NUMMER 5 JANUARI Mede mogelijk dankzij:

JAARGANG 8 / NUMMER 5 JANUARI 2014

Partners:

Mede mogelijk dankzij:

VRAAG 1 Regent Begin december werd koningin Máxima benoemd tot regent. Zij zal waarnemend staatshoofd zijn als de koning overlijdt voordat Amalia achttien is. ‘Regent’ is een homograaf. Homografen zijn woorden die je hetzelfde schrijft, maar op verschillende manieren kunt uitspreken voor verschillende betekenissen: ‘de reGENT’ of ‘het REgent’. Welk woord is GEEN homograaf? a) b) c) d)

Monster. Overweg. Verspringen. Voorkomen.

Talenquiz 8(5) – Januari 2014

ANTWOORD VRAAG 1 Regent Welk woord is GEEN homograaf? a. Monster.

‘Monster’ is een homoniem: hetzelfde woord heeft twee verschillende betekenissen. Een monster is een eng beest, maar ook een kleine steekproef om te testen. De andere woorden hebben ook twee betekenissen, maar die spreek je daarbij ook verschillend uit: ‘Overweg’ of ‘overWEG’, ‘VERspringen’ of ‘verSPRINgen’, en ‘VOORkomen’ of ‘voorKOmen’. http://bit.ly/homoniem


VRAAG 2 Woordenschat Half december maakte de Universiteit Gent de resultaten van het Groot Nationaal Onderzoek Taal bekend. 400.000 Nederlanders en Vlamingen deden in totaal 600.000 keer mee aan de online woordenschattest. Hieruit bleek onder andere dat je woordenschat je hele leven blijft groeien. Hoe hebben de wetenschappers dit onderzocht? a. Men moest de betekenis van woorden geven. b. Men moest de onbekende woorden aanvinken in een woordenboek. c. Men moest echte woorden onderscheiden van nepwoorden. d. Men moest opgelezen woorden goed spellen.


ANTWOORD VRAAG 2 Woordenschat Hoe hebben de wetenschappers dit onderzocht? c. Men moest echte woorden onderscheiden van nepwoorden. De onderzoekers vroegen de deelnemers aan het onderzoek om van honderd woorden aan te geven of ze wel of niet bestonden. Naast de 50.000 bestaande Nederlandse woorden hadden de onderzoekers ook 20.000 nepwoorden bedacht. De deelnemers moesten dus goed opletten en konden niet net doen alsof ze alle woorden kenden. Uit het onderzoek blijkt dat je bij het verlaten van de basisschool zo’n 27.000 woorden kent. Daar komen tot je tachtigste nog eens bijna 16.000 woorden bij. http://bit.ly/taalonderzoek


VRAAG 3 Selfie Nederland en Engeland hebben hetzelfde woord verkozen tot Woord van het Jaar 2013: ‘selfie’. ‘Selfie’ is een leenwoord: een woord dat is overgenomen uit een andere taal. Het Nederlands heeft veel woorden uit het Engels overgenomen. Soms zie je ook Engelse zinsbouw terug in het Nederlands. Veel mensen keuren dit af. Welke zin bevat Engelse zinsbouw? a. b. c. d.

De doelman houdt de meeste ballen tegen. De eerste prijs ging naar de meest snelle loper. Wat vind je van hem? Wij zijn akkoord met het voorstel.


ANTWOORD VRAAG 3 Selfie Welke zin bevat Engelse zinsbouw? b. De eerste prijs ging naar de meest snelle loper.

In het Nederlands gebruik je de overtreffende trap en zeg je ‘de snelste loper’; de combinatie met ‘meest’ is niet altijd fout (bijvoorbeeld ‘meest ingewikkeld’), maar bij korte woorden wel. Sommige mensen ergeren zich aan zulke anglicismen en zetten een rode streep door zinnen met ‘vroeger of later’ (‘sooner or later’) of ‘aan het eind van de dag’ in de betekenis ‘uiteindelijk’ (‘at the end of the day’). Sommige anglicismen zijn inmiddels al zo ingeburgerd dat je ze bijna niet meer herkent: ‘hij heeft een punt’, ‘het verschil maken’ of ‘je zegeningen tellen’. http://bit.ly/anglicisme


VRAAG 4 Otofoto Schrijver Kees van Kooten vindt het jammer dat het Nederlandse Woord van het Jaar eigenlijk een Engels woord is. Hij stelt daarom een nieuw woord voor met dezelfde betekenis als selfie: ‘otofoto’. Dat is een bijzonder woord, omdat het symmetrisch is. Je kunt het dus twee kanten op lezen. Hoe noem je zo’n symmetrisch woord? a. b. c. d.

Een beeldspraak. Een homoniem. Een palindroom. Een paradox.


ANTWOORD VRAAG 4 Otofoto Hoe noem je zo’n symmetrisch woord? c. Een palindroom.

Een woord dat je beide kanten op kunt lezen, heet een palindroom. Sommige namen en plaatsnamen zijn een palindroom, zoals ‘Anna’, ‘Bob’, ‘Reinier’ of ‘Ede’. Ook zijn er lijsten met zinnen die je ook achterstevoren kunt lezen, zoals ‘Nelli plaatst op ‘n parterretrap ’n pot staalpillen.’ http://bit.ly/palindroom


VRAAG 5 Mandela Begin december overleed Nelson Mandela, de antiapartheidsstrijder uit Zuid-Afrika. De herdenkingsdienst die enkele dagen na zijn dood in Johannesburg plaatsvond, leidde tot opmerkelijk taalnieuws dat de hele wereld over ging. Welk nieuws was dit? a. b. c. d.

Barack Obama was zijn speech vergeten. De doventolk bij de dienst kende geen gebarentaal. De gehele dienst was in het Xhosa, de moedertaal van Mandela. De Jeugdliga van het ANC gebruikte straattaal in zijn voordracht.


ANTWOORD VRAAG 5 Mandela Welk nieuws was dit? b. De doventolk bij de dienst kende geen gebarentaal.

Het komt niet vaak voor dat bij grote evenementen een gebarentolk aanwezig is. De blijdschap dat dit bij Mandela’s herdenking wel zo was, verdween echter snel toen bleek dat de man op het podium niet te begrijpen was. Hij herhaalde steeds enkele gebaren uit de Zuid-Afrikaanse gebarentaal en zwaaide verder wat met zijn handen. Na afloop verklaarde de ‘tolk’ dat hij schizofreen is en op het podium last had van een psychose. http://bit.ly/doventolk


VRAAG 6 Foute spatie Eind 2013 is de Onjuiste Spatie van 2013 verkozen. De winnaar is de nieuwskop ‘Haagse rechters laten Máxima portretten verwijderen’. Door de overbodige spatie krijgt deze zin een andere betekenis dan bedoeld. Welke zin bevat ook een onjuiste spatie? a. b. c. d.

De man gooit de tak zo ver mogelijk. Hij gaat er van uit dat hij altijd gelijk heeft. Ik heb te veel oliebollen gegeten. Voor deze functie moet je ten minste één jaar ervaring hebben.


ANTWOORD VRAAG 6 Foute spatie Welke zin bevat ook een onjuiste spatie? b. Hij gaat er van uit dat hij altijd gelijk heeft. Hier had moeten staan ‘gaat ervan uit’. Het voorzetsel ‘van’ schrijf je vast aan het bijwoord ‘er’. Omdat ‘uit’ een deel is van het werkwoord (‘uitgaan van’), mag dat voorzetsel niet vast aan ‘ervan’. In de andere zinnen staan woorden die in een andere context zónder spatie zouden moeten: ‘zo ver’, ‘te veel’ en ‘ten minste’.

http://bit.ly/foutespatie


VRAAG 7 Schumacher Eind december raakte autocoureur Michael Schumacher levensgevaarlijk gewond tijdens een skiongeluk in de Franse Alpen. ‘Schumacher’ komt van het Duitse woord voor ‘schoenmaker’. In de middeleeuwen noemden Nederlanders en Vlamingen een schoen een ‘schoe’, net als de Duitsers (‘Schuh’) en Engelsen (‘shoe’). Waar komt de ‘n’ in ‘schoen’ vandaan? a. b. c. d.

Dat vonden mensen prettiger klinken. Die gaf in de middeleeuwen het meervoud aan. In het Nederlands kan een woord niet op een klinker eindigen. ‘Schoe’ klonk te veel als ‘sgoe’: ‘dat is goed’.


ANTWOORD VRAAG 7 Schumacher Waar komt de ‘n’ in ‘schoen’ vandaan? b. Die gaf in de middeleeuwen het meervoud aan. In de middeleeuwen was ‘schoen’ het meervoud van ‘schoe’. Maar omdat schoenen vaker samen dan alleen voorkomen, ging men op den duur ‘schoen’ als enkelvoud zien. Het nieuwe meervoud werd zo ‘schoenen’. Hetzelfde is gebeurd met ‘kinderen’ en ‘eieren’. Oorspronkelijk was het ‘kind - kinder’ en ‘ei - eier’, net als in het Duits. We noemen dit een stapelmeervoud. http://bit.ly/schoe


VRAAG 8 Talenknobbel Verschillende talen spreken is niet alleen erg leuk, het is ook erg handig. Vreemde talen kunnen goed van pas komen tijdens je studie, je stage of later in je carrière. Daarom hield een organisator van taalreizen een verkiezing voor het Taaltalent van 2013. De winnaar is een politicus die bekendstaat om zijn talenkennis. Wie is verkozen tot Taaltalent 2013? a. b. c. d.

Minister-president Mark Rutte. Minister Edith Schippers. Minister Frans Timmermans. Staatssecretaris Fred Teeven.


ANTWOORD VRAAG 8 Talenknobbel Wie is verkozen tot Taaltalent 2013? c. Minister Frans Timmermans.

Minister Frans Timmermans spreekt vloeiend Engels, Duits, Frans, Russisch en Italiaans. Ook zijn streektaal, het Limburgs, spreekt hij nog regelmatig. De tweede en derde plaats waren respectievelijk voor actrice Carice van Houten en acteur-muzikant Michiel Huisman. http://bit.ly/taaltalent


NUMMER 5 JANUARI Mede mogelijk dankzij:

Recommend Documents