Tweemaandelijkse
NIEUWSBRIEF
Werk maken van waarden op school negende aflevering: 15 januari 2009 volgende nieuwsbrief: 15 maart 2009 Vorige afleveringen gemist? Geen nood! www.livingvalues.be
Nieuwjaarsbrief Yes, we can! Met deze slogan heeft Barack Obama het gehaald en wordt hij volgende week de nieuwe Amerikaanse president. Obama is het lichtend voorbeeld van een nieuwe leider. Hij is erin geslaagd een visie neer te zetten, vertrouwen te wekken en mensen bijeen te brengen. Is het niet dàt soort van nieuwe leiders die we ook in het onderwijs nodig hebben: directies en leerkrachten die vertrouwen uitstralen, een duidelijke visie hebben en jongeren samenbrengen … Yes, we care! Care straalt een zorg en betrokkenheid uit en tegelijk een bereidheid om er iets aan te doen. Het maakt je zo verschillig dat je zelf mee het verschil wilt zijn. Care werd in de pilootschool Sint-Janscollege te Poperinge het letterwoord voor de kernwaarden: open Communicatie, Aanmoediging, Respect en Enthousiasme. Yes, we care! Het klinkt als een hartelijke wens en tegelijk een hoopvolle belofte voor het nieuwe jaar. yes als grondhouding om ja te zeggen tegen het leven en dat wat het leven doorkruist we omdat we geloven in een gezamenlijke droom die we samen willen waarmaken care want het gaat om onze toekomst met een meerwaarde die we samen willen meemaken
1
Open dialoog HET CAFÉ MET VIER STOELEN
In de komende weken hebben twee pilootscholen een Dialoog Café gepland: • Olve te Edegem op dinsdag 20 januari van 19 tot 21.30u • TI St.-Carolus te St.-Niklaas op vrijdag 6 februari van 17.30 tot 20.30u Mooi om zien hoe in beide scholen in de voorbije maanden een hele beweging is ontstaan met een kerngroep van directie, leerkrachten, leerlingen en ouders om hun Dialoog Café voor te bereiden. Inhoudelijk hebben ze zich verdiept in de resultaten van hun waardepeiling van vorig schooljaar, om van daaruit een open dialoog aan te gaan.
20 JANUARI 2009 VAN 19:00U TOT 21:30U DE AULA VAN OLVE
www.bzn.be www.livingvalues.be
Bij de praktische voorbereiding is er aandacht voor de organisatie van de avond zelf, maar vooral het motiveren en sensibiliseren van leerlingen, ouders en leerkrachten om die avond naar hun Dialoog Café te komen. Hiervoor ontwierps elke school een originele poster of flyers (zie afbeeldingen hiernaast). Het beloven twee inspirerende avonden te worden waarop de toekomst van waardegericht onderwijs op deze scholen een nieuwe dimensie krijgt. Wordt zeker vervolgd. KAHO Sint lieven Sint niklaas
www.bzn.be www.livingvalues.be
2
Uitnodiging open forum, speciaal voor jou Je kon het al lezen in de vorige nieuwsbrief: het volgende leerkrachtenforum vindt plaats op woensdag 18 maart 2009 van 15 tot 18u in het Vredescentrum, Lombardenvest 23, Antwerpen. We willen dit leerkrachtenforum eerder een TREFdag noemen, omdat het een gelegenheid bij uitstek is om mekaar opnieuw te treffen na een basistraining, studiedag of een of andere werkgroep, ideaal als eerste kennismaking om sfeer op te snuiven en getuigenissen te beluisteren van creatievelingen met ervaring. Speciaal voor de trefdag van 18 maart worden alle mensen van de onderhoudsploeg van de zeven pilootscholen uitgenodigd. Samen met hen willen we stilstaan bij de uitdagende vraag: hoe werk maken van waarden in alle hoekjes en kantjes van de school, tot en met in de toiletten, … Een meer dan actueel thema dat geen enkele school onberoerd laat. Het programma ziet er als volgt uit: eerste uur stilstaan bij eigen waardebeleving vroeger en nu tweede uur getuigenissen uit diverse scholen rond uitgesproken meerwaarde van waardegerichte aanpak op school derde uur waardegericht onderwijs in alle hoekjes en kantjes van de school (in samenwerking met aanwezig onderhoudspersoneel) Deze trefdag is gratis (broodjes tussen 18 en 19u inbegrepen), maar vooraf inschrijven is wel verplicht via
[email protected]. Met de ‘Bring a friend’-actie willen we iedereen uitnodigen iemand nieuw mee te brengen. Zo maak je kans op een bijzondere attentie als verrassing. We kijken uit naar je komst!
3
Make talk walk: 3e fase pilootproject ‘Werk maken van waarden op school’ Als woorden daden worden, als daden gewoontes worden, als gewoontes onze bestemming worden, laat onze woorden dan waarden zijn. Na het onderzoeken (fase 1: waardepeiling met CTT) en gezamenlijk formuleren (fase 2: Dialoog Café) van de meest passende waarden voor de school, gaan onze pilootscholen voor het waarmaken van de geformuleerde waarden en komen tot nieuw gewoontegedrag. De valkuil na een Dialoog Café is echter om snel tot veel actie over te gaan en om je zo te verliezen in de veelheid en snelheid. Wij kiezen echter voor trage, bewuste en haalbare veranderingen die duurzaam zijn, bijna een organische groei naar een meer waardegerichte school. In deze derde fase van dit integraal stappenplan worden de pilootscholen: 1. gescreend op hun WQ of waardequotiënt Hiervoor zetten we de democratisch gekozen waardenbril op waardoor we met een andere focus kijken naar alles wat er op school gebeurt. Door waarderend te kijken naar alles wat er reeds gebeurt op vlak van waardegericht onderwijs, willen we benadrukken en versterken we wat goed is en van daaruit vertrekken. 2. opnieuw uitgevonden Deze denkoefening wil in groep de aanwezige creativiteit aanwenden om de school ‘opnieuw uit te vinden’. De uitdaging hierbij is om te durven loslaten wat is, om voluit te dromen van het toekomstperspectief. 2009 is niet voor niets het Internationale Jaar van de Creativiteit!
3. aangezet om de geselecteerden transformaties te realiseren In de derde stap van dit creatieve zoekproces gieten we de verworven ideeën in een integraal stappenplan om te komen tot concrete actie door te benadrukken en versterken wat goed is in het licht van de kernwaarden, door te schrappen wat niet belangrijk is, en evenmin noodzakelijk, en bij te sturen wat niet voldoende aansluit bij de kernwaarden. We voorzien dan per seizoen (= per trimester) een moment van terugblik, effectmeting en vernieuwde vooruitblik, met voortdurende aandacht voor evenwicht tussen het to do-lijstje en het to be-lijstje. Of zoals een leerkracht van het St.-Janscollege het zelf formuleerde: het gaat om een ‘mentaliteit’, niet om een ‘activiteit’!
4
Wat zijn de CGMB-collega’s? Het korps is de groep leerkrachten (met de nadruk op leer- of op -kracht?) die het dagelijkse klas- en schoolgebeuren meemaken. Ze worden omgeven door directie(team) en middenkader, en door hulpopvoedend, administratief en onderhoudspersoneel. Samen dragen zij de zorg voor de groei en ontwikkeling van de leerlingen, zodat onze kinderen en jongeren met een thuisgevoel op school goesting krijgen om te leven en te leren.
vasthouden aan wat er is, aan wat ze al zo lang doen, die vinden dat het goed genoeg is zoals het is. Zij kunnen niet mee met de Creatievelingen, kijken wantrouwig naar de Geïnteresseerden, en proberen vooral de Meevolgers te overtuigen om hen te volgen en het te houden bij wat er is. Al die veranderingen zijn alleen maar verwarrend en vermoeiend. Samen met de Meevolgers bieden zij een stabiliteit op school. Tegelijk vormen zij de grootste blok tegen vernieuwing.
In deze woelige tijden van veelheid, snelheid en onverschilligheid beleeft ook elke school heel wat veranderingen. Al wat leeft verandert en beweegt. Maar niet iedereen leeft even bewogen mee, en niet elke verandering is een verbetering. Een school is zeker geen bedrijf als een ander, maar het gaat er minstens zo bedrijvig aan toe en je herkent er evengoed de vier soorten collega’s die bijna wetmatig voorkomen in elke groep: de CGMB-collega’s.
Gelukkig is er zoveel verscheidenheid in de groep leerkrachten. Als het korps alleen uit Behoudsgezinden bestond, dan zou er geen ruimte zijn voor iets nieuws op school. Alles zou altijd blijven zoals het is. Als het korps alleen uit Creatievelingen bestond, dan zou er niet veel vaste structuur overblijven met zovele nieuwe ideeën en experimenten, en dus chaos gegarandeerd. De kunst van het samenleven is een dagelijkse opgave, ook op school onder de collega’s. Kiezen voor verandering is tegelijk leren omgaan met de weerstand van die mensen die niet kiezen voor verandering.
Er zijn de Creatievelingen van de groep: dat zijn de Christians en Christines van het korps die een neus hebben voor al wat nieuw en creatief is, en met een inspirerend enthousiasme gaan ze zoeken en uitproberen, telkens weer. Zij zorgen voor nieuw leven en bruisende ideeën in de groep. Er zijn de Geïnteresseerden op school, de Guido’s en de Gaby’s die blij zijn met nieuwe en creatieve ideeën en er geïnteresseerd mee aan de slag gaan. Ze zijn gevoelig voor het inspirerend enthousiasme van de Creatievelingen. Er zijn de Meevolgers, de Michels en de Marleentjes. Zij kijken de kat uit de boom en zijn benieuwd naar het resultaat van hun geïnteresseerde collega’s. Er zijn vroege Meevolgers, die sneller overtuigd zijn, en er zijn late Meevolgers die meer tijd nodig hebben om te kiezen voor iets nieuws en het oude vertrouwde te lossen. En dan zijn er altijd de Behoudsgezinden, de Bertjes en Bertha’s op school, die onbewogen
5
Het is geenszins de bedoeling om een zwarte lijst te maken van collega’s die niet mee willen. Velen nemen in verschillende contexten andere rollen op zich. Misschien hebben we allemaal wel iets van Creatievelingen, Geïnteresseerden, Meevolgers en Behoudsgezinden in ons (gehad). Op een gemiddelde school zouden 5% Creatievelingen zijn, 15% Geïnteresseerden, 65% Meevolgers (30% vroege en 35% late Meevolgers) en 15% Behoudsgezinden. De Creatievelingen brengen nieuwe ideeën binnen en vinden eerst gehoor bij de Geïnteresseerden. Belangrijk dat zij samen (20%) nieuwe en succesvolle ervaringen opdoen. Want daarvan zal het afhangen of de vroege Meevolgers geneigd zijn om te volgen. Als dat lukt, heb je na verloop van tijd 50% van het korps dat mee wilt. Dat is dan een ongelooflijk succes. Voor de andere 50% heb je vooral geduld en vertrouwen, begrip en respect nodig. Misschien hebben zij ook de CARE nodig die de Creatievelingen en Geïnteresseerden op hun school willen meemaken…
Waardenscholennetwerk Waar plaats is voor dromen, beginnen waarden te stromen … Met dat gevoel blikken we terug op de pedagogische studiedagen die er dit schooljaar al geweest zijn en die nog gepland staan … Allemaal scholen die ervoor kiezen met hun ganse korps stil te staan bij de vraag: “Hoe bewust werk maken van waarden op school?”. Het is niet alleen een geschenk om met zovele scholen deze weg te mogen gaan, het doet ons dromen van een een waardenscholennetwerk … Droom je mee?
6
Master in Values We kunnen terugblikken op twee geslaagde basistrainingen met terugkomdag en de reacties van de deelnemers op de laatste evaluatievraag klinken als muziek in de oren ... Wat wil je ons nog laten weten? • Een dikke merci aan de hele organisatie! Prima cursus, ik heb me geen moment verveeld, hoewel ik al heel veel bijscholingen en cursussen gevolg heb. Als er ooit een vervolgcursus komt … hou me op de hoogte. Dank je wel voor deze mooie kans. • Dat jullie een waardevolle aanzet hebt gegeven om waardegericht onderwijs te geven daar ik een school instelling nog steeds zie als een opvoedingsinstelling … maar vergeet niet dat er reeds zeer veel gebeurt aan waardeoverdracht, maar dat wordt niet altijd zo benoemd! • Bedankt voor deze boeiende tweedaagse! Hopelijk kunnen we een aantal collega’s warm maken voor deze training om dan met een gemotiveerde groep werk te maken van waarden op onze school. • Bedankt voor het mooie weekend. Ik zie het helemaal zitten om hiermee van start te gaan in onze school. • Heel waardevolle training, niet enkel rond het werken met waarden op school, maar ook voor jezelf als mens, om eens over een aantal zaken iets langer na te denken! • Waardevolle organisatie – brengt waarden terug – bedankt BZN. In het voorjaar zijn er nog drie basistrainingen gepland: 13-14 februari en 29 april 2009 La Foresta Vaalbeek (Vlaams-Brabant) 13-14 maart en 27 mei 2009 Provinciaal Vormingscentrum Malle (Antwerpen) 17-18 april en 17 juni 2009 Ter Loo Loppem (West-Vlaanderen) Let op, deze laatste basistraining valt samen met de paasvakantie: voor wie geen lesdagen kan/wil missen … Inschrijven kan nog steeds via www.livingvalues.be
7
Gelezen, gezien en gespeeld Een strip, een film en een kaartspel, dat we met onze WQ-bril hebben gelezen, bekeken en gespeeld, om op zoek te gaan naar het waardegehalte… je kunt op zoek gaan naar aanwezige waarden, of je kunt vooraf een bepaalde waarde kiezen en van daaruit lezen, kijken spelen… deze waarderende aanpak biedt een onvermoede meerwaarde.
100% positivo. Het geheim van optimisme Met een hoofdstuk over Living Values, danku Leo! Leo Bormans | www.leobormans.be | 2008 | ISBN : 978-90-209-8085-1 | 216 blz. Voor dit boek stapte Leo Bormans naar duizend mensen met de vraag “Voor hoeveel procent noem je jezelf een optimist?”. Hij vroeg aan vijftig vrienden om hetzelfde te doen met twintig willekeurige mensen. De gemiddelde score van tweeduizend Vlamingen: 69%. Dat kan beter! “100% positivo” legt de lat ironisch hoog. Maar als we er allemaal tien procent kunnen bijdoen, worden we zonder twijfel gezonder, succesvoller en gelukkiger. Daarvoor krijg je in dit boek heldere inzichten en meer dan honderd concrete tips. Optimisme kan je leren.
The Bucket List Regie: Rob Reiner | Cast: Jack Nicholson (Edward Cole), Morgan Freeman (Carter Chambers), Sean Hayes (Thomas), Rob Morrow (Dr. Hollins) | Speelduur: 97 minuten | Jaar: 2007 Twee compleet vreemden die niet meer dan een jaar te leven hebben, sluiten vriendschap in het ziekbed en maken samen een persoonlijke lijst van de dingen die ze nog willen doen voordat ze de pijp uit gaan. De succesvolle zakenman (Nicholson) neemt de afgepeigerde automonteur (Freeman) mee op een sightseeingtour en gaandeweg komen ze erachter dat het er niet op aan komt hoeveel afstand je aflegt op aarde, maar wie er op je wacht als je terugkomt. The Bucket List gaat over het vinden van geluk in het leven en het klopt dat dit een beetje zoetsappig klinkt. De twee nieuwe beste vrienden hebben natuurlijk verschillende achtergronden en daarom is hun vriendschap des te specialer. Boeiend om met de leerlingen na te denken over hun toekomst en wat ze echt willen meemaken in hun leven. Belangrijk om als leerkracht eerst zelf deze confronterende denkoefening te maken. En dan komen de onvermijdelijke waarden mee kijken naar het WQ van de lijstjes. Oorlogswonden In opdracht van het Vredescentrum van de Provincie en de Stad Antwerpen werkten Marc Verhaegen, stripauteur, en Jan Kragt, scenarist, het voorbije jaar aan de strip “Oorlogswonden”. Dit stripverhaal snijdt verschillende thema’s aan uit de Antwerpse oorloggeschiedenis: het verzet, het bombardement op Mortsel, de V-bommen op Antwerpen en het concentratiekamp Dora. Het biedt tevens een blik op het dagelijks leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. De ontwikkeling van het stripverhaal kadert in de inspanningen die het Vredescentrum levert om de herinnering aan de wereldoorlogen levend te houden en tegelijkertijd de link te leggen naar het heden. Om jongeren op een laagdrempelige manier de geschiedenis binnen te loodsen vormt een stripverhaal
8
een ideaal medium, mits gepaste begeleiding. Ook voor de leerkracht is het werken met stripverhalen een dankbare manier om jongeren warm te maken voor een bepaald thema. Iedere leerkracht kan er zo ver in gaan als hij of zij wil. De strip kan als dusdanig gebruikt worden in alle richtingen van het secundair onderwijs. Dit spannende stripverhaal biedt een schat aan historische informatie. De auteur heeft zich – bij het schrijven van de verhaallijn – zeer goed gedocumenteerd. Vooral voor jongeren van 13 tot 17 jaar is het een leerrijke en spannende publicatie. De strip wordt door het Vredescentrum aan de scholen en gemeenten van de Provincie Antwerpen aangeboden tegen kostprijs. (2,50 €) Bij grote bestellingen (vanaf 50 exemplaren) bedraagt de stukprijs 2,20€. Verzendingskosten zijn niet inbegrepen. Voor meer info: 03 202 42 91 of
[email protected] of www.vredescentrum.be Grok Grok maakt de vele nuances in behoeften en gevoelens zichtbaar in kunstzinnige, tijdloze kaarten gemaakt door illustratrice en vormgeefster Margreet de Bruin. Het spel is een bewerking uit het Engels door Justine Mol (http://www.justinemol.nl). De originele versie is te bekijken via http://www.nvcproducts. com. Dit kaartspel past in de filosofie van geweldloze communicatie van Marshall Rosenberg (www. cnvc.org). Grok is in Nederland uitgegeven door www.earthgames.nl. Grok is een kaartspel met een bijzonder hoog waardegehalte, dat woorden geeft aan gevoelens en behoeften en de communicatie verlevendigt. Grok draagt bij tot het bewust worden van wat in jezelf en je medespelers leeft aan gevoelens en behoeften. Wie Grok speelt, werkt met plezier aan het vergroten van begrip, openheid en verbondenheid in communicatie. Grok bestaat uit 56 gevoelkaarten en 56 behoeftekaarten waarmee 18 verschillende spellen zijn te spelen. De spellen variëren in moeilijkheid. Sommige spellen kunnen daarmee ook door kinderen vanaf 8 jaar en door jongeren gespeeld worden.
Gelezen, gezien en gedaan door lezers Beeldverslag van een pilootschool Tijdens onze welkomdag (IJsbrekersdag) op 31 augustus hebben wij in iedere klas een stukje geschilderd van deze wandplaat. Tijdens de vakantie had werkgroep P-team, de tekening gemaakt op losse platen. Iedere klas kreeg een aantal puzzelstukken om er daarna één geheel van te maken. Kids moesten in andere klassen gaan kijken in welke kleur ze daar aan het schilderen waren. Dit is het resultaat geworden en hangt nu in onze inkomhal. Ik deelde dit graag met jullie. Groetjes, Dominique (Klim-op, Tisselt) Boekentip van Anja Dierickx, pilootschool uit Aspelare Hilterman Karin, Respect, Van Holkema & Warendorf | www.unieboek.nl | 2005 isbn 90 269 1532 2 | 176 blz. | 14+ Elif leeft in een traditioneel Turks gezin in Nederland. Haar ouders en broer houden haar erg kort, ze mag alleen nog naar school omdat ze heel goede punten haalt. Doet ze dat niet meer, dan moet ze thuis blijven en wordt ze uitgehuwelijkt. Elif studeert graag, ze wil arts worden maar vreest dat het nooit zo ver zal komen. Wanneer ze een keer uitleg over de leerstof vraagt aan de leukste jongen van de
9
klas, Charles, weet haar broer hem nadien te vinden. Toch groeit er een vriendschap tussen Elif en Charles, vooral als ze merken dat Elifs oom en tante zich hebben aangepast in Nederland en streven naar meer verdraagzaamheid. Met Charles’ vriend Willem, diens ouders en Elifs oom en tante vormen Elif en Charles een praatgroep die echt iets wil doen aan het samenleven. Maar Arif, Elifs broer, zorgt voor heel wat problemen die uit de hand dreigen te lopen. (bron: www.pluizuit.be) Filmtip van Stefan Daelman, Sint-Maarten Bovenbouw te Beveren Speelduur: 86 min. | Jaar: 2005 | RIZE, Verenigde Staten | Productie: Marc Hawker, Ellen Jacobson, David LaChapelle | Camera: Morgan Susser, Michael Totten | Montage: Fernando Villena | Muziek: Christina Aguilera, Jose Cancela, Amy Marie Beauchamp | dvd te huur bij Open Doek Modefotograaf en clip-regisseur David LaChapelle laat ons in de film ‘Rize’ kennis maken met het fenomeen ‘krumping’, een hyper-energieke dansvorm waarin combat, clown-mime en Afrikaanse tribal-dance elkaar ontmoeten. Een adembenemende en acrobatische hiphop-dansvorm die als een revolutionaire beweging vanuit South Central Los Angeles de wereld verovert. Een dansvorm waarin agressie en schoonheid samenvloeien met bewegingen die een directe reactie zijn op het geweld in de omgeving. LaChapelle volgt voormalig drugsdealer Tommy Johnson. Als reactie op de Rodney King rellen in 1992 creëert hij het personage Tommy the Clown om straatfeesten en buurtevenementen op te luisteren. Tommy is populair en kinderen uit de buurt sluiten zich bij hem aan om mee te ‘clownen’. Binnen de snel groeiende groep ontstaan diverse nieuwe stijlen, waaronder ‘krumping’. Groot of klein, mager of dik, de dansers geven zich volledig over aan deze dansvorm die voor hen een alternatief biedt voor een leven gedomineerd door drugs en gangs. Op parkeertereinen ontstaan dance-battles tussen clowns en krumpers en al snel vullen deze sporthallen met uitzinnig publiek. Met veel artistiek talent en een groot gevoel voor kleur en ritme brengt Lachapelle de mensen en hun opzwepende dans in beeld en laat hij zien hoe deze groep verbondenheid vindt in hun expressie. Tip van Nelleke Deelen, directrice Europese school Brussel http://www.worldpeace.org/peacepoles.html Dankjewel allemaal!
BZN Living Values Sint-Jacobsmarkt 39 2000 Antwerpen +32 3 201 22 10 www.bzn.be www.livingvalues.be
[email protected] [email protected]
10
