EINDVERSLAG DIJKMAGAZIJN MOBIEL 2010-2011
MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR
Rabobank Rijk van Nijmegen Gemeente Beuningen Fonds Sluyterman van Loo Stichting Pape-Fonds
1
EINDVERSLAG DIJKMAGAZIJN MOBIEL, 2010-2011 Natuur heeft veel mensen veel te bieden. De een houdt van bloemen of dieren, een ander kan genieten van het landschap of gebruikt natuur als ruimte om in te recreëren of te werken. Veel mensen voelen zich op allerlei manieren verbonden met hun natuurlijke omgeving. Het Dijkmagazijn is een bezoekerscentrum en educatieve organisatie die op uiteenlopende manieren mensen de Beuningse natuurgebieden inlokt en de band met die natuur probeert te versterken. Voor mensen die niet of nauwelijks meer de natuur in kunnen gaan, heeft Het Dijkmagazijn het project Dijkmagazijn Mobiel uitgevoerd, dat bestaat uit reizende tentoonstellingen en activiteiten. Met Dijkmagazijn Mobiel zijn binnen de gemeente Beuningen ouderen bezocht in zorgcentra, woongroepen en een dagopvang. Drie reizende tentoonstellingen zijn aangeboden met de titels:
Huishouden van toen: over het gebruik van materialen uit de natuur in het vroegere huishouden, Oogst: van volle weckfles tot het proeven van wilde kruiden Jong&Oud: over het ontstaan van nieuw leven en de groei
De tentoonstellingen bestonden uit twee open kasten waarin foto’s, objecten en natuurlijk materiaal. De objecten konden uit de kasten genomen worden om goed te bekijken. Twee banners gaven in tekst toelichting op de tentoonstelling. Daarnaast zijn nog wat losse objecten geëxposeerd (bed met matrassen en kussen met natuurlijk materiaal gevuld, spinnenwiel etc.). Fotoboeken zijn samengesteld met historische foto’s en er zijn tafelspellen ontwikkeld, speciaal om met (klein)kinderen samen te spelen. Een plantenzuil met vazen vol natuurlijk groen zorgde voor de aankleding, passend bij de tentoonstelling. Bij elke tentoonstelling zijn activiteiten aangeboden, waarbij deelnemers in meer of mindere mate geactiveerd zijn door vrijwilligers van Het Dijkmagazijn. Van een diapresentatie met toelichting tot een spel of het zelf iets maken met natuurlijke materialen. Bij de versie Jong&Oud is een uitstap gemaakt met een aangepaste huifkar om cliënten toch nog zoveel mogelijk naar die natuur te brengen waar zij zelden of niet meer inkomen. In de bijlage worden de drie tentoonstellingen en alle activiteiten kort beschreven, vooral om ideeën op te doen als daar mogelijkheden en wensen toe zijn. Na (bijna) elke activiteit is een korte evaluatie gehouden met activiteitenbegeleiders van de zorgcentra en vrijwilligers die activiteiten hebben uitgevoerd. Ook zijn reacties van deelnemende cliënten verwoord in dit verslag. Hieronder volgen puntsgewijze de ervaringen en conclusies.
2
Dijkmagazijn Mobiel is mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van:
Rabobank Rijk van Nijmegen, Gemeente Beuningen, Fonds Sluyterman van Loo, Stichting Pape-Fonds,
de enthousiaste medewerking van
Zorggroep Maas en Waal; Overmars, Waelwick, AldeSteeg, Seniorenbond Afdeling Weurt, Dagverzorging 't Praothuis , St. Perspectief,
en de inzet van vele vrijwilligers van Het Dijkmagazijn.
Beuningen, 2011-10-28
3
Praktische zaken Afspraken vooraf Zorgcentra hebben een zeer volle agenda, een jaar vooraf afspraken maken is noodzakelijk. Maak afspraken met de juiste persoon of personen. Bij zorgcentra is dat vaak eenduidig en is de (hoofd)activiteitengeleider de juiste persoon. Voor de ouderenvereniging bleek de programmering, het praktische gebruik van de ruimte en de publiciteit met verschillende personen afgesproken te moeten worden. Stel vooraf met alle betrokken organisaties een programma van eisen op met (praktische) criteria voor wat kan en niet kan, en wat wenselijk is, zodat binnen de aangegeven kaders het aanbod kan worden uitgewerkt. Zie bijlage 1 voor voorbeeld. Beschikbare tijd De reizende tentoonstellingen stonden gemiddeld drie weken, wat lang genoeg is. Houdt voor activiteiten rekening met een korte spanningsboog. Voor passief toeluisteren of een spel is 20 minuten vaak al genoeg. Las voldoende pauzes in, die ook redelijk tijd kunnen kosten voordat iedereen van drankje is voorzien. Activiteiten goed voorbereiden en structureren volgens stappenplan (maar ga daar niet te strak mee om en improviseer als dat nodig blijkt). Beschikbare ruimte in de zorgcentra is de ruimte zeer beperkt, en de eisen aan wat er mogelijk is om iets tentoon te stellen zijn streng. Er dient voldoende ruimte te zijn voor rolstoelen, er zijn veiligheidseisen. Onze wens om met de tentoonstelling uitbundig met groen materaal aan de slag te gaan was moeilijk in te passen, zeker toen de ruimtes een expliciete horecafunctie kregen. Bij activiteiten is het nodig vooraf tafelopstelling bespreken zodat cliënten geen hinder van elkaar ondervinden. Maar als activiteiten te ver van elkaar plaatsvinden, is er de kans dat cliënten een deel missen, zeker als zij niet mobiel genoeg zijn om er zelf naar toe te gaan. Houdt de groepsgrootte bij activiteiten beperkt, het is snel te druk voor sommige cliënten
4
Apparatuur Om twee redenen zijn er geen zelfstandig te gebruiken digitale media gebruikt bij de tentoonstellingen (criterialijst): vanwege beheer (aan uitschakelen, kans op storingen) en cliënten zijn (nog) niet bekend zijn met het gebruik. Spreek vooraf goed af welke media gebruikt gaan worden bij activiteiten en wat de mogelijkheden zijn bij elk centrum. Vertrouw niet volledig op de apparatuur van de centra, neem ook eigen media mee. Gebruik bij toespreken van het hele gezelschap een (draadloze) microfoon. De stem zakt weg in loop van tijd en achter in de zaal is het dan vaak niet goed hoorbaar. Gebruik bij voorkeur een draadloze microfoon, om meer contact met deelnemers te krijgen. Lay-out Zorg voor voldoende herkenbaarheid van (onderdelen) van de tentoonstelling door middel van kleur, logo’s of opstelling. Kleine objecten vallen weg in grote ruimte waar veel andere spullen staan. De tentoonstelling moet volledig vrij kunnen en stabiel zijn, hangende objecten zijn niet mogelijk omdat wanden en plafond daarvoor niet of nauwelijks gebruikt konden worden. Gebruik in de tentoonstelling geen of weinig tekst. De objecten en foto’s moeten voor zichzelf spreken en reacties oproepen. De weinige tekst die gebruikt is, was gezet in een schreefloze letter (Arial, Calibri) van 80 punts (ongeveer 2,5 cm hoog). Ondanks de uitnodiging om alles in de kast ook vast te pakken en te bekijken, gaan cliënten schuchter om met geëxposeerde objecten in de kast. Een fotoboek is minder vaak ingezien dan was bedoeld. Doosjes met losse deksels, waarin gedroogde kruiden, worden minder vaak geopend. De tafelspellen (aangepast ganzenbord rondom Huishouden van toen, en ‘drie op een rij, volgens zintuiglijke eigenschappen zijn niet altijd gebruikt. Als activiteitenbegeleiders, vrijwilligers of familieleden het aanreiken word het wel bekeken. Het fotoboek is ook op de tafels gelegd om ingezien te worden. Bij bepaalde spelactiviteiten zijn invulformulieren gebruikt. Dit heeft het voordeel dat het het spel structureert. Lay-out is daarbij belangrijk: grote letters, duidelijk aangeven waar wat ingevuld kan worden. Deelnemers ervaren de formulieren als ‘terug naar de schoolbanken’ wat als positief werd ervaren. Invulformulieren geven de uitdaging om weer te schrijven.
5
Verwachtingen Reacties van enthousiasme Een reactie van een activiteitenbegeleidster: “Cliënten in zorgcentra zijn wat minder uitbundig en enthousiast als de ‘kids’ waar jullie ook mee werken. Dit kan soms de indruk wekken dat men het niet zo leuk vindt. Maar niets is minder waar, achteraf komen de gesprekjes en het evalueren naar elkaar toe, dus fijn dat jullie zijn geweest en opnieuw willen komen.” Vrijwilligers van Het Dijkmagazijn vonden het niet altijd gemakkelijk om minder reacties te ontvangen tijdens activiteiten. Er kan twijfel ontstaan of de activiteiten wel zinvol zijn en iets toevoegen aan wat cliënten krijgen aangeboden. Alleen werken op het idealisme is niet voldoende. Het vergt doorzettingsvermogen en goede terugkoppeling met de activiteitenbegeleiders om te laten zien dat de activiteiten gewaardeerd worden en wel degelijk iets toevoegen. Passieve toekijkers (die niet actief meedoen) kunnen toch genieten. Vaak ook sluiten deze zich gaandeweg aan bij de activiteit. Of komen de keer daarop terug. Informatie en werkvormen Het is moeilijk in te schatten welke informatie al bekend is (sommigen weten erg veel, voor de meeste anderen is kennis over natuur/groen beperkt). Vooral datgene wat gebruikt werd of waar men met werk mee in aanraking kwam is bekend, natuurkennis sec is beperkt. Maar met een goed verhaal is daar wel interesse voor (want nieuw). Het is moeilijk in te schatten welke werkvormen succes hebben. Actief iets doen wordt goed gewaardeerd. Zelfs de wat ‘ruigere’ activiteit waarbij gezaagd, geboord en getimmerd werd, was een succes. Steeds was er eerst een afwachtende houding (kan ik dit wel?) maar als eenmaal duidelijk was dat het werk eenvoudig was en gemaakte objecten mochten worden gehouden wilde iedereen meedoen. Vooral voor de heren was het een groot plezier om weer eens gereedschap te mogen gebruiken. De dialezing werd soms goed gewaardeerd, soms vond men het te passief (‘kennen we al’). Vragen stellen (zoekplaatjes van detailopnamen, wie weet wat dit is?) en objecten laten rondgaan werkt stimulerend.
6
Succesfactoren Aandacht Aandacht is de sterkste troef bij activiteiten. Communicatie over en weer belangrijk: stel vragen, laat mensen hun verhaal vertellen, lok discussies uit. Geen haast, geef deelnemers de kans hun verhaal te houden. Let er op dat iedereen aan bod komt. Sommigen willen graag als deskundige of snel overkomen, zeker als er een competitie-element in een spel zit. Anderen zijn minder alert of vlug. Spreek gericht met mensen die zich wat minder manifesteren. Leg tijdens pauzes ook contact met mensen, zij kunnen dan hun verhaal vertellen als ze dat niet in de groep willen doen. Ook onderling krijgen cliënten rustig de kans met elkaar te praten. Enthousiaste begeleiding stimuleert deelnemers. Als er kinderen meedoen is alleen al hun aanwezigheid en enthousiasme een stimulans. Kinderen wel goed voorbereiden en benadrukken dat zij ouderen zoveel mogelijk de kans moeten geven zelf iets te doen of te zeggen. Via oud vertrouwd naar nieuwe uitdagingen Bekende of herkenbare informatie is een goede ingang om deelnemers te prikkelen, en geeft de kans om aanvullende nieuwe informatie te geven. Oude mensen zijn vaak nieuwsgierig naar nog onbekende zaken of actuele ontwikkelen. Deze nieuwe informatie moet wel aansluiten op wat herkend wordt. Zorg voor een activiteit met een ‘snel’ resultaat. Cliënten hebben gevraagd naar geheugenspelletjes: wie weet nog…? Bij gebruik van beeldmateriaal bij voorkeur locaal: vaak zoekt men naar herkenbare plekken of afgebeelde personen. De eigen omgeving spreekt zeer aan. Gebruik van locale (dialect) namen en begrippen wordt op prijs gesteld. Zeker ook te vragen aan deelnemers. Tastbaar Bij activiteiten (spelletjes, presentaties) met veel taal: altijd beeldmateriaal of objecten gebruiken. Dat maakt datgene waar over gesproken wordt tastbaar en dus concreet omdat meer zintuigen gebruikt worden. Het stimuleert de communicatie over en weer. En de objecten prikkelen de nieuwsgierigheid: wat hebben ze daar in hun handen? Hebbedingetjes om na afloop te mogen houden wordt hoog gewaardeerd. Is het niet voor zichzelf, dan is het wel voor (klein)kinderen. Zeker als het zelf gemaakt is. 7
Conclusies Dijkmagazijn Mobiel was een nieuwe ervaring voor zowel de zorgcentra als voor Het Dijkmagazijn. In grote lijnen is het als zeer positief ervaren. De bewoners en activiteitenbegeleiders hebben lovende reacties gegeven. Voor vrijwilligers van het Dijkmagazijn zijn er twee punten die vragen opriepen.
1) Voegen de tentoonstelling en aangeboden activiteiten wel iets toe aan de al volle agenda van activiteiten in de zorgcentra? 2) Worden de tentoonstellingen en activiteiten wel gewaardeerd door de cliënten: hun reacties zijn niet altijd duidelijk zichtbaar of positief? Uit gesprekken met activiteitenbegeleiders blijkt Dijkmagazijn Mobiel wel degelijk iets toe te voegen aan het dagbestedingprogramma: er zijn weliswaar veel activiteiten, maar daarvan zijn er weinig gericht op natuurbeleving/informatie. Als dat al zo is zijn het films over natuur of bloemschikken met gekweekt materiaal. Dijkmagazijn Mobiel richt zich specifiek op lokale natuur en hoe men daar vroeger (en nu) mee omgaat. Dat Dijkmagazijn Mobiel cliënten aanspreekt blijkt uit afzonderlijke reacties. Cliënten halen herinneringen op, geven aanvullend informatie, dragen zelf objecten en vondsten bij om over te praten, de vraag om meer activiteiten/informatie. De onderwerpen en activiteiten leven dus wel bij cliënten, als zijn reacties niet bij iedere deelnemers evident. Ook uit nabesprekingen met activiteitenbegeleiders blijkt de waardering hoger dan de reacties doen vermoeden. Dit vraagt aan vrijwilligers die de activiteiten uitvoeren een extra inspanning, waarbij het belangrijk is elkaar te motiveren en de positieve reacties van deelnemers en activiteitenbegeleiders met elkaar te delen. De activiteit die is uitgevoerd met kinderen (tafeltuintjes inrichten en insectenhotel maken) was een succes voor de cliënten door de aanwezigheid van deze kinderen. Ook de kinderen waren onder de indruk van de oude mensen. Bij een mogelijk vervolg van activiteiten voor ouderen en cliënten in zorgcentra biedt het betrekken van jongeren grote kansen, ook voor de jongeren zelf. Ook zij gingen met een goed gevoel naar huis.
8
Enkele citaten van deelnemers en activiteitenbegeleiders “Hè, wat lekker om gewoon weer eens uitgebreid over vroeger te mogen praten. Meestal praat iedereen daar snel overheen.” “Wat leuk om die plantjes te verzorgen. Ik draai ze iedere dag om naar het licht want je kunt er gewoon bij blijven zitten zo snel groeit het.” “Ik zou nu wel in dat bed met hooi willen liggen maar dat durf ik niet, want dan krijgen we praat. Maar misschien doe ik het wel als er niemand is.” “Toch niet niks voor iemand van over de honderd om nog zo goed te timmeren.” “Ik ben er gewoon moe van, maar ik vond het wel prachtig.” “Nou ben ik al in de tachtig, en ik heb nog nooit geweten dat er verschillende soorten klaprozen zijn.” “Onze Cliënten hebben actief meegedaan en samen met de kinderen van groep 8 een geweldige middag gehad.” “Het was even wennen aan ‘vieze’ handen, maar toen ging men ervoor! “ “Wanneer komen jullie weer terug?” 9
BIJLAGE 1: voorbeeld programma van eisen en afspraken Dijkmagazijn Mobiel is een reizende tentoonstelling met daarbij activiteiten die in vier zorgcentra van Beuningen, Ewijk, Winssen en Weurt wordt aangeboden door Het Dijkmagazijn. De opzet is natuur naar de bewoners te brengen en hen te activeren en reacties op te roepen die zij kunnen delen met hun bezoekers. In elk centrum staat de tentoonstelling drie weken, en in die drie weken worden drie activiteiten aangeboden. De Huishoudbeurs (werktitel) is de eerste reizende tentoonstelling in een serie van drie (najaar 2010: Oogst, voorjaar 2011: Jong en Oud) en gaat over het praktisch (huishoudelijk) gebruik van lokaal materiaal uit de natuur. Inmiddels geplande data tentoonstellingen en per centrum 3 activiteiten: Afgesproken met activiteitencoördinator Zorggroep Maas en Waal en activiteitbegeleider (nov 2009)
Vooraf inhoudelijk kortsluiten met begeleiders wat we gaan doen aan activiteiten kwalitatief goed, alles gemakkelijk aan kant te zetten, niet te omvangrijk PR: Dijkmagazijn levert tekst en opmaak aan voor affiches (A3 formaat, min mogelijk tekst, kleur), Zorgcentra zorgen voor intern voor verspreiding Evt. Persberichten: voorleggen aan zorgcentra Beleid fotografie: geen bewoners zonder expliciete toestemming, wel nodig voor verslaglegging Evaluaties na elke activiteit. Opening(receptie): Voor ZMW niet nodig, wellicht te veel voor centra, risico te veel aandacht van buitenaf, centrum als museum bezocht is niet de opzet. Optie i.p.v. opening/receptie: subsidiegevers uitnodigen voor concrete activiteiten om daar aan deel te nemen. 3 soorten activiteiten: volledig passief voor bewoners (Powerpointpresentatie/digitale wandeling), half passief/actief (Spel, quiz), actief (koken, bloemschikken, knutsel…) Afhankelijk van mogelijkheden bewoners kan een meer passieve activiteit de actieve vervangen en dus herhaald worden.
CRITERIA Samenvatting praktische en inhoudelijke criteria voor de tentoonstelling (zowel voor ZMW als DM):
zeer herkenbaar voor de bewoners zorgcentra (weinig nieuwe dingen) alles moet tastbaar zijn uitgestald en vast te houden en uitnodigen tot gesprek/actie weinig tekst, onderwerpen en foto’s moeten zoveel mogelijk voor zichzelf spreken zeer gemakkelijk verplaatsbaar in centra (wielen!), maar wel stabiel niet te omvangrijk los van elkaar kunnen staan geen zorg verwachten van personeel (aanvullen materiaal, reparaties, elektrische installaties) niet te arbeidsintensief in onderhoud/beheer makkelijk op te bouwen en af te breken gemakkelijk vervoer, slijtvaste uitvoering
10
geen kostbare materialen en voorzichtig met bruiklenen i.v.m. diefstal/beschadigingen, objecten gemakkelijk vervangbaar
Criteria voor de uit te voeren activiteiten (op aanvulling van bovenstaande)
passief, half passief/actief en actieve invulling, afhankelijk van wensen en mogelijkheden bewoners, al of niet een activiteit in herhaling personeel is wel aanwezig bij activiteiten, niet bij voorbereiding etc. vooraf overleggen (januari) met zorgkoepel over invulling programma duuractiviteiten steeds 1,5 uur, inclusief pauze. tijden 15.00-16.30 uur Publiciteit verloopt via zorgkoepel, Dijkmagazijn levert opmaak affiche aan en persberichten
11
BIJLAGE 2: beknopte beschrijving tentoonstellingen en activiteiten HUISHOUDEN VAN TOEN object fotoboek tafelspel Iepen stoel met mattenbiezen Iepen stoel met mattenbiezen Wilgen klomp Populieren klomp Mand van wilgenteen(kersenplukmandje) Matras houtkrullen Matras mos (minderbedje) Matras kaf Matras lisdoddenpluis Matras veren Matras lievevrouwenbedstro Matras hopbellen Bezem berkentakken, steel van es heiboender Reef van es en vlierpinnen biezenkaars Tegen ongedierte varens Tegen ongedierte mottenkruid Tegen ongedierte kardinaalsmuts Breinaalden kardinaalsmuts met wollen sok Snijplank beukenhout Wilgenhout wasknijper Worstpinnen sleedoorndoorns Tegen vlooien in bed bijvoet/linnenkast motten Tegen vlooien in bed gagel Galnoteninkt, ganzenveer, kroontjespen, papier Schuursponsen paardenstaart tinnen bord Snotneus met vlierpit/biezenpit Kaardenbol voor kaarden(biljartlaken) Neptabak klein hoefblad in sigarenplank Pijpenrager pijpenstrootje en pijp
toelichting
Activiteiten ‘ganzenbord met invulling rond huishouden van toen’ Met mattenbiezen als plant
Met losse wilgentenen In een bed In een bed In een bed In een bed In een bed In een bed In een bed
In houten doosjes In houten doosjes In houten doosjes
In houten doosjes In houten doosjes Bij gastenboek schuurspons
12
1) Diapresentatie (PowerPoint) van lokale planten, struiken en materialen (leem, klei steenfabriek) met hun toepassingen, deels oude foto’s historische kring, deels foto’s van actueel gebruik 2) Spel: vier aparte spellen die per tafel met een groepje deelnemers gespeeld kan worden: vier dozen met spellen. Doos 1 met 25 vragen algemeen en 5 vragen liedjes waarbij gezongen kan worden, een doos met geplastificeerde kaartjes met de namen van verse voorwerpen uit de natuur en gedroogde materialen (speenkruid, madeliefjes, kastanjetakken, bosje hei, walnoot, berkentakken, pitrus.) De verse materialen zullen pas op de dag van activiteit worden verzameld. De bedoeling is dat de mensen de kaartjes bij het voorwerp gaan leggen. Ook worden er dan loepen bij gelegd zodat de mensen ook een meeldraad in een bloem kunnen bekijken. Doos 3 bevat foto, s en geplastificeerde kaartjes met tekst. De bedoeling is dat de mensen het woord bij de tekst zoeken en dit overbrengen in een diagram. Doos 4 bevat doosjes met geuren en voelzakjes met voorwerpen. 3) Bouwen van nestkastjes. Modellen zijn voorgezaagd en voorgeboord, eenvoudig te monteren met schroevendraaiers of spijkers. Decoratiemateriaal bijgeleverd om het op te sieren. Iedereen mag eigen nestkastje meenemen met zoekplaten vogels. Een paar huisjes wordt buiten opgehangen, zichtbaar vanuit gemeenschappelijke ruimtes.
OOGST
object Diverse oude foto’s Tafelspel Koolschaaf Rattenval/muizenval Worstmachine Snijbonenmachine en snijbonen 2 weckflessen met inmaak 1 sleedoorntak kersenmandje Plukstok Keulse pot bruin/blauw Spinnenwiel Karnton grasmaaimachine
toelichting fotoalbum drie op een rij met gebruik van zintuigen Opslag/bewerken in oude graanbak Opslag/bewerken in oude graanbak Opslag/bewerken Opslag/bewerken Opslag/bewerken Opslag/bewerken als worstenpinnen
Opslag/bewerken Opslag/bewerken Opslag/bewerken
13
Activiteiten 1) Diapresentatie van lokale wilde gewassen, tuinbouw, en akkerbouw rondom oogst. Oude foto’s van oogst en fruitteelt Beuningen e.o. Materialen die gebruikt worden bij oogst en aantal gewassen om te presenteren. 2) Twee spellen: een quiz met meerkeuzevragen en objecten/foto’s als illustraties, combinatiespel: diverse objecten moeten bij elkaar worden gecombineerd, bijvoorbeeld wortels cichorei (en foto0 met blikje buisman, varkensblaas –rommelpot. 3) Uitgebreide proeverij van hapjes en drankjes zoals die vroeger bekend waren: producten van de slacht fruitoogst etc. Ook verse appels/peren van oude rassen om te raden en te proeven. Drankjes van bessen etc.
Pot sleedoornbessen op drank 8 Spanen doosjes Sleedoornblaadjes Kamille Brandnetel Vlier Linde Cichorei eikeltjeskoffie Wilde peen (wortels) Cichorei (wortels) Wilde appel (vers) Postelein (?) Pastinaak (wortels) Zuring (vers?) Mosterd (zaadjes en potje) Mierikswortel (vers of in potje) Gerst (gedroogd) Hop (gedroogd) Mispel (vers) Sleedoorn (op brandewijn) Bramen (jam) Frambozen/vlierbessen (jam) Noten (wal- en hazelnoten) Haver (gedroogd in halm) Tarwe (gedroogd in halm) Rogge (gedroogd in halm) Gerst (gedroogd in halm) Kruidenwis volgens Beuningse gebruik mattenbies en zeven kruiden Diverse soorten gedroogde bonen Diverse oude fruitsoorten/gewassen
Opslag/bewerken Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Voor surrogaat thee/koffie Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Wilde plant als groente Oogst wilde vruchten Oogst wilde vruchten Oogst wilde vruchten Oogst wilde vruchten Oogst wilde vruchten Oogst granen Oogst granen Oogst granen Oogst granen bijgeloof
Vers materiaal (i.p.v. bloemstuk) 14
JONG&OUD
Object
Activiteiten
Toelichting
korenaren in de mouw chinees breien met gras in de mond
Als foto
klissen in haren gooien
Als foto en plant
Fluitje blazen op blad
Als foto
vlieger staart van stro, graspollen
Foto lucht
spinnenwebspiegel
Als object en foto spin
klaproosinkt meikever in doosje of aan touw bonen kiemen in inktpot inktpotjes aftelbloempje
gebruiken verliefd, verloofd, getrouwd, kinderen
bloemenketting
Foto paardenbloem, kettingpollen
vogelnesten dovenetel/smeerwortel uitzuigen
foto
Bikkels + spelregels Proppenschieter Fluitjes vlier, wilg, fluitenkruid Knikkers van klei Foekepot en varkensblaas
Met tekst lokaal lied
Pijl en boog Tollen met zwiep
Zweep van tak
Platte schuifelstenen
Foto schuifelstenen
Katapult Zelfgemaakt schepnet van oude vitrage Bak met kiemend groen
Verlichting
Bak met waterbeestjes/dril
verlichting
15
1) Diapresentatie van recente wandeling: recente foto’s van ontluikend groen en omgeving zijn gemaakt, vertrekkend vanuit zorgcentrum (voor herkenbaarheid) in directe omgeving of tot in de uiterwaarden. Bij een centrum zijn een paar bewoners meegegaan bij het maken van de opnamen van de wandeling. Om herkenbaarheid te vergroten. Objecten uit het veld (groen) is gebruikt om de lezing te verlevendigen: ruiken, voelen, proeven. 2) Treintocht door de directe omgeving: met aangepaste rolstoeltrein zijn bewoners in het buitengebied rondgereden. Gidsen vragen naar herkenning en vertellen nieuwe ontwikkelingen. Vooraf verzameld materiaal is rondgegeven om planten en groen van dichtbij ook te kunnen zien en voelen. 3) Kamertuintjes en bijenhotel: met wild plantmateriaal, bloembollen, bonen en zaden zijn bloem- en moestuintjes ingericht in platte schalen. Met voorbewerkt hout en groen zijn bijenhotels ingericht en opgehangen in gemeenschappelijk tuin.
