Update. Voorzitter Francine Giskes van Stichting Pensioenregister: Pensioencommunicatie is extreem belangrijk, zeker vandaag de dag

Update. Vakblad over pensioen. Nr. 1 2013.

Voorzitter Francine Giskes van Stichting Pensioenregister:

Pensioencommunicatie is extreem belangrijk, zeker vandaag de dag. Nico Wubbels, pensioenadviseur:

We brengen geen aparte kosten in rekening voor pensioencommunicatie.

Voorwoord

PensioenCommunicatie moet eenvoudiger 30% leest zijn uniforme pensioenoverzicht niet. 71% is niet geïnteresseerd in pensioen. En dat terwijl bijna iedere werknemer maandelijks pensioenpremie betaalt. Vreemd eigenlijk, met boodschappen doen wil je toch ook graag weten wat je krijgt voor je geld. Pensioencommunicatie is actueel. Iedere week verschijnt er wel een onderzoek of een initiatief hierover. In het kort kun je stellen dat de pensioencommunicatie eenvoudiger moet. In stapjes moeten we de deelnemer steeds een niveau dieper meenemen in zijn pensioensituatie. Dat is heel anders dan wat er nu dagelijks door pensioenuitvoerders verstuurd wordt. Maar het tij keert. Gelukkig, want het kan echt beter. De startbrief en pensioenoverzichten zien er dan anders uit. Teksten worden vervangen door animaties of icoontjes. Allemaal met het doel om te weten wat je hebt. Dat een andere wijze van communiceren werkt, hebben we tijdens de Pensioen3Daagse zelf ervaren. Met een PensioenCabaret zijn we het land in geweest. Drie keer hadden we een theater vol met mensen die pensioen afgewisseld met cabaret voorgeschoteld kregen. En met succes! Ook introduceerden we de UPO-animatie. Normaal gesproken kregen we weinig vragen of reacties op de UPO. Naar aanleiding van de animatie willen opeens veel meer mensen weten hoe het nu zit met bijvoorbeeld netto bedragen of die rekenrente van 4%. Ook de landelijke initiatieven zijn veel belovend. In deze Update bespreken we de aanbevelingen die zijn gedaan aan het ministerie van SZW. Verder hebben we een interview met Francine Giskes, voorzitter van PensioenRegister. Uiteraard gaat het daar ook over Communicatie. En spreken we met Nico Wubbels, adviseur in Eindhoven. Wat merkt hij van de behoefte aan eenvoudige pensioencommunicatie. En vindt hij het terecht dat de pensioen­ uitvoerder vaak als verantwoordelijke voor pensioencommunicatie naar voren wordt geschoven? Veel leesplezier. Nog de beste wensen voor een goed en communicatief pensioenjaar! Rolf van Woerkom Directeur Marketing & Distributie

Inhoudsopgave Voorwoord Onze prioriteit ligt bij betrouwbare en actuele informatie

4

Interview met voorzitter Francine Giskes van Stichting Pensioenregister Door Geert de Vries, freelance copywriter

Provisieverbod: gemiste kans op duidelijkheid?

12

Door mr. Pauline Bakker, pensioenjurist

Kan Pensioen in duidelijke taal?

18

Door Peter Keizer, marketeer bij Zwitserleven

Marktonderzoek en pensioen

22

Terug naar de basis, houd het simpel en geef deelnemers inzicht

25

Interview met pensioenadviseur Nico Wubbels over pensioencommunicatie Door Geert de Vries, freelance copywriter en Patrick Wijker, relatiemanager

De DGA en de Dividend­uitkering

32

Door Rob Korendijk, op persoonlijke titel

Korte Update

37

Door Albertjan ten Thije, Juridische Zaken, Praktijkgroep Pensioenrecht

Herziening arbeidsvoorwaarden noodzakelijk

38

Door Erik Beckers, manager praktijkgroep pensioenrecht

To app or not to app? That’s the question!

41

Column door Ludo Voorn, directeur Marketing

Update: Hét vakblad voor personen die werkzaam zijn op het gebied van pensioen. Update is een uitgave van Zwitserleven en verschijnt vier keer per jaar. Redactie: Marion Boom, Peter Keizer, Bas Smelt, Albertjan ten Thije, Wim van Kouteren, Patrick Wijker. Vormgeving: Ecco Fatto! / JeanPaul Commandeur. Deze Update is verder tot stand gekomen m.m.v. Rob Korendijk, Pauline Bakker, Erik Beckers, Thomas Hupkens, Ludo Voorn en Geert de Vries. Redactie adres: Zwitserleven, Redactie Update, Burgemeester Rijnderslaan 7, 1185 MD Amstelveen. Telefoon 020-3478206, e-mail: [email protected]. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden uitgever en samenstellers geen aansprakelijkheid voor eventuele (druk-)fouten en/of onvolkomenheden. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Zwitserleven.

3

Interview door Geert de Vries

Voorzitter Francine Giskes van Stichting Pensioenregister:

freelance copywriter Fotografie door Erik Hijweege

Een nominatie voor Financieel Product van 2012, een Gouden Schild voor de beste klantcommunicatie, de NAF Architectuur­ prijs voor de bijzondere ICT-prestatie, de NPN-Award voor de communicatie­strategie. Sinds de lancering in januari 2011 wint mijnpensioenoverzicht.nl prijs na prijs. Voorzitter Francine Giskes van de Stichting Pensioenregister is er trots op. Maar nog

Onze prioriteit ligt bij betrouwbare en actuele informatie

belangrijker is, benadrukt zij, dat steeds meer Nederlanders de website bezoeken én waarderen. ‘Mijnpensioenoverzicht.nl voorziet duidelijk in een behoefte.’

M

Mijnpensioenoverzicht.nl (zie

de bezoekers zeer tevreden is en

kader op pagina 11) is in korte tijd

mijnpensioenoverzicht.nl typeert als

een begrip geworden. Al direct na

relevant (74%), goed toegankelijk (78%)

de introductie, twee jaar geleden,

en helder (79%). In 2011 lagen deze

liep het storm: binnen drie weken

percentages respectievelijk op 69%,

hadden één miljoen bezoekers op de

72% en 61%. Ook de naamsbekendheid

website ingelogd om hun oudedags­

van mijnpensioenoverzicht.nl is groot:

voorziening te bekijken. Inmiddels

zo’n 60% van de Nederlanders weet van

staat de teller op zo’n 5 miljoen

het bestaan. Indrukwekkende cijfers,

individuele bezoekers, wat betekent

vindt ook Francine Giskes. Sinds 2007

dat één op de vier Nederlanders de

is zij onafhankelijk bestuursvoorzitter

site heeft geraadpleegd. Uit onderzoek

van de Stichting Pensioenregister,

van Intomart GfK (juli 2012) blijkt

die de website namens alle pensioen­

bovendien dat een meerderheid van

uitvoerders in Nederland beheert.

>>

Francine Giskes (1951) studeerde economische geografie en planologie. Zij bekleedde vervolgens diverse functies in dat vakgebied. Van 1994 tot 2004 was zij lid van de Tweede Kamer in de fractie van D66. Daar behandelde zij onder meer het onderwerp oudedagsvoorzieningen. Zij zette de lijn van haar fractievoorgangers voort met het pleidooi voor een betere informatievoorziening aan de consument over zijn eigen pensioensituatie. Na 2004 was Francine Giskes actief als mediator en maakte zij enkele jaren deel uit van het Adviescollege Toetsing Administratieve Lasten (Actal). Daarnaast vervulde zij diverse advies-, bestuurs- en toezichtsfuncties. Sinds november 2009 is zij burgemeester van Texel. Vanaf september 2007 is Francine Giskes onafhankelijk voorzitter van de Stichting Pensioenregister.

5

“ ” 60% van de Nederlanders weet van het bestaan van mijnpensioen­ overzicht.

6

Waaraan is het succes van

niet alleen meer informatie te halen,

mijnpensioenoverzicht.nl te danken?

maar wordt het pensioenoverzicht ook steeds nauwkeuriger. Zo hebben

‘Aan een combinatie van factoren.

we het pensioenregister in de

Ten eerste is mijnpensioenoverzicht.

afgelopen twee jaar uitgebreid met

nl niet ontwikkeld voor commerciële

onder andere bruto/netto-gegevens,

doeleinden, maar om te voorzien in

de AOW voor alleenstaanden en

een maatschappelijke behoefte aan

het nabestaandenpensioen bij

objectieve, betrouwbare en actuele

overlijden. Sinds december laat

pensioeninformatie. De vraag leefde

de website ook zien welke invloed

al heel lang in pensioenland en in

pensioenverevening bij echtscheiding

de politiek, en dat blijkt, gezien de

heeft op het op te bouwen pensioen.

hoge responscijfers, terecht te zijn

Een belangrijke uitbreiding, want het

geweest. In de tweede plaats zijn we

komt geregeld voor dat mensen op

er als pensioensector gezamenlijk in

een hoger pensioen rekenen, omdat

geslaagd om een website te bouwen

ze vergeten zijn welke afspraken

die zeer gebruiksvriendelijk is en

er tijdens de scheiding met de ex-

doet wat-ie belooft: met één druk

partner zijn gemaakt. Op dit moment

op de knop krijg je als bezoeker een

is het overigens alleen nog mogelijk

helder overzicht van wat je tot nu

voor de betalende partner om het

aan pensioen hebt opgebouwd en

pensioenoverzicht in te zien. Voor de

wat je straks in combinatie met de

ex die het pensioen ontvangt, is er

AOW ontvangt. En nog een derde

(nog) geen inzage. We streven ernaar

succesfactor: doordat we de website

om ook dit te realiseren, maar dat is

continu doorontwikkelen en nieuwe

een ingewikkelde kwestie, die veel

functionaliteiten toevoegen, is er

voeten in de aarde heeft.’

Uit recent onderzoek van de AFM (oktober 2012) blijkt dat niet iedereen z’n pensioenaanspraken op mijnpensioenoverzicht.nl kan raadplegen. Ook de actualiteit van de informatie laat volgens de AFM te wensen over. Oorzaak is dat pensioenuitvoerders de UPO-gegevens niet aanleveren dan wel te laat verversen. Hoe wordt dit opgelost? ‘Ik wil allereerst benadrukken dat mijnpensioenoverzicht.nl volledig is ontwikkeld op initiatief van en gefinancierd door de pensioensector: er is geen cent overheidsgeld aan te pas gekomen. Dit, in combinatie met de complexiteit op ICT-gebied, maakt het project tot een prestatie van formaat. Wat de bevindingen van de AFM betreft: die kloppen, maar vloeien deels voort uit de keuzes die bij de start zijn gemaakt. Partijen hebben toen afgesproken om het pensioenregister te voeden met de informatie op de UPO’s. Mijnpensioenoverzicht.nl functioneert daarbij niet als database maar als uitvraag­systeem: de informatie wordt tijdelijk opgehaald uit de systemen van de betreffende pensioenuitvoerders (pensioenfondsen en verzekeraars) en de Sociale Verzekeringsbank. Na het raadplegen worden de gegevens op de website weer gewist.

te dringender naarmate, wat nu

De pensioenuitvoerders zijn dus

speelt, pensioenen wellicht moeten

verantwoordelijk voor de inhoud

worden bijgesteld. Als Stichting

van de aangeleverde informatie.

Pensioenregister hebben we echter

Omdat zij de UPO’s in de praktijk niet

noch de taak, noch de rol om de

gelijktijdig versturen, verschilt het ook

pensioenuitvoerders onder druk te

per uitvoerder wanneer de laatste,

zetten; wij zijn ‘slechts’ beheerder

actuele informatie via de website

en uitvoerder. De sector heeft zelf

beschikbaar is. Log je bijvoorbeeld

gevonden dat het nodig was om

in januari 2013 in en is jouw UPO

het pensioenregister in het leven

in het tweede kwartaal van 2012

te roepen en daardoor zijn we ook

verstuurd, dan is je pensioenoverzicht

zover gekomen als we nu zijn. Het is

gebaseerd op de gegevens van

dus primair aan de pensioensector

dat moment. Ons streven is om

zelf om te kiezen voor een nieuwe

de informatie vaker te verversen;

ontwikkelingsronde, inclusief de

actualiteit en betrouwbaarheid zijn

bijbehorende nieuwe investeringen en

ons handelsmerk. Dat wordt eens

werkzaamheden.’

>>

7

“

In mei 2012 zijn de Stichting

consumenten. Via een redactieraad is

Pensioenkijker en de Stichting

dit gewaarborgd.’

Pensioenregister samengegaan. Welke voordelen heeft dit gebracht?

Rond de zomer heeft minister Henk Kamp (toen Sociale

‘Stichting Pensioenkijker verstrekt

Zaken; nu Economische Zaken)

al jarenlang via pensioenkijker.nl

een dertigtal aanbevelingen

algemene, laagdrempelige pensioen­

gedaan voor verbetering van de

informatie, met als extra taak het

pensioencommunicatie. Is de Stichting

pensioen­bewustzijn in Nederland te

Pensioenregister hierbij betrokken?

vergroten. Dit ‘bewustwordingsdeel’ is overgedragen aan het platform Wijzer

‘Niet direct, maar als bestuur

in geldzaken (voorheen CentiQ), de

hebben we ook niet echt de

‘informatiepoot’ is overgeheveld naar

ambitie om hierover mee te praten.

de Stichting Pensioenregister. Door

Pensioencommunicatie is extreem

het beheer van beide sites onder te

belangrijk, zeker vandaag de dag.

brengen in één organisatie kunnen we

Wij hebben echter niet als missie om

beter inspelen op de behoefte van de

het pensioenbewustzijn te vergroten.

consument. Stichting Pensioenkijker

Onze primaire taak is mensen zo

heeft er daarbij – en terecht – op

goed mogelijk inzicht te geven in

aangedrongen dat de verstrekte

hun pensioensituatie; nu en in de

informatie echt onafhankelijk en

toekomst. Onze stelling en visie is

objectief moet blijven, inhoudelijk

dat alles begint met inzicht. Pas als je

afgestemd op de doelgroep

weet hoe je ervoor staat, kun je gaan

8

Pensioen­ communicatie is extreem belang­ rijk, zeker vandaag de dag.

”

nadenken over wat je eventueel verder

de ontwikkeling van zo’n dashboard,

moet doen en kunt doen.’

sluiten we dat zeker niet uit. Maar het is voor ons wel een secundair

“ ”

Wij staan niet afwijzend tegenover het idee van een ‘pensioendashboard’

Eén van de aanbevelingen,

spoor. Onze absolute prioriteit voor

ondersteund door de uitkomsten

de komende tijd ligt bij het bieden

van een onderzoek door TNS-

van onbetwistbare, heldere en actuele

NIPO, betreft de invoering van een

pensioeninformatie. Met als doel dat

interactief ‘pensioendashboard’,

je, wanneer je vandaag als bezoeker

een digitaal overzicht, dat in één

inlogt, de stand van gisteren ziet.

oogopslag duidelijk maakt wat de

Hoe meer financiële informatie je

pensioenvooruitzichten zijn en de

daarbij betrekt en hoe verfijnder je het

financiële gevolgen laat zien bij

aanpakt, des te meer onzekerheden je

veranderingen in de persoonlijke

inbouwt en des te onbetrouwbaarder

leefsituatie. In hoeverre kan

het pensioenoverzicht wordt. Dat mag

mijnpensioenoverzicht.nl dit

niet gebeuren!’

‘dashboard’ worden? Er zijn veel initiatieven om ‘Wij staan niet afwijzend tegenover het

de pensioencommunicatie te

idee van een ‘pensioendashboard’. De

vereenvoudigen, bijvoorbeeld

behoefte aan scenarioberekeningen,

Pensioen123 van de Pensioenfederatie.

inclusief koopkrachtplaatjes en

Hoe kijkt u hiertegenaan?

inflatieprognoses, leeft en groeit. Als aan ons wordt gevraagd om hierover

‘Alles wat geprobeerd wordt om

mee te denken of mee te helpen bij

pensioen beter over het voetlicht te

>>

9

brengen, juich ik toe. Het is goed dat

actueel te krijgen. Die discussie over

de pensioenwereld over communicatie

de derde pijler moet nog in eigen

nadenkt. In het verleden is dit een

gelederen worden gevoerd.’

ondergeschoven kindje geweest, maar dat kan vandaag de dag niet meer.

Tot slot: uit onderzoek van het CBS

Pensioen is vrijwel dagelijks in het

blijft dat meer dan de helft van de

nieuws en daardoor worden mensen

werknemers (55%) weinig of geen

onrustig; ze willen weten waar ze

vertrouwen heeft in het pensioenfonds

aan toe zijn. De basale vraag ‘hoe zit

of de pensioenverzekeraar waarbij

het met mijzelf?’ beantwoorden wij.

pensioen wordt opgebouwd. Dit

Wat er verder verteld moet worden,

wantrouwen hangt vooral samen met

is een verantwoordelijkheid van de

de zorgen over het eigen inkomen

pensioensector zelf.’

op latere leeftijd. Wat is er nodig om het tij te keren? En welke rol kan

Er zijn inmiddels meer dan 800.000

“

mijnpensioenoverzicht.nl hierbij spelen?

zzp’ers in Nederland en hun aantal blijft groeien. Wat hebben zij aan

‘Laat mensen in elk geval zien wat ze

mijnpensioenoverzicht.nl?

aan pensioen hebben opgebouwd en waar ze later recht op hebben. Dat

‘Als zij in het verleden in loondienst

geeft weliswaar geen garanties voor

hebben gewerkt en bij die

de toekomst, maar biedt wel een goed

werkgever(s) pensioen hebben

startpunt om zelf indien nodig tijdig

opgebouwd, kunnen ze net als

aanvullende voorzieningen te treffen.

alle andere deelnemers aan een

Daarom hameren wij er ook op dat

collectieve pensioenregeling hun

als er komend jaar echt moet worden

pensioenaanspraken op de website

afgestempeld, dit zo snel mogelijk

inzien. Tot nu toe hebben we ervoor

in ons systeem zichtbaar wordt.

gekozen om individuele producten in

Dan kunnen deelnemers zich erop

de derde pijler nog niet in het systeem

instellen. Het handelingsperspectief

te zetten; en dat gaat ook niet op

begint met weten hoe je uitgangs­

korte termijn gebeuren. Wij denken

positie is. Wij kunnen niet het

dat mensen doorgaans wel weten

vertrouwen in de pensioensector

wat ze individueel hebben geregeld.

herwinnen, maar mensen wel meer

Zoals gezegd is onze eerste zorg en

zicht geven op hun werkelijke eigen

hoogste prioriteit om de huidige

situatie, zodat ze in elk geval weten

informatieverstrekking over collectieve

hoe het zit. Immers: een mens lijdt het

regelingen en AOW compleet en

meest van het lijden dat hij vreest.’

De basale vraag ‘hoe zit het met mijzelf?’ beantwoorden wij.

”

<<

Mijnpensioenoverzicht.nl biedt elke Nederlander op eenvoudige wijze inzicht in zijn pensioen en AOW. De functie van de website is puur informatief; mensen weten met één druk op de knop hoe de pensioenopbouw ervoor staat en wat zij vanaf de AOW-leeftijd netto aan pensioen en AOW ontvangen als ze doorgaan op de manier waarop ze nu bezig zijn. Ook kan men raadplegen hoeveel nabestaandenpensioen er is voor de partner na overlijden en, sinds december 2012, hoeveel pensioen na echtscheiding voor de ex-partner is bestemd. Niet te zien is wat men individueel, bijvoorbeeld via een koopsompolis of lijfrenteverzekering, heeft geregeld. Mijnpensioenoverzicht.nl wordt verzorgd door de Stichting Pensioenregister. Dit is een samenwerkingsverband tussen alle pensioenuitvoerders (pensioenfondsen en pensioenverzekeraars) in Nederland en de Sociale Verzekeringsbank. Het bestuur van de Stichting Pensioenregister bestaat uit vertegenwoordigers van de aangesloten koepelorganisaties waarin alle pensioenuitvoerders vertegenwoordigd zijn en de Sociale Verzekeringsbank. De dienstverlening van mijnpensioenoverzicht.nl is gratis voor elke Nederlandse burger en niet bedoeld voor commerciële activiteiten.

11

Door mr. Pauline Bakker, pensioenjurist

Op 1 januari 2013 is het provisieverbod in werking getreden. Opvallend is dat de definitieve wettekst erg laat is gepubliceerd. Het was lang onduidelijk hoe de regelgeving over het provisieverbod eruit zou komen te zien. Dit, ondanks inspanningen van de branche tot versnelling van het wetgevingsproces rond het Wijzigingsbesluit Financiële Markten 2013, vanwege het doen van tijdige systeemaanpassingen.

Provisieverbod: gemiste kans op duidelijkheid?

D

De systemen moesten wel per 1 januari 2013 op het provisieverbod zijn ingericht. Enkele openstaande vragen bemoei­ lijken vooralsnog de uitvoering van het provisieverbod in verschillende situaties. Het definitieve Wijzigingsbesluit biedt geen antwoord op alle vragen, met name niet ten aanzien van het overgangsregime. Gefaseerde afschaffing van provisie- en beloningsregels Het Wijzigingsbesluit Financiële Markten 2013 (ook wel Bgfo 3) volgt op het Wijzigingsbesluit 2012 en 2011 (Bgfo 2 respectievelijk Bgfo 1) en stelt voor een groot deel wijzigingen voor in het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen (hierna: Bgfo Wft). Aan de hand van Bgfo 1, 2 en 3 worden sinds 2009 de provisie- en beloningsregels voor impactvolle producten gefaseerd afgeschaft.

1 SEO Economische Onderzoek, ‘Evaluatie provisieregels complexe producten’, september 2010 2 www.rijksoverheid.nl/nieuws/2012/11/01/provisieverbodper-1-januari-2013-in-werking.html

12

Bgfo 1 voerde de passende beloningsregels voor complexe producten in. Het is een aanbieder, bemiddelaar of adviseur sinds 1 januari 2009 niet toegestaan provisie te betalen of te

ontvangen voor het bemiddelen en/ of adviseren van een complex product die niet noodzakelijk is voor het verlenen

gerichte verkoop naar klantgerichte advisering niet bewerkstelligen.1 Nadere regelgeving was vereist. Het provisiever-

van de betreffende dienst of deze mogelijk maakt. De zoge-

bod bewerkstelligt de voor de cultuuromslag vereiste rolont-

naamde (Mifid) inducementnorm, neergelegd in artikel 149a

vlechting tussen aanbieder, intermediair en cliënt. Het ver-

Bgfo Wft, Stb. 2008, 546. Daarnaast heeft Bgfo 1 de belo-

bod haalt de eventueel verborgen verkoopprikkel eruit en

ningstransparantie voor complexe producten ingevoerd.

vermindert daarmee de kans op mis-selling. Met de invoe-

Bemiddelaars en/ of adviseurs moeten cliënten sinds 1 janu-

ring van het provisieverbod beoogt Minister de Jager dat de financiële markt de klant weer voorop gaat stellen.2

ari 2009 voorafgaand aan de totstandkoming van de overeenkomst informeren over de daadwerkelijke beloning die zij ontvangen.

Provisieverbod Bgfo 3 zorgt er, onder invoeging van artikel 86c Bgfo Wft,

Bgfo 2 hangt samen met de aanscherping van de regels voor

voor dat de provisieregels die waren opgenomen in artikel

provisiebetaling en beloningstransparantie die merendeels

149a Bgfo Wft komen te vervallen voor overeenkomsten die

per 1 januari 2009 onder Bgfo 1 in werking zijn getreden.

zijn gesloten op of na 1 januari 2013. En introduceert een

Daarnaast formuleert Bgfo 2 de nominale kostentransparan-

verbod op provisie die (middellijk) door de aanbieder aan de

tie voor aanbieders bij complexe producten, dat een gelijk

adviseur of de bemiddelaar wordt betaald voor het bemidde-

level playing field creëert voor tussenpersonen en direct wri-

len en/of adviseren van een financieel product. Artikel 86c

ters. En is neergelegd in artikel 59a Bgfo. Bgfo 2 is (voor het

Bgfo Wft geeft invulling aan de mogelijkheid tot het stellen

overige) in werking getreden per 1 januari 2010, Stb. 2009,

van nadere regels met betrekking tot de in acht te nemen

401.

zorgvuldigheid tegenover consumenten of cliënten op grond van artikel 4:25a lid 3 Bgfo Wft.

Bgfo 3 vormt, onder invoering van het provisieverbod voor complexe en impactvolle producten, het sluitstuk van de

Het provisieverbod ziet op bemiddeling en/ of advisering

gefaseerde afschaffing van provisie- en beloningsregels. Eer-

inzake een betalingsbeschermer, complex product, hypothe-

dere provisieregelgeving kon de cultuuromslag van product-

cair krediet, individuele arbeidsongeschiktheidsverzekering, >>

13

overlijdens­risico­verzekering, uitvaartverzekering, dienstver-

“

lening onder het nationaal regime of een bij ministeriële regeling aan te wijzen ander financieel product. Laatstgenoemde is opgenomen om voortvarend te kunnen optreden bij eventuele misstanden in de markt. Daarnaast biedt dit ruimte voor eventuele verplichtstellingen die voortvloeien uit Europese regelgeving.

Het verbod haalt de eventueel verborgen verkoopprikkel eruit en vermindert de kans op mis-selling.

14

”

Van het verbod zijn uitgezonderd: • provisies die worden verstrekt door een consument of cliënt, dan wel degene die rechtstreeks namens hem optreedt • provisies die noodzakelijk zijn voor het verlenen van de desbetreffende dienst of deze mogelijk maken • provisies die worden verschaft door een bemiddelaar of adviseur aan een andere bemiddelaar of adviseur • relatiegeschenken voor zover deze gezamenlijk de waarde van 100 Euro op jaarbasis niet overschrijden. De uitzondering voor onderlinge betalingen tussen bemiddelaars en/ of adviseurs moet beperkt worden geïnterpreteerd. Dit houdt in dat een betaalstroom omhoog de keten in, dat wil zeggen vanuit de consument/ cliënt gezien, wel is toegestaan. De cliënt betaalt immers alle kosten van dienstverlening rechtstreeks aan de bemiddelaar of adviseur waar hij zaken mee doet. Een betaalstroom omlaag, vanuit de aanbieder gezien, is onder het nieuwe regime echter niet toegestaan.

De betaling voor advies en/of bemiddeling zal voortaan

verzekeringsovereenkomsten van nieuwe deelnemers als-

rechtstreeks door de consument of cliënt plaatsvinden. De

mede de verhogingen (tengevolge van salariswijzigingen)

consument of cliënt is verplicht tot directe betaling.

op bestaande individuele verzekeringsovereenkomsten. Als

Gespreide betaling van advies- of bemiddelingskosten is

de uitvoeringsovereenkomst, op basis waarvan de individu-

onder voorwaarden mogelijk.

ele verzekeringsovereenkomsten gesloten worden, is bedoeld ontstaat een duidelijker beeld. Maar ook dan blijft

Op Europees niveau krijgt het provisieverbod steun van de

onduidelijk hoe moet worden gehandeld bij een stilzwijgen-

Europese beleggingsrichtlijn (MiFID), waarmee het Euro-

de verlenging van een uitvoeringsovereenkomst. Gezien het

pees Parlement op 26 oktober 2012 heeft ingestemd. De

doel van deze wetgeving zal de wetgever hebben beoogd

richtlijn staat gedeeltelijke invoering van het provisieverbod

om het overgangsrecht op dat moment te laten eindigen.

voor en biedt aangesloten lidstaten via een clausule de ruimte om in nationale regelgeving verdergaande stappen



te zetten om provisies te verbieden. Mogelijk treedt de

Voorts, samenhangend met voorgaande vraag, is interes-

richtlijn in werking per 2015.

sant wanneer in de zin van Bgfo 3 een nieuw contract tot

Totstandkoming nieuw contract

stand komt. Is daarvan bijvoorbeeld sprake als de offerte Eerbiedigende werking

door de verzekeraar is verzonden, zodra deze offerte de

Het provisieverbod geldt voor contracten die zijn overeen-

klant bereikt . Of pas op het moment waarop de klant aan-

gekomen op of na 1 januari 2013.

geeft akkoord te gaan met de offerte dan wel de door cliënt

Voor overeenkomsten, die voor 1 januari 2013 tot stand zijn

voor akkoord getekende offerte door de verzekeraar defini-

gekomen en ongewijzigd worden voortgezet, blijft de

tief is geaccepteerd?

rechtszekerheid gehandhaafd door eerbiedigende werking. De provisieregels van (oud) artikel 149a, 150 en 151 Bgfo Wft

Ook is onduidelijk wanneer een wijziging in een contract

(thans artikel 86j, 86k respectievelijk 86l Bgfo Wft) zijn

precies leidt tot een nieuwe overeenkomst? En of het uit-

ongewijzigd opgenomen. Afspraken tussen consumenten of

maakt op wiens initiatief een wijziging volgt? Denk bijvoor-

cliënten, aanbieders en tussenpersonen in overeenkomsten

beeld aan technische - of commerciële conversies. Leidt een

tot stand gekomen voor 1 januari 2013 worden dus niet

technische conversie, omdat het een oud product voortzet

geraakt door de nieuwe provisieregels.

in een nieuw systeem, tot voortzetting van het oude contract? En zorgt diezelfde redenering er bij een commerciële

Openstaande vragen pensioen

conversie juist voor dat er sprake is van een nieuw contract,

De beknopte duiding van het overgangsrecht in Bgfo 3 zou

omdat een nieuw product wordt voortgezet in een nieuw

haast doen vermoeden dat de regeling niets aan duidelijk-

systeem? En wat als de aanbieder eenzijdig besluit om het

heid te wensen overlaat. Het tegendeel is waar. Ten aanzien

oude product niet langer uit te voeren?

van verschillende situaties die zich kunnen voordoen bij

Of er sprake is van een nieuwe overeenkomst, dan wel

pensioenverzekeringen biedt de overgangsregeling als

beëindiging van een overeenkomst, zal op basis van civiel

zodanig geen afdoende antwoord. Enkele aspecten blijven

recht beoordeeld worden. De Wft laat zich daar niet over

onzeker.

uit. Per geval zal moeten worden bekeken of sprake is van een nieuwe overeenkomst.



Terminologie

De terminologie van de Wft wijkt af van de terminologie van

Voor conversies geldt dat zij doorgaans inhoudelijke wijzi-

de Pensioenwet. Dit komt onder andere doordat beide wet-

gingen met zich brengen. Er zal daarom al snel sprake kun-

ten op andere rechtsverhoudingen zien. De Wft ziet op de

nen zijn van een nieuw contract. Hetzelfde geldt voor ver-

rechtsverhouding bemiddelaar en aanbieder, terwijl de Pen-

lengingen. Bij een verlenging verandert meestal wel iets in

sioenwet uitgaat van een driehoeksverhouding waarin de

het contract. Hetzij door wetswijzigingen, hetzij door ande-

bemiddelaar niet voorkomt. In dit verband is interessant

re voorkeuren of belangen. Daarnaast wijzigt een pensioen-

wat Bgfo 3 onder enkele termen verstaat.

contact bijna jaarlijks gezien de huidige kabinetsplannen.



Wijzigingen die vooraf zijn overeengekomen en eenzijdig kun-

Overeenkomst

Ten aanzien van pensioenverzekeringen roept de algemene

nen worden doorgevoerd zijn mijns inziens wijzigingen die

term ‘overeenkomst’ enkele vragen op. Als onder ‘overeen-

passen onder wat je ongewijzigd voortzetten mag noemen. De

komst’ de individuele verzekeringsovereenkomst wordt ver-

jaarlijkse wijziging van een AOW-franchise past daar prima bij.

staan, roept dit vragen op ten aanzien van de individuele

Het verlagen van de AOW-franchise om de pensioenopbouw te

15

>>

“ ” De kwaliteit van wetgeving laat dan ook te wensen over.

optimaliseren echter niet. Ook een verhoging van de pensioen-

de provisiestromen binnen een redelijke termijn af te bou-

richtleeftijd past daar niet bij en moet waarschijnlijk worden

wen zodat de financiële gevolgen voor het distributiekanaal

gezien als een gewijzigde voortzetting. Dat dit wordt veroor-

zouden worden verzacht.

zaakt door wetgeving doet daar niets aan af.

Een en ander neemt echter niet weg dat partijen onderling

Per wijziging moet worden beoordeeld of er daadwerkelijk

afspraken kunnen maken over het voortijdig beëindigen

sprake is van een nieuwe of gewijzigde overeenkomst. Zoals

van provisiestromen. Dat dit in de uitvoeringspraktijk iets

gesteld kan hier al snel sprake van zijn. Het initiatief tot de

minder makkelijk verloopt dan het zich laat opschrijven

wijziging speelt daarbij geen rol. Het gaat er immers om dat

mag duidelijk zijn.

partijen, aanbieder en consument of cliënt, alsnog tot overeenstemming moeten komen.

De uitvoeringspraktijk wordt in alle opzichten belast met de te ruime wetgeving op dit punt. Ik pleit daarom nog steeds



Maximumtermijn

De regeling eerbiedigende werking in Bgfo 3 bevat geen

voor het verbinden van een maximumtermijn aan de eerbiedigende werking.

maximumtermijn. Bij pensioenverzekeringen is dit een aandachtspunt omdat zowel uitvoeringsovereenkomsten als

Conclusie

individuele verzekeringsovereenkomsten een lange looptijd

Het definitieve Wijzigingsbesluit biedt geen antwoord op

kunnen hebben. Uitvoeringsovereenkomsten bestrijken

alle vragen, met name niet ten aanzien van het overgangs-

doorgaans vijf à tien jaar. De looptijd van individuele verze-

regime. Wat vooral problemen oplevert bij de uitvoering

keringsovereenkomsten kan echter wel 30 jaar of langer

van tweedepijler pensioenverzekeringen.

bestrijken, omdat zij gekoppeld is aan de pensioendatum dan wel de datum van overlijden. Dit zou inhouden dat de

Het maakt de uitvoering van het verbod in bepaalde situa-

eerbiedigende werking decennia gehandhaafd blijft.

ties lastig en legt de bal mijns inziens te vaak bij de aanbieder neer. Er wordt teveel van uitgegaan dat aanbieders en

Het is de vraag of hier wel voldoende op is toegezien. In zijn

het distributiekanaal er onderling wel uitkomen. Ten aan-

kamerbrief van 13 december 2011 gaf minister De Jager

zien van provisievraagstukken jagen wij echter lang niet

immers nog aan dat de eerbiedigende werking vermoede-

altijd hetzelfde (klant)belang na. De kwaliteit van wetgeving

lijk een tijdelijk probleem zou betreffen, omdat lopende

laat dan ook te wensen over.

producten vaak een natuurlijk verval kennen en vermoedelijk binnen enkele jaren worden beëindigd. Ten aanzien van

De uitvoeringspraktijk blijft gebaat bij een eenduidige uit-

uitvoeringskomsten gaat dit vaak wel op. Maar voor indivi-

leg en toepassing van het provisieverbod. Het verdient uit-

duele pensioenverzekeringen niet. Dat houdt in dat er nog

drukkelijk aanbeveling om een duidelijk wettelijk kader

ruim 30 jaar lang geen zicht is op een zuiver marktmodel en

voor de overgangsregeling vorm te geven, alsmede hier een

dat de uitvoeringspraktijk gedurende die tijd belast is met

maximumtermijn aan te verbinden. Tot die tijd is met name

het voeren van twee administratiesystemen. Dit, terwijl de

de uitvoeringspraktijk belast met de te ruime wetgeving van

overgangsregeling toch aanvankelijk juist bedoeld leek om

het provisieverbod.

<<

17

Door Peter Keizer, marketeer bij Zwitserleven

Kan Pensioen in duidelijke taal? Afgelopen zomer leverde de werkgroep Pensioencommunicatie het rapport “Pensioen in duidelijke taal” op. Het rapport staat vol met aanbevelingen voor verbetering van de pensioencommunicatie. In dit artikel ga ik in op de belangrijkste aanbevelingen. En deel ik de ervaringen die Zwitserleven in 2012 heeft opgedaan met nieuwe vormen van pensioencommunicatie op deelnemers.

Deelnemer centraal

• Periodieke informatie over pensioenaanspraken

De werkgroep Pensioencommunicatie, onder leiding van het

• Informatie over de gevolgen van de belangrijkste

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, vindt dat

gebeurtenissen in de levensloop

de pensioencommunicatie veel meer vanuit het perspectief van de deelnemer moet: Wat weet hij feitelijk? Wat zou de



deelnemer moeten weten? Zijn de verwachtingen over het

De eerste aanbeveling in het rapport is ‘Sluit aan bij de infor-

eigen pensioen correct? Is hij op de hoogte van de risico’s?

matiebehoefte van de deelnemer’. Dit lijkt een open deur.

Pensioencommunicatie algemeen

Maar hoe ga je dat organiseren. Dé deelnemer bestaat Pensioencommunicatie moet er op gericht zijn dat de deel-

namelijk niet. Dit merkte ik vooral bij de introductie van

nemer weet hoeveel pensioen hij kan verwachten en dat hij

onze UPO-animatie in oktober 2012. In deze animatie wordt

kan nagaan of dit voldoende is. Hij moet zich bewust zijn van

de pensioeninformatie op het uniform pensioenoverzicht

de risico’s en de kosten van zijn pensioenvoorziening. En als

(UPO) in kleine stapjes uitgelegd. Voor veel deelnemers is

dat nodig is welke acties hij zelf kan ondernemen. De bal ligt

deze animatie voldoende. Maar ook een flinke groep deel­

volgens de werkgroep vooral bij de pensioenuitvoerder.

nemers wil graag meer details, zoals: Wat krijg ik netto? Is dat voldoende? Hoeveel is het bij een andere rekenrente?

Aanbevelingen

etc. En dan is er ook nog een groep, die vragen stelt over bij-

De werkgroep heeft maar liefst 30 aanbevelingen gedaan.

voorbeeld nabestaandenoverbruggingspensioen of uitruilen.

Het gaat wat ver om ze allemaal uitgebreid te beschrijven.

En dan niet ‘wat is het’? Maar hoeveel? Individuele pensioen-

Voor een complete lijst verwijs ik graag naar de site van de

communicatie wordt dan opeens een stuk ingewikkelder.

rijksoverheid waar het complete rapport te downloaden is. Ik heb van een aantal pensioenfondsen voorbeelden van De aanbevelingen zijn geclusterd in vijf groepen en gaan over:

gelaagdheid in informatie gezien. Die kant gaat het zeker

• Pensioencommunicatie algemeen

op. Ook al is dat voor een pensioenfonds ’iets’ eenvoudiger

• Communicatie over koopkracht en risico’s

dan voor een pensioenuitvoerder met veel verschillende

• Transitiecommunicatie

regelingen. Maar er zijn zeker mogelijkheden.

18

Precieze bedragen worden in de aanbevelingen afgeraden. Het zou te veel zekerheid suggereren. Toch zijn deelnemers hier wel degelijk in geïnteresseerd. Een andere aanbeveling is ‘Maak meer gebruik van digitale

“ ”

communicatiemiddelen’. 47% van de deelnemers wil het

liefst digitaal informatie ontvangen, zo blijkt uit onderzoek.

Voor pensioenuitvoerders is dit natuurlijk interessant, al was het maar vanwege de kostenbesparing. Maar wil de klant dit echt. En is het ‘in plaats van’ of ‘ook’. Mijn ervaring is dat het

vooral op papier én digitaal is. Deelnemers hebben al weinig

gevoel met pensioen en met digitaal zijn ze bang er helemaal niet meer naar te kijken. “Het klikt te makkelijk weg” heeft een deelnemer aangegeven bij een bijeenkomst over

pensioencommunicatie. Of “dat is makkelijk, nu gaan jullie mij opzadelen met de kosten van het printen van een uni-

form pensioenoverzicht!”. Zouden de banken deze reacties ook hebben gehad bij het verdwijnen van de afschriften? Ofwel, dit is een proces waar deelnemer en pensioenuitvoerder doorheen moeten.

Je begrijpt soms niet dat werkgevers pensioencommunicatie laten liggen.

Geef de werkgever een prominentere rol bij pensioencommunicatie. Dit is ook een belangrijke aanbeveling. Je begrijpt

soms niet dat werkgevers pensioencommunicatie laten liggen, als je weet dat pensioen ongeveer 20% van de loonkosten is.

Dan wil je je werknemers toch vertellen wat je voor ze geregeld hebt. Dit hoeft niet ingewikkeld te zijn. Werkgevers

>>

19

hoeven echt geen pensioenspecialisten te worden. Alleen al

“

een keer vertellen hoe pensioen in elkaar steekt, hoe de portals eruit zien en werken, doet al veel goed. Zwitserleven nodigt hiervoor bijvoorbeeld de HR-managers uit in het 1e jaar van het contract en geeft uitleg. En als dat handig is, dan komt zijn pensioenadviseur gewoon mee.

Op het moment dat iemand zo’n levens­ moment meemaakt, moet er direct een lampje gaan branden.

20

”



Communicatie over koopkracht en risico’s

Het huidige uniforme pensioenoverzicht zegt niet zoveel over het risico van dalende koopkracht en risico’s. En toch krijgen we er relatief weinig vragen over. Dat veranderde met onze UPO-animatie. Toen kregen wij veel reactie die we nu terugzien in de aanbevelingen. • Breng de koopkracht van het toekomstig pensioen­ inkomen in beeld. • Bereken het toekomstig pensioeninkomen in euro’s van nu. • Maak de verhouding tussen pensioeninkomen en loon zichtbaar. • Toon een boven- en ondergrens van het te bereiken pensioen. Kunnen deelnemers voldoende inschatten wat inflatie voor effect heeft op de koopkracht? Natuurlijk kunnen we dan deze koopkracht terugrekenen naar de euro’s van nu. Maar wie begrijpt het dan wel? Dan zou je toch op zijn minst ook een gevoel moeten hebben van de kosten op het moment

van pensioen gaan. Ik begrijp de aanbeveling en ook de vragen

aangevraagd. En het boekje is nog steeds populair. Alleen nu

van deelnemers. Ik schat wel in dat een groot deel van de

moet je het boekje zelf aanvragen en helemaal lezen. Maar

deelnemers deze informatie niet juist kan interpreteren. Dit

de wereld is veranderd. Het zou eigenlijk proactiever moeten.

zal met voorbeelden of een goede toelichting uitgelegd

Op het moment dat iemand zo’n levensmoment meemaakt,

moeten worden.

dan moet er bij de pensioenuitvoerder of adviseur direct een lampje gaan branden. En de deelnemer moet dan gerichte



Periodieke informatie over pensioenaanspraken

Een van de aanbevelingen in dit hoofdstuk is de hoeveelheid

informatie krijgen over de impact van de gebeurtenis op zijn pensioen.

informatie in het uniform pensioenoverzicht te verminderen. Dit vergroot de leesbaarheid. Wil je meer weten, ga dan naar

Openstaan voor pensioeninformatie

een tweede informatielaag, bijvoorbeeld op het werknemers­

30 aanbevelingen! Maar in hoeverre staan mensen open voor

portal. Een goed initiatief, want het pensioenoverzicht wordt

informatie over pensioen. Uit onderzoek van TNS NIPO blijkt

vaak ongelezen weggelegd. Korter is in dit geval beter, om

dat slechts 29% van de mensen hiervoor openstaat. Dus 71%

mensen over de drempel heen te helpen om te gaan lezen.

niet! Pensioengerechtigden staan wél open voor pensioen­

De tweede informatielaag moet dan wel goed als document

informatie (63%). Vrouwen en jongeren het minst.

te printen zijn. Er zijn, zoals ik al eerder aangaf, nog steeds veel mensen die ‘pensioen’ graag in een map bewaren. De

Is het voor de meeste deelnemers dan nog wel zinvol om te

werkgroep PensioenCommunicatie van Het Vebond is druk

communiceren over pensioen? Jazeker, want eigenlijk staan

bezig om verschillende scenario's voor het UPO uit te werken

we nog in de kinderschoenen als het gaat om pensioen­

en te testen.

communicatie. Er zal op twee fronten gewerkt moeten worden aan verbeteringen. De eerste is productontwikkeling. Als je

Een andere aanbeveling is dat deelnemers inzicht moeten

producten eenvoudig zijn, dan wordt de communicatie ook

krijgen in de uitvoeringskosten. Niet alleen de werkgever,

een stuk eenvoudiger. Bij Zwitserleven merken we dit bij ons

ook de deelnemer moet weten welke kosten er zijn in de

Exclusief Pensioen. Als 1e uitvoerder hebben we een product

pensioenregeling. Ik vind het vooral van belang bij regelingen

geïntroduceerd waarbij de premie alleen voor het ouder-

waar kosten onttrokken worden uit de beleggingswaarde.

domspensioen wordt gebruikt. Risicopremies en administratie-

Dit zou dan niet in de eerste informatielaag hoeven. Een

kosten worden buitenom door de werkgever betaald. En dus

UPO moet namelijk zo min mogelijk informatie bevatten.

niet onttrokken aan de beleggingswaarde van de deelnemer. Dit leek een propositie voor de grotere werkgevers, maar

Persoonlijk vind ik het belangrijker dat de deelnemer inzicht

ook MKB-ers waren snel enthousiast, omdat dit product

krijgt in de betaalde premies die hij en zijn werkgever perio-

goed uit te leggen is aan de deelnemers. Een PPI draagt ook

diek betalen voor de pensioenaanspraken. Mensen krijgen

zeker bij aan eenvoud. Toch komt het bij deze oplossingen

dan veel meer gevoel bij de waarde van een goed pensioen.

nog wel aan op goede communicatie. Er zitten namelijk ook

Veel werkgevers moeten dit ook willen. Want hiermee stijgt

risico’s aan, die lang niet iedere werknemer herkent.

de waardering van deze belangrijke arbeidsvoorwaarde. Eind november 2012 is het Pensioen123 geïntroduceerd door

Informatie over de gevolgen van de belangrijkste

de Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars. Doel



gebeurtenissen in de levensloop

is een nieuw communicatie-instrument in drie lagen voor

Belangrijke levensgebeurtenissen kunnen grote invloed heb-

deelnemers. Door middel van symbolen in laag 1 voor degene

ben op het toekomstige pensioeninkomen van een deel­nemer.

die zich eigenlijk niet willen verdiepen. Tot informatie voor

Denk aan een nieuwe baan, trouwen, scheiden, deeltijdwerken

de echte ‘die hards’ in laag 3. Ik vind dit een mooie eerste

etc. Daar moet je over communiceren. De vraag is natuurlijk

stap. Met de nieuwe kabinetsplannen moet iedereen meer

wanneer. Het heeft niet zoveel zin om in een startbrief uit­

inzicht in zijn pensioen kunnen krijgen. Maar vooral om die

gebreid over pensioenverevening bij echtscheiding te praten als

71% van niet-geïnteresseerden mensen toch over de streep

je gelukkig getouwd bent. Je moet het wel vermelden, bijvoor-

te trekken. Ik ben benieuwd naar de prototypen van laag 2

beeld op de website, maar de kans is groot dat je dat onderdeel

en 3. En laten we vooral de social media niet vergeten. Hoe

niet tot je neemt, omdat het ‘jou toch niet overkomt’.

gaan we social media inzetten om deelnemers meer inzicht in pensioen te geven? Dat moet kunnen. Ik heb al wel initia-

Twee jaar geleden hebben we samen met Annemarie van

tieven gezien, maar een echte successtory nog niet. Dat kan

Gaal een boekje geschreven over 10 levensmomenten die

niet lang meer duren. Er is zo veel aandacht voor pensioen-

van invloed zijn op pensioen. Tienduizenden boekjes zijn

communicatie!

<<

21

Marktonderzoek en Pensioen

Nederlander vindt provisieverbod goede zaak Uitgevoerd door Platform Wijzer in Geldzaken

60% van de Nederlanders vindt de invoering van het provisie­

aanschaf van product. De helft denkt dat het advies altijd

verbod een goede zaak. Driekwart van de mensen vindt het

gekoppeld is aan de verkoop van de producten. Wijzer in

goed dat door het verbod duidelijk wordt wat de kosten van

geldzaken verwacht daarom dat er de komende jaren voor

het advies en de kosten van het product zijn. Dit blijkt uit

de sector nog veel kansen liggen op het vlak van consumenten-

onderzoek van Platform Wijzer in geldzaken onder bijna 1.000

communicatie over de toegevoegde waarde en dienst­

Nederlanders.

verlening van de adviseur. Deskundigheid en advies op maat worden door de consument als grootste voordelen van het

Belang van klant wordt gediend, kosten gaan wel omhoog

inschakelen van een financieel adviseur gezien.

40% van de mensen verwacht dat door het provisieverbod een onafhankelijke adviseur echt handelt in het belang van

Nederlanders nog onbekend met provisieverbod

de klant. En zich niet laat leiden door financiële prikkels van

Naast het verbod op provisies voor adviseurs en bemiddelaars

de bank of verzekeraar. Wel verwacht bijna de helft van de

moeten sinds 1 januari 2013 directe aanbieders ook inzicht

ondervraagden dat de totale kosten van financiële producten

geven in de advies- en distributiekosten bij de koop van een

(advies + kosten van product) omhoog gaan. 50% is van plan

financieel product. Door maximale transparantie weet de

om kosten te laten meespelen in de keuze van de adviseur,

klant bij elke aanbieder waar hij aan toe is bij de aanschaf van

nog eens een kwart zegt te gaan onderhandelen.

een belangrijk financieel product. De bekendheid en de informatiebehoefte over het provisieverbod zijn echter nog laag.

Uitleg over de waarde van advies nodig

Slecht twee op de tien Nederlanders heeft er van gehoord en

Slechts twee op de tien ondervraagden weten dat je bij

slechts 15% heeft behoefte aan meer informatie over het

financieel adviseur ook alleen advies kunt krijgen zonder

­provisieverbod en de nieuwe manier van betalen.

22

<<

Pensioenrevolutie: de werknemer aan het stuur.

Heeft NL het beste pensioen­ stelsel voor de werknemer? Uitgevoerd door TNS NIPO in opdracht van Zwitserleven

In dit onderzoek zijn ruim 1000 werknemers in loondienst, die

De toekomst

momenteel via hun werkgever een pensioen opbouwen,

Op dit moment wil bijna de helft van de werknemers (44%)

ondervraagd over:

meer individuele keuzemogelijkheden voor het pensioen.

• Hoe werknemers tegen het huidige pensioenstelsel aankijken • Hoe werknemers de toekomst van pensioen zien • Hoe werknemers vinden dat hun kennis over pensioen

Vooral voor de leeftijd waarop men met pensioen kan en de

vergroot kan worden

mate van zekerheid van de pensioenopbouw. Als men zelf mag kiezen waar het pensioen ondergebracht wordt dan zijn de traditionele instellingen (pensioenfondsen en banken) populair. Het PPI blijkt nog zeer onbekend (en daarmee

Huidige vertrouwen en kennis

onbemind). Werknemers staan niet te trappelen om zelf het

De financiële crisis en het vertrouwen in financiële instellingen

pensioen te regelen, bijna de helft (44%) geeft het pensioen

heeft ook duidelijk zijn weerslag op de pensioenmarkt. Op dit

graag uit handen. Dit kan mede verklaard worden door het

moment heeft slechts een kwart van de werknemers vertrouwen

feit dat 48% vindt dat hij of zij niet over voldoende infor­

in het Nederlandse pensioenstelsel. Als gevolg van dit lage

matie beschikt om zelf beslissingen te nemen.

vertrouwen heeft ook bijna tweederde (63%) liever een lager – maar gegarandeerd – pensioen, dan een risicovol pensioen wat

Vergroten van kennis

mogelijk hoger uit kan vallen. Dat men voor zekerheid kiest

Het relatief lage kennisniveau neemt niet weg dat men wel

wordt ook verklaard doordat men erg weinig weet van zijn of

graag beter geïnformeerd wil worden. Ruim de helft (56%)

haar pensioen. Slechts 33% geeft aan dat zij het pensioen hele-

wil graag meer weten over zijn of haar pensioen. Men laat

maal begrijpen. De meerderheid (61%) begrijpt het maar een

zich het liefst adviseren door een financieel adviseur (38%),

beetje. Heel duidelijk hierbij is dat hoe jonger men is (dus hoe

pensioenfonds/verzekeraar (35%) of de werkgever (30%).

verder van het pensioen af staat) hoe minder kennis men heeft.

Ruim de helft (54%) geeft aan dat wanneer hij/zij gedwongen

Hetzelfde beeld zien we bij opleiding; laagopgeleiden zijn

wordt om keuzes te maken, er ook meer betrokkenheid voor

minder op de hoogte dan hoogopgeleiden.

het pensioen komt.

<<

23

Interview door Geert de Vries freelance copywriter en Patrick Wijker relatiemanager Fotografie door Erik Hijweege

Startbrieven, UPO’s, waardeoverzichten. Deelnemers aan een pensioenregeling worden (wettelijk verplicht) overspoeld met schriftelijke informatie. Verspilde moeite, zo bleek onlangs weer uit een onderzoek van TNS-NIPO. Maar liefst zeven van de tien deelnemers/gepensio­ neerden leggen de informatie naast zich neer en staan er zelfs niet voor open. Pensioencommunicatie moet dus anders. Maar hoe? Pensioenadviseur Nico

Pensioenadviseur Nico Wubbels over pensioencommunicatie:

Terug naar de basis, houd het simpel en geef deelnemers inzicht

Wubbels heeft een duidelijke visie en brengt die ook met succes in praktijk:

W

‘Weg met al dat papier, houd het simpel.’

Wubbels Pensioenmanagement BV,

is. ‘Deelnemers krijgen zo gruwelijk

gevestigd in Eindhoven, houdt zich al

veel informatie in de bus dat ze door

sinds 1990 bezig met advies en beheer

de bomen het bos niet meer zien.

van collectieve pensioenregelingen

Neem alleen al het jaarlijkse Uniform

voor het midden- en kleinbedrijf.

Pensioenoverzicht (UPO): inclusief alle

‘Dat doen we voor werknemers,

toelichtingen telt het zo’n tien A4-tjes.

werk­gevers/directeur-grootaandeel­

Mijn ervaring is dat mensen de

houders en externe adviseurs, zoals

envelop openen, schrikken, ’m meteen

accountants en belastingadviseurs’,

op de grote stapel leggen en niet

vertelt directeur-eigenaar Nico

lezen. Ik kan me dat goed voorstellen,

Wubbels (54). In zijn praktijk als

want als je niet thuis bent in de

pensioenconsultant constateert hij

pensioenmaterie, en dat geldt voor

vrijwel dagelijks dat de huidige vorm

de meeste werknemers, is er geen

van pensioencommunicatie ineffectief

doorkomen aan.’

>>

Nico Wubbels (1958) is al meer dan twintig jaar werkzaam als zelfstandig pensioenadviseur. Na afronding van de studie HTS Bedrijfskunde trad Nico in 1982 als junior organisatieadviseur in dienst bij DAF Trucks NV. In 1984 stapte hij over naar verzekeraar RVS, waar hij zes jaar de functie van accountmanager vervulde, het laatste jaar onder de vlag van Nationale Nederlanden. In september 1990 koos Nico Wubbels voor het zelfstandig ondernemerschap en startte zijn eigen praktijk als pensioenadviseur. Wubbels Pensioenmanagement BV beschikt over de pensioenvergunning (AFM) en is lid van de Nederlandse Orde van Pensioen­ Deskundigen (NOPD). Het kantoor is aangesloten bij de Federatie van Financieel Planners (FFP) en het Klachteninstituut Financiële Dienstverlener (KiFid). Voor meer informatie: www.ppw.nl.

25

“

We verstrekken informatie waar een deelnemer niet in is geïnteresseerd.

26

”

Het UPO ligt onder vuur. In een recen-

het inflatierisico. Maar wat bereiken we

te uitzending van Tros Radar stond

daarmee? Dat de deelnemers nóg meer

vooral de inhoud ter discussie. De

papier ontvangen en dat het UPO

UPO’s zouden een te rooskleurig beeld

alleen maar complexer en

schetsen doordat verzekeraars een

ontoegankelijker wordt. Mijn bezwaar

hogere rekenrente hanteren (4%) dan

tegen de UPO’s is fundamenteler van

de marktrente (2,2%), pensioenfond-

aard: we verstrekken informatie waar

sen het kortingsrisico niet vermelden

een deelnemer niet in is geïnteresseerd

en deelnemers ook niet worden gewe-

en ook niets mee kan. Ik zit regelmatig

zen op het inflatierisico. Wat vind je

met werknemers - nieuwe deelnemers -

van deze kritiek?

om tafel om hun pensioenregeling uit te leggen. In die individuele

‘Die is terecht, maar ik wil er wel een

intakegesprekken blijkt keer op keer

kanttekening bij plaatsen. Verzekeraars

dat zij feitelijk maar één ding willen

hanteren inderdaad niet de marktrente,

weten: wat krijg ik straks netto in

maar het is een beetje flauw om ze dat

handen en kan ik daarvan rondkomen?

te verwijten. Zij zijn namelijk wettelijk

Kortom, ze willen een reële

verplicht om met een rente van 4% te

pensioenopgave in plaats van

rekenen. Ze doen dus wat ze moeten

indicatieve brutobedragen, zodat ze

doen, net als de pensioenfondsen. Een

weten waar ze aan toe zijn. Alle

oplossing zou kunnen zijn om in het

bijkomende aspecten, zoals variabelen,

UPO een extra waarschuwingskader op

keuzemogelijkheden en risico’s, gaan

te nemen met uitleg van het verschil

vaak het ene oor in en het andere oor

tussen de wettelijke rekenrente en de

uit; men haakt binnen de kortste keren

marktrente, en de risico’s daarvan.

af. Dat geldt ook voor het UPO; de

Hetzelfde zou je kunnen doen met het

informatie sluit op geen enkele manier

kortingsrisico (bij pensioenfondsen) en

aan bij de behoefte van deelnemers.’

>>

Pensioencommunicatie moet dus

meer af te lossen op de hypotheek. Dat

anders. Wat is jouw visie?

wordt naar de toekomst toe alleen maar

“

belangrijker. Want zoals het er nu naar ‘We moeten terug naar de basis. Dat

uitziet, wordt de ruimte voor fiscaal

betekent: weg met al dat papier, houd

gefacilieerd sparen in de pensioen- en

het simpel en geef deelnemers zo

lijfrentesfeer sterk beperkt.’

helder mogelijk inzicht in wat zij nu en later netto ontvangen. Daarbij moeten

In hoeverre breng je dit zelf al in

we ons niet, zoals nu gebeurt, beperken

praktijk? En hoe past dit in je

tot het salaris en de pensioenregeling,

businessmodel?

maar alle aspecten betrekken die in de persoonlijke financiële huishouding

‘Om met het laatste te beginnen: ik werk

een rol spelen: is er bijvoorbeeld eigen

al jaren op declaratiebasis. Vanuit het

vermogen? Zijn er lijfrentepolissen

verleden lopen er nog enkele contracten

gesloten? Hoe zit het met de woonlasten,

met doorlopende provisie; die gaan we

is er een hypotheek die wordt afgelost?

komende tijd omzetten naar een andere

Zijn er kinderen die straks geen geld

vorm van beloning. Voor elke beheer­

meer kosten? Als je deze elementen

activiteit die we verrichten, vragen we

kunt meenemen en in een beperkte

een vergoeding; dit is gespecificeerd in

vorm van financiële planning kunt

de serviceover­een­komst die we met

vertalen in een nettoplaatje, geef je

werkgevers sluiten. De werkzaamheden

deelnemers pas echt goede en bruik­

die we moeten doen om het pensioen

bare informatie. Ze weten dan niet

naar de deelnemers toe inzichtelijk te

alleen of ze er na pensionering in

maken, zijn in de beheertarieven

inkomen op vooruit- of achteruitgaan,

verwerkt. We brengen dus geen aparte

maar kunnen ook indien nodig tijdig

kosten in rekening voor pensioen­

actie ondernemen om financieel bij te

communicatie. Een bewuste keuze,

sturen, bijvoorbeeld door hun

omdat klanten het hierdoor ervaren als

bestedingspatroon aan te passen en

service in plaats van een extra kostenpost.

28

We brengen geen aparte kosten in rekening voor pensioen­ communicatie.

”

“

Verzekeraars en pensioenfondsen zijn er niet op ingericht om deelnemers op individueel niveau te informeren.

”

Naast de al genoemde intakegesprekken

duidelijke taal’ naar de Tweede Kamer

met nieuwe deelnemers, waarin ik de

gestuurd met dertig aanbevelingen

inhoud van de pensioenregeling, de

voor verbeterde pensioencommu­ni­catie.

keuzemogelijkheden en de risico’s zo

De pensioen­uitvoerder krijgt hierbij

eenvoudig mogelijk uitleg, informeren

vrijwel alle verantwoordelijkheid. Gaat

we werknemers proactief bij wijzigingen.

dat werken?

Bijvoorbeeld over waardeoverdracht bij uitdiensttreding. Dat doen we via e-mail.

‘Ik vrees van niet. De aanbevelingen in

Geen standaardberichten, maar

het rapport zijn in grote lijnen prima,

persoon­lijke mails, met een advies dat is

maar van pensioenuitvoerders hoeven

afgestemd op hun individuele situatie. Ik

we op dit vlak weinig te verwachten.

noem dat ‘financial coaching’: over de

Kijk naar wat er tot nu toe met de UPO

schouders van de deelnemer meekijken

is gebeurd en hoe de startbrieven

en hem regelmatig voeden met infor­

inhoudelijk zijn ingevuld; dat belooft

matie. Dat werkt uitstekend en wordt

niet veel goeds! Verzekeraars en

zeer gewaardeerd. Daarnaast kunnen

pensioenfondsen zijn er organisatorisch

onze klanten – werkgevers en werk­

ook niet op ingericht om deelnemers

nemers – 24/7 inloggen op ons Pensioen

op individueel niveau te informeren,

Portaal Wubbels (PPW), een beveiligde

laat staan persoonlijk te adviseren. Het

internet­omgeving waar ze in één oog­

zal er dus alleen maar toe leiden dat er

opslag, op één overzichtelijk scherm,

weer extra bijlagen aan de papierstapel

kunnen zien hoe hun pensioen ervoor

worden toegevoegd, die niemand

staat en wat hun vooruitzichten zijn. Dit

vervolgens leest. Ik vind het een

‘interactief pensioen­dashboard’ gaan we

gemiste kans dat de minister opnieuw,

het komend jaar nog actiever bij onze

net als bij de Pensioenwet, de

klanten onder de aandacht brengen.’

professionele pensioenadviseur geen enkele rol geeft. En dat terwijl wij, naar

Afgelopen juni heeft minister Henk Kamp

mijn stellige overtuiging, de enigen zijn

van Sociale Zaken (nu Economische

die werk­nemers (en werkgevers)

Zaken) het rapport ‘Pensioen in

adequaat kunnen informeren.’

>>

29

De huidige wettelijke verplichting tot

Over jongeren gesproken: uit onder­zoek

schriftelijke informatieverstrekking

blijkt dat zij weinig snappen van pensioen

moet volgens de minister worden

en er graag meer over willen weten. Wat

verruimd zodat elektronische, digitale

vind je van het idee om pensioen, in

informatie­verstrekking de hoofdregel

samenhang met andere financiële

kan worden. Geloof jij in het gebruik

onderwerpen zoals sparen, lenen en

van nieuwe technologische middelen,

hypotheken, als een verplicht vak op de

zoals de inzet van social media en het

middelbare school aan te bieden?

gebruik van apps via smartphone en

“ ”

tablets, om pensioeninformatie sneller

‘Aan de ene kant zeg ik ‘ja’. Het is goed

en makkelijker bij deelnemers te

om kinderen met geld te leren omgaan;

krijgen?

daar kun je niet vroeg genoeg mee

Ook na twintig jaar blijft het adviseren van een pensioenregeling boeiend.

beginnen. Aan de andere kant schijnt het ‘Absoluut, dáár ligt de toekomst.

zo te zijn dat de hersenen pas vanaf een

Door de opkomst van internet en alle

bepaalde leeftijd, boven de 20 jaar, in

mobiele communicatiemiddelen zijn

staat zijn om te plannen. Als die infor­

mensen steeds visueler ingesteld en

matie klopt, kun je je afvragen of het wel

die trend zal de komende jaren alleen

zin heeft om dit soort onder­werpen al

maar versnellen. Neem de jongeren,

diepgaand op school te behandelen. Los

die doen tegenwoordig alles digitaal,

hiervan staat of valt het effect van com­

met hun mobiel en met apps. En

municatie met interesse in en behoefte

hoeveel iPad’s zijn er al niet in ons land

aan informatie. De ‘deuren’ moeten

verkocht? Als we echt transparant

openstaan; als ze gesloten blijven, kun je

willen commu­niceren over pensioen en

praten als Brugman….’

de barrières bij deelnemers willen wegnemen, ontkomen we er niet aan

Tot slot: zie jij pensioencommunicatie

om deze nieuwe technieken te

als kerntaak voor pensioenadviseurs?

gebruiken. En dat gebeurt al. Op internet kom je bijvoor­beeld steeds

‘Dat gaat het in elk geval in de toe­komst

meer videofilmpjes tegen waarin

worden. Ook al legt de wetgever de

complexe pensioenthema’s in een paar

verantwoordelijkheid bij pensioen­

minuten op een luchtige manier

uitvoerders neer, onze rol als ‘pensioen­

worden uitgelegd, zoals de UPO-video

communicator’ zal alleen maar

van Zwitserleven. Een goedkope en

belangrijker worden. Een prima

effectieve oplossing om een grote

ontwikkeling, vind ik. Ook na twintig

groep te bereiken, want bewegend

jaar blijft het adviseren van een

beeld is veel makkelijker te

pensioenregeling boeiend, maar er

consumeren dan schriftelijke

zitten allerlei – wettelijk verplichte –

informatie. En het is nog ontspannend

administratieve activiteiten aan vast die

ook! Ik juich deze ontwikkeling van

minder inspirerend zijn. Die beheer­

harte toe. Het zou dan ook een goede

werkzaamheden worden door de

zaak zijn als de overheid, onafhankelijk

digitalisering tot een minimum beperkt.

van pensioenuitvoerders, dit soort

Daardoor ontstaat ruimte om werk­

filmpjes als voorlichtingsmateraal

nemers actiever te ondersteunen en van

beschikbaar gaat stellen als aanvulling

de juiste informatie te voorzien. Ik krijg

op of vervanging van de bestaande

daar veel energie van: elke deelnemer is

digitale folders en brochures. Daarmee

anders en heeft z’n eigen situatie. Dat

kunnen we in de pensioencommu­ni­

maakt het afwisselend en uitdagend.

catie een grote slag maken.’

Het is bovendien dankbaar werk.’

<<

31

Door Rob Korendijk, op persoonlijke titel

De DGA en de Dividend­ uitkering Vanaf 1 oktober 2012 is het nieuwe BV-recht (Flex BV) van kracht. In het nieuwe BV-recht is onder meer het minimum aandelenkapitaal van € 18.000 vervallen. Bestaande BV’s kunnen het eerder gestorte (minimum) aandelenkapitaal na het aanpassen van de statuten bijna helemaal terugbetalen aan de aandeelhouder(s). Ook de civielrechtelijke regels voor het uitkeren van dividend zijn gewijzigd. Het uitkeren van dividend is alleen mogelijk na goedkeuring door het

A

bestuur van de BV. Het bestuur moet toetsen of de continuïteit van de onderneming niet in gevaar komt door de dividenduitkering. Een ten onrechte door het bestuur goedgekeurde dividenduitkering kan tot gevolg hebben dat het bestuur door benadeelde schuldeisers aansprakelijk wordt gesteld.

Aan de Belastingdienst is de vraag gesteld of het terugbeta-

Voor de vraag of de BV nog in staat is om het pensioen

len van aandelenkapitaal of het uitkeren van dividend ook

en/of stamrecht volledig uit te keren, is het na de uitke-

gevolgen kan hebben voor de fiscale behandeling van een

ring van kapitaal of dividend resterende vermogen van

door de BV uitgevoerde pensioen- of stamrechtovereenkomst?

de BV van belang. Er moet voldoende vermogen in de

De Belastingdienst heeft daarop uitgebreid antwoord gegeven.

BV achterblijven om het pensioen en/of stamrecht op de

De belangrijkste alinea’s hieruit heb ik weergegeven. Daarna

korte en lange termijn volledig te kunnen uitbetalen.

geef ik mijn reactie.

Voor deze toets moeten alle activa en passiva van de BV

Het antwoord van de Belastingdienst

(dus inclusief de pensioen- en/of stamrechtverplichting) gewaardeerd worden op de werkelijke waarde in het economische verkeer.

Ja, het terugbetalen van aandelenkapitaal of het uitke-

32

ren van dividend kan ook gevolgen hebben voor de fis-

De waarde van de pensioen- en/of stamrechtverplichting is

cale behandeling van een door de BV uitgevoerde pensi-

minimaal gelijk aan de koopsom die aan een professionele

oen- of stamrechtovereenkomst. Als de BV hierdoor niet

verzekeringsmaatschappij betaald zou moeten worden voor

langer in staat is om het pensioen en/of stamrecht volle-

het onderbrengen van die verplichting (zie ook onderdeel A

dig uit te keren, is er sprake van een (gedeeltelijke)

van het besluit ‘Waarderingsaspecten van pensioenen en

afkoop van pensioen of stamrecht. De volledige pensi-

lijfrenten’ (besluit van 3 juli 2008, nr. CPP2008/447M)). Bij

oen- en/of stamrechtaanspraak wordt dan direct in de

het vaststellen van de waarde moet onder meer rekening

belastingheffing betrokken. Bovendien wordt revisie-

worden gehouden met een toegekende indexatie van de

rente in rekening gebracht.

pensioen- en/of stamrechtuitkeringen.

Vervolgens gaat het antwoord in op het risico als vooroverlij-



den deel uitmaakt van de door de BV uitgevoerde pensioen

Hier ontstaat een groot probleem bij dividenduitkeringen. In

en/of stamrechtovereenkomst. Daarbij is vooral de laatste

bijna alle pensioenregelingen is een welvaarts- of een waar-

alinea interessant. Hierin zegt de Belastingdienst:

devast nabestaandenpensioen toegezegd. En vaak ook nog

Reactie op het 2e rode deel:

een nabestaandenoverbruggingspensioen. Het komt regelEen BV die slechts één of enkele pensioen- en/of stam­

matig voor dat dit niet is verzekerd. We hebben het vaak over

rechtovereenkomst(en) uitvoert, kan in het algemeen

grote koopsommen die nodig zijn om deze uitkeringen te

geen gebruik maken van de compenserende werking

kunnen garanderen. Zeker gezien de huidige rentestand. Dit

binnen de uitgevoerde verzekeringsovereenkomsten.

houdt in vrijwel alle gevallen in dat er niet voldoende reserve

Indien een BV het risico van vooroverlijden niet verzekert,

is om sowieso een dividenduitkering te mogen doen, als dit

zal de BV er op andere wijze voor moeten zorgen dat er

risico niet is verzekerd of niet voldoende is verzekerd bij een

voldoende financiële middelen zijn op het moment dat

professionele verzekeraar. Denk daarbij aan het bepalen van

het verzekerde risico zich voordoet. Dit kan de BV bijvoor-

het verzekerde bedrag op basis van een rekenrente van 4%

beeld doen door het risico van vooroverlijden te herverze-

terwijl de rente nu aanzienlijk lager is.

keren bij een professionele verzekeringsmaatschappij. Indien de BV het risico van vooroverlijden niet heeft her-

Kort gezegd komt het er op neer dat alleen dan een dividend­

verzekerd, zal de BV zelf voldoende vermogen moeten

uitkering kan en mag worden gedaan als het vermogen binnen

aanhouden ter dekking van het risico van vooroverlijden.

de BV voldoende is om:

Met dit ter dekking van het risico van vooroverlijden extra

• de pensioentoezegging voor het ouderdomspensioen en

aan te houden vermogen moet rekening worden gehou-

nabestaandenpensioen na pensioendatum na te komen

den bij het bepalen van de ruimte voor een uitkering van

op basis van de marktwaarde

dividend of kapitaal. In dat geval kan dus niet worden

• én het toegezegde nabestaandenpensioen bij overlijden

volstaan met het aanhouden van een vermogen ter groot-

voor de pensioendatum nagekomen kan worden op basis

te van de koopsom die aan een ­professionele verzeke-

van de verzekerde sommen en de vrije reserve bij com-

ringsmaatschappij betaald zou moeten worden voor het

merciële waardering.

onderbrengen van de uit de pensioen- of stamrechtovereenkomst voortvloeiende verplichting.



Voorbeeld:

DGA inkomen € 48.980 Mijn reactie

Franchise 10/7 ongehuwd (minimale franchise bij eigen beheer) Man geboren 8-2-1960

Graag geef ik mijn reactie op basis van de rode delen van het

Partner (vrouw) geboren 25-01-1962

antwoord van de Belastingdienst.

Datum in dienst 1-1-2012 Opgebouwde aanspraak ultimo 2012



Reactie op het 1e rode deel:

Ouderdomspensioen € 600 met 70% overgang partner

Eigenlijk is er niet veel veranderd op één belangrijk punt na,

(2% van de pensioengrondslag salaris – franchise)

wat volgens mij niet erg bekend is. We hebben te maken met

De aanwezige fiscale reserve bedraagt hiervoor € 4.796 daar

een waarderingsprobleem met terugwerkende kracht. Niet

waar de prudent berekende waarde in het economisch ver-

veel verzekeraars zullen willen offreren op basis van oude

keer € 9.611 bedraagt. Kortom ruim 200%. Dit hield dus in

ingangsdata wetende dat ze de verzekering niet sluiten. De

dat er alleen maar dividend uitgekeerd mocht worden indien

BV heeft dit alleen wel nodig om aan de Belastingdienst te

de vrije reserve meer bedraagt dan € 4.815 en dan alleen

kunnen bewijzen dat de waarde in het economisch verkeer

over het meerdere.

een dusdanige hoogte had dat uitbetaling van dividend mocht gezien de stand van de vrije reserves. De Belasting-

Bij een eenvoudige balanspositie:

dienst is niet van plan om hier een richtlijn voor aan te

Balans 31-12-2012

geven. Op vragen van mij aan de Belastingdienst kreeg ik

Kas € 30.000

Aandelenkapitaal

€ 18.000

geen duidelijkheid. Er zal in voorkomende gevallen een zo



Algemene reserve

€ 7.204

nauwkeurig mogelijk beeld moeten worden geschetst. Advies



Pensioenverplichting

€ 4.796

hierbij is dus wel: Bij twijfel nooit inhalen. Kortom, vraag een offerte op of laat de waarde in het economisch verkeer heel

Op basis van deze balans kan zonder probleem een dividend

prudent vaststellen voordat dividend wordt uitgekeerd zodat

betaling gedaan worden. De vrije reserve bedraagt meer dan

achteraf geen aansprakelijkheid kan ontstaan.

de vereiste € 4.815.

>>

33

“ ”

Er komt dus vooralsnog geen handvat om te kijken naar uitkeringen in het verleden en hoe we die moeten toetsen.

Daar is alleen nu een probleem bij gekomen en dat is het

en kortingen? Ik denk dat de branche geholpen is bij een

toegezegde nabestaandenpensioen. Uitgaand van het hier-

objectief vast te stellen richtlijn.

voor gegeven voorbeeld zou het partnerpensioen € 5.495

Het antwoord van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen

bedragen. Dit laat zich vertalen als een waarde in het econo-

komt er in het kort gezegd op neer dat de termijn van 5 jaar

misch verkeer van € 179.338. Het hoeft geen uitleg dat de

te kort is, omdat bij het stellen van onrechtmatig handelen

reserve niet toereikend is om deze verplichting na te komen.

in ieder geval een termijn geldt van 7 jaren.

Er kan dus geen dividend betaling worden gedaan.

Ze begrijpen dat de praktijk geholpen is bij een richtlijn. De We kunnen stellen dat er in heel veel gevallen achteraf

praktijk is alleen nog niet zo uitgekristalliseerd dat een hel-

gezien er een dividendbetaling heeft plaats gevonden zon-

dere richtlijn mogelijk is.

der dat voldoende rekening is gehouden met de waarde in het economisch verkeer van de toegezegde pensioenen.

Er komt dus vooralsnog geen handvat om te kijken naar uitkeringen in het verleden en hoe we die moeten toetsen. We

Stel dat er in het verleden dividenduitkeringen zijn geweest.

blijven dus zitten met een onduidelijkheid in de manier van

Hoe dan nu alsnog te beoordelen of die wel terecht hebben

waarderen. En niet voor een periode van 5 jaar maar zelfs 7

plaatsgevonden. Ik heb om een eenduidige rekenmethodiek

jaar zoals door de heer Schuurman wordt gesteld.

gevraagd bij het centraal aanspreekpunt pensioen. De termijn van 5 jaar geldt conform artikel 3:310 BW. De terDe vraag die ik heb gesteld is: Wat is de termijn waarop

mijn van 7 jaar zal volgens de heer Schuurman veel meer

eventueel uitgekeerde dividenduitkeringen terug moeten. Is

gaan gelden bij de mogelijkheid van afstempelen vanaf 1-1-

dit dat we bijvoorbeeld 5 jaar terug moeten kijken of is de

2013 tot 1-1-2015. De contouren van dit voorstel zijn bekend;

termijn langer.

de exacte uitwerking nog niet. Een van de mogelijke eisen is dat er een onderdekking moet zijn van meer dan 25%. En

Toelichting op de vraag: In de praktijk kom ik vaak tegen dat

dat alle zaken moeten worden gewaardeerd tegen de waarde

er bij dividenduitkeringen alleen is gekeken naar de fiscale

in het economisch verkeer behalve de pensioenverplichting.

verplichting. En niet naar de commerciële verplichting. Dat

Als er meer onderdekking is mag worden afgestempeld. Dit

hoeft geen probleem te zijn als achteraf gezien er voldoende

geldt ook voor lopende uitkeringen En mag pas per 1-1-2013

waarde in de onderneming zit. Maar soms ontstaat er dus

en niet per balansdatum 31-12-2012. Omdat het in dit geval

wel discussie. Vandaar de vraag hoe ver terug? En is dan

om een “gunst” van de belastingdienst gaat, kijkt men 7 jaar

bepalend of het toen wel of niet had gekund ten opzichte

terug voor “onterecht” gedane dividenduitkeringen.

van de commerciële waardering? En mogen we die waarde-

We zullen maar zeggen: Wordt vervolgd!

ring dan vaststellen op basis van het U-rendement en een leeftijdscorrectie van -5/-6 op basis van de toen geldende



meest recente sterftetafels? Bijvoorbeeld: boekjaar 2007

Hoe kunnen we dit oplossen als het toch gewenst is om als-

Sterftetafel GBM/GBV 2000-2005 -5/-6. En een rekenrente

nog dividenduitkeringen te willen laten plaats vinden. Ik

van 4,17% gemiddelde U-rendement zonder kostenopslagen

bespreek de twee meest voor de handliggende oplossingen: >>

Nu de toekomst

35



Eerste oplossing

1. Is er voldoende reserve om het verschil in fiscale waarde

Verzekeren van het overlijdensrisico rekeninghoudend met een

en de waarde in het economisch verkeer te overbruggen

voorzichtige rekenrente. Dus niet met 4% bij het verzekeren van

bij het opgebouwde ouderdomspensioen en nabestaan-

een kapitaal voor het nabestaandenrisico. Mijn advies is dat als

denpensioen op de pensioendatum.

er al een dekking is deze opnieuw te toetsen op de huidige ren-

2. Wat is de hoogte van het toegezegd nabestaandenpensi-

testand. Daarnaast geldt als aandachtspunt dat zeker voor niet-

oen bij overlijden voor de pensioendatum en is hiervoor

rokers de tarieven de laatste jaren scherp zijn gedaald. Het is

dekking? Zo ja wat is dan de werkelijke waarde van de

dus misschien ook voor uw relatie van belang om zich door haar

toezegging, wat is er verzekerd en kan het verschil

of zijn adviseur (wellicht U) te laten informeren. Deze kan dan

betaald worden uit de vrije reserves en de vrijval van de

rekening houdend met de vrijvallende voorziening en eventueel

voorziening. Is er geen verzekering kan dan de koopsom

de vrije reserves een adequate dekking voorstellen.

betaald worden uit de vrijval van de eigen beheersvoorziening en de vrije reserves.



Tweede oplossing

3. Als het antwoord op het bij 1 gestelde JA is maar bij 2 NEE

Schrappen van de overlijdensdekking uit de pensioenbrief

komen twee vragen aan bod voordat dividenduitkering

bij overlijden voor de pensioeningangsdatum. Of, de overlij-

plaats kan vinden:

densdekking beperken tot het bedrag wat is verzekerd, dan



wel wat aan fiscale reserve vrijvalt. Omdat hier de rechten



van de (gewezen) partner worden aangetast is het wel nood-



of

zakelijk dat zij hiermee akkoord gaat en dus de gewijzigde



b. Pas ik de toezegging aan? Doorhalen dan wel

pensioenovereenkomst tekent.



beperken van de toezegging nabestaandenpensioen



zoals eerder door mij al is aangegeven.



a. Ben ik bereid alsnog een aanvullende dekking te creëren?

Kortom

Dividenduitkeringen vragen veel extra aandacht waarbij een

Ik hoop u met dit artikel over de dividendproblematiek wat

aantal vragen gesteld moeten worden:

duidelijkheid te hebben gegeven.

36

<<

PensioenWet blijft van toepassing op beursvennootschap Korte Update

Een wijziging van de Wet Bestuur en Toezicht van 1 januari 2013 had gevolgen voor bestuurders van beursvennoot­ schappen (bijvoorbeeld de Raad van Bestuur van een beursgenoteerde onder­ neming). Als zij na die datum een zoge­

Albertjan ten Thije Juridische Zaken, Praktijkgroep Pensioenrecht

Als bestuurder zijn aan te wijzen de per­ sonen die officieel als bestuurder zijn benoemd (bij de akte van oprichting of later door de algemene vergadering van aandeelhouders of RvC). Een benoemde bestuurder moet ingeschreven worden in het handelsregister. Het handelsregister

naamde opdrachtovereenkomst sluiten voor het uitvoeren van hun werkzaamheden, konden zij

bevat daarmee het antwoord op de vraag wie in dit verband

niet meer deelnemen aan de pensioenregeling. Dit was

voor een specifieke onderneming als bestuurder moet wor-

niet de bedoeling. De Staatssecretaris van SZW heeft

den aangemerkt.

daarom bepaald dat de Pensioenwet geldt voor deze bestuurders.

Beursvennootschap Wanneer is er sprake van een beursvennootschap? Dit staat in

De Staatssecretaris heeft hiervoor de Regeling Pensioenwet

artikel 2:132 van het Burgerlijk Wetboek. Een beursvennoot-

per 1 januari 2013 aangepast. Hierdoor vallen bestuurders

schap is: “Een vennootschap waarvan aandelen of met mede-

van beursvennootschappen die werkzaam zijn op basis van

werking van de vennootschap uitgegeven certificaten daarvan

een opdrachtovereenkomst als “aangewezen werknemer”

zijn toegelaten tot de handel op een gereglementeerde markt

onder de Pensioenwet. Vanaf 1 januari is de Pensioenwet

of multilaterale handelsfaciliteit, als bedoeld in artikel 1:1 van

van toepassing op deze arbeidsverhouding en ontstaan er

de Wet op het financieel toezicht, of tot een met een geregle-

geen verschillen met bestaande bestuurders die nog werk-

menteerde markt of multilaterale handelsfaciliteit vergelijk-

zaam zijn op basis van een ‘oudere’ arbeidsovereenkomst.

baar systeem uit een staat die geen lidstaat is.”

Een overweging bij deze herstelactie was, dat een oudedagsvoorziening buiten een collectieve pensioenregeling

Commentaar Zwitserleven

meestal duurder is.

Het is belangrijk om goede controle op het deelnemers- en

Bestuurder

werknemersbegrip te hebben. Veel pensioenregelingen gaan uit van een arbeidsovereenkomst als basis voor deelname

Het Burgerlijk Wetboek kent geen definitie van "bestuur-

aan de pensioenregeling. Dat is bij deze bestuurders geen

der". Vooral in boek 2 van het Burgerlijk Wetboek wordt

automatisme. De herstelmaatregel van de Staatssecretaris

veelvuldig gesproken over de bestuurder of het bestuur. Uit

van SZW betekent niet vanzelf dat de pensioenregeling ook

de parlementaire geschiedenis van artikel 2:132 BW is ech-

van toepassing is op deze bestuurder. Het moet blijken uit de

ter wel op te maken op welke personen in dit verband

pensioenovereenkomst en het pensioenreglement: hij/zij

gedoeld wordt. Dat komt dan neer op het volgende.

moet in die stukken expliciet worden genoemd.

<<

37

Door Erik Beckers, manager praktijkgroep pensioenrecht

De kranten staan vol van de stapsgewijze, versnelde verhoging van de AOW-leeftijd. Maar een werkgeverspensioen mag best een andere ingangsdatum hebben dan de AOW. De fiscale spelregels voor pensioen zijn dan vooral van invloed, maar die boeien journalisten minder. Datzelfde geldt voor de indirecte gevolgen van alle maatregelen. Maar juist dat veroorzaakt in 2014 en 2015 een grondige heroriëntatie op arbeidsvoorwaarden. Niet alleen ten aanzien van pensioenopbouw. Lees hieronder over de aandachtspunten en dilemma’s die nu weinig aandacht krijgen.

Herziening arbeidsvoor­ waarden noodzakelijk Einde arbeidscontract verschuift

denken over een doorwerk-arbeidsovereenkomst of doorwerk-

De AOW-leeftijd gaat vanaf 2013 stapsgewijs omhoog en

CAO. Dan kunnen voor deze groep werknemers afwijkende

wordt gekoppeld aan de levensverwachting. Voor iedere

afspraken worden gemaakt over zaken als ziekte, einde

werknemer kan de AOW op een andere leeftijd ingaan. De

­contract en pensioen. Dat mag na pensioenontslag zelfs op

AOW-leeftijd wordt vaak gezien als de leeftijd waarop een

basis van een tijdelijk contract. Het wordt binnenkort aan-

arbeidscontract eindigt. Voor de zekerheid vragen werk­

trekkelijker voor werkgevers om een AOW'er in dienst te

gevers steeds vaker een ontslagvergunning hiervoor aan, dat

nemen of houden. Zo geldt straks voor deze groep werk­

heet ook wel pensioen­ontslag. Er bestaat een plan de leeftijd

nemers nog maar gedurende zes weken een loondoorbetalings­­

voor pensioenontslag ineens op te schuiven naar leeftijd 67.

verplichting in plaats van twee jaar. Ook mag vaker een tijdelijk

Maar volgens de huidige plannen eindigen die arbeidscon-

contract worden verlengd.

tracten nu dus niet meer op een vaste leeftijd. Stel een werknemer bereikt de AOW-gerechtigde leeftijd die voor hem of

Werkgeverspensioenen verlagen versus pensioen­

haar geldt. Steeds vaker zal zo iemand in dienst blijven. Let

uitkering verhogen

dan wel op de arbeidsvoorwaarden. Vaak bepalen arbeids-

Het begrotingsakkoord past per 2014 de fiscaal maximale

voorwaarden of CAO’s dat deze van toepassing zijn op werk-

opbouwpercentages met grofweg 5 procent naar beneden

nemers die de AOW-gerechtigde leeftijd nog niet hebben

aan. In 2015 gaat het plafond naar verwachting nog eens

bereikt. Welke arbeidsvoorwaarden gelden dan voor AOW-

ruim 20 procent omlaag. Werknemers worden geacht gedurende

gerechtigde werknemers?

een langere periode een pensioenuitkering op te bouwen die op een latere leeftijd (bijvoorbeeld 67) ingaat. De nieuwe

Een werkzaam leven na pensioenontslag

plannen treffen alle leeftijden. Maar hoe bereken je een

Om de arbeidsvoorwaarden goed aan te sluiten op de wensen

nieuwe pensioenopbouw? Langer opbouwen met een vergelijk­

van zowel de werkgever als de werknemer is het zinvol na te

bare uitkering die later ingaat verlaagt de jaarlijkse pensioen-

38

“

premie. Wie profiteert van de lagere premie? Stel een pensioenregeling met een opbouw van 1,75% per jaar bouwt in 35 jaar

61,25% pensioen op. Maar betekent een periode van 37 jaar dat het opbouwpercentage wordt verlaagd naar 1,65%? Dan bouw je ook ongeveer 61 procent pensioen op. Slimme werknemers zullen verlangen dat gedurende 37 jaar 1,75% wordt opgebouwd, dus 64,75%. Niets mis mee, zolang het fiscale plafond maar niet wordt overschreden. Oude versus nieuwe pensioenaanspraken Stel een werkgever komt met werknemers een nieuwe pensioenleeftijd overeen. Worden dan alle in het verleden opgebouw-

Het wordt binnenkort aantrekkelijker voor werkgevers om een AOW’er in dienst te nemen of houden.

de pensioenen omgerekend naar de nieuwe pensioenleeftijd of wordt de oude en de nieuwe leeftijd in twee pensioen­

potten geknipt? Dat hoeft nu geen verschil in uitkering te veroorzaken, maar volgend jaar wellicht wel. Dat heeft te

maken met vervroegings- en uitstelfactoren. Dat zijn factoren waarmee de uitkering wordt verhoogd bij uitstel en wordt verlaagd als werkgeverspensioen eerder in moet gaan. Die factoren zijn afhankelijk van het prijsbeleid van de pensioenuitvoerder. Een andere rente of levensverwachting beïnvloeden dat beleid. Twee pensioenpotten veroorzaakt later onrust bij

arbeidsongeschikten en werklozen. Zij moeten namelijk het pensioen laten ingaan op de oorspronkelijke (vroege) pensioenleeftijd. De pensioenuitkering kan de WAO-, WIA- of WW-­ uitkering doen afnemen. Pensioengrondslag wijzigt

”

In veel pensioenregelingen is afgesproken dat het volledige salaris meetelt voor het vaststellen van de ruimte voor pensioenopbouw. Vanaf 1 januari 2014 wordt waarschijnlijk het salaris dat mee mag tellen voor pensioenopbouw afgetopt op 100.000 euro. Is dat pech voor deze deelnemers of worden ze op een andere wijze gecompenseerd? Aan de franchise wijzigt weinig. Het deel van het salaris van een werknemer dat niet meetelt voor de pensioenopbouw omdat ook AOWrechten bestaan is gebonden aan een minimum. Vaak wordt echter een hogere AOW-franchise afgesproken. Het is zinvol een AOW-franchise die hoger is dan het minimum te heroverwegen. Dat veroorzaakt een hogere premie, maar ook een betere pensioenopbouw waarvan relatief vooral lagere inkomens profiteren. Gevolgen van overlijden wijzigen Is er een Anw-hiaatverzekering of een tijdelijk nabestaandenpensioen verzekerd? Of een andere dekking bij overlijden van de werknemer? Let dan op de geplande gevolgen van het verkorten van de duur van de Anw. Niet tot het jongste kind 18 jaar wordt, maar slechts een kalenderjaar regelt de Anw aan de partner een uitkering. Dat kan invloed hebben op de aanvullende verzekeringen. Was er weinig of niets geregeld

>>

39

in geval van overlijden? Dan is het moment dat de Anw wordt

Doorwerken (als werknemer of ondernemer) is dan weer

versoberd een goede aangelegenheid daar nog eens goed

gewoon een voorwaarde om pensioen te mogen uitstellen.

naar te kijken. Let ook op de verhouding van het ouder-

Dan kunnen ze mogelijk gebruik maken van allerlei hoog/

domspensioen ten opzichte van het nabestaandenpensioen.

laag-constructies, maar wordt dat straks wel goed uitgelegd

Is een verlaging van het percentage ouderdomspensioen van

en uitgevoerd?

invloed op de hoogte van het nabestaandenpensioen? Zo ja, bekijk of dat wenselijk is. Maximaal mag 70 procent van het

Flexibiliseren, maar bij wie?

te bereiken ouderdomspensioen worden toegezegd.

Werkgevers en werknemers (en soms hun partners) moeten dus onderling in overleg over wat, wanneer op welke wijze te

Veel werkgevers overzien alle gevolgen niet

veranderen. Ook moeten alle neveneffecten goed in kaart wor-

In veel pensioenregelingen is afgesproken dat bij arbeidson-

den gebracht en alle voor- en nadelen goed worden afgewogen.

geschiktheid de pensioenopbouw volledig door blijft lopen.

Vergeet daarbij niet afspraken te maken over doorwerken na de

Maar als de pensioendatum verschuift, dan wordt deze periode

AOW-gerechtigde leeftijd, regelingen bij ziekte en overlijden en

langer en wellicht 10 tot 20 procent duurder. Dat geldt ook

flexibilisering van de pensioenregeling. Is herverdeling van risico’s

voor het arbeidsongeschiktheidspensioen, bijvoorbeeld een

tussen de werkgever, werknemer en uivoerder wenselijk? En

WIA-aanvulling. Bij ziekte geldt ook voor 65-plussers een

vergeet niet de pensioenuitvoerder. Veel aanpassingen zijn

loondoorbetalingsverplichting. De kosten daarvan of de

administratief lastig en de uitvoerder is niet verplicht alle

premie van de ziekteverzuimpolis zullen stijgen als het werk-

mogelijkheden ook daadwerkelijk uit te voeren. En partijen die

nemersbestand vergrijst. Dat geldt ook voor kosten van

beloven dat wel te doen kunnen later best geconfronteerd

re-integratie. Het is goed dit soort budgetverhogende effecten

worden met een administratieve chaos. Dat wil niemand.

te berekenen en mee te nemen in de onderhandelingen over de hoogte van een eventuele compensatie voor werknemers

Plan van aanpak

die minder pensioen opbouwen.

Inventariseer in 2013 alle arbeidsvoorwaarden en spreek met elkaar een budget af. Wordt er bezuinigd op arbeidsvoor-

Flexibiliseren

waarden of streven werkgever en werknemers een budget-

Ook werknemers overzien niet alle gevolgen. Daarom is het

neutraal pakket aan arbeidsvoorwaarden na? De wetswijzi-

van belang hun pensioen heel flexibel op de AOW te laten

gingen die de arbeidsvoorwaarden raken gaan gespreid in

aansluiten. Dat kan bijvoorbeeld door het mogelijk te maken

per 2013, maar vooral in 2014 en mogelijk in 2015. Details

het pensioen uit te stellen en te vervroegen. Werknemers die

zijn vaak nog niet volledig bekend en wijzigingen onder druk

nu met VUT of prepensioen gaan krijgen een inkomensgat.

van belangenorganisaties zijn te verwachten. Dus nu al anti-

Hetzelfde probleem als de werklozen en arbeidsongeschikten

ciperen op alle gecommuniceerde veranderingen is lastig.

dat hiervoor aan de orde kwam. Maar tot en met 31 maart

Snel en ondoordacht wijzigen van de arbeidsvoorwaarden

2015 mag dit probleem worden opgevangen door de pensioen-

zonder goede afstemming met werknemers en eventueel

uitkering uit te stellen tot de AOW-gerechtigde leeftijd. Dan

diens partners kan veroorzaken dat discussies ontstaan en

geldt niet de zogeheten doorwerkeis. Maar na 31 maart 2015

reparaties of claims volgen. Vooruitdenken is goed, maar de

zijn werknemers die geen werk hebben mogelijk de klos.

werkelijkheid inhalen kan tegen je gaan werken.

40

<<

COLUMN

To app or not to app? That’s the question! Het bezit en het gebruik van mobile devi-

Moet u als ondernemer dan ook een app

ces (smartphone en tablet) in Nederland

laten bouwen? Helaas bestaat er op deze

groeit snel, zeer snel. Ongeveer de helft

vraag geen standaardantwoord. Als u mijn

van alle Nederlanders heeft ondertussen

mening vraagt, dan zou ik dat niet doen

een smartphone en 2,8 miljoen Neder-

enkel omdat uw collega-ondernemer er

landers bezitten een tablet. En bedenk

ook één heeft.

hierbij dat de iPad nog geen tweeënhalf jaar geleden werd geïntroduceerd.

Denk hierbij aan het verhaal over die twee

Gemiddeld zijn er op elke smartphone of

koekjesfabrieken in een middelgrote stad.

tablet 25 apps geïnstalleerd, waarvan er

De ene fabriek liep heel goed en adver-

negen echt worden gebruikt. Voor vijf van

teerde volop. Bij de andere fabriek liep de

die apps is betaald.

omzet terug en men had de “opperkoekjesbakker” ontslagen om net als de

Het merendeel van de apps wordt

concurrent een grote reclamecampagne

gebruikt om met anderen te communice-

te financieren. Ondanks deze advertentie-

ren, spelletjes te spelen, en/of foto’s te

Door Ludo Voorn, directeur Marketing

delen. Een groeiend aantal Nederlanders

inspanningen daalde de omzet steeds verder. Totdat een stagiair voor zijn

(23%) gebruikt een app om zijn banksaldo op te vragen of om

marketingopdracht onderzoek deed onder voormalige klanten.

prijzen te vergelijken in de winkel. Mobile devices veranderen

Wat bleek, ze vonden de koekjes gewoon niet lekker. De

het aankoopgedrag aanzienlijk en winkeliers worstelen hier-

fabrikant kon zijn euro’s beter investeren in de kwaliteit van zijn

mee. “Dit is de beste prijs van Den Bosch en omstreken zegt u?

product, dan klakkeloos de concurrent te kopiëren.

Mijn vergelijkingsapp zegt iets anders.” Als u nadenkt over een app, begin dan altijd met uw doelgroep. Ook in de pensioenbranche stijgt het aantal apps met de dag.

Gebruiken zij mobile devices? En waarvoor? Want zij vragen niet

Het lijkt wel of iedere pensioenuitvoerder of adviseur inmiddels

om een app. Weet u dit niet, onderzoek dit dan. En zo ja, wat

een app heeft of ermee bezig is. Kijk in de App Store en zoek op

verwachten uw klanten van een app? Dezelfde informatie, die u

pensioen en/of financial planning en u vindt er al snel een stuk of

nu op uw site heeft staan, maar dan altijd bereikbaar? Maak dan

zeventig.

uw site ook bereikbaar voor mobiel. De investering is kleiner en u hoeft de informatie maar op één plaats bij te houden.

Veel apps hebben de vorm van een e-magazine of vraagbaak. Steeds meer ontsluiten ook persoonlijke informatie en maken

Overweeg een app als die van toegevoegde waarde is voor uw

het mogelijk om mutaties door te geven en/of berekeningen te

klant. Bijvoorbeeld om de informatie any time – any place – te

doen. Een aantal Amerikaanse apps, zoals de gratis “Retirement

kunnen delen met anderen. Of als deze informatie altijd up-to-

Planner” gaat nog een stap verder. Hierin kunt u niet alleen de

date moet zijn, bijvoorbeeld voor P&O-medewerkers. Een app is

huidige leeftijd en de gewenste pensioenleeftijd invullen. Maar

ook wenselijk als uw klant uw informatie wil combineren met

ook de geschatte levensverwachting, met welk inflatie­

andere functies op de smartphone of tablet. Een positieve review

percentage u wilt rekenen, en het belastingtarief voor en na

over uw dienstverlening wordt immers sneller verspreid via

uw pensioendatum. Deze app is niet weggelegd voor de

Twitter of LinkedIn. Waarvoor u ook kiest, ga bij de vraag ‘wel of

doorsnee Nederlander, maar voor de aanbieder levert deze

geen app?’ uit van de behoefte van uw klant. Die leidt u altijd

app zeker geïnteresseerde klanten op.

naar het juiste antwoord.

41

Burgemeester Rijnderslaan 7, 1185 MD Amstelveen. Telefoon 020 - 347 84 78. www.zwitserleven.nl