Update
oktober 2007
In dit nummer o.a.: Nieuw clubhuis, ‘voor dubbeltje op de eerste rang’ ‘Vlietpoort’ sneller dan snel dankzij prefab GouweZone: minder CO2 dankzij geïntegreerd ontwerp Stilte troef in nieuw centrum Nootdorp Schoolgebouw goedkoper dankzij geïntegreerde constructie Ton Voets Architecten: tussen emotie en economie
Artist Impressions: Ton Voets Architecten
Leidse ‘gatenkaas’ mogelijk dankzij heldere constructie
Opdrachtgever SLS Wonen Architect Ton Voets Architecten
Het ontwerp voor 126 studentenwoningen op de Sanderslocatie in Leiden lijkt op het eerste gezicht knap ingewikkeld. Lijkt, want ondanks de vele ‘gaten’ die architect Ton Voets c.s. in de twee blokken maakte, is de draagconstructie zeer helder. Helemaal vanzelfsprekend is dat overigens niet. De woningen zijn 9 meter diep en 10,5 meter breed. Van gevel naar gevel is dus de kortste overspanning. Toch adviseerde SmitWesterman de woningscheidende wanden als drager te gebruiken. De architect heeft daarmee namelijk maximale
vrijheid in het modelleren van de gevel. De 10,5 meter wordt straks in een keer overspannen met een 320 mm dunne betonvloer. Ook dat geeft veel vrijheid, maar dan in de indeling van de woningen. De vloeren en wanden zijn dik genoeg om aan de norm voor geluidisolatie te voldoen, en tegelijkertijd dun genoeg om als zeer economische oplossing uit de bus te komen. Iets meer dan dertig centimeter beton kan bij zo’n overspanning alleen als het inbouwpakket van de woningen licht is. En dat is het dus ook. Alleen het buitenspouwblad van de
buitengevel is van metselwerk. Alle overige gevelbladen hebben een houtskeletbouwachtige constructie. Niet alleen de gevels moeten licht zijn, ook het gewicht van de galerijen is bepalend. Daarom geen betonplaten of zware consoles, maar lichte stalen liggertjes, 1,2 meter hart-op-hart. De vele terrassen en loggia’s vormen de laatste constructieve uitdaging. Om koudebruggen te voorkomen, moet je de constructie los houden of inpakken. Gekozen is voor dat laatste. Vloeren die deels aan de buitenlucht grenzen, verjon-
gen naar 200 mm. Zo is er ruimte voor een 120 mm dik isolatiepakket zonder dat er een niveauverschil ontstaat. De bijbehorende constructieve ‘verzwakking’ wordt opgevangen door enkele kleine stalen kolommetjes die subtiel in de gevel worden weggewerkt.
Artist Impression: Nieuwe Ruimte
Opdrachtgever Gemeente Leidschendam-Voorburg Architect Nieuwe Ruimte Architectuur & Bouwadvies
Nieuw clubhuis ‘voor dubbeltje op eerste rang’ Sportclubs hebben vaak weinig te besteden. Dat geldt ook voor hun onderkomen. Toch zullen de leden van AV Sparta (atletiek) en VCC (cricket) daar in hun nieuwe clubhuis niets van merken. Krachtige architectuur en een slimme constructie zorgen voor een gebouw ‘op stand’, maar dan wel voor een klein budget. Het concept van de architect is helder: leg alle utilitaire ruimten op de begane grond, maak op de eerste verdieping de clubzaal en overbrug die afstand met een talud. Zo is het
‘Vlietpoort’ sneller dan snel dankzij prefab Hij is rond, 56 meter hoog en volledig gemaakt uit prefab elementen. Maar belangrijker, de woontoren van project Vlietpoort in Leiden is in recordtempo gebouwd. De bouw was zo snel dat opdrachtgever Hopman Interheem Groep de meerkosten van prefabricage ruimschoots terugverdiende.
uitzicht perfect en is er toch een directe relatie met ‘het veld’. SmitWesterman’s constructieve opzet is onopvallend en vooral slim. De begane grond is een eenvoudige betonnen bak die ook als grondkering fungeert. De funderingsbalken liggen kort op elkaar zodat kan worden volstaan met een kosteneffectieve PS-vloer.
op de begane grond. Daar waren er tussen de kleedkamers toch al een aantal nodig. Het dak wordt gedragen door een lichte staalconstructie, waarvan de kolommen zo veel mogelijk zijn weggewerkt. Simpel, uiterst effectief en toch voor een laag budget. Het resultaat is vanaf december te zien op Sportpark Westvliet in Voorburg.
De verdiepingsvloer wordt gedragen door de kalkzandsteenmuren Opdrachtgever Hopman Interheem Groep (i.s.m. Bouwbedrijf Niersman) Architect S2 Architecten (ontwerp), PBV Architecten (uitvoering)
Niet alleen de dragende wanden en de betonnen gevel zijn geprefabriceerd, ook de vloerdelen van het Leidse hoogbouwproject zijn in de fabriek gemaakt. Daar ook zijn alle leidingen in de massieve betonnen vloeren ingestort. Het gevolg: een hoog bouwtempo. Zeker bij de bouw van koopappartementen is snel bouwen een must. Hoe langer de bouwtijd, hoe meer marktomstandigheden kunnen veranderen. Bovendien is bij prefab een veel kleinere bouwplaats nodig. Ook dat scheelt flink in de kosten. Behalve uit een toren bestaat Vlietpoort ook uit 35 water- en havenwoningen, 35 overdekte parkeerplaatsen en bijna 3000 vierkante meter bedrijfsruimte. S2 Architecten en PBV Architecten tekenden voor het architectonisch ontwerp.
Illustratie: Betonson
Opdrachtgever Ericis managers & adviseurs Architect EGM architecten
GouweZone: minder CO2 dankzij geïntegreerd ontwerp Goudse Poort in Gouda krijgt de komende jaren een ingrijpende facelift. Blikvanger op het bedrijventerrein wordt het project GouweZone: drie zeer milieuvriendelijke kantoorgebouwen. Dankzij de integratie van architectuur, installatietechniek en constructie stoten de drie straks minimaal 60 procent minder CO2 uit dan een traditioneel kantoor. Het energieverbruik is 50 procent lager.
Artist Impressions: EGM Architecten
Gebouwen zijn goed voor 40 procent van de wereldwijde CO2uitstoot. De ambitie van opdrachtgever Ericis om de emissie van GouweZone ten minste te halveren was dan ook een uitdaging. Een dergelijke innovatieve ontwikkeling vraagt ook om een andere, meer geïntegreerde ontwerpaanpak. Een aanpak die SmitWesterman overigens altijd voorstaat. De intensieve samenwerking tussen Ericis, EGM architecten en SmitWesterman heeft een ontwerp opgeleverd waarbij alle installaties in de vloer zijn opgenomen. Dit is
mogelijk door een Wingvloer toe te passen: een combinatie van een 100 mm dikke breedplaatvloer met daarop een kanaalplaatvloer van 180 mm. De vrije verdiepingshoogte is 3,15 m. De breedplaat is 1800 mm breed, de kanaalplaat 1200. In de twee 300 mm brede vleugels worden de installaties opgenomen. Het totale vloerpakket is 500 mm dik; 280 mm beton en 220 mm computervloer, waarin alle aansluitingen worden weggewerkt. Ook wordt in de Wingvloer betonkernactivering toegepast. Hiermee wordt de ruimte geklimatiseerd. Behalve zeer energiezuinig, is GouweZone door de gekozen constructie ook zeer flexibel indeelbaar. Leidingen kunnen dankzij de computervloer eenvoudig worden gelegd en aangesloten. Ook zijn alle installaties zo overal en altijd eenvoudig toegankelijk. De bouw start volgend voorjaar, de oplevering van de drie gebouwen is in het najaar van 2009.
Stilte troef in nieuw centrum Nootdorp Geluid kan namelijk op twee manieren binnen worden gehouden: door de constructie heel zwaar te maken, of door de geluidsbron los te houden van de rest van het gebouw. In Nootdorp is gekozen voor een combinatie van deze twee opties: in het hart van het gebouw het theater, de geluidsbron, eromheen functies die geen of weinig geluid maken.
Een balletzaal, muziekstudio’s en een theaterzaal, CulturA heeft het allemaal. En dat op 1700 vierkante meter midden in het oude centrum van het Zuid-Hollandse dorp. Zo’n opgave is behalve een architectonische ook een akoestische uitdaging. De constructie speelt daarbij een belangrijke rol.
De theaterzaal in het midden van het gebouw is uitgevoerd als een betonnen ‘doos’. Ook het dak is van relatief zware betonnen kanaalplaten. De constructie van de rest van CulturA is licht: stalen kolommen, stalen liggers en lichte sandwichpanelen voor het dak. Nootdorp is zo een opvallend onopvallend, maar vooral stil, gebouw rijker.
Artist Impression: Topos Architecten
Nootdorp heeft sinds 14 september officieel een nieuw cultureel centrum. CulturA is een creatieve broedplaats voor zang, dans en muziek. Midden in het dorpshart lijkt het gebouw een potentiële geluidsbron. Toch kunnen de gebruikers helemaal los gaan, zonder dat iemand er last van heeft. Met dank aan een goed geïntegreerd ontwerp.
Artist Impression: Topos Architecten
Praktijkschool Leiden Opdrachtgever Onderwijscentrum Leiden Architect Topos Architecten B.V.
Esloo Praktijkschool Opdrachtgever SCO Lucas Architect Topos Architecten B.V.
Opdrachtgever Gemeente PijnackerNootdorp Architecten R4a architecten
Schoolgebouw goedkoper dankzij geïntegreerde constructie Het budget voor een school is laag, zo’n twintig procent lager dan voor een eenvoudig kantoorgebouw. Efficiënt ontwerpen en construeren is dus bittere noodzaak. Maar dat mag niet ten koste gaan van de gebruikswaarde van het gebouw. SmitWesterman ontwikkelt voor scholen constructies waarbij een krap budget en optimale functionaliteit hand in hand gaan. Flexibiliteit, vrije indeelbaarheid en kosten zijn belangrijke uitgangspunten bij het ontwerpen van een school. Niet alleen de kosten voor de bouw, maar ook die voor de exploitatie zijn leidend. Iedere euro die aan het onderhoud & beheer wordt uitgegeven, kan immers niet aan de kerntaak van een school worden besteed.
De rol van de constructief ontwerper bij het bouwen van een school is groot. Door bijvoorbeeld stabiliteitsvoorzieningen te integreren in trappenhuizen en natte cellen, is de rest van het gebouw vrij en flexibel indeelbaar. Ook de integratie van de constructie met bouwkundige elementen, zoals in een dragende gevel, heeft grote economische voordelen. SmitWesterman past deze principes nu toe bij o.a.: - Bredeschool Goes - Baarnsch Lyceum & Waldheim Mavo, Baarn - Nieuwbouw VMBO/MBO Fluitpolderplein, Leidschendam - Bredeschool Boterdorp, Bergschenhoek - Nieuwbouw schoolgebouw met sportzaal C.S.G. Willem van Oranje, Oud-Beijerland
Ton Voets Architecten: tussen emotie en economie
Foto: Ton Voets Architecten
Tineke Snelders, Ton Voets en Mirko Todorovic
Sanderslocatie. Leiden
Hoge architectonische kwaliteit en werkbare, economische oplossingen. Met die mix heeft Ton Voets Architecten de afgelopen twintig jaar naam gemaakt. Een combinatie die ook SmitWesterman aanspreekt. Het project Sanderslocatie in Leiden (zie voorpagina) is dan ook niet de eerste samenwerking van de twee. “We werken altijd zeer intensief samen, uiteraard intern, maar ook met onze adviseurs.”
Stanislas College, Pijnacker
Aan het woord is Mirko Todorovic, architect bij Ton Voets Architecten. Samen met de naamgever is hij verantwoordelijk voor het ontwerp van de studentenwoningen op Sanderslocatie in Leiden. De Delftse architecten ontwerpen utiliteitsgebouwen, stedenbouwkundige plannen en interieurs. Het bureau is vooral bekend geworden met
woning- en scholenbouw. Aan de nieuwbouw voor het Stanislas College in Pijnacker werkte SmitWesterman voor het eerst met Voets c.s. samen. Een wederzijds genoegen, zo bleek.
parkeerplaatsen verloren door constructieve elementen die doorlopen dan aanvankelijk dreigde.” Volgens de architect is het op die manier verbeteren van een ontwerp precies de functie van een adviseur.
“Een adviseur moet het idee van de architect volgen, maar zeker niet slaafs. Hij moet wel kritisch zijn, en stimuleren. Dat geldt ook voor de constructeur”, zegt Todorovic. Als voorbeeld noemt hij de plaatsing van de twee bouwblokken op de parkeergarage van Sanderslocatie. “SmitWesterman adviseerde ze net even anders te positioneren. Hierdoor gaan er nu veel minder
Todorovic: “Zelf streven we bij een project als dit naar optimaal woongenot, maar ook naar een betaalbaar gebouw dat prima te onderhouden is en dat architectonisch wordt gewaardeerd. En dan is het fijn om te werken met mensen die vooral kijken naar de mogelijkheden en niet alleen maar naar de beperkingen.”
Nieuwe opdrachten
Start uitvoering
een parkeergarage ontworpen. Faro Architecten maakte het ontwerp voor de velden 9, 10, 11 en 12. Woonbron/Kristal bouwt hier in samenwerking met Visade 196 grondgebonden woningen en appartementen en 200 parkeervoorzieningen. Kijk voor meer informatie op www.wonentussendeschatten.nl.
Artist Impressiom: ArchitectenburaureauCepezed
Archiefdepots die aan de strenge eisen van het Archiefbesluit 1995 voldoen, zijn zeer schaars. Pels Rijcken Propeller ontwikkelt daarom samen met Architectenbureau Cepezed zogenoemde Wettelijke Archief Depots. SmitWesterman adviseert voor deze innovatieve WAD’s de constructie. Samen met TNO-bedrijf Efectis wordt ook geke-
Kort Vacature Constructeur In Culemborg is de bouw van Bon Vie begonnen. Wonen, zorg en welzijn worden hier geïntegreerd in één totaalconcept. De tachtig huur- en koopappartementen zijn verdeeld over twee gebouwen. Onder een daarvan wordt een halfverdiepte parkeergarage aangelegd voor 95 auto’s. Poolen Architekten maakte het ontwerp, opdrachtgever is W6. SmitWesterman werkt voor deze serviceorganisatie ook aan een woningbouwproject in Culemborg. Artist Impressiom: Bonnema Architecten
Harnaschpolder is de nieuwste wijk van Delft. Aan de noordwestkant van de stad worden de komende jaren zo’n 1300 woningen gebouwd. SmitWesterman is constructeur van de eerste vijf van de in totaal 35 deelprojecten. Voor ‘veld’ 13 heeft Klunder Architecten in opdracht van Volker Wessels Vastgoed 110 appartementen en
Maquette: Faro Architecten
Stadswonen heeft begin dit jaar het bedrijfsverzamelgebouw Goudsesingel gekocht. De Rotterdamse woningcorporatie gaat het monument van de architecten Van Tijen en Maaskant ombouwen tot
broedplaats voor startende bedrijven. De laagbouw van het 22.000 m2 grote complex neemt de opdrachtgever zelf in gebruik. Van Rassel Architecten heeft een ontwerp gemaakt waarbij de uitstraling en sfeer van het zestig jaar oude monument behouden blijven. SmitWesterman adviseert de constructie en deed een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheid om onder het gebouw te parkeren.
Winkelcentrum De Mare in Alkmaar wordt volledig gerevitaliseerd. Een onderdeel van deze renovatie is de uitbreiding van het complex met 5500 vierkante meter winkeloppervlak en 65 appartementen. De bouw is in augustus gestart. Opdrachtgever van de nieuwbouw is ING Real Estate, het ontwerp is van Bonnema Architecten.
SmitWesterman is op zoek naar nieuwe collega’s. We zijn geïnteresseerd in mensen met liefde voor het constructeursvak. Daarnaast heb je minimaal een afgeronde hbo-opleiding en ben je in staat om zelfstandig te werken. Als constructeur bij SmitWesterman werk je aan uitdagende projecten. Je ontwerpt, berekent, doet haalbaarheidsstudies en overlegt zowel met je dertig collega’s als met externe partijen. Onze salarissen zijn marktconform. Daarnaast bieden we goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Dus, denk je over een nieuwe stap in je carrière, maak dan een afspraak voor een vrijblijvend gesprek. Stuur een e-mail naar
[email protected] of bel met Jaap Westerman, telefoon: 0182 615 655. Meer informatie vind je op www.smitwesterman.nl.
ken naar nieuwe oplossingen op het gebied van brandveiligheid. Het eerste complex van ruim 10.000 vierkante meter komt in Alphen aan den Rijn. Zes andere WAD’s staan inmiddels op stapel.
Nesse 34 2741 ES Waddinxveen Postbus 130 2740 AC Waddinxveen
Update is een uitgave van
Tekst ir remco de boer marketingcommunicatie, Amsterdam
Ingenieursbureau SmitWesterman
Vormgeving Frank’A, Gouda
en verschijnt twee keer per jaar.
Drukwerk Tromp Drukkerij, Rotterdam
T 0182 615 655 F 0182 615 743 E
[email protected] www.smitwesterman.nl
