15 maart maart 2009

Titel project

Werkenderwegwijs

Projectnummer

IA05113

Contactpersoon

Mw. M. Gronouwe-Hannink

Begin- en einddatum van het project

15 maart 2006 – 14 maart 2009

A. Uitgangspunten voor project Beschrijf het probleem dat het project beoogt op te lossen, de situatie wordt verbeterd in termen van regio / sector en betrokken opleidingen

Het probleem van de uitval in het beroepsonderwijs is algemeen bekend. Landelijk praten we over schrikbarend hoge aantallen, die ook Ede en de Gelderse Vallei regio niet voorbijgaan. ROC A12 heeft te maken met een ongekwalificeerde uitval van 29% (dit percentage is gerelateerd aan alle uitgestroomde deelnemers in het kalenderjaar 2005), in de volle breedte van het onderwijsaanbod en op de niveaus 1 en 2. ROC A12 constateert dat het onderwijs onvoldoende aansluit op de behoefte van jongeren, dat de overgang van school naar bedrijfsleven veel te groot is, dat het nog onvoldoende lukt om aan te sluiten bij wat jongeren drijft en dat het onderwijs het lerend vermogen van jongeren nauwelijks aanspreekt. ROC A12 vindt het van groot belang om jongeren meer in een ondernemend klimaat op te leiden voor een beroep. Daartoe worden al meerdere bedrijfsprojecten georganiseerd, die leren in en vanuit de praktijk zoveel mogelijk realiseren. ROC A12 heeft in dat kader ook al een flink netwerk van ondernemers om zich heen verzameld. Voor vmbo Het Streek speelt de motivatie van de leerlingen een grote rol in hun overwegingen om op zoek te gaan naar andere vormen van didactiek die met name het ‘leren door doen’ beter realiseren. Zij constateren dat allochtone jongeren maar met moeite hun plek in het huidige onderwijssysteem vinden en zoeken naar een manier om praktijkleren ook juist voor deze groep te realiseren. Het hbo constateert dat het moeilijk blijft de werkende rol van een hbo’er in het bedrijf goed aan te leren binnen de schoolbanken: het leren aansturen van collega’s (vaak mbo’ers) leren ze vaak pas in de praktijk van het werk. Ten slotte hebben zowel het vmbo als het mbo als het hbo er baat bij meer en intensiever te gaan samenwerken in verband met het realiseren van een doorlopende leerlijn voor de leerlingen. In de techniek speelt een groot instroomprobleem: de onderwijsinstellingen worstelen ieder voor zich met de vraag: hoe krijgen we het technisch onderwijs aantrekkelijker voor jongeren? Juist in de Food Valley, waar Ede zich middenin bevindt, is steeds een grote behoefte aan technisch opgeleid personeel in onder andere de productiesector, maar zien we een terugval in aanmeldingen voor het technisch onderwijs (693 instromers in technische opleidingen in 2004-2005 tegenover 642 instromers in 2005-2006 bij ROC A12). Binnen bedrijven in de productiesector zien we de druk op het innovatief en verbetervermogen van medewerkers sterk toenemen. Van hoog tot laag moeten medewerkers in de organisaties van bedrijven mee kunnen werken aan de continue behoefte aan vernieuwing en verbetering.

Projectplan innovatie-arrangement 2005 – Werkenderweg Wijs

1

De voorgestelde oplossing De samenwerkende onderwijspartners in dit project hebben geconstateerd dat samenwerking vanuit het instituut onderwijs met de partners uit het bedrijfsleven van belang is om blijvend aandacht aan te geven, maar constateren ook dat deze manier van werken in de huidige vorm nooit tot optimale oplossingen zal leiden. Het bedrijfsleven zal het leren nooit als doel in hun onderneming stellen en het onderwijs zal binnen de huidige structuur en cultuur nooit voldoende in staat zijn de context van werken helemaal te creëren, zodanig dat het onderwijs voor leerlingen rijker zal worden. Het bedrijfsleven heeft er wel behoefte aan dat leerlingen mee kunnen werken aan de steeds toenemende veranderen verbetercultuur. Zij zien ook dat het onderwijs dat niet kan realiseren binnen hun schoolmuren. In het project Werkenderweg Wijs starten we een Leerfabriek, die als een nieuwe entiteit tussen onderwijs en bedrijf in komt te staan. In deze nieuwe vorm van samenwerking, waar zowel de bedrijfsmatige context en het ondernemende klimaat werkelijkheid zijn als de ruimte en tijd om van het werk te kunnen leren, zien we een oplossing voor de hiervoor geschetste problematiek. De Leerfabriek wordt volledig voor en door jongeren opgebouwd en gerealiseerd. Het project Werkenderweg Wijs kent een opbouwfase en een realisatiefase. In de opbouwfase wordt de fabriek opgebouwd met leerlingen die in diverse projecten participeren. Leerlingen van zowel vmbo als mbo als hbo werken in deze projecten samen aan een specifiek onderdeel van de opbouw van de fabriek. Iedere groep wordt ondersteund door experts uit het bedrijfsleven, zij brengen hun inhoudelijke en vakmatige expertise in het project in. De docenten van de samenwerkende onderwijspartners zijn de leermeesters en zijn verantwoordelijk voor het leerresultaat van de leerlingen. Tijdens de opbouwfase zullen de leerlingen steeds projectmatig aan het proces deelnemen en gaan zij dus nog regelmatig naar school. Als de fabriek opgebouwd is, start er een ander proces: dan gaat de productielijn draaien en produceren. De leerlingen gaan in ploegendiensten (van bijvoorbeeld een uur) werken aan de lijn. De leergangen en andere ruimtes om de productielijn heen geven de leerlingen de gelegenheid om het leren uit het werk te halen, zich te verdiepen, de theorie achter de praktijk op te halen. Tevens gaan zij in groepjes aan de slag met het vernieuwen of automatiseren van de bestaande productielijn, zij voegen er dus nieuwe kennis aan toe. Het werkproces om de productielijn draaiende te houden geeft de mogelijkheid om bijvoorbeeld werkoverleg in het Engels te houden omdat er bijvoorbeeld een leverancier uit Engeland komt, om werkoverdracht te oefenen, om te leren omgaan met controles van de Voedsel- en Warenautoriteit, etc. Tijdens de realisatiefase gaan de leerlingen niet meer naar school, maar halen zij hun mbo-diploma via het werken en leren in de fabriek. De vmbo en hbo-leerlingen zullen nog wel gedeeltelijk naar school blijven gaan.


2

Beschrijf de doelen / het doel van het project

(de cursief gedrukte teksten zijn concrete resultaten van het project Werkenderweg Wijs): Met het starten van een Leerfabriek die echte productie draait, streven we de volgende doelen na: • Een nieuwe manier van werken en leren ontwikkelen (doe-didactiek), waarbij alle ‘leerstof’ uit het werk gehaald wordt (van handen naar hoofd leren tot het uiterste uitgewerkt). Ontwikkelen en toepassen van een niet-lineaire opbouw van de leerstof. Er zullen instrumenten ontwikkeld worden die kunnen aantonen dat deze werkwijze past op de minimale eisen die aan leerlingen gesteld worden volgens de kwalificatiestructuur (bijvoorbeeld portfolio en vergelijkingsdocumenten). Via praktijkcases en (formatieve) proeven van bekwaamheid zullen leerlingen laten zien dat zij het geleerde beheersen. Vanzelfsprekend zullen in dit proces de kenniscentra en KCE betrokken worden. • Afleveren van vakbekwame en gekwalificeerde leerlingen die met minder aansluitingsproblemen de arbeidsmarkt op kunnen. Naast het ontwikkelen van hun vakkennis weten ze nadat ze in De Leerfabriek aan het werk zijn geweest ook hoe het er aan toegaat in een echte fabriek: ze hebben leren werken met ploegoverdrachten, ze hebben ervaring opgedaan met het voeren van werkoverleg, ze hebben geleerd hoe ze werk kunnen instrueren aan collega’s, weten hoe ze elkaar op het werk kunnen aanspreken, hoe je iets met elkaar afspreekt, etc. Binnen de looptijd van het innovatie-arangement zullen nog geen leerlingen met een diploma de fabriek uitstromen, omdat het eerste jaar gebruikt zal worden voor de opbouw van de fabriek. We gaan uit van 60-80 leerlingen per jaar die werkzaam zijn in de fabriek, in de opbouwfase zal dat eenzelfde aantal zijn, maar deze leerlingen zijn projectmatig betrokken bij het werken aan de fabriek. • Ontwikkelen van een manier van begeleiden, leren en coachen die het oude meester-gezelprincipe weer nieuwe en moderne vormen geeft: het opleiden van docenten naar leermeesters. De vakdocent zal in De Leerfabriek een bredere focus moeten hebben op het leerproces van de leerling (over het eigen vak heen kijken), daarnaast zien we dat de meeste docenten toch nog steeds gewend zijn om de leerlingen te laten leren via het hoofd en met als uitgangspunt een boek of een methodiek. In De Leerfabriek zal de docent een andere rol gaan vervullen. Overigens kunnen de werkmeesters uit de bedrijven via De Leerfabriek ook opgeleid worden tot leermeesters: ook voor hen zal het werken met de doedidactiek andere competenties en handelingen van hen vragen dan tot nu toe het geval was. • Het opbouwen en draaiende houden van De Leerfabriek is een middel om leerlingen te laten leren in een levensechte, betekenisvolle omgeving. Hiervoor is steun en medewerking van het bedrijfsleven essentieel. De inbreng van expertise uit het bedrijfsleven maakt De Leerfabriek krachtig als levensechte leeromgeving. Een van de participerende bedrijven spreekt ook duidelijk uit dat zij het van belang vindt dat leerlingen vertrouwd raken met het fenomeen dat bijvoorbeeld een autoriteit als de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) controles in het werk uitvoert, met principes van continue verbetering (ook wel genoemd World Class Manufacturing) en met het begrip Lean management. In de opbouw van de fabriek maar ook als het productieproces draait, zal continu gebruik worden gemaakt van de deskundige begeleiding van bedrijven in de Food Valley. Zij treden naast de docenten (in hun hoedanigheid van leermeester) op als werkmeesters op de diverse specificaties en werkzaamheden. Een vierde resultaat van dit project kan is dan ook: verbetering en intensivering van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven in de regio.


3

Specificatie van de doelgroep: In de opbouwfase van de fabriek gaan leerlingen van verschillende opleidingsrichtingen én van verschillende niveaus (hbo-mbo-vmbo) aan het werk aan de opbouw van de fabriek. Zij doen marktonderzoek (in samenwerking met Friesland Foods), oriënteren zich op het te produceren product en de receptuur (in samenwerking met Campina en het Nederlands Instituut voor Zuivelonderzoek, NIZO), gaan de locatie verbouwen (in samenwerking met aannemers) en monteren en reviseren de productielijn (in samenwerking met Lekkerkerker en/of een andere machinebouwer). We richten ons in dit project op BOL-leerlingen en houden er rekening mee dat gedurende het project ook BBL-leerlingen zouden kunnen participeren. In de projectbegroting is volledig uitgegaan van BOL-leerlingen. Als de fabriek eenmaal draait, komt er een andere groep leerlingen die in het bedrijf aan de slag gaat. Daarbij is het uitgangspunt dat in eerste instantie vooral de mbo-leerlingen hun volledige diploma kunnen halen door te werken in de fabriek. De vmbo-leerlingen en mbo niveau 1 en 2 voeren in het bedrijf afgebakende taken en opdrachten uit, onder begeleiding van mbo-leerlingen van niveau 3 en 4, bijvoorbeeld ondersteunende- en onderhoudswerkzaamheden aan de productielijn. Het bedrijf biedt de mogelijkheid voor een beroepsoriëntatie (snuffelstage) en een voorbereidende vakinhoudelijke verdieping (langere stage) voor vmbo-leerlingen. Tegelijkertijd bekwamen hbo- en mbo-leerlingen zich in het delegeren van werkzaamheden en het begeleiden van collega’s (leermeestertaken). De hbo-leerlingen werken aan de iets hoger gekwalificeerde taken binnen de fabriek. De mbo-leerlingen kunnen vanaf niveau 1 tot en met 4 ingezet worden op de verschillende werkzaamheden aan en om de productielijn (het vernieuwen, automatiseren, reviseren van onderdelen van de productielijn). De hbo-leerlingen en in een later stadium ook de mbo-deelnemer nemen de leidinggevende functies op zich en kunnen in de voorbereidingsfase optreden als projectleider en bijvoorbeeld architect/ontwerper. In de bedrijfsonderdelen om het productieproces heen zal dezelfde verschuiving plaatsvinden (administratie, verkoop, magazijnbeheer, logistiek & distributie). Daar waar uitvoerend werk steeds duidelijker aanwezig en omschreven is, kunnen vmbo-leerlingen op het operationeel niveau aan de slag. Daar waar het bedrijf al werkenderweg nog vormgegeven wordt, zal er met mbo’ers samengewerkt worden. Ook binnen deze bedrijfsonderdelen zal altijd een mix blijven bestaan van hbo-, mbo- en vmbo-leerlingen.


4

Beschrijf de thema’s van het project

Het project is gericht op versterking van de relatie onderwijs – bedrijfsleven: vergroting van de externe gerichtheid van het beroepsonderwijs en de oriëntatie van het beroepsonderwijs op de vraagzijde, in het bijzonder het bedrijfsleven bevordering van de leerloopbaan van de leerling/student en de doorstroom in het beroepsonderwijs verhoging van de professionaliteit van degene die het beroepsonderwijs heeft afgerond Innovatie van de pedagogiek en didactiek van het beroepsonderwijs


Ja

Nee

x x x x

5

Beschrijf de samenstelling, inhoudelijke inbreng en expertise van het samenwerkingsverband

Het samenwerkingsverband houdt in dit project nadrukkelijk verband met de juridische constructie die gekozen is voor de fabriek. Zij vormen samen het stichtingsbestuur dat de fabriek bestuurt en beheert (zie de beschrijving van de projectorganisatie in onderdeel B van dit plan). Het samenwerkingsverband bestaat uit vertegenwoordigers van het onderwijs en vertegenwoordigers van het regionale bedrijfsleven, aangevuld met de initiatiefnemer van het project. In de bijlagen vindt u de specifieke, gekwantificeerde bijdrage van iedere samenwerkingspartner. Partners Naam partner samenwerkingsverband ROC A12

Omschrijving inhoudelijke inbreng Ontwikkelen van leerconcept, begeleidingsstructuur. Leveren van leerlingen. Ontwikkelen en realiseren van een doorlopende leerlijn van vmbo naar mbo en van mbo naar hbo. Mede uitvoeren van begeleiding van leer- en werkprocessen van de leerling in alle fases Stimuleren foodbedrijven en stakeholders tot het meewerken aan dit initiatief Aanvragen van aanvullende subsidies in samenwerking met de Provincie Gelderland Ontwikkelen van leerconcept, begeleidingsstructuur. Leveren van leerlingen. Ontwikkelen en realiseren van een doorlopende leerlijn van vmbo naar mbo. Opzetten en in stand houden van een actief netwerk van participerende bedrijven om De Leerfabriek heen via de groep ‘Vrienden van De Leerfabriek’. Advies en mede-oprichter van de fabriek

Omschrijving deskundigheid


6

Food Valley

VMBO Het Streek

Technocentrum De Vallei

Stichting WerkEnLeren

Ervaring met bedrijfsprojecten. Expertise op gebied van leren, opleiden, techniek, didactiek en doorlopende leerlijnen.

Netwerk van foodbedrijven, die belang hebben bij voldoende vakbekwame instroom van medewerkers

Begeleiden van vmbo-leerlingen in de praktijk

Netwerk van ondernemers (veelal MKB) binnen de Branche Regio Combinatie Food zowel op directie als op operationeel niveau Via het ‘zusterbedrijf’ EMC Leren in bedrijf al 20 jaar ervaring met leren en werken binnen bedrijven en op de werkvloer. Ervaring met het opstarten van ondernemingen.

De volgende bedrijven leveren aan De Leerfabriek concrete bijdragen, maar participeren niet in het samenwerkingsverband (zie: projectplan onderdeel B2)

Participanten vanuit het bedrijfsleven Naam bedrijf Friesland Foods

Campina

Heinz

Rabobank

Nederlands Instituut voor ZuivelOnderzoek Het NIZO heeft toegezegd te willen participeren, maar deze toezegging is nog niet geconcretiseerd naar bijdrage in uren of menskracht.

Deli XL Deli XL heeft toegezegd te willen participeren, maar deze toezegging is nog niet geconcretiseerd naar bijdrage in uren of menskracht.

Omschrijving inhoudelijke inbreng Ondersteuning marktonderzoek en marketingactiviteiten. Technische ondersteuning productielijn


Ervaring met marktonderzoek naar food-producten. Ervaring met opzetten en onderhouden productielijnen voor de foodsector. Ondersteuning bij de Ervaring met ontwikkelen van ontwikkeling van de receptuur producten die ook afzetbaar zijn voor het te produceren drankje. op de markt. Begeleiding kwaliteitszorg: Ervaring met het ontwikkelen ontwikkelen van handboeken, van kwaliteitszorgprocessen en inrichting advies, trainingen –producten specifiek voor de geven/begeleiden foodsector. Financiele begeleiding en advies Financieel advies en begeleiding voor de BV, advies bij het bij opstarten ondernemingen, opzetten van de huisbankier van ROC A12. bedrijfsadministratie Ondersteuning van het Ruim 50 jaar ervaring in de productonderzoek, het zuivelindustrie met zoeken naar ontwikkelen van receptuur en concrete en toepasbare waarborgen van de kwaliteit oplossingen op het vlak van van het product smaak, textuur, gezondheid, voedselveiligheid en processen. Ervaring met innovatie in combinatie kwaliteit en betrouwbaarheid van producten. Ondersteuning bij het realiseren Als totaalleverancier voor de van de logistiek en distributie foodservicemarkt beschikt Deli van het product. XL over een fijnmazige distributienetwerk, met gespecialiseerde regionale vestigingen, verscentra, distributiecentra en een eigen wagenpark.

Bedrijven participeren in dit project, omdat zij in De Leerfabriek een kans zien om bekwame vaklieden aangeleverd te krijgen en wellicht het bedrijf ook te gebruiken voor de nascholing van hun eigen personeel. Bedrijven willen graag bijdragen aan het oplossen van de huidige maatschappelijke problematiek van jongeren. Het regionale partnership tussen onderwijs en


7

bedrijfsleven versterkt de economische regionale ontwikkelingen en biedt meer werkgelegenheidskansen voor jongeren. Naast deze partners, die we centraal stellen in het samenwerkingverband en waar de gesprekken het verst mee gevorderd zijn, zijn we nog in gesprek met bedrijven die meer bij de technische kant van de fabriek betrokken zijn en pas in de realisatiefase meer een rol zullen gaan spelen. We voeren momenteel gesprekken met fabrikanten van machines voor de foodsector (Gronfa procestechniek uit Zutphen, Rademakers uit Culemborg) en een bedrijf dat zich bezig houdt met automatisering van bedrijven in de food-proces-industrie en veel weet over kwaliteitssystemen (Actemium in Veghel). Zij willen in de operationele fase van de fabriek deskundige ondersteuning gaan leveren (menskracht inzetten). Voor de bouwfase zijn we in gesprek met aannemersbedrijven en architectenbureaus. We onderzoeken ook de mogelijkheid om leerlingen nadat zij een jaar in de fabriek hebben gewerkt, tijdelijk als ‘uitzendkracht’ aan het werk kunnen gaan binnen de aangesloten bedrijven op hun werkervaring daarmee te vergroten. De Leerfabriek zal dan altijd een leermeester meesturen met deze leerlingen, om het leerproces niet te doorbreken maar juist te verstevigen.

Participanten vanuit de overheid Naam bedrijf Gemeente Ede

Provincie Gelderland

Omschrijving inhoudelijke inbreng Zoeken een gebouw/locatie voor De Leerfabriek en verhuren of verkopen deze tegen een prijs die onder de marktconforme prijs zal liggen (*) Ondersteuning bij het opzetten van een ondernemingsplan in de aanloopfase, aanvragen en toekennen van diverse subsidies als toevoeging op de exploitatiebegroting van De Leerfabriek.

Omschrijving deskundigheid/ belang Ziet De Leerfabriek als een waardevolle aanvulling op het aanbod voor onderwijs (minder uitval) en werkgelegenheid voor jongeren. Hebben er belang bij dat er minder uitval op scholen plaatsvindt en zijn op zoek naar middelen en manieren om de arbeidsmarkt te verbeteren.

(*) Naast de mogelijkheden die de gemeente Ede wellicht kan bieden, zijn we ook in gesprek met PTC+. PTC+ heeft jarenlange ervaring met praktijktrainingen techniek voor zowel onderwijs als bedrijfsleven. Zij beschikken over uitstekende faciliteiten, waaronder verschillende praktijkruimtes. PTC+


8

Daarnaast zijn we in gesprek met de volgende onderwijsinstellingen:

Onderwijspartners Naam onderwijsinstelling Hogeschool Arnhem Nijmegen, afdeling techniek, Opleiding Food & Business De eerste gesprekken zijn positief, de hogeschool wil graag meewerken, de afspraken zullen in feb/mrt ’05 concreet gemaakt worden Groenhorst College (Aeres groep) De eerste gesprekken zijn positief, Groenhorst wil graag meewerken, de afspraken zullen in feb/mrt ’05 concreet gemaakt worden Van Hall Larenstein

ROC ASA

Omschrijving inhoudelijke inbreng Realiseren van de doorlopende leerlijn door het leveren van leerlingen en expertise op hboniveau


Leveren van leerlingen uit aanvullende opleidingsrichtingen, met name in de voedings(middelen)sector

Opleidingen op het gebied van voedingsmiddelentechnologie op vmbo- en mbo-niveau

Realiseren van de doorlopende leerlijn door het leveren van leerlingen en expertise op hboniveau Leveren van leerlingen uit aanvullende opleidingsrichtingen

Opleidingen op het gebied van voedingsmiddelentechnologie op hbo-niveau

Opleidingen in technische richtingen en food & business, op hbo-niveau

Aanvullende opleidingen bij ROC A12 op mbo-niveau, is tevens actief in dezelfde regio, bijvoorbeeld schilders

Met het Koning Willem I College in ’s Hertogenbosch en ROC Midden Nederland in Utrecht is afgesproken dat zij ieder hun eigen leerfabriek zullen gaan opstarten. Zij maken daarbij gaandeweg gebruik van de kennis en ervaring die opgedaan wordt in Ede. Met de kenniscentra Kenteq en Aequor zijn de eerste oriënterende gesprekken gevoerd. Beide partijen hebben uitgesproken graag te willen participeren in het project. Hun concrete bijdrage zal in de komende maanden ook verder uitgewerkt worden.

De tijdsdruk van het gereedmaken van deze aanvraag in relatie tot de fase waarin het project zich bevindt, heeft ervoor gezorgd dat de afspraken met deze partners nog niet helemaal uitgewerkt zijn. We hebben ons geconcentreerd op de partners die minimaal nodig zijn om de fabriek te kunnen starten. Op basis van de eerste reacties verwachten we dat ook deze scholen zullen gaan meewerken in het project vanuit hun eigen en aanvullende expertise.


9

Beschrijf de innovatie in het project: De innovatie van dit project richt zich op vier invalshoeken: • een leerfabriek als een nieuwe entiteit tussen school en bedrijf • een nieuwe manier van begeleiden, gestoeld op bestaande principes • een leerconcept dat volledig uit het werken voortkomt • doorlopende leerlijn wordt doorlopende werklijn Een nieuwe entiteit Dit project onderscheidt zich van andere initiatieven omdat school in dit project een totaal andere gedaante gaat aannemen. De jongeren die in dit bedrijf hun mbo-diploma zullen halen, zien gedurende een langere periode geen schoolgebouw. Niet een dag per week naar school en geen simulatie. Leren vindt direct op de werkplek plaats en direct gekoppeld aan het werk-/ bedrijfsproces. De commerciële omgeving van een bedrijf wordt gebruikt als leeromgeving. Het werkproces in het bedrijf wordt gebruikt om alle (school-)vakken aan op te hangen. In dit project gaan we ervan uit dat uit een werk/productieproces alle benodigde kennis en vaardigheden op te halen is. Het schools leren is volledig geïntegreerd in het werken binnen het bedrijf. Het bedrijfsleven ondersteunt dit proces door actieve inbreng van hun expertise en deskundigheid. Zij nemen gezamenlijk met het onderwijs verantwoordelijkheid voor het opleiden van vakbekwame medewerkers. Er ontstaat echt een nieuwe vorm tussen school en bedrijf in. Een nieuwe manier van begeleiden De meester-gezel-structuur is op zichzelf niet nieuw, wel binnen de kaders van het beroepsonderwijs. Op dit moment vindt deze structuur slechts in afgeleide zin plaats: een leerling heeft een begeleider of een docent naast zich. In het onderwijs wordt de vakdidactiek meestal centraal gesteld, terwijl in het bedrijfsleven meer behoefte is aan didactiek en pedagogiek. In De Leerfabriek zal dit laatste meer aandacht krijgen. De meester nieuwe stijl heeft twee gedaantes: de werkmeester en de leermeester. In de meester-gezel-structuur in het leerbedrijf besluit de werkmeester die bijvoorbeeld het productieproces begeleidt op basis van de resultaten dat hij even over moet stappen op de rol van leermeester. Hij heeft de leergangen tot zijn beschikking, waarin hij de theoretische concepten achter de werkzaamheden met de leerlingen kan uitdiepen. De leermeester stelt op basis van zijn ervaringen als werkmeester vast op welk moment leerlingen die verdieping nodig hebben en verzorgt dat just-in-time. Hij doet dit soms groepsgewijs en soms individueel. Ontwikkelen van de doe-didactiek Het ontwikkelen van een leerconcept dat volledig is geënt op de werkpraktijk (de doedidactiek) is het derde innovatieve onderdeel van dit project. De doe-didactiek bestaat steeds uit de volgende vijf bouwstenen: • een niet-lineaire opbouw van de leerstof: het werk leidt de lerende naar nieuwe kennis en zichtbaar gedrag staat centraal • een directe koppeling van bestaande kennis aan nieuwe kennis: telkens weer opnieuw beginnen bij wat je al weet • permanente aandacht voor reflectie op de ervaring: je leert door te vertellen wat je doet of hebt gedaan • van concreet naar abstract (van handen naar hoofd): wiskunde leren via het produceren van een drankje • het werk heeft betekenis: alles wat je leert ‘doet er direct toe’ in het werkproces en is dus sterk afhankelijk van wat een leerling wel/niet uitvoert.


10

De doe-didactiek zet het leren vanuit werken centraal, maar biedt tevens ruimte voor specifieke vakelementen die je niet meteen ziet in het werk. Leerlingen kunnen nog steeds af en toe een boek erbij pakken (of zelfstudie, of via internet). Het grote verschil is echter dat ze dat nu just-in-time doen (wanneer het werk erom vraagt) en dat alles in de fabriek zelf plaatsvindt en niet gescheiden op een andere locatie. De doe-didactiek zal ook een innovatieve manier van beoordelen met zich meebrengen. Leerlingen bewijzen aan de hand van diverse proeven van bekwaamheid hun vorderingen. Doorlopende leerlijn wordt doorlopende werklijn De activiteiten in het werk vragen steeds om een samenwerking van leerlingen op alle niveaus. Naast inbreng van expertise op verschillende niveaus zijn er hbo’ers nodig om de mbo’ers aan te sturen, er zijn vmbo’ers nodig om bepaalde werkzaamheden uit te voeren, die op hun beurt weer worden aangestuurd door mbo’ers. We geloven in de zuigende werking naar boven: juist doordat een vmbo’er ziet wat een mbo’er in het werk uitvoert, zal de wil om dat ook te kunnen en om door te leren/werken steeds groter worden. Dit geldt eveneens voor de groei van mbo naar hbo. Opmerking: In dit project kiezen we bewust voor een productielijn van ongeveer 15 jaar oud. Critici denken dat we daarmee terug in de tijd gaan. Wij kiezen hiervoor vanuit de overtuiging dat alle technologische en technische principes die we leerlingen willen leren, ook in die lijn aanwezig zijn. De vernieuwingen van de laatste jaren hebben ertoe geleid dat de technologie sneller is gaan werken, dat alles compacter is geworden en minder zichtbaar (verstopt achter dichte, slimme kasten), maar de basisprincipes zijn niet veranderd. Wij maken in De Leerfabriek die technologieën weer transparant, trager, groter en daarmee geschikt als leermiddel. Op basis van deze productielijn leren we de leelringen als het ware door de machine heen te kijken. Aan deze lijn voegen we vervolgens nieuwe kennis toe, zodat de leerlingen het automatiseringsproces van een dergelijke productielijn ook beter kunnen begrijpen omdat het zichtbaar voor hun neus plaatsvindt. Wij zien dit als een vorm van modern vakmanschap.


11

Overzicht van vernieuwingsprojecten binnen het samenwerkingsverband Naam partner ROC A12 Bouwradius Bedrijfsleven (architectenbureaus, bouwbedrijven, woningbouwcorporaties)

Naam project Mikabo (projectonderwijs in de beroepspraktijk)

ROC A12 – architectenbureaus, ontwerpbureaus

Architectuur (Middenkader-opl.) (BOL 4):

ROC A12/TCE, consortium LBBL. (het consortium bestaat uit ca. 30 ROC’s en Bouwradius

Lerend Bouwen Bouwend Leren Opleiding Timmerkracht (BBL 2/BOL 2):

ROC A12, Rijn IJssel College, Graafschap College, ROC Nijmegen, Hogeschool Arnhem Nijmegen (samen R4H)

Doorlopende leerlijn R4H Diverse projecten: DOTEC (bouwkunde) DOLEC (elektrotechniek)

Korte omschrijving Deelnemers werken aan projectopdrachten in de beroepspraktijk (architectenbureau/ bouwbedrijf). Het project sluit naadloos aan op de principes van competentiegericht leren. Deelnemers werken 4 dagen per week in het bedrijf en zijn 1 dag op school. Voor een succesvol project is een goede samenwerking met de praktijkbegeleiders in de bedrijven vereist. De pilot richt zich op het scannen van de bedrijven, instrueren van de praktijkbegeleiders en het opzetten van een begeleidingssysteem vanuit het ROC. De projectopdrachten zijn beschikbaar vanuit Bouwradius. In 2004 is gestart met de nieuwe opleiding Architectuur. De opleiding is een verbijzondering van de opleiding bouwkunde. Vanuit de creativiteit/ontwerpactiviteiten wordt in de opleiding gekomen tot de technische aspecten van het bouwen. Het consortium ontwikkelt (leer-)middelen voor de nieuwe competentiegerichte opleidingen niveau 2 en 3. Producten zijn onder andere beroepstaken en daarop afgestemde lesbrieven, een trajectmap en handboeken. Basis is de methode van Beroepstaakgestuurd leren (BGL). In 2005-2006 worden in diverse ROC’s pilots uitgevoerd. TCE neemt niet deel aan de pilot. Samen met de samenwerkingsverbanden Revabo Oosterbeek, SBRA (Amersfoort), Revabo Geldermalsen en ROC Rijn IJsel wordt in 2006 gestart met de invoering. In het samenwerkingsverband R4H is een verkort traject MBO-HBO opgezet. In 2004 is de eerste groep deelnemers gestart in dit traject (semester 5). Er zijn 3 werkgroepen, die bemand worden door docenten vanuit de 4 ROC’s en de HAN, die producten ontwikkelen en bijstellen. Het project is als pilot in uitvoering. Elektro: Met de HAN wordt een doorlopende leerlijn ontwikkeld voor deelnemers uit de afdeling elektrotechniek op basis van projecten. Projecten die door deelnemers uit de afdeling elektrotechniek worden uitgevoerd worden door HAN docenten op HBO competenties beoordeeld. Hierdoor ontstaat een traject waardoor in 3 jaar een HBO diploma kan worden behaald. Recentelijk is met de HU een vergelijkbaar traject in de steigers gezet.


12

ROC A12, VMBO: - Christiaan Huijgens Barneveld - CSV Veenendaal - het Streek Ede - Pantharijn Wageningen - HPC Zetten

Doorlopende leerlijn VMBO-MBO

ROC A12, HBO:HAN VMBO: t‘ Streek Regionaal bedrijfsleven ‘De Vallei’ FME/Metaalunie Technocentrum ‘De Vallei’ Uneto/VNI Kenteq PTC+

Op weg naar een Regionaal Facilitair Centrum Techniek (RFCT)

ROC A12, HBO:HAN VMBO: t‘ Streek; CSV, Christiaan Huijghens Regionaal bedrijfsleven ‘De Vallei’ FME/Metaalunie Technocentrum ‘De Vallei’ Kenteq

Bedrijfsprojecten: de olie in de machine (RAAK)

ROC A12, Technocentrum “De Vallei” Regionaal bedrijfsleven ‘De Vallei’ FME/Metaalunie Technocentrum ‘De Vallei’ Kenteq

‘ De inbedding’ (Metopia)

Met de toeleverende VMBO scholen met techniek, zijn afspraken gemaakt over de ‘warme overdracht’. In 2004-2005 heeft dit als pilot vorm gekregen. In 2006 vindt bijstelling plaats op basis van de evaluatie en wordt uitbreiding van het aantal VMBO scholen nagestreefd. Elektro: Leerlingen van vmbo-scholen lopen stage op het ROC en worden uitgenodigd bij de afstudeerprojecten van de 4e jaars. Er wordt met VMBO-scholen een gezamenlijk programma ontworpen voor het tekenen met STABICAD. Docenten werken samen bij het ontwikkelen van lesmateriaal en het volgen van cursussen. Doelstellingen van het project zijn: - gezamenlijk benutten praktijkfaciliteiten en komen tot een open praktijkcentrum bij het TCE - promotieplan voor de regio - opzetten van technodiscovery - een matching systeem BPV-plaatsen: vraag en aanbod stageplaatsen Het team MD&E is bij alle activiteiten betrokken. In het voorjaar van 2006 wordt een pilot uitgevoerd (met Kenteq) inzake het matchingssyteem. Het project start in januari 2006. In het project staan bedrijfsprojecten centraal. Het project is een project van de afdelingen MD&E en Elektrotechniek. Doelstellingen van het project zijn: - Inbedden van bedrijfsprojecten in curricula MD&E en E (draaiboeken) - ontwikkelen verantwoordingsdocumenten - opzetten organisatie voor kenniscirculatie

De activiteiten van dit project vinden gelijktijdig en in combinatie plaats met het project ‘Bedrijfsprojecten: de olie in de machine


13

ROC A12, Technocentrum “De Vallei” Regionaal bedrijfsleven ‘De Vallei’ FME/Metaalunie Kenteq

OpleidingsBedrijf Metaal (OBM)

Dit is een landelijk initiatief van de Metaalunie. Technocentrum ‘De Vallei’ en TCE hebben de Metaalunie verzocht ook voor de regio de Gelderse vallei de noodzakelijke stappen voor een OBM te nemen. Een OBM past in de doelstellingen van het plan ‘Werktuigbouwkunde op weg naar 2007’ Het OBM heeft als doel voor bedrijven de praktijkopleiding van BBL-ers te verzorgen. Een andere doelstelling van het OBM is een duaal traject BOL 4. Voor meer informatie wordt verwezen naar de startnotitie OBM opgesteld door Nehem KMC. Er is een initiatiefgroep van bedrijven. Er zijn plannen om per 1 augustus 2006 te starten met een pilot. ROC A12/TCE neemt deel aan het landelijke project Mechatronica. Mechatronica bevindt zich op het snijvlak van de Werktuigbouwkunde en de Elektrotechiek. Opleidingen zijn er op niveau 2 en niveau 4.

ROC A12, Technocentrum “De Vallei” Regionaal bedrijfsleven ‘De Vallei’ Kenteq ROC A12, NUON, en een consortium van ROC’s

Opleiding Mechatronica

NUON

In de afdeling elektrotechniek loopt het NUON project. Een initiatief van het bedrijf om het CGO samen met een aantal scholen te ontwikkelen. De producten die door de werkgroep worden ontwikkeld worden uit geprobeerd met deelnemers en komen voor alle participerende scholen beschikbaar. De examinering vindt plaats bij de NUON op basis van een proeve van bekwaamheid. Het project wordt onderwijskundig ondersteund door het CINOP.

ROC A12, OTIB en een consortium van ROC’s

Inspecteren en keuren

ROC A12,. ROC ASA/Sbbo, Technocentrum De Vallei, regionaal bedrijfsleven MVT, BOVAG, Innovam, PTC+, CSV Veenendaal, SG Maarsbergen, Christiaan Huygens Barneveld, HAN .

Van knelpunt naar kans in de MVT

Docenten uit de afdeling elektrotechniek participeren in het landelijke project inspecteren en keuren. Producten komen beschikbaar voor de scholen. Vanuit de installatiebedrijven is hier veel vraag naar. De volgende doelstellingen worden nagestreefd: - matching van vraag en aanbod - centraal coördinatiepunt stage- en leerwerkplaatsen - praktijkvoorzieningen in de valleiregio voor bedrijfsleven en onderwijs (leerwerkbedrijf) - doorlopende leerlijn


14

Heeft het samenwerkingsverband zich georiënteerd op vergelijkbare innovatieve projecten?

Ja

Nee

x

Zo ja, omschrijf de wijze van oriëntatie, de resultaten van de oriëntatie, hoe gebruik is gemaakt van deze resultaten en waarin het eigen project onderscheidend is.

We hebben rondgekeken bij diverse ROC’s, van het Friesland College tot Koning Willem I College, ROC Flevoland, De Rooi Pannen en ROC Amsterdam (College Hotel). We zien veel projecten die grotendeels vergelijkbaar zijn, maar De Leerfabriek onderscheidt zich op de volgende onderdelen: • het leerconcept is nergens zo extreem doorgevoerd als bij De Leerfabriek, het lijkt erop alsof in die projecten werken meer het doel is geworden en geen middel meer. In De Leerfabriek is de productielijn slechts een middel, geen doel op zich. We gaan het leren anders organiseren, namelijk volledig vanuit de productielijn. • In De Leerfabriek wordt de participatie van jongeren meteen al vanaf de opbouw zoveel mogelijk doorgevoerd vanuit de gedachte dat in al het werk ook leren en onderwijs schuil gaat. Bij de leerbedrijven die we her en der zien ontstaan, komen we steeds hetzelfde fenomeen tegen: de leerlingen worden weliswaar in een context van werken geplaatst (wat we als een goede ontwikkeling zien) maar de wijze van leren die je daarvoor nodig hebt, wordt weinig uitgedacht. Er worden als het ware in onze ogen twee niet-sluitende begrippen naast elkaar gebruikt: leren vanuit de school en leren in het bedrijf. De echte ervaring met leren op en rondom de werkvloer ontbreekt. Er is ook gekeken naar leerconcepten die we al kennen, zoals de HVS van het voormalig Centrum Vakopleiding. Deze methodiek ging ook –net als bij De Leerfabriek- sterk uit van het leren uit het werk halen. In onze ogen is in de loop der jaren deze manier van leren tot een bijna standaard methodiek verworden, waardoor het leren weer voor het werken geschoven is. Bovendien zien we daar ook het fenomeen dat vele kleine deeltjes voor leerlingen niet automatisch een geheel maken. De leerlingen in De Leerfabriek houden permanent contact met de werkende productielijn en hun eigen leerproces. Meerdere keren op een dag gaan ze terug naar het werk en kunnen ze het verband leggen met het grote geheel (in dit geval van het produceren van een drankje). Een ander belangrijk onderscheid is de levensechtheid: De Leerfabriek produceert een echt drankje, dat door leerlingen zelf ook verkocht gaat worden.


15

Omschrijf hoe docenten en management bij de ontwikkeling van de innovatie zijn betrokken. In de voorbereidende fase: planvorming, zijn management en docenten steeds betrokken bij het opzetten van een realistisch plan. (idealen verbinden aan realiteit / mogelijkheden). Het management denkt en beslist mee over de inzet van mensen en middelen. Kernteams / docenten krijgen een rol in de trajectbegeleiding van de deelnemers en verzorgen desgewenstgevraagd, theoretische en praktische ondersteuning tijdens het gehele traject van de leerling. Management, docenten en leerlingen maken samen het ontwikkelproces vanaf ontwerp tot en met productie door! Deze manier van werken geldt voor iedere onderwijspartner. Bij de opbouw van de fabriek zullen vmbo- en mbo- en hbo-docenten samen in projectteams aan de slag gaan. Zij zullen ook samen al werkend bezig zijn met een doorlopende werklijn.


16

B. Operationaliseren van aanpak 1. Beschrijf de operationele activiteiten (desgewenst kunt u de samenhang tussen de activiteiten in een schema weergeven)

Beschrijf de samenhang en planning van fasering, (operationele) activiteiten en mijlpalen in het project (zoals de tussenrapportage). Start project: 15 maart 2006

Fase 1 t/m 3 hebben betrekking op de opbouw van de fabriek Fase 4 richt zich op het proefdraaien in de fabriek met mensen, producten en middelen Fase 5 is de fabriek operationeel en klaar voor echte productie

Fase 1 looptijd: 4 maanden mijlpaal: vaststellen product mrt ’06 – juni ‘06

Activiteit 1: huisvesting zoeken en start maken met ontwerp voor de binnenzijde van het gebouw Activiteit 2: oriëntatie op de productielijn en toebehoren, foto-plan maken, oriëntatie op ontwerp productielijn Activiteit 3: producten marktonderzoek, productdefinitie Activiteit 4: oriëntatie op kwaliteitseisen gebouw/mensen/product/machines Activiteit 5: zakelijk/juridische organisatie van het bedrijf formaliseren, organigram maken Activiteit 6: start met ontwikkeling leerconcept en professionalisering docenten

Fase 2 looptijd: 2 maanden

Activiteit 7: huur/koop van het gebouw en de productielijn, op basis van de resultaten van het marktonderzoek. Voorbereiden van alle activiteiten om bij start van het schooljaar te kunnen beginnen.

mijlpaal: locatie en productielijn ter beschikking juni ’06 – sept ‘06


17

Fase 3 looptijd: 10 maanden mijlpaal:

Activiteit 8: verbouw binnenruimte van het pand en verder uitwerken ontwerp voor aanbouw leergangen en overige ruimtes Activiteit 9: demontage, reviseren en montage productielijn, start opbouw magazijn Activiteit 10: productontwikkeling: ontwikkelen van de juiste receptuur voor het drankje

fabriek klaarmaken Activiteit 11: ontwikkelen verkoop- en distributieplan en opzet logistiek, uitwerken van een marketingplan voor proefproduct Activiteit 12: uitwerken kwaliteitseisen gebouw/mensen/product/machines ie Activiteit 13: vormgeven aan de organisatie van de fabriek: bedrijfsvoering, sept ‘06 – administratie, voorraadbeheer, magazijn, etc. juni ‘07 Activiteit 14: werken aan ontwikkeling leerconcept met de docenten, ontwikkelen van leermaterialen

Fase 4

Activiteit 15: productielijn in werkende samenstelling uitproberen

Looptijd: 12 maanden

Activiteit 16: werkprocessen ontwikkelen en uittesten: technische dienst, laboratorium, magazijn, operators, maar ook werken in ploegendiensten, overdracht, etc.

mijlpaal:

Activiteit 17: bouwen van leergangen aan het gebouw plus inrichten van de ‘uitlegproefproduct stations’ in de leergangen ie in de Activiteit 18: werken aan ontwikkeling leerconcept met de docenten, ontwikkelen fabriek van leermaterialen realiseren juli ’07 – juni ‘08

Fase 5 Looptijd: ?

Activiteit 19: de hele fabriek draait met alle afdelingen: productie, administratie, marketing, verkoop, magazijn.

mijlpaal: productie in de fabriek real life draaien juni ’08 – mrt ‘09


18

Fase 1

Opstart Vrienden van De Leerfabriek Omschrijving: Het succes van De Leerfabriek valt of staat bij voldoende committment van bedrijven in de regio. Zij zijn noodzakelijk voor het leveren van deskundigheid bij de opbouw en de realisatie van de fabriek als werkmeesters en deskundig adviseurs. Zij hebben er belang bij de fabriek in stand te houden en te ondersteunen omdat het hen vakbekwame arbeidskrachten gaat opleveren, die nu moeilijk te krijgen zijn. Zij zien ook mogelijkheden in het inzetten van mbo-leerlingen vanuit deze fabriek als uitzendkracht in hun bedrijf, indien dit past in het leerproces van de leerlingen (dus niet als goedkope arbeidskracht). Technocentrum De Vallei vertegenwoordigt een breed netwerk van bedrijven in de foodsector (Branche regio Combinatie Food & Proces). Technocentrum de Vallei zal als startmotor en netwerkmanager werken aan de betrokkenheid van de participanten van de BRC en hun structurele inbreng in diverse facetten van De Leerfabriek. Deze activiteit is in de projectbegroting bij iedere fase ondergebracht als zijnde een doorlopende activiteit gedurende 3 jaar. Tijdplanning: 15 maart 2006 – 15 maart 2009 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Een actief netwerk van samenwerkende bedrijven die het initiatief van De Leerfabriek actief ondersteunen.

Activiteit 1: huisvesting zoeken en start maken met ontwerp voor de binnenzijde van het gebouw Omschrijving: Er wordt momenteel gezocht naar een pand. Zodra het project financieel en juridisch staat, kan de zoektocht geconcretiseerd worden en kunnen beslissingen genomen worden. Leden van het samenwerkingsverband voeren dit uit. Leerlingen gaan in deze fase aan de slag met het maken van een plan van eisen voor de binnenruimte en oriënteren zich op een ontwerp met de beoogde productielijn als richtlijn. Bij deze activiteit zijn mbo-leerlingen en hbo-leerlingen betrokken en wordt de ondersteuning uitgevoerd door een architect. De samenstelling van de groep leerlingen (en docenten) zal multi-disciplinair zijn: bouwkunde, mechanical design, electrotechniek, etc.) Tijdplanning: 15 maart 2006 – eind juni 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen hebben ervaring opgedaan met het opstellen van een plan van eisen, leren een voorlopig ontwerp te maken op basis van enkele gegevens en hebben geleerd hoe je de eisen die men stelt aan een gebouw koppelt aan de eisen die men stelt aan gebruik van een gebouw. Zij hebben een bouwtekening gemaakt en een eerste aanzet tot een verbouwplan inclusief opvragen offertes, etc.


19

Activiteit 2: oriëntatie op de productielijn en toebehoren, foto-plan maken, oriëntatie op ontwerp productielijn Omschrijving: De leden van het samenwerkingsverband brengen in samenspraak met leerlingen de mogelijkheden voor de productielijn in kaart. Leerlingen oriënteren zich op die mogelijkheden en de voorbereidingen op ontwerp van de productielijn. Leerlingen van de opleiding Fotonica kunnen alvast een plan maken voor fotografie voor leermiddelen. Bij deze activiteit zijn zowel mbo- als hbo-leerlingen (technische opleidingen) betrokken. De machinebouwer levert deskundige menskracht. Tijdplanning: 15 maart 2006 – eind juni 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen hebben geleerd op welke manier het ontwerp van een productielijn tot stand komt en zijn voorbereid op het maken van een ontwerp voor de productielijn die aangeschaft wordt. Leerlingen van de afdeling Fotonica hebben ervaring opgedaan met het maken van een foto-plan voor leermiddelen.

Activiteit 3: producten marktonderzoek, productdefinitie Omschrijving: Deze activiteit staat centraal voor de opbouw van de fabriek. Alles hangt en staat rondom het product-marktonderzoek. Leerlingen gaan aan de slag met enkele vooraf vastgestelde gegevens (product voor jongeren, drankje, goed produceerbaar, afzetbaar op scholen). Het productmarktonderzoek wordt begeleid door medewerkers van Friesland Foods en kan zowel door vmboals mbo- als hbo-leerlingen worden uitgevoerd (vmbo voor het uitzetten van vragenlijsten bijvoorbeeld en leerlingen van de hbo-opleiding Food & Business bijvoorbeeld voor het inhoudelijke deel). De mbo-leerlingen komen van de afdeling Zakelijke Dienstverlening & Ondernemerschap. Het kan zijn dat tussentijds ook een ontwerpbureau van voedingsverpakkingen toegevoegd wordt. Resultaat moet zijn een productdefinitie en een concept-marketingplan waarin onder andere ook de wijze van verpakking opgenomen is (flesje, pakje, etc). Tijdplanning: 15 maart 2006 – eind juni 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: De leerlingen hebben een product-marktonderzoek opgezet en uitgevoerd. Hebben kennisgemaakt met de werkwijze van een groot bedrijf en weten hoe de keuze voor een bepaald product tot stand is gekomen. Zij hebben geleerd rekening te houden met enkele vaste gegevens en daarmee op zoek te gaan naar mogelijkheden.


20

Activiteit 4: orientatie op kwaliteitseisen gebouw/mensen/product/machines Omschrijving: Aan de bouw van een fabriek, het gebruik van een productielijn zijn allerlei kwaliteitseisen verbonden. Verschillende regelgevingen zijn van toepassing: HCCP, Arbo, Wet milieubeheer/hinderwet, etcetera. De leerlingen gaan zich alvast verdiepen in deze regelgeving en maken voorlopige keuzes. Brengen in kaart welke eisen van toepassing zullen zijn op De Leerfabriek. Leerlingen van de hbo-opleiding Food&Business en de mbo-afdeling Zakelijke Dienstverlening & Ondernemerschap en Techniek & Technologie. Zij gaan hiermee aan de slag onder begeleiding van Heinz en/of andere Food Valley-partners. Tijdplanning: 15 maart 2006 – eind juni 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen weten hoe de weten regelgeving is opgebouwd en zijn op de hoogte van de verschillende kwaliteitssystemen die Nederland kent. De leerlingen hebben geleerd keuzes te maken en consequenties van de weten regelgeving in kaart te brengen.

Activiteit 5: zakelijk/juridische organisatie van het bedrijf formaliseren, organigram maken Omschrijving: Bij de start van het project zal de beoogde juridische constructie geformaliseerd en uitgewerkt worden. De BV krijgt verder inhoud, zowel op papier als wat betreft inzet van personeel en medewerkers. Er wordt een organigram gemaakt. Bij deze activiteit zijn geen leerlingen betrokken, maar zal de inzet van de leden van het samenwerkingsverband, de projectleider en adviseurs van Deloitte gewenst zijn. Tijdplanning: 15 maart 2006 – eind juni 2006 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Transparante en volledig verantwoorde organisatie van de fabriek.


21

Activiteit 6: start met ontwikkeling leerconcept en professionalisering docenten Omschrijving: Het leerconcept (de doe-didactiek) wordt werkenderweg ontwikkeld met een team van docenten. De werkwijze is eerst te starten met een beperkte groep docenten van mbo-, vmbo en hbo en die steeds verder uit te breiden. De ontwikkeling van het leerconcept richt zich op drie aspecten: • van curriculum naar doe-didactiek, hoe halen we het leren uit het werk? • van docent naar leermeester: hoe ga je de leerlingen begeleiden? • uitwerken van alle leerstof uit de productielijn en de overige werkzaamheden naar leereenheden en/of lesmaterialen. Het docententeam wordt hierin begeleid en ondersteund door EMC Leren in bedrijf. Het docententeam gaat aan het werk met de werkzaamheden van de fabriek en vertaalt deze steeds naar leren. Hun bijeenkomsten worden afgewisseld met workshops of trainingsbijeenkomsten die betrekking hebben op hun eigen professionalisering. Het docententeam draagt ook zorg voor een goede afstemming met de betrokken kenniscentra en KCE. Tijdplanning: 15 maart 2006 – maart 2009 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: De docenten leren werken met een leerconcept dat volledig gebaseerd is op de werkpraktijk. Zij ontwikkelen zich als een leermeester in bedrijf en laten de rol van docent in de klas achter zich. Het productieproces van de fabriek wordt stukjes bij beetjes uiteengerafeld, vertaald naar leereenheden voor leerlingen en aansluitend gemaakt voor de kwalificatiestructuur.

Fase 2

Activiteit 7: huur/koop van het gebouw en de productielijn, op basis van de resultaten van het marktonderzoek. Voorbereiden van alle activiteiten om bij start van schooljaar te kunnen beginnen Omschrijving: Het samenwerkingsverband zal in deze fase moeten zorgen voor alle faciliteiten die nodig zijn om de fabriek bij het begin van het schooljaar te gaan opbouwen. In deze fase zijn geen leerlingen betrokken. Dienstverbanden, detacheringsconstructies, verzekeringen van leerlingen en docenten moeten allemaal geregeld en vastgelegd worden. Tijdplanning: Juli 2006 – september 2006 (zomerperiode) Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Een pand en een productielijn aangekocht c.q. gehuurd of in bruikleen. Alle zakelijke en wettelijke regelingen in orde gebracht (verzekeringen, vergunningen, aansprakelijkheden geregeld, etc.


22

Fase 3 Activiteit 8: verbouw binnenruimte van het pand en verder uitwerken ontwerp voor aanbouw leergangen en overige ruimtes Omschrijving: Een groep leerlingen gaat aan de slag met de verbouwing van de binnenruimte van het pand: vloeren gereedmaken, wanden plaatsen & afwerken, tegelzetten, gas/water/licht aanleggen en/of omleggen, etc. In het eerste jaar worden nog niet de leergangen gebouwd. De ruimte wordt klaargemaakt voor de productielijn. De leerlingen maken op basis van de bouwtekeningen en het voorlopig ontwerp eerst samen met architecten en aannemers en docenten een plan. Op basis van dat plan gaan zij aan de slag met de ruimte. Vmbo-leerlingen kunnen ingezet worden op de verschillende werkzaamheden, in duo met een mbo’er. Daarnaast zal een groep leerlingen verder gaan met het ontwerp voor de uitbreiding van het gebouw het jaar erna. Zij gaan bedenken waar de diverse ruimtes moeten komen en hoe die eruitzien en maken ontwerp en bouwtekeningen voor de leergangen. Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen maken het proces van ontwerp naar uitvoering volledig mee en leren alle stappen zorgvuldig te nemen. Leerlingen verbouwen het pand en doen hiermee ervaring op met alle werkzaamheden die het verbouwen van een pand met zich meebrengt. Leerlingen leren een ontwerp verfijnen, op maat te maken en uit te werken in bouwtekeningen.

Activiteit 9: demontage, reviseren en montage productielijn, start opbouw magazijn Omschrijving: De diverse machines van de productielijn zullen nader beschouwd gaan worden door de leerlingen: hoe werkt deze machine, welke onderdelen hebben we hiervoor nodig, zijn er handleidingen beschikbaar, met welke andere machines verbindt deze machine zich, etc? Dan wordt er een ontwerp gemaakt voor de lijn en er wordt gekeken naar de eventuele revisie van bepaalde machines of onderdelen daarvan. Per machine worden de onderdelen en reserveonderdelen in kaart gebracht. Het vervaardigen van de benodigde onderdelen kan door metaalleerlingen opgestart worden (opbouw reserve-onderdelen voor het magazijn). Hiermee gaat zich ook meteen een ‘magazijn-plan’ ontwikkelen. De leerlingen gaan vervolgens op basis van het ontwerp planmatig aan de slag om de productielijn in werking te krijgen. Dit hele proces wordt begeleid door een deskundige technicus van de machinefabrikant. Iedere week komt deze persoon een dagdeel naar de fabriek en bespreekt samen met de leerlingen en begeleiders door welke werkzaamheden die week verricht worden en op welke wijze dat uitgevoerd moet worden.


23

Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen leren een productielijn van onderdeel tot productielijn in elkaar te zetten en te monteren. Hierbij komen alle aspecten van techniek aan de orde.

Activiteit 10: productontwikkeling: ontwikkelen van de juiste receptuur voor het drankje Omschrijving: Als het product is bepaald, moet de juiste receptuur van het drankje nog wel ontwikkeld worden. Voor dit onderdeel zijn leerlingen nodig van de opleidingen levensmiddelentechnologie en voeding. ROC A12 beschikt niet over deze opleidingsrichtingen, daarvoor zal Groenhorst College (Aeresgroep) participeren. Ook op hbo-niveau zijn hiervoor specifieke hogescholen in de buurt: de Hogeschool Arnhem Nijmegen heeft een opleiding Food & Business, Van Hall Larenstein is specifiek gericht op levensmiddelentechnologie. Campina gaat dit proces ondersteunen in samenwerking met het NIZO. Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen hebben ervaring opgedaan in het ontwikkelen van een drankje. Leren hoe diverse ingrediënten op elkaar reageren en zich tot elkaar verhouden en hebben geleerd hier keuzes in te maken.

Activiteit 11: ontwikkelen verkoop- en distributieplan en opzet logistiek, uitwerken van een marketingplan Omschrijving: Het drankje zal ook verkocht worden. Hoe gaan we dat doen, welke verkoopkanalen gaan en kunnen we gebruiken? Kan het ook via internet verkocht worden? Hoe gaan we het vervoeren? Wie regelt de verpakkingen en hoe worden die vervaardigd? Er moet een ontwerp gemaakt worden voor de verpakking, een naam verzonnen worden voor het product. Leerlingen van de afdeling Zakelijke Dienstverlening & Ondernemerschap gaan hiermee aan de slag. We zijn in gesprek met Deli XL om hierbij ondersteuning te bieden. Ook een ontwerpbureau voor verpakkingen kan hierbij betrokken worden. Leerlingen van de afdeling Fotonica of ICT kunnen in deze activiteit ook een rol gaan spelen. Ook de Rabobank kan ondersteuning bieden op dit onderdeel. Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen hebben ervaring opgedaan in het ontwikkelen van drie concrete producten: Een volledig distributieplan voor de verspreiding van het product. Een logistiek plan voor het vervoer van het product naar de klant. Een marketingplan voor het product.


24

Activiteit 12: uitwerken kwaliteitseisen gebouw/mensen/product/machines Omschrijving: In fase 1 is gestart met een oriëntatie op de kwaliteitseisen voor gebouw, mensen, product en machines. Als het gekozen product helder is, kunnen deze kwaliteitseisen verder uitgewerkt worden. De leerlingen kunnen zorgen dat beschreven wordt hoe men aan alle eisen kan voldoen bijvoorbeeld door handleidingen of instructies te schrijven (veilig werken bijvoorbeeld). De leerlingen kunnen ook zorgen dat aanvraagformulieren ingevuld gaan worden en alle benodigde documenten verzameld worden. Leerlingen van Zakelijke Dienstverlening & Ondernemerschap, Facilitaire techniek en wellicht ook van Hospitality gaan samen aan het werk. Zij worden hierbij ondersteund door medewerkers van Heinz en wellicht ook door andere bedrijven. Ook leerlingen van de hogeschool zullen op dit onderdeel participeren. We benaderen de Voedsel- en WarenAutoriteit (VWA) om mee te denken over een controlesysteem. Zij zouden bij een draaiende fabriek meteen ook controles kunnen komen uitvoeren. Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen leren alles op het gebied van kwaliteitszorg in en rond bedrijven. Zij leren deze informatie praktisch toe te passen en te vertalen naar leesbaar Nederlands.

Activiteit 13: vormgeven van de organisatie van de fabriek: bedrijfsvoering, administratie, voorraadbeheer, magazijn, etc. Omschrijving: De hele bedrijfsvoering zal uitgewerkt moeten worden. Welke afdelingen kent het bedrijf straks, hoeveel mensen zijn daar in werkzaam, welke functies vervullen zij, welke taken voeren ze uit? Leerlingen van Zakelijke Dienstverlening & Ondernemerschap maken een organisatieplan, werken functies en taken uit. Zij maken een voorstel voor een bedrijfsadministratie en haken in op de plannen voor verkoop, logistiek en distributie Tijdplanning: September 2006 – juli 2007 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Inzicht in organisatiestructuren en verdeling van taken en functies. Opzetten van een bedrijfsadministratie en verkoop, distributie en logistiek.


25

Activiteit 14: werken aan ontwikkeling leerconcept en professionalisering docenten Omschrijving: Het leerconcept (de doe-didactiek) wordt werkenderweg ontwikkeld met een team van docenten. De werkwijze is eerst te starten met een beperkte groep docenten van mbo-, vmbo en hbo en die steeds verder uit te breiden. De ontwikkeling van het leerconcept richt zich op drie aspecten: • van curriculum naar doe-didactiek, hoe halen we het leren uit het werk? • van docent naar leermeester: hoe ga je de leerlingen begeleiden? • uitwerken van alle leerstof uit de productielijn en de overige werkzaamheden naar leereenheden en/of lesmaterialen. Het docententeam wordt hierin begeleid en ondersteund door EMC Leren in bedrijf. Het docententeam gaat aan het werk met de werkzaamheden van de fabriek en vertaalt deze steeds naar leren. Hun bijeenkomsten worden afgewisseld met workshops of trainingsbijeenkomsten die betrekking hebben op hun eigen professionalisering. Het docententeam draagt ook zorg voor een goede afstemming met de betrokken kenniscentra en KCE. Tijdplanning: 15 maart 2006 – maart 2009 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: De docenten leren werken met een leerconcept dat volledig gebaseerd is op de werkpraktijk. Zij ontwikkelen zich als een leermeester in bedrijf en laten de rol van docent in de klas achter zich. Het productieproces van de fabriek wordt stukjes bij beetjes uiteengerafeld, vertaald naar leereenheden voor leerlingen en aansluitend gemaakt voor de kwalificatiestructuur.

Fase 4

Activiteit 15: productielijn in werkende samenstelling uitproberen Omschrijving: Voordat het drankje echt verkocht gaat worden, gaat de fabriek proefdraaien. Er zal nog heel veel mis gaan, de productielijn zal hier en daar verstoringen vertonen, het werkproces zal niet soepel verlopen. Er zal voor het eerste gewerkt kunnen worden met de aanverwante werkprocessen, zoals de logistiek van opslag en distributie: pas als er producten van de band afkomen, kan goed bedacht worden welke specificaties allemaal nog nodig zijn. De fabriek zou in principe in deze fase al moeten draaien met voltijds leerlingen, met andere woorden, het leerconcept moet ook voldoende uitgewerkt zijn en de docenten voorbereid op hun rol als leermeester. Friesland Foods zal in deze fase een belangrijke rol spelen. Zij ondersteunen het proefproces met hun expertise. Vmbo-leerlingen kunnen in deze fase op onderdelen meedraaien in het proces, onder begeleiding van mbo’ers en hbo’ers. We onderzoeken de mogelijkheid om bepaalde onderdelen, zoals beveiliging, via stages ook door leerlingen te laten verzorgen. Tijdplanning: Juli ’07 – juni ‘08


26

Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen zijn in staat te werken aan een werkende productielijn. Kunnen omgaan met verstoringen (hoeven deze niet helemaal te kunnen oplossen, maar hebben wel geleerd deze ook te benomen).

Activiteit 16: werkprocessen ontwikkelen en uittesten: technische dienst, laboratorium, magazijn, operators, maar ook werken in ploegendiensten, overdracht, etc. Omschrijving: De productielijn in werking zetten, betekent dat alle aanverwante werkprocessen ook ineens op volle toeren moeten gaan draaien. Werkenderweg zal ontdekt en besloten moeten worden hoe de werkprocessen van de verschillende afdelingen zich tot elkaar verhouden, hoe deze het beste kunnen verlopen, wat ieders taak en verantwoordelijkheid is. In deze fase zal er geen ruimte zijn voor vmbo’ers. De mbo- en hbo-leerlingen ontdekken, ontwikkelen en leggen alles vast. Een productieplanner van bijvoorbeeld Campina zal dit proces ondersteunen. We onderzoeken in deze fase ook of het mogelijk is een laboratorium toe te voegen aan de fabriek. Heinz zal meewerken aan de bewaking van kwaliteit. Tijdplanning: Juli ’07 – juni ‘08 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen leren inzien hoe werkprocessen in een bedrijf tot stand komen en leren deze te vertalen naar basisdocumenten waarin afspraken, taken en verantwoordelijkheden worden vastgelegd.

Activiteit 17: bouwen van leergangen aan het gebouw plus inrichten van de ‘uitleg-stations’ in de leergangen Omschrijving: In dit jaar zal gestart worden met de aanbouw van de diverse leerruimtes. Leerlingen gaan op basis van het reeds gemaakte voorlopige ontwerp en de reeds opgedane ervaringen aan de slag met een definitief ontwerp en realiseren de bouw en inrichting van de ‘leer’ gangen. Zij zullen hierbij worden ondersteund door een architect. HBO-leerlingen bouw en architectuur kunnen in dit proces een rol spelen bij het ontwerp, mbo-leerlingen en vmbo-leerlingen voeren de werkzaamheden uit. Tijdplanning: Juli ’08 – juni ‘09 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen maken het proces van ontwerp naar uitvoering volledig mee en leren alle stappen zorgvuldig te nemen. Leerlingen verbouwen het pand en doen hiermee ervaring op met alle werkzaamheden die het verbouwen van een pand met zich meebrengt. Leerlingen leren een ontwerp te verfijnen, op maat te maken en uit te werken in bouwtekeningen.


27

Activiteit 18: werken aan ontwikkeling leerconcept en professionalisering docenten Omschrijving: Het leerconcept (de doe-didactiek) wordt werkenderweg ontwikkeld met een team van docenten. De werkwijze is eerst te starten met een beperkte groep docenten van mbo-, vmbo en hbo en die steeds verder uit te breiden. De ontwikkeling van het leerconcept richt zich op drie aspecten: • van curriculum naar doe-didactiek, hoe halen we het leren uit het werk? • van docent naar leermeester: hoe ga je de leerlingen begeleiden? • uitwerken van alle leerstof uit de productielijn en de overige werkzaamheden naar leereenheden en/of lesmaterialen. Het docententeam wordt hierin begeleid en ondersteund door EMC Leren in bedrijf. Het docententeam gaat aan het werk met de werkzaamheden van de fabriek en vertaalt deze steeds naar leren. Hun bijeenkomsten worden afgewisseld met workshops of trainingsbijeenkomsten die betrekking hebben op hun eigen professionalisering. Het docententeam draagt ook zorg voor een goede afstemming met de betrokken kenniscentra en KCE. Tijdplanning: 15 maart 2006 – maart 2009 Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: De docenten leren werken met een leerconcept dat volledig gebaseerd is op de werkpraktijk. Zij ontwikkelen zich als een leermeester in bedrijf en laten de rol van docent in de klas achter zich. Het productieproces van de fabriek wordt stukjes bij beetjes uiteengerafeld, vertaald naar leereenheden voor leerlingen en aansluitend gemaakt voor de kwalificatiestructuur.

Fase 5

Activiteit 19: de hele fabriek draait met alle afdelingen: productie, administratie, marketing, verkoop, magazijn. Omschrijving: Als de fabriek opgebouwd is, gaat de productielijn draaien en produceren. De leerlingen gaan in ploegendiensten (van bijvoorbeeld een uur) werken aan de lijn. De leergangen en andere ruimtes om de productielijn heen geven de leerlingen de gelegenheid om het leren uit het werk te halen, zich te verdiepen, de theorie achter de praktijk op te halen. Tevens gaan zij in groepjes aan de slag met het vernieuwen of automatiseren van de bestaande productielijn, zij voegen er dus nieuwe kennis aan toe. Het werkproces om de productielijn draaiende te houden geeft de mogelijkheid om bijvoorbeeld werkoverleg in het Engels te houden omdat er bijvoorbeeld een leverancier uit Engeland komt, om werkoverdracht te oefenen, om te leren omgaan met controles van de Voedselen Warenautoriteit, etc. Tijdens de realisatiefase gaan de leerlingen niet meer naar school, maar gaan zij hun mbo-diploma halen via het werken en leren in de fabriek. Voor vmbo en hbo-leerlingen geldt dat zij nog wel gedeeltelijk naar school zullen blijven gaan. Tijdplanning: Juni ’09 – maart 2009 en verder….


28

Beoogde resultaten in prestatie-indicatoren: Leerlingen doen ervaring op met het werken in een levensechte omgeving, dragen verantwoordelijkheid voor het product en worden steeds in de gelegenheid gesteld te leren uit het werk. Alle huidige mbo-vakken worden geïntegreerd via het werken aangeboden. De leerlingen hebben een inzicht opgedaan in verbeterprocessen. De leerlingen hebben leervermogen ontwikkeld dat hen helpt in het bedrijfsleven in soortgelijke werkomgevingen te kunnen functioneren.


29

Beschrijf de projectorganisatie

De juridische constructie: Voor de realisatie van De Leerfabriek is gekozen voor een holdingsstructuur met een stichting die aandeelhouder is van een Besloten Vennootschap die de leerfabriek als onderneming heeft opgenomen. (in het kader van de Governance Code moet deze constructie nog ter goedkeuring worden voorgelegd door de Raad van Toezicht van ROC A12). Adviseur Deloitte van ROC A12 heeft hiertoe geadviseerd op grond van de volgende voor- en nadelen: • heldere beheersstructuur, alle organen kennen hun eigen rol, de deelnemende partijen, ROC A 12 etc.; • De Besloten Vennootschap blijft verantwoordelijk voor haar resultaat. De deelnemende partijen zullen slechts aangesproken kunnen worden voor meer dan waartoe zij zich verbonden hebben indien en voorzover zij borg staan of zekerheden hebben verstrekt; De aansprakelijkheid strekt dan ook niet verder dan tot hetgeen waarvoor wordt borg gestaan. Dit is derhalve contractueel afgebakend. •

Controleerbare aansprakelijkheid; Op de wijze zoals hieronder weergegeven blijft de aansprakelijkheid van een individuele bestuurder zeer beperkt.

•

Alleen de Besloten Vennootschap kan aangesproken worden voor de nakoming van haar verplichtingen, dan wel voor eventuele claims van derden.

•

Vervreemdingsmogelijkheden. De aandelen van de Besloten Vennootschap kunnen eenvoudigweg worden overgedragen aan een derde.

Hier staan de volgende nadelen tegenover: •

De Besloten Vennootschap kan failliet gaan. Dit kan tevens als voordeel worden genoemd omdat het resultaat niet ten laste komt van de deelnemende partijen. Dit betekent evenwel ook dat de continuïteit niet geheel gewaarborgd. Een faillissement is onafwendbaar.

•

Een en ander staat meer op afstand, maar kan via zeggenschap of besluitvormingsreglement nader gereguleerd worden. Ook behoudt de aandeelhouder altijd de mogelijkheid de bestuurder van de Besloten Vennootschap te ontslaan.

•

Een Besloten Vennootschap oogt ‘commercieel’. Voor de echtheid van de fabriek is dit essentieel.

•

Extra kosten ten aanzien van Kamer van Koophandel, eigen jaarrekening etc.

In het Stichtingsbestuur nemen de partners van het project plaats (zie Partners uit het samenwerkingsverband, pagina 6). Het gedachtegoed van het leerconcept Werkenderweg Wijs is ondergebracht bij de Stichting WerkEnLeren, die als drager van het concept meerdere Leerfabrieken zal opzetten. Projectorganisatie De projectorganisatie valt grotendeels samen met deze structuur: het bestuur van de stichting is tevens de stuurgroep. De stuurgroep is verantwoordelijk voor de hoofdlijnen van het project en het proces.


30

EMC Leren in bedrijf levert de projectleider, die optreedt als procesmanager. De procesmanager is de linking pin in het project, verzamelt de informatie via voortgangsverslagen en koppelt deze terug naar de stuurgroep, het stichtingsbestuur. Er zal een directeur aangesteld worden in de BV. Omdat deze in de opbouwfase een ander profiel vraagt dan in de realisatiefase, zal er in aanvang gewerkt worden met een detachering vanuit een van de deelnemende partijen en is er sprake van een klein arbeidscontract (we denken voorlopig aan 4 uur per week). De directeur werkt nauw samen met de projectleider. Naarmate het project vordert, zal de taakomvang van de projectleider wellicht kunnen afnemen ten gunste van de uren van de directeur. De projectleider werkt samen met een kernteam, bestaande uit coördinatoren van de deelnemende onderwijsinstellingen. Zij sturen samen het proces van alle activiteiten aan. Het kernteam kan steeds tijdelijk aangevuld worden met participanten uit het bedrijfsleven. De afzonderlijke coördinatoren zijn in hun eigen instelling verantwoordelijk voor de inzet van docenten en leerlingen. Zij werken ook weer samen in projectteams die voor de verschillende activiteiten zorgdragen.

Organigram

Stichtingsbestuur / stuurgroep Directeur BV

⁄

projectleider Kernteam

Coordinator A

Coordinator B

Coordinator C

Multidisciplinaire projectteams van docenten gekoppeld aan activiteiten


31

Beschrijf planmatig de wijze waarop de verspreiding en implementatie van projectresultaten wordt gerealiseerd Werkenderweg Wijs start in Ede. Gesprekken over leerfabrieken in Den Bosch (een watertje ontwikkelen in samenwerking met waterleidingbedrijven is nu het idee) en in Utrecht (Wessanen en Sara Lee zijn bedrijven die graag meedoen aan de bouw van bijvoorbeeld een koekjesfabriek) zijn reeds gaande. Er zal veel ontwikkeld worden wat van pas gaat komen voor andere scholen die in hun leerbedrijven het leren meer aandacht willen gaan geven. Er zullen richtlijnen, draaiboeken, materialen, trainingsbijeenkomsten beschikbaar komen voor andere ROC’s. Er zal veelvuldig gepubliceerd worden. Er is nog geen uitgewerkt plan beschikbaar voor deze verspreiding en implementatie. Ook dit zal werkenderweg ontwikkeld worden.

Evaluatiemethode Aan de hand van het projectplan worden de verschillend fases steeds opgestart en geëvalueerd. De projectleider is verantwoordelijk voor een permanent monitorproces op product, proces en samenwerking. Hiervoor zal een document ontwikkeld worden dat steeds kan dienen als monitor.

Samenvatting Voor een aantal leerlingen in Ede zijn vanaf september de schoolmuren verleden tijd. Dan starten we dar met De Leerfabriek, waar leerlingen van het vmbo, het mbo en het hbo samen werken aan de opbouw en realisatie van een sapjesfabriek. In De Leerfabriek staat de productielijn centraal,van begin tot eind bemand door leerlingen. De productielijn produceert een levensecht product dat volgens de gangbare wijzes afgezet wordt op de markt. Het verschil met een ‘normaal’ productieproces is dat vertraging ingebouwd is om het leren mogelijk te maken, maar ook dat de techniek van het proces inzichtelijk en transparant gemaakt wordt. Natuurlijk leren de leerlingen niet alleen door te doen. Heel regelmatig maken zij een uitstapje naar een van de leer-gangen, die aan het bedrijf zijn gebouwd. In een leer-gang wordt de machine soms letterlijk ‘uit-ge-legd’ of leert de leerling de benodigde kennis en basisvaardigheden, om daarna zijn werk aan de productielijn weer te kunnen uitvoeren. De leerling gaat ook geregeld naar een verdieping, waar kennis en vaardigheden aangeleerd kunnen worden die het werken aan de productielijn nog beter kunnen maken, maar waar een leerling eerst wel zelf aan toe moet zijn. De leerlingen leren niet alleen de technische kennis en vaardigheden die zij in het productieproces nodig hebben. Zij leren ook nog eens echt werken. Op tijd komen, afspraken maken en nakomen, samenwerken, de verantwoordelijkheid dragen voor hun deel van het proces, het werk goed overdragen aan anderen, leren om nieuwe kennis en vaardigheden te blijven opdoen in een omgeving waarin de technologie blijft veranderen. De docenten in De Leerfabriek zijn leermeesters geworden en weten precies hoe zij de leerlingen kunnen begeleiden in het leren van hun handen naar het hoofd. Zij werken nauw samen met werkmeesters uit het bedrijfsleven, die alles weten over het maken van een drankje of over de


32

kwaliteitszorg die nodig is in de voedingssector of precies weten hoe je een productielijn draaiende houdt. De Leerfabriek levert een nieuwe manier van leren & werken op: de doe-didactiek. Op basis van deze werkwijze leren we hoe je alle kennis en vaardigheden die leerlingen nodig hebben, uit het werk kunt halen.


33

15 maart maart 2009

Recommend Documents