UITWISSELINGSBIJEENKOMST KERKELIJKE VERTEGENWOORDIGERS IN WMO-RADEN IN ZUIDHOLLAND, D.D. 23 OKTOBER 2008 Aanwezig: zie de bijlage bij dit verslag Opening Theo van Stuijvenberg opent de vergadering in de Immanuelkerk in Rotterdam met twee fragmenten uit een scriptie over ouderenzorg. Deze scriptie is in 2006 geschreven door een student bij de Christelijke Hogeschool in Ede in het kader van een deeltijdopleiding pastoraal werk. Het eerste fragment gaat over de civil society, het tweede over de Bijbelse waarden van verbondenheid, verantwoordelijkheid, eer en dienen als basis voor ouderenzorg, niet alleen in de eigen gemeente maar ook in de bredere samenleving. Klaas van Egmond reageert hierop. Het is lastig om een verbinding te leggen tussen de gemeentelijke overheid en kerken. Bij mantelzorg en vrijwilligerswerk (prestatieveld vier) lukt dat nog wel, maar op de andere velden laat men inspanningen achterwege. Bij de aanbesteding van huishoudelijke hulp of hulpmiddelen let de gemeente vooral op de financiën. Dat de kwaliteit van de hulpmiddelen dan slechter is, speelt geen rol. Menselijkheid vraagt soms andere oplossingen. Piet Jonkheer ziet een groot verschil tussen de gemeentelijke insteek (doelmatigheid, leveren van een dienst) en de kerkelijke insteek (meeleven, menselijke maat, aandacht voor de persoon). De rol van de kerkelijke vertegenwoordiger is zijns inziens bij aanbestedingen en andere kwesties niet alleen te letten op het leveren van de dienst. Als iemand bij een oudere komt stofzuigen, is het praatje soms belangrijker dan het stofzuigen zelf. Maar dat past niet in de technocratische aanpak. Gerrit van Buuren plaatst deze problematiek in een bredere context. Het speelt niet alleen in de WMO, maar in het hele veld van verzorgingshuizen en verpleeghuizen. Korte kennismakingsronde Piet Jonkheer is lid van de centrale adviesraad WMO in Voorschoten, voorgedragen door de kerken. Formeel zit hij hierin op persoonlijke titel. De adviesraad telt tien leden. Ducky Schreiber woont in Wateringen en is lid van de WMO-adviesraad in het Westland. Samen met Frans Eskes vertegenwoordigt zij hierin de kerken. De adviesraad is nog niet helemaal compleet. Onlangs is de vacature mantelzorg vervuld, maar voor de vacature jeugd is moeilijk iemand te vinden. Walter Penninga zit namens het Platform Kerken in Zevenhuizen in de WMO-raad die de gemeente Zevenhuizen-Moerkapelle gemeenschappelijk heeft met Nieuwerkerk aan den IJssel en Moordrecht. Deze gemeenten zullen fuseren per 1 januari 2010. Penninga is voorzitter van de WMO-raad. Gerrit van Buuren is lid van de kerngroep WMO van Vrede voor de Stad, waarin nagenoeg alle kerken van Spijkenisse participeren. Deze kerngroep fungeert als klankbord voor de kerkelijke vertegenwoordiger in de WMO-raad. Marco Tebrugge is diaken van de Christelijk Gereformeerde Kerk in Spijkenisse en lid van de kerngroep WMO. Rinus Rentmeester is de kerkelijk vertegenwoordiger in de WMO-raad van Spijkenisse. Maandelijks overlegt hij met de leden van de kerngroep. De WMO-raad bestaat uit elf leden. Er is nog steeds een vacature voor de sector Minderheden. Roel van Kleef zit vanuit de Interkerkelijke Diaconale Commissie van de kerken in Sliedrecht in de WMO-raad. Het IDC steunt mensen die geen uitkering hebben en verzorgt de
1
voedselbank in de Alblasserwaard (dertig pakketten). Het IDC omvat bijna alle kerken. Alleen het Apostolisch Genootschap en de Oud-Gereformeerde Gemeente doen niet mee. Hij krijgt weinig feedback vanuit de kerken. Klaas van Egmond is lid van de Seniorenadviesraad van de gemeente Westmaas. Die raad wordt momenteel misbruikt voor WMO-adviezen. Hij is voorzitter van de PCI van de Christus Dienaarparochie. Het hele eiland telt vijf gemeenten, die op WMO-gebied veel samenwerken. De gemeente Oud-Beijerland heeft een WMO-netwerk opgericht. Hilde van Meurs is sinds kort lid van het PCI-bestuur van dezelfde parochie. Theo van Stuijvenberg is gemeenteadviseur van de PKN voor de regio Zuidwest. Jan Maasen is medewerker sectie dienen van het bisdom Rotterdam. Verslag tweede bijeenkomst, d.d. 27 maart 2008 Ducky Schreiber bedankt voor het uitvoerige verslag. Ze heeft diverse voorbeelden gebruikt. Verschillende aanwezigen vragen, of de verslagen van deze bijeenkomsten niet breder verspreid kunnen worden, b.v. naar alle diaconieën. Deelnemers aan dit overleg kunnen het verslag altijd onder hun eigen achterbannen verspreiden. Theo van Stuijvenberg en Jan Maasen zullen bezien hoe andere parochies en kerkelijke gemeenten er op geattendeerd kunnen worden. De aanwezigen zijn benieuwd hoe het afgelopen is met de gevraagde training voor ouderenbezoek in Gouda (p. 2), een voorbeeld van ondersteuning van kerkelijke vrijwilligers in het kader van de WMO. Mogelijk horen we daar een volgende keer meer van. Verschillende WMO-raden hebben zelf een training gehad, verzorgd door het Tympaan Instituut. Ze zijn daarover heel tevreden. De trainingen zijn heel wat begrijpelijker dan de onderzoeken die Tympaan publiceert. Theo van Stuijvenberg wijst op de cursus “Kerk en WMO”die de PKN ontwikkeld heeft voor haar diakenen en andere belangstellenden. Hij deelt het programma van drie bijeenkomsten uit. (zie: https://toerustingeneducatie.pkn.nl/Default.aspx?page=783) Het verslag wordt vastgesteld. Uitwisselingsronde Piet Jonkheer deelt mee, dat de kerken in Voorschoten een avond willen organiseren over WMO en kerken om een link te leggen tussen de WMO-theorie en de behoefte aan zorg. Moeten we al blij zijn als mensen met hun vragen bij het Zorgloket komen? Naar aanleiding hiervan brengt Jan Maasen enige ervaringen in van de kerken in de gemeenten Alkemade en Jacobswoude. Omdat deze gemeenten per 1 januari 2009 zullen fuseren tot de gemeente Kaag en Braassem hebben zij nog geen WMO-raad ingesteld. De kerken hebben alvast een interkerkelijk WMO-platform opgericht, waarin zij elk half jaar hun ervaringen met de WMO uitwisselen. Dit platform wordt gefaciliteerd door een WMOambtenaar. Daardoor kunnen signalen direct worden doorgesluisd. De parochies in dit gebied hebben in het voorjaar het initiatief genomen om een bijeenkomst te organiseren over de relatie tussen jongeren en ouderen op straat (problemen met hangjongeren) onder het motto “Ouderen zeiken en jongeren zijn onverantwoordelijk”. Dit programma werd door de gemeente gefaciliteerd in het kader van de WMO (prestatieveld 1 – leefbaarheid) door het dorpshuis in Roelofarendsveen ter beschikking te stellen en een gespreksleider te leveren. Volgens Roel van Kleef zijn de kerken in Sliedrecht passief richting WMO. De gemeente is van haar kant ook niet erg actief in het betrekken van de WMO-raad. Wel lag er onlangs een vraag om op korte termijn advies te geven m.b.t. een plan om het openbaar vervoer in de regio Dordrecht toegankelijk te maken voor blinden. De stichting Ouderenwerk zoekt wel samenwerking met de kerken, waarschijnlijk om een nieuwe positie te creëren.
2
Op de vraag van Theo van Stuijvenberg, of de WMO-raad dan een eigen plan heeft om in de komende tijd verschillende onderwerpen aan te pakken, is het antwoord van Roel van Kleef, dat dat niet het geval is. Hij krijgt de suggestie om als WMO zelf een aantal speerpunten te pakken, b.v. mantelzorg en vervoer of ouderenzorg. In Spijkenisse organiseert de kerngroep WMO twee keer per jaar een bijeenkomst voor alle diakenen, aldus Rinus Rentmeester. Daarop vertelt hij wat er aan de orde is op het gebied van de WMO en vraagt hij aan de kerken welke onderwerpen volgens hen aan de orde moeten komen. Tijdens de laatste bijeenkomst heeft het Spijkenisse Informatie Loket (Spil) informatie gegeven over zijn activiteiten. De WMO-adviesraad heeft een eigen jaarplan. Hij geeft een opsomming van de hoogtepunten sinds eind maart: Drie leden van de raad en enige ambtenaren hebben een nota Vrijwilligerswerk geschreven. Hoe vroeger je als WMO-raad in het traject van een nota betrokken raakt, hoe beter het resultaat is. Een advies over het klanttevredenheidsonderzoek van de gemeente. Dankzij de WMOraad zijn formulieren vereenvoudigd en kunnen mensen ook hulp krijgen bij het invullen. Aan de Raad van Kerken heeft hij uitleg gegeven over de WMO. Een gevraagd advies over een pilot boterhammenservice en boodschappenbus. Een ongevraagd advies over vrijwilligersbeleid Een gevraagd advies over collectief vervoer, waarbij de leeftijd is verlaagd van 85+ naar 75+. Rentmeester heeft het plan om alle diaconieën langs te gaan om te komen tot een kerkelijkmaatschappelijke kaart: wat kunnen de verschillende kerken aanbieden op WMO-gebied? De Voedselbank in Spijkenisse is een initiatief van de kerken. De gemeente faciliteert dit initiatief door een schuur en energie ter beschikking te stellen. Het vorige college heeft het huidige pand ter beschikking gesteld. Dat moet de voedselbank binnenkort verlaten. Het huidige college vindt eigenlijk, dat de voedselbank een overbodige voorziening is. Rentmeester vreest, dat de gemeente wel wil meewerken aan het vinden van een andere locatie, maar dan op voorwaarde dat de voedselbank de NAW-gegevens van alle klanten ter beschikking stelt (“om het niet-gebruik van voorzieningen te voorkomen”.) Hoe te handelen? Kan de voedselbank niet als intermediair optreden? (Piet Jonkheer) In dat geval geef je niet zelf alle gevraagde gegevens, maar leg je een brief van de gemeente klaar. Mensen die dat willen, kunnen dan zelf hun gegevens doorgeven. Bij de gemeente leeft het beeld, dat alle klanten van de voedselbank uitkeringsgerechtigden zijn. Dat is lang niet altijd het geval. Denk aan mensen in de schuldhulpverlening of illegalen. Sommige mensen hebben ook slechte ervaringen met overheidsdiensten en willen om die reden geen beroep meer doen op de gemeente. Als wij als diaconie bemiddelen bij de toegang naar de voedselbank, aldus Walter Penninga, geven we ze informatie over de regelingen van de gemeente. In Voorschoten helpt de PCI mensen ook bij het zoeken van nieuwe perspectieven (Piet Jonkheer). De schuldhulpverlening is een zwaar middel. Men heeft de teleurstellende ervaring, dat ambtenaren bij de gemeente soms minder geëquipeerd zijn dan de kerkelijke vrijwilligers. Willen jullie als voedselbank wel afhankelijk zijn van de gemeente? (Roel van Kleef) Rentmeester legt uit, dat de voedselbank Spijkenisse wekelijks meer dan 330 pakketten verzorgt: ruim 250 voor inwoners van de gemeente Spijkenisse, de rest voor de naburige gemeenten. Wekelijks worden er tussen de 7000 en 12000 kilo levensmiddelen omgezet. Dat vraagt een grote opslagruimte met koelcellen. Het liefst
3
zou men een centrale opslagloods en een uitdeelpunt op dezelfde plek willen hebben. Dat scheelt ook aanmerkelijk in de transportkosten. Vrede voor de Stad vreest, dat in de nieuwe situatie de kerken toch al zullen moeten zorgen voor de aanzienlijke energierekening van Eneco. Ducky Schreiber vertelt, dat in de gemeente Westland de christelijke partijen CDA, SGP en ChristenUnie alle diaconieën hebben uitgenodigd om te vernemen wat zij doen. Tijdens deze bijeenkomst is lang gesproken over het noodfonds van de gemeente. Op het Diaconaal Platform kwam een aantal voorbeelden naar voren waarin de thuiszorg niet goed functioneert. Er leven plannen om een hospice op te richten. Het Diaconaal Platform wil een bijeenkomst houden over schuldhulpverlening. (zie voor het Diaconaal Platform en de WMO in het Westland ook www.dpwwestland.nl ). De WMO-raad heeft een training gehouden. Niet iedereen kan alle stukken lezen. Daarom is een verdeling gemaakt. Op de activiteitenlijst van de WMO-raad staan de volgende onderwerpen: Klanttevredenheidsonderzoek Sociaal-maatschappelijke visie Problematiek rond regiotaxi Wetswijziging alphahulpen en ondersteunende begeleiding Een speerpunt van de WMO-adviesraad in Voorschoten is de eigen pr, aldus Piet Jonkheer. De gemeente heeft een pagina in het huis-aan-huisblad. De WMO-adviesraad wil daar ook een plaats op, als ook op de website. Met enige jaloezie kijkt de WMO-adviesraad naar haar collega’s in Leiden, die een eigen fulltime ondersteuning heeft. In Voorschoten moet men het doen met ambtenaren, die minder deskundig zijn dan de leden. Na een ambitieus begin is er slechts één nota uitgekomen over mantelzorg. Theo van Stuijvenberg vraagt naar tips voor een goed functioneren van een WMO-raad. Gerrit van Buuren wijst op het belang van persoonlijke contacten. Je moet de kanalen naar de politieke achterbannen goed openhouden. De WMO-raad is een adviesraad voor het College van B & W, maar kan ook de gemeenteraadsfracties inschakelen. Spreek waar nodig in de raad in. En stuur een afschrift van het advies naar de raad. B & W is verplicht om aan te geven wat ze met het advies van de WMO-raad heeft gedaan. Dus daar kan je altijd nog op terug komen. Walter Penninga vertelt dat zijn WMO-raad een lunch/klein diner heeft georganiseerd voor ambtenaren en gemeenteraadsleden om hen kennis te laten maken met de WMO-raadsleden. Hij pleit er ook voor de lijnen naar de schrijvende pers open te houden en als WMO-raad een eigen jaarverslag uit te brengen. Klaas van Egmond vertelt, dat geen enkele gemeente in de Hoeksche Waard een WMOadviesraad heeft. Er wordt een discussie gevoerd, of er een regionale WMO-adviesraad moet komen. Hem lijkt het van wel, omdat de gemeenten een aantal zaken regionaal regelen, b.v. de aanbestedingen. De beleidsplannen van de vijf gemeenten lijken ook sterk op elkaar, omdat hetzelfde adviesbureau de concepten maakt. Een groot probleem is het betrekken van de kerken bij een WMO-platform. Hij vreest, dat de kerken vrijwilligers moeten gaan leveren voor de thuishulp, omdat de gemeenten zulke eisen stellen bij de aanbesteding, dat geen enkele organisatie wil inschrijven. De zorginstellingen laten weten, dat zij de thuishulp niet voor dit bedrag kunnen leveren.
4
Zeggenschap en verantwoording in de WMO De problemen die Evelien Tonkens beschrijft in haar presentatie, worden herkend. Het is misschien nog te vroeg om te verwachten, dat een andere manier van werken wortel heeft geschoten. Via trainingen worden de WMO-raden wel bewuster van hun rol. Ze gaan meer zelf bepalen wat ze willen doen en wachten niet alleen af wat B & W hen voorlegt. Rondvraag Ducky Schreiber meldt, dat de voorzitters van de WMO-raden van de G31 uitgenodigd zijn voor een bijeenkomst op 22 november in Utrecht. Vanwege tijdgebrek is het onderwerp “WMO en armoede” niet aan bod gekomen. Besloten wordt, dit onderwerp de volgende keer voor de uitwisselingsronde te agenderen. Nieuwe afspraak Afgesproken wordt om opnieuw bij elkaar te komen op donderdag 2 april 2009 op een nader te bepalen plaats. Aanvang: 19.45 uur.
Rotterdam, 28 oktober 2008 Jan Maasen
5
Bijlage DEELNEMERSLIJST BIJEENKOMST 23 OKTOBER 2008 Hoeksche Waard
Hilde van Meurs
[email protected] Klaas van Egmond
[email protected] Sliedrecht Roel van Kleef
[email protected] Spijkenisse Rinus Rentmeester (Vrede voor de Stad)
[email protected] Gerrit van Buuren
[email protected] Marco Tebrugge
[email protected] Voorschoten Piet Jonkheer
[email protected] Westland Ducky Schreiber (Wateringen)
[email protected] Zevenhuizen-Moerkapelle Walter Penninga
[email protected] Bisdom Rotterdam PKN
Jan Maasen Theo van Stuijvenberg
[email protected] [email protected]
Afmeldingen Boskoop Marthy Veerman
[email protected] Gouda Nely van der Weijde
[email protected] Gouda Ilona de Wit
[email protected] Hendrik-Ido-Ambacht Klasine Scheele (PKN Open Hof)
[email protected] Lansingerland Wil Paardekooper
[email protected] Westland Frans Eskes (Naaldwijk)
[email protected]
6
