Mede mogelijk gemaakt door:

Carline Amsing

2015

Mede mogelijk gemaakt door:

Auteur: Carline Amsing Student Sociale Geografie en Planologie: Universiteit Utrecht Stage-opdracht: GeoSamen Internationaal April 2015

Figuur voorblad: Hands holding earth. Bron: http:/ / imgkid.com/ two-hands-holding-earth-clipart.shtml 2

SA M ENVAT T I NG

Dit rapport is opgezet als stage-opdracht rondom het initiatief GeoSamen Internationaal. Dit is tot stand gekomen in april 2014 toen de visie van GeoSamen voor 2020 is gepresenteerd. Eén van de doelstellingen is het creëren van exportkansen voor onze Nederlandse geo-kennis en ?producten. De geosector in Nederland is toonaangevend wat betreft de internationale kennispositie en tevens voorloper op het gebied van de geo-informatie infrastructuur (GeoSamen, 2014). Al geruime tijd leeft het idee om deze positie van de geo-informatie sector beter te benutten en internationaal te vermarkten.

Tevens is een enquête uitgezet welke is gevisualiseerd in een factsheet. Uit de enquête is gebleken dat de respondenten bovengemiddeld internationaal actief zijn. Verder is een schets gemaakt van waar en op welk gebied men vooral actief is in het buitenland. Ook is een analyse gemaakt van de samenwerkingsverbanden, de investeringsbereidheid en in hoeverre men behoefte heeft aan een geo-handelsmissie. Daarnaast is in kaart gebracht wat een handelsmissie op moet leveren. Om de sector beter te informeren op internationaal gebied, en mogelijkheden tot samenwerking te vergroten is het van belang dat een sector-brede internationale congresagenda wordt opgezet. Deze kan worden ontsloten op de website van GeoSamen. Hierin wordt duidelijk wie waar heen gaat en op welke thema?s het congres gefocust is. Tevens kunnen de mogelijkheden tot gezamenlijke profilering op strategische congressen worden nagegaan.

De motivatie is het brengen van Nederlandse expertise en oplossingen naar andere landen. Aldaar kunnen de expertise en oplossingen bijdragen aan het oplossen van problemen. Omgekeerd kan de geosector natuurlijk ook leren van het buitenland. In de visie van GeoSamen zijn reeds diverse kansen verwoord op het gebied van geo & zorg, geo & energie, etc.

De SWOT analyse en factsheet zijn gebruikt om de dialoog aan te wakkeren. Aan de hand van de resultaten is een workshop en expertsessie in voorbereiding. Met het doel om samen in actie te komen. Met het derde spoor wordt gezocht naar een passend business model voor de deelnemers van de handelsmissie, in samenwerking met het bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en de Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO). Deze zal tot stand komen aan de hand van de in voorbereiding zijnde expertsessie.

Er zijn al diverse internationale contacten vanuit bedrijfsleven, wetenschap en overheden, er is echter geen sprake van meerwaarde door het delen en samen benutten. Met de wil tot samenwerking tussen partijen in GeoSamen is er momentum hiervoor. Om dit te bereiken zullen diverse acties moeten worden ondernomen. Om hier een beeld van te krijgen is gewerkt aan de volgende drie sporen: - Informeren - In dialoog - In actie

Met deze stage-opdracht is er een stap gezet naar betere internationale samenwerking in de geosector. Er wordt gewerkt aan de verwerving van een internationale toppositie in de geo-wereld. De weg hiernaartoe wordt gekenmerkt door overleg, actieve deelname aan internationale kennisnetwerken en gezamenlijke profilering en kennisdeling op congressen. Wanneer de geosector hier samen in optrekt zal zij grotere stappen maken op internationaal gebied.

In het spoor informeren is een nulmeting opgezet. Deze nulmeting creëert de basis voor verschillende aanbevelingen. Aan de hand van gesprekken met stakeholders uit de geo-driehoek (overheid, wetenschap, bedrijfsleven), is een SWOT analyse opgesteld. Hierin zijn de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van de geosector op internationaal gebied in kaart gebracht.

3

I NHOU DSOPGAV E Samenvatting..........................................................................................3 Voorwoord........................................................................................................5 Inleiding............................................................................................................6 Verleden...........................................................................................................8 Heden..............................................................................................................10 Toekomst.........................................................................................................17 Conclusie.........................................................................................................19 Aanbevelingen...............................................................................................20 Bijlagen...........................................................................................................21

4

VOORW OORD "Van visie naar doen stond centraal aan de start van deze stage- opdracht. De visie van GeoSamen I nternationaal was helder, de praktische uitwerking moest nog worden uitgevoerd. Voor u ligt de eindrapportage van het proces rondom GeoSamen I nternationaal in de periode van 1 november 2014 tot 1 april 2015. Graag wil ik iedereen die aan deze opdracht heeft meegewerkt hartelijk danken. I n het bijzonder mijn begeleiders Jene van der Heide en Paula Dijkstra, en Jacqueline M eerkerk die tevens een belangrijke rol heeft gespeeld. I n de hoop dat deze opdracht de start is van een betere samenwerking op internationaal gebied in de geosector. I k wens u veel leesplezier".

CarlineA msing

5

I NL EI DI NG Op 10 april 2014 is onder de titel ?GeoSamen? een breed gedeelde visie op de toekomst van de geosector gepresenteerd door de overheid, het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Daarin is een beeld geschetst waar de Geosector in 2020 wil staan. Het streefbeeld is in 2020 de real-time stand van het hele land op elk moment beschikbaar te hebben (GeoSamen, 2014). GeoSamen wordt vertegenwoordigd door Geobusiness Nederland, het GI-beraad en het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-informatica (NCG) (bijlage 1). Eén van de doelstellingen van het visiedocument is het creëren van exportkansen voor onze Nederlandse geo-kennis en ?producten (GeoSamen, 2014). De geosector in Nederland is toonaangevend wat betreft de internationale kennispositie en tevens voorloper op het gebied van de geo-informatie infrastructuur (idem.). Al geruime tijd leeft het idee om deze positie van de geo-informatie sector beter te benutten en internationaal te vermarkten. De motivatie is het brengen van Nederlandse expertise en oplossingen naar andere landen. Aldaar kunnen deze expertise en oplossingen bijdragen aan het oplossen van (maatschappelijke) problemen. Omgekeerd kan de geosector natuurlijk ook leren van het buitenland en tevens beïnvloeden. In de visie van GeoSamen zijn reeds diverse kansen verwoord op het gebied van geo & zorg, geo & energie, etc. Er zijn al diverse internationale contacten vanuit bedrijfsleven, wetenschap en overheden, er is echter geen sprake van meerwaarde door het delen en samen benutten. Met de wil tot samenwerking tussen partijen in GeoSamen is er momentum hiervoor. Naar aanleiding hiervan is het kernteam GeoSamen Internationaal (GSI) tot stand gekomen. Jene van der Heide, Paula Dijkstra van het Kadaster en Jacqueline Meerkerk van JMManagement hebben het initiatief genomen om hier invulling aan te geven in samenwerking met de sector. De eerste uitwerking hiervan is opgepakt door stagiaire Carline Amsing. Het opbouwen van een internationaal netwerk vraagt het nodige van de samenwerking binnen en buiten Nederland. Wanneer men een internationaal handels- en kennisnetwerk wilt opbouwen, elkaar wilt versterken en kennis wilt delen, is het van belang dat de actuele vraagstukken in beeld zijn. Het is van belang te weten welke kennis en producten gebracht en gehaald kunnen worden. Net als het leren van ervaringen van anderen, bijvoorbeeld uit de internationaal succesvolle watersector (zie §1.1). Binnen Nederland is het van belang dat de partijen elkaar en hun internationale ambities leren kennen, bijvoorbeeld door samen op reis te gaan. Daarnaast is het van belang dat de partijen samen inspiratie opdoen en het zelfbewustzijn van de geosector vergroten. Partijen zullen gezamenlijk hun concepten moeten vermarkten en exportkansen creëren. In figuur 1 is de aanpak van het initiatief gevisualiseerd.

Figuur 1: Aanpak Speerpunt Internationaal met 3 sporen. Bron: Voorstel Speerpunt Internationaal ? versie 09, 2014 6

De volgende drie sporen zijn sindsdien opgepakt:

I N F OR M E R E N Ten eerste moet de geosector geïnformeerd worden over GeoSamen Internationaal. Bijvoorbeeld door middel van de nulmeting die is uitgevoerd. Hier wordt in hoofdstuk 2 verder op ingegaan. Tevens is het van belang dat er een sector-brede internationale congresagenda wordt opgezet, welke ontsloten wordt op de website van GeoSamen. Het is de intentie de bestaande Kadaster-congresagenda op te schalen naar GeoSamen. In de congresagenda wordt duidelijk wie waar heen gaat en op welke thema?s het congres gefocust is. Hiermee kunnen tevens de mogelijkheden tot gezamenlijke profilering op strategische congressen worden nagegaan. Hier wordt in hoofdstuk 3 verder op ingegaan.

I N D I A L OOG Het tweede spoor geeft het belang van de dialoog aan. Tijdens de GeoBuzz is GeoSamen internationaal gepresenteerd in een twee interactieve workshops. Hiermee is een begin gemaakt voor de creatie van een kader voor dit initiatief. Het is van belang dat de partijen elkaar opzoeken en de dialoog met elkaar aangaan.

I N ACT I E Met het derde spoor wordt gezocht naar een passend business model voor de deelnemers van de handelsmissie, in samenwerking met het bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Hiervoor zijn een workshop en een expertsessie in voorbereiding. Met verschillende partijen uit de driehoek wordt samengewerkt om de propositie rondom de geo-handelsmissie te verscherpen. Deze drie sporen en de genoemde acties worden in dit rapport nader toegelicht.

L E E SW I JZ E R Het rapport is opgebouwd aan de hand van een tijdlijn (figuur 2).

Figuur 2: Tijdlijn Stage-Opdracht. Eigen Werk, 2015.

In hoofdstuk 1 komt het verleden aan bod. Hier wordt een vergelijking gemaakt tussen de watersector en de geosector. Tevens wordt gekeken naar de organisatie van het evenement Geobusiness in Londen. In hoofdstuk 2 komt het heden aan bod. In het heden is een nulmeting uitgevoerd. Deze bestaat uit een SWOT analyse en een enquête. Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 de toekomst besproken. Hier komen verschillende uit te voeren acties naar voren. In hoofdstuk 4 wordt de conclusie getrokken en in hoofdstuk 5 worden de aanbevelingen gedaan. 7

1. V ERL EDEN Om een beeld te schetsen van wat in de geosector mist op het gebied van internationale samenwerking is een vergelijking gemaakt tussen de water- en de geosector. Uit deskresearch zijn verschillende zaken naar voren gekomen. Om hier lessen uit te trekken is er een beeld geschetst van de internationale activiteiten van de watersector. Tevens is een paragraaf toegevoegd met betrekking tot het congres GeoBusiness in Londen. Dit evenement heeft in korte tijd een grote internationale bekendheid opgebouwd. Beide voorbeelden zullen toegelicht worden.

1.1 WAT ERSECT OR De vooraanstaande positie van de watersector op internationaal gebied komt mede naar voren in het Netherlands Water Partnership (NWP). Deze organisatie ondersteunt de watersector bij haar export en internationale samenwerking. Tweehonderd organisaties hebben zich aangesloten om door samenwerking meer invloed te hebben in het buitenland (NWP, 2014). De organisaties komen vanuit de overheid, het bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Het NWP komt meestal samen in kleinere netwerken die vaak specifiek op een thema gericht zijn (idem.). Het NWP (2014) geeft aan dat deze samenwerking de watersector helpt. De sector kan daardoor snel op kansen reageren en complete oplossingen aanbieden. Tevens heeft de sector koning Willem Alexander als ambassadeur wat zorgt voor een stevige vertegenwoordiging. De juiste overtuiging en een sterk samenwerkende sector heeft in dit geval tot meer internationale kansen geleid. Behalve een samenwerkingsverband is er nog een punt Hoogstwaarschijnlijk ten gevolge van de succesvolle positie van worden een substantieel aantal internationale conferenties georganiseerd. Bij de geosector is dit tot nog toe weinig van voorbeeld een opsomming van de internationale conferenties in de in 2015 in Nederland plaatsvinden (DWS, 2014):

van aandacht. de watersector in Nederland toepassing. Als watersector die Figuur 3: logo NWP.

- Water InnovationH conference Bron: www.nwp.nl, 2015. - Environmental Technology for Impact conference - International Association for Hydro-Environment Engineering and Research (IAHR) World Congress - The Institution of Civil Engineers?(ICE) 8th Coastal Management Conference - Wetsus International Congress - 3rd Amsterdam International Water Week - Aquatec Amsterdam - CEDA Dredging Days Ook is een uitgebreid overzicht beschikbaar van al deze evenementen op de website. Tevens staan in dat overzicht de evenementen die in het buitenland georganiseerd worden. Dit overzicht loopt door tot eind 2016 waardoor de partijen ver vooraf geïnformeerd zijn over de verschillende activiteiten en hierop kunnen inspelen. In de geosector zijn tot dusver geen internationale congressen aangetroffen die in 2015 in Nederland georganiseerd worden. Wel is vernomen vanuit het Kadaster en Geo-info Nederland (GIN) dat er momenteel voorstellen ingediend worden met betrekking tot het Europees voorzitterschap van Nederland in 2016. Het Kadaster is voornemens in dat jaar een evenement te organiseren. Ook zijn een aantal andere initiatiefnemers actief bezig met het verwerven van internationale evenementen in Nederland. Hier worden dus reeds stappen in gezet. De website van Dutchwatersector, een initiatief van NWP, maakt gebruik van een kaart (figuur 4). Hierin staan veel internationale projecten van de leden inclusief toelichting (DWS, 2014a). Deze kaart verstrekt informatie maar kan ook worden ingezet voor commerciële doeleinden om zo de projecten te promoten. Op deze manier is voor iedere partij duidelijk wie waar actief is en kan contact worden gezocht voor eventuele samenwerkingen of afstemming. 8

Figuur 4: Projects Map. Bron: www.dutchwatersector.com, 2015

Tevens zijn voor een groot aantal landen platforms opgericht waar informatie over een specifiek land is te vinden, projecten die daar al lopen en de contactpersonen. Daarnaast heeft de watersector, net als de geosector, een topteam ?Topsector Water?. Binnen deze organisatie is een kernteam Export & Promotie. Zij hebben als taak de samenwerking tussen overheid en bedrijven rondom internationaal ondernemen te versterken (Topsectorwater, 2015). Dit wordt gedaan door te focussen op de succesvolle invoering van Business Cases door middel van samenwerking in de gouden driehoek. De volgende zaken staan hierbij centraal: - Economische Diplomatie is van belang om in te kunnen spelen op de verschillende landen en handelsbarrières op te heffen. - Samenwerking in de keten en Landenaanpak zijn tevens belangrijke zaken waarbij een document is opgesteld. Hierin wordt aangegeven wie waar internationaal actief is, waar kansen en belemmeringen liggen en wat de rol van de overheid daarin kan zijn (Topsectorwater, 2015). Deze voorbeelden zijn vanzelfsprekend niet één op één toe te passen op de geosector maar geven wel een beeld van de huidige situatie en de verschillen tussen de sectoren.

1.2. GEOBU SI NESS LONDEN Dit evenement is in 2014 tot stand gekomen door afstemming en overleg met verschillende Engelse organisaties (Chartered Institution of Civil Engineering Surveyors, The Association for Geographic Information and The Institution of Civil Engineers) (Geobusinesshow, 2015). Ook het bedrijfsleven is hierbij betrokken geweest. Er bleek behoefte te zijn aan een gezamenlijk georganiseerd evenement met alle grote spelers in de geosector in Figuur 5: Logo Geo Business. Bron: Engeland. Er is gestreefd naar nauwere samenwerking in de geosector en www.geobusinessshow.com, 2015 naar een platform dat zowel de professionaliteit van de sector als ook haar toekomstige rol in de economische groei van Engeland laat zien (Geobusinessshow, 2015). Vooral de positieve reactie van het bedrijfsleven op dit evenement is naar voren gekomen. Ook waren onderwijsinstellingen aanwezig, dit is echter voornamelijk te zien op de plattegrond en komt verder niet terug op de website. Vooral de rol van het bedrijfsleven wordt daar benadrukt. Dit evenement heeft in korte tijd grote internationale bekendheid opgebouwd. Met de GeoBuzz in Nederland is hier reeds een stap in gezet. Op internationaal gebied liggen er echter nog kansen. De GeoBuzz zou gefaseerd toe kunnen werken naar meer internationalisering binnen het evenement. 9

2. HEDEN Om een goed beeld te krijgen van de huidige situatie omtrent internationale samenwerking in de geosector is een nulmeting opgezet aan de hand van een SWOT analyse en een enquête. Op deze manier wordt duidelijker in beeld gebracht waar de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen liggen voor de geosector op internationaal gebied. De SWOT analyse is gemaakt aan de hand van verschillende gesprekken met stakeholders uit de driehoek (bijlage 2). De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van een topiclijst (bijlage 3). De SWOT-analyse is voorafgaand aan de enquête gemaakt om zo een goede basis voor de vragen te creëren. Uit de enquête blijkt wie waar internationaal actief is en op welk gebied. Ook is gevraagd naar de huidige samenwerkingen, samenwerkingsbehoefte en de behoefte aan een geo-handelsmissie.

2.1 SW OT - ANALY SE De SWOT-analyse is uitgevoerd om een beeld te schetsen van wat er speelt bij de drie partijen, overheid, bedrijfsleven, wetenschap, op het gebied van internationale samenwerking. Dit was in aanloop op de enquête. Tijdens de gesprekken heeft de geïnterviewde een tabel ingevuld, hij of zij moest daarbij de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen op internationaal gebied noemen van de eigen partij en die van de overige twee partijen. Hiervan is een uitgebreide vergelijking gemaakt welke is weergegeven in bijlage 4. De uitkomsten zijn vervolgens gebruikt in de enquête om de juiste vragen te kunnen stellen. Per partij zijn naar eigen inzicht de belangrijkste punten nader toegelicht.

ST R E N G T H S Qua sterktes is de overheid goed in het verbinden van partijen, tevens ontstaat door middel van INSPIRE veel afstemming omtrent de standaarden. Vanuit het bedrijfsleven speelt Geobusiness een belangrijke rol als branchevereniging. Een dergelijke vereniging is in het buitenland niet aanwezig. Een andere sterkte is de opkomst van de participerende burger bijvoorbeeld door participatory mapping. Ook ontstaan er veel start-ups. In het onderwijs is een sterkte het feit dat overal onderwijsinstellingen te vinden zijn. Ook heeft het (wetenschappelijke-) onderwijs in Nederland een hoge ranking als het gaat om aantal citaties en publicaties. ITC Twente heeft hierin een unieke positie; Nederland heeft als enige land internationaal geo-onderwijs.

W E A K N E SSE S Qua zwaktes heeft de overheid last van een nationale instelling en kosten gezamenlijke projecten veel moeite. Het bedrijfsleven is veelal afwezig op internationale congressen. Ook is er sprake van een attitude probleem waarbij vanuit het bedrijfsleven de gedachte heerst dat de overheid het bedrijfsleven wegconcurreert. Van die vele start-ups mist vaak het vervolg. In het onderwijs is sprake van een terugval in financiering. Daarnaast maken de vele internationale artikelen een vertaalslag naar de andere partijen lastig.

OPPORT U N I T I E S Qua kansen kan de overheid optreden als een low-profile aanjager op internationaal gebied. Hierin zijn de government-to-government relaties van groot belang. Die relaties kunnen deuren openen die anders gesloten blijven. Ook kan de huidige toppositie van de Nederlandse geosector meer benut worden. Voor de bedrijven liggen nog veel kansen in de koppeling met toepassingsthema?s om zo het maatschappelijk belang meer aan te duiden. De vele start-ups zijn, wanneer het vervolg niet uitblijft, zeker een kans. In het onderwijs zijn maps4society, transparantie en open source kansrijke onderwerpen.

T H R E AT S Qua bedreigingen heeft de overheid geen internationale instelling, er is sprake van veel woorden, maar weinig daden. Tevens heeft de overheid last van de vele regelgeving in Nederland. In het bedrijfsleven heerst discontinuïteit (start-ups worden niet doorgezet), ook lijkt de overheid een te grote rol te hebben qua omvang in de sector. 10

Daarnaast bestaan maar weinig onderscheidende producten waardoor Nederland veel te maken heeft met interne concurrentie. In het onderwijs zijn hoogleraren GIS veelal afwezig. Ook het draagvlak van de opleidingen kan een bedreiging zijn wanneer studentenaantallen teruglopen. Daarnaast hebben wetenschappers vaak last van publicatiedruk en onderlinge concurrentie.

2.2 ENQU ÊT E U I T KOM ST EN Voor de enquête zijn verschillende vragen opgesteld omtrent internationale samenwerking. Het doel is beter in kaart te brengen wie waar actief is en in hoeverre men geïnteresseerd is in een nauwere samenwerking in de driehoek op internationaal gebied. Ook is gevraagd naar de interesse rondom een geo-handelsmissie. Dit alles om een stevige basis te creëren rondom GeoSamen Internationaal. De enquête is verspreid onder verschillende netwerken; bij Geo-Info Nederland (GIN), het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG) en bij GeoBusiness Nederland. Ook is de enquête verspreid via social media (Twitter en LinkedIn). In bijlage 6 is een factsheet bijgevoegd welke de resultaten kort weergeeft. In dit hoofdstuk zal ten eerste de algemene informatie geschetst worden. Vervolgens wordt specifieker op verschillende thema?s ingegaan. Op basis van de uitkomsten worden in hoofdstuk 5 verschillende aanbevelingen gedaan.

2.2.1 A L G E M E N E I N F OR M AT I E De enquête is door 68 respondenten ingevuld. Afgezien van het bereik op social media heeft de enquête 259 personen bereikt per mail, hiermee is sprake van 26,3% respons. De verschillende groepen uit de driehoek worden onderling met elkaar vergeleken, hierom is het niet nodig een wegingsfactor te hanteren. Een wegingsfactor geeft aan hoeveel een score mee weegt in een gemiddeld percentage. In de enquête is gevraagd in welk segment van de driehoek men werkzaam is. Van de respondenten is 31% werkzaam bij de overheid, 50% in het bedrijfsleven en 19% in de wetenschap. Het grootste deel van de respondenten uit de overheid is werkzaam in een grote organisatie (52% 1000 ? 2500 werknemers) voornamelijk als adviseur. Van de respondenten uit de wetenschap is 46% werkzaam in een organisatie > 2500 voornamelijk als docent en/ of onderzoeker. Het bedrijfsleven heeft in 42% van de gevallen 2 tot 50 werknemers, de respondenten uit het bedrijfsleven bestaan grotendeels uit managers. In de overheid en de wetenschap wordt samenwerking met buitenlandse partners in de meerderheid van de gevallen als zeer belangrijk onderschreven (57% ; 54% ). Binnen het bedrijfsleven vindt 29% van de respondenten dit zeer belangrijk, 38% vindt het belangrijk. Qua huidige internationale activiteit zijn de respondenten relatief actief (figuur 2). De respondenten uit de wetenschap zijn het meest actief (54% zeer actief, 31% actief). Dit komt duidelijk naar voren in figuur 6. Na de wetenschap zijn de respondenten uit de overheidsinstanties, hiervan zegt 43% zeer actief te zijn op internationaal gebied en 29% actief. In het bedrijfsleven zegt 26% zeer actief te zijn en 26% actief. Iets meer dan de helft van de respondenten uit het bedrijfsleven is niet internationaal actief. Voorafgaand aan het onderzoek waren deze percentages lager ingeschat, er wordt echter verwacht dat de respondenten een enigszins Figuur 6: Internationale activiteit in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen gekleurd beeld afgeven. Een verklaring Internationaal, 2015 hiervoor is dat deze enquête vooral ingevuld is door respondenten die meer actief zijn op internationaal gebied dan gemiddeld. Hierom is het mogelijk dat de werkelijke internationale activiteit lager ligt dan hierboven geschetst. 11

T OE L I CH T I N G G E BI E D VA N I N T E R NA T I ONA L E A CT I V I T E I T E N Voor de verschillende partijen zijn de huidige internationale activiteiten op volgorde van belangrijkheid gezet. Het bedrijfsleven verkoopt voornamelijk diensten, neemt deel aan internationale projecten en bezoekt congressen, het doel wat hieraan ten grondslag ligt is vooral marktvergroting. De overheid neemt deel aan projecten, bezoekt congressen en heeft een internationaal netwerk, hier ligt vooral kennisdeling aan ten grondslag. De wetenschap publiceert internationaal, neemt deel aan projecten en heeft tevens een internationaal netwerk. Kennisdeling en profilering op congressen is hierbij een belangrijke doelstelling. De respondenten geven aan dat juist op deze gebieden samenwerking met Nederlandse partners van belang is om internationaal sterker te staan. Binnen alle drie de partijen vindt de internationale activiteit grotendeels plaats in de marktsegmenten ICT, Infrastructuur, Water en Energie.

2.2.2 L ANDEN In onderstaande afbeelding is in kaart gebracht wie waar actief is (figuur 7). Deze afbeelding geeft geen uitputtende weergave maar wel een duidelijk overzicht. De resultaten zijn gewogen en weergegeven in onderstaande afbeelding. Op deze manier wegen de genoemde landen vanuit bijvoorbeeld de wetenschap net zo zwaar als de landen genoemd door het bedrijfsleven. Ook wanneer, bij wijze van spreken, meer respondenten uit de wetenschap dan het bedrijfsleven komen.

Figuur 7: Huidige landen internationale activiteit in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015.

Het is opvallend dat de meeste internationale activiteit zich bij alle drie de partijen afspeelt binnen Europa, gemiddeld 29% . Dit blijkt ook uit de landen die vaak genoemd zijn, zoals: Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk. In de enquête is tevens gevraagd in welke gebieden de respondenten veel kansen zien liggen voor de export van hun geo- kennis en producten. De drie partijen zien vooral Europa als kansrijk continent (gemiddeld 29% ). Voor de overheid volgt daarop Afrika (19% ), en Zuid-Amerika, dan wel Azië (beide 15% ). Voor het bedrijfsleven is dit na Europa, Azië (17% ) en het Midden-Oosten (14% ). Voor de wetenschap is tevens Azië en Zuid-Amerika van belang (beide 18% ). De landen die veel zijn genoemd zijn weergegeven in figuur 8. Vooral Duitsland is vaak genoemd, daarnaast komen landen uit het Oosten van Europa naar voren. Qua Aziatische landen is vooral China vaak genoemd.

12

Figuur 8: Kansrijke landen internationale activiteit in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015.

2.2.3 M OT I VAT I E Qua motivatie willen de partijen vooral geo-kennis en -producten brengen, voor de wetenschap is beïnvloeden tevens van belang (figuur 9). Zoals in onderstaand figuur te zien is hangen de drie motivaties relatief met elkaar samen en heeft niet één motivatie de overhand. De verwachting was dat bij de overheid vooral beïnvloeden van groter belang zou zijn en bij het bedrijfsleven het brengen van relatief groter belang zou zijn. Dit blijkt echter bij de respondenten niet het geval te zijn.

Figuur 9: Motivatie internationale samenwerking in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015.

13

2.2.4 SAM ENW ERKI NG Uit de enquête blijkt dat qua samenwerking met Nederlandse partners op internationaal gebied, de verschillende partijen vooral binnen hun eigen hoek samenwerken. Het merendeel van de overheden werkt met overheden samen, het merendeel van de wetenschap werkt met kennisinstellingen samen en het merendeel van het bedrijfsleven werkt met bedrijven samen (figuur 10). Het is dus opvallend dat de samenwerkingen vooral in de eigen hoek plaatsvinden en niet overbruggend zijn. Hier valt nog winst te behalen. De behoefte aan een betere samenwerking binnen de eigen hoek is aanwezig.

Figuur 10: Huidige samenwerking in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015.

Van de respondenten uit de wetenschap heeft 62% behoefte aan een betere samenwerking tussen Nederlandse partners op internationaal gebied. Bij het bedrijfsleven is dit 47% en bij de overheid 52% (figuur 11). Hierbij is niet specifiek uitgesproken met welke partijen men een betere samenwerking nodig acht. Tevens is niet één partij specifiek aangewezen die zich opener zou moeten opstellen. Zowel binnen de eigen hoek en tussen de verschillende partijen blijkt behoefte te zijn aan een betere samenwerking.

Figuur 11: Samenwerkingsbehoefte in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015. 14

Uit de enquête blijkt dat de te verbeteren samenwerking vooral zal moeten plaatsvinden op het gebied van projecten, profilering en kennisdeling op congressen en het onderhouden van een internationaal netwerk. Volgens de respondenten uit de wetenschap en de overheid toont de wetenschap het meeste initiatief als het gaat om internationale samenwerking. Volgens het bedrijfsleven tonen de bedrijven zelf het meeste initiatief. De behoefte aan betere samenwerking in de driehoek op internationaal gebied is aangeduid door de respondenten. De investeringsbereidheid echter nog niet. Uit de resultaten blijkt 72% van de respondenten bereid is tot een investering in samenwerking om samen meer te kunnen bereiken. Men is vooral bereid kennis en kunde te investeren, daarop volgt tijd en middelen. Het bedrijfsleven is het meest bereid middelen te investeren (36% ; wetenschap: 33% ; overheid:29% ). Qua onderwerpen ziet de overheid vooral internationale kansen op het gebied van herverkaveling in landelijk gebied, Participatory Mapping, 3D en Automatische generalisatie. De wetenschap ziet vooral kansen in 3D, Participatory Mapping, Smart Cities en Duurzame Energie. Ten slotte ziet het bedrijfsleven vooral kansen in 3D, Smart Cities, Duurzame Energie en BIM. Vanwege de grote overlap hierin zijn deze kansrijke onderwerpen samengevoegd in figuur 12. De genoemde onderwerpen zijn grotendeels te scharen onder het centrale onderwerp Smart Cities.

Figuur 12: Kansrijke onderwerpen in de geo-driehoek. Bron: Enquête GeoSamen Internationaal, 2015.

2.2.4 HANDEL SM I SSI E Om een beeld te schetsen van de behoefte aan een geo-handelsmissie is hier tevens naar gevraagd in de enquête. Van de respondenten staat vanuit de wetenschap het overgrote deel neutraal tegenover een handelsmissie, 23% is positief (figuur 13). Van de overheid is het merendeel positief (57% ), 14% is zeer positief. Vanuit het bedrijfsleven is 32% neutraal en 38% positief, 15% is zeer positief. Hier kan de conclusie uit getrokken worden dat de meerderheid van de respondenten positief tegenover een geo-handelsmissie staat. Voor de overheid en de wetenschap zijn de baten die een geo-handelsmissie op zouden moeten leveren Figuur 13: Behoefte handelsmissie in de geo-driehoek. Bron: redelijk gelijk aan elkaar. Het gaat hierbij vooral om Enquête GeoSamen Internationaal, 2015. het opbouwen en onderhouden van een internationaal netwerk (25% ; 31% ), het delen van kennis (25% ; 28% ) en om kennisdeling en profilering op congressen (beide 17% ). Bij het bedrijfsleven komt vanzelfsprekend de commerciële kant meer naar voren. Daarbij is tevens het opbouwen en onderhouden van een internationaal netwerk van belang (22% ), daarop volgt de verkoop van diensten (21% ) en het vergroten van de afzetmarkt (20% ). 15

Ter verdieping enkele quotes van een aantal respondenten als reactie op het plan rondom de handelsmissie: - ?Erg geïnteresseerd in de body die een handelsmissie kan geven? - ?Een handelsmissie moet zeer goed voorbereid worden, reeds bestaande samenwerkingen moeten worden gebruikt? - ?Een geo-handelsmissie bevordert exclusiviteit, uitsluiting en machtsgebruik? Uit de enquête blijkt dat men het liefste op missie gaat in Europa (44% ). Dit is bewust breed gehouden zodat RVO later deskresearch kan doen om objectief een kansrijke bestemming uit te zoeken. Wel is er gevraagd naar wenselijke bestemmingen. Hierbij werden vooral de buurlanden België, Duitsland, en Luxemburg genoemd. Ook het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Turkije kwamen naar voren. 18% van de respondenten gaf aan graag naar Afrika te gaan, hierbij werden Namibië, Angola, Mozambique, Marokko en Zuid-Afrika genoemd. 13% van de respondenten gaf aan graag naar Azië op handelsmissie te gaan, hierbij werden als voorbeelden China, India, Bangladesh, Vietnam, (Zuid-) Korea, Indonesië en Myanmar genoemd.

16

3. T OEKOM ST Aan de hand van de verschillende waarnemingen die gedaan zijn in het verleden en in het heden zal er nu gekeken worden naar de toekomst. Toekomstige acties en wenselijke ontwikkelingen zullen worden besproken. Ten eerste komt de congresagenda aan bod en ten tweede de handelsmissie.

3.1 I NT ERNAT I ONAL E CONGRESAGENDA GeoSamen Internationaal is van plan een internationale congresagenda te ontsluiten, waarschijnlijk op de website van GeoSamen. Dit idee is opgepakt naar analogie van ervaringen hiermee binnen het Kadaster. Tevens wordt dit door de watersector gedaan, zoals eerder genoemd, met succes. Het plan is de reeds bestaande Kadaster congresagenda op te schalen naar GeoSamen. Hierin komt dan te staan wie waar heen gaat en op welke thema?s het evenement is gericht. Ook kunnen evaluaties geschreven worden. Dit kan aangevuld worden met interessante links en filmpjes. Naar aanleiding van deze agenda kunnen de mogelijkheden voor gezamenlijke profilering op strategische congressen worden nagegaan. Tevens worden de eventuele mogelijkheden van medefinanciering nagegaan voor verschillende Holland Paviljoens via RVO. Het is van belang dat de congresagenda door iemand wordt bijgehouden. Hierbij kan een lijst gehanteerd worden die van belang zijn in de organisatie van congressen. Een eerste aanzet hiervoor is reeds geleverd (bijlage 7). Tevens is het wenselijk per organisatie een contactpersoon beschikbaar hebben. Deze contactpersoon moet de geïnteresseerden informatie kunnen geven over het desbetreffende congres en over zijn of haar rol daarin. Het belangrijkste aandachtspunt is het feit dat iemand de agenda moet aanvullen en onderhouden. Tevens moet de communicatie rondom deze agenda opgepakt worden. Nieuwe evenementen en initiatieven moeten gecommuniceerd worden naar de geïnteresseerden. Bijvoorbeeld door middel van een nieuwsbrief of de nieuwspagina van de GeoSamen website. De agenda kan op verschillende manieren worden onderhouden. Zoals aangegeven kan men aan de hand van een aantal internationale organisaties in de gaten houden waar en wanneer een congres op de planning staat. Dit kan gepubliceerd worden op internet of eventueel op een intranet. In het laatste geval zal het gemakkelijker zijn voor de leden om zelf informatie bij te werken, zij kunnen bijvoorbeeld aangeven bij welke evenementen ze aanwezig zullen zijn. Een intranet is echter niet altijd voor iedereen beschikbaar, men moet inloggen. Tevens benodigd dit een investering, waar vooralsnog binnen GeoSamen geen budget voor beschikbaar is. In het eerste geval zal de informatie via een tussenpersoon op de website geplaatst moeten worden. Tevens kunnen de gebruikelijke communicatiemiddelen ingezet worden, zoals LinkedIn en Twitter.

3.2 HANDEL SM I SSI E Het organiseren van een handelsmissie wordt als een belangrijk middel gezien voor de opbouw van een internationaal geo-netwerk. Vooral om de sector voldoende internationaal "samenwerking gereed en business-wise" te maken. Er zijn afgelopen jaren enkele internationale reizen geweest met overheden, bedrijven en kennisinstellingen, hierbij lag het accent vooral op kennisuitwisseling (Kadaster/ GIN reis China, Geonovum-reis Verenigd-Koninkrijk, RGI-reis Denemarken). Uit de enquête komen verschillende reacties op de geo-handelsmissie. De meerderheid is positief, de gevaren van een handelsmissie moeten echter niet vergeten worden. Tevens wordt het belang van het gebruik van huidige samenwerkingsverbanden benadrukt. Bijvoorbeeld tussen ingenieursbureaus en kennisinstellingen, tussen bedrijven en overheden, etc. Een handelsmissie is een groepsreis met ondernemers om de internationale handelsmogelijkheden voor een bepaalde sector te vergroten (Rijksoverheid, 2014). Naast uitgaande bestaan er ook inkomende handelsmissies. Soms is de reis in aanwezigheid van een bewindspersoon of topambtenaar, deze persoon kan deuren openen die anders gesloten blijven. De reis heet dan een economische missie. RVO organiseert ook handelsmissies in de vorm van Technologie & Innovatiemissies. Hierbij is de focus meer concreet en gericht op follow up. Naast handelsmissies vanuit RVO worden er ook handelsmissies georganiseerd door provincies en gemeenten.

17

De voorgestelde scope van de handelsmissie is geo-informatie in combinatie met één of meer toepassingsvelden, zoals smart cities, zorg en/ of bouw. Het is vooral van belang dat in de toepassing de waarde van geo-informatie tot uitdrukking komt. Uit de enquête is gebleken dat de thema?s rondom smart cities als meest kansrijk worden ervaren. Hierom wordt verwacht dat daar de focus op zal liggen. Een alternatief is om aan te haken bij een reeds in voorbereiding zijnde handelsreis op een van deze toepassingsgebieden. Criteria voor de keuze van een land, of regio zijn onder andere de kennisintensiviteit. Het doel is niet alleen te brengen, maar ook te halen en eventueel zelfs te beïnvloeden. Uit de enquête bleek dat de respondenten hier ook naar streven (§2.2.3). Daarnaast is het marktpotentieel van belang. Bijvoorbeeld grote infrastructurele werken, een groeiende economie, etc.

Uit de enquête blijkt er draagvlak te zijn voor een geo-handelsmissie. Dit heeft echter nog versteviging nodig. Deze versteviging kan bereikt worden door de in voorbereiding zijnde workshop en expertsessie. Daar wordt gehoopt commitment te creëren om het draagvlak te vergroten. Hier is tijdens de GeoBuzz in 2014 al een start mee gemaakt door een workshop (figuur 14). Tevens vanuit RVO wordt aanbevolen om onafhankelijk onderzoek te doen naar een mogelijke bestemming. RVO kan hier deskresearch in uitvoeren en een goede afweging maken van waar kansen liggen.

Figuur 14: Uitnodiging workshop handelsmissie GeoBuzz 2014. Bron: Eigen werk, 2015

3.2.1 SA M ENW ERKI NG RVO Met RVO zijn door het kernteam GSI verschillende gesprekken gevoerd, waarvan één samen met Alliander. De conclusie hiervan is dat het onderwerp geo-informatie als kansrijk wordt gezien door RVO, en goed past binnen de Technologie & Innovatie missies. RVO heeft samen met Alliander al een aantal Technologie & Innovatie missies georganiseerd. Men is nu bezig met het opzetten van een Global Living Lab voor smart cities (met onder andere Amerika, Brazilië, Japan en Indonesië). De geosector zou hierbij kunnen aanhaken. RVO kan deskresearch laten doen voor een aantal voorkeurslanden. Het advies van RVO is ook om vooral in actie te komen en een reis te organiseren "al doende leert men". Het ligt voor de hand om hierbij aan te haken bij een van de reizen op het gebied van smart cities en daarna een gerichte follow-up reis te organiseren. Het uitgangspunt van RVO is dat men alleen begint als de reis gericht is op het komen tot zaken, daarom hanteert men ook een korte doorlooptijd in het organiseren van een reis om dit momentum vast te houden. Een workshop en expertsessie zijn in voorbereiding om de propositie rondom de handelsmissie aan te scherpen in afstemming met de verschillende partijen.

18

4. CONCLU SI E Al met al kunnen een aantal conclusies worden getrokken. Ten eerste blijkt dat de respondenten verrassend actief zijn op internationaal gebied. Echter, de verwachting is dat dit geen volledig juiste afspiegeling is van de hele geosector. Het lijkt dat de enquête vooral bovengemiddeld internationaal actieve partijen heeft bereikt. Desalniettemin is een aardig beeld geschetst van waar die partijen dan actief zijn, op welk thema en in welke sector. Tevens komt in de SWOT analyse een duidelijk beeld naar voren van de huidige sterktes en zwaktes en de toekomstige kansen en bedreigingen. De nulmeting is hiermee compleet. Qua huidige samenwerkingsverbanden blijken deze vooral binnen de eigen hoeken plaats te vinden (overheid, wetenschap, bedrijfsleven). De Nederlandse geosector heeft weinig tot geen overbruggende samenwerkingsverbanden welke internationaal versterkend werken. Een betere samenwerking blijkt nodig. De respondenten willen specifiek samen optrekken in het opbouwen en onderhouden van een internationaal netwerk, kennisdeling en profilering op congressen. Hier kan een start mee gemaakt worden door de op te zetten internationale congresagenda. Op deze manier worden samenwerkingsverbanden efficiënt gefaciliteerd. Naar analogie van het succes rondom the Netherlands Waterpartnership (NWP) zal GeoSamen Internationaal een dergelijk samenwerkingsverband kunnen ontwikkelen. Uit ervaring van NWP blijkt dat een sterk georganiseerde sector grote kansen heeft op internationaal gebied. Dit kan echter niet één op één gekopieerd worden en zal in samenspraak met de sector tot stand moeten komen. Ten opzichte van een handelsmissie staat de meerderheid van de partijen positief. Vooral Europese (buur-) landen, Afrika en Azië zijn gebieden waar men graag naartoe op handelsmissie zou gaan. Dit is bewust breed gehouden om door RVO deskresearch te laten uitvoeren om een kansrijke bestemming uit te zoeken. Een handelsmissie moet vanzelfsprekend goed voorbereid worden. Hierbij levert RVO een belangrijk aandeel qua organisatie. Partijen die behoefte hebben aan een missie en willen investeren zijn hierbij nodig. Wanneer geen vervolgstappen worden gemaakt naar aanleiding van deze stage-opdracht zal de sector een zware taak hebben zich internationaal sterker te positioneren, het proces rodom GeoSamen Internationaal zal vertragen. Het wordt dan ook een uitdaging de kennis en producten uit de Nederlandse geosector sterk te exporteren. Concluderend kan gesteld worden dat er nog veel werk op de plank ligt. Het initiatief GeoSamen Internationaal is gelukkig niet af te sluiten in dit rapport. De weg naar een betere samenwerking in de Nederlandse geosector op internationaal gebied wordt getekend door veel kansen en bedreigingen. Deze stage-opdracht heeft een stap in de goede richting gezet. Aan de verwerving van Nederlands? internationale toppositie in de geo-wereld wordt hard gewerkt. De weg hiernaartoe zal worden gekenmerkt door overleg, actieve deelname aan internationale kennisnetwerken en gezamenlijke profilering en kennisdeling op congressen. Wanneer de sector hier samen in optrekt zal zij grote stappen maken op internationaal gebied. Het is wenselijk het volgende streefbeeld in 2020 te behalen. Dit streefbeeld is tot stand gekomen naar aanleiding van deze stage-opdracht en is gebaseerd op het streefbeeld uit het visiedocument GeoSamen:

?De innovatieve houding van de geosector bracht ons nieuwe producten, onverwachte inzichten en een internationaal sterke positie (GeoSamen, 2014). Dit was mogelijk door nauwe afstemming tussen de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap in de geosector. Dit zorgde voor een synergie waardoor de kennis en producten uit de Nederlandse geosector op een krachtige wijze geëxporteerd zijn. Nederland heeft een internationale toppositie verworven. Deze positie is behaald door overleg, actieve deelname aan internationale kennisnetwerken en gezamenlijke profilering en kennisdeling op congressen?. 19

5. A A NBEV EL I NGEN Om het genoemde streefbeeld te behalen zullen verschillende acties moeten worden ondernomen. Naar aanleiding van het rapport zijn een aantal aanbevelingen voor het vervolg van GeoSamen Internationaal opgezet. Deze zijn puntsgewijs weergegeven. - Alle partijen uit de driehoek betrekken bij het initiatief - Neutrale bedrijfsvoering GeoSamen Internationaal (niet vanuit overheid, bedrijfsleven of wetenschap) Werkgroep of (half-) jaarlijkse bijeenkomst GeoSamen Internationaal georganiseerd door het kernteam GeoSamen Internationaal - Open houding en onderlinge toenadering in internationale samenwerking - Opstellen en bijhouden van de internationale congresagenda - Versteviging van het draagvlak rondom de handelsmissie, d.m.v.: - Workshop - Expertsessie - Deskresearch RVO inzake de bestemming van de handelsmissie - Aansturing GeoSamen Internationaal Het is van groot belang dat er een drijvende kracht achter GeoSamen Internationaal blijft staan. Dit moet echter vanuit de sector gedragen worden. Bijvoorbeeld vanuit het Kadaster, Geo-Info Nederland of GeoBusiness Nederland. Ook wanneer het draagvlak vergroot is kan er gebruik gemaakt worden van de partners die het proces rondom GeoSamen Internationaal kunnen aanjagen. Dit om stilstand te voorkomen en vooruitgang te bevorderen.

20

BRONNENL I JST DWS (2014), Events. http:/ / www.dutchwatersector.com/ news-events/ events/ ?page=2 Geraadpleegd: 27-11-2014 DWS (2014a), Map.

http:/ / www.dutchwatersector.com/ solutions/ map/ Geraadpleegd: 1-12-2014 Geobusinessshow (2015), Home. www.geobusinessshow.com Geraadpleegd: 27-01-2015 GeoSamen (2014), GeoSamen, een gemeenschappelijke visie van overheid, bedrijfsleven en wetenschap op de toekomst van de geosector. www.geosamen.nl Geraadpleegd: 1-12-2014 NWP (2014), wat is NWP. http:/ / www.nwp.nl/ over-nwp/ wat-is-nwp/ Geraadpleegd: 27-11-2014 Rijksoverheid (2014), Handelsmissies. http:/ / www.rijksoverheid.nl/ onderwerpen/ internationaalondernemen/ economische-diplomatie-en-diplomatieke-posten/ handelsmissies Geraadpleegd: 2-12-2014 Topsectorwater (2015), Export & Promotie. http:/ / www.topsectorwater.nl/ exportpromotie/ Geraadpleegd: 26-01-2015.

21

BI JL AGEN BI JL AGE 1: SA M ENW ERKI NG I N DE DRI EHOEK

22

BI JL AGE 2: GEÏ NT ERV I EW DE PERSONEN Wie

Wanneer

Kees de Zeeuw (Kadaster - Directeur International)

2-12-2014

Jacqueline Meerkerk (JMManagement - Directeur)

4-12-2014

Peter Hoogwerf (Geo-Info Nederland - Directeur)

9-12-2014

Marien de Bakker (HAS - Project Manager)

10-12-2014

Jochgem Gunneman (Gunneman GIS & Geomatics - ZZP?er)

10-12-2014

Sieb Dijkstra (NCG - Secretaris)

11-12-2014

Camille van der Harten (GeoBusiness Nederland - Directeur)

11-12-2014

Arnold Bregt (WUR - Prof. Dr. Ir.)

8-01-2015

Hiske Galema (Kadaster - Programmamanager Ruimte & Advies)

13-01-2015

Martin Peersmann (Kadaster - Directeur LSV - GBKN)

13-01-2015

23

BI JL AGE 3: SW OT T OPI CL I JST Inleiding - Bedanken deelname - Korte introductie GeoSamen (internationaal) - Nulmeting: afspiegeling van wat de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap gezamenlijk willen meten. - Interview adv SWOT analyse vanuit 3 perspectieven (o/ b/ w)

Threats Welke kansen lopen we nu mis? - Wat zijn bedreigingen? - Voor overheid/ bedrijfsleven/ wetenschap - Voor de eigen partij? - Welke kennis en ontwikkelingen lopen we nu mis? - Thema?s

Strengths/ Weaknesses Hoe staan jullie tegenover internationalisering? - Veel/ weinig kanse - Indicatoren? Hoe meet je dat? - Voorbeelden? - Werken jullie internationaal samen? - Zo ja: hoe wordt dit ervaren? - Is dit binnen de Nederlandse driehoek of hierbuiten? - Wat zijn jullie sterktes? - Indicatoren? Hoe meet je dat - Wat zijn de sterktes van de andere twee partijen in de driehoek?

Hoe komt dit? -

Waar is behoefte aan?

Waarnemingen op internationaal gebied - Groot- of klein bedrijf/ onderwijs instituut/ overheden - Veel of weinig - Thema?s zorg, bouw, mobiliteit, energie, 3d, gaming industrie, serious gaming, landbouw (Wageningen: alterra), etc). - Regio?s - Bestaande internationale samenwerking in de driehoek? - Hoe succesvol? Wat zijn de indicatoren? - Best/ Bad practices?

- Netwerk: daardoor zien we niet waar de kansen liggen; of te veel gedoe om een kans te gaan benutten. - Vangnet - Samenwerking - Waar heb je wie nodig en waarom? - Wat heb je nodig? (kennis, taal) - Inzicht: wie heeft waar kennis in het buitenland? Praktisch - Wat wil je graag uit de nulmeting halen? - Voorbeeld vragenlijst/ methodiek? Bijvoorbeeld voor de indeling van regio?s.

Opportunities Waar zie je mogelijkheden voor de geosector? - Regio?s/ landen - Thema?s - Waar zie je mogelijkheden voor de overheid/ bedrijfsleven/ wetenschap? - Gewenste internationale samenwerking in de driehoek? - Met wie zie je de grootste kansen? - Waar let je op? Wat zijn belangrijke voorwaarden? - Schaalvergroting - Zijn je kansen groter met grote of kleine bedrijven/ onderwijs/ overheid

Verstand van internationaal zaken doen? Beschik je over de juiste middelen? Taal- / cultuurbarrière? Oplossing? Tijdsverschil Economische situatie Andere barrières? Verschil ervaren tussen de Nederlandse en Buitenlandse samenwerkingspartners? Zo ja: waarin?

Afsluiting Vragen of aanvullingen? Bedankt voor het gesprek.

24

BI JL AGE 4: SW OT A NA L Y SE

25

BI JL AGE 5: ENQU ÊT EV RAGEN 1

Ik ben werkzaam in de:

Verkoop van diensten Multi-responsevraag

Congressen

Minimaal aantal vinkjes: 1

Projecten

Overheid, namelijk bij:

Publicaties

Bedrijfsleven, namelijk bij:

Anders, namelijk

Wetenschap, namelijk bij:

Mijn organisatie is niet internationaal actief

Onderwijs, namelijk bij: Brancheorganisatie, namelijk bij:

6

Vereniging, namelijk bij:

Op welk geo-marktsegment is de internationale activiteit gericht? Multi-responsevraag

Anders, namelijk bij:

Minimaal aantal vinkjes: 1 2

Bouw

Hoe groot is uw organisatie?

Energie

Single-responsevraag

ICT

1

Infrastructuur

2 - 10

Water

10 - 50

Zorg

50 - 100

Anders, namelijk:

100 - 500

Mijn organisatie is niet internationaal actie

500 - 1000 1000 - 2500 7

> 2500

Met welk doel is uw organisatie internationaal actief? Multi-responsevraag

3


Wat is uw functie binnen de organisatie? Marktvergroting

Multi-responsevraag

Kennisdeling


Goedkopere arbeid

Manager

Netwerk

Adviseur

Verkoop van producten

Docent

Verkoop van diensten

Onderzoeker

Profilering en kennisdeling op congressen

Beleidsmedewerker

Anders, namelijk:

Projectmanager


Specialist Anders, namelijk 8 4

In hoeverre vindt u samenwerking met Nederlandse partners belangrijk voor uw internationale activiteiten?

In hoeverre is uw organisatie internationaal actief?

Semantische Differentiaal


Zeer onbelangrijk

Zeer inactief

Zeer belangrijk

Zeer actief 9 5

Op het gebied van:

Op het gebied van:

Multi-responsevraag Multi-responsevraag



Netwerk

Netwerk

Verkoop producten

Verkoop van producten 26

Verkoop diensten

Profilering en kennisdeling op congressen

Oceanië, namelijk in:

Kennisdeling in projecten

Anders, namelijk in:

Publicaties

Ik zie geen internationale kansen

Anders, namelijk: Internationale samenwerking tussen Nederlandse partners vind ik onbelangrijk 10

14 Bent u bereid tot een investering in samenwerking met Nederlandse partners in de geosector om samen internationaal meer te kunnen bereiken? Definitie geosector: De geo-informatiesector houdt zich bezig met informatievoorziening die betrekking heeft op een geografische locatie. Voorwaarde om onderdeel te vormen van de kern van de geoinformatie sector is dat er waardevermeerdering in de keten plaats vindt (doordat de geoinformatie veranderd wordt). GeoBusiness Nederland (2009), Geosector in kaart. Marktmonitor Nederlandse geo-informatiesector 2008/ 2009.

In hoeverre vindt u samenwerking met buitenlandse partners belangrijk? Semantische Differentiaal Zeer onbelangrijk Zeer belangrijk


11 Ja

Op het gebied van:

Nee

Multi-responsevraag 15


Wat zou u in deze samenwerking met Nederlandse partners willen investeren?

Netwerk

Slidervraag


Geen tijd [Rs Minimale en/ of maximale waardeMinimaal: 0Maximaal: 100]

Verkoop van diensten

Veel tijd

Profilering en kennisdeling op congressen 15

Kennisdeling in projecten Publicaties

Slidervraag

Anders, namelijk

Geen kennis en kunde [Rs Minimale en/ of maximale waardeMinimaal: 0Maximaal: 100]

Ik vind internationale samenwerking met buitenlandse partners onbelangrijk 12

Wat zou u in deze samenwerking met Nederlandse partners willen investeren?

Veel kennis en kunde 15

Mijn organisatie is internationaal actief in de volgende landen:

Wat zou u in deze samenwerking met Nederlandse partners willen investeren? Slidervraag

Multi-responsevraag

Geen middelen [Rs Minimale en/ of maximale waardeMinimaal: 0Maximaal: 100]

Minimaal aantal vinkjes: 1 Europa, namelijk in:

Veel middelen

Afrika, namelijk in:

16

Op welk geo-onderwerp ziet u de meeste exportkansen?

Noord Amerika, namelijk in:

Multi-responsevraag

Zuid Amerika, namelijk in:


Azië, namelijk in:

Automatische generalisatie

Midden-Oosten, namelijk in:

BIM (Bouw Informatie Management)

Oceanië, namelijk in:

Duurzame energie

Anders, namelijk in:

Gaming


Herverkaveling van landelijk gebied Participatory mapping

13

Ik zie internationale kansen in de volgende landen:

Smart Cities

Multi-responsevraag

Smart Grids


Stedelijke herverkaveling

Europa, namelijk in:

3D

Afrika, namelijk in:

Anders, namelijk:

Noord Amerika, namelijk in:

Ik zie geen exportkansen

Zuid Amerika, namelijk in: Azië, namelijk in: Midden-Oosten, namelijk in: 27

17

Uitleg ter voorbereiding op de komende vragen:

Ja, bijvoorbeeld omdat ik:

Met samenwerking in de Nederlandse driehoek wordt bedoeld samenwerking met de overheid, het bedrijfsleven of de wetenschap / het onderwijs in de geosector. Ook kunnen hier professionele organisaties bij betrokken zijn.

Nee Neutraal

Tussenpagina 18

23

Welke partij toont volgens u het meeste initiatief als het gaat om internationale samenwerking? Multi-responsevraag

Is uw motivatie tot internationale samenwerking vooral om (kennis) te halen, te brengen of om te beïnvloeden?


Multi-responsevraag

De overheid


Het bedrijfsleven

Halen

De wetenschap

Brengen

Geen van deze partijen

Beïnvloeden Ik werk niet internationaal samen

24

Een geo-handelsmissie is een groepsreis met ondernemers om de internationale handelsmogelijkheden voor de geosector te vergroten. De missie zal gecombineerd worden met één of meer toepassingsvelden, zoals smart cities, zorg en/ of bouw. Deze missies worden gefaciliteerd door RVO. RVO is de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en stimuleert Nederland bij duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Specifiek de Techonolgie & Innovatie missies passen goed bij de geoinformatie sector. Deze missies zijn gericht op technologieverkenning en technologische samenwerking. Belangrijke onderdelen van de missies zijn: seminars, one-on-one matchmaking events, (individuele) bedrijfs- en projectbezoeken en business ethics. Ook worden ondertekenmomenten van samenwerkingsovereenkomsten en contracten ondersteund door RVO. De missies stellen hiermee nieuwe netwerken open voor deelnemers en vergroten kansen op partnering en samenwerking.

19 Met welke Nederlandse partners werkt u al op internationaal gebied samen? Multi-responsevraag Minimaal aantal vinkjes: 1 Overheid, namelijk met: Kennisinstellingen, namelijk met Bedrijfsleven, namelijk met Brancheorganisatie, namelijk met: Vereniging, namelijk met:

Meer informatie: http:/ / www.rvo.nl/ subsidies-regelingen/ technology-matchmaking-eioi

Anders, namelijk: Ik werk niet internationaal samen 20

Uitleg ter voorbereiding op de komende vragen:

Smart cities missie http:/ / youtu.be/ Mm9QmNzvsGM

naar

Texas:

Tussenpagina

Heeft u behoefte aan betere internationale samenwerking in de Nederlandse driehoek?

25

Hoe staat u tegenover een Geo-handelsmissie?



Ja

Zeer negatief

Nee

Zeer positief

Neutraal 21

Austin,

26

Wat zou een geo-handelsmissie voor u moeten opleveren? Multi-responsevraag

Met:


Ken een percentage van 0 - 100 toe aan de verschillende antwoordmogelijkheden.

Marktvergroting

Puntenverdeelvraag

Kennisdeling

Aantal punten te verdelen: 100

Goedkopere arbeid

Overheid

Netwerk op nationaal niveau

Bedrijfsleven

Netwerk op internationaal niveau

Wetenschap


Ik heb geen behoefte aan betere internationale samenwerking

Verkoop van diensten Profilering en kennisuitwisseling op congressen Anders, namelijk:

22 Zou u uzelf beschrijven als ?outreachend?naar andere partijen in de Nederlandse driehoek als het gaat om internationalisering?

Ik sta niet open voor een geo-handelsmissie

Single-responsevraag 28

27

Naar welke regio zou u op Geo-handelsmissie willen gaan? Multi-responsevraag Minimaal aantal vinkjes:

1

Europa, namelijk naar: Afrika, namelijk naar: Noord Amerika, namelijk naar: Zuid Amerika, namelijk naar: Oceanië, namelijk naar: Azië, namelijk naar: Anders, namelijk naar: Ik sta niet open voor een geo-handelsmissie 28

Heeft u nog opmerkingen? Open vraag

29

Noteer uw e-mailadres: Open vraag

30

Wilt u: Als u één van beide aanvinkt denk er dan aan hierboven uw e-mailadres in te vullen. Multi-responsevraag Minimaal aantal vinkjes: 1 Op de hoogte gehouden worden rondom GeoSamen Internationaal Kans maken op de DVD Nederland van Boven

29

BI JL AGE 6: FACT SHEET ENQU ÊT E

30

BI JL AGE 7: I NT ERNAT I ONA L E ORGA NI SAT I ES Organisatie

Contacten

Volledige naam

AGILE

Fred Toppen UUtrecht

Europese koepelorganisatie van onderzoekers die geoinformatie als onderzoeksonderwerp hebben.

CAPIGI

Kees de Zeeuw, Capigi: +31(0)35-694 64 48

Community on Agricultural Policy Implementation and Geo Information

CINDER

Internationaal Centrum voor Registratie Wet

CLGE

Liaison Comite van Europese Landmeters

Digital Earth

International Society for Digital Earth

Copernicus

NSO

The European Programme for the establishment of a European capacity for Earth

ECOMET

KNMI

Economic interest grouping of the national Meteorological Services in de EEG

ELF

Kadaster/ Geonovum

European Location Framework

ELRA

W. Louwman (Kadaster)

European Land Registry Association

EULIS

F. Tierolff (Kadaster)

European Land Information Service

EUREF

L. Huisman (kadaster)

Reference Frame Sub-Commission for Europe

Eurogeographics

B. Kersten (Kadaster)

EU Coordination Group

Eurogeographics

Network

Business Interoperability (Haico vd Vegt, Kadaster)

Eurogeographics

Network

Cadastre and Land Registry (Berny Kersten, Peter Laarakker, Kadaster)

Eurogeographics

Network

[European] Policy Exchange Network (Mirjam Deelen, Berny Kersten, Kadaster)

Eurogeographics

Network

Quality (Data Quality and Quality Management) )

Eurogeographics

Network

INSPIRE

EUROGI EuroSDR Secretaris J. Crompvoets (KU Leuven)

European Umbrella Organisation for Geographic Information J. Stoter, NCG, M. Salzmann, M. Rijsdijk, Kadaster en H. Nobbe, RWS

European Spatial Data Research

EUROCONTROL FIG

Fédération Internationale des Géomètres

FIG

Comm.1 PSP

Professional Standards and Practice

FIG

Comm.3 SIM

Spatial Information Management

FIG

Comm.7 CLM

Cadastre & Land Management

FIG

OICRF

Office International du Cadastre et du Régime Foncier

FIG

Comm 4

Jan Appelman (NCG en voorm.Hydr.dienst)

31

GEO GEOSS

Global Earth Observation System of Systems

GEO GEOSS

ADC

Architecture and Data Committee

GEO GEOSS

DSTF

Data Sharing Task Force

GEO GEOSS

DMP TF

Data Management Principles Task Force

Geospatial World

(based in India) Global Geospatial Media Company

GLTN

Global Land Tool Network

GSDI

M. Salzmann (Kadaster), B. van Loenen

Global Spatial Data Infrastructure Association

IAG

P. Teunissen, R. Klees, H. van der Marel (TUDelft),

International Association of Geodesy

A. Klijnjan (Kadaster), A. Kösters (RWS CIV)

ICA

M.J. Kraak (UTwente)

International Cartographic Association

IC-ENC

Dienst der Hydrografie

International Centre for Electronic Navigational Charts

IGU IHO

International Geographic Union R. van Ree (MIWB)

International Hydrographic Organisation

IMO

International Maritime Organisation

INSPIRE

Infrastructure for Spatial Information in Europe

INSPIRE

Comitology

Noud Hooyman, MinIenM

INSPIRE

MIG-P

Maintenance and Implementation Group-Policy ? Noud Hooyman, Marjan

INSPIRE

MIG-T

Maintenance and Implementation Group-Technical ? Michel Grothe (Geonovum), Aart-Jan Klijnjan (Kadaster)

INSPIRE

MIG-T Working groups

Arjan Santema,(Kadaster) Michel Grothe, Thijs Brenthes, Ine de Visser, Linda van den Brink, Paul Jansen, Bastiaan van Loenen, Marcel Reuvers (Geonovum)

ISA

Interoperability Solutions for European Public Administrations (Follow on programme of IDABC)

ISA

WG SIS

Working Group Spatial Information and Services ?

ISA

WG SIS Project - EULF

European Union Location Framework

ISA

WG SIS Project - Are3Na

Reusable INSPIRE Reference Platform

ISO/ TC211

Internationale standaarden organisatie, http:/ / www.isotc211.org/

ISPRS

International Society for Photogrammetry and Remote Sensing

JBGIS

Joint Board of Geospatial Information Societies

IUGG

R. Hanssen (TUDelft), voorzitter

PCC

UNION GEODESIQUE ET GEOPHYSIQUE INTERNATIONALE Permanent Committee on Cadastre

United Nations

UN-ECE

United Nations Economic Commission for Europe

United Nations

WPLA

UN's Working Party on Land Administration

United Nations

UN FAO

United Nations Food and Agriculture Organization

United Nations FAO

Land Tenure

FAO Land Tenure and Management Unit

32

United Nations

UN-HABITAT

United Nations Human Settlements Programme

United Nations

UN GGIM

United Nations Committee on Global Geographic Information Management

United Nations

UN-GGIM Europe

Europe Regional Committee of the United Nations Committee of Experts on Global

United Nations

UN SDI

United Nations Spatial Data Infrastructure

United Nations

UNGIWG

United Nations Geographic Information Working Group

R. Janssen (KNAW), H. Tjalsma (DANS)

United Nations Educational Scientific and

World Bank

UNESCO

Cultural Organisation X-border GDI

Cross Border Geo Data Infrastructure

PSI Alliance

Open data

EuroGeoSurveys

Houdt zich bezig met geologie, TNO is lid

OpenGeoSpatial Consotium

http:/ / www.opengeospatial.org/

European Committee for Standardization

ESA

Ecomet

Meteorologie, KNMI is aangesloten

International Association of Cryospheric Sciences (IACS)

Handige links: -http:/ / www.geoinformatics.com/ event-calendar -http:/ / www.fig.net/ events/ events2015.htm -http:/ / icaci.org/ Calendar/

33

2020: ?De innovatieve houding van de geosector bracht ons nieuwe producten, onverwachte inzichten en een internationaal sterke positie. Dit was mogelijk door nauwe afstemming tussen de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap in de geosector. Dit zorgde voor een synergie waardoor de kennis en producten uit de Nederlandse geosector op een krachtige wijze geëxporteerd zijn. Nederland heeft een internationale toppositie verworven. Deze positie is behaald door overleg, actieve deelname aan internationale kennisnetwerken en gezamenlijke profilering en kennisdeling op congressen?.

A pril 2015 www.geosamen.nl

34

Mede mogelijk gemaakt door:

Recommend Documents