U N IC V A N WATTRSCHAPPÜN O
I?
1
O
ro
51 >
Bezoekadres
20
Koningskade 40
>
2596 A A D e n Haag
s. o => 2" ïï, » 3
< £ m n 5"
m ra 3
Postadres
•™—ro— "2- >
Postbus 93218 2509 A E D e n Haag
In
Telefoon
1 9 JULI 2011
N
0703519751 Fax
2-0 l \ 0 5 5 H 5
U.
ADJ
De leden-waterschappen
B S 3. "2.1 I
070 354 4642 Ter a i d
Dir.
js öninufi.ingen
tdL Lee PdloA f g e d a a n d.d
datum
ons kenmerk
contactpersoon
14 juli 2011
60085/EM
mw. E. Millard
bijlage(n)
uw kenmerk
e-mail
1
[email protected]
betreft
doorkiesnummer
Plan van aanpak nHWBP
070 351 97 70
Geachte leden, Hierbij zend ik u op verzoek van het bestuur, het plan van aanpak voor het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (nHWBP) conform het Bestuursakkoord Water. Over de exacte manier waarop de kosten voor het project worden gefinancierd, vindt nog overleg met het Departement plaats. Ik hoop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.
Hoogachtend
ir.ing. A.J. Algemeen
nBWBP201l/001
UvW
l&M
Opdracht en plan van aanpak nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (nHWBP) Vastgesteld in de stuurgroep Nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma op 30 juni 2011 Inleiding
In het Bestuursakkoord Water (BA) is afgesproken dat er een nieuwe opzet voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma komt. Het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (nHWBP) komt tot stand mede op basis van: (i) het advies van de commissie Ten Heuvelhof, (ii) het Kabinetsstandpunt hierover en (iii) het Stormaanbod van de waterschappen. Die nieuwe opzet zal zijn gebaseerd op een gedeelde verantwoordelijkheid voor de hoogwaterbescherming van de staatssecretaris van l&M en de waterschappen. Door het ministerie van l&M (DGW, Rijkswaterstaat) en de Unie van Waterschappen zijn twee programmamanagers aangesteld die opdracht hebben gekregen de nieuwe opzet voor de hoogwaterbescherming, de besturing, de financiering, het programma, het programmamanagement en de wetgeving in samenhang voor te bereiden zodat invulling wordt gegeven aan de afspraken in het BA. De opdracht en het plan worden in het onderstaande uitgewerkt in het perspectief van verdergaande samenwerking tussen de waterbeheerders (DGW, Rijkswaterstaat en de waterschappen), gericht op doelmatigheid en efficiency. Doel
nHWBP: de continue en geborgde inzet van Rijk en waterschappen voor het doelmatig en efficiënt op orde krijgen en houden van de primaire waterkeringen. Opdracht
•
Ontwikkel een gedeeld en samenhangend voorstel voor: i
de nieuwe opzet van de hoogwaterbescherming (programmatisch, procesmatig en procedureel);
ii
de benodigde besluitvorming en besturing;
iii
de wijze van financiering; en
iv
de daarvoor benodigde aanpassingen van wet- en regelgeving, waaronder de Waterwet en de Waterschapswet.
•
Bereid op basis hiervan een wetsvoorstel voor, dat onder verantwoordelijkheid van DG Water eind 2011 in procedure wordt gebracht.
•
Werk het voorstel daarna uit zodanig dat nHWBP voor 1 januari 2014 is gestart.
•
Zorg voor draagvlak bij ministeries en waterschappen, zorg voor verbinding met andere relevante onderdelen en projecten op het gebied van de hoogwaterbescherming.
•
Maak gebruik van de opbrengst van de door DGW uitgevoerde verkenningen in het kader van de Initiatiefase.
1
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP2011/001
•
UvW
l&M
Zorg voor draagvlak bij betrokken partijen (m.n. waterschappen en l&M) enfaciliteer de besluitvorming.
Opdrachtgever en stuurgroep
De stuurgroep nHWBP - bestaande uit DG Water (voorzitter Annemieke Nijhof of Roel Feringa), DG Rijkswaterstaat (Jan Hendrik Dronkers) en de portefeuillehouder Waterkeringen van de Unie van Waterschappen (Jan Geluk en Luc Kohsiek) - is opdrachtgever en neemt op basis van voorstellen van de programmamanagers beslissingen op strategisch niveau. Gedelegeerd opdrachtgever is DG Water. Het secretariaat van de stuurgroep wordt uitgevoerd vanuit het kernteam door DGW. Uitgangspunten en
afwegingskader
Op basis van het verrichte werk in de initiatiefase, uitspraken van de stuurgroep en een eerste verkenning van de politiek/bestuurlijke omgeving komen we tot de volgende uitgangspunten: •
uitwerking nHWBP zo dicht mogelijk blijven bij het BA, het advies Ten Heuvelhof en de kabinetsreactie hierop;
•
programmatisch maken alle primaire keringen en kunstwerken onderdeel uit van het nHWBP;
•
financiering nHWBP van de verbetermaatregelen aan de keringen en kunstwerken in beheer bij de waterschappen 50-50% Rijk - waterschappen, met voldoende efficiencyprikkel;
•
financiering 100% door Rijk van de primaire keringen in beheer bij Rijkswaterstaat; en
•
kennisinstellingen en marktpartijen worden betrokken bij nHWBP voor kennisontwikkeling en innovaties, zonder marktafhankelijkheid te creëren.
Voor het afwegingskader zijn de volgende elementen te noemen: •
noodzakelijke verbeteringen worden effectief aangepakt en met een robuust proces kan doelgericht worden gewerkt;
•
de hoogwaterbescherming komt efficiënt tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten tot stand door doelmatige projectoplossingen, beperkte overhead in de keten en weinig bestuurlijke drukte;
•
de keringbeheerder voldoet aan wet- en regelgeving, werkt transparant met toegankelijke en betrouwbare besluitvorming en verantwoording;
•
de keringbeheerders voelen zich eigenaar van de hoogwaterbescherming, inhoudelijk, procesmatig en procedureel;
•
er is voldoende draagvlak bij bestuurders en de politiek;
•
de samenwerking tussen Rijkswaterstaat en waterschappen leidt tot aantoonbare beheersing van risico's en acceptabele restrisico's; en
•
er is een heldere taakverdeling tussen Rijkswaterstaat en waterschappen over onderhoud legger hoofdwatersysteem en de legger van de primaire waterkeringen van de dijkringen.
Planning
De stuurgroep heeft op 30 juni 2011 de opdracht en het plan van aanpak vastgesteld. Daarbij is extra aandacht besteed aan de govenrance, financiering, programmering en de benodigde wijziging in de wetgeving.
2
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP2011/001
UvW
l&M
De stuurgroep zal zich eind augustus 2011 buigen over de contour van het nieuwe HWBP-stelsel. Daarna wordt een beleidsbrief opgesteld. De stuurgroep zal half oktober 2011 een uitgewerkt wetvoorstel kunnen bespreken. Dan zal ook een verdere uitwerking van de benodigde stappen en mijlpalen kunnen worden besproken op weg naar nHWBP eind 2013. Plan van aanpak op hoofdlijnen
Het plan van aanpak richt zich op de periode 2011 met doorkijk naar 2014. De opties binnen het bestuurlijk, financieel, juridisch en programmatisch speelveld zullen worden uitgewerkt in relatie tot de benodigde aanpassing van de wet. De voorstellen voor het wijzigen van de wet zal een eerste keus in de opties nodig maken. Na besluitvorming over de voorstellen voor het wijzigen van de wet, kunnen de kaders verder worden uitgewerkt. Toelichting op het speelveld: •
Het bestuurlijke speelveld: welke rol en positie hebben de verschillende partijen ten aanzien van de hoogwaterbescherming, de besturing, de financiering, het programma, het programmamanagement en de wetgeving.
•
Het financiële speelveld: waarbij enerzijds de discussie gaat over centrale fondsvorming of decentrale financiering en anderzijds over de verevening en de projectgebonden bijdragen.
•
Het juridisch speelveld: waarbij het vooral de vraag is op welke wijze draagvlak van de diverse partijen voor de juridische verankering van de afspraken wordt gecreëerd en wat in de wet en wat in een AMvB/ministeriele regeling kan worden geregeld.
•
Het programmatisch speelveld: in het programmatische speelveld zijn inhoud, processen en procedures met elkaar verweven. Verschillende vraagstukken zijn van belang, zoals de wijze van toetsing, het tot stand komen van een programma, de realisatie van onderdelen en de ontwikkeling en toepassen van kennis.
De keuze voor een positie op het ene speelveld heeft consequenties voor de keuze op het andere speelveld. De eerdergenoemde uitgangspunten en afwegingskader vormt een ondersteuning bij de te maken keuzes. Werkwijze
Vanuit een kernteam, bestaande uit DGW, Rijkswaterstaat, waterschappen en Unie van Waterschappen, wordt verbanden gelegd met andere projecten, de direct betrokken organisaties en de projectomgeving om informatie te benutten, deelopdrachten uit te zetten en inbreng te krijgen en draagvlak te verwerven. Onderscheid wordt gemaakt tussen: aansturen, verinnerlijken, verbinden, afstemmen, en betrekken. Het programmamanagement, samen met het kernteam, stuurt aan, verbindt, stemt af en betrekt. Het kernteam bestaat voor de komende fase uit Marieke Hazelhof, Anouk te Nijenhuis, Walja Karten, Hans Waals, Dylan Koenders, Annemiek Roeling, Henk de Kruiken UvW. Allen hebben hiervoor 2-3 dagen per week beschikbaar. De programmamanagers werken als één en ondeelbaar. Verschillen van inzicht worden indien nodig voorgelegd aan de stuurgroep. Annotaties worden gedeeld. Voor onderdelen wordt nauw samengewerkt met HDBJW en FEZ-FMC/I&M.
3
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP201l/001
UvW
l&M
:
V
Figuur 1: Toelichting op de werkwijze
Vanuit het programmamanagement en het kernteam nHWBP: •
wordt de vorming en inrichting van het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma, met de daarbij horende onderdelen (governance, financiering, wetgeving, etc.) aangestuurd;
•
wordt de lopende verkenning naar de resultaten van de derde toetsronde (groslijst maatregelen) en het procesontwerp van de nieuwe opzet nHWBP aangestuurd door nHWBP;
•
worden de lopende verkenningen voor procesontwerp en opzet hoogwaterbescherming aangestuurd vanuit nHWBP;
•
wordt de lopende verkenning voor het toetsproces aangestuurd door nHWBP;
•
wordt gezorgd voor commitment bij de keringbeheerders (waterschappen, RWS) en dat zij de 'eigenaars' zijn van het nHWBP en dit ook zo voelen en verinnerlijken.
•
wordt het project VNK-2 (ontwikkeling risiconormering en nieuw toetsinstrument) verbonden met de opzet van het nHWBP gelet op de samenhang en verwevenheid;
•
wordt HWBP2 verbonden voor inbreng van ervaring en toetsing aan huidige uitvoeringspraktijk;
•
wordt het project Sterkte en Belastingen Waterkeringen en andere kennisontwikkelingsprojecten (ENW) verbonden aan nHWBP voor de meest actuele kennis en inzichten;
•
wordt afgestemd met relevante uitvoeringsprogramma's om ervaringen te gebruiken (onder andere Ruimte voor de Rivier, Maaswerken, Zeeweringen);
•
wordt het Deltaprogramma en het Integrale Veiligheidsprogramma bij de uitwerking van de voorstellen betrokken;
•
worden Ministeries en provincies betrokken om inbreng te genereren en draagvlak te verwerven;
•
worden Kennisinstellingen, adviesbureaus en (GWW-)bedrijven worden betrokken om ideeën uit te wisselen en innovatieve aanpakken te ontwikkelen (techniek, aanbesteding); en
•
wordt Rijkswaterstaat betrokken voor de uniformering van inkoop en de ontwikkeling van projectmanagement.
4
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP2011/001
UvW
l&M
Het programmamanagement is verantwoordelijk voor het leggen van deze contacten en inbreng in nHWBP, het toetsen van draagvlak voor de voorstellen bij partijen, en de te kiezen werkvorm(en). Planning, mijlpalen en producten
Fase 1: Kwartiermaken en stuurgroep 30 juni 2011. •
De opdrachtformulering en het plan van aanpak ter bespreking en vaststelling in de stuurgroep van 30 juni 2011. Productverantwoordelijk Erik Kraaij en Luitzen Bijlsma en gereed 27 juni 2011.
•
Een eerste verkenning van HDJZ heeft aangetoond dat de nieuwe verantwoordelijkheidsverdeling, de vaststelling van het nHWBP, de projectgebonden bijdrage, de 50% financiering door de waterschappen en het nieuwe toetsingsproces wettelijke verankering behoeven. Productverantwoordelijk Hanni Verbeek en Herman Havekes en gereed 30 juni 2011.
•
Een discussie notitie over het speelveld met opties voor bestuurlijk, juridisch, financieel en inhoudelijk kader. Productverantwoordelijk Erik Kraaij en Luitzen Bijlsma en gereed 30 juni 2011.
Fase 2: Contouren van het nieuwe HWBP-stelsel •
De governance en financiering uitgewerkt in 2-3 modellen die juridische/financieel zijn getoetst en getoetst zijn bij enkele waterschappen inclusief de voor- en nadelen; Productverantwoordelijke Walja Karten met Dylan Koenders, Herman Havekes en FEZ/FMC; gereed 15 augustus 2011.
•
Het procesmodel voor het nHWBP uitgewerkt in stappen, verantwoordelijkheden en beslismomenten; Produktverantwoordelijk Annemiek Roeling met Hans Waals, DGW; gereed 15 augustus 2011.
« De efficiencyprikkel uitgewerkt in 3 modellen (25% en 10% projectgebonden bijdrage, een andere vorm van een efficiencyprikkel) met consequenties voor de lastenontwikkeling van de waterschappen; Produktverantwoordelijke Hans Waals met Jacob Knoops, Andre Bol, DGW; gereed 15 augustus 2011. •
Externe check op deze produkten; Produktverantwoordelijke Luitzen Bijlsma en Erik Kraaij; gereed 25 augustus 2011.
Initiatiefase en stuurgroep september 2011. •
De initiatiefase uit plan van aanpak DGW eindigt op 1 september 2011 met de oplevering van het afwegingskader op basis van verkenningen van opties op het gebied van de bestuurlijke, juridische, financiële en inhoudelijke kaders.
•
De Groslijst van nHWBP-maatregelen op basis van de toetsing van de waterkeringen stellen de waterschappen een groslijst op van de verbeteringsmaatregelen, 'geschoond' van B&O, rekening houdend met lopende programma's en met onderscheid in eenvoudige maatregelen, complexe maatregelen en nader te verkennen oplossingen. De Groslijst wordt door Delta res voorzien van een eerste kostenindicatie. Productverantwoordelijke Hans Waals en gereed 1 september 2011.
•
Een eerste concept wetsvoorstel. Productverantwoordelijke Hanni Verbeek m.m.v. Herman Havekes; gereed 1 september 2011.
5
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP2011/001
UvW
Fase 3: voorbereiding en onderbouwing wetsvoorstel en stuurgroep oktober-november •
l&M
2011.
Beleidsbrief aan TK over kaders, voorstel nHWBP en verkenning wetgeving om te informeren, tijdig opvattingen te horen en draagvlak te verwerven. Dit is niet toegezegd door de Staatssecretaris maar kan van belang zijn in het politiek - bestuurlijk traject. Productverantwoordelijk nader te bekijken en gereed 1 oktober 2011.
•
Het voorstel voor wetswijziging, inclusief de memorie van toelichting en een voorstel voor managen van het consultatie- en adviesproces gericht op indiening Tweede Kamer 1 februari 2012. Productverantwoordelijk Hanni Verbeek en Herman Havekes en gereed 1 november 2011
Fase 4: Uitwerking programmaopzet en programmamanagement, de opzet en planning van deze fase nader uit te detailleren voor de stuurgroep oktober - november 2011. •
Uitwerking nHWBP en maatregelen (via verkenningen) in de periode september 2011-juni 2012; voortouw Hans Waals/Henk de Kruik;
•
Uitwerking nieuw en continu proces voor nieuwe kennis en inzichten, ontwikkelen systeemtoezicht en een voorstel voor verlengde 3e toetsronde in de periode september 2011-juni 2012; voortouw Marieke Hazelhof, IVW en Henk de Kruik;
•
Uitwerking programmering en programmamanagement in de periode september 2011-juni 2012; voortouw Dylan Koenders en Walja Karten;
•
Uitwerking financiering(structuur) in de periode september 2011-juni 2012; namen nog in te vullen;
•
Het opzetten van een gezamenlijke kennisorganisatie (waterschappen, Rijkswaterstaat) ten behoeve van de uitvoering van het nHWBP;
•
Het doen van voorstellen voor verdere (strategische) alliantievorming tussen Rijkswaterstaat en de waterschappen op het gebied van o.a. kennis, inkoop en aanbesteding, informatievoorziening, monitoring.
De programmamanagers sturen op producten, termijnen, samenhang. Zij managen het proces en toetsen het draagvlak van de voorstellen bij beheerders. Zij zijn verantwoordelijk voor de advisering aan de stuurgroep. Logistiek en middelen
Logistiek •
In de eerste fase (initiatie en voorbereiding wetgeving) wordt met het kernteam gewerkt vanuit het ministerie l & M , Plesmanweg kamer E00.08-00.12.
•
Vanaf november 2011 werkt het kernteam vanuit een onafhankelijke werkplek verder aan de uitwerking. Gedacht kan worden aan Delft, Rotterdam of Ridderkerk. De programmamanagers zijn hiervoor verantwoordelijk.
Inzet middelen
6
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
nBWBP2011/001
•
UvW
i&M
De initiatiefase, met inzet van BOA geld van DGW en inzet van medewerkers van DGW, Rijkswaterstaat en waterschappen is geregeld. Juridische capaciteit HDJZ is voorzien;
•
De vervolgfase, het kernteam is bemenst door DGW, Rijkswaterstaat, waterschappen en UvW. De secretariële en administratieve ondersteuning is geregeld (DGW en UvW). Daarnaast benodigd
•
€ 300.000 voor inhuur en uitbesteding voor zover de kennis niet voorhanden is. Er zijn hiervoor geen financiële middelen beschikbaar. De personele inzet in het kernteam en de secretariële en administratieve ondersteuning wordt om niet door de organisaties ter beschikking gesteld.
Risico's en
•
risicomanagement
Draagvlak bij Rijk en waterschappen; de programmamanagers zorgen voor betrokkenheid en inbreng vanuit DGW, RWS en waterschappen en toetsen van het draagvlak; de organisaties in de stuurgroep zijn verantwoordelijk voor het verkrijgen van finale commitment bij de producten; regelmatig is dit een bespreekpunt in de stuurgroep;
•
Draagvlak bij provincies en gemeenten; DGW draagt zorg voor het informeren van deze partijen via de Stuurgroep Doelmatig Waterbeheer op voorstel van de programmamanagers;
•
Politiek commitment; DGW draagt in samenwerking met de programmamanagers zorg voor het informeren van de staatssecretaris (en eventueel andere betrokken bewindspersonen) en de Tweede Kamercommissie(s);
•
Projectbeheersing HWBP2; dit is een afzonderlijk project waarvoor een apart verbetertraject geldt (status Groot project); mocht dit onvoldoende tot verbeterde projectbeheersing leiden dan bemoeilijkt dit het realiseren van het gezamenlijke beeld voor het nHWBP; een nauwe verbinding wordt vanuit nHWBP gelegd met HWBP2;
•
Inverdieneffecten van het bestuursakkoord; de afvalwaterketen, de samenwerking waterbeheer en de herziening van het belastingstelsel van de waterschappen heeft onvoldoende voortgang en bemoeilijkt het verkrijgen van commitment voor (de extra kosten) van nHWBP; de stuurgroep nHWBP en doelmatig waterbeheer zullen hier op sturen.
Communicatie pm
1 juli 2011, Erik Kraaij en Luitzen Bijlsma
7
Opdracht en Plan van Aanpak nHWBP
