UITGEBREIDE INHOUDSOPGAVE

UITGEBREIDE INHOUDSOPGAVE VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v BEKNOPTE INHOUDSOPGAVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vii AFKORTINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi

EERSTE TRANCHE HET DOMEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 HOOFDSTUK 1 OPENBAAR DOMEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Afdeling 1. Historiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Afdeling 2. Relevantie, eigenheid en evidentie van het domeingoederenrecht . . 12 § 1. Relevantie van het domeingoederenrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 § 2. Eigenheid van het domeingoederenrecht: openbaar domein in rechtsvergelijkend perspectief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 A. Frans recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1. Historiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2. “Openbaar domein” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3. Onvervreemdbaarheid van het openbaar domein . . . . . . . . . . . . . 16 4. Wettelijke correcties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 a) Artikel L34-1 e.v. Code du domaine de l’État: zakelijke rechten op constructies voor de bezetter van het openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 b) Artikel L1311-1 Code général des collectivités territoriales: administratieve erfpacht op onroerende goederen van territoriale gemeenschappen . . . . . . . . . . . . . . 22 c) Evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 B. Nederlands recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 C. Common Law . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 § 3. Evidentie van het domeingoederenrecht: de onvervreemdbaarheid vs. het legaliteitsbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Intersentia

xv

Uitgebreide inhoudsopgave

Afdeling 3. De notie “openbaar domein” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Toepassingsgebied ratione personae: “openbare rechtspersonen” . . . . . . . § 2. Toepassingsgebied ratione materiae: “openbaar” vs. “privaat domein” . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Openbaar domein volgens het Belgische Hof van Cassatie: “Goederen bestemd tot gebruik van eenieder” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Openbaar domein volgens de stroming Waline: “Goederen bestemd tot gebruik van eenieder of voor een openbare dienst” . . . . . D. Evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36 37 40 40 49 57 64

HOOFDSTUK 2 SAMENSTELLING VAN HET DOMEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Afdeling 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Enkele toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Openbare wegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Waterwegen en maritiem openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Militair openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Domaine de la Couronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 69 69 73 74 76

HOOFDSTUK 3 RECHTEN VAN DE OPENBARE RECHTSPERSONEN EN DE GEBRUIKER TEN AANZIEN VAN HET OPENBAAR DOMEIN . . . . . . . . . . . 77 Afdeling 1. Eigendomsrecht vs. persoonlijk recht tot gebruik van het openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Collectieve ingebruikneming van het openbaar domein . . . . . . . . . . Afdeling 3. Privatieve ingebruikneming van het openbaar domein . . . . . . . . . . . § 1. Inleidende beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Zaken buiten de handel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wettelijk kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vervreemdbaarheid voor zover de bestemming van het goed zich hier niet tegen verzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Openbare domeingoederen kunnen nooit in handen van particulieren komen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Onverjaarbaarheid van het openbaar domein . . . . . . . . . . . . b) Andere toepassingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Openbare domeingoederen kunnen niet worden verkocht of onteigend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xvi

77 79 80 80 81 81 82 83 83 84 84

Intersentia


2. Openbare domeingoederen kunnen niet ingevolge natrekking eigendom worden van particulieren . . . . . . . 85 3. Op openbare domeingoederen kan geen hypotheek worden gevestigd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 c) Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 2. Openbare domeingoederen kunnen slechts het voorwerp uitmaken van tijdelijke vergunningen; particulieren kunnen slechts rechten bekomen voor zover en zolang ze verenigbaar zijn met de bestemming van het openbaar domeingoed . . . . . . . . 87 a) Openbare domeingoederen kunnen slechts het voorwerp uitmaken van tijdelijke vergunningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 1. Kunnen met betrekking tot openbare domeingoederen overeenkomsten worden gesloten? . . . . . . . . . 87 2. Intrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3. Verplichtingen die op de houder van de vergunning rusten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 4. Vestiging van zakelijke rechten op het openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 (i) Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 (ii) Erfdienstbaarheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 (iii) Recht van opstal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 § 3. “Correcties” op de onvervreemdbaarheid van het openbaar domein ingevolge het PPS-decreet van 18 juli 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 A. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 B. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 1. PPS-projecten, Vlaamse PPS-projecten, lokale PPS-projecten . . 106 2. Evaluatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 C. Het PPS-decreet en de onvervreemdbaarheid van het openbaar domein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 1. Vlaamse PPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 2. Lokale PPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 3. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 D. Slotbemerkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

HOOFDSTUK 4 REGELS M.B.T. HET PRIVAAT DOMEIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Intersentia

xvii


HOOFDSTUK 5 (ON)BESLAGBAARHEID VAN OVERHEIDSGOEDEREN . . . . . . . . . . . . . . . 121 Afdeling 1. Van een jurisprudentiële absolute uitvoeringsimmuniteit… . . . . . . 121 Afdeling 2. … naar een relatieve uitvoeringsimmuniteit, … . . . . . . . . . . . . . . . . 122 Afdeling 3. … om te komen tot een wettelijk geregelde principiële uitvoeringsimmuniteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

HOOFDSTUK 6 DE BEVOEGDHEID HET DOMEINGOEDERENRECHT TE REGELEN IN HET FEDERALE BELGIË . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

TWEEDE TRANCHE VERWERVING VAN GOEDEREN DOOR OPENBARE RECHTSPERSONEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 HOOFDSTUK 1 VERKRIJGING VAN GOEDEREN DOOR OPENBARE RECHTSPERSONEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Afdeling 1. De verschillende wijzen van verkrijging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Inleidende beschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Aankoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Door de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Door de Gemeenschappen en Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Door de provincies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Door de gemeenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Overheidsopdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Administratief toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Door de OCMW’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Door de erkende erediensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Registratie, btw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Nationalisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Onteigening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Draagwijdte van de grondwettelijke bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . C. De wetten van 17 april 1835 en van 28 mei 1870 – De wet van 26 juli 1962 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xviii

135 135 136 136 138 139 140 140 144 146 153 160 167 168 169 169 171 173

Intersentia


§ 5. § 6. § 7.

§ 8. § 9. § 10. § 11.

1. De wetten van 17 april 1835 en van 28 mei 1870 . . . . . . . . . . . . . 2. De wet van 26 juli 1962 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Door de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Door de Gemeenschappen en de Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Door de ondergeschikte besturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G. Registratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erfloze nalatenschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zaken onbeheerd en zonder eigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schenkingen en legaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bestuursrechtelijke aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Fiscale aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verkrijgende verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Opeising . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overdracht van goederen van de staat aan de Gemeenschappen en Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De toepassing van de overheidsopdrachtenreglementering . . . . . . . . . . . . A. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De gunning van overheidsopdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied van de reglementeringen . . . . . . . . . . . . . . . . a) Toepassingsgebied A.R.O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied ratione materiae . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toepassingsgebied ratione personae . . . . . . . . . . . . . . . . b) Toepassingsgebied R.O.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied ratione materiae . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toepassingsgebied ratione personae . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Werkzaamheden omschreven in titel IV van boek I van de wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Toepassingsgebied B.R.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied ratione materiae . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toepassingsgebied ratione personae . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Werkzaamheden zoals bedoeld in titel I van boek II van de wet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Toepassingsgebied ratione summae . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gunningswijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Bevoegdheid gunning en uitvoering overheidsopdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Gunningsprocedures . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De gunningswijze in de A.R.O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

173 174 174 175 179 180 181 183 184 184 194 195 197 199 202 203 205 205 207 208 209 209 210 213 213 214 214 214 214 215 215 215 216 216 216 217

xix


(i)

Aanbesteding, offerteaanvraag, onderhandelingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ii) De prijsvraag voor ontwerpen . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De gunningswijze in de R.O.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (i) Aanbesteding, offerteaanvraag, onderhandelingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ii) De prijsvraag voor ontwerpen . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De gunningswijze in de B.R.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bestek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Bekendmaking en termijn ontvangst offertes . . . . . . . . . . . . . . . . a) A.R.O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Bekendmakingsvoorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Termijn ontvangen offertes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gesubsidieerde opdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) R.O.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) B.R.N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Kwalitatieve selectie van de inschrijvers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Opmaken, indienen en opening van de offertes . . . . . . . . . . . . . . 7. Regelmatigheid van de offertes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Keuze van de aannemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Kennisgeving van de keuze van de aannemer . . . . . . . . . . . . . . . . C. De uitvoering van overheidsopdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Rechtsbescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

217 217 218 218 218 218 219 220 220 220 222 224 225 228 228 235 235 236 241 241 241

HOOFDSTUK 2 VERVREEMDING VAN GOEDEREN DOOR OPENBARE RECHTSPERSONEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 Afdeling 1. Van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De wet van 22 mei 2003 “houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale staat” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Van de Gemeenschappen en de Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Vlaamse Gemeenschap en Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Brussels Hoofdstedelijk Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Van de provincies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Van de gemeenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Van de OCMW’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xx

244 244 246 246 248 249 250 254 255 256

Intersentia


Afdeling 6. Van de kerkbesturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Afdeling 7. Registratierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258

HOOFDSTUK 3 BEHEER VAN GOEDEREN DOOR OPENBARE RECHTSPERSONEN . . . . . 259 Afdeling 1. Van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Van de Gemeenschappen en de Gewesten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Van de provincies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Van de gemeenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Van de OCMW’s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 6. Van de kerkbesturen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

259 260 263 264 265 266

HOOFDSTUK 4 HET VERLIJDEN VAN AKTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 TREFWOORDENREGISTER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275

Intersentia

xxi

UITGEBREIDE INHOUDSOPGAVE

Recommend Documents