kind weet te vullen, zodat 'ie daar uiteindehjk zelf de gereedschappen uit kan halen die nodig zijn. Probleemoplossende vaardigheden kunnen dan heel handig zijn."
LEIDERS EN VOLGERS Allemaal. leuk en aardig, die probleemoplossende vaardigheden, maar voorlopig wil dat weggetreiterde wiendje niet meer komen spelen en het tweede slachtoffer is door jouw dominante peuter ook a1 vakkundig de deur uit gewerkt.
Hoe leer je een dominante peuter dat hij of zij echt wat aardiger moet zijn tegen andere kinderen? "Kijk eerst eens waaróm je kindzichzo dominant opsteit", zegt Fiona. "Sommige kinderen hebben namelijk helemaal niet de bedoeling om te domineren; ze gedragen zich alleen dominant omdat ze grip willen houden op het spel, zodat het veilig blijft. le kuntje kind daar best in begeleiden: vraag waarom hij of zij zo doet en bedenk samen hoe het anders zou kunnen. Laat je kind zijn vriendjes bijvoorbeeld vragen of zij een bepaald taakje willen doen, dat hij eigenlryk zelf op zich wilde nemen. Op zich is dominantie trouwens niet zo erg. In de volwassen wereld heb je ook leiders en volgers, niks mis mee. Het kan wel goed zijn om met je kind te bespreken hoe hij het zou vinden als een van zljn vriendjes zich zo tegen hém zou gedragen." Nou, dat zou hij vast vreselijk vinden, maar intussen heeft je peuter wé1 zijn favoriete speelgoed heimelijk in z'n speeltent gestouwd. Zelf is 'ie er veiiigheidshalve pontificaal voor gaan zitten, armen demonstratief over elkaar geslagen. "Dat is van míj." Wanneer breekt de tijd aan dat het speien van je kindjejuist tijd oplevert, in plaats van kost? Ofleert'ie nooit delen? "Hoewel je kind de eerste jaren voorai op zichzelf is gericht, kun je hem of haar wel ieren dat deien echt moet", stelt Fiona. "Zoals je je kind al heel vroeg leert dat sjaan ook niet mag. Maar delen is wel moeilijk, zelfs voor
Ir í
lördercn
volwassenen. Zelf willen we toch eigenlijk ook het liefst dat laatste chocolaatje? Hoe goed een kind kan delen hangt ook weer van veel factoren af. Het delen van iets bijzonders is al lastiger dan het delen van iets waarvan ze al veel hebben of wat ze vaak krijgen - snoep bijvoorbeeld. Daar kun je thuis prima mee oefenen, door bijvoorbeeld ieder kind apart iets te geven dat ze vervolgens moeten verdelen. Zo leren ze ook het sociale aspect ervan. Dat het leuk is als je met iemand deelt, en dat anderen daar blij van worden. Samen spelen, samen deIen. Je kunt je kind vooraf bijvoorbeeld één speeltje apart laten leggen dat hij echt niet wil delen. Zo voldoe je een beetje aan de behoefte van'eigenbehoud' - ook wat waard." Ja, met dat eigenbehoud van een dominant kind zit 't wel snor, maar hoe ga je ermee om als jouw kind juist het tegenovergestelde i.s? Zoveel'baasjes' als er zijn, zoveel kinderen die meegaand zí)n of zelfs helemaai niet willen spe1en zijn er ook. Is dat eigenlijk erg? "1À7e1nee, daar is niks mis mee", zegt Fiona. "Vergeet niet dat kinderen al best veel moeten op een dag, en dat ze op de crèche, kinderopvang of op school ook al veel speien. Stimuleren mag, maar verplichten is uit den boze. Sommige kinderen zijn gewoon moe van de dag, vinden het nog spannend ofhebben meer tijd nodig om een ple§e in de groep te veroveren." Je kind weerbaarder maken is lastiger. Fiona: "Al is het meegaande gedrag van je kind vaak jouw visie op het speI, en heeft je kÍnd er helemaal geen last van. Vraag je kind of hij het spelen zo f,jn vindt gaan of niet. A1s het niet nodig is, Ieg er dan geen ladÍng op dat hij niet zo goed voor zichzelf kan opkomen. Als hij er wel last van heeft, oefen je thuis met wat hij kan zeggen. Geef je kind vertrouwen in zichzelf. Je mag anders zijn en niet iedereen hoeft je wiend te zijn.'Stop, hou op', leren ze vaak op school. Kort maar krachtig. Het ís met name belangrijk dat een kind zijn eigenheid behoudt. A1s je kind met iedereen speelt, is dat prima. A1s je kind met iedereen meeloopt en niet ieert om keuzes te maken of na te denken over wat hij of zrj zelf wil, is dat niet zo goed. Tegelijkertijd moet je kind ook Leren zich staande te houden tussen ale kinderen. Sociale druk speelt een enorme rol."
y#'#-##il##kg' ffiffiH ffiffiffi%Hffi W&ffi ffiffiH W#ffiffiffiffiffituffi w:effi ffiffiffi &#ffiffiffi
INFORMAIIEF
Het goede nieuws is:je zorgen maken is zelden nodig. "Tenzij je kind niet lekker in zijn of haar vel zlt, of anderen je aanspreken op zljn timide gedrag. Houd het ín de gaten en praat bij twijfel met de leerkracht. Volg je gevoel! Beseí ook dat je hel bekijkt vanuit je eigen reíerentiekader Als je zelí een heel sociale moeder bent dle met iedereen op school een praatje maakt en kopjes koff,e drinkt mel iedeïeen, zegt dat nog niet dat jouw kind ook zo is."
En onthoud:
DE MAATSTAF En ach, we weten allemaai dat wat jij ziet van je kind op sociaal vlak, helemàói niet dé maatstaí hoeft te zijn voor hoe a1s je er niet bij bent. Jouw draak bij het avondeten die vanmiddag nog zijn broertje een tik verkocht, is misschien wel het braafste jongetje in de klas. En zo'n iiran als hij thuis lijkt, daar zo pontifrcaal voor zijn speelgoedtentje, zo meegaand kan hij zijn a1s hij bij een vriendje speelt. Om gek van te worden (waarom doet'ie dat nou nooit eens thuis?) maar ook een mooi bewijs van dat je kind waarschijnlijk veel socialer is dan je zelf soms denkt. Fiona; "Bij anderen gelden nu eenmaal andere regels, en dat begrijpen -
hij zich gedraagt
I
t
:,t'
'itr'
r ..tl
