Uit. 26 april. Speciale dagpas De Lijn te koop a an 2,50 bij de chauffeur

Uit

26 april

Leuven

2009

Kortenberg Huldenberg Lubbeek Erps-Kwerps

Speci a le dagpa s De Lijn te koop a a n € 2,50 bij de ch auffeur

I n h o u d s t a f e l

Voorwoord . ..............................................................................................................................p.4 Over vriendschap ....................................................................................................................p.5 Programma Leuven – centrum Stadsarchief............................................................................................................................p.6 Historisch archief UZ Leuven...............................................................................................p.8 Academie voor het Leuvens dialect......................................................................................p.10 Verbond der Jaartallen Leuven en De Joorzangers............................................................p.10 Luisterlezerbus......................................................................................................................p.12 JCW, Jeugd, Cultuur en Wetenschap...................................................................................p.13 Algemeen Rijksarchief Leuven.............................................................................................p.14 Het Leuvens Instituut voor Ierland......................................................................................p.15 KADOC, Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving..............p.16 SIWE, Steunpunt voor Industrieel en Wetenschappelijk Erfgoed....................................p.18 Programma Leuven – Heverlee Vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten....................................................................................p.19 Abdij van Park........................................................................................................................p.21 Kerk in Nood..........................................................................................................................p.23 Parcours voor personen met een auditieve of visuele beperking of met een beperkte mobiliteit ..........................................................................................p.24 Programma buurgemeenten.................................................................................................p.26 Praktisch...................................................................................................................................p.33 Colofon......................................................................................................................................p.34 Stadsplan...................................................................................................................................p.36

Meer informatie over de deelnemende organisaties op www.erfgoedcelleuven.be

{

VOORWOORD

Welkom op Erfgoeddag Leuven:

Uit Vriendschap?!

De verschillende erfgoedorganisaties in Leuven tonen zich op zondag 26 april 2009 weer van hun beste kant voor de negende editie van Erfgoeddag. Allerlei tentoonstellingen, rondleidingen, presentaties, … nemen het thema vriendschap onder de loep. Jij doet toch ook mee?! In dit boekje lees je meer over de verschillende activiteiten en krijg je de nodige praktische info. Aan jou de keuze. Programma: een voorsmaakje

In de Raadskelders van het stadhuis ontmoet je de ‘Mannen van het Jaar’, de meest unieke vriendenkringen van Leuven en de wereld. Wil je ook de plekken in de stad kennen, die verbonden zijn met deze ‘Leuvense vrienden’, ga dan mee op tocht met de Academie voor het Leuvens dialect. In KADOC toont een fototentoonstelling nog meer ‘plaatsen van vriendschap’. Dat vriendschappen ook in noodsituaties kunnen ontstaan, laat het Archief van de Annuntiaten in Heverlee zien: het brengt, aan de hand van foto’s en verslagen van ooggetuigen, het verhaal achter de crash van een defecte bommenwerper boven Leefdaal in 1944. Het Leuvens Stadsarchief gaat de internationale toer op en haalt bijzondere stukken uit de archieven van de Leuvense zustersteden naar Leuven. Op de tentoonstelling in het stadhuis zal je een aantal echte topstukken kunnen bewonderen. De kinderen worden op de Grote Markt verwacht: voor verhalen uit de Luisterlezerbus en spelletjes van vroeger tot nu. Als daar geen nieuwe vriendjes van komen! Bezit je zelf nog een poëziealbum van vroeger, waar enkel je vriend(inn)en iets in mochten tekenen en schrijven? Ga dan zeker ook eens kijken in het Rijksarchief. Zij kregen enkele albums in bruikleen en brengen een ode aan deze papieren vriendschapsbundel! Zondag 26 april belooft een heel drukke dag te worden. Naast de Erfgoeddag van 10 tot 18 uur, is er op de Grote Markt in de namiddag ook een doorlopend podium in het kader van de Week van de Amateurkunsten. Nog op 26 april is het dag 2 van de Witte opening van M , het nieuwe museum van Leuven, en ’s avonds wordt in de Predikherenkerk het startschot gegeven van het orgelfestival ‘Leuven.org’. Uit vriendschap voor deze culturele partners staat er een korte aankondiging achteraan in deze brochure. Redenen genoeg dus om zondag 26 april naar Leuven af te zakken. Je bent van harte welkom! Omdat we echt iedereen willen laten deelnemen aan de Leuvense Erfgoeddag, worden opnieuw begeleide parcours aangeboden voor personen met een visuele beperking, met een auditieve beperking en voor mensen met een beperkte mobiliteit (cfr. infra). y Veel erfgoed-plezier, Denise Vandevoort, Schepen van cultuur

}


1986

“Gij vraagt of ik in dit boek Een vers aan u wil schenken Opdat ge bij het zien hiervan Aan mij zoudt kunnen denken ‘k Voldoen hier aan uw verzoek Maar gaarne zou ik weten Of gij ook zonder verzenboek Mij nimmer zoudt vergeten.”

“Een hart Dat vriendschap hecht Behoeft niet veel Te schrijven Het spreekt een Woord dat zegt: Wij willen vrienden blijven.”

Versjes Uit: http://home.conceptsfa.nl/~rverheij/index.html

OVER VRIENDSCHAP

24 februari 1936

Afbeelding uit “Amicitia, Vriendschap, in Cesare Ripa, Iconologia of Uijtbeeldinghe des Verstants, Amsterdam, Dirk Pieterszoon Pers, 1644. Centrale Bibliotheek, Tabularium, RB1136, p. 575” ‘Vriendschap’

(…) Vriendschap is geen liefde. Liefde is altijd zelfzuchtig, vriendschap is genereus. Amicitia, de Vriendschap, is door Cesare Ripa verbeeld in zijn vermaarde Iconologia of Uijtbeeldinghe des Verstants (uit het Italiaans vertaald en gedrukt door Dirk Pieterszoon Pers te Amsterdam, 1644). De Vriendschap wordt voorgesteld als een Vrouwe in ’t wit gekleet, die haer slincker schouder en haer naeckte borst wat boerachtigh vertoont. De vriendentrouw vloeit voort uit het herte, waaruit een banderol komt met de spreuk procul prope, dat is van verre en nabij, in alle seizoenen (hyems aestas), en op de zoom van haar kleed prijkt mors vita, vriendschap totterdood dus, maar als het even kan, toch liever bij leven en welzijn.

Uit: Ex Officina. Nieuwsbrief van de Vrienden van de Universiteitsbibliotheek, 20, 2007, 2, p. 28 (ingekort). De Vrienden van de Universiteitsbibliotheek delen hun liefde voor het boek en hun vriendschap voor de bibliotheek.


{

p r o g r a m m a

l e u v e n

Tentoonstelling: In vriendschap verzusterd Stadsarchief Leuven

i.s.m. de archieven van de zustersteden Rennes, ‘s-Hertogenbosch, Lüdenscheid en Krakau, en de vriendschapssteden Tainan en Stellenbosch, Salsa vzw

Voor Erfgoeddag haalt het Stadsarchief de internationale vriendschapsbanden met de zustersteden van Leuven en met hun archiefdiensten nauwer aan. In de schatkamer van het historische stadhuis vertellen documenten en foto’s je alles over het ontstaan en de invulling van deze internationale vriendschapsbanden. Je kan er bovendien unieke archiefstukken uit deze ‘zusterstadsarchieven’ bewonderen!

-

c e n t r u m

H Internationale vriendschapsbanden

Leuven is verzusterd met Rennes (Frankrijk), ‘s‑Hertogenbosch (Nederland), Lüdenscheid (Duitsland) en Krakau (Polen). Via officiële jumelage-akten werd overeengekomen om op diverse domeinen informatie uit te wisselen, wederzijdse bezoeken af te leggen en samen te werken. Daar‑ naast onderhoudt Leuven vriendschapsbanden met steden in diverse andere landen. Een officieel vriendschapspact werd afgesloten met de steden Tainan (Taiwan) en Stellenbosch (Zuid-Afrika). Naar aanleiding van Erfgoeddag wil het Stads‑ archief deze internationale vriendschapsbanden met deze zustersteden en met hun archiefdien‑ sten nauwer aanhalen. Zowel de Stadsarchieven van Rennes, ‘s-Hertogenbosch, Lüdenscheid als Krakau verleenden onmiddellijk hun medewerking

Oorkonde uit 1545 van de Poolse koning Sigismund I voor de bakkersgilde van Krakau © Stadsarchief Krakau

}


aan de uitwerking van dit idee. Ook het archief van Tainan en het universiteitsarchief van Stel‑ lenbosch wilden meewerken aan dit project. H Tentoonstelling met originele stukken

Een tentoonstelling in de schatkamer van het Leu‑ vense stadhuis informeert je aan de hand van fo‑ to’s en documenten over het ontstaan en de invul‑ ling van de internationale vriendschapsbanden die Leuven heeft. Blikvangers zijn de originele ar‑ chiefstukken afkomstig uit de archieven van de zustersteden. In de eerste plaats is dat de Blijde Inkomst van Jo‑ hanna en Wenceslas uit 1356 van het Stadsarchief van ’s-Hertogenbosch. Dit is ongetwijfeld hét historische topstuk van deze vriendschappelijke uitleen en dus van de tentoonstelling. In dit stuk wordt voor het eerst gesproken van een hertog‑ dom waarover de hertogin regeert met consensus van de steden. Het wordt dan ook beschouwd als één van de eerste bronnen omtrent het ontstaan van ons democratisch maatschappijmodel. Ook de rijkelijk versierde oorkonde uit 1545 van de Poolse koning Sigismund I (1467-1548) voor de bakkersgilde van Krakau (Stadsarchief Krakau), het reconstructieplan van Rennes na de brand van 1720 (Stadsarchief Rennes) en de affiches van kunstenaar Wilhelm Schlote (Stadsarchief Lüden‑ scheid) zijn beslist de moeite waard om te komen bewonderen! • Locatie: Stadhuis (schatkamer) Grote Markt 9, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 1 • Open tussen 10 en 18 uur

Meer over stadsarchief Leuven: Het stedelijk archief van Leuven is sedert 1164 bijna volledig bewaard gebleven en heeft de af‑ gelopen 800 jaar geen noemenswaardige schade opgelopen. Leuven heeft zo één van de belang‑ rijkste middeleeuwse stadsarchieven van het oude Hertogdom Brabant. De kern van het archief bestaat uit de archieven van het stadsbestuur en de vroegere gemeen‑ ten Heverlee, Kessel-Lo en Wilsele. Naast de archieven van deze lokale overheden bewaart het Stadsarchief ook archieven van personen, instel‑ lingen en bedrijven die op een of andere manier hun stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van Leuven. Het archief beheert ook historisch interessante verzamelingen van kaarten, plan‑ nen, foto’s, tekeningen, Leuvense kranten, admi‑ nistratieve literatuur, historische literatuur over Leuven en omstreken, en privéverzamelingen, zoals de aangekochte collecties van Leuvenaars Eugène Sprengers en Rik Uytterhoeven. Contact: Tweebronnen, Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven, +32 (0)16 30 08 70, [email protected], www.leuven.be/archief

Reconstructieplan van Rennes na de brand van 1720 © Stadsarchief Rennes

y

• Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking, zie p. 25. • De tentoonstelling loopt na Erfgoeddag nog tot 16 mei in de schatkamer van het Leuvense stadhuis en is vrij toegankelijk van maandag t.e.m. zaterdag van 9 tot 17 uur. • Contact op Erfgoeddag: +32 (0)16 30 08 70


{

Tentoonstelling: De religieuze invloed op het ziekenhuisleven in Leuven, ook in oorlogstijd (19281968) Historisch Archief UZ Leuven/UZ Sint-Rafaël

i.s.m. Leuvens Historisch Genootschap

In Sint-Rafaël verneem je alles over de invloed van de zusters die instonden voor de organisatie van het nieuwe Leuvense ziekenhuis. De eerste steen werd in 1928 gelegd, door een unieke ‘vriendschap’ van de hele Belgische bevolking. Er zijn boeiende objecten, foto’s en documenten uit die tijd te zien. In het oudste auditorium vertelt men over de oorlogsjaren en over de deportatie van een zuster.

de oorlogsjaren stonden ze met veel moed, crea‑ tiviteit en lef hun ‘mannetje’ tegenover de Duit‑ se bezetter. In 1968 verlieten de zusters het schip zodat het zijn eigen koers kon varen. Dit alles en nog veel meer kom je te weten in de kapel van de campus UZ Sint-Rafaël. H het ontstaan van UZ Leuven

De eerste steen van het Kankerinstituut (bena‑ ming van het eerste gebouw van UZ Leuven, cam‑ pus Sint-Rafaël) werd in 1928 gelegd door een unieke ‘vriendschap’ van alle Belgen. Allerlei ob‑ jecten, foto’s en documenten geven een boeiende blik op de eerste 60 jaar van UZ Leuven. H De periode van de Tweede Wereldoorlog

Een derde luik laat de bezoeker WO II herbeleven of neemt de min 65-jarige mee naar de tijd van de bezetting, de bombardementen, de deportatie, ... Na de tentoonstelling kan je even verpozen bij een aangrijpend verhaal over de deportatie van één van de zusters van Liefde naar Siberië. Het eerste kunsthart in UZ Leuven © UZ Leuven H De zusters van Liefde

Het begon allemaal met de zusters van Liefde... De zusters van Liefde hebben vanaf 1928 geschie‑ denis geschreven in en om Leuven. Dankzij deze congregatie kon UZ Leuven uitgroeien tot een zie‑ kenhuis dat een kwaliteitsvolle en deskundige zorgverlening biedt. De zusters gaven niet alleen het beste van zichzelf in Sint-Rafaël, maar ook in het sanatorium van Pellenberg en in de psychi‑ atrische vrouwenkliniek in Lovenjoel. Sinds de wet op de verplichte verpleegkundige opleiding in 1908 hebben zij gedurende 50 jaar honderden verpleegkundigen opgeleid en gevormd. Ook in }

In het prachtige auditorium van het ziekenhuis staat het Leuvens Historisch Genootschap stil bij het leven tijdens de oorlogsjaren in Leuven en bij de vindingrijkheid van artsen en verpleegkundi‑ gen in het ziekenhuis. • Locatie: Historisch archief UZ Leuven campus UZ Sint-Rafaël Kapucijnenvoer 37, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 2 • Open tussen 10 tot 18 uur

y

• Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking en in het parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking, zie p. 24 en p. 25. • Contact op Erfgoeddag: +32 (0)16 34 16 61


Kapel anno 1933 © UZ Leuven

Meer over Historisch Archief UZ Leuven: In 2004 vierde het UZ Leuven zijn 75-jarig bestaan met een erg gewaardeerde tentoonstelling en een historische krant. Het materiaal dat daarvoor werd verzameld, kreeg een meer definitieve bestem‑ ming en werd continu aangevuld, zowel met oude als met meer recente stukken. Het is ondertussen een indrukwekkende verzameling erfgoed gewor‑ den: van instrumenten, allerlei soorten bedden en onderzoekstafels, rolstoelen, karren en kasten, tot allerhande boeken, foto’s, documenten enz. Stuk voor stuk zijn het waardevolle materialen die niet uit het patrimonium mogen verdwijnen. Ze worden nu op een deskundige manier gearchi‑ veerd en geconserveerd in het historisch archief van UZ Leuven. De kapel met haar oorspronkelijk meubilair inclusief originele luiklok en het eerste auditorium (binnen UZ Leuven) staan op bepaalde dagen open voor het publiek. Contact: +32 (0)16 34 49 55, Gerda.ceulenaere@ uzleuven.be, http://www.uzleuven.be/histaruz

Meer over het Leuvens Historisch Genootschap: Het Leuvens Historisch Genootschap is gegroeid uit de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Leuven en Omgeving, die in 1960 werd gesticht met het doel de kennis van het verleden van Leu‑ ven te bevorderen en zijn historisch patrimonium te bestuderen en te verdedigen. Het LHG richt ex‑ cursies in rond historisch erfgoed van Leuven en omgeving. LHG volgt de actualiteit en organiseert site-bezoeken. Contact: +32 (0)16 46 04 22, [email protected], http://vereniging.leuven.be/leuvenshistorischgenootschap/

Logo Leuvens Historisch Genootschap


{

Leivesen Achteneun 2008 © Academie voor het Leuvens dialect

Wandeling: Vriendschapssymbolen Academie voor het Leuvense dialect

i.s.m. Verbond der Jaartallen Leuven

De leden van de Academie nemen je mee op een tocht langs plaatsen die vriendschap symbolise‑ ren: plekken die verband houden met de typische Leuvense vriendenkringen van de Mannen van het Jaar, de ballon van de Vriendschap, de Vriend‑ schapsboom in Leuven, ... De gidsen vertellen in het Leuvense dialect! Na de wandeling kan je aan‑ sluitend de tentoonstelling over de Mannen van het Jaar in de Raadskelders van het stadhuis be‑ zoeken. • Locatie: Stadhuis (vertrek- en eindpunt van de wandeling) Grote Markt 9, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 1 • Vertrek om 10.30 en 14.30 uur • Duur: +/- 1,5 uur • Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit, zie p. 24.

y

10 }

Tentoonstelling en rondleiding: Mannen van het Jaar - Vrienden van Leuven Verbond der jaartallen Leuven

i.s.m. Academie voor het Leuvens dialect, De Joorzangers

Maak kennis met de Mannen van het Jaar, een unieke Leuvense traditie. De leden leiden je rond en vertellen aan de hand van foto’s, filmpjes en voorwerpen meer over hun werking. Die gaat van de oudste vriendenkring in 1890 tot de ‘Mannen van ’59’ die dit jaar samen hun vijftigste verjaar‑ dag vieren. Het koor van de Jaartallen ‘De Joorzangers’ bren‑


gen om 14 uur hun vriendschapslied en een aantal Leuvense liedjes vanop de pui van het stadhuis. • Locatie: Raadskelders stadhuis Grote Markt 9 , 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 1 • Open tussen 10 en 18 uur,

y

• Vriendschapslied door De Joorzangers om 14 uur op de pui van het stadhuis • Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking en in het parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking, zie p. 24 en p. 25.

Infotafel Academie voor het Leuvens dialect en Vrienden van de Leuvense Musea In de Raadskelders van het stadhuis stellen de le‑ den van de Academie voor het Leuvens dialect en de Vrienden van de Leuvense Musea zichzelf voor en presenteren er hun publicaties.

De Raadskelders, historische thuishaven van de Leuvense Jaartallen © François Dierickx De Joorzangers: © Karel Rondou

• Locatie: Raadskelders stadhuis Grote Markt 9 , 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 1 • Open tussen 10 en 18 uur

y

Meer over Academie voor het Leuvense dialect: Een paar Leuvenaars besloten 19 jaar geleden dat er iets moest gebeuren om hun mooie dialect in


{ 11

stand te houden. Vandaag is de Academie nog am‑ per weg te denken uit het culturele leven in de Dij‑ lestad. Je wordt lid voor de schappelijke prijs van 12 euro. Leden ontvangen viermaal per jaar het ledenblad ‘Ons Leives’, in het Leuvens natuurlijk. Er zijn ondertussen al verschillende publicaties uitgegeven, o.a. de ‘Diksjonêr van ‘t Leives’, ‘Roë‑ noot de Vos’ en ‘De Sappege Leivenieer’, een boek met uitdrukkingen in het Leuvens. Daarnaast ben je van harte welkom op de activiteiten: de ‘Leive‑ se club’, ‘De Leivesen Achteneun’ en de jaarlijkse ‘Sjepoeët’ (Leuvens voor banket). De Academie zet zich in voor het goede doel en verleent ook gratis hulp aan verenigingen en privépersonen bij het omzetten van teksten in het Leuvense dialect. Contact: +32 (0)16 23 71 04, floryvloebergs@ hotmail.com, www.onsleives.be

Meer over Verbond der Jaartallen Leuven: Het Verbond der Jaartallen werd in 1961 in het le‑ ven geroepen om de verschillende vriendenkrin‑ gen van de ‘Mannen van het Jaar’ samen te bren‑ gen. Deze vriendenkringen, ook wel ‘de Jaartallen’ genoemd, zijn een uniek Leuvens fenomeen sinds 1890. Mannelijke Leuvenaars verenigen zich op basis van hun gemeenschappelijk geboortejaar en organiseren tussen hun veertigste en vijftigste verjaardag allerlei activiteiten. Het uiteindelijke doel is om samen hun vijftigste verjaardag met veel luister te vieren. De traditie wil bovendien dat elk jaartal hierbij een eigen embleem, vlag en kostuum kiest. Ondertussen zijn er al meer dan 130 Vriendenkrin‑ gen ‘Mannen van het Jaar’. Het materiaal dat ver‑ bonden is met deze Leuvense geschiedenis be‑ vindt zich grotendeels in de Raadskelders van het stadhuis.

12 }

Contact: +32 (0)16 25 42 02, [email protected], http://vereniging.leuven.be/verbondderjaartallen en HTTP://RAADSKELDERS.NET

Meer over Vrienden van de Leuvense Musea: De vriendenvereniging is verbonden aan M (M van Museum Leuven). Ze wil het stedelijk museum en het Leuvense kunstpatrimonium helpen bekend‑ maken en promoten, o.a. door erover te publice‑ ren en ze wil ondersteuning bieden door middel van aankopen. Contact: +32 (0)16 22 93 66, [email protected], www.museumvriendenleuven.be

Verhalenbus: Kleurrijke vriendschappen, erf-goede vertellingen De Luisterlezer

i.s.m. Erfgoedcel Leuven

In de Luisterlezerbus op de Leuvense Grote Markt betoveren we je met verhalen. Erf-goede vertel‑ lingen over vriendschap, over ontmoetingen tus‑ sen mensen uit verschillende culturen, leeftijds‑ genoten of tussen oud & jong. De hele dag door kan je in de bus terecht om een voorstelling van 10 tot 15 minuten mee te pikken. Een ervaring in woord en beeld. Voor jong en oud en bijzonder ge‑ schikt voor kinderen van 4 tot 10 jaar. In de Luisterlezerbus krijg je een combinatie van verteltheater en voorlezen. Stap in de bus en verdwaal even in sterke verhalen en gekke avonturen! Luisterlezerbus © 2008 Selle de Vos


Spelletjes: Speelvogels gezocht! Jeugd, Cultuur en Wetenschap vzw (JCW)

Luisterlezerbus © 2008 Selle de Vos • Locatie: Zijkant stadhuis Hoek Grote Markt en begin Naamsestraat • Stadsplan locatie ● 1 • Open tussen 10 en 18 uur

y

• Bij de start van een verhaal gaat de deur voor de duur van het verhaal dicht.

Meer over de Luisterlezer: De Luisterlezer brengt leeslustverwekkende pro‑ gramma’s voor kinderen en familie waarin de band tussen speel- en leesplezier, tussen lezen en vertellen, tussen muziek en tekst, tussen gedich‑ ten en gedachten... aangehaald wordt. De Luister‑ lezer bezoekt evenementen op pleinen en in stra‑ ten, scholen en bibliotheken. Momenteel toert De Luisterlezer ook met de Boekenbeestenbus, een boekpromotieproject in opdracht van Boek.be. Zie ook www.boekenbeesten.be Contact: +32 (0)16 25 85 93, [email protected], www.luisterlezer.be

Logo © JCW Foto rechts: De Kinderspelen, Pieter Breugel

Welke spelletjes spelen kinderen allemaal met hun vriendjes en vriendinnetjes? Zijn dat de spel‑ letjes die ook hun mama en papa vroeger met hun vriendjes en vriendinnetjes speelden? En speel‑ den hun grootouders nog andere spelletjes met elkaar? Via het schilderij “De kinderspelen” van Pieter Breugel nemen we een sprong in de tijd en nemen we een kijkje in het verleden van spelle‑ tjesland. Maak je eigen tol, ontdek de wetenschap achter het hoelahoepen, bikkel er op los, schrijf in het reuzegrote vriendjesboek van JCW, … Ga mee op reis in het verleden en ontdek en speel samen de spelletjes van vroeger en nu. • Locatie: Stadhuis (wandelzaal) Grote Markt 9, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 1 • Open tussen 10 en 18 uur

y

Meer over JCW: Welkom bij JCW, de enige echte jeugdvereniging die jongeren tussen 8 en 25 jaar het leuke aspect van wetenschap én cultuur wil laten ontdekken! Tijdens daguitstappen en weekends brengen we bezoeken aan archeologische sites, leuke ten‑ toonstellingen en culturele en wetenschappelijke evenementen. Voor wie zo’n korte activiteit niet volstaat, heeft JCW nog allerlei kampen in petto! Tot slot zou JCW JCW niet zijn zonder haar fijne en leerrijke projecten. Contact: +32 (0)2 252 58 08, [email protected], www.jcweb.be.


{ 13

Tentoonstelling en blij weerzien: Boeken van echte en waarachtige vriendschap Rijksarchief Leuven

Op Erfgoeddag brengt het Rijksarchief hulde aan de poëzie. Het poëziealbum met de vele tekeningen en wensen van en voor je vriend(inn)en is een papieren vriendschapsrelict van vroeger. En nu? Op Erfgoeddag presenteert het Rijksarchief je vriendenalbum, opengelegd op een door jou gekozen bladzijde. Als bruiklener word je samen met je beste (jeugd)vriend(in) uitgenodigd voor een VIP-bezoek. H Vriendschap in een familiearchief?

Vriendschap heeft in het verleden zelden of nooit aanleiding gegeven tot de vorming van archief; meningsverschillen, ruzies, financiële en ande‑ re problemen des te meer. Het overgrote deel van het archief dat in het Rijksarchief ligt opgeslagen, bestaat dan ook uit procesdossiers, rekeningen en notariële akten. In een familiearchief is dat niet anders: we bewa‑ ren allemaal rekeninguittreksels, eigendomsti‑ tels, verzekeringspolissen en belastingsaangif‑ ten. Vriendschap is daar ver te zoeken. Nochtans, naast wat (liefdes)brieven en familiefoto’s koes‑ teren enkelen in hun privéarchief ook nog een po‑ ëziealbum, met daarin tekeningen en gedichtjes van vriend(inn)en van vroeger: van zeemzoeteri‑ Rijksarchief Leuven © Rijksarchief Leuven

ge, belerende karamellenverzen tot vertederende poëzie; van onhandige hanenpoten tot sierlijke handschriften. Kan een poëziealbum nog stand‑ houden in een tijd waarin Facebook en Netlog het middel bij uitstek zijn geworden om vriend‑ schapsbanden te onderhouden? Voor Erfgoeddag wil het Rijksarchief de poëzie al‑ leszins als papieren bewijs van vriendschap op‑ nieuw onder de aandacht brengen. En het zou mooi zijn om die vervlogen vriendschappen opnieuw te doen oplichten. Diep je opgeborgen poëziealbum terug op en lever het in voor de tentoonstelling op Erfgoeddag. Als bruikleengever word je dan samen met je beste (jeugd)vriend(in) uitgeno‑ digd voor een VIP-bezoek aan het Rijksarchief en misschien vereeuwigt een professionele tekenaar jullie in een mooie pentekening. • Locatie: Rijksarchief Leuven Vaartstraat 24, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 3 • Open tussen 10 en 18 uur

y

• Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking, zie p. 25.

Meer over Rijksarchief Leuven: Het Rijksarchief in Leuven beheert en bewaart de archieven van archiefvormers met zetel in de pro‑ vincie Vlaams-Brabant (notarissen, schepenban‑ ken, parochies, gemeenten, rechtbanken, enz...). In het vooruitzicht van de afwerking van een nieuw archiefmagazijn in juni 2009 wordt een gedeelte van het archief voorlopig nog in het Rijksarchief in Beveren bewaard. Rijksarchief Leuven stelt ten behoeve van genealogisch onderzoek een uitge‑ breide collectie microfilms ter beschikking van parochieregisters en burgerlijke stand, niet al‑ leen van Vlaams-Brabant, maar ook van Brussel en Waals-Brabant. Contact: Rijksarchief Leuven, Vaartstraat 24, 3000 Leuven, +32 (0)16 31 49 54, [email protected], http://www.arch.be/

14 }


Achtergevel en tuin van het Iers college © Leuvens Instituut voor Ierland

Lezing en multimedia-presentatie: Vriendschap tussen Ieren en Vlamingen Leuvens Instituut voor Ierland in Europa

• Lezing Prof. dr. Jan Roegiers om 14 uur (in het auditorium) • Lezing Prof. dr. Jan Parmentier om 15 uur (in het auditorium) • Reservatie: [email protected]

i.s.m. Centre for Irish Studies K.U.Leuven

Vijf eeuwen Ieren in Vlaanderen: dat resulteer‑ de in tal van beroemde vriendschappen. Prof. dr. Jan Roegiers (K.U.Leuven) belicht de speciale en warme relatie tussen de Ieren en Leuven. Aanslui‑ tend vertelt Prof. dr. Jan Parmentier (UGent) over de band met Oostende. Na de lezingen kan je het Iers instituut en de multi-mediatentoonstelling over de geschiedenis van de Ieren in Vlaanderen bezoeken.

Auditorium © Leuvens Instituut voor Ierland

• Locatie: Leuvens Instituut voor Ierland in Europa Pater Damiaanplein 7, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 4 • Open tussen 14 en 18 uur

y


{ 15

Meer over Leuvens instituut voor Ierland in Europa: De Ierse gemeenschap in Vlaanderen bestaat al meer dan 450 jaar. Vanaf 1544 komen de eer‑ ste Ierse studenten in Leuven studeren en kun‑ nen ze op de welwillendheid van de universitaire gemeenschap rekenen. Ze krijgen huisvesting en beurzen aangeboden. Wanneer de groep Ierse studenten groter wordt, worden 3 Ierse colleges opgericht en geïncorporeerd in de universiteit. De stichting van elk college kon zowel op universi taire als stedelijke goedkeuring en hulp rekenen. De 3 colleges bleven bestaan tot de sluiting van de universiteit op het einde van de 18de eeuw. Enkel het Iers franciscaans college overleefde tijdelijk, maar moest in 1822 toch de deuren sluiten voor meer dan 100 jaar. In 1927 heropende het colle‑ ge, dankzij de bemiddeling en de vriendschap van kardinaal Mercier met zijn vroegere studiegenoot J.J. Ryan (1851-1939), die van 1873-1878 in Leu‑ ven studeerde. Contact: +32 (0)16 31 04 30, [email protected], http://www.louvaininstitute.com

Meer over Centre for Irish Studies K.U.Leuven: Het “Centre for Irish Studies” te Leuven is een on‑ derzoeksinstituut binnen de K.U.Leuven dat op‑ gericht is op 18 maart 2009 en gehuisvest binnen het Leuvens Instituut voor Ierland in Europa. Het Centrum onderzoekt de Ierland-gerelateerde vra‑ gen binnen de Humane Wetenschappen. In haar onderzoeksprojecten werkt het Centrum nauw sa‑ men met tal van zusteruniversiteiten in Ierland (Dublin, Cork, Belfast, Galway, Limerick).

Tentoonstelling: Plaatsen van vriendschap door een fotografische bril KADOC, Documentatie- en Onderzoekscentrum voor religie, cultuur en samenleving

Vriendschap komt niet ‘uit de lucht gevallen’ maar is ‘plaatsgebonden’. We spreken allemaal wel van ‘vrienden van school’ of ‘vrienden van het werk’. Met die wetenschap bekijkt KADOC zijn fotocol‑

Koffiefeest van de KAV-afdeling Sint-Jozef Leuven, ca. 1950 © KADOC-K.U.Leuven

16 }


Ontbijt tijdens het kamp van KSA-Runkst in 1962 © KADOC-K.U.Leuven

lectie die teruggaat tot het einde van de 19de eeuw. De mooiste foto’s uit de collectie worden tentoongesteld: klasfoto’s, kampkiekjes en foto’s genomen tijdens de activiteiten van de vele ver‑ enigingen die Vlaanderen rijk is. Ook aan scho‑ len, jeugdbewegingen en verenigingen uit het Leuvense werd gevraagd om een ‘best of’-selectie van vriendschapsfoto’s voor de tentoonstelling aan te leveren… • Locatie: KADOC Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven • Stadsplan locatie ● 5 • Open tussen 10 en 18 uur

Meer over KADOC: KADOC bestudeert de ontwikkeling van de chris‑ telijke gemeenschap in Vlaanderen vanaf 1750. Als documentatiecentrum bewaart het erfgoed over de evoluerende wisselwerking tussen reli‑ gie, cultuur en samenleving in Vlaanderen, in haar Belgische en internationale context. Contact: Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven, +32 (0)16 32 35 00, [email protected], http://kadoc.kuleuven.be

y

• Los van de speciale Erfgoeddagactiviteit is de vaste collectie GRATIS doorlopend te bezoeken. • Deze activiteit loopt na Erfgoeddag nog tot zaterdag 13 juni 2009.


{ 17

Wandeling: Vriendschap in de industriële cultuur Steunpunt voor Industrieel en Wetenschappelijk Erfgoed vzw

i.s.m. KADOC

SIWE neemt je op Erfgoeddag mee op tocht door de stad, langs plekken die te maken hebben met het industriële verleden van Leuven. Je krijgt zo meer zicht op de vriendschapsrelaties binnen de arbeidersbewegingen en tussen ondernemersfa‑ milies, maar ook op de relatie tussen werkgever en werknemer. • Vertrekpunt: KADOC (stadsplan locatie ● 5) Vlamingenstraat 39 , 3000 Leuven • om 10.30 en 14.30 uur stipt • duur: 1,5 uur • Einde: SIWE-trefpunt aan de Vaartkom (stadsplan locatie ● 6) • reservatie: Bruno De Corte, +32 (0)16 58 43 42, [email protected], max. 50 plaatsen • (rolstoelgebruikers melden zich het best vooraf aan)

y

Meer over Steunpunt voor Industrieel en Wetenschappelijk Erfgoed vzw: SIWE (Steunpunt voor Industrieel en Weten‑ schappelijk Erfgoed) is gehuisvest in de voor‑ malige Molens Van Orshoven, een 19de-eeuws

Polarimeter © 2009 Paul Van Caesbroeck - SOFAM – België

Het ondervoede kind, de werkloze, de ongeneeslijk zieke. Detailopname van het standbeeld van filantroop Remy op het Hooverplein © Bruno De Corte/SIWE

industrieel gebouw. SIWE wil het industrieel en wetenschappelijk patrimonium in stand houden en ontsluiten. SIWE kan verwerven of in bruikleen ontvangen: objecten en documenten die betrekking hebben op alle aspecten van de evolutie van kennis en technieken in industrie en wetenschappen. SIWE is momenteel het enige erfgoeddepot in het Leu‑ vense dat in beperkte mate bedreigd industrieel en wetenschappelijk erfgoed kan redden en be‑ waren. SIWE organiseert tentoonstellingen, voordrach‑ ten en bezoeken op diverse locaties. In de didactische collectie in de Molens van Ors‑ hoven kan je representatieve objecten en docu‑ menten bekijken. Contact: Molens van Orshoven, Stapelhuisstraat 15, 3000 Leuven, +32 (0)16 58 43 42, [email protected], www.siwe.be

18 }


p r o g r a m m a

l e u v e n

Uit de lucht gevallen vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee

ism de Erfgoedkamer Bertem vzw en Dirk Vander Hulst

Op 26 november 1944 cirkelt een defecte Amerikaanse bommenwerper boven Leefdaal. Wat volgt is een bloedstollend verhaal over de kracht van solidariteit, ook met onbekenden, in oorlogstijd. Op Erfgoeddag komt dit verhaal tot leven aan de hand van foto’s, objecten en getuigenissen. Je kan bovendien de locaties bezoeken van het toenmalige 101 British Hospital en je kan een historische rondleiding volgen in de omgeving.

-

h e v e r l e e

H Een vliegtuigcrash

26 november 1944. België is bevrijd, maar al het oorlogsleed is nog niet achter de rug. Een getrof‑ fen Amerikaanse bommenwerper keert na een missie boven Duitsland terug naar België. Wat volgt is een beklijvend verhaal over de kracht van solidariteit in oorlogstijd. Het vliegtuig stort neer op een woning in Leefdaal. De crew, die één voor één uit het vliegtuig springt, drijft af door de wind en komt op verschillende plaatsen neer tus‑ sen Heverlee en Leefdaal. Wie gewond is, wordt overgebracht naar het 101 British General Hospi‑ tal, gevestigd in Heverlee. H Een verhaal met getuigenissen

Op Erfgoeddag komt dit verhaal tot leven aan de hand van een tentoonstelling met authentieke ‘In bange uren is men snel vrienden’ - Amerikaanse crew van B 24 bommenwerper samengesteld voor missies boven Duitsland 1944 © Foto privébezit Otto V. Carbone’, US, New Jersey


{ 19

Burgers en bevrijders: geallieerde Britse parachutisten Fred Graves (links vooraan) en Raymond Walker (rechts vooraan) verzameld met andere gewonden, militaire nurses en burgermeisjes van het personeel van het 101 BGH, Heverlee februari-maart 1945 © Foto archief Annuntiaten Heverlee - uit privébezit Fred Graves, UK’

voorwerpen, foto’s en getuigenissen. Een histori‑ sche wandeling vertrekt van op de tentoonstelling en leidt je doorheen de gebouwen van het insti‑ tuut die als hospitaal waren ingericht: er is zelfs nog een authentieke oorlogslift. De wandeling doet ook belangrijke sites aan in de omgeving, namelijk het Britse militaire kerkhof en het mili‑ taire oefenplein, later kazerne de Hemptinne, dat als depot was ingericht. Je kan ter plaatse een brochure kopen met artikels die het gebeuren vanuit diverse invalshoeken be‑ lichten. H Vriendschap in nood

Deze kleine variant op klassiekers als ‘Van het Westelijk front geen nieuws’ gaat over vriend‑ schap in een uitzonderlijke situatie. Het verhaal toont hoe in tijden van oorlog, vriendschappen ontstaan tussen mensen die elkaar niet kennen en weinig met elkaar gemeen hebben. De oorlogssi‑ tuatie brengt met zich mee dat deze mensen weer even snel uit elkaar gaan en een totaal ander leven 20 }

gaan leiden. Ze verliezen elk contact tenzij een re‑ ünie hen op een goeie dag weer samenbrengt… • Locatie: Heilig-Hartinstituut Heverlee Naamsesteenweg 355, 3001 Heverlee • Stadsplan locatie ● 7 • Open tussen 10 en 18 uur • Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking en in het parcours toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit, zie p. 24.

y

Meer over de vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee: De geschiedenis van de zusters Annuntiaten van Heverlee is verbonden met het Heilig-Hartinsti‑ tuut, opgericht in 1887. De vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee voert het beheer en dage‑ lijks beleid inzake het cultureel erfgoed van het religieus instituut en van de congregatie. De col‑ lectie weerspiegelt de uiterst gediversifieerde activiteiten (1885-heden) van het instituut, met


Groepsfoto norbertijnen in habijt in het zomergras © Fotocollectie Abdij van Park vzw

onderwijs als primaire opdracht. Alle roerende erfgoedcategorieën zijn beschikbaar. Thematisch overstijgt de collectie de primaire taak, wat resul‑ teerde in erfgoed inzake diverse terreinen: kunst en cultuur, missie en (de)kolonisatie. Contact: Naamsesteenweg 355, 3001 Heverlee, +32 (0)16 39 93 20 of +32 (0)16 39 93 06 of +32 (0) 16 39 90 11 (algemeen nummer), contactpersonen: Ria Christens of Maria Valkeneers, [email protected]

Meer over de Erfgoedkamer Bertem vzw: De Erfgoedkamer Bertem vzw is sinds septem‑ ber 2008 actief. De vereniging wil voor de dor‑ pen Bertem, Korbeek-Dijle en Leefdaal de lokale geschiedenis, de heemkunde, de volkskunde, het archeologische, landschappelijke en bouwkun‑ dige erfgoed en de genealogie opsporen, verza‑ melen, bestuderen, beschermen, ter plaatse be‑ waren, bekendmaken en onderzoeken. Contact: +32 (0)16 48 92 08, [email protected]

Meer over Dirk Vander Hulst: Dirk Vander Hulst is een amateur-historicus uit Sint-Joris-Weert. Zijn doorgedreven opzoekin‑ gen hebben geleid tot het ontrafelen van deze geschiedenis. Hij kwam getuigen op het spoor en bracht de crew van toen weer in contact met el‑ kaar.

Contact: +32(0)16 47 03 01, Dirk Vander Hulst, Molenstraat 27, Sint-Joris-Weert, [email protected]

Tentoonstelling en rondleiding: Communio - Het kloosterleven van de norbertijnen Abdij van Park

i.s.m. CRKC vzw, De Vrienden van de Abdij

Het gerestaureerde spreekhuis van de abdij is pas heropend. Je vindt er een presentatie over het kloosterleven van de norbertijnen. Op Erfgoeddag gaat de aandacht naar het leven in gemeenschap, één van de fundamenten van de norbertijnse spi‑ ritualiteit, en naar de regel van Augustinus, die de vriendschap en de zusterlijke of broederlijke liefde centraal stelt. • Locatie: Abdij van Park Abdij van Park 7, 3001 Leuven - Heverlee • Stadsplan locatie ● 8 • open tussen 10 en 17 uur • Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking en in het parcours toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit, zie p. 24.

y

• Contact op Erfgoeddag: +32 (0)16 40 60 73


{ 21

Meer over Abdij Van Park: Met haar groene domein van 42ha in de rand van Leuven, een gordel van opeenvolgende poorten en muren, een zone van voormalige bedrijfsge‑ bouwen (hoeve, watermolen), een indrukwek‑ kend kloostercomplex en (parochie)kerk is de norbertijnenabdij van ‘t Park-Heverlee één van de gaafst bewaarde abdijcomplexen in Vlaande‑ ren. Haar prachtige interieurs, de grotendeels na 1836 gereconstrueerde kloosterbibliotheek, het oude archief en de fraaie kunstcollectie vormen als geheel een bijzondere culturele erfenis. Haast dagelijks komen passanten en bezoekers genie‑ ten van de authenticiteit die deze erfgoedsite uit‑ straalt.

Meer over CRKC vzw: Het CRKC is gevestigd in de Parkabdij in Hever‑ lee en is sinds maart 1998 operationeel. Bij het centrum kunnen congregaties, klooster- en abdij gemeenschappen, parochies en katholieke instel‑ lingen (bijvoorbeeld scholen en ziekenhuizen) maar ook families en privépersonen terecht met hun vragen op het gebied van het kerkelijke cul‑ tuurhistorisch erfgoed. Contact: +32 (0)16 40 60 73, www.crkc.be

Meer over De Vrienden van de Abdij: http://www.parkabdij.be/vrienden.htm

Contact: Abdij van Park 7, 3001 Leuven – Heverlee, +32 (0)16 40 63 29, [email protected], www.parkabdij.be

Het Wagenhuis van Abdij van Park, Heverlee © Kerk in Nood België – 2009

22 }


‘Dochters van de Verrijzenis’, een Afrikaanse zusterorde waarmee Kerk in Nood een hechte vriendschap onderhoudt © Kerk in Nood – 2009

Tentoonstelling en praatcafé: Religieuzen in woord en beeld Kerk in Nood | Oostpriesterhulp vzw

i.s.m. Tertio en verschillende religieuze congregaties

Aan de hand van foto’s en habijten kom je meer te weten over de diverse religieuze ordes in Vlaanderen en de wereld. Op bepaalde tijdstippen kan je gaan luisteren naar getuigenissen van religieuzen over hun roeping, het kloosterleven en de band met medebroeders en -zusters. Een journalist van het tijdschrift Tertio stelt de vragen. Wereldwijd zetten religieuzen zich in voor chris‑ tenen in nood. Kerk in Nood roept Vlaamse gelovi‑ gen op tot gebed en financiële steun, zodat er een spirituele band ontstaat tussen de christenen hier en elders. Vaak kunnen deze mensen op niemand anders nog een beroep doen en is Kerk in Nood hun laatste hoop. In nood kent men zijn vrienden! We leiden je ook rond in het prachtige Wagenhuis van de Abdij van Park. Voor jong en oud zijn er volksspelen in onze tuin.

• Locatie: Kerk in Nood | Oostpriesterhulp vzw Wagenhuis Abdij van Park 5, 3001 Heverlee • Stadsplan locatie ● 8 • Open tussen 10 en 18 uur

y

• Contact op Erfgoeddag: +32 (0)16 39 50 50

Meer over Kerk in Nood | Oostpriesterhulp vzw: Kerk in Nood onderhoudt vriendschapsbanden met religieuzen wereldwijd, overal waar ze ver‑ volgd worden of in nood verkeren. Kerk in Nood doet een beroep op de Vlaamse gelovigen om de christenen in nood zowel financieel als via gebed te steunen. Contact: Abdij van Park 5, 3001 Heverlee, +32 (0)16 39 50 50, [email protected] , www.kerkinnood.be

Meer over Tertio: Tertio is een weekblad dat de actualiteit volgt en analyseert en daar een derde dimensie aan toe‑ voegt: duiding, opiniëring en inspiratie vanuit een christelijk en katholiek perspectief. Contact: www.tertio.be


{ 23

Begeleid parcours toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit

PARCOURS

PROGRAMMA

Voormiddag: start 09.45 uur – einde 12 uur Aangepast vervoer wordt voorzien 09.45 uur Verzamelen aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)

10.00 uur Heilig-Hartinstituut Heverlee: tentoonstelling Uit de lucht gevallen (zie ook p. 19-20) 10.45 uur Vertrek van het Heilig-Hartinstituut naar Abdij van Park 11.00 uur Abdij van Park: tentoonstelling Communio (zie ook p. 21) 12.00 uur Terug op het Fochplein VRIJE LUCHPAUZE

Namiddag: start 13.50 uur - einde +/- 16.00 uur 13.50 uur Afspraak aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven) 14.00 uur Pui stadhuis: vriendschapslied Joorzangers (zie ook p. 10)

14.30 uur Pui stadhuis: vertrek wandeling Vriendschapssymbolen (Academie Leuvens dialect, zie ook p. 10) 16.00 uur Grote Markt: einde wandeling en drankje

Begeleid parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking

Begeleiding door stadsgids David Mellaerts (gespecialiseerd in rondleidingen voor mensen met een visuele beperking) Voormiddag: start 10.15 uur – einde 12.30 uur Aangepast vervoer wordt voorzien 10.15 uur Verzamelen aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)

10.30 uur Heilig-Hartinstituut Heverlee: tentoonstelling Uit de lucht gevallen (zie ook p. 19-20) 11.15 uur Vertrek Heilig-Hartinstituut naar Abdij van Park 11.30 uur Abdij van Park: tentoonstelling Communio (zie ook p. 21) 12.30 uur Terug op het Fochplein 24 }


VRIJE LUCHPAUZE Namiddag: start 13.50 uur – einde +/- 17.00 uur 13.50 uur Afspraak aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven) 14.00 uur Pui stadhuis: vriendschapslied De Joorzangers (zie ook p. 10)

PARCOURS

14.30 uur Raadskelders: rondleiding en tentoonstelling: Verbond der Jaartallen (zie ook p. 10) en Leuven horen en voelen: een multi-sensoriële rondleiding in het stadhuis 15.00 uur Leuven horen en voelen: een multi-sensoriële wandeling naar Sint-Rafaël 16.00 uur Historisch Archief UZ Leuven: voorstelling en tentoonstelling: De religieuze invloed op het ziekenhuisleven in Leuven, ook in tijden van oorlog 1928 – 1968 (zie ook p. 8-9) 17.00 uur Terug op de Grote Markt en drankje

Begeleid parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking Begeleiding door tolk Vlaamse gebarentaal PROGRAMMA 13.50 uur Afspraak aan het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)

14.00 uur Raadskelders: rondleiding en tentoonstelling: Verbond der Jaartallen (zie ook p. 10) 14.30 uur Stadhuis: tentoonstelling Stadsarchief In vriendschap verzusterd (zie ook p. 6-7) 15.15 uur Rijksarchief: tentoonstelling De echte en waarachtige boeken van de vriendschap (zie ook p. 14) 16.00 uur Historisch Archief UZ Leuven: voorstelling en tentoonstelling: De religieuze invloed op het ziekenhuisleven in Leuven, ook in tijden van oorlog 1928 – 1968 (zie ook p. 8-9) 17.00 uur Terug op de Grote Markt en drankje

Maximum aantal deelnemers per parcours: 15 personen Inschrijven voor zondag 19 april via [email protected] of +32 (0)16 27 22 85/88 Je kan je inschrijven voor het voormiddag- en/of namiddagprogramma


{ 25

p r o g r a m m a

b u u r g e m e e n t e n H Tentoonstelling: Terugblik op het Lub-

Lubbeek Gemeentearchief Lubbeek Gemeentehuis Gellenberg 16, 3210 Lubbeek T - +32 (0)16 47 97 04 E - [email protected] W - www.lubbeek.be

De gemeentelijke archiefdienst is verantwoorde‑ lijk voor het archiefbeheer en het hedendaags do‑ cumentenbeheer van de gemeente Lubbeek. Contact op Erfgoeddag: +32 (0)16 47 97 04

beekse verenigingsleven i.s.m. Heemkundige Kring Lubbeke, Cultuurraad, Bibliotheek Het gemeentearchief ontvangt regelmatig schen‑ kingen van Lubbeekse verenigingen. Deze stukken krijgen op Erfgoeddag de volle aandacht. Archief‑ stukken en voorwerpen tonen verenigingen in hun glorieperiode waarin iedereen elkaars vriend is. Daarnaast onthullen ze ook aspecten als concur‑ rentie en uitsluiting en brengen ze verhalen van slinkende ledenaantallen en de ontbinding van verenigingen. • Gemeentearchief Lubbeek • Open tussen 10 en 18 uur

y

Foto van een stenen beeld van de Heilige Sebastianus -patroonheilige van de boogschutters © Leon Vangilbergen

• Bereikbaarheid met openbaar vervoer: Bushalte in Lubbeek-centrum Op 100 meter van het gemeentehuis.

Erps-Kwerps Instituut voor Vlaamse Volkskunst Erfgoedhuis Kortenberg Dorpsplein 16, 3071 Erps-Kwerps E - [email protected] W - www.instituutvlaamsevolkskunst.be

Het Instituut voor Vlaamse Volkskunst vzw (IVV) bestudeert en verspreidt de Zuid-Nederlandse volksdans, de bijbehorende muziek, streekdrach‑ ten en vendelspelen. Binnen dit domein van imma‑ terieel cultureel erfgoed verzorgt het IVV publi‑ caties, cursussen, demonstraties en begeleiding. Het IVV is erkend in het decreet Volkscultuur als ‘koepelorganisatie gethematiseerde volkskunde’. Contact op Erfgoeddag: +32 (0)476 35 59 76 H Tentoonstelling: Streekdrachten in onze gewesten i.s.m. Erfgoedhuis Kortenberg Als mensen uit verschillende landen of regio’s el‑ kaar ontmoeten, dragen zij soms nog streekdrach‑ ten. Dit is een teken van diversiteit, van vriend‑

26 }


Kortenberg - Erps-Kwerps Erfgoedhuis Kortenberg Dorpsplein 16, 3071 Kortenberg - Erps-Kwerps T - +32 (0)2 759 61 19 E - [email protected] W - www.erfgoedhuis-kortenberg.be

Erfgoedhuis Kortenberg is een koepel van vijf lo‑ kale erfgoedverenigingen: de Cultuur-Historische Vereniging van Erps-Kwerps, het Comité 1000 jaar Meerbeek, de Gildenkamer van Midden-Brabant, het Prinsdom Everberg en de Archeologische Ver‑ eniging Kortenberg. Erfgoedhuis Kortenberg is tevens de locatie (pas‑ torie van Erps) waar al het archiefmateriaal van de verenigingen wordt ondergebracht en door ieder‑ een geraadpleegd kan worden. Contact op Erfgoeddag: +32 (0)486 85 28 31 H Tentoonstelling:

Streekopdrachten in onze gewesten © IVV vzw

schap én van identiteit. Veel informatie over wat jong en oud vroeger droegen, is terug te vinden in schilderijen, prentkaarten, beschrijvingen van mensen enz. We belichten een fenomeen dat in Vlaanderen minder goed bewaard is dan elders. Het IVV bracht in 1994 het standaardwerk ‘Streek‑ drachten in onze gewesten’ uit, in samenwerking met ‘Stichting Mens en Kultuur’. Momenteel wordt gewerkt aan een tweede publicatie. Tijdens Erf‑ goeddag wordt een deel van het documentatie‑ materiaal tentoongesteld, waaruit voor dit tweede boek zal geput worden. Tijdens de tentoonstelling worden de laatste exemplaren van het eerste boek aan een bijzondere gunstprijs te koop aangebo‑ den: 23 euro i.p.v. 42 euro. Meer informatie over de inhoud van dit boek vind je op de webstek van het IVV, onder ‘catalogus’. • Instituut voor Vlaamse Volkskunst Erfgoedhuis Kortenberg Dorpslein 16, 3071 Erps-Kwerps • Open tussen 14 en 18 uur

School-, jeugd- en sportvrienden! i.s.m. Gemeente Kortenberg Je ontdekt vergeten klaslokalen, onderwijzers en leermiddelen van toen. De evolutie van jonk‑ mangilden tot parochiale jeugdverenigingen en de geschiedenis van scouts, Chiro en jeugdhui‑ zen komen eveneens aan bod. Tot slot vergeten we de sport niet: schuttersgilden, kegelaars, ‘Flan‑ driens’ … Een verhaal van voetbalvelden in een natte weide rond 1920 tot moderne sporthallen in 2008. • Erfgoedhuis Kortenberg Dorpsplein 16, 3071 Kortenberg - Erps-Kwerps • Open tussen 10 en 18 uur

y

•

Oud en jong kunnen ervaren hoe school, sporten en actief zijn in de jeugdclub er vroeger aan toe ging. Zien, doen, lezen en ervaren! • Bereikbaarheid met openbaar vervoer: Verschillende bussen komen langs het Dorpsplein van Erps-Kwerps Lijn 352 (Leuven-Kraainem en omg.) Lijn 652 (Leuven-Zaventem en omg.) Lijn 358 (Leuven Brussel en omg.)

y


{ 27

Erfgoedhuis © Cultuurdienst Kortenberg

Huldenberg Chiro Ottenburg Kristen Van Pee T - +32 (0)494 58 53 13 E – [email protected] W - www.huldenberg.be Contact op Erfgoeddag: +32 (0)494 58 53 13 H Gezinsactiviteit en tentoonstelling:

Vriendschap bij de Chiro i.s.m. Heemkundige Kring N.a.v. 75 jaar Chiro organiseert ook Chiro Otten‑ burg, zoals honderden andere Chirogroepen, de ontbijtactie ‘Olé Pistolé’! Op de tentoonstelling kan je genieten van dia’s en foto’s uit de oude doos, allemaal in het teken van de vriendschap‑ pen die door de jaren heen gesmeed werden. • Zaal De Linde Pastorijstraat 3 , 3040 Huldenberg - Ottenburg • Open tussen 8.30 en 14 uur

Vlaamse Vereniging voor Familiekunde - afdeling Huldenberg Huis Ter Dijle Leuvensebaan 313, 3040 Huldenberg W – www.huisterdijle.be

Dit is een regionale afdeling van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (VVF). H Multimedia-presentatie:

Gezworen kameraden We belichten vriendschapsbanden die groeiden in donkere periodes van onze geschiedenis, zoals oud-strijdersverenigingen. We tonen een korte film uit de oude doos over Neerijse (Eeuwfeest‑ stoet van 1930) en de hulde aan de oud-strijders 1914-1918. Mis dit niet! • Zaal Vandervorst Jan Vandervorstlaan 73, 3040 Huldenberg - Loonbeek • Open tussen 10 en 18 uur

y

y

•

28 }

Met leuke Chirospelletjes voor kinderen. Meer informatie over de deelnemende organisaties op www.erfgoedcelleuven.be

Chiro Ottenburg © Chiro Ottenburg

Heemkundige Kring Huldenberg Huis ter Dijle Leuvensebaan 313, 3040 Huldenberg E - [email protected] W - www.huisterdijle.be

Werkterrein van de kring zijn de ‘kerkdorpen’ Hul‑ denberg, Loonbeek, Neerijse, Ottenburg en SintAgatha-Rode. De kring beoefent de heemkunde in haar ruimste betekenis, met inbegrip van familie‑ kunde en archeologie. H Tentoonstelling: Met of zonder zegel

Zowat 600(!) vriendschapskaarten, in de gedaan‑ te van wensen postkaarten, worden tentoonge‑ steld. Daarnaast kan je ook allerlei vriendschaps‑ boeken (‘poëzies’) inkijken. Vriendschap troef, op papier! • Zaal Vandervorst Jan Vandervorstlaan 73 , 3040 Huldenberg - Loonbeek • Open tussen 10 en 18 uur

y


{ 29

van h❤rte

Week van de Amateurkunsten 24 april — 3 mei ’09 programma zondag 26 april: Doorlopend podium ‘van harte’ gebracht door verschillende verenigingen Presentatie: Lennaert van Lenny en de Wespen Start 13.30 uur - Wagenspel Rogier van der Weyden ten huize van Paap Thoon met Jan en Alleman, Reuzegom en Toneelgroep De Lo - De Joorzangers (pui stadhuis) - Modern wagenspel ‘Assepoester revisited’ met het jongerenatelier van Thespikon - Murgalova, de Leuvense Murgagroep - Wagenspel Rogier van der Weyden ten huize van Paap Thoon (herhaling) - Fanfare Koninklijke Harmonie De Volharding - Buikdans Artemisia en (e)motion - Modern wagenspel ‘Assepoester revisited’ (herhaling) - Wagenspel ‘Rogier van der Weyden ten huize van Paap Thoon’ (herhaling)

Einde 17.15 uur EXTRA: De Leuvense filmclub en Locina vertonen filmpjes over Leuven in de gotische zaal van het stadhuis. Doorlopend tussen 10 en 18 uur.

www.wak.be 30 }


Witte opening M M, het nieuwe museum van Leuven, opent op 20 september 2009 met een vernieuwde vaste opstelling en twee prestigieuze tentoonstellingen: ‘Rogier van der Weyden. De Passie van de Meester’ en ‘Jan Vercruysse. Werken 1977-2099’. Op zaterdag 25 en zondag 26 april heb je een laatste en unieke kans om het museum vrij van kunstwerken te bezichtigen. M toont zich dan helemaal ‘naakt’ tijdens ‘De Witte Opening’. Tapekunstenares Eva Cardon alias Ephameron tekent voor de Witte Opening een heel eigenzinnig parcours uit doorheen het museumcomplex. Ontdek M op zaterdag 25 en zondag 26 april tussen 14 en 18 uur Toegang tot het museumcomplex is gratis! Ingang via de Vander Kelenstraat 30 Meer info: www.mleuven.be of [email protected]

De hoofdingang van het nieuwe museum © Stéphane Beel Architecten


{ 31

EEN INTERNATIONAAL ORGELfESTIvAL DAT ALLE REGISTERS OPENTREkT

EDITIE 5STARTCONCERT CONCERTDAGENDERDE TUSSEN ZO 26 APRIL EN ZO 10 MEI 2009 LEUVEN.ORG In 2009 is leuven.org, het internationale Leuvense orgelfestival aan zijn Op editie ZONDAG 26deze APRIL 2009, omLeuvense 20 UUR, 3de toe. Ook keer staat het rijke orgelpatrimonium centraal. Breugelmans, stadsorganist en artistiek bezieler van start Peter de derde editie van leuven.org het festival, stelt opnieuw een zelden gehoord programma voor dat met hetvanconcert Organistenmusik, liefhebbers klassieke muziek en muzikale avonturiers zal bekoren.

Cantates van Dieterich Buxtehude,

In 2007 richtte Peter Breugelmans ‘Leuven Baroque’ op. De eerste in de Predikherenkerk vanwaren Leuven. concerten van deze nieuwe barokformatie meteen een schot in de roos. Tijdens deze editie brengt het topensemble een aantal schitterende meesterwerken. Op 26 april staan vocale werken van Bachs beroemde Een uniek concert met vocale werken voorganger Dieterich Buxtehude op het programma. Op 2 mei kan u in de Predikherenkerk genieten van orgelconcerti en opera-aria’s van van Bachs beroemde voorganger Georg Friedrich Händel, die 250 jaar geleden overleed.

Buxtehude, gebracht door het Ensemble Leuven Baroque, o.l.v. de stadsorganist 2009 is het jaar van Felix Mendelssohn-Bartholdy, de eerste grote romantische componist die zich intens met het orgel bezighield. Peter Breugelmans en 5 vocalisten van Ter gelegenheid van het Mendelssohnjaar nodigde leuven.org Reitze Smits wereldklasse! uit, een wereldautoriteit als het gaat om Mendelssohn op het orgel.

Op 6 mei is het de beurt aan Bernard Foccroulle en Jean Tubéry. In de Begijnhofkerk zullen zij u in vervoering brengen met een boeiend ste Met: Elisevoor Gäbele (1 sopraan), Maaikeblaasinstrument, Van Steenbergen programma orgel en het minder bekende de zink. (2de sopraan), Vandeven (alt),deze Stephan Vanwerken Dyckvan Onder het mottoGunther ‘La Soave Melodia’ brengen topmusici (tenor), Peter Kooij (bas), Blai Justo & Johan Van Aken, Frescobaldi tot Bach.

viool / Benoît Van den Bemden, contrabas en violone

/ Floris dekijkt Rycker, theorbe / Piet VanOp Steenbergen Ook dit jaar leuven.org over het muurtje. 10 mei stellen& de organisten Pierre Thimus en Benoît Mernier & twee schitterende orgels in de Romina Lischka & Dirk Moelants Anne Bernard & Piet stad Luik voor.viola Diezelfde avond sluit het festival af in de Abdijorgel van Vlierbeek Stryckers, da gamba / Peter Breugelmans, met een concert van de veelzijdige Nederlandse organist Theo Jellema. Samengevat : 5 concertdagen, 6 organisten, 6 orgels en nog eens zoveel verrassingen. UITERST GESCHIKT voor barokfanaten en

liefhebbers van hemelse klankrijkdom!

Welkom!

LOCATIE: Predikherenkerk, Onze-Lieve-Vrouwstraat Leuven

INFO & RESERVATIES MET In&Uit Leuven, Naamsestraat 1, DE3000 ORGANISTEN Leuven

Peter Breugelmans | Bernard (zijkant|van stadFoccroulle Theohet Jellema huis) (NL) | Benoît Mernier | Reitze Smits (NL) | Pierre Telefoon: Thimus +32 (0)16 20 30 20

ENleuven.org vERDER

Peter Kooij (NL/D) | Elise is een organisatie Gäbele | Jean Tubéry (F)van | stad Leuven en 30CC, Maaike Van Steenbergen | in samenwerking Stephan Van Dyck | Gunther met vtbKULTUUR Vandeven Ensemble Leuven Baroque Vlaams-Brabant,

Lemmensinstituut en

leuven.org is een organisatie K.U.Leuven van stad Leuven en 30CC, info: met inMeer samenwerking vtbKultuur Vlaams-Brabant, Lemmensinstituut en K.U.Leuven

www.leuven.org

Denise Vandevoort, schepen van cultuur

2

www. } leuven.org 32


Open Monumentendag

21 editie ste

thema zorg

Met het thema ‘Zorg’ focust Open Monumentendag zich op het erfgoed dat te maken heeft met het geestelijk, lichamelijk en maatschappelijk welzijn van de mens: de aspecten van zorg die bepalend waren voor architectuur en inrichting, de gebouwen die speciaal voor allerlei vormen van zorg werden opgetrokken, de parken en andere landschapsvormen die bij zulke instellingen behoren, de sporen van zorg die archeologen terugvinden.

Zondag 13 september 2009 van 10 tot 18 uur op verschillende locaties in Leuven info: TOERISME LEUVEN, In&Uit Leuven, Naamsestraat 1, 3000 Leuven e [email protected] w www.leuven.be/omd

Coördinatie en info Erfgoeddag Leuven: Erfgoedcel Leuven, Professor Roger Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven T +32 (0)16 27 22 85 E [email protected] W www.erfgoedcelleuven.be Infopunten Erfgoeddag

PRAKTISCH

Praktisch

• Op zondag 26 april 2009 staat er een infostand op de Grote Markt. Je kan er terecht kan voor vragen i.v.m. het Erfgoeddag-programma en je kan er bovendien gratis programmabrochures verkrijgen. Open tussen 10 en 17.30 uur

• Ook bij het toeristisch kantoor van In&Uit Leuven kan je programmabrochures van Erfgoeddag afhalen.

In&Uit Leuven, Naamsestraat 1, 3000 Leuven, +32 (0)16 20 30 20, www.inenuitleuven.be Open tussen 10 en 17 uur


{ 33

COLOFO

Colofon Samenstelling en coördinatie: Tiny T’Seyen en Hilke De Koninck (Erfgoedcel Leuven) Vormgeving: Jan Vandewiele en Rob Marcelis Auteurs: deelnemende organisaties Eindredactie: Tiny T’Seyen en Hilke De Koninck (Erfgoedcel Leuven) V.U.: Denise Vandevoort, schepen van cultuur, Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven Met speciale dank aan alle partners voor hun medewerking!

Erfgoeddag is een gezamenlijke organisatie van Abdij van Park, Academie voor het Leuvens dialect, Centre for Irish Studies KULeuven, CRKC vzw, Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee vzw, De Erfgoedkamer Bertem vzw, De Joorzangers, De Luisterlezer, De Vrienden van de Abdij, Dirk Vander Hulst, Erfgoedcel Leuven, Historisch Archief UZ Leuven, Jeugd Cultuur en Wetenschap (JCW), Katholiek Documentatie- en onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (KADOC), Kerk in Nood|Oostpriesterhulp vzw, Koninklijke Leuvense Gidsenbond, Leuvens Historisch Genootschap, Leuvens Instituut voor Ierland in Europa, Mannen van het Jaar, Rijksarchief Leuven, Salsa! vzw, Stadsarchief Leuven, Steunpunt voor Industrieel en Wetenschappelijk erfgoed (SIWE), Tertio, Toerisme Leuven, Universiteitsbibliotheek K.U.Leuven, Verbond der Jaartallen Leuven, Vrienden van de Leuvense Musea, Vrienden van de Universiteitsbibliotheek. Erfgoeddag is een gezamenlijk initiatief van FARO: Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, de erfgoedcellen, de Vlaamse Museumvereniging en de Vlaamse vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen. Erfgoeddag wordt ondersteund door Cultuur Lokaal, Open Monumentendag Vlaanderen, IVA Kunsten en Erfgoed, Toerisme Vlaanderen, Vlaamse Gemeenschapscommissie, Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten en Vereniging van de Vlaamse provincies, en komt tot stand met de steun van Bert Anciaux, Vlaams Minister van Cultuur, Sport, Jeugd en Brussel. Erfgoeddag is mogelijk dankzij de steun van:

34 }


Bereikbaarheid / openbaar vervoer: 1 Stadhuis: Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote ●

Markt of neem je de bus richting centrum tot de halte Fochplein.

2 Campus Sint-Rafaël is vlot met het openbaar vervoer te bereiken. Alle bussen van De ●

Lijn die van het station van Leuven naar campus Gasthuisberg rijden, hebben een halte voor de deur. In de onmiddellijke nabijheid is parkeerruimte op het Sint-Jacobsplein. Je kan niet binnen de site parkeren.

3 Rijksarchief Leuven ligt op een kwartiertje stappen van het station: Diestsestraat ●

volgen tot aan het standbeeld van Dorre de Bakker, dan naar rechts afslaan, langs het Gerechtsgebouw naar beneden en het kruispunt over. De parking onder het Ladeuzeplein ligt op vijf minuten. Vanderkelenstraat inslaan; Bondgenotenlaan, Diestsestraat en Rijschoolstraat dwarsen. Het Villerscollege, waarin het Rijksarchief gehuisvest is, ligt aan de rechterkant.

5 KADOC: Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld ●

Justus Lipsius en ga dan schuin links via de Leopold-I-laan, over Ladeuzeplein en Hooverplein tot voor het stadspark. Daar ga je links de Tiensestraat in om dan meteen rechts de Vlamingenstraat te vinden.

7 Heilig-Hartinstituut: vanaf het NMBS-station van Leuven kan je de bus nemen via ●

perron 6, lijn 1 en 2.

8 Abdij van Park: Vanaf het NMBS-station kan je de bus nemen op perron 3, lijn 4 of 5 ●

(in principe om het half uur) tot aan Abdij van Park.

6 ●

3 ●

2 ●

1 ●

4 ● 5 ●

8 ● 7 ●

bereikbaarheid / openbaar vervoer: zie p. 35

1 stadhuis, Grote Markt 9 ● 2 Sint-Rafaël, Kapucijnenvoer 37 ● 3 Algemeen Rijksarchief, Vaartstraat 24 ● 4 Leuvens Instituut voor Ierland in Europa, Damiaanplein 7 ● 5 KADOC, Vlamingenstraat 39 ● 6 SIWE, Stapelhuisstraat 15 ● 7 Heilig-Hartinstituut Heverlee, Naamsesteenweg 355, Heverlee ● 8 Abdij van Park, Abdij van Park 5-7, Heverlee ●

Uit. 26 april. Speciale dagpas De Lijn te koop a an 2,50 bij de chauffeur

Recommend Documents