PROGRAMMA LEUVEN. Speciale dagpas van De Lijn te koop voor 2,50 euro bij de chauffeur

PROGRAMMA LEUVEN & Bertem-Haacht-Huldenberg-Lubbeek Oud-Heverlee

Speciale dagpas van De Lijn te koop voor 2,50 euro bij de chauffeur

www.erfgoedcelleuven.be

programma leuveN

Inhoudstafel 2-3 Woord VOORAF 4-9 STADHUIS

4-5 Stadsarchief Leuven Tentoonstelling: Markante levens-versteende helden 6 Salsa!vzw Lezing: Koning Albert I: held en vredesvorst 7 Koninklijke Leuvense Gidsenbond en Culturele Studies Rondleiding: Op wandel met Pieter Coutereel 8-9 Koninklijk Verbond der Jaartallen Leuven vzw Rondleiding: Leve de Mannen van het Jaar!

10-11 Beiaarden

Campanae Lovanienses Concert: Orkestmuziek van de Titanic

12-13 UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK

Tentoonstelling: Ex Cathedra en digitaal labo Tentoonstelling en zoektocht: Helden in de bibliotheek

14 STEDELIJKE BEGRAAFPLAATS

Academie voor het Leuvens Dialect Rondleiding: Helden op het kerkhof

15-16 M-MUSEUM

17

Z oektocht: Ontdek de helden van M Den Bosch versus Van Caeckenbergh Matrix Filmvoorstelling: Muziek voor helden

18-19 DAMIAANCENTRUM

Project Damiaan Vandaag Tentoonstelling: Held en heilige –Damiaan in de spotlights Multimediapresentatie: Met Damiaan de straat op Filmvoorstelling: Damiaan filmheld! Twee vergeten films

20-21 HISTARUZ

Tentoonstelling: Niet-alledaagse helden in de Leuvense geneeskunde

22 OPEK De FactorY Tentoonstelling: Expo Hero

23-24 Scouts en Gidsen MUSEUM

Tentoonstelling: Scouting, heldendaden tijdens WOII Rondleiding: Scouting, elke dag een goede daad!

24-25 GROOT BEGIJNHOF

De Koerier van Navarra vzw Rondleiding: Chièvres en de Spaanse opstand

26 KADOC

Tentoonstelling: Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen

27-29 HEILIG HARTINSTITUUT

vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee Tentoonstelling: Helden in huis Theatervoorstelling: Mijn zoon Damiaan Workshops: Helden in huis

30 ABDIJ VAN PARK

31 VAN Wicmaele TOT Wijgmaal

Kerk in Nood vzw Tentoonstelling: De legendarische spekpater Lezing: Gereon, de geheimagent van de spekpater Zoektocht: Spek voor mijn bek!

Rondleiding: Helden van Wijgmaal

32-33 PARCOURS VOOR MENSEN MET EEN AUDITIEVE OF VISUELE BEPERKING OF MET EEN BEPERKTE MOBILITEIT

34 Jongerenworkshop fotografie CJP

36-39 PROGRAMMA BUURGEMEENTEN

40 PRAKTISCH EN COLOFON

41 BEREIKBAARHEID/OPENBAAR VERVOER

42 STADSPLAN LEUVEN

woord vooraf

Helden Dames en heren, Erfgoedliefhebbers, Helden zijn van alle tijden, alleen de manier waarop ze verschijnen en geportretteerd worden verschilt nog al eens. Je hebt de gemaskerde Batman, de iconisch eenvoudige look van Kuifje, het gewelfde harnas van een ridder en het afgelikte designerkostuum van een James Bond. Elke erfgoedwerker komt ze wel eens tegen in die boeiende zone tussen toekomst, heden en verleden. De Franse historicus Marc Bloch ziet die zone als de “solidariteit tussen de tijdperken”. Die was volgens hem zo sterk dat “tussen verschillende tijdperken inzicht alleen gestalte kan krijgen in de vorm van tweerichtingsverkeer. Wie het verleden niet kent, kan onmogelijk het heden begrijpen.”Bloch schreef dat in 1941 en besefte dat interpretaties van het verleden altijd gekleurd zijn: “Kende ik van binnenuit wat het voor een leger betekent om te worden omsingeld, voor een volk om te worden verslagen, voordat ik zelf de ongehoorde walging had ervaren waarmee zoiets gepaard gaat? Wist ik echt, voordat ik zelf, tijdens de

– PAGINA 2 –

zomer en de herfst van 1918, de vreugde van de overwinning had ingeademd waar dat mooie woord voor staat?” De Fransman had gevochten in de Eerste Wereldoorlog en trok als 52-jarige opnieuw ten strijde in de Tweede Wereldoorlog. Zijn woorden blijven, maar hun betekenis heeft een tragisch kantje. Hij werd namelijk drie jaar later opgepakt als verzetsman, gemarteld en in juni 1944 door de Duitsers gefusilleerd. Gelukkig maar dat scripta manent: mensen laten sporen na. Daarom moeten we zorg dragen voor die sporen, herinneringen, beelden en verhalen uit ons gemeenschappelijk verleden, met het oog op de toekomst. Dat is de opdracht van de erfgoedsector en Vlaanderen veert helemaal op door die opdracht. De duizenden erfgoedwerkers hebben dat effect door een mooie mix van enthousiasme, inzet, competentie en passie. De wil om te tonen, te vertellen, te delen, kritische vragen te stellen, te duiden, te sensibiliseren en in dialoog te treden is de drijvende kracht van Erfgoeddag. Een thema als ‘Helden’ – zowel in fictie als in de realiteit – is daar ideaal voor. De meest uiteenlopende verenigingen kun-

nen zich rond zo’n inhoudelijk interessant en vormelijk verrassend programma verzamelen en dragen zo bij tot het grote succes van Erfgoeddag. Deze twaalfde editie brengt op zondag 22 april een recordaantal deelnemers op de been: 550 organisaties bieden je via ruim 700 activiteiten de kans om die solidariteit tussen het heden en het verleden op een of andere manier te ervaren. Het programma is gevarieerd en veelzijdig en geeft je ook de kans om de binnenkant van het erfgoedbedrijf te leren kennen. Ik wens je een bijzonder boeiende en verrijkende Erfgoeddag!

Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur

programma woord vooraf leuveN

Welkom op de Erfgoeddag in Leuven Zondag 22 april 2012 staat in het teken van helden. De twaalfde editie van Erfgoeddag neemt verschillende lokale, nationale, bekende of minder bekende helden onder de loep. Via ons cultureel erfgoed komen we immers veel te weten over het verleden van de stad en haar bewoners. En ontdekken we welke figuren van belang zijn of zijn geweest. Wie de status van held of antiheld heeft gekregen of zou moeten krijgen en waarom. 28 verschillende erfgoedpartners in Leuven hebben zich hierover gebogen en willen jou op zondag 22 april via uiteenlopende activiteiten alvast een boeiende dag laten beleven. Iedereen kan meedoen tussen 10 en 18 uur, want deelname is gratis. Bovendien is ook gedacht aan een programma voor de jongere Erfgoeddagbezoeker, aan activiteiten voor het hele gezin én via speciaal begeleide parcours willen we mensen met een visuele, auditieve of mobiele beperking laten meegenieten. In deze programmabrochure symboliseren deze icoontjes ( ) de toegankelijkheid. Een korte introductie. In de

Universiteitsbibliotheek en in M kan je met het gezin zelf gaan zoeken naar ‘hun’ helden. Via de beiaarden kunnen we op Erfgoeddag de muziek herbeluisteren die het beroemde Titanicorkest speelde tijdens de ramp. Op het stadskerkhof gidst de Academie voor het Leuvens Dialect je langs sporen van belangrijke overledenen. Grote Belg Pater Damiaan, held en heilige, wordt geëerd in het Damiaancentrum van Leuven en in het Heilig Hartinstituut Heverlee. Daar is een theatervoordracht aan hem gewijd en prijkt hij samen met belangrijke figuren uit de Klassieke Oudheid, ridders en andere (fictieve) heroïsche personages in een tentoonstelling. Matrix vertoont in M verschillende filmfragmenten die bijvoorbeeld laten zien hoe Medea en Elektra in de opera verklankt worden. HistarUZ portretteert op haar beurt de bijzondere figuren uit de Leuvense geneeskunde. De mensen van de FactorY werkten rond helden en bepaalde locaties in de stad. Het resultaat van dit werkproces tonen ze zelf in OPEK. Welke heldhaftige eigenschappen hebben twaalfjarigen in zich? Je ontdekt het in KADOC.

Maar ook het Scouts en Gidsen Museum, De Koerier Van Navarra, Kerk In Nood vzw en verschillende gidsen in Wijgmaal, vertellen over hun helden(daden). En wie beschouw je zelf als (Leuvense) held? Pieter Coutereel? Antonia Van Roesmalen ? De Mannen van het Jaar? Isala Van Diest? Of wat denk je van Koning Albert I? Salsa! onderzoekt in ieder geval zijn heldenstatus. Weet je trouwens welke helden (m/v) op de gevel van het stadhuis staan afgebeeld? Het stadsarchief geeft allerlei achtergrondinformatie over een vijftal van deze historische figuren en vraagt zich samen met jou af of er anno 2012 geen helden en heldinnen uit het recentere Leuvense verleden een plaats in het stadhuis verdienen. Je hebt wie weet al een suggestie gedaan via de facebook actie? Of, geen nood, ook op Erfgoeddag kan je nog jouw favoriete Leuvense held(in) in het stadhuis kenbaar maken. Ik wens je veel plezier! Denise Vandevoort, Schepen van cultuur, sociale zaken, gelijke kansen en studentenzaken

– PAGINA 3 –

programma leuven

© Toerisme Leuven

STADSARCHIEF LEUVEN

Tentoonstelling Markante Levens – versteende helden

vijf historische en vijf nieuwe gevelhelden voor het stadhuis In samenwerking met Erfgoedcel Leuven, de Leuvenaars

Pas in 1847 besliste het Leuvense stadsbestuur om de nissen in de gevel van het gotische stadhuis te vullen met beelden. Toenmalig stadsarchivaris Van Even kreeg de opdracht om hiervoor meer dan 200 illustere figuren uit de geschiedenis te selecteren, onder andere op basis van heldhaftigheid. Anno 2012 wil het stadsarchief vijf helden uit de historische reeks “ruilen” voor vijf hedendaagse helden. Ontdek ze in het stadhuis en maak kennis met hun betekenis voor Leuven.

– PAGINA 4 –

Het historische stadhuis van Leuven, parel van de hooggotiek, is al eeuwenlang het icoon van de stad. Hoewel al bij de bouw ervan nissen op de gevels voorzien werden, duurde het tot in de 19e eeuw vooraleer daarin ook effectief beelden geplaatst werden. Pas in 1847 nam de gemeenteraad de definitieve beslissing om deze grootscheepse onderneming aan te vatten. Het vervaardigen en plaatsen van de 239 grote en 252 kleine standbeelden bleek een werk van lange adem, dat uiteindelijk slechts in 1907 helemaal voltooid was. Een commissie onder leiding van de toenmalige stadsarchivaris Eduard Van Even, werd belast met de precaire taak om te beslissen welke historische figuren -die op een of andere manier hun stempel drukten op Leuven- via een eigen standbeeld in de stadhuisgevel vereeuwigd zouden worden. Het werd een hele onderneming, met afgewogen categorieën en uitgebalanceerde keuzes om deze heldengalerij representatief en indrukwekkend te maken. De beeltenissen van bestuurders, heersers,

programma leuveN © Stadsarchief Leuven

geleerden, kunstenaars en beschermheiligen die in het verleden van de stad een toonaangevende rol of relevante betekenis hadden, werden één na één met geduldig vakmanschap uit steen gekapt. Voor deze opdracht kwamen uitsluitend in Leuven geboren of wonende beeldhouwers in aanmerking. Ook de rij en plaats die elk van deze Leuvense helden toegewezen kreeg, was allerminst willekeurig. De selectiecommissie werkte met een heus gevelplan. En de juryleden beoordeelden en wijzigden ook het ontwerp dat voor elk beeld vooraf goedgekeurd moest worden. Wie vandaag op de Grote Markt dit pantheon van markante historische figuren uit het Leuvense verleden bekijkt, heeft er meestal het raden naar wie hier eigenlijk allemaal afgebeeld staat. Daarom neemt het stadsarchief deze editie van Erfgoeddag te baat om je in het stadhuis van dichtbij te laten kennismaken met een vijftal van hen. Deze gevelbewoners en vooral ook hun levensverhaal en betekenis komen tot leven in de verschillende presentaties. Welke verdienste, functie of hoedanigheid heeft hen meer dan 150 jaar geleden onder de aandacht van de selectiecommissie gebracht? Je kan het zelf achterhalen, nadat ze zich aan jou voorgesteld hebben. Zouden wij vandaag nog dezelfde keuzes maken? We nemen de proef op de som. Via facebook

© Stadsarchief Leuven

hebben de erfgoedcel en het stadsarchief alvast de mening van de Leuvenaar gevraagd. Op basis hiervan worden in de tentoonstelling vijf personen uit het recentere Leuvense verleden van de voorbije anderhalve eeuw voorgesteld. Zij zouden misschien vandaag door een nieuwe commissie voor heldenbeelden uitgekozen worden. Ben je het met deze keuzes eens? Of heb je een hoogstpersoonlijke eigen Leuvense held of heldin die je een standbeeld in de stadhuisgevel zou gunnen? Aarzel in dat geval niet om ons op Erfgoeddag via de heldenpoll te laten weten wie dat dan wel is en waarom zij of hij volgens jou ook een plaats verdient in deze stenen eregalerij. » » Locatie: Stadhuis»

Grote Markt 9, 3000 Leuven

» » Stadsplan locatie 1

» » Open van 10 tot 18 uur

» » Deze activiteit loopt na Erfgoeddag nog tot zondag 13 mei 2012

» » Deze activiteit is opgenomen in het parcours toe-

gankelijk voor mensen met een auditieve beperking en beperkte mobiliteit, zie p. 32-33

– PAGINA 5 –

programma leuven Meer over stadsarchief Leuven Het stedelijk archief van Leuven is sedert 1164 bijna volledig bewaard gebleven en heeft de afgelopen 800 jaar geen noemenswaardige schade opgelopen. Leuven heeft zo een van de belangrijkste middeleeuwse stadsarchieven van het oude Hertogdom Brabant. De kern van het archief bestaat uit de archieven van © Stadsarchief Leuven

het stadsbestuur en de vroegere gemeenten Heverlee, Kessel-Lo en Wilsele. Naast de archieven van deze lokale overheden bewaart het stadsarchief ook archieven van

LEZING Koning Albert I:

held en vredesvorst

In samenwerking met Stadsarchief Leuven

personen, instellingen en bedrijven die op een of andere manier hun stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van Leuven. Het archief beheert ook historisch interessante verzamelingen van kaarten, plannen, foto’s, tekeningen, Leuvense kranten, administratieve literatuur,

Koning Albert I (1875-1934) is voor zijn tijdgenoten een heroïsch personage. Deze heldenstatus is uniek in de geschiedenis van de Belgische monarchie.

historische literatuur over Leuven en omstreken, en privéverzamelingen, zoals de aangekochte collecties van Leuvenaars Eugène Sprengers en Rik Uytterhoeven. Rijschoolstraat 4,

Geen andere Koning der Belgen heeft ooit een prestige verworven dat vergelijkbaar is met dat van Albert I. De “universele verering” van Albert I, zo schrijft Georges Rency in een huldeboek uit 1934, is er gekomen omdat de Koning “het ideaal van rechtschapenheid, loyaliteit, morele en fysieke moed op een prachtige wijze incarneerde”.

3000 Leuven, +32 16 30 08 70, [email protected], www.leuven.be/archief

Meer over SALSA! Vzw In 2005 kreeg het stadsarchief een vriendenkring met de dynamische naam SALSA!, Samen Actief voor het

Waren er vóór Albert I in België dan geen grote Koningen of (koninklijke) Belgische helden? Waaraan heeft koning Albert I zijn status van ridderlijke held te danken en hoe manifesteerde de verering van de Koning-Ridder of Koning-Soldaat zich? Deze vragen vormen de leidraad van deze lezing door Prof. dr. Gustaaf Janssens.

Leuvens Stadsarchief! Deze vriendenkring wil de werking

» » Locatie: Stadhuis»

[email protected],

Grote Markt 9, 3000 Leuven


» » Lezing om 11 uur door prof. dr. Gustaaf Janssens

» » Reservatie via [email protected] of +32 16 30 08 69 »» Deze activiteit is opgenomen in het parcours

toegankelijk voor mensen met een visuele beperking zie p.32

»»

– PAGINA 6 –

en de uitstraling van het stadsarchief ondersteunen en de kennis van het lokale verleden bevorderen. Dit gebeurt via de nieuwsbrief ‘SALSA!.doc’ die viermaal per jaar verschijnt en nieuws brengt uit het stadsarchief. Ruimere historische studies komen aan bod in de ‘SALSA!cahiers’.

www.leuven.be/archief

programma leuveN KONINKLIJKE LEUVENSE GIDSENBOND

RONDLEIDING Op wandel met Pieter Coutereel In samenwerking met studenten Culturele Studies KU Leuven

Ontdek meer over de Leuvense held Pieter Coutereel en zijn strijd voor de rechten van de ambachtslieden. Wandel mee en laat je bovendien onderdompelen in de wondere wereld van de ambachten.

Wil je Pieter Coutereel beter leren kennen en kennismaken met de Leuvense ambachten van vroeger en nu? Neem dan deel aan de gegidste wandeling. Aansluitend kan je genieten van een demonstratie keramiekkunst in het atelier van Luk Versluys. Omdat de plaatsen beperkt zijn, dien je je vooraf in te schrijven. Je kan je voor één van beide of voor beide activiteiten inschrijven. »» Vertrek: Stadhuis » Grote Markt 9, 3000 Leuven

In de 14e eeuw was Pieter Coutereel als meier de vertegenwoordiger van de hertog in Leuven. Op dat moment hadden de Leuvense patriciërs de politieke leiding van de stad in handen. Dit was helemaal niet naar de zin van de ambachtslieden. In een tijd van economische moeilijkheden verzetten ze zich tegen de onderdrukking door het bestuur. Ondanks het feit dat Pieter Coutereel zelf een patriciër was, won hij toch het vertrouwen van de ambachtslieden en kwam hij voor hen op. In 1360 verscheurde hij het charter dat bepaalde dat de schepenbank enkel uit patriciërs samengesteld mocht zijn. Zo verdeelde hij de macht onder de ambachtslui en de patriciërs. Dankzij deze daad kon Leuven als eerste stad in Brabant het politieke alleenrecht van de patriciërs doorbreken.


» » Rondleidingen om 11, 13, 15 en 17 uur » » Duur: ca. 1 uur

» » Reservatie: [email protected] of 0478 75 60 71

» » Maximum 25 personen per groep

» » http://coutereelwandeling.wordpress.com

»» Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking, zie p. 32

»» »» Keramiekdemonstratie »» Locatie: Winkelgalerie Luk Versluys

Maria-Theresiastraat 123, 3000 Leuven

» » Demonstratie om 12.30, 14.30, 16.30 uur »» Duur: ca. 45 min.

»» Reservatie: [email protected] of 0478 75 60 71

Detail uit schilderij André Hennebicq, gotische zaal stadhuis © M Leuven

» » Maximum 25 personen per groep

© Dirk Leemans

– PAGINA 7 –

programma leuven Meer over Koninklijke Leuvense Gidsenbond De gediplomeerde gidsen van de Koninklijke Leuvense Gidsenbond staan klaar voor iedereen die Leuven een beetje beter wil leren kennen. Zij bezoeken wat jij wil en trakteren je op leuke en interessante verhalen uit de geschiedenis van de stad. Zo kom je waarschijnlijk op plaatsen waar je anders niet zou komen. Ze organiseert ieder jaar ook zelf een aantal wandelingen. Toerisme Leuven, Naamsestraat 1, 3000 Leuven,

© Marco Mertens

KONINKLIJK VERBOND DER JAARTALLEN LEUVEN VZW

+32 16 20 30 20, [email protected], www.gidsenleuven.be

Meer over studenten culturele studies KU Leuven Het Instituut voor Culturele Studies van de KU Leuven tracht een brug te slaan tussen cultuurwetenschappelijk onderzoek en de praktijk van de culturele sector. Sinds 2007-2008 biedt de Faculteit Letteren een eenjarig masterprogramma ‘Culturele Studies’ aan. Het Instituut richt zich zowel

RONDLEIDING Leve de Mannen van het Jaar! Het fenomeen rond de Leuvense Jaartallen bestaat sinds 1890. Van dan af verenigen mannen met hetzelfde geboortejaar zich vanaf hun 39ste in een vriendenkring voor het leven. Eind 2011 werd dit Leuvense Jaartallenleven door UNESCO erkend als Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid! Verschillende leden van de Jaartallen vertellen over de heldhaftigste Mannen van het Jaar: stichters, pioniers, vernieuwers... stuk voor stuk mannen met zin voor engagement, vriendschap en solidariteit.

tot studenten, als tot het bredere publiek dat via lezingen, congressen, workshops en andere evenementen op de hoogte wil blijven van het acade mische onderzoek rond cultuur in de hedendaagse zin van het woord. www.culturelestudies.be

700 leden tellen de Jaartallen op dit moment en ze zijn allemaal een beetje held. Het is immers dankzij hun inzet dat deze unieke vorm van verenigingsleven rond de Mannen van het Jaar al zo lang bestaat. In maart 2012 werd al de 135ste vriendenkring gesticht. Op Erfgoeddag zetten de Mannen van het Jaar enkele historische helden(daden) op een rij. Frans Delfosse bijvoorbeeld, voorzitter van de Mannen van 1910, riep in 1961 het overkoepelende Verbond der Jaartallen in het leven.

– PAGINA 8 –

programma leuveN Meer over Koninklijk Verbond der Jaartallen Leuven vzw

geboortejaar en organiseren tussen

Leuven een plaats op de Inventaris

hun veertigste en vijftigste verjaardag

van Immaterieel Cultureel Erfgoed

allerlei activiteiten. Het uiteindelijke

Vlaanderen. Eind november 2011 werd

Het Koninklijk Verbond der Jaartallen

doel is om samen hun vijftigste ver-

het Jaartallenleven door UNESCO

werd in 1961 in het leven geroepen om

jaardag met veel luister te vieren.

ook toegevoegd op de Representa-

de verschillende vriendenkringen van

De traditie wil bovendien dat elk jaar-

tieve Lijst voor Immaterieel Cultureel

de ‘Mannen van het Jaar’ samen te

tal hierbij een eigen embleem, vlag en

Erfgoed van de Mensheid.

brengen. Deze vriendenkringen, ook

kostuum kiest. +32 489 40 52 94,

wel ‘de Jaartallen’ genoemd, zijn een uniek Leuvens fenomeen sinds 1890.

Ondertussen zijn er al 135 Vrienden-

[email protected],

Mannelijke Leuvenaars verenigen zich

kringen ‘Mannen van het Jaar’.

www.jaartallen.be

op basis van hun gemeenschappelijk

In 2009 kreeg het Jaartallenleven in

In 1968 werd reeds in de schoot van het Verbond de ‘Orde van de Pietermannen’ gesticht. In 1974 verscheen het eerste naslagwerk over de geschiedenis van de Leuvense Jaartallen ‘De folklore der Mannen van het Jaar te Leuven’. Een werk van de hand van stadsarchivaris én lid van de Mannen van 1925 Marcel Peeters. Datzelfde jaar jaar bracht François Breckpot van de Mannen van 1929 de Brusselse Meyboom naar Leuven: dit was het begin van de Meyboomtraditie binnen Blok 9. Dankzij de opmerkzaamheid van Jacky Gilliams van de Mannen van 1930 werd de Abrahamviering in 1975 in de feestviering ingelast. Hij wist informatie te verzamelen over de ‘Abrahamviering’ in Oosterhout (Nederland). De Mannen van 1925 namen als eerste Leuvense vriendenkring deel aan de feesten daar. Later volgde ook het Abrahambeeld in het stadspark. In 1988, dankzij de gedrevenheid van Arthur Dewit, Verbondsvoorzitter en lid van de Mannen van 1918, kwam er eindelijk een standbeeld voor de Jaartallen: het werd de Ballon van de Vriendschap op het Herbert Hooverplein. Dewit lag daarnaast ook aan de basis van de ‘Speciale Kinderdag’. In 2005 werd onder impuls van André Van de Putte het Verbondskoor ‘De Joorzangers’ gesticht. Een dertigtal mannen luisteren met hun gezang, hoofdzakelijk in ’t Leives dialect, niet enkel diverse

jaartalactiviteiten op, maar verlenen ook hun medewerking aan bijvoorbeeld de jaarlijkse ‘Missa Lovaniensis’. Meer over deze en andere helden uit het Jaartallenleven ontdek je aan de hand van archiefmateriaal in de Raadskelders van het stadhuis. De Joorzangers treden om 14 uur op. Op de pui van het stadhuis op de Grote Markt brengen ze hulde aan de helden van de Mannen van ’t Joor, onder andere met het lied ‘Dan wedde ze Fieeteg Joor’. » » Locatie: Raadskelders stadhuis» Grote Markt 9, 3000 Leuven


» » Open van 10 tot 18 uur »»

» » Optreden Joorzangers om 14 uur, pui stadhuis

© Marco Mertens

programma leuven

Graf van Wallace Hartley © encyclopedia-titanica.org

CAMPANAE LOVANIENSES

CONCERT Orkestmuziek van de Titanic: een ode 100 jaar later

In samenwerking met de beiaardiers An Lommelen, Luc Rombouts en Marc Van Eyck

De vier Leuvense beiaarden eren de muzikale helden van de Titanic. De zeven orkestleden, waaronder een jonge Luikenaar, bleven spelen en gingen uiteindelijk mee ten onder met het schip. Hun licht verteerbare salonmuziek wordt vertaald op de beiaard. Precies een eeuw geleden speelden zeven bescheiden musici zich een plaats in de geschiedenis. Toen de Titanic in de nacht van 14 op 15 april 1912 zonk in de ijskoude oceaan, bleven de leden van het scheepsorkest musiceren tot ze ten onder gingen met het schip. De jongste van hen was Georges Krins, een 23-jarige violist uit Luik. Omdat ze tot hun dood op post zijn gebleven, zijn de bandleden van de Titanic als muzikale helden de geschiedenis ingegaan.

– PAGINA 10 –

Een krantenartikel schreef: “The part played by the orchestra on board of the Titanic in her last dreadful moments, will rank among the noblest in the annals of heroism at sea.” 40.000 toeschouwers waren getuige van de begrafenisstoet van orkestleider Wallace Hartley in zijn geboortedorp Colne. Het lichaam van Krins werd nooit gevonden. Later beweerden sommigen dat de muziek van de band wellicht een aantal passagiers te lang in de waan gelaten heeft dat er niets ernstigs aan de hand was. Maar dat heeft niets afgedaan aan het mythische karakter van hun muzikale daad. Het repertoire van de band is bekend gebleven en wordt nog geregeld uitgevoerd. Het bestond uit romantische salonmuziek van Tsjaikovski, Kreisler, Dvorak en tijdgenoten, maar ook uit lichtere muziek van bijvoorbeeld Scott Joplin. Volgens de legende was hun laatste nummer ‘Nearer my God to Thee’.

programma leuveN Meer over Campanae Lovanienses Sinds 1988 wordt het klokken- en beiaardgebeuren in Leuven gepromoot en gecoördineerd door Campanae Lovanienses. De vereniging telt meer dan 300 leden en organiseert tal van activiteiten, zoals concerten, lezingen, beiaardtrips, het gezamenlijk paasluiden enz. In 2008 bracht de vereniging het overzichtswerk ‘Campanae Lovanienses’ uit, waarin onder meer een overzicht wordt gegeven van alle klokken en beiaarden in Groot-Leuven. [email protected],

© www.squidoo.com/musical-heroes-wallace-hartley-titanic-band

www.campanaelovanienses.be, www.kuleuven.be/cultuur/beiaard

Honderd jaar later laten de vier Leuvense beiaarden de muziek van de Titanic, als hommage aan de musici, door de Leuvense ether klinken. » » Locaties:

14-14.30 uur Toren Universiteitsbibliotheek

» » EXTRA Wie snel een plaats reserveert, kan de bespe-

ling in de toren van de Universiteitsbibliotheek live meemaken

(Luc Rombouts) Monseigneur Ladeuzeplein 21, Leuven, te beluisteren vanuit de toren (zie onder), vanop het Ladeuzeplein of in de tuin van het Erasmushuis 14.30-15 uur Sint-Pieterstoren (An Lommelen),

» » Reservatie via http://forms.kuleuven.be/a0025/ of [email protected], Maximum 25 personen

» » Verzamelen om stipt een half uur voor de bespeling: om 13.30 uur aan de ingang van de Universiteitsbibliotheek

Grote Markt, Leuven, te beluisteren vanop een van de banken of terrasjes op de Grote Markt 15-15.30 uur Sint-Geertruitoren (Marc Van Eyck), Halfmaartstraat 26, Leuven, te beluisteren vanuit de tuin van de Sint-Geertuiabdij of vanuit het Klein Begijnhof 15.30-16 uur Toren Groot Begijnhof (An Lommelen), Schapenstraat, Leuven, te beluisteren vanop het grasplein rondom de kerk of vanuit de omliggende straatjes van het Groot Begijnhof » » Stadsplan locaties 1289

» » Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking, zie p. 32 »»

»» © www.squidoo.com/musical-heroes-wallace-hartley-titanic-band

programma leuven

centrale bibliotheek Leuven

TENTOONSTELLING

EX CATHEDRA en digitaal labo ‘Ex Cathedra. Het leren zoals het was’ belicht Leuvense collegedictaten of studentencursussen uit de 16e tot de 18e eeuw. Ze geven ons niet alleen een mooi beeld van de manier waarop er in die tijd werd onderwezen aan de universiteit, maar ook van het toenmalige Leuvense studentenleven. Via een fototentoonstelling kan je zien hoe deze oude cursussen op deskundige wijze gerestaureerd worden. Kinderen van 9 tot 12 jaar kunnen aan de hand van een speurboekje de tentoonstelling bezoeken. Bovendien kan je op Erfgoeddag heel exclusief een kijkje nemen in het digitale labo van de Universiteitsbibliotheek. De huisfotograaf is er aan het werk en legt uit hoe hij kostbare werken digitaliseert en welke problemen zich daarbij kunnen voordoen.

De ezelsbrug werd gebruikt in de logica. Onbezonnen studenten die het juiste gebruik van de syllogismen niet kennen, vallen in de ezelspoel, Centrale Bibliotheek KU Leuven © Bruno Vandermeulen, KU Leuven

– PAGINA 12 –

TENTOONSTELLING EN ZOEKTOCHT helden in de

bibliotheek

In de Universiteitsbibliotheek van Leuven zitten verschillende soorten helden verborgen. Mannen en vrouwen van de wetenschap bijvoorbeeld. Hun ideeën en ontdekkingen geven aanleiding tot een stroom van publicaties die nooit ophoudt. Daarnaast is, zoals bekend, de geschiedenis van de Leuvense Universiteitsbibliotheek sterk verbonden met de beide Wereldoorlogen. Dit gegeven heeft een ander soort helden opgeroepen

programma leuveN Meer over de Universiteitsbibliotheek Leuven

De Verenigde Staten brengen hulpgoederen naar het noodlijdende België. Miniatuur in: Patriotisme & endurance. Lettre pastorale de S.E. le cardinal Mercier, Noël, 1914.© Centrale Bibliotheek KU Leuven

De Centrale Bibliotheek vormt samen met de tien faculteits- en campusbibliotheken van de KU Leuven de Universiteitsbibliotheek, goed voor een collectie van circa 4 300 000 boekdelen. Niet enkel de Centrale Bibliotheek is gevestigd in het gebouw aan het Mgr. Ladeuzeplein, maar ook het Universiteitsarchief, het Kunstpatrimonium en nog enkele andere erfgoedinstellingen. De Centrale Bibliotheek doet samen met de Maurits Sabbebibliotheek dienst als bewaarbibliotheek voor de geesteswetenschappen, maar werkt daarnaast ook aan de uitbouw van enkele gespecialiseerde collecties. De leeszalen zijn bijzonder in trek als studieomgeving. De bibliotheek vervult ook een brede culturele rol, zowel binnen de universiteit als naar het grote publiek. Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven, +32 16 32 46 60, [email protected], http://bib.kuleuven.be/bibc/

waar overal in het gebouw naar verwezen wordt. Voor Erfgoeddag worden al deze helden voor het voetlicht gebracht. Zoals de helden op de doeken van de Brusselse schilder Ciamberlani bijvoorbeeld of de ongelukkige hoofdbibliothecaris Van Cauwenberghe, die zowel na WOI als WOII de bibliotheek van de grond af moest heropbouwen.

» » Locatie: Universiteitsbibliotheek Leuven» Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven

»» Stadsplan locatie 2


» » Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen en kinderen (-12 jaar) ontwikkeld.


gankelijk voor mensen met een auditieve beperking,

Voor de kinderen is er een zoektocht. Aan de hand van verhalen over de geschiedenis van het gebouw kunnen ze zelf op zoek naar de verborgen en minder verborgen helden in de bibliotheek.

zie p 33 »»

– PAGINA 13 –

programma leuven

ACADEMIE VOOR HET LEUVENS DIALECT

Rondleiding Helden op

het kerkhof

Meer over Academie voor het Leuvens dialect Een paar Leuvenaars besloten 22 jaar geleden dat er iets

Op het stadskerkhof van Leuven zoeken we naar sporen en herinneringen van helden en heldinnen uit alle lagen van de samenleving. Verhalen over het leven en de heldendaden van wetenschappers, militairen, weerstanders, sporticonen en vele anderen passeren de revue. De gids brengt ze terug tot leven door zijn geanimeerd relaas in het Leuvens dialect.

moest gebeuren om hun mooie dialect in stand te houden. Vandaag is de Academie nog amper weg te denken uit het culturele leven in de Dijlestad. Men wordt lid voor de schappelijke prijs van 12 euro, te storten op IBAN BE75 0012 6793 0951. Leden ontvangen viermaal per jaar het ledenblad ‘Ons Leives’, in het Leuvens natuurlijk. Er zijn ondertussen al verschillende publicaties uitgegeven. De Academie zet zich bovendien in voor het goede doel en verleent gratis hulp aan verenigingen

“Wee het land dat geen helden heeft, wee het land dat helden nodig heeft.” dixit Bertolt Brecht. Jammer genoeg verwerven de meeste mensen hun status van held pas nadat ze overleden zijn of “naar de eeuwige jachtvelden vertrokken zijn.” Vanop het Leuvens stadskerkhof zoekt de Academie voor het Leuvens Dialect naar sporen van helden.

en privépersonen bij het omzetten van teksten in het Leuvens dialect. +32 16 23 71 04, [email protected], www.onsleives.be » » Locatie: Stedelijke begraafplaats»

Kerkhofdreef 7, 3001 Leuven (aan de Philipssite)

Oorlogsgraven, monumenten voor weerstanders en vuurkruisen vallen het meest op. Nochtans worden hier ook vele anderen begraven, in een columbarium bijgezet of uitgestrooid, die omwille van hun prestaties tijdens hun leven tot held verheven werden. Over deze minder zichtbare helden op het kerkhof, vertellen de leden van de Academie voor het Leuvens Dialect. Ze leiden je langs een wirwar van laantjes en paadjes op het stadskerkhof en brengen in het Leuvens dialect het verhaal van deze helden en dat van vele anderen die er niet eens hun laatste rustplaats hebben gevonden. Sporthelden, wetenschappers, kunstenaars, brandweerlui tot zelfs tieners die een uitzonderlijke daad stelden.

– PAGINA 14 –

»» Vertrekpunt: onthaalrotonde bij de hoofdingang »» Stadsplan locatie 3

» » Rondleidingen Om 10, 11, 14, 15 en 16 uur » » Duur: 45 min.

» » Deze activiteit is opgenomen in het parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking, zie p. 32 »»

programma leuveN

© Jan De Vijver

ZOEKTOCHT Ontdek de

helden van M

M herbergt heel wat helden in haar vaste collectie: van de Heilige Christoffel tot Isala van Diest. Op Erfgoeddag krijgen de gezinnen de kans om deze helden en hun verhaal te ontdekken aan de hand van een speurboekje. Na deze speurtocht mag ieder gezin stemmen op hun persoonlijke held. Uit alle inzendingen wordt daags nadien een winnaar gekozen en in de week na Erfgoeddag wordt het winnend gezin persoonlijk gecontacteerd. Dit gezin krijgt een M-bassadeurs-gezinskaart van M!

DEN BOSCH VERSUS VAN CAECKENBERGH

Quizheld

Ook in de M- tentoonstellingen zijn uiteen lopende helden en heldinnen ruim vertegenwoordigd! Ontdek ze in de tentoonstellingen van Van Caeckenbergh en de Den Bosch collectie in een speelse kids quiz. Voor alle jonge speurneuzen én hun ouders!

Patrick Van Caeckenbergh maakt fantasierijke collages en sculpturen. Met weinig middelen maakt hij kunstwerken die onze verbeelding prikkelen en ons herinneren aan fabels en sprookjes. Ze hebben grappige vormen en lijken wel uit een andere wereld te komen. Het Noordbrabants Museum van Den Bosch sluit voor enige tijd zijn deuren omwille van ingrijpende uitbreidingswerken. Voor de periode van een half jaar zijn een 30-tal topwerken uit Den Bosch te gast in M. Prachtig laatgotisch beeldsnijwerk, unieke stadsgezichten uit de 15e en 16e eeuw, navolgers van Bosch, Rubens en Van Dijck sluiten naadloos aan bij 19e-eeuwse werken van onder meer Vincent Van Gogh en James Ensor. » » Locatie: Museum M»

Leopold Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven




»»

– PAGINA 15 –

programma leuven

© Meredith Geldof

Meer over M-Museum Leuven

Meer over Matrix

M opende in september 2009 haar deuren. Een fonke-

MATRIX Centrum voor Nieuwe Muziek houdt zich bezig

lend nieuw gebouw in een unieke combinatie met het

met klassieke muziek van na 1950. De werking bestaat

oude gedeelte: het huis Vander Kelen-Mertens, de aca-

uit twee luiken: een documentatiecentrum met een ruime

demie en het college van Savoye. Ook binnen de werking

collectie boeken, partituren en opnames en een eigen

komt oud naast nieuw te staan.

educatieve werking.

M voert een actief tentoonstellingsbeleid waar zowel

Via workshops, lessen, lezingen, stages etc. willen we

hedendaagse kunst als oude kunst een plaats heeft. In de

kinderen, jongeren en volwassenen gevoelig(er) maken

vaste collectie krijg je een overzicht van de kunstproduc-

voor nieuwe muziek, niet als iets zonderlings uit een

tie in Leuven en Brabant van de 15e tot 19e eeuw.

ivoren toren, maar als een wezenlijk deel van de cultuur waarin we leven.

Leopold Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven,

Minderbroedersstraat 48,

+32 16 27 29 29,

3000 Leuven,

[email protected],

+32 16 33 20 43,

www.mleuven.be

[email protected], www.matrix-new-music.be

– PAGINA 16 –

programma leuveN MATRIX

FILMVOORSTELLING muziek voor helden

Medea hielp haar geliefde Jason aan het gulden vlies, maar vermoordde later haar beide zoontjes uit wraak voor Jasons affaire.

De stoere Hercules, de onfortuinlijke Orfeo, de wraakzuchtige Elektra, maar ook moderne helden: allen hebben ze componisten geïnspireerd. Een korte film leidt je doorheen fragmenten uit hedendaagse opera’s. Ook kinderen kunnen proeven van een speciaal voor hen gecreëerd stukje muziektheater vol heldendaden.

Ontdek in de filmmontage hoe respectievelijk Joachim Brackx, Walter Hus en Wim Henderickx deze drie (anti)helden muzikaal hebben vormgegeven in hun hedendaagse opera’s en muziek theater.

Elektra wil wraak nemen voor de moord op haar vader en koning Agamemnon, maar gaandeweg eist de vergeldingsdrang steeds meer zijn tol. Orfeo kon niet aan de lokroep weerstaan om net niét om te kijken toen hij zijn geliefde Euridice ging terughalen uit de onderwereld.

Ook speciaal voor de jonge bezoekers worden twee korte filmpjes getoond. Het ene filmpje laat kinderen proeven van een stukje muziektheater vol heldendaden. Het tweede verbeeldt verschillende muzikale striphelden, gemaakt door en voor kinderen. Enkele hogeschoolstudenten - voor wie deze Erfgoeddag het eindpunt is van een langlopend traject - nemen je die middag graag op sleeptouw. » » Locatie: M - Museum Leuven (forumzaal)» Leopold Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven




» » Deze activiteit is opgenomen in het parcours

toegankelijk voor mensen met beperkte mobiliteit zie p. 32

Fragment uit Medea van Wim Henderickx © Muziektheater Transparant

– PAGINA 17 –

programma leuven

PROJECT DAMIAAN VANDAAG

Affiche van de geplande Damiaanviering in 1914 die er vanwege de oorlog niet kwam (© KADOC-KU Leuven)

TENTOONSTELLING Held

en heilige – Damiaan in de spotlights In samenwerking met KADOC

Het grote publiek heeft nooit getwijfeld aan Damiaans heldenstatus. Uiteindelijk werd de held van Molokaï door de katholieke kerk in 2009 na een moeizaam proces heilig verklaard. Aan de hand van origineel beelden bronnenmateriaal (foto’s, affiches, kranten, citaten, getuigenissen …) werp je een blik op de heldenstatus van Pater Damiaan vanaf zijn vertrek naar Molokaï in 1873 tot en met zijn heiligverklaring in 2009. Langzaam kreeg Damiaans werk op Molokaï bekendheid en groeide zijn heldenstatus. Bij zijn dood ging er een schokgolf door de wereld. Wereldwijd schreef de pers over de dood van de Held van Molokaï. Na zijn dood kreeg Damiaans levenswerk nog meer weerklank. De bewondering en de verering van zijn figuur groeiden zienderogen. Tal van herdenkingen en vieringen brachten Damiaans heldendaden nadrukkelijker in beeld, zoals in 1936 de overbrenging van zijn lichaam, in 1989 de honderdste verjaardag van zijn overlijden, in 1995 zijn zaligverklaring, in 2005 de Grootste Belg-verkiezing en in 2009 zijn heiligverklaring. Het zijn sleutelmomenten in de publieke heldenverering van Damiaan.

» » Locatie: Damiaancentrum»

Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven



» » Deze activiteit loopt nog tot maandag 31 december 2012



– PAGINA 18 –

programma leuveN

Standbeeld van Pater Damiaan door Constantin Meunier (1894) op zijn oorspronkelijke standplaats in het stadspark in Leuven, omstreeks 1900 (Damiaan Documentatie- en Informatiecentrum, Leuven)

MULTIMEDIAPRESEN TATIE Met Damiaan de straat op

Damiaan verovert het straatbeeld! Waarom kiezen steden en gemeenten voor een Damiaanplein, -straat, - laan of – beeld? Bepaalde steden en gemeenten zorgden voor een duurzame aanwezigheid van Pater Damiaan in hun stad of gemeente door een straat, een laan of een plein naar hem te noemen. Of door een Damiaanbeeld op te richten op een publieke plaats. Vertrekkend van de kaart van Vlaanderen gingen we op zoek naar deze steden en gemeenten en vroegen we naar hun beweegredenen voor een Damiaanstraat, -laan, -plein of –beeld. Zo blijkt dat de naam (Pater) Damiaan vooral positieve associaties oproept. Hij staat voor universele menselijke waarden als solidariteit, respect, samenwerking, inzet en volharding; waarden die een maatschappij en haar bewindvoerders vroeger en nu belangrijk vinden. » » Locatie: Damiaancentrum»






Filmaffiche van Le Pèlerin de l’Enfer (1946), fragment videohoes (© Belfilm vzw)

FILMVOORSTELLING Damiaan filmheld! Twee vergeten films

Twee vergeten Damiaanfilms worden opnieuw gedraaid en gepromoot met de originele filmaffiches. De heroïek van Damiaans leven inspireerde meer dan één filmregisseur. De meest bekende Damiaanverfilming is waarschijnlijk de erg gemediatiseerde film ‘Molokaï. The Story of Father Damien’ (1999) van de Nederlands-Australische regisseur Paul Cox. De publieke aandacht voor deze Damiaanfilm en de onverbiddelijke voortschrijdende tijd brachten oudere Damiaanfilms

– PAGINA 19 –

programma leuven in de vergetelheid. Op deze Erfgoeddag worden twee oudere, vergeten Damiaanfilms opnieuw gedraaid. ‘Le Pèlerin de L’Enfer’ (1946) werd geregisseerd door Henri Schneider. Robert Lussac speelt Damiaan. ‘Molokaï. L’Isla Maldita’ (1959) werd geregisseerd door Luis Lucia. Javier Escriva vertolkt de figuur van Pater Damiaan. » » Locatie: Damiaancentrum»

TENTOONSTELLING

niet-alledaagse helden in de Leuvense geneeskunde






Meer over Project Damiaan Vandaag

Het Historisch archief van UZ Leuven laat enkele van haar boegbeelden herleven. Het museum HistarUZ brengt enkele artsen in beeld die tot vandaag bepalend zijn geweest voor de kwaliteitsvolle geneeskunde in Leuven en daarbuiten. Hun voorbeelden werken nog steeds inspirerend. Een beknopt portret van enkele van de protagonisten uit de tentoonstelling:

Het Project Damiaan Vandaag, een gezamenlijk initiatief van de Nederlandse en de Vlaamse tak van de religieuze Congregatie van de Heilige Harten, wil de figuur van Pater Damiaan promoten bij jong en oud. De historische Pater Damiaan én zijn actuele erfenis staan centraal. Het Project behelst een documentatie- en informatiecentrum dat zich bezig houdt met de verzameling, de bewaring en de ontsluiting van het religieus erfgoed rond Pater Damiaan. Ook het Damiaanarchief wordt in Leuven bewaard. Het werd overigens recent geïnventariseerd. Geïnspireerd door de historische figuur van Pater Damiaan en door de waarden die hij belichaamde, wil het

Andreas Vesalius (1514-1564) Hij studeerde eerst in Parijs, later in Leuven en doceerde in Padua. In Leuven ging hij samen met Frisius (1508 – 1555) op “strooptocht” om lijken te stelen op de galgenberg. Zijn analyses publiceerde hij in 1543 zijn opus magnum: ‘De Humani Corporis Fabrica’ (Over de bouw van het menselijke lichaam). In dit boek verbeterde hij ook de fouten en onnauwkeurigheden van de oude anatomen.

Project vandaag een onthaal- en ontmoetingscentrum, een plaats van geloof en bezinning zijn. © Philippe Debroe

Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven , +32 16 31 63 68, [email protected], www.damiaanvandaag.be

– PAGINA 20 –

programma leuveN van der Schueren werd in 1940 tot eerste algemeen directeur van de universitaire ziekenhuizen Leuven benoemd. Hij was medebezieler bij de oprichting van de Lovanium Universiteit in Belgisch-Congo.

Meer over HistarUZ Een indrukwekkende unieke verzameling erfgoed van instrumenten, medisch- en paramedisch materiaal tot allerhande boeken, foto’s en documenten stellen we tentoon in de oudste verpleegeenheid van UZ SintRafaël en gelijkvloerse verdieping.

© HistarUZ

Philippus Verheyen (1648-1711) Filip Verheyen was een van de belangrijkste Leuvense artsen op het einde van de 17e eeuw. Verheyen was van arme komaf, en werkte als koewachter op de boerderij tot zijn 25ste. Pas daarna ging hij onderwijs volgen. Als gevolg van een ernstige infectie verloor hij in 1678 zijn been. Hij ging geneeskunde studeren, behaalde zijn doctorstitel in Leuven in 1683 en werd er professor in de Anatomie en de Chirurgie. In 1693 publiceerde hij een fraaie anatomische atlas ‘Corporis Humani Anatomiae’ die her haaldelijk werd herdrukt en in de landstaal vertaald.

Deze en nog meer portretten van medische revolutionairen, vind je in de kapel van de campus SintRafaël in de Kapucijnenvoer. Ook het museum van HistarUZ, waar de ziekenzorg van midden 20e eeuw terug tot leven komt, is op Erfgoeddag gratis toegankelijk.

die op een deskundige manier gearchiveerd en geconserveerd worden in het historisch archief van UZ Leuven. De kapel met zijn oorspronkelijk meubilair en het eerste auditorium staan eveneens open voor het publiek. Enthousiaste vrijwilligers loodsen je doorheen het boeiende verleden van

»» Locatie: Sint-Rafaël UZ Leuven»

het grootste ziekenhuis van België.

» » Blok J volg de signalisatie

en elke tweede en vierde zaterdag

» » Parking in de omgeving en op

groepen.


Kapucijnenvoer 35,

» » Deze activiteit loopt nog tot

+32 16 34 49 39,

» » Los van de speciale Erfgoeddag-

www.uzleuven.be/histaruz

Kapucijnenvoer 35, 3000 Leuven

Museum HistArUZ

Open elke donderdag van 9 tot 12 uur van 14 tot 17 uur. Of op afspraak voor

Sint-Jacobsplein

»» Open van 10 tot 18 uur

donderdag 26 april 2012

3000 Leuven, [email protected],

activiteit, is de vaste collectie

GRATIS doorlopend te bezoeken » » Deze activitieit is opgenomen in het parcours toegankelijk

voor mensen met een auditieve beperking en beperkte mobiliteit, zie p. 32-33

Gerard van der Schueren (1908-1977) uit Zulte behaalde zijn artsdiploma in 1931. Na een bijkomende opleiding in het Institut Curie in Parijs en in het Rockefeller Institute in New York werd hij in 1935 belast met de leerstoel van Anatomie, Radiologie en Radiotherapie in de Nederlandstalige afdeling van de faculteit geneeskunde. Gerard

Stuk voor stuk waardevolle objecten

© HistarUZ

Na Erfgoeddag, op donderdagavond 26 april, om 20 uur houdt HistarUZ een lezing over enkele heldhaftige professoren. Toegang is gratis. Inschrijven verplicht. Meer info: www.uzleuven.be/ histaruz

– PAGINA 21 –

programma leuven

Meer over De FactorY De FactorY is een laagdrempelig beeldend en sociaalartistiek atelier en richt zich voornamelijk op maatschap-

DE FACTORY

pelijk kwetsbare mensen. Via het actief bezig zijn met beeldende kunst en de deelname aan een bestaand

TENTOONSTELLING Expo Hero

cultuuraanbod, krijgen de deelnemers een actievere plaats in het maatschappelijk leven en groeit hun gevoel van zelfwaarde. De FactorY is een plaats om uit de isola-

In samenwerking met Koninklijke Leuvense Gidsenbond

tie te geraken, om contacten te leggen, om een positieve

Gedurende enkele maanden gingen de deelnemers van de FactorY op zoek naar de (anti-) held in zichzelf. Ze lieten zich inspireren door wereldleiders, Leuvense helden en helden uit hun leefomgeving. De tentoonstelling is het beeldend resultaat van deze zoektocht en staat in relatie met hun favoriete plekken in de stad.

De begeleider vertrekt steeds vanuit de belevingswereld

identiteit op te bouwen.

van elke deelnemer en focust zich op zijn krachten en mogelijkheden waarbij veiligheid en vrijheid steeds gewaarborgd worden. De klemtoon wordt hoofdzakelijk gelegd op het ontwikkelingsproces van de individuele deelnemers, dit zowel op artistiek, cultureel als op sociaal vlak.

Ware heldenverhalen en eerlijke getuigenissen werden onthuld en verbeeld in nieuwe werken. Schilderijen, tekeningen, collages, foto’s en beelden… en zelfs het ontstaans- en werkproces kan je bezichtigen. Tijdens de voorbereidende ‘heldenroute’ door Leuven koos elke factorist een favoriete locatie in de stad. Elk nieuw werk staat in dialoog met deze plek in de stad. Zo breken de beelden uit de ateliermuren en raken ze hopelijk ook jouw heldhaftige hart. » » Locatie: opek

Vaartkom 4, 3000 Leuven


» » Open van 10 tot 18 uur »»

Work in progress © Jochen Hantson en Marc Van Langendonck

– PAGINA 22 –

Vaartkom 4, 3000 Leuven, +32 16 23 84 27, [email protected]

programma leuveN

RONDLEIDING Scouting, elke dag een goede daad! Scouting klinkt voor velen bekend in de oren. Maar dat scouting ook symbool staat voor heldendaden, is misschien minder geweten. Tijdens de rondleiding focussen we op de ‘goede daad’ -penningen: het symbool bij uitstek van de vele heldendaden en van de opvoedkundige waarden van scouting. Wat betekent een goede daad vandaag en wat vroeger? Scouts helpen het Rode Kruis © Les Scouts

SCOUTS EN GIDSEN MUSEUM

TENTOONSTELLING

Scouting, heldendaden tijdens WOII

De ‘goede daad’ is een vaste waarde binnen scouting en staat voor een attitude. Van bij je belofte, geef je aan om elke dag een kleine of grote ‘goede’ actie te ondernemen. Daarom zit hulpvaardig heid in de scoutingmentaliteit ingebakken. De leden van de scouts stellen de mooie scoutswaarden centraal voor hun hele leven, zelfs zonder dat ze daarom als een held zouden moeten worden beschouwd. » » Locatie: Scouts en Gidsen museum» Kapel voormalige Sint-Geertruiabdij

Welke rol speelde scouts in het verleden, bijvoorbeeld tijdens de beide Wereldoorlogen en andere calamiteiten? Leden van de scouts zetten zich in om mensen in nood te helpen, zoals na de bombardementen. Ze stonden ook ten dienste van organisaties zoals het Rode Kruis. Sommigen onder deze helpers werden echter het slachtoffer van hun eigen hulpvaardigheid en bekochten hun inzet met de dood...

Sint-Geertruiabdij 5, 3000 Leuven » » Stadsplan locatie 8


» » Los van de speciale Erfgoeddagactiviteit, is de vaste collectie GRATIS doorlopend te bezoeken

»»

– PAGINA 23 –

programma leuven

Meer over Scouts en Gidsen Museum Het Scouts en Gidsen Museum werd gesticht in 1969 en is het meest uitgebreide en volledige scoutsmuseum van Europa. Aan de hand van voorwerpen, uniformen, kentekens,

DE KOERIER VAN NAVARRA VZW

vlaggen, foto’s en documenten maak je er kennis met de wereld van de scouting in België en daarbuiten, met onder meer wereldjamborees, inter-

Rondleiding Chièvres en

de Spaanse opstand

camp, geschiedenis Baden Powell... Je kunt het museum elke zondag van 15 mei tot 31 oktober bezoeken tussen 14 en 18 uur. Scouts en Gidsen Museum, Kapel voormalige Sint-Geertruiabdij, Sint-Geertruiabdij 5,

Vanuit het Convent van Chièvres brengt de gids het verhaal van de opstand van de Spaanse Comuneros (enkele Castilliaanse steden) tegen de uitbuiting door het hof van Keizer Karel. Vreemd genoeg deed Willem van Croÿ, heer van Chièvres en kanselier van de Keizer, zelf deze opstand ontstaan. Leider van de Comuneros Juan Bravo werd toen als een misdadiger onthoofd, maar is nu een nationale (anti)held.

3000 Leuven, + 32 16 81 95 86, [email protected], www.scoutsmuseum.be

Een greep uit de verzameling goede daad-penningen © Johan Doperé

Al enkele jaren verzorgt De Koerier van Navarra rondleidingen in het Leuvense Groot Begijnhof over thema’s uit de Spaanse 16e en 17e eeuw. In het kader van Erfgoeddag zet gids Ivo Hermans een figuur centraal die zowel uitstraling kent in onze Lage landen als in Spanje: Willem II van Croÿ, sieur van Chièvres en heer van Aarschot. Willem werd immers in Spanje kanselier van de tweede Vlaamse koning, Carlos Primero, hier bekend als Keizer Karel of Karel V van Duitsland. Karel was de zoon van de Spaanse kroonprinses Juana van Aragón, bijgenaamd La Loca, de waanzinnige, en van de Bourgondische hertog Filips de Schone die in Brussel resideerde. Filips werd de eerste Vlaamse koning van Spanje, genaamd Filipe Primero El Hermoso. Tijdens zijn regering en vooral onder die van zijn zoon Carlos, speelde Chièvres een voorname rol in het beleid. Toen de jonge Karel tijdelijk als koning Spanje verliet om tot keizer van Duitsland gekroond te

– PAGINA 24 –

programma leuveN Meer over De Koerier van Navarra vzw De Koerier van Navarra ontstond in 1991 als een kring rond de idee van de Hispanoflamencos. Op aanvraag organiseert de Koerier een verhalentocht doorheen het Leuvense Groot Begijnhof: een prachtig en evocatief decor waar de Koerier zijn vertelling focust op sporen van Spanje in Leuven. De Koerier van Navarra maakte eveneens enkele publicaties, dvd’s en cd’s die gerelateerd zijn aan de historische band met Spanje. Tervuursevest 130, 3000 Leuven, +32 (0)16 23 84 16, [email protected], www.kovana.com

Willem Van Chièvres © Koerier van Navarra

worden, nam Chièvres grotendeels de touwen in handen. Zeker tijdens de mislukte Castiliaanse opstand tegen het Vlaamse hof dat zich in Spanje zeer opportunistisch gedroeg tegenover de bevolking. Dit beroemde feit uit de Spaanse geschiedenis heet ‘La Rebelión de los Comuneros’ of de opstand der stedelingen. De grote held hierin is Juan Bravo van Segovia. Tijdens het bewind van Chièvres werd hij onthoofd als een misdadiger, maar nu wordt hij als een nationale en vooral ethische held gevierd. Leuven herinnert Chièvres voornamelijk als de schenker van het convent van Chièvres in het Groot Begijnhof. Dit grote huis en het Begijnhof zelf zijn de materiële aanhechtingspunten en het

prachtige decor voor de wandelvoordracht van de Koerier van Navarra. Tijdens de rondleiding zal duidelijk worden hoe Chièvres als financieel adviseur van Carlos Primero in Spanje, Vlamingen op de beste posten bracht. » » Vertrekpunt: Voor het Begijnhofcongreshotel» Groot Begijnhof 15, 3000 Leuven


» » Rondleiding om 16 uur » » Duur: 1 uur

» » Reservatie: [email protected] of +32 16 23 84 16 »»

– PAGINA 25 –

programma leuven

DOCUMENTATIE- EN ONDERZOEKS CENTRUM VOOR RELIGIE, CULTUUR EN SAMENLEVING

Tentoonstelling

communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen Rond de leeftijd van twaalf voelen veel kinderen zich een held of worden ze als een jonge held benaderd: ze vieren hun communie of lentefeest, gaan naar de “grote school”, ondergaan een initiatierite, zetten een stap naar de volwassenheid en – denk aan kindsoldaten – worden zelfs als zodanig behandeld (of denken dat toch). Rond die thematiek brengt curator Johan De Vos verschillende foto’s samen.

© Recyclart

de collecties van onder andere Spaarnestad, het Museum voor Midden-Afrika en Recyclart komen aan bod. » » Locatie: KADOC»

Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven

» » Stadsplan locatie !0


» » Deze activiteit loopt nog tot zaterdag 16 juni 2012 (van maandag tot vrijdag, van 9 tot 17 uur en op

Twaalfjarigen zijn helden. Kwetsbaar dus, soms. Ze doen hun communie of worden kindsoldaat. Ze zijn majorette of slaafje. Ze ondergaan een inwijdingsrite of vieren hun lentefeest. Twaalf jaar is een kanteljaar in het leven van een mens. Met 84 foto’s van twaalfjarigen stelt Johan De Vos een expositie samen. Het is werk van bekende fotografen zoals Carl De Keyzer, Jacques Sonck, Filip Claus, Michiel Hendryckx, Tim Dirven, Priscilla Bistoen en Freya Maes, naast anonieme amateurfotografen. Maar ook foto’s uit de eigen KADOC-collectie en

zaterdag van 9 tot 12.30 uur. Gesloten op zondag, behalve op de Erfgoeddag en op 1, 17, 18, 19 en 28 mei 2012) »»

Meer over KADOC KADOC bewaart en ontsluit het erfgoed inzake de wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving in Vlaanderen in zijn Belgische en internationale context. Het stelt dat erfgoed ook ter beschikking voor onderzoek.

© Kadoc

Zelf organiseert KADOC een veelheid van onderzoeksinitiatieven en publieksactiviteiten op dit themaveld. Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven, +32 16 32 35 00, [email protected], www.kadoc.kuleuven.be

programma programma LeuvenleuveN Heverlee

VZW CULTUREEL ERFGOED ANNUNTIATEN HEVERLEE

TENTOONSTELLING EN RONDLEIDING: Helden in Huis

In samenwerking met bibliotheek Secundair Onderwijs Heilig Hartinstituut Heverlee, bibliotheek DLO/ECHO Katholieke Hogeschool Leuven, basisschool en secundair onderwijs Heilig Hartinstituut Heverlee

Iedere tijd brengt zijn helden voort. Een klassiek epos is een geknipt filmscenario. Een laagje verf geeft oude helden als Damiaan opnieuw meer glans. En ridders zijn geen stoere verzinsels... Het eigentijdse resultaat van projectwerking op school wordt gekoppeld aan materiaal uit de eigen erfgoedcollectie. Deze tentoonstelling voert je doorheen het huis naar de schoolbibliotheek, een erfgoedplek waar papieren helden virtuele boegbeelden trotseren. In jeugdromans en in handboeken verschijnen historische figuren en fictieve personages met heldhaftige allures. De ridders staan met stip genoteerd in de handboekjes geschiedenis van het lager onderwijs. Sedert de ‘Leeuw van Vlaanderen’ etaleren ze ook hun heldenmoed in de Vlaamse jeugdliteratuur. De klassieke humaniora zweert van oudsher bij haar Homerische helden. Intussen zijn de heldhaftige exploten van Aeneas, Hercules en Theseus leer- en leesstof voor een ruimer schoolpubliek. De uitgeverij Averbode voerde in de voorbije decennia dan weer vele missiehelden ten tonele. Damiaan liet zich inzake heldenmoed zeker opmerken. Al deze helden worden in hun

De ridder : heldhaftig personage en rolmodel in het Vlaamse geschiedenisonderwijs. Wandplaat Edmond Van Offel/Bossaerts © Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee

originele verpakking vertoond. Maar ze krijgen ook een multimediale facelift en worden door leerlingen van 4 tot 17 jaar naar deze tijd getransponeerd. » » Locatie: Heilig Hartinstituut»

Algemeen onthaal en bibliotheek secundair onderwijs» Naamsesteenweg 355, 3001 Leuven - Heverlee

»» Stadsplan locatie !1



»»

– PAGINA 27 –

programma programma Leuvenleuven Heverlee THEATERMONOLOOG

WORKSHOPS Helden in

In samenwerking met Davidsfonds Heverlee, Project Damiaan Vandaag

In samenwerking met Rozemie Couckuyt, Magda Guelinckx, Karen Vanhaecht, Marat Vanoekelen en Margo Fannes

Mijn zoon Damiaan

Hoe is het om een held in huis te hebben? Woordkunstenares Tine Ruysschaert brengt een authentieke en verrassende kijk op Damiaan: vanuit het perspectief van zijn moeder. Een ontroerende kennismaking met Cato Abrahams, de vrouw die een held grootbracht. Tine Ruysschaert is soliste sinds 1972. Haar theaterprogramma’s zijn monologen of programma’s samengesteld uit het literaire werk van vooral Nederlandstalige of vertaalde auteurs. Zij was vanaf het begin van haar carrière regelmatig te gast in het Heilig Hartinstituut. Haar repertoire behoort tot het Vlaamse cultureel erfgoed. In haar monoloog ‘Mijn zoon, Damiaan’ verwerkt zij authentieke bronnen. » » Locatie: Heilig Hartinstituut Feestzaal, Naamsesteenweg 355, 3001 Heverlee


» » Theatermonoloog om 11 uur » » Reservatie verplicht:

[email protected] of +32 16 39 93 20 (maximum 800 plaatsen)

»»

huis

Voor helden van 4 tot 12 jaar zijn er verschillende workshops. Wil je komen meedoen? Reserveer snel een plaats. ‘Toen versloeg ik de draak’. Kom luisteren naar het verhaal van de ridder en maak je eigen heldenverhaal: » » Workshop ridderverhaal (vanaf 4 jaar): van 14 tot 15 uur en van 15 tot 16 uur

Geen held in de keuken? We slaan je tot ridder in de kasteelkookkunst. » » Kookworkshop (vanaf 6 jaar): van 14 tot 16 uur

Schrijf een heldendicht … en begin met een initiaal. » » Workshop initiaal tekenen (vanaf 8 jaar): van 10 tot 11 uur

Breng je ridderlijke gevoelens onbeschroomd op de planken. » » Workshop toneel en expressie (vanaf 8 jaar): van 14 tot 16 uur

Wees even dapper en vindingrijk als Theseus en Ariadne die de Minotaurus bestreden. Vind je eigen weg door jouw doolhof. » » Workshop Minotaurus doolhof (vanaf 10 jaar): van 14 tot 16 uur

» » Locatie: Heilig Hartinstituut»

Naamsesteenweg 355, 3001 Leuven - Heverlee


» » Reservatie: [email protected] of +32 16 39 93 20, maximum 20 plaatsen


»»

– PAGINA 28 –

programma programma LeuvenleuveN Heverlee Meer over vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee / Heilig Hart instituut

Meer over Davidsfonds Heverlee

Meer over Bibliotheek secundair onderwijs HHH

Davidsfonds is een culturele vereni-

Sedert 1950 beschikte het Heilig

ging in de zeer ruime betekenis van

Hartinstiuut over een centrale biblio-

Al meer dan 120 jaar zijn de zusters

het woord. Er is aandacht voor kunst,

theek. In 1989 werd een aparte biblio-

annuntiaten een begrip in het Leu-

geschiedenis, actualiteit, muziek,

theek voor het secundair onderwijs

vense, onder meer dankzij het Heilig

religie, natuur... Naast de nationale

opgericht en verhuisde een groot deel

Hartinstituut in Heverlee. Hun leven

evenementen, zijn er de activiteiten

van de collectie (60.000 exemplaren)

en werk leverden bijzonder boeiend

die door de lokale vereniging op zelf-

naar de aangepaste kelderverdieping

erfgoed op over de intense onder-

standige basis bedacht en uitgewerkt

van de Helleputtevleugel. In 2005

wijs- en andere activiteiten van de

worden.

werd de bibliotheek gereorganiseerd en werd een deel van het boekenma-

congregatie. En die beperken zich lang niet tot Leuven... Cultureel erfgoed

+ 32 16 23 67 74,

gazijn als open leercentrum ingericht.

bewaren op de plaats waar het heeft

[email protected]

Zo kunnen leerkrachten en leerlingen hier gedrukt en digitaal materiaal

gefunctioneerd, advies verstrekken

exploreren.

over omgaan met (onderwijs)erfgoed, organisaties in de regio (onderzoek,

Meer over Secundair onderwijs HHH

+ 32 16 39 91 30,

publiekswerking) en het overzeese

Het secundair onderwijs Heilig

[email protected],

erfgoed van de zusters annuntiaten

Hartinstituut Heverlee beoogt voor

[email protected]

koesteren, samen met de mensen ter

zo’n 2500 leerlingen een GPS te

plaatse, dat zijn de doelstellingen

zijn op het kruispunt van het leven.

van de vzw. Sedert 2009 draagt zij

Jongeren krijgen hier de kans om zich

trots het kwaliteitslabel van erkende

te oefenen in de kunst van het leren

Meer over Basisschool HHH

culturele archiefinstelling.

leren en het leren leven. Erfgoed biedt

De kleuterschool en de lagere school

uitgelezen kansen tot interdiscipli-

Heilig Hartinstituut Heverlee behoren

naire leerervaringen.

met 350 kleuters en 650 kinderen

samenwerken met andere erfgoed-

Naamsesteenweg 355, 3001 Leuven – Heverlee,

in de lagere school tot de grotere

+32 16 39 90 11,

+32 16 39 90 50,

scholen in het Vlaamse land. Samen

[email protected],

[email protected],

de onderwijskwaliteit behartigen en

www.hhh.be

www.hhh.be

streven naar een persoonsgebonden benadering van het kind zijn de streefdoelen. + 32 16 39 90 23, [email protected] , + 32 16 39 90 35, [email protected]

foto links © Davidsfonds/Infodok foto rechts © Margo Fannes

– PAGINA 29 –

programma programma Leuvenleuven Heverlee

KERK IN NOOD VZW

TENTOONSTELLING

ZOEKTOCHT Spek voor

De legendarische spekpater

mijn bek!

In het wagenhuis van de Abdij van Park maak je kennis met de charismatische norbertijn Werenfried van Straaten. Hij kwam kort na WOII op voor de ontredderde vluchtelingen uit het oosten van Duitsland. Al snel groeide zijn werk uit tot een wereldwijde katholieke hulporganisatie voor de verdrukte, vervolgde en de noodlijdende kerk. Met foto’s, tekst en kortfilms komt deze geschiedenis tot leven.

Speur mee naar grote en kleine helden op de site de Abdij van Park in Heverlee! Dit is een leerrijke en spannende tocht voor jong en oud. Je komt onder andere in het wagenhuis, op het kerkhof, je wandelt de vijvers rond en speurt op de abdijsite. » » Locatie: Kerk in nood»

Abdij van Park 5, 3001 Leuven-Heverlee

»» Stadsplan locatie !2

» » Tentoonstelling in Wagenhuis

LEZING Gereon, de geheim

agent van de spekpater

Tijdens zijn verblijf in Oostenrijk smokkelde pater Gereon regelmatig bijbels, kledij en medicijnen naar de andere kant van het IJzeren Gordijn. Met woorden, en meer nog met daden, hielp hij de onderdrukte norbertijnen in het toenmalige TsjechoSlowakije. Pater Gereon komt zelf vertellen over die spannende tijd.

Open van 10 tot 18 uur

» » Lezingen doorlopend tussen 10 en 18 uur in het wagenhuis

» » Zoektocht voor gezinnen Doorlopend tussen 10 en 18 uur

»»

Meer over Kerk in Nood vzw Kerk in Nood biedt actieve steun aan kerkgemeenschappen in meer dan 145 landen. Vanuit onze christelijke inspiratie ondersteunen wij bouwprojecten van kerken, kloosters en parochiale centra. Met studiebeurzen bieden we aan priesters en religieuzen een kans tot verdere vorming. Dankzij de aankoop en de verspreiding van boeken doen we aan evangelisatie en heel vaak ook aan alfabetisering. Investeren in mobiliteit voor de Derde Wereld is een andere prioriteit. Tot slot bieden we humanitaire hulp voor mensen die leven in moeilijke omstandigheden, zoals armoede, oorlogssituaties of onderdrukking. Abdij van Park 5, 3001 Leuven - Heverlee , +32 16 39 50 50, [email protected], www.kerkinnood.be

Programma programma Leuven-Wijgmaal leuveN

VAN WICMaeLE TOT Wijgmaal

RONDLEIDING Helden van

Wijgmaal

Welke mensen zijn in de loop der tijden van belang geweest voor Wijgmaal? We wandelen langs betekenisvolle plekken die verbonden zijn met de woonplaats, het leven of het werk van onze lokale helden. Wat herinnert ons nog aan hen en wat waren hun belangrijkste ‘wapenfeiten’? Enkele Wijgmaalse gidsen laten je kennismaken met de meest markante dorpsfiguren tijdens de gouden eeuw van Wijgmaal (1855-1955). Een greep uit de Wijgmaalse heldenrij: de mecenas, Edouard Remy, verschafte op economisch vlak met zijn industrieel complex op de Dijle en later langsheen het kanaal Leuven -Rupel werkgelegenheid en grote welstand aan honderden gezinnen in Wijgmaal en ver daarbuiten. Matt Rouwet bracht de Wijgmalenaren de betekenis en de waarde van het lokale erfgoed bij. Hij is bovendien de geestelijke vader van het Wijgmaalse patrimonium. Na WO II gaf hij zijn eerste notities uit over het historische Wijgmaal. Op het politieke en sociale niveau heeft dokter Prosper Switters baanbrekend werk geleverd. Meer dan een kwart eeuw was hij burgemeester van Herent en Wijgmaal. Hij maakte van Wijgmaal een modeldorp op vlak van infrastructuur en nutsvoorzieningen. Vader en zoon Wittebols (18651927) zijn dan weer van belang geweest voor het onderwijs: zij waren de eerste twee hoofdonderwijzers in de gemeenteschool. Naast hun taak om de Wijgmaalse jeugd te leren lezen, schrijven en rekenen, introduceerden zij de bijscholing voor volwassenen in avondcursussen.

Dit en meer kom je te weten tijdens de wandeling door Wijgmaal. Na twee uur eindigt de route aan de Sint-Hadrianuskerk. Wie wil, kan nog een kijkje in de kerk nemen. Naar aanleiding van Open Kerken is er een gids aanwezig die toelichting kan geven bij de parochiale kunstschatten en over het levenswerk van de eerste Wijgmaalse parochiepriester, pastoor Bellon (1875-1912). » » Vertrekpunt: Ymeria»

Pastoor Bellonstraat 29, 3018 Wijgmaal


» » Rondleidingen om 10, 11, 13, 14, 15 en 16 uur » » Duur: 2 uur (einde Sint-Hadrianuskerk) »»

Meer over Van Wicmaele tot Wijgmaal Naar aanleiding van 125 jaar parochie in het jaar 2000 ontstond er in Wijgmaal een werkgroep van vrijwilligers die zich bezighielden met het verzamelen en bestuderen van alle mogelijke historische bronnen over Wijgmaal. In 2002 verscheen dankzij deze enthousiaste groep het boek ‘Van Wicmaele tot Wijgmaal’, een eerste concrete uiting van hun doelstelling om het Wijgmaalse patrimonium in stand te houden. Momenteel zijn er plannen om een natuurhistorisch wandelpad uit te tekenen. +32 16 44 56 00, [email protected]

– PAGINA 31 –

Begeleide programma parcours leuven Parcours toegankelijk voor mensen met een beperkte mobiliteit Begeleiding door een stadsgids

Voormiddag: Start 09.50 uur – einde 12.30 uur 09.50 uur Verzamelen aan de ingang van de UZ Leuven campus Sint-Rafaël (Kapucijnenvoer 35, 3000 Leuven) Bereikbaar via het openbaar vervoer (zie p. 41) of er is parkeermogelijkheid op het Sint-Jacobsplein. 10.00 uur Tentoonstelling “Niet-alledaagse helden in de Leuvense geneeskunde” (HistarUZ, zie ook p. 20) 11.10 uur Vertrek met de stadsbus naar Damiaancentrum (Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven) 11.25 uur Tentoonstelling “Held en heilige – Damiaan in de spotlights” (Project Damiaan Vandaag, zie ook p. 18) 12.30 uur Einde voormiddagprogramma VRIJE LUNCHPAUZE Namiddag: start 13.50 uur – einde 16.00 uur 13.50 uur Verzamelen op de Grote Markt voor het stadhuis 14.00 uur Bezoek tentoonstelling “Markante levens - versteende helden” (Stadsarchief, zie ook p. 4) 15.00 uur Vertrek naar M-Museum Leuven (Leopold Vanderkelenstraat 28 - 3000 Leuven) 15.15 uur Filmvoorstelling “Muziek voor helden” (Matrix, zie ook p. 17) Aansluitend mogelijkheid tot een drankje in het M-café

Parcours toegankelijk voor mensen met een visuele beperking Begeleiding door stadsgids David Mellaerts (gespecialiseerd in rondleidingen voor mensen met een visuele beperking)

Voormiddag: Start 09.40 uur – einde 12.00 uur 09.40 uur Vertrek aan Naamsestraat 1 met een stadsbus naar de stedelijke begraafplaats (Kerkhofdreef 7, 3001 Leuven) 10.00 uur Rondleiding “Helden op het kerkhof” (Academie voor het Leuvens Dialect, zie ook p. 14) 10.45 uur Vertrek met de stadsbus naar het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven) 11.00 uur Lezing “Koning Albert I: held en vredesvorst” door prof. dr. Gustaaf Janssens (Salsa!vzw, zie ook p. 6) 12.00 uur Einde voormiddagprogramma VRIJE LUNCHPAUZE Namiddag: start 12.55 uur – einde 16.00 uur 12.55 uur Verzamelen aan het stadhuis 13.00 uur Rondleiding “Op wandel met Pieter Coutereel” (Koninklijke Leuvense Gidsenbond, zie ook p. 7) 14.00 uur Drankje in café Rubens op de Grote Markt 14.50 uur Vertrek naar het Groot Begijnhof 15.30 uur Concert “Orkestmuziek van de Titanic” beiaard Begijnhofkerk (Campanae Lovanienses, zie ook p. 10)

– PAGINA 32 –

Begeleide programma parcours leuveN Parcours toegankelijk voor mensen met een auditieve beperking Begeleiding door een stadsgids en een tolk Vlaamse gebarentaal

Voormiddag: Start 09.50uur – einde 12.30 uur 09.50 uur Verzamelen aan de ingang van de Universiteitsbibliotheek (Mgr. Ladeuzeplein 21, 3000 Leuven) 10.00 uur Tentoonstelling “Ex Cathedra en digitaal labo” (Universiteitsbibliotheek, zie ook p. 12) 11.00 uur Vertrek naar het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven) 11.15 uur Bezoek tentoonstelling “Markante levens – versteende helden” (Stadsarchief, zie ook p. 4) 12.30 uur Einde voormiddagprogramma

VRIJE LUNCHPAUZE Namiddag: start 13.40 uur – einde 16.40 uur 13.40 uur Verzamelen aan de ingang van het Damiaancentrum (Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven) 13.45 uur Tentoonstelling “Held en heilige – Damiaan in de spotlights” Multimediapresentatie “Met Damiaan de straat op” (Project Damiaan Vandaag, zie ook p. 18) 14.55 uur Vertrek naar UZ Leuven campus Sint-Rafaël (Kapucijnenvoer 35, 3000 Leuven) 15.20 uur Tentoonstelling “Niet-alledaagse helden in de Leuvense geneeskunde” (HistarUZ, zie ook p. 20) 16.40 uur Drankje in café Rubens op de Grote Markt

Maximum aantal deelnemers per parcours: 20 personen Inschrijven vóór woensdag 18 april via [email protected] of +32 (0)16 27 22 85/88 Je kan je inschrijven voor het voormiddag- en/of het namiddagprogramma

– PAGINA 33 –

JONGERENWORKSHOP programma leuven CJP

Workshop Fotografie In Leuven, Hasselt en Kortrijk organiseert CJP op Erfgoeddag een gratis fotoworkshop. 30 fotografen gaan in de stad op zoek naar het beeld van de dag en worden bijgestaan door specialisten. Complete fotografie-onwetenden krijgen een drilcursus vooraleer ze op pad gaan. Meer ervaren min 26’ers mogen zich aan een verfijningsopleiding verwachten. Op het einde van de dag nemen de professionele fotografen al het materiaal mee naar huis en kiezen per stad het beste beeld! De winnaar mag zich aan lokale publiciteit en dus ‘15 minutes of fame’ verwachten! Wil je er graag bij zijn? Schrijf je dan snel in via CJP.be, want de plaasten zijn beperkt. » » Locatie: DE BIB LEUVEN »

DIESTSESTRAAT 49, 3000 LEUVEN

» » Workshop van 10 tot 18 uur

» » Reservatie: [email protected] (met vermelding van erfgoeddag Leuven)

»»

Meer over CJP CJP is een organisatie die constant het onderste uit de kan wil halen om een brug te slaan tussen jongeren en cultuur. Het doel is: meer jongeren meer laten participeren aan meer vormen van cultuur. Het gaat over cultuur in de breedste betekenis van het woord: van Wii tot Van Gogh, van de musical Daens tot Picasso en Kunst in Huis. Sainctelettesquare 19, 1000 Brussel, + 32 (0)2 203 02 00, [email protected] , www.cjp.be

– PAGINA 34 –

Pieter Boets © CJP

programma leuveN

De digitale week van 21 t.e.m. 27 april 2012 in Leuven Ben jij een held in multimedia? Of zit je pc in een hoekje stof te vergaren? Zie je het wel zitten om eens te gamen tegen een B.L. (Bekende Leuvenaar)? Wil je meer weten over digitale diensten van de stad? Of heb je zin om je pc- en mediakennis te vergroten? Verschillende Leuvense stadsdiensten en organisaties bieden tijdens de Digitale Week 2012 een divers programma aan activiteiten voor digibeten, maar ook voor gevorderde mediagebruikers. Ontdek het volledige aanbod op http://www.digitaleweek.be of http://leuvendigitaal.blogspot.com/. Contact: De Bib Leuven Leuven, Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven, +32 16 300 891, [email protected], www.leuven.be/bibliotheek

OpenMonumentendag Op zondag 9 september 2012 staat de 24ste editie van Open Monumentendag Vlaanderen in het teken van ‘Muziek, woord en beeld’. Artisticiteit in al haar vormen staat centraal. Plekken waar kunst en cultuur werden gemaakt en beleefd, zullen de rode draad doorheen het programma zijn. Nu al benieuwd naar het programma? Hou dan vanaf augustus 2012 de website www.openmonumenten.be in de gaten.

ZONDAG 9 SEPTEMBER 2012 Bibliotheek Abdij van Park © Toerisme Leuven

INFO Toerisme Leuven Naamsestraat 1 – 3000 Leuven Tel.: +32 16 20 30 20 [email protected] – www.leuven.be/omd

programma buurgemeenten programma leuven BERTEM Erfgoedkamer Bertem vzw

Tentoon stelling

Negen eeuwen in negen helden De oudste vermelding van de naam ‘Berthem’ dateert van 1112. In deze tentoonstelling geven we je een snel overzicht van de geschiedenis van de drie dorpen van de fusiegemeente Bertem. Hiervoor brengen we, aan de hand van documenten en illustraties, het verhaal van negen opmerkelijke figuren of helden uit Bertem, Korbeek-Dijle en Leefdaal. » » Locatie: The Shelter

Wandeling

Speuren naar helden Wandel mee doorheen KorbeekDijle en ga op zoek naar markante figuren en gebeurtenissen uit de geschiedenis van dit landelijke, vredige dorp aan de Dijle. Op verschillende plaatsen blijf je stilstaan om de geschiedenis van de locatie aan de hand van illustraties en tekstmateriaal te peilen. Welke helden kom jij op het spoor?

»» Locatie: Stationsstraat 13» 3060 Bertem - Korbeek-Dijle

» » Wandelingen om 11 en 15 uur »»

Stationsstraat 13, 3060 Bertem Korbeek-Dijle


»»

DIENST CULTUUR & VRIJE TIJD

Wandeling Haacht en zijn helden

Via straaten plaatsnamen nemen we je mee op een tocht langs lokale en internationale helden, religieuze en politieke iconen, hedendaagse en historische figuren. De professionele gidsen zetten je aan om te reflecteren over wat een held is en of de heldenstatus maatschappij- en tijdsgebonden is. Een perfecte combinatie van een aangename, fysieke activiteit met fijne geschiedkundige weetjes! »» Locatie: GC Studio 2000

Stationstraat 9, 3150 Haacht

Meer over Erfgoedkamer Bertem vzw

»» Wandeling om 10 uur (duur:

ca. 2 uur), gevolgd door een

De vereniging wil voor de dorpen Bertem, Korbeek-Dijle en Leefdaal de lokale geschiedenis, de heemkunde, de volkskunde, het archeologische, landschappelijk en bouwkundige erfgoed, en de genealogie opsporen, verzamelen, bestuderen, beschermen, ter plaatse bewaren, bekendmaken en onderzoeken. Oude Tervuursebaan 32, 3060 Bertem, +32 16 48 92 08, www.erfgoedkamerbertem.be

Oorlogsgedenkteken in Wespelaar © www.oorlogsmusea.nl

– PAGINA 36 –

HAACHT

diapresentatie (duur 30 min.) »»

Fietstocht

Helden in oorlogstijd i.s.m. Haachtse Geschied-en Oudheidkundige Kring

Deze fietstocht voert je terug naar de tijd van de twee Wereldoorlogen. Daarbij krijg je niet de “grote geschiedenis” maar wel de lokale heldenverhalen. Wanneer je halt houdt bij één van de vele bezienswaardigheden die speciaal worden opengesteld, brengen de gidsen van Hagok je

programma buurgemeenten programma leuveN

het verhaal. Deze inspirerende vertellingen staan garant voor een actieve én leerrijke namiddag voor het hele gezin. » » Vertrekpunt: Onthaalsite Antitankgracht

Keerbergsesteenweg (ter hoogte van de brug tussen Haacht en

HULDENBERG HEEMKUNDIGE KRING HULDENBERG

»»

Meer over Dienst Cultuur & Vrije Tijd +32 16 26 94 31, [email protected], www.haacht.be

Wolfshagenstraat,

3040 Huldenberg - Neerijse » » Open van 10 tot 18 uur »»

Tentoonstel ling De kliniek en

haar bezielers

Meer over Heemkundige Kring Huldenberg Werkterrein van de kring zijn de

Keerbergen), 3150 Haacht » » Vertrek om 14, 15 en 16 uur

»» Locatie: RVT Ter Meeren»

Van 1932 tot 1939 werd het kasteel van Neerijse als weeshuis gebruikt. Tijdens WOII deed het dienst als kliniek. Na de oorlog werden de uit de concentratiekampen teruggekeerden er opgevangen en verpleegd. Dr. Delchef, zijn zoon en collega’s zorgden voor de naam en faam van het ziekenhuis. Vandaag brengen we het relaas van deze medici die hier mensenlevens hebben gered en voor lijf en geest hebben gezorgd.

‘kerkdorpen’ Huldenberg, Loonbeek, Neerijse, Ottenburg en Sint-AgathaRode. Hij beoefent de heemkunde in haar ruimste betekenis, met inbegrip van familiekunde en archeologie. Huis ter Dijle, Leuvensebaan 313, 3040 Huldenberg, [email protected], www.huisterdijle.be

– PAGINA 37 –

programma buurgemeenten LUBBEEK GEMEENTEARCHIEF LUBBEEK

Wandeling Opening erfgoedleerpad

i.s.m. Heemkring Libbeke, Cultuurraad en Mooss vzw

Wandel mee langs vijf historische plekken in Lubbeek. Op elke plek geeft een infozuil je meer uitleg over ons erfgoed. Elke zuil bevat opdrachten en interactieve modules voor de kinderen. Spelenderwijs leert iedereen iets bij over het verleden van deze plaatsen en de verhalen en historische figuren die hiermee verbonden zijn. » » Vertrekpunt: Gemeentearchief Lubbeek

Gemeentehuis, Gellenberg 16, 3210 Lubbeek » » Wandelingen om 11, 15 en 16 uur. » » Deze activiteit werd speciaal voor gezinnen en kinderen (-12 jaar) ontwikkeld. »»

Meer over Gemeente archief Lubbeek De gemeentelijke archiefdienst is verantwoordelijk voor het archief- en het hedendaags documentenbeheer van de gemeente Lubbeek. Gemeentehuis, Gellenberg 16 - 3210 Lubbeek, +32 16 47 97 04, [email protected], www.lubbeek.be

– PAGINA 38 –

Glasraam kapel Onze-Lieve-Vrouw van Lubbeek © Leon Vangilbergen

programma programma buurgemeenten leuveN OUD-HEVERLEE

Wandeling Charlepoeng: de volksverhalen maken de man?

Dienst Vrije Tijd gemeente Oud-Heverlee i.s.m. Geschied- en Heemkundige Kring en Pasar Oud-Heverlee en toneelkring Het Spel

Ga samen met de gids op zoek naar de sporen van Charlepoeng, een verzetsstrijder die het opnam tegen de Franse bezetter. Charles de Loupoigne (1761-1799) was actief in het Meerdaalwoud, Blanden, Oud-Heverlee, Loonbeek en Waals-Brabant. In de volksverhalen groeide hij uit tot een held. Tijdens de wandeling komen deze verhalen helemaal tot leven! Maar was hij echt wel zo’n held?

Lezing

Le Cousin Charles de Loupoigne Dienst Vrije Tijd gemeente Oud-Heverlee i.s.m. Geschied- en Heemkundige Kring en Pasar Oud-Heverlee

Voordracht door Erik Martens, auteur van het boek ‘Le Cousin Charles de Loupoigne’. Brigand uit het Oude Brabant. Hij schetst een leven van vermommingen, achtervolgingen, ontsnappingen, listen, veldslagen en tenslotte een gewelddadige dood tegen de achtergrond van de Boerenkrijg. Kortom: alles over de daden en

drijfveren van Charlepoeng, zijn rol in de geschiedenis én zijn heldenstatus. »» Locatie: De Kluis»

Kluis 1, 3051 Oud-Heverlee - Sint-Joris-Weert

»» Lezing om 17 uur »»

Meer over Dienst Vrije Tijd gemeente OudHeverlee Gemeentestraat 10, 3054 Oud-Heverlee, +32 16 38 88 31, [email protected], www.oud-heverlee.be

» » Locatie: Ontmoetingcentrum»

Beekstraat 13, 3051 Oud-Heverlee Sint-Joris-Weert

» » Wandelingen om 13.30 uur en 14 uur

» » Reservatie:

[email protected] OF +32 16 38 88 31

»»

Portret Charlepoeng © Erik Martens

– PAGINA 39 –

praktisch programma en colofon leuven Praktisch

Colofon

Coördinatie en info Erfgoeddag Leuven

Samenstelling en coördinatie

Erfgoedcel Leuven, Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven +32 16 27 22 85 [email protected] www.erfgoedcelleuven.be

Erfgoedcel Leuven (Tiny T’Seyen, Astrid Lemmens)

Vormgeving Wendy Guns, www.gramma.be

Auteurs Deelnemende organisaties

Infopunten Erfgoeddag Stadhuis Op zondag 22 april 2012 staat er een infostand in de wandelzaal van het stadhuis.

Eindredactie Tiny T’Seyen, Astrid Lemmens

V.U. Denise Vandevoort, schepen van cultuur, Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven

Met speciale dank aan alle partners voor hun medewerking! Je kan er terecht voor vragen i.v.m. het Erfgoeddagprogramma en je kan er bovendien gratis programmabrochures verkrijgen. Open van 10 tot 18 uur

Toerisme Leuven Ook bij het toeristisch kantoor van Leuven kan je programmabrochures van Erfgoeddag afhalen. Naamsestraat 1 3000 Leuven +32 (0)16 20 30 20 [email protected] Open van 10 tot 17 uur

Erfgoeddag Leuven 2012 is een gezamenlijke organisatie van Academie voor het Leuvens Dialect, beiaardiers (An Lommelen, Luc Rombouts en Marc Van Eyck), Bibliotheek DLO/ECHO Katholieke Hogeschool Leuven, Bibliotheek secundair onderwijs Heilig Hartinstituut Heverlee, Campanae Lovanienses, CJP, Davidsfonds Heverlee, De Bib Leuven, De FactorY, De Koerier van Navarra vzw, Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving (KADOC), Erfgoedcel Leuven, Heilig Hartinstituut Heverlee (basisschool en secundair onderwijs), Historisch Archief UZ Leuven, Kerk in Nood vzw, Koninklijke Leuvense Gidsenbond, Koninklijk Verbond der Jaartallen Leuven vzw, Matrix, M-Museum Leuven, Project Damiaan Vandaag, SALSA! vzw, Scouts en Gidsen Museum, Stadsarchief Leuven, studenten Culturele Studies KU Leuven, Universiteitsbibliotheek Leuven, Van Wicmaele tot Wijgmaal, vzw Cultureel erfgoed annuntiaten Heverlee Erfgoeddag is een initiatief van FARO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed vzw, in samenwerking met de erfgoedgemeenschappen in Vlaanderen en Brussel. Erfgoeddag krijgt de volle steun van de Vlaamse overheid. Erfgoeddag is mogelijk dankzij de steun van:

– PAGINA 40 –

bereikbaarheid/openbaar vervoer 1 Stadhuis en Sint-Pieterskerk

Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt.

2 Universiteitsbibliotheek

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld Justus Lipsius en ga dan schuin links via de Koning Leopold I-straat naar het Ladeuzeplein.

3 Stedelijke begraafplaats

Je neemt best de bus vanaf het NMBS-station op perron 3 (lijn 284, 285) en je stapt af aan de halte Nieuwe Kerkhofdreef. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten. Neem de Nieuwe Kerkhofdreef en wandel tot aan de Pleinstraat. Neem daar de eerste straat rechts, de Kerkhofdreef.

4 M Leuven

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het standbeeld Justus Lipsius. Ga dan schuin links via de Koning Leopold I-straat naar het Ladeuzeplein. Steek het Ladeuzeplein schuin over en je komt in de Vanderkelenstraat.

5 Damiaancentrum

Vanaf het NMBS-station wandel je via de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt. Aan de rechterkant van het stadhuis neem je de Naamsestraat. De vijfde straat aan de rechterkant van de Naamsestraat is de Sint-Antoniusberg. Je kan ook de bus nemen op perron 6 (lijn 1, 2) tot aan de halte Sint-Michielskerk. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten.

6 HistarUZ

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan de Grote Markt. Je wandelt naar rechts de Grote Markt over en neemt daar de Brusselsestraat. Je wandelt die verder door tot aan de vierde straat links. Dit is de Kapucijnenvoer. Je kan ook de bus nemen op perron 2 (lijn 3, 333, 370 en 371), perron 4 (lijn 7 en 8), perron 8 (lijn 337) of perron 10 (lijn 316) tot aan de halte Sint-Rafaëlkliniek. Er vertrekt elke 5 minuten een bus.

7 OPEK

Vanaf het NMBS-station wandel je via de Diestsevest en de Zoutstraat naar beneden tot aan de Vaart. Hier moet je oversteken en rechtdoor wandelen naar de Vaartkom waar je bij het gebouw ‘openbaar entrepot’ (OPEK) terechtkomt. Je kan ook de bus nemen op perron 4 (lijn 4,5) tot aan de halte Riddersstraat. Wandel dan vanaf de Riddersstraat via de Burchtstraat naar de Vaartkom.

8 Sint-Geertruikerk en Scouts en Gidsen Museum

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot aan het Rector De Somerplein. Voor de Sint-Pieterskerk sla je rechtsaf richting het Margarethaplein en de Jodenstraat. Je blijft rechtdoor lopen tot aan de Mechelsestraat en deze volg je tot op de Vismarkt. Aangekomen op de Vismarkt, neem je het vervolg van de Mechelsestraat. Deze loop je door tot je rechts de Halfmaartstraat vindt met de Sint-Geertruiabdij.

9 Groot Begijnhof

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenotenlaan tot op de Grote Markt. Je neemt de Naamsestraat, die rechts naast het stadhuis ligt. Hier neem je de achtste zijstraat rechts, de Sint-Beggaberg. Onderaan deze straat steek je over en wandel je het Begijnhof binnen. Op het einde van deze weg ga je links. Op de volgende splitsing ga je rechts, het Begijnhofcongreshotel ligt op je rechterkant. Je kan ook de bus nemen op perron 3 (lijn 616) of perron 6 (lijn 1 en 2) tot aan de halte Naamsepoort. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten. Wanneer je bent afgestapt, wandel je verder op de Tervuursevest. Net voor je de Dijle oversteekt, neem je rechts de ingang van het Begijnhof. Op de splitsing wandel je rechts. Je volgt de weg die een lus maakt rond de parking. Aan de andere kant van de parking vind je het Begijnhofcongreshotel.

!0 KADOC

Vanaf het NMBS-station volg je de Bondgenoten laan tot aan het standbeeld Justus Lipsius. Ga dan schuin links via de Koning Leopold I-straat over het Ladeuzeplein en Hooverplein tot voor het Stadspark. Daar sla je links de Tiensestraat in om dan meteen rechts de Vlamingenstraat te vinden.

!1 Heilig Hartinstituut Heverlee

Je neemt best de bus, op perron 6 (lijn 1, 2) tot aan de halte Heverlee H. Hartinstituut. Neem dan de Naamsesteenweg tot aan nr. 335. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten.

!2 Abdij van Park – Kerk in Nood

Je neemt best de bus, op perron 3 (lijn 4,5) tot aan de halte Heverlee Broekstraat. Het is dan de tweede straat links die je moet nemen. Er rijdt zeker een bus om de 30 minuten.

!3 Ymeria -Wijgmaal

Vanaf het NMBS-station in Leuven kan je een trein naar Wijgmaal station nemen (via de lijn Leuven – Sint- Niklaas). Je kan ook de bus nemen vanaf het NMBS-station in Leuven. Op perron 4 (lijn 5) en je stapt af aan de halte Wijgmaal sportcentrum. Opgelet, er rijdt slechts één bus per uur.

!3 7

8

6

1

4

2

5 !0

3

9

!1

!2

1 Stadhuis en Sint-Pieterskerk, Grote Markt Bereikbaarheid openbaar vervoer zie p. 41 2 Universiteitsbibliotheek, Mgr. Ladeuzeplein 21 3 Stedelijke begraafplaats, Kerkhofdreef 7 4 M Leuven, Leopold Vanderkelenstraat 28 5 Damiaancentrum, Sint-Antoniusberg 5 6 HistarUZ, Kapucijnenvoer 35 7 OPEK, Vaartkom 4 8 Sint-Geertruikerk en Scouts en Gidsen museum, Halfmaartstraat 26 9 Groot Begijnhof, Groot Begijnhof 15 !0 KADOC, Vlamingenstraat 39 !1 Heilig Hartinstituut Heverlee, Naamsesteenweg 355, 3001 Heverlee !2 Kerk in Nood, Abdij van Park 5, 3001 Heverlee !0 Ymeria, Pastoor Bellonstraat 29, 3018 Wijgmaal

PROGRAMMA LEUVEN. Speciale dagpas van De Lijn te koop voor 2,50 euro bij de chauffeur

Recommend Documents