Maart 2016
NIEUWSBRIEF MAART 2016
NCAD Nieuwsbrief
Maart 2016
Beste lezer, Voor u vindt u de eerste NCAD Nieuwsbrief van 2016. Wederom komen de volgende items hierin voor: Varia, Oude wrakken, Oude technieken, Vergeten merken en Oproepen. Het item Van de lezer is nieuw. Deze is toegevoegd, zodat u als lezer een ingezonden stuk kunt aanleveren wat voor uw medelezer / onze lezers interessant is. De eerste lezer die een stuk heeft aangeleverd is Fons Alkemade. Hij is mede oprichter van het NCAD en donateur vanaf het allereerste begin. Zijn aangeleverde stuk gaat om een oproep waarin hij zijn onderzoek naar de Toyota in Nederland beschrijft. Heeft u informatie dat past in zijn verhaal dan kunt u hem persoonlijk benaderen via zijn email-adres dat onder zijn stuk is weergegeven. Onlangs op 5 december 2015 heb ik afscheid moeten nemen van een goede vriend die ik via de CONAM en de Vauxhall Club heb leren kennen. Wij hadden een gezamenlijke passie voor de Tucker. Enige tijd geleden was ik tijdelijk op zoek geweest naar de Mercedes Benz 500K Autobahnkurier van mr. Tjoan Keng Tan en Frans kon mij veel info verschaffen. Helaas is de auto nog steeds niet getraceerd. Frans was een aimabel heer en stond bij velen bekend als dé Automobielhistoricus. Een ieder die hem kent zullen Frans missen. (Till we Meet again (FV))
Op visite bij Frans en Silvia Vrijaldenhoven (2015)
De enige drie MAX folders (JCO)
Het NCAD is sinds enkele maanden, in samenwerking met de gemeente Helmond en Cultureel Erfgoed Brabant, bezig om de enorm omvattende collecties in het Archief te waarderen op Cultuurhistorisch en Erfgoed niveau. Dit houdt in dat de collecties volgens bepaalde erfgoed-criteria beoordeeld worden door ons, waarna wij de beoordelingen aan Cultureel Erfgoed Brabant aanleveren, zodat zij een rapportage schrijven ter aanbeveling aan de Gemeente Helmond. De gemeente zal tenslotte een eindbeoordeling geven of aan het NCAD al dan niet een financiële bijdrage verleend kan worden. Samen met een team van vier automotive deskundige vrijwilligers werken wij aan dit project en hopen dit in maart te kunnen afronden. Het resultaat van dit project is dat het NCAD ook op officiële wijze kan aantonen welke waardevolle collecties zij in het archief heeft. Tevens op advies van de gemeente Helmond proberen wij archieven te vinden die aan het Helmondse gerelateerd zijn, zoals Volvo, MAX (vooraankondiging artikel MAX in de volgende nieuwsbrief), Ford Garage van der Meulen Ansems etc. Mocht u in het bezit zijn van enig materiaal en dat kan toegevoegd worden aan ons archief houdt het NCAD zich beschikbaar. Het is u niet ontgaan dat Jarno Eringaard in het kader van zijn stageperiode van 10 weken werkervaring opdoet bij het NCAD. Hij volgt de opleiding Communicatie, Marketing & Events aan de ROC Ter AA in Helmond. Mede dankzij Jarno’s inzet is deze eerste Nieuwsbrief van 2016 uitgekomen. Wij wensen hem heel veel succes met zijn opleiding. Verder wens ik u veel leesplezier en mocht u aanvullingen of iets bijzonders aan willen geven dan zie ik uw respons gaarne tegemoet. Margaretha Werinussa Project Manager NCAD
NCAD nieuwsbrief
Maart 2016
Varia RICKENBACKER Motor Campany
(1922 – 1927)
De Rickenbacker Motor Company werd opgericht in juli 1921 door Barney Everitt. Hij besloot destijds om een autobedrijf te beginnen. Hij vroeg Eddie Rickenbacker (uit Zwitserland afkomstig) voor het gebruik van zijn naam als merk en Rickenbacker werd vice-president en directeur van het bedrijf. Hij was een beroemde generaal uit WO I en hij beschikte over technische kennis. Een carosseriefabriek van Michigan Avenue in Detroit werd gekocht, waar het de bedoeling is dat er 200 auto's per dag vervaardigd worden. Later werd een nieuwe fabriek gebouwd aan de 4815 Cabot Avenue; het grote publiek moest de Rickenbacker prototype zien. Alles moest volgens Kapitein Eddie Rickenbacker bijzonder zijn, zoals het embleem voor de auto werd genomen van Rickenbacker's vliegende squadron insignia de “Head in the Ring”. In januari van 1922 maakte de eerste Rickenbacker auto's, sedans, coupés en hun debuut op de New York Auto Show. De motor was een zescilinder zijklepmotor van 3482 cc, 58 pk die de auto een snelheid gaf van 96 km/u. De motoren trilden minder door een vliegwiel aan weerszijden van de krukas. Rickenbacker was tijdens het vliegen boven Duitsland op dat idee gekomen. Hij stond versteld van de wendbaarheid van de Duitse vliegtuigen en de controle van verschillende motoren waarbij deze een vliegwiel aan elk eind van de krukas hadden. Ook nieuw op de Rickenbacker was een experimenteel chassis met vier-wiel remmen (was ook op de show in New York aanwezig). Weinig mensen besteedden aandacht aan deze technologie. In maart 1922 werden in de fabriek 10 Rickenbackers per dag gemaakt en in mei was dit cijfer gestegen tot 50. Rickenbacker kondigde op 27 juni 1923 aan dat alle Rickenbackers van nu af aan gebouwd zouden worden met vier-wiel remmen. Packard had dezelfde verklaring 16 dagen eerder gedaan, maar alleen aangeboden op hun achtcilinder modellen. De Rickenbacker was daarmee de eerste laag geprijsde Amerikaanse auto met vierwiel remmen. Duesenberg was de eerste om deze optie te bieden, maar de Duesenbergs waren hoger geprijsd. Er zijn maar weinig mensen die zich herinneren dat Rickenbacker matig geprijsde auto's maakte met vierwiel remmen sinds 1922. Autofabrikanten die geen vierwiel remmen hadden beweerden dat vierwiel remmen gevaarlijk waren. Twee bedrijven die met deze negatieve advertenties naar buiten kwamen waren de Ford Motor Company & Studebaker. De belangrijkste reden voor hun advertenties hadden echt niets te maken met de veiligheid van de remmen. Ford en Studebaker hadden duizenden chassis leverbaar met twee wielen remmen en niets in voorbereiding voor het bouwen van een auto met vier wiel-remmen. In 1924 introduceerde Rickenbacker de Vertical 8 Super-fine. Dit was een prima auto met een negen maal gelagerde krukas, een zijklepmotor met 4401 cc, dubbele ontsteking, dubbele uitlaat en een dubbel vliegwiel systeem. De prijs begon vanaf $ 2,195. Helaas, de Vertical 8 Super-fine was ook te duur om te produceren. Tegen het einde van 1924 begon de nettowinst voor het bedrijf te dalen. In september van 1926 nam Eddie Rickenbacker ontslag bij het bedrijf als gevolg van voortdurend gekibbel en andere problemen. Dit zou de aanleiding blijken te zijn van de ondergang van de auto die zijn naam droeg. Everitt deed een laatste moedige poging om het bedrijf draaiende te houden en in februari 1927 werd hij helaas gedwongen om op te geven. Er werden in totaal 27.500 Rickenbackers gemaakt tot 1927. Bron: Rickenbacker His own Story : Vertical 8 Super-fine
De productie-apparatuur werden verkocht aan Audi en vervoerd naar Duitsland, alhoewel het ironisch is dat zijn ontwerp, een vermeende Duitse erfenis uit zijn periode WOI was. Deze transactie kwam tot uiting in de Audi Zwickau en Dresden modellen, met behulp van zes- of achtcilinder Rickenbacker motoren. Sommige Rickenbacker auto’s rijden nog steeds rond. In de volgende Nieuwsbrief zullen wij een boekverslag van Rickenbacker and his own Story weergeven met wat we van Rickenbacker aan advertenties in ons archief hebben.
Jan Polman / Margaretha Werinussa
NCAD nieuwsbrief
Maart 2016
Varia Wie bouwde de eerste Hatchback ? Vanochtend las ik een artikel over de nieuwe Honda Civic hatchback. Zij hebben in Geneve gebruik gemaakt om het prototype van de Civic Hatchback te introduceren met een terugkeer op de USA markt. Wanneer is dan de eerste hatchback geïntroduceerd ? Ik heb het in ons archief wat uitgezocht. Wat is een hatchback ? Een hatch is een afdekking voor een opening m.a.w. een soort luikje met een 3e of 5e deur. Een hatchback is een carrosserievorm waarbij het bestuurdersgedeelte via de bagageruimte/kofferbak bereikt kan worden. Het achterdeksel scharniert dan bij de daklijst. De bagageruimte is dan ook geen afzonderlijke afgesloten kofferruimte. Omdat het passagiers- en bestuurdersgedeelte bereikbaar is via de bagageruimte, heeft een hatchback altijd een oneven aantal deuren (3-deurs of 5-deurs). Een hatchback waarvan de daklijn wat minder steil afloopt wordt ook wel liftback genoemd. Daarnaast heb je de klassieke sedan. Uitvinder Hatchback ? Wist u dat Citroën waarschijnlijk de uitvinder is van de hatchback? De hatchback werd voor de Tweede Wereldoorlog al toegepast door Citroën in de Traction Avant Commerciale (1938), maar werd met name bekend door Renault in haar modellen Renault 4 (1961), Renault 16 (1964) en Renault 6 (1968). Volkswagen werd later de vermeende uitvinder van de hatchback, door de introductie van haar populaire Golf-model in 1974. Tegenwoordig kunt u veel verschillende hatchback-modellen in het Citroën-gamma zien zitten en in vele andere.
Citroën Traction Avant Commerciale (1938)
Kaiser Traveler (1949)
Kaiser Traveler – 1949 Het Amerikaanse merk was niet erg bekend en dat terwijl het merk ook hier destijds in Nederland auto’s heeft geassembleerd in Rotterdam. De Traveler stond vanaf 1949 op het leveringsprogramma. Dit type heeft net als de eerste Citroën Traction Commerciale een achterklep die uit twee delen bestaat. Een ander voorbeeld uit de tijd is de Ford Vedette Abeille.
Aston Martin DB 2/4 Sports Saloon (1949)
Ford Abeille (1952)
Ford Vedette Abeille (1952)
NCAD nieuwsbrief
Maart 2016
Vergeten merken Aston Martin DB2/4 Sports Saloon - 1949 Was een van de eerste auto’s met een grote achterklep uit één deel. Is het echt een hatchback? Echter lijkt dit type teveel op een coupé en is te weinig praktisch inzetbaar.
Austin A40 Countryman – 1959 Het niet de eerste échte hatchback, want ook de door Pininfarina ontworpen Austin A40 heeft een achterklep maar nu in twee delen.
Ford Vedette Abeille - 1952 The Bee genaamd, was een soort Range Rover in de vorm van een coupé cabriolet. Dit type was praktisch bedacht om na lange ritten comfortabel achterin te kunnen slapen. Geproduceerd door Ford SAF (France).
Jaguar E-Type - 1961 Valt in dezelfde categorie als de Aston Martin DB2/4. De derde deur is dan wel groter en is praktischer, maar Is enkele maanden ouder dan de R4.
1961 – Renault 4 Een succesvolle auto van Renault was de R4. Er werden meer dan acht miljoen exemplaren werden verkocht. Hoewel Renault de R4 omschreef als een compacte stationwagen, is de auto met zijn smalle achterste zijruitjes toch écht een hatchback. Na de R4 volgden een paar rustige hatchback-jaren. Autobianchi kwam In 1964 met de Primula die leverbaar was met 2, 3, 4 of 5 deuren. Een jaar later kwam Renault met de 16, de eerste grote échte hatchback. Na deze R16 volgden niet veel later diverse anderen zoals Simca 1100, Fiat 127, Alfa Romeo Alfasud, Fiat Ritmo, Renault 5. In Joegoslavië zijn ze met de Zastava 101 de Duitsers te snel af, want zij kwamen pas in 1971 met de BMW 2002 Touring en in 1973 met de Volkswagen Passat hatchback, een jaar later gevolgd door de Golf I en de Audi50/VW Polo. Tegenwoordig zie je alleen maar hatchbacks, SUV’s, Stationwagons, MPV’s, waardoor de sedans zo langzamerhand uit het straatbeeld gaan verdwijnen.
Jan CO / Margaretha Werinussa (foto’s en folders uit NCAD archief)
NCAD nieuwsbrief
Maart 2016
Varia De Koninklijke Austin SHEERLINE opgetekend door de helaas onlangs overleden Automobile Historicus Frans Vrijaldenhoven Het was mij bekend, dat in de loop van de jaren '60 het Koninklijk Staldepartement relatief vroeg deze fraaie door PENNOCK gebouwde cabriolet had afgestoten (de reden heb ik omschreven op de pagina's 150 en 151 in mijn Boek "Koninklijk Autorijden" (2002). Na enige nationale omzwervingen kwam de wagen in Amerika terecht. Via een daar geplaatste advertentie ben ik op zoek gegaan naar de verblijfplaats. Van de Burgemeester van Lake City (PA), Herbert Palmer, kwam ik te weten, dat de SHEERLINE in die gemeente een aantal jaren als promotie-auto voor een sigarettenfabriek heeft gereden. Na verkocht te zijn zou de wagen zich bevinden in een privé-collectie in de staat Michigan. De Burgemeester heeft de collectie helaas niet gevonden. Maanden lang heb ik via nieuws-media, auto-importeurs en/of autoclubs getracht de SHEERLINE te vinden, echter zonde resultaat ! Oude Technieken Vergeten merken Topstukken Tot dat ... ik er achterkwam, dat de SHEERLINE al .........38 jaar opgeslagen stond in een droge stoffige loods ...... in ?? KENTUCKY !!! I HAD A DREAM ! of a) een foto van de cabriolet in zijn huidige toestand; of b) getuige te zijn van de aankomst van de SHEERLINE terug in het vaderland in de Rotterdamse haven ! 6 AUGUSTUS 2008..........................het was zover ! mijn droom kwam uit en ik stond in Rotterdam oog in oog met het object, waarnaar ik zolang had gezocht ! In de afgelopen jaren hebben veel vaklieden met grote liefde de 6-raams cabriolet weer op het niveau gebracht van 1952 !! Naast o.a. de WINTON, de MINERVA en de MERCEDES-BENZ "300 " iberrys is de Koninklijke Austin SHEERLINE weer terug op honk. Een fraaie aanwinst voor het Nationaal Museum Paleis HET LOO in Apeldoorn !
NCAD nieuwsbrief
Maart 2016
Vergeten merken Samenwerking Twee bekende Belgische bouwers van automobielen uit de hogere prijsklasse waren Minerva en FN. Beide begonnen rond 1898 met het bouwen van auto’s. Zij kenden goede jaren, maar na WO1 ging het voor beiden slechter door een sterke concurrentie van goedkopere merken. Dit affiche uit 1927 toont nog een poging om samen verder te gaan, maar het mocht niet baten. Minerva stopte de productie in 1939, FN in 1935.
Jan CO
NCAD Nieuwsbrief
Maart 2016
Bijzondere technieken Verbeteringen aan de carburateur door het aanbrengen van een handbediende choke. Een van de eenvoudigste verbeteringen die aan te brengen is op een carburateur uitgerust met de veel toegepaste automatische choke, is het vervangen van deze door een handbediend exemplaar. De onderdelen hiervoor zijn gemakkelijk aan te schaffen en niet duur. Een bedieningsknop op het dashboard maakt het mogelijk om de chokeklep eenvoudig te bedienen. Bij de start kan de bestuurder de klep zodanig instellen dat een vlotte start mogelijk is en daarna zo bedienen dat een soepele loop van de motor plaatsvindt. Een juist gebruik van de choke maakt het mogelijk om in alle stadia van de opwarmperiode met gevoel het juiste mengsel te kiezen. Bij de automatische choke is het mengsel altijd aan de rijke kant en kan door hapering van het mechaniek nog rijker worden. Door op de juiste wijze met deze handbediening om te gaan zal blijken dat de choke eerder buiten werking kan worden gesteld. De verbranding is beter in deze periode en dit is gunstig voor de levensduur van de motor. Bovendien vermindert de inwendige vervuiling en verbetert het brandstofverbruik. Als je een grote stap wilt zetten ter verbetering van de levensduur van de motor, installeer een handchoke!
Bron: RS, 1983,USA.
Jan CO
NCAD nieuwsbrief
Agenda
Maart 12 Oldtimer Meeting, Rotterdam 12 – 13 British Car & Lifestyle, Rosmalen 20 DAF Verzamelbeurs, Asten 26 – 28 Klassieker Oldtimerbeurs, Drachten
April 8 – 10 Techno Classica, Essen (D) 16 NAMAC Modelbeurs, Houten 16 – 17 Oldtimerbeurs, Rosmalen 24 Oldtimerbeurs, Budel
Maart 2016
NCAD Nieuwsbrief
Maart 2016
Stukje van de lezer Toyota in Nederland bij het NCAD In 2014 was het 50 jaar geleden dat de eerste Toyota’s in ons land werd geïmporteerd. In 1965 kwam de verkoop pas goed opgang, al bleef de Japanse auto toen nog een bijzonderheid in ons land en werd er met gemengde gevoelens naar gekeken. In de jaren zeventig raakt de Japanse auto geaccepteerd en werd enorm populair. Toyota was een van de eerste Japanse merken in ons land en heeft gezorgd voor een enorme impact met vrij goedkope en toch betrouwbare auto’s. Hoewel ik eigenlijk altijd meer geïnteresseerd was in de vooroorlogse autogeschiedenis van Nederland, heb ik mij vorig jaar voorgenomen om ook eens over de meer recente geschiedenis te schrijven. Ik hoop eind dit jaar een boekje uit te brengen over ‘Toyota in Nederland’ waarin ik alle aspecten van dit onderwerp wil belichten: de eerste Japanners in ons land, importeur Louwman & Parqui, de eerste dealers, de eerste kopers en rijders, de reclames, de autosport, het imago van het merk, Toyota’s in het straatbeeld, liefhebbers van nu, de modellen, de verkoopcijfers, Toyota op de RAI, modelauto’s van Toyota en hun verzamelaars, grappige anekdotes, enzovoort. Om beeldmateriaal en informatie te vinden voor het boek ben ik natuurlijk ook langs gegaan bij het NCAD. In oktober vorig jaar heb ik twee dagen zo veel mogelijk proberen te vinden in de diverse collecties die er zijn en ik ben heel tevreden over wat ik allemaal tegenkwam: persfoto’s, oude folders en prijslijsten van Louwman, autotests uit oude autobladen, knipsels en boeken over de Japanse auto-industrie. In de archiefkasten van de ANWB kwam ik bijvoorbeeld hele oude persberichten van Louwman tegen en een prijslijst uit 1966 (zie de foto). Ook in de Olyslager-hangmappen vond ik bijzondere dingen die je elders niet gauw zult vinden. Ik ben, uiteraard, hartelijk ontvangen door de mensen van het NCAD en mocht uitgebreid de gevonden documenten scannen (ik heb er ongeveer 170 gemaakt!). Ik ben al veel vaker in het NCAD geweest (en toen het nog in Arnhem zat was ik zelfs een tijd medewerker) dus ik wist wel dat er veel bijzonders was, maar ik weet nu ook dat wie iets over een bepaald merk in de Nederlandse context zoekt, een schat aan gegevens en schatten kan vinden. OPROEP: Waar ik nog wel achteraan moet en wat niet in het NCAD of enig ander archief te vinden is, dat zijn de herinneringen van mensen aan Toyota. Daarom hier ook nog even een oproep: mocht u leerzame en/of leuke verhalen hebben, dan hoop ik dat u mij dat wilt melden via:
[email protected].
Fons Alkemade
NCAD Nieuwsbrief
Maart 2016
Verkeerd afgelopen Reclame campagnes, ongelukken, verwaarlozing. Het gebeurt jammer genoeg ooit met alle auto’s. Een paar voorbeelden hiervan zijn hier te zien.
Jan CO / Jarno Eringaard
NCAD Nieuwsbrief
Maart 2016
Oproep Onlangs is een oproep bij het NCAD binnengekomen en dit is rond gemaild naar onze relaties. Hierbij de oproep van Wouter Pauli en hij is nog steeds op zoek naar klassieke automobiel bezitters, die graag hun auto willen laten mee doen aan een nieuwe tv-serie. Er kunnen naast auto’s ook fietsen, bromfietsen, bestelauto’s, vrachtwagens, militaire voertuigen etc. aangemeld worden. Voor verdere informatie zie onderstaand schrijven: From: Wouter Pauli
(25-02-2016)
Subject: Oldtimers gezocht voor nieuwe serie KRO/NCRV!
Momenteel ben ik druk bezig met de voorbereidingen voor een nieuwe serie genaamd Petticoat. Zoals vermeld in de titel voor de KRO/NCRV. Petticoat vertelt het verhaal van het meisje Pattie uit de provincie Groningen. Ze trekt de stoute schoenen aan en jaagt haar droom na; ze wil zangeres worden. Pattie ontdekt met vallen en opstaan hoe ze de hevige tegenwind kan trotseren. We behandelen thema's zoals de schaduwkant van het leven in de showbizz en de universele strijd tussen ouders en hun kinderen. Mijn vraag luidt als volgt: Voor deze serie zijn wij op zoek naar verschillende auto's die gemaakt zijn tussen 1930 en 1952. Kortgezegd: de auto's die in de jaren vijftig in Nederland rondreden. We zijn op zoek naar mensen die in het bezit zijn van zo'n auto en die het leuk vinden om aan deze serie mee te werken. Of wellicht hebben jullie leden, klanten, kennis, familie of vrienden die het leuk vinden om aan deze serie mee te werken?
Jullie kunnen mij bereiken via email:
[email protected] of bellen op mijn mobiele nummer: 06 34200256. Ik hoor graag van jullie! Met vriendelijke groet, Wouter Pauli
WOUTER PAULI
+31 6 3420 0256 +31 20 21 81 034 Johannes Vermeerstraat 20 1071 DR AMSTERDAM www.medialane.nl
NCAD Nieuwsbrief
Colofon REDACTIE Jan Polman, Jan C. Otten, Nico Plugge, Jarno Eringaard, Margaretha Werinussa en Jan Wouters Directie Jan Wouters
[email protected] Project Manager Margaretha Werinussa
[email protected] M: 06 – 47 03 71 67 De activiteiten van het NCAD worden mede mogelijk gemaakt door een groot aantal sponsors, (Club-) donateurs en vrijwilligers. Stagiaire Jarno Eringaard
[email protected]
Nederlands Centrum voor Autohistorische Documentatie Het NCAD is gevestigd op de Automotive Campus te Helmond. Geopend van maandag t/m vrijdag van 10.00 – 17.00 uur op afspraak. Op de website: www.ncad.nl vindt u alle informatie over het NCAD. Ook kunt u hier onze catalogus raadplegen. Contactgegevens: Automotive Campus 30 - 5708 JZ Helmond +31 (0) 492 562 412 Email :
[email protected] Website : www.ncad.nl
Maart 2016
Laat geen documentatie verloren gaan ! Het archief van het NCAD groeit bijna dagelijks dankzij schenkingen. Speciale vermelding van o.a. twee historische en wereldberoemde collecties van wijlen Piet Olyslager en Maurice Gatsonides zijn bij het NCAD ondergebracht. Grote en kleine collecties zijn van harte welkom. Het zou zonde zijn als bij het opruimen of na een overlijden, historisch belangrijke documentatie verloren gaat. Als u een schenking overweegt kunt u een schenkingsverklaring van het NCAD ontvangen. U kunt op onze website meer informatie hierover vinden : http://www.ncad.nl/anbi
