Nieuwsbrief Dialogic maart 2009

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 Geachte relatie, Met deze nieuwsbrief wil Dialogic innovatie & interactie opdrachtgevers, samenwerkingspartners en belangstellenden op de hoogte brengen van ontwikkelingen in ons bedrijf. De evaluatie van NDiV ‘Knelpunten bij digitale samenwerking’ is inmiddels afgerond, eveneens staan we kort stil bij de voornaamste resultaten van het Sprint programma. Er is ook aandacht voor nieuwe onderzoeken die recent zijn gestart; zo worden voor het Belgische VLOOT zes vormen van R&D & innovatiesamenwerking beschreven, wordt voor SenterNovem de uitgangspositie van de chemiesector in kaart gebracht en voert Dialogic een haalbaarheidsonderzoek uit naar het concept ContentHub. In deze nieuwsbrief is aandacht voor de personele wisselingen in ons bedrijf, zo stellen onze nieuwe collega's Cor-Jan Jager en Evert-Jan Velzing zich voor en staat Ronald Batenburg voor het voetlicht. Naar een typologie van samenwerkingsvormen en modelcontracten Binnen het Vlaamse innovatiesamenwerkingsprogramma (VIS-besluit) is het voor samenwerkingsverbanden, waaronder collectieve centra, mogelijk om jaarlijks voorstellen in te dienen voor collectief onderzoek (CO), technologische dienstverlening (VIS-TD) en innovatiestimulering (VIS-RIS en VIS-TIS). Bij de uitvoering van projecten kan besloten worden om samen te werken met andere (onderzoeks)instellingen, zoals competentiepolen, strategische onderzoekscentra, universiteiten en hogescholen. Om innovatiesamenwerking te stroomlijnen is er een groeiende behoefte aan samenwerkings- en contractmodellen. Die modellen kunnen dienen om contractonderhandelingen en, in het verlengde daarvan, het VIS-project zelf efficiënter te doen verlopen. Ook kan onduidelijkheid over het vervolgtraject weggenomen worden: wie speelt een rol bij implementatie? Bij wie liggen intellectuele eigendomsrechten?

Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

Neem voor meer informatie contact op met Bram Kaashoek ( [email protected], 030-21505 98). Begrijpelijke overheidswebsites De gebruiksvriendelijkheid van overheidswebsites laat op dit moment nog sterk te wensen over. De kwaliteit loopt in ieder geval duidelijk achter op die van commerciële websites – terwijl deze dienen als referentie voor de gebruikers annex burgers. Door vuistregels te hanteren bij het (her)ontwerpen van overheidswebsites, kan er een aanzienlijke verbetering in gebruiksvriendelijkheid optreden. Door de kwaliteit van het aanbod van overheidswebsites te verbeteren, kan uiteindelijk de kloof tussen het potentiële en feitelijke gebruik van overheidswebsites worden gedicht.

Dialogic, in de personen van dr. Tom Poot en Bram Kaashoek, beschrijft in opdracht van VLOOT (Vlaamse Overkoepelende Organisatie van Technologieverstrekkers) zes vormen van R&D & innovatiesamenwerking. Ook worden bijbehorende moAnaloog aan het programma delcontracten opgesteld. Drie juridische experts ondersteunen Dialogic bij het op- „Begrijpelijke Formulieren‟ is het uitgangspunt van dit Dialogic-project om stellen van die contracten. praktische vuistregels te ontwikkelen

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 voor het ontwerpen van gebruiksvriendelijke websites. De vuistregels richten zich zowel op de inhoud (welke elementen dragen bij aan gebruiksvriendelijkheid) als op het proces (langs welke stappen kan een verbetering van gebruiksvriendelijkheid worden bereikt). De queeste naar algemene vuistregels voor gebruiksvriendelijkheid heeft uiteindelijk geleid tot een lijst van 29 regels. De huidige set van vuistregels is onder andere gebaseerd op uitgebreide literatuurstudie. De resultaten van die studie zijn ondergebracht in een wiki, www.begrijpelijkewebsites.nl.

de Universiteit van Tilburg Sinds wanneer werk je er? Sinds 2006 Wat is je specialisatie/expertise? ICT in het MKB, ketendigitalisering en kwantitatief onderzoek Wat was je grootste succes? De ketendigitaliserings-projecten voor het Hoofdbedrijfschap Detailhandel. Wat zijn je ambities voor je nieuwe baan?

Een dynamische variant – met directe links naar de design patterns – is te vinden op www.dialogicusability.nl. Op de site van Dialogic staat het volledige rapport Begrijpelijke websites.

Vanaf 1 maart mag ik leiding gaan geven aan een programma binnen het NIVEL waarin we met 12 mensen werken aan oplossingen voor het personeelstekort in de zorg, waaronder de inzet van ICT

Een dynamische variant – met directe links naar de design patterns – is te vinden op www.dialogicusability.nl. Op de site van Dialogic staat het volledige rapport Begrijpelijke websites.

Welk land is je favoriete reisbestemming? Italia!

Voor meer informatie aangaande dit project kunt u contact opnemen met Robbin te Velde ( [email protected], 030 2150580). Voor het voetlicht In deze rubriek staat elke nieuwsbrief een medewerker van Dialogic centraal. Deze keer is dat Ronald Batenburg. Wie ben je? Ik ben Ronald Batenburg Wat is je functie? Nog tot 1 maart: senior onderzoeker/adviseur Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht

Waar woon je?

Tel. (030) 215 05 60

Utrecht

In 2010 is Dialogic ... een nog succesvoller, onafhankelijk adviesbureau voor overheden en branches op het terrein van ICT en innovatie Ik geef de pen door aan: Jurgen Verweijen Nulmeting Innovatietraject Chemie

Fax (030) 215 05 95 [email protected]

Hoe ben je bij Dialogic terecht geko- Met een bijdrage van ruim 15 procent men? aan het BBP van de Nederlandse indusVia Frank Bongers, mijn oud-collega van

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 trie, is de chemiesector uiterst belangrijk voor onze economie. Het is dan ook niet raar dat deze sector een eigen Innovatieprogramma heeft opgestart (Innovatietraject Chemie). De momenteel acht innovatieprogramma‟s maken deel uit van de Programmatische Aanpak voor Innovatiebeleid van het Ministerie van Economische Zaken (EZ). Het Innovatietraject Chemie is ambitieus. In een businessplan heeft de sector vastgesteld wat ze de komende jaren economisch en maatschappelijk wil bijdragen. Drie hoofddoelen zijn daarbij leidend: 1. Verdubbeling van het BBP in 2017, ten opzichte van 2006; 2. Halvering van het energieverbruik in 2032, ten opzichte van 2006;

viteit en internationale (R&D) samenwerking binnen de chemiesector te meten. Een deel van die indicatoren wordt voor de huidige situatie bepaald. Daarbij maakt Dialogic gebruik van bestaande databronnen en verzamelt ook zelf data (interviews, enquête). Dialogic werkt in dit onderzoek samen met een externe adviseur, dr. Ad de Jong. De heer De Jong heeft ruime ervaring bij Shell en Akzo Nobel. Mocht u meer willen weten over dit project, dan kunt u contact opnemen met Evert-Jan Velzing: [email protected]. Conclusies Sprint programma

In het najaar van 2008 zijn Rob Bilderbeek en Barbera van den Berg betrokken geweest bij de audit van het Sprintprogramma van het Platform Bèta Techniek. Dit programma beoogt het aantal studenEZ ondersteunt dit businessplan door de ten in hogere bètatechnische opleidingen financiering van drie programmaonderen de uitstroom van deze studenten naar delen. Qua budget is het Polymeren Inde arbeidsmarkt te vergroten, om zo de novatieprogramma (PIP) het grootste innovatiekracht en het concurrentieveronderdeel. PIP is gericht op vooruitgang mogen van de Nederlandse economie te van de polymerensector op het gebied versterken. Barbera en Rob waren rapvan duurzaamheid en economie. Ook de porteur voor de auditcommissies HBO- en Roadmap Procesintensificatie wordt ge- WO-Sprint, Rob was bovendien penvoersteund door EZ. Deze roadmap biedt een der en toegevoegd lid van de commissie stappenkader voor energiebesparing in WO-Sprint. Inmiddels is het generieke de procesindustrie. Het derde onderdeel rapport van deze commissies beschikis gericht op het verbeteren van de inbaar: “Positieve trend verzilveren: doen stroom van studenten in chemiegerelawat duurzaam werkt”. We geven hier de teerde opleidingen en het beter benutten voornaamste conclusies. van talent op de (chemie)arbeidsmarkt. 3. Behouden en vergroten van excellentie – zowel van wetenschap als het bedrijfsleven.

Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

Om de vorderingen van de chemiesector in de toekomst goed te kunnen volgen, is het noodzakelijk de uitgangspositie te weten. Om die reden voert Dialogic een nulmeting Chemie uit. Het ministerie krijgt op deze manier inzicht in de huidige stand van zaken, hetgeen later bij een tussen- of eindevaluatie een vergelijkings- en interpretatiekader biedt. Daarmee kan bepaald worden wat de investeringen hebben bereikt. De instroom in het hoger onderwijs is tussen 02/03 – 07/08 met 14% toegenoIn de nulmeting wordt vastgesteld welke men, een groei die vooral in het wo is indicatoren vereist zijn, bijvoorbeeld om gerealiseerd. De instroom van vrouwelijwetenschappelijke excellentie, innovati-

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 ke studenten bètatechniek groeit sneller dan die van mannelijke studenten en ook buitenlandse studenten zijn in het wo een opvallend snel groeiende instroomcategorie. Hoewel de instroom voor de snijvlakopleidingen relatief snel groeit, wordt er, zeker bij de hogescholen, nog te weinig van geprofiteerd.

meters lukt dan simpelweg niet meer.

Het is de vraag hoe enerzijds capaciteit te winnen is door het slim inrichten van passagiersprocessen, het ontwikkelen van nieuwe diensten en implementeren van nieuwe technologie. Anderzijds is het belangrijk om de kwaliteit van passagiersprocessen (check in, baggage dropoff) op peil te houden dan wel te verbeteren. Schiphol Group, de operator van De totale uitstroom uit het hoger onAmsterdam Airport Schiphol heeft enkele derwijs neemt in de periode 99/00– 06/07 toe met 9%, eveneens een gevolg jaren geleden het programma redesign passenger process opgezet. van de aanwas in het wo. De uitstroom van afgestudeerde bètatechnici van snij- In een paper, dat recent gepubliceerd is vlakopleidingen groeit in deze periode in het internationaal populairmet 38,4% aanzienlijk sneller dan die wetenschappelijke journal Aerlines, bevan cluster-1-opleidingen (6%). Wel spreekt Dialogic onderzoeker Bram Kaasneemt het marktaandeel van bètatechniek in de totale uitstroom van het hoger onderwijs af met 3,2% tot 19,5% in 2007. Gemeenschappelijke uitdagingen voor de hoger onderwijsinstellingen zijn volgens de auditcommissies:



het verbeteren van de doorstroomsnelheid aan hoinstellingen;



het uitbreiden en versterken van hoek samen met Betty Samola (Schiphol regionale netwerken, in het bijGroup) het redesign programma en achzonder tussen vo-scholen en hoterliggende theoretische principes. Een gescholen; leidend thema in de publicatie is dienstehet ontwikkelen van doelgroeninnovatie, specifiek de implementatie penbeleid om zo de werving van van self-service, en consequenties daarvrouwelijke studenten, allochtone van voor zowel Amsterdam Airport Schipstudenten en werkenden te verhol als dynamische organisatie én passasterken; giers.





het intensiveren van activiteiten (en honorering ervan tot lesbevoegdheid) om de instroom van lerarenopleidingen te bevorderen.

Diensteninnovatie op Amsterdam Airport Schiphol Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

Het artikel Business process redesign at Amsterdam Airport Schiphol is te downloaden op de site van Aerlines. Congres Twents Meesterschap

Op 8 en 9 april 2009 organiseert ELAN de studiedagen “Twents Meesterschap” met Door de kredietcrisis zijn de prognoses als thema: schools -en buitenschools leover het aantal passagiers in de luchtren, doceren en communiceren in een vaartsector enigszins bijgesteld. Deson- veranderende samenleving. Doel van de danks is het niet vreemd te veronderstudiedagen is om met diverse mensen stellen dat een luchthaven zoals Amster- gedachten, theorie en praktijk uit te wisdam Airport Schiphol over, pakweg, 10 selen. Verschillende onderwerpen over tot 20 jaar uit zijn jasje is gegroeid. Uit- scholing, vakvernieuwing, professionalibreiden in termen van meer vierkante sering en wetenschaps- en techniekcom-

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 municatie zullen de revue passeren. Dialogic ondersteunt ELAN (samen met Marieke Rinket [ BètaCreation] en Huub Schulte Fischedick [ Leerpunt SF]) bij het vormgeven van deze studiedagen. Dialogic heeft hierin een coördinerende rol, onder andere voor een goede afstemming en communicatie met ELAN

gelijkheden van digitale samenwerking te weinig weet te benutten. Een ander belangrijk knelpunt is het ontbreken van succesvolle / profijtelijke voorbeelden van digitale samenwerking. Het ontbreken van dergelijke voorbeelden lijkt een belangrijke verklaring te zijn voor terughoudendheid bij het MKB om te investeren in digitale samenwerking.

Uit de analyse van de knelpunten kwam naar voren dat er verschillende oorzaken zijn voor het gebrek aan digitale samenwerking. Deze oorzaken zijn niet met een enkele maatregel weg te nemen. Echter veel instrumenten richten zich op een beperkt aantal oorzaken. Op dit punt zou meer focus in het programma NDiV aangebracht kunnen worden. Daar staat tegenover dat een aantal problemen in het geheel niet door het programma wordt geadresseerd. Zo zijn wantrouwen om medewerkers. Daarnaast was Dialogic bedrijfsinformatie uit te wisselen of het betrokken bij het inventariseren van de probleem dat de kosten en opbrengsten wensen van (potentiële) conferentiedeelvan digitaal samenwerken op verschillennemers en doet Dialogic onderzoek naar de plaatsen neerslaan, belemmeringen de bètapositie van vo-scholen in de revoor digitaal samenwerken. In de toegio. komst moet er meer aandacht voor deze problemen komen. Knelpunten bij digitale samenwerking Nieuwe medewerkers Knelpunten bij digitale samenwerking Recent is de rapportage „Knelpunten bij digitale samenwerking, focus voor het programma Nederland digitaal in verbinding (NDiV)‟ verschenen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken. Centraal in het onderzoek stonden de onderzoeksvragen welke knelpunten bij digitale samenwerking konden worden geïdentificeerd en of het mogelijk is het NDiVprogramma te versimpelen dan wel focus aan te brengen.

Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

De afgelopen maanden kende Dialogic diverse veranderingen in de personele bezetting, waarbij enkele medewerkers Dialogic verlieten, maar waarbij we tegelijkertijd ook nieuwe onderzoekers/adviseurs mochten begroeten. Evert-Jan Velzing en Cor-Jan Jager stellen zich hieronder voor. Evert-Jan Velzing (rechts op de foto)

Stel je voor, na negen maanden MiddenDialogic heeft hiervoor vijf branches on- Amerika in 2009 bij Dialogic te beginnen. Zo verging het mij twee maanden gelederzocht: sierteelt, modedetailhandel, den. Een hele overgang voor mij en mijn bouwmaterialen, makelaardij en varkensfokkerij. In deze branches zijn aller- partner, maar wel één waarop ik was voorbereid. Het viel dan ook alleszins lei ontwikkelingen gaande rond digitale mee. Te meer snel duidelijk was dat het samenwerking of er is juist sprake van Dialogic-team als een warm bad is. En een gebrek aan digitale samenwerking. weer terug zijn in Nederland is vooral interessant. De aanraking met een andeEen gebrek aan kennis en kunde is nog re cultuur maakt de blik op de eigen kristeeds het belangrijkste knelpunt waar- tisch, een verfrissende ervaring. om een groot deel van het MKB de mo-

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009

Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

In het Midden-Amerikaanse Honduras uitdagende tijd voor! heb ik een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor duurzame energie bij kleine gemeenschappen. Na mijn afstuderen en werk in Nederland was deze focus op microschaal een hele overgang. Bij het Netherlands house for Education and Research en het Innovatieplatform was ik bezig met vraagstukken die op nationaal en Europees niveau spelen. Vraagstukken die interessant zijn, maar abstract van aard. Een even bijzondere, verreikende, als nuttige ervaring is het dan om onderzoek te doen op microschaal. De ondersteuning vanuit de lokale NGO‟s was dan ook zeer behulpzaam. Het zijn Hondurese organisaties die veel Cor-Jan Jager (links op de foto) nuttig werk doen voor de lokale bevolEigenlijk ben ik altijd al een onderzoeker king. geweest. Die conclusie heb ik onlangs getrokken na een reflectie op een jaar, Deze vechters voor een betere toekomst waarin ik het toch over een andere boeg moeten dit soms met hun leven of met had gegooid. vluchten bekopen. Net voor mijn vertrek moest de directeur van de NGO waar ik Na mijn studie die ik beëindigde in 2007, voor werkte, vluchten; zijn strijd voor min of meer gelijktijdig met mijn vrieneen mens- en milieuvriendelijke mijndin, besloot ik eens goed na te gaan denbouw leidde tot ernstige bedreigingen. Een bewijs van de invloed die uit Hondu- ken over op welke voet ik mijn “werkcarrière” wilde inzetten/voortzetten. ras importerende landen kunnen hebGelukkig hadden we daar ongeveer 4 ben. maanden voor uitgetrokken in een fantastische reis naar Nepal, Tibet en China. Het was een terugslag voor de regio, dat iemand die op grote schaal vooruitgang wil boeken zo hard wordt tegengewerkt. De onvergetelijke indrukken in een volkoToch is mijn ervaring niet enkel negatief. men andere (vaak ook keiharde) wereld die we daar opdeden, gaven zoveel afleiIk heb diverse initiatieven gezien die echt helpen, ook hoop ik dat mijn onder- ding dat dit denkproces toch even naar achteren werd geschoven. zoek tot meer inzicht leidt. Een belangrijke les is om kritisch te zijn naar wat een ontwikkelingsproject nu daadwerkeUiteindelijk viel de keuze op een middellijk inhoudt. groot ICT- en organisatie-advies bureau: Vellekoop & Meesters, waar ik een jaar lang met plezier heb gewerkt met name Nu ik – rijker aan ervaring en inzicht – terug ben in Nederland, ben ik bij Dialo- op het gebied van informatiebeveiliging en vertaling van wetgeving naar de opegic in eerste instantie werkzaam op het rationele praktijk. En toch, gedurende het terrein van innovatiebeleid, beleidsevaluaties en valorisatie. Momenteel werk ik jaar, bekroop me het gevoel dat ik iets mee aan de nulmeting voor het Innova- miste. tietraject Chemie en projecten over kennisvalorisatie. Daarnaast sta ik open om De roep naar cijfers en objectief onderme óók op andere vlakken te ontplooien. zoek, vanuit mijn wat meer kwantitatieve Ik zie bij Dialogic veel mogelijkheden om onderzoeksinteresse en een meer maatmijzelf verder te ontwikkelen. Mijn colschappelijk zingevende omgeving werd lega‟s zijn hiervoor een belangrijke bron. groter en groter. Uiteindelijk vond ik DiaNa een enerverende ervaring voel ik veel logic op mijn pad, waar ik nagenoeg preenergie. Ik stel mij een spannende en cies die dingen aantrof die ik miste en

Nieuwsbrief Dialogic maart 2009 zoals het zich laat aanzien, zit ik hier prima op mijn plek, te midden van kritische leeftijdgenoten en ervaren senioren waar ik nog uitermate veel van kan leren. Op dit moment houd ik me bezig met projecten op het terrein van beleidsevaluatie en onderwijs. Als junior houd ik uiteraard deuren open naar andere terreinen waar Dialogic actief in is. Ik hoop in mijn begintijd veel diverse projecten te kunnen uitvoeren om me eventueel later te kunnen specialiseren. ContentHub De Nederlandse (multi)media-industrie wil zich internationaal profileren als de plaats waarlangs internationale partijen hun diensten Europa binnenloodsen (‘digitale poort naar Europa’). Onder regie van Stichting iMMovator is gewerkt aan voorbereidingen om het concept Contenthub in Nederland te realiseren.

In hoeverre zorgen deze ontwikkelingen aan de aanbodzijde voor een verandering in het gebruik van breedband? Breedband blijft een middel. Voor welke doeleinden maken consumenten anno 2009 gebruik van breedband en hoe besteden zij online hun tijd? Al deze ontwikkelingen en vraagstukken zijn voor Dialogic meer dan genoeg reden om in 2009 een nieuwe editie van het multi-clientproject Breedband en de Gebruiker te starten. Aangezien dit inmiddels de vijfde editie betreft, is Dialogic goed in staat om veranderingen in breedbandadoptie en gebruik te duiden en indien relevant uit te splitsen naar kenmerken van de gebruikers.

Dialogic merkt dat steeds meer organisaties uit verschillende sectoren (overheid, breedbandaanbieders, zorg, detailhandel, mediabedrijven, etc.) behoefte hebben aan inzichten in het werkelijke gebruik van breedband vanuit het perspectief van de gebruiker. Het brede scala aan projectpartners van Breedband en de GeDialogic voert voor een haalbaarheidson- bruiker 2001 t/m 2007 laat dat zien. derzoek uit naar de ContentHub. Er wordt een high-level business case met Begin april organiseert Dialogic een bijeen uitgewerkte propositie en prioriteiten voor internationale profilering / ver- eenkomst voor potentiële projectpartners om gezamenlijk te brainstormen over de markting van de ContentHub in de Noordvleugel ontwikkeld. Het onderzoek precieze invulling van het onderzoek. zal de opdrachtgevers (onder andere de Daarbij proberen we iedere editie zo goed mogelijk af te stemmen op de actualiteit provincie Noord-Holland) inzicht geven in de internationale positie van de Con- en de wensen van de deelnemende partijen. tentHub in wording. Breedband en de Gebruiker

Hooghiemstraplein 33-36 3514 AX Utrecht Tel. (030) 215 05 60 Fax (030) 215 05 95 [email protected]

Projectpartners gezocht: Breedband en de Gebruiker - 5e editie binnenkort van start! De breedbandmarkt voor Nederlandse huishoudens is nog altijd volop in beweging. De afgelopen jaren is een groot aantal woonwijken van glasvezel voorzien en ook zijn er de nodige ontwikkelingen aan de zijde van ADSL en Internet via de kabel. Daarnaast heeft Mobiel internet met de introductie van flat fee voet aan de grond gekregen. Nederland kent inmiddels meer dan twee miljoen mobiele internetters, waardoor een deel van het breedbandgebruik zich van thuis naar onderweg verplaatst.

Eerdere edities van dit onderzoek zijn te vinden op www.breedbandgebruiker.nl.