Tussen beweging en stilstand

Het tijdschrift voor productief welzijn No 7/12 Mensen

EUR 9,80 | CHF 12,00 | GBP 8,50 | USD 13,00

Reinhold Messner – een interview over grenzen

Daden

Esthetiek met aroma – headquarter van Kaffee Partner

Balans Tussen beweging en stilstand

Kennis

Meer bewegen op het werk– ergonomie en kantoorgymnastiek

EDITORIAL No 7/12

Welkom bij Sedus Place 2.5 De balans bewaren, dat is voor ons vandaag de dag een van de grootste uitdagingen. De raderen van de internationale handel draaien almaar sneller. Wie van ons kan volmondig beweren dat hij tegelijkertijd compleet recht doet aan de eisen en verantwoordelijkheden van zijn werk èn aan zijn persoonlijke behoeftes als het gaat om lichamelijke gezondheid en de eigen sociale omgeving? Vaak lijkt die ”berg” ons domweg te hoog. Niemand inspireert ons meer dan bergbeklimmer Reinhold Messner. Hij geeft ons – in een exclusief interview – een indruk van de parallellen tussen het beklimmen van de allerhoogste toppen, grenservaringen op niet eerder betreden routes en de waagstukken van het ondernemerschap. Messner hanteert het vocabulaire van een echte doener, wanneer hij ons vertelt over visie, planning en doel. Angst en falen horen daar als vanzelfsprekend bij. Op de ervaringen komt het aan – aldus de avonturier die ondertussen ook een succesvol ondernemer is en een museum stichtte. Wat work-life-balance allemaal behelst en wat er schuil gaat achter dit in de media alomtegenwoordige begrip, dat belichten we in twee bijdragen. Niet alleen wij zelf leven op – ook onze hele omgeving profiteert ervan, wanneer we onszelf weer serieuzer nemen, meer letten op innerlijke signalen. Een burn out of collega's die compleet afhaken: dat kan voorkomen worden. En werkgevers kunnen daar veel aan bijdragen. Zelfs lichamelijke klachten als gevolg van het werk op kantoor, kunnen vermeden worden: lichaamsbeweging en een dynamische dagindeling zijn op de werkplek de belangrijkste preventieve maatregelen die men nemen kan. Beweegbaar meubilair, ergonomisch en in hoogte verstelbaar, kantoorplattegronden die de communicatie stimuleren en oplossingen in de geest van het concept Place 2.5, maken dat bewegen op de werkplek mogelijk. Een beetje gymnastiek tussendoor is ook een optie. In deze uitgave vindt u enkele suggesties, gekoppeld aan enkele video's op Sedus TV. Als u er een beetje om moet lachen, doe dan gewoon eens mee - en gun uzelf aansluitend ook eens een goed glas wijn. Ook die wijn moet het hebben van een goed evenwicht. Dat evenwicht is afhankelijk van een harmonieus samenspel van talloze eigenschappen. Daarover kunt u lezen in de oenologische bijdrage in deze editie. Al met al een perfecte inleiding op de weg die voert naar een uitgebalanceerd bestaan. Veel plezier bij het lezen, Uw

Dr. Bernhard Kallup Bestuursvoorzitter van de Sedus Stoll AG

3

PLACE 2.5 No 7/12

Sedus Place 2.5 Sociologen beweren dat ons leven zich op drie plekken afspeelt: Place 1 ONS THUIS De First Place, ons thuis, staat enorm onder druk door de toenemende vraag naar meer flexibiliteit en meer mobiliteit.

Place 2 HET KANTOOR Op de Second Place, de kantoorwerkplek, is in het algemeen geen aandacht voor de emotionele behoeftes van de mensen die er werken.

Place 2.5 HET KANTOOR VAN HET PRODUCTIEVE WELZIJN Wanneer we de zintuigelijke stimulans van de Third Places de kantoren binnenhalen, dan transformeren we de functionele Second Places in inspirerende kantoorlandschappen, waarin werknemers meer zingeving, plezier, succes en vervulling ervaren in hun werk. Dat noemen we een ”Place 2.5”.

Place 3 DE VRIJE TIJD De derde plek, de Third Place, zoeken we op om onze accu op te laden. In deze fase van afleiding en verstrooiing komen de beste ideeën.

Sedus heeft zich ertoe verplicht het werken op kantoor op elk moment tot een winstgevende belevenis te maken. Voor het welzijn van bedrijf en medewerkers. Als mondiaal opererend bedrijf geeft Sedus de esthetiek van kantoorinrichtingen steeds weer nieuwe vormen en geeft nieuwe inhoud

Ontdek in deze film, hoe een Place 2.5 er uit kan zien.

aan de ”leefomgeving kantoor”. Mocht uw werkomgeving nog behoefte hebben aan een optimalisering,

w w w.p l a c e2 p o i n t5. c o m

dan ondersteunen wij u graag met ideeën voor een nieuwe kantoorcultuur!

w w w.y o u t u b e. c o m / u s e r/S e d u s S t o l l AG

4

INHOUD No 7/12

08

36

Esthetiek met aroma

Het nieuwe hoofdkantoor van de Kaffee Partner Holding Aangename werkplekken, ontstaan vanuit een nauwe band met de belevingswereld van koffie

Balanceren tussen willen en kunnen

Interview over grenzen met Reinhold Messner Over parallellen tussen avontuurlijkheid en ondernemerschap

Inhoud 03 Editorial

IDEEËN

DADEN

18 Schakelplan voor e-mails

Versturen of niet versturen? 04 Sedus Place 2.5

Verspil geen overbodige tijd

08 Esthetiek met aroma

Het nieuwe hoofdkantoor van de Kaffee Partner Holding Cappuccino-look – als uit één vorm gegoten

28 News, tips & trends 30 Historische blik

32 Wereldpremière Sedus swing up

Draaistoel met nieuw kinematisch zitconcept similar-swing Wereldwijd een ergonomische noviteit

34 Office-Power-Check 64 Overzicht 66 Impressum, copyright en contactgegevens

62 De lusten en de lasten van veranderingen

New Work Order – aan de slag met een nieuwe arbeidscultuur De ”generatie Y” gaat het ondernemen veranderen

6

20 Pilotproject: de urbane productie van de toekomst

Nieuwbouw van de Wittenstein bastian GmbH Op weg naar industrie 4.0

INHOUD No 7/12

56 48

Goed geaard: Karakters met veel facetten Meer bewegen op het werk

Evenwicht in wijn – wijn in evenwicht

Deel 1: ergonomie op kantoor is goed voor iedereen

Waarom de mensen ”achter de wijnfles” zo

Meer bewegen op het werk: aangepaste plattegronden, het

bepalend zijn voor het eindresultaat ... want

juiste meubilair en tussendoor een beetje gymnastiek

de ”opvoeding” van de wijn is doorslaggevend

KENNIS

16 Een frisse bries

Luchtbevochtiging van het open space kantoor

MENSEN

LEVEN

36 Balanceren tussen willen en kunnen

Een goede luchtkwaliteit dankzij nano-

Interview over grenzen met Reinhold Messner

sproeiers

Exclusief gesprek over extremen en

52 Eenvoud is moeilijk

Voorkom een persoonlijke crisis met een integrale stijl van leven Bedenk iets goeds, voordat u aan afhaken denkt

innerlijke inzichten

46 Afgeronde vorm: esthetiek zonder voegen in de meubelbouw

56 Goed geaard: karakters met veel facetten

Precisie door lasertechnologie


Niet alleen mooi, maar ook ecologisch

Wat de mensen ”achter de fles wijn” zo interessant maakt

48 Meer bewegen op het werk

Deel 1: ergonomie op kantoor is goed voor iedereen Onconventionele gymnastiek op kantoor

7

Esthetiek met aroma Het nieuwe hoofdkantoor van de Kaffee Partner Holding

D o o r Jo a c h i m G o e t z

Het spectaculaire hoofdkantoor van Kaffee Partner in Osnabrück is in recordtijd gerealiseerd. De nieuwbouw bezit een coherent architectonisch aanzicht, dat zijn fascinerende esthetiek ontleend aan positieve associaties rond het thema koffie. Opdrachtgever, architect en interieur-architect hadden alle aandacht voor een warme verschijningsvorm, die voor personeel, bezoekers en passanten al in het exterieur voelbaar is. Het ontwerp van het kantoor en van de façade die alle bouwdelen bindt, stamt van de interdisciplinaire vormgevers van 3deluxe, actief op gebied van architectuur, interieur, media-, producten grafisch design. Zo ontstond, in creatieve synergie, een driedimensionale collage die allerhande zintuigelijke ervaringen oproept en interpretaties toelaat.

8

Een melange van luchtig zwierende vormen en een kleurstelling die herinnert aan cappuccino; dat karakteriseert de vijf bouwlagen hoge façade.

M

o oie r d a n de woonkamer thuis, zo moesten de kantoren van het personeel worden. Dat beloofde opdrachtgever en oprichter van het bedrijf Dr. Andreas Ost bij de eerste steenlegging van het hoofdkantoor van Kaffee Partner. Maar de belangrijkste reden voor de nieuwbouw, gerealiseerd op het terrein van een voormalige Britse kazerne in Osnabrück, was natuurlijk ruimtegebrek op de oude bedrijfslocatie. Het florerende bedrijf, in Duitsland de belangrijk-ste aanbieder van koffie-auto-

maten in de premiumklasse, barstte in het naburige Wallenhorst ruimtelijk uit zijn voegen. Medewerkers werden er noodgedwongen al gehuisvest in tijdelijke containers. Niet zo goed voor de op zichzelf goed functionerende interne communicatie. Om begrijpelijke redenen koos men voor Osnabrück als vestigingsplaats – ondanks hogere belastingen. Hier zijn potentieel meer werknemers te vinden zijn, ook studenten, die op uurbasis in het callcenter willen werken.

9

Als uit één vorm gegoten

Een van de opmerkelijkste kenmerken van de imposante nieuwbouw is natuurlijk het extravagante uiterlijk, dat de één doet denken aan vakantie op een cruiseship, de ander aan een stapel porceleinen borden, weer een ander aan de geur van een lekkere kop koffie of aan de vleugels van een nobele zwaan. Even opmerkelijk is echter ook de bijzondere planning van de bouw, net als de perfecte samenwerking tussen alle bouwers in het allervroegste stadium van de planning. ▸▸

DADEN Kaffee Partner No 7/12

INFORMATIE EN GETALLEN BIJ HET PROJECT Concept/ontwerp/uitvoering:

3deluxe, Wiesbaden en igk Krabbe GmbH und Co. KG, Osnabrück Interieurinrichting (kantoren medewerkers):

TON Objekteinrichtung, Münster

❿

❼

❿

❾ ❽ ❿❽

Interieurinrichting (forum en cubes):

3deluxe, Wiesbaden Oppervlak:

110.00O m²

❻

❼

Kantooroppervlak:

ca.5.000 m² Magazijn en werkplaats:

ca. 5.000 m² Bouwtijd:

Plattegrond callcenter

❺

❶ Museum ❷ Barista-seminar ❸ Magazijn ❹ Keuken/kopiëren ❺ Meeting (open space) ❻ Vergaderen ❼ Teamleiding ❽ Silence office ❾ Garderobe ❿ Open space kantoor

16 maanden Medewerkers:

250

❿

❿

Kantoormeubilair afkomstig van Sedus:

❹

• Functionele draaistoelen crossline in ”cappuccino-look” • Bureaus temptation c,

❸

elektrisch in hoogte verstelbaar • Geluidsisolerende scheidingswanden

❶

Trappenhuis

❷

Glazen wanden Entree tot de foyer

N

Passage 0m

10 m

De exacte voorbereiding waarborgde niet alleen een kostenefficiënte uitvoering. Bovenal ontstond een als uit één vorm gegoten object. Want perfect teamwork levert synergie op. Dat is zichtbaar op de twee eerste verdiepingen van het pand. Daar bevinden zich kantoorwerkplekken en het callcenter. De vormgeving van deze verdiepingen leunt op het inzicht dat het moderne kantoor niet meer bestaat uit separate cellen, maar uit optimaal vormgegeven kantoortuinen die de onderlinge com-

municatie stimuleren. Naast bureau en computer, worden ruimte en dialoog almaar belangrijker, kennis en creativiteit worden steeds hoger aangeschreven. Uit studies blijkt, dat collega's in conventionele kantoren slechts drie keer per week met elkaar communiceren wanneer werkplekken op tien meter afstand van elkaar staan. Dat is te weinig communicatie voor een werkomgeving waarin samenwerking en netwerken belangrijk zijn. Kaffee Partner wilde dus ook de randvoorwaarden scheppen voor een

10

perfecte interne communicatie. Daaruit ontstond een gebouw als uit één vorm gegoten, compleet met premium werkplekken waar medewerkers zich thuis voelen – helemaal in de geest van een Place 2.5.

Aanraken en uitproberen

De opdrachtgever leverde voor dit alles de randvoorwaarden, inclusief een vooraf ontwikkeld ruimteplan-boek, met daarin een exacte beschrijving van de benodigde vertrekken en hun onderlinge

De kantoortuin van het callcenter overtuigt zowel door zijn koffiekleurige esthetiek als door zijn functionaliteit. In de transparante glasbox kan men ongestoord werken, zonder dat de ruimte visueel gescheiden wordt. Voor geluidisolatie zorgen spanplafonds, hoogpolig tapijt en scheidingswanden.

ruimtelijke samenhang. De ontwerpers maakten op basis daarvan een bouwkundige compositie die precies was afgestemd op de behoeftes van de opdrachtgever. Het eindresultaat overtuigt – en is onvergelijkbaar met de anonieme standaardoplossingen van zoveel andere kantoorhuisvesting. Dit ontwerp is een visitekaartje uit steen voor Kaffee Partner, dat recent de onderscheiding ontving voor ”Topjob werkgever 2012”. In het avantgardistische, terrasvormige gebouw werken 300 mensen op 5.000 vierkante meter vloeroppervlak. Het forum in het hart van het pand is centraal trefpunt en entree voor personeel en klanten. Multimedia-shows, een transparante werkplaats, indrukwekkende bijeenkomsten, eilanden voor bespreking en overleg, gastronomie; dit alles maakt Kaffee Partner tot een bedrijf waar men het product koffie en de geschiedenis ervan letterlijk kan aanra-

ken en uitproberen. Het koffie-museum exposeert historische apparaten. Daar komt het product, door recente studies bevrijd van zijn slechte roep als ongezonde drank, tot leven voor bezoekers, klanten en medewerkers. Ook het open, transparante kantoorlandschap is voor klanten als het ware een etalage, een showroom voor de verschillende toepassingen van hoogwaardige koffie-automaten. Het bedrijf, dat handelt in luxe high-end producten voor op kantoor, werft tenslotte met leuzen als ”Laat uw medewerkers zien hoe belangrijk u ze vindt. Stuur ze in de koffiepauze op een korte vakantie door Italië”. Dit is in Noord-Duitsland geografisch gezien natuurlijk een loze belofte. De kantoren van het personeel – in het callcenter werken circa 80 mensen – voldoen aan de hoogste eisen en stimuleren een intensieve communicatie.

11

Veel welzijn en sfeer

Tot voor kort waren kantoortuinen akoestisch gezien dinosauriërs en als werk plek weinig verheffend. Maar in de moderne uitvoering zijn de zwakke punten– ook dankzij passende techniek – zo verholpen, dat de kantoortuin het tegen elk cellenkantoor kan opnemen. In Osnabrück werden maatregelen genomen op basis van een vooraf opgesteld akoestisch rapport, waaronder spanplafonds en geluidabsorberend meubilair. Een belangrijke ingreep was ook het goed bij de andere koffiekleuren passende, donkerbruine hoogpolige tapijt. Tapijten worden tegenwoordig overigens beschouwd als een goede oplossing voor mensen met een allergie, zo stelt modern onderzoek. De vloerbedekking neemt stof op en houdt het vast tot aan de volgende schoonmaak, bindt dit zogezegd en zorgt zo voor een meetbaar ▸▸

De gebogen lijnen van de façade zijn doorgezet in de vormgeving van de vloer in de foyer. Wand- en plafondbelichting en het organische meubilair complementeren de dynamische vormentaal van de ontwerpers van 3deluxe.

betere fijnstofbelasting in interieurs. In callcenters laat de luchtkwaliteit vaak te wensen over. De lucht wordt zeer droog – uiterst vervelend voor de veelbellers daar. Daarom besloot men in het kantoor in Osnabrück Draabe luchtbevochtigers te installeren. (Het systeem wordt in het volgende artikel nader toegelicht.) Aan ergonomische eisen komt men tegemoet door het gebruik van elektrisch in hoogte verstelbare bureaus en draaistoelen. Bovendien zorgt de vormgeving van de plattegrond voor die extra portie beweging die kenners aanraden en verlangen om rugpijn en problemen met de wervelkolom te vermijden. Voor een korte bespreking met collega's gaat men naar het koffie-eiland in het middengebied van de kantoorvleugel. Grotere besprekingen vinden plaats in de verder weg gelegen

vergaderruimtes of in de koffiebeleveniswereld in het forum. Wie incidenteel moet telefoneren of rustig wil werken, ”verdwijnt” even in een van de verglaasde silence offices. De transparante glazen dozen geleden de ruimte van het callcenter op aangename wijze, zonder de ruimte optisch op te delen. Ook de aantrekkelijke planten en hun bakken vervullen meerdere functies – net als de vitrines met Kaffee Partner producten. Aan de ene kant verbeteren ze het binnenklimaat, aan de andere kant definiëren ze architectonisch ook bepaalde zones in de ruimte. De verhouding tussen daglicht en kunstlicht hebben ingenieurs zo uitgeknobbeld en gestuurd, dat de lichtverhoudingen in het interieur en bij de werkplekken aan de ramen altijd in balans zijn. In dit totaalconcept, dat men kan beschouwen als een recept voor een Place

12

2.5, speelt de overtuigende kleurstelling een belangrijke rol voor de sfeer van het geheel. In eerste instantie lijkt het idee om een kantoor vorm te geven met de kleuren uit de wereld van het koffiedrinken nogal oppervlakkig. Maar wat architecten en interieurarchitecten – in overleg met de opdrachtgever en in samenwerking met andere experts – uit dit idee ontwikkeld hebben, is frappant en mag gezien worden. Uit een voorbeeldige samenwerking tussen alle betrokken partijen, die tijdens ontwerp en uitvoering alle ontwikkelingen in real time konden volgen op een speciale server, ontstond een sfeervol kantoor. Enkele buitengewone meubelstukken en geselecteerde decoratieve planten zorgen voor harmonieuze, maar ook opvallende kleuraccen-


❺

❷ ❻ ❹

Plattegrond foyer

❶

❶ Receptie ❷ Lounge ❸ Productpresentatie ❹ Expositie ❺ Cafeteria ❻ Plafondlicht ❼ Entree tot callcenter

❸ ❼ ❸

Hoofdingang Doorgang N

0m

10 m

ten. Exquise kleurdetails en de karakteristieke kruizen in de ruggen van de bureaustoelen zijn aanvullende emotionele componenten in de ruimte, net als de kabeldoorvoeringen aan de bureaus, die doen denken aan een wervelkolom. Kleurstelling en vormgeving zijn afgestemd op de huidige stijltrends en smaak, maar tegelijkertijd zo terughoudend uitgevoerd, dat men op kantoor in jeans en andere tijdloze kleding niemand voor het hoofd stoot.

Eindresultaat: een integrale golfslag

Ook in het semi-openbare forum zet deze lijn zich voort, net als in het penthouse op de hoogste verdieping, allebei ontworpen door 3deluxe. Daar vormen de vloeiende lijnen van wanden plafondbelichting – ontworpen door 3deluxe en uitgedacht in de eigen lichtstudio – samen met het meubilair (ook van 3deluxe) en het witte intarsiawerk in het donkere eikenparket een edele eenheid. Bij dit gedurfde lijnenspel draait het niet

13

om een echo van de golven in het exterieur. Waarom de lijnen buiten zo sierlijk zijn, laat zich niet eenvoudig doorgronden. Zelfs al hebben deze golven als terrasbegrenzing en zonwering ook functies die aan de esthtiek voorbij gaan, op het eerste gezicht ogen ze eerlijk gezegd als opgeplakte arabesken: nutteloos, maar van grote schoonheid. Maar dat is niet de hele waarheid. Want de architecten die de onder zeven architectenbureaus ▸▸


STATEMENT VAN DE OPDRACHTGEVER Dr. Andreas Ost over de nieuwbouw

Wat was uw visie op het gebouw? Feitelijk wilden we allereerst de workflow optimaliseren, deze was sterk

Het middengebied van het

voor verbetering vatbaar. En we wilden de – op de oude locatie al goede

open space kantoor (callcenter) wordt gebruikt als

– communicatie optimaal ondersteunen. Met de indeling al voor ogen,

ontmoetings- en pauzeplek. Interieurinrichter TON

werd een pitch georganiseerd met zeven architectenbureaus. De uit-

uit Münster schiep hier volop kleurcontrasten.

komsten daarvan waren okee., maar echt enthousiast waren we niet. Sieger Design, het bedrijf dat voor ons koffiemachines ontwikkelt, stelde toen 3deluxe voor, die we na een volgende pitch de opdracht verleenden. Nu is het gebouw zeer transparant. Naar de straat toe hebben we onze glazen werkplaats: we willen gezien worden. Een bouwsteen van onze competentie is onze hotline. Technici lossen hier telefonisch problemen op. In de B2B zijn wij met 60.000 klanten en 80.000 machines marktleider in Duitsland.

uitgeschreven prijsvraag wonnen, stonden voor een grote uitdaging: hier moesten verschillende, statisch los van elkaar staande gebouwen functioneel en qua vormgeving onder één noemer gebracht worden. Complicerende factor: de werkplaatsen en het magazijn waren ontworpen door het bedrijf Krabbe uit Osnabrück, specialist in utiliteitsbouw. Dit ingenieursbureau, dat zijn jarenlange know-how op gebied van utilitaire bouw in dit project inbracht, was ook verantwoordelijk voor de complete uitvoering van het complex. Het ontwerp van 3deluxe overtuigde vooral door twee aspecten: de gemeenschappelijke hoofdentree voor bezoekers en personeel, met daarachter de semi-openbare foyer, en de gebogen banden in de façade. Maar deze banden werden niet ontworpen met de vanzelfsprekende luchtigheid die ze nu aan de gevel aan de

Welke criteria waren voor u van belang bij de vormgeving van de werkplekken? Wij verkopen met onze machines ook een stuk emotie op de werkplek. Wij willen daarom , dat ons personeel ook graag naar zijn werkplek komt en zich daar werkelijk thuis voelt. Wie hier zes tot tien uur per dag werkt, moet ook een goede stoel hebben, een werkplek die in hoogte verstelbaar is, goede akoestiek en een aangename luchtkwaliteit. En natuurlijk is de koffie overal binnen handbereik. Wij doen niet aan tijdregistratie en -controle – en hebben als werkgever net een onderscheiding gekregen. Dat betekent dat, behalve meubilair en architectuur, ook de bedrijfscultuur klopt. Dat is door een personeelsenquête ook geverifieerd. Dat verheugt ons en het is goed voor onze recruiting. Iedereen hier neemt zijn verantwoordelijkheid, kijkt verder dan de rand van zijn eigen bord – en is, onder aan de streep, tevreden.

Heeft u al voldoende feedback van uw medewerkers? Ja, het enthousiasme en de trots zijn groot, sinds we verhuisd zijn. Het stemde me zeer gelukkig om bij de verhuizing van tenminste 30 mensen te horen dat ze de mooiste werkplek van allemaal hebben. Ja, alles is mooier geworden, maar ook anders. Sommige processen moeten we nog optimaliseren.

14

Ook op de verdieping voor leidinggevenden bepalen bruine en witte vlakken en een nobele en sierlijke esthetiek de ontvangstruimte (3deluxe).

dag leggen. De eerste aanzetten om in het gebouw een harmonieuze eenheid te realiseren, werden gevolgd door het idee om aan de façade een indrukwekkende zonwering te maken. Uiteindelijk resulteerde dat in schermachtige elementen met overtuigende vloeiende vormen – en wel om verschillende redenen. De 150 op maat gemaakte en elk zes ton wegende vormen uit prefab beton weerspiegelen perfect het genoegen van het koffie drinken, de innovatiekracht van het bedrijf en – niet te vergeten – een emotionele component in de architectuur. Bovendien voegen het massieve bouwlichaam van de werkplaats en de uiteenlopend gevormde banden zich perfect samen. Daardoor treedt de werkplaats optisch iets terug, terwijl de in vergelijking kleine, verticaal opgebouwde kantoorvleugel zo tot hoogtepunt van de architectonische compositie kon worden verheven.

De banden, die deels ook als borstwering dienen voor de achterliggende terrassen ogen ook zo geraffineerd, omdat ze het verschijningsbeeld van het gebouw – bijna als in een film – tijdens de beweging van de beschouwer laten veranderen. Van veraf ogen de golven als een licht bewegend opppervlak. Maar hoe dichter men bij het gebouw komt, des te dynamischer wordt het allemaal. Ook het uitgekiende kleurenspel in de façade draagt daaraan bij. Want ook buiten werd vastgehouden aan het kleurconcept, met wit als hoofdkleur, gecombineerd met natuurtinten uit de wereld van de koffie. Kozijnen en zonnelamellen kregen een koperkleur. Dat zorgt aan de façade voor lichtreflecties die zo nu en dan metaalachtig oplichten. Onderzoekers beweren, dat cultkantoren het waarmerk van de toekomst zullen worden. Het hoofdkantoor van Kaffee Partner

15

heeft alles in zich om die bewering waar te maken. ◆ Hier vindt u informatie over Kaffee Partner.

w w w. k a f f e e- p a r t n e r. d e w w w. k a f fe e- p a r t n e r- e r l e b n i s w e l t. d e w w w. 3 d e l u x e. d e w w w.i g k- k r a b b e. d e w w w.t o n- o b j e k t. d e

KENNIS Uitgebalanceerd binnenklimaat No 7/12

Een frisse bries Luchtbevochtiging voor het open space kantoor

D o o r D o m in i c G i e s e l

In de open space kantoren van Kaffee Partner zijn luchtbevochtigers geïnstalleerd. Want voor een stimulerende werkomgeving en de innerlijke balans van het personeel is een optimaal binnenklimaat een must. Werkplekken moeten motiveren, enthousiasmeren, stimuleren – en niet ziek maken.

E

en goede luchtkwaliteit, de juiste temperatuur en voldoende ventilatie zijn belangrijke factoren voor de tevredenheid en het presteren van personeel. ”De vraag naar gebouwen die een hoge mate van welzijn garanderen, zou in het licht van de almaar harder wordende concurrentieslag om gekwalificeerd personeel een nieuwe impuls kunnen krijgen”, beweert Dr. Reinhard Kutscher van de Union Investment Real Estate GmbH, na een enquête onder kantoorpersoneel (meer dan 3.000 mensen). Als het gaat om welzijn en comfort, staat ”een aangenaam binnenklimaat” in de top 5. Een te lage luchtvochtigheid is vooral in de winter goed voelbaar. Meer dan 35 procent van het kantoorpersoneel ervaart te droge lucht op de werkplek vaak of voortdurend als nadelig – aldus onderzoek van de Hogeschool van Luzern. In de winter

kan de relatieve luchtvochtigheid zo maar dalen tot ver onder de 30 procent – en zo tot een probleem worden. Als het gaat om gezondheid en prestatievermogen van personeel, is luchtvochtigheid een factor van belang.

huid en de te verwijderen afscheiding. Hoe droger de slijmhuid, des te langzamer kunnen micro-organismen, stof of allergenen uit het lichaam worden afgevoerd. Het risico om ziek te worden, neemt toe.

Tegen virussen en stof

De stem geeft op

De slijmhuid van de ademwegen (neus, bronchiën, longen) beschermt en reinigt. Klinische studies tonen aan dat de kracht van het afweersysteem voor een belangrijk deel afhankelijk is van de luchtvochtigheid in het interieur. Een luchtvochtigheid van 45 procent is optimaal voor het efficiënt en snel klaren van de luchtwegen - en zo voor een geringe vatbaarheid voor infecties. Bij een luchtvochtigheid van minder dan 20 procent komt het zelfreinigende vermogen van de slijmhuid echter tot stilstand. De oorzaak is de viscositeit van de slijm-

16

Een te geringe luchtvochtigheid draagt ook bij aan het ontstaan van problemen met de stem. Veel voorkomende symptomen zijn een droge keel, droge neus- en keelholtes en strottenhoofd, kuchen en heesheid. Om een goed functionerende stem te behouden en problemen met de stembanden te voorkomen, moet de slijmhuid afdoende bevochtigd worden. Is de luchtvochtigheid te laag, dan verliest de slijmhuid van de stembanden zijn optimale elasticiteit. Na het inademen kan de stemspleet door de stembanden niet meer volledig gesloten worden. Dan

KENNIS Uitgebalanceerd binnenklimaat No 7/12

»Welzijn op de werkplek is een elementaire behoefte. Door de luchtbevochtiging beschikt ons personeel nu over een gezonde luchtkwaliteit.« D r. A n d r e a s O s t, opr ichter van Kaffee Par tner Leasing AG

komt restlucht in het stemapparaat en ontstaan problemen: hoesten, veelvuldig slikken of, in het ergste geval, het wegvallen van de stem.

Geïrriteerde ogen

Werken aan een beeldscherm is voor de ogen harde arbeid. Als daarbij de lucht te droog is, ontstaat een sterke verdamping van de traanvloeistof. Houdt de geringe luchtvochtigheid langer aan, dan kan zelfs de traanfilm breken. Deeltjes in de lucht kunnen tot irritatie leiden en tot ontstekingen van het oogvlies.

Vitaliserende luchtbevochtiger

Wanneer de relatieve luchtvochtigheid gedurende langere tijd onder de 40 procent ligt, is de inbouw van luchtbevochtigers aan te bevelen. Voor kantoren zijn zeer stille nano-sproeibevochtigers verkrijgbaar, die zonder problemen kunnen worden gemonteerd in bestaande kantoren en flexibel in vertrekken te plaatsen zijn. De kleine apparaten worden aan wand of plafond bevestigd en verspreiden een microscopisch fijne ”nevel”, die direct wordt opgenomen door de lucht en zich gelijk-

In het open space office zorgt actieve luchtbevochtiging voor een optimale luchtvochtigheid, voor het welzijn van het personeel.

matig verspreid door het kantoor. De luchtbevochtiger wordt digitaal aangestuurd. Het apparaat wordt alleen geactiveerd wanneer de vochtigheid daalt tot onder een gewenste optimale waarde. Het water voor de bevochtigers wordt via een transportabel systeem naar de apparaten geleid. Vooraf wordt het water gereinigd en ontdaan van mineralen en kiemen. Dat garandeert een hygiënisch functioneren van het systeem. Luchtbevochtigers zorgen voor een merkbaar frisser binnenklimaat met een

17

luchtvochtigheid die het hele jaar door constant blijft. Het aangenaam vochtige briesje verfrist, vitaliseert en doet huid, ademwegen en het hele lichaam goed. Stress neemt af, het welzijn neemt toe en de gezondheid wordt beschermd. ◆ Meer informatie over luchtbevochtiging vindt u op de website van het bedrijf Draabe.

w w w. d ra a b e. d e

IDEEËN Schakelplan voor e-mails No 7/12

Schakelplan voor e-mails Versturen of niet versturen? Is in uw bedrijf het versturen van privé e-mails toegestaan?

Nee

Is de e-mail werkgerelateerd?

Ja

Laat u niet betrappen!

Nee

Ja

Bevindt de persoon die u wilt mailen zich in de buurt?

Ja

Nee

Wilt u alle problemen per e-mail oplossen?

Ja

Gaat het in de e-mail echt om uw werk?

Nee Ja

U BENT OP KANTOOR

Hou ermee op!

Verstuurt u veel als CC?

Is uw referteregel wel helder geformuleerd?

Nee Nee

Nee

Gemiddeld elke vijfde e-mail wordt onnodig als kopie aan collega's verstuurd.* Moet echt iedereen het weten?

Ja

Ja Ja

Heeft uw wel eens urenlang naar een e-mail gezocht? Goedbetaalde managers besteden tijdenshun beroepsleven zo'n drie jaar aan het af handelen van e-mails. En u?**

Verstuurt u uw e-mail nog net even kort voor het einde van uw werkdag?

Ja

Nee

Nee

Moet die e-mail echt nu nog verstuurd worden? Moet hij überhaupt wel verstuurd worden?

*Bron: Wat e-mails bedrijven kosten, Handelsblatt, 2011 **Bron: E-mails vreten iedere dag 40 minuten werktijd, Der Standard, 2011 De publicatie van dit schakelplan gebeurt met vriendelijke instemming van het Instituut voor de toekomst, w w w. z u k u n f t s i n s t i t u t. d e Infografic: fpm, factor product münchen

Nee

Ja

r Ve

O

ze nd en

nnodige e-mails kunnen rond 25 % van een normale werkdag kosten, omdat ze irrelevant zijn. Zeker bij interne communicatie verdient het persoonlijke gesprek altijd de voorkeur, tenzij daarbij ook feitelijke gegevens moeten worden uitgewisseld. Om te voorkomen dat u veel te lang bezig bent met overbodige mails, laat het schakelplan voor e-mails u zien hoe te handelen. Versturen of niet versturen, dat is altijd weer de vraag.

Ja

Nee

Is de e-mail werkgerelateerd?

Ga er dan heen!

Dan a.u.b. niet per e-mail. Wacht tot de eerstvolgende persoonlijke ontmoeting. Wilt u de laatste roddels over huisdieren of kinderen rondbazuinen?

Ja

Nee

Wist u dat 92 % van de deelnemers aan een onderzoek de ontvangers van e-mails opzettelijk voorliegt?**

U BENT THUIS

Verstuurt u felicitaties ook als CC door aan andere personen?

Ja

Nee

Denk eens aan het volle postvak van de ontvanger! 13 % van alle ontvangen e-mails is compleet irrelevant. Slechts 41 % voldoet aan alle criteria van een zinvolle informatie-overdracht.

56 % van het personeel in de onderzochte bedrijven gaf aan dat telefoon- of directe gesprekken vaker een alternatief zouden moeten zijn voor e-mails.

Ja

Zou een persoonlijk gesprek niet efficiënter zijn? Nee

19

Praat met elkaar!

DADEN Wittenstein No 7/12

Pilotproject: urbane productie van de toekomst Nieuwbouw van de Wittenstein bastian GmbH

20


Het vlakke gebouw voegt zich met vijver, speeltuin en groene wall in de omgeving. Binnen (foto links) volgt de verrassing: een transparante high tech productiehal – links in beeld – en de kantoren achter de glasfaçade – rechts – zijn optisch nauw met elkaar verbonden.

D o o r Jo a c h im G o e t z

Fabriek in de stad: het MKB-bedrijf Wittenstein AG heeft voor zijn dochteronderneming Wittenstein bastian GmbH in Fellbach bij Stuttgart een nieuw bedrijfspand gerealiseerd. Een innovatief totaalconcept van procesoptimalisering, gebouw en energieverzorging stellen het high tech bedrijf in staat om zijn precisie-tandwielen en bijzondere aandrijvingsystemen CO2-neutraal te produceren en te ontwikkelen. Het gebouw demonstreert dat een Place 2.5 ook mogelijk is in een gebouw dat productie- en kantoorfuncties onder één dak verenigt. Zowel het kantoorpersoneel als het personeel in de productie profiteert zo van de sfeer van productief welzijn in het nieuwe pand.

21

Z

iet een understatement er zo uit? Met zijn decente architectuur en kleur, voegt de nieuwbouw zich op zijn nieuwe locatie goed in. Pas bij nadere beschouwing openbaart de nieuwbouw dat het hier om een pilot-project gaat. Zo heeft de machinebouwer, die al aan de tandwielen van de allereerste auto ooit (namelijk de auto van Gottlieb Daimler) een bijdrage leverde, midden in Fellbach een nieuwe productiehal voor innovatieve vertandingstechnologie gerealiseerd, slechts een paar minuten lopen van het station en daarmee verzekerd van een goede bereikbaarheid met het openbaar ▸▸


DE WITTENSTEIN AG Bedrijfsinformatie Het hoofdkantoor van mechatronica-specialist Wittenstein AG staat in Igersheim in Baden-Württemberg. Het bedrijf bestaat uit acht divisies en Wittenstein bastian GmbH in Fellbach bij Stuttgart is er één van. Wittenstein bastian is gespecialiseerd in vertandingstechniek, staat voor de aller-hoogste competentie op het gebied van fabricage en engineering en ontwikkelt in nauwe samenwerking met klanten uit de meest uiteenlopende branches innovatieve en individuele vertandingsoplossingen. De ondernemersgroep heeft wereldwijd ongeveer 1.500 mensen in dienst. Bestuursvoorzitter Dr. Manfred Wittenstein werd in 2011 verkozen tot ”entrepreneur van het jaar” in Duitsland en vertegenwoordigde Duitsland bij de verkiezing van de ”World Entrepreneur of the Year 2012”. De gerenommeerde economieprijs honoreert iedere jaar topprestaties van ondernemers. Men let bij de prijs in het bijzonder op de focus van het bedrijf op het eigen personeel, op de innovatiekracht en op de benadering van groei en

De ruime foyer biedt niet alleen een open blik in de productiehal die op de vorige

verantwoordelijkheid. De motieven

pagina staat afgebeeld. Door de combinatie van planten en comfortabel zitmeubilair ontstaat ook nog

van de jury om Manfred Wittenstein

eens een vriendelijke, bijna huiselijke sfeer.

te kiezen: ”Hij maakte uit het kleine, aan lager wal geraakte naaimachinebedrijf van zijn ouders de wereldmarktleider in de aandrijvingstechnologie. Wittenstein geldt onder machinebouwers als een visionair.”

vervoer. Een industrieel productiebedrijf? Midden in de stad? Gaat dat? Tot voor kort weerde men fabrieken uit de stedelijke woonomgeving, vanwege de geluidoverlast en de vervuiling. Wittensteins antwoord is de ”urbane productie van de toekomst”, een innovatieve productiefaciliteit die geluiden stof-arm is en de directe omgeving op geen enkele manier belast. Met zijn twee bouwlagen blijft het pand ook lager dan de omringende bebouwing. De nieuwbouw is omgeven door een groene wall, die ook akoestisch isoleert,

22

en presenteert zich aan de naast-gelegen woonbuurt met een vijver voor de ingang, een biotoop en een speeltuin. Het gebouw voegt zich naar het nabije passiefhuisbuurtje en biedt milieubewuste automobilisten uit de buurt zelfs twee oplaadpunten voor elektrische auto's. Bovendien belast de fabriek – ondanks de industriële productie – zijn omgeving niet meer dan een modern woongebouw zou doen. Om dat te bereiken, trof men tal van technische en architectonische maatregelen, met steun van het Fraunhofer Instituut voor Arbeidseconomie en Organisatie


In het open space kantoor met blik op de productiehal (links in beeld) bieden elektrisch in hoogte verstelbare bureaus de ingenieurs een individueel instelbare werkhoogte.

(Fraunhofer-Institut für Arbeitswirtschaft und Organisation IAO). Energie wordt bijvoorbeeld opgewekt door twee met aardgas aangedreven micro-gasturbines in een warmtekrachtkoppelingsinstallatie. De restwarmte uit de eigen productie gebruiken de Fellbachers voor het verwarmen van de eigen kantoren. Een PV-installatie op het platte dak levert de energie voor het onttrekken van vocht uit de geklimatiseerde productieruimte. De PV-installatie levert evenveel energie op als honderd huishoudens in een jaar verbruiken. Ook op water wordt bespaard. Voor het sanitair

gebruikt men regenwater dat wordt opgevangen in een reservoir. Zo bespaart men, in vergelijking met het vorige bedrijfspand, circa 35 procent aan energiekosten per vierkante meter – en dat terwijl de productie compleet en al plaatsvindt in een geklimatiseerde ruimte. Het energieverbruik ligt de helft onder de standaardeisen uit de Duitse energiebesparingsverordening (de EnEv). Om die reden ontving het gebouw van de DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen, het Duitse Genootschap voor Duurzaam Bouwen) nu al het gouden pre-

23

certificaat. Ook deze certificering heeft een pilot-karakter. Want dit is het eerste gecertificeerde gebouw met productie en kantoren onder één dak. Het architectonische concept weerspiegelt de eisen van de opdrachtgever, die het verenigen van ecologie, economie, technologie en sociale verantwoordelijkeid hoog in het vaandel heeft staan. De medewerkers – op kantoor èn in de productiehal – bevinden zich in een inspirerende werkomgeving, die, helemaal in de geest van een Place 2.5, ▸▸


Een korte staande bespreking: voor een efficiënte uitwisseling van informatie komen teams in de koffiepauze even bij elkaar.

het werken zintuigelijk stimuleert. Zo valt in de wijdse entree met vrijstaande trap naar boven meteen de bijna huiselijke sfeer op, opgeroepen door een aangename zithoek, een ontvangstbalie en planten. Ook de ongestoorde blik in de productiehal, het heiligdom van het bedrijf, zijn geheime kerncompetentie zogezegd, verraadt dat het interieur overal zeer transparant gehouden is. De nauwe band tussen productie en kantoren bij Wittenstein is geen toeval, maar

programma. De kantoorvertrekken zijn over twee verdiepingen aan een langs- en een kopse zijde van de productiehal gerangschikt en worden ontsloten via lange, beglaasde gangen en zelfs met open galerijgangen in de hal zelf. Zo worden de afstanden tussen de individuele kantoren en de vergaderruimtes weliswaar groter, maar de communicatie tussen alle personeelsleden – die op kantoor evenzeer als die in de productie - wordt des te intensiever. Een blik in de productiehal is onontkoombaar, iedere keer dat men zich naar een andere ruimte begeeft. En het maakt

24

niet uit of men dan van de eigen werkplek naar een vergaderruimte loopt, naar de kleine pantry naast de informele ontmoetingshoek in het open trappenhuis, naar het toilet of naar de tot ”marktplein” omgedoopte kantine. En die wandeling brengt iets teweeg. Vroeger troffen kantoorpersoneel en productiemedewerkers elkaar nauwelijks, vertellen medewerkers. Maar nu ontmoet men elkaar geregeld. Dat heeft niet alleen een positief effect op het interne bedrijfsklimaat, maar stimuleert ook de interne


CIJFERS EN GETALLEN BIJ DIT PROJECT Ontwerp:

Architectenbureau Obinger, Schwäbisch Hall/Duitsland Productie- en kantooroppervlak:

6.400 m2 waarvan productiehal:

2.700 m2 Personeel:

80 Bouwkosten inclusief grond:

12,5 milj. euro Bouwtijd:

9 maanden Kantoormeubilair van Sedus:

sopha, temptation c, open mind, mastermind, meet table met over easy, relations kasten, grand slam kasten Voor langere vergaderingen wordt gebruik gemaakt van de grote vergaderruimte, die is voorzien van een modulair opgebouwd tafelsysteem.

communicatie. Heel veel kleine problemen worden zo ”en passant” opgelost, in de wandelgangen. Is de behoefte aan een gesprek groter, dan ontmoet men elkaar in een van de door Sedus ingerichte vergaderruimtes – of in het vluchttrappenhuis, waar een robuust tafelvoetbalspel staat, naast de flexibel ingerichte kantoortuinen voor de constructeurs. (zie afb. op p. 5). Lange wandelwegen op kantoor hebben overigens nog een ander voordeel: lichamelijke beweging in werktijd doet niet

alleen de gezondheid van het personeel goed, maar stimuleert ook de creativiteit. En in een wereld waarin bedrijven steeds meer leven van de transfer van en van de talenten van hun medewerkers, is die creativiteit een belangrijk kapitaal. Een andere belangrijke reden voor de ongewone rangschikking van de kantoren, die als een parelketting achter elkaar gegroepeerd zijn, is technisch van aard. De ruimtes dienen als een buffer voor de buurt, die op deze manier geen monotone fabrieksgevel tegenover zich vindt, maar de raampartijen van een kleine ▸▸

25


INDUSTRIE 4.0 De vier fases van de industriële ontwikkeling:

De introductie van mechanische produktiecomplexen in de 18de eeuw, sleutelbegrip: stoommachine

Massaproductie en automatisering op verschillende niveaus sinds het begin van de 20ste eeuw, sleutelbegrippen: elektrische energie, lopende band

Intrede van I&C-technologie (Informatie & Communicatie-technologie) vanaf de jaren 70, sleutelbegrippen:

In de kleine vergaderruimte met corporate-kleuren zijn zowel vertrouwelijke gesprekken mogelijk als teambesprekingen.

NC-/CNC-machines (Computerized Numerical Control)

Autonome producten en besluitvormingsprocessen sturen netwerken met toegevoegde waarde, nagenoeg in real time. Producten (ook voor dagelijks gebruik) worden voorzien van geheugen- en communicatiefuncties. Sleutelbegrippen: cyber-fysieke systemen, het internet der dingen, objecten vertakt in netwerken

kantoorvleugel. Bovendien worden de toch al minimale productiegeluiden nog verder gedempt. En de vertrekken bufferen, als een thermische isolatielaag, ook de geklimatiseerde productiehal. Op deze wijze is de vereiste constante temperatuur van 22° celsius eenvoudiger te stabiliseren. Ook aan de overige randen van het gebouw bevinden zich bijzondere ruimtes die de productiehal, de kern van het rechthoekige gebouw, beschutten. Aan de buitenwanden grenzen onder meer verzending en levering, magazijn en logistiek, de eigen warmtebehande-

26

lingsinstallatie voor de productie en de installatietechniek. De productie biedt het personeel een optimaal binnenklimaat. Dat heeft een positief effect op de gezondheid en het werk. Maar ook klanten, die het bedrijf regelmatig bezoeken voor besprekingen en bezichtigingen, profiteren direct en indirect van het goede binnenklimaat. Want de constante temperatuur zorgt voor de technische precisie en de stabiliteit van het productieproces die een hoge productkwaliteit en een optimale leveringsperformance garanderen.


❶

❸

❷ ❺

Plattegrond

❶ Kantoren en administratie ❷ Productiehal ❸ Toeleveranciers ❹ Terras ❺ Groene wall ❻ Parkeren

❶

❹

❶

❻

Hoofdingang

❻

N

Toegangsweg 0m

20 m De groene wall (5) dient als akoestische isolatie voor de woningen in de omgeving. De donkergrijs gearceerde hoek (1) herbergt

kantoren en administratie. Samen met de ruimtes voor de toeleveranciers (3) vormen deze een thermische buffer voor de productiehal (2) en reduceren bovendien het geluid van de productie. Aan de zuidzijde van het complex bevindt zich, op loopafstand, het station van Fellbach.

Bovendien heeft de opdrachtgever in zijn transparante gebouw niet alleen een sfeer van productief welzijn geschapen, maar ook de randvoorwaarden voor ”industrie 4.0”, een visie op werken die al in de zeer nabije toekomst realiteit gaat worden. Dan kunnen de ingenieurs niet alleen door de glazen wanden van hun kantoren naar de frees-, snij- en boormachines in de productiehal kijken, maar ook vanachter hun computer met een klik op de muis machines stoppen, aanzetten en sturen. Bij de productie van de toekomst staan machines, productie-

middelen en halfvervaardigde producten via internet continue met elkaar in verbinding. Van deze zogezegd meedenkende productie van de toekomst, waarbij de zogenaamde cyber-fysieke systemen geïntegreerd worden in de productieprocessen, profiteren vooral de klanten, die ook op het allerlaatste moment nog veranderingen in hun wensen kunnen laten doorvoeren. Maar deze innovaties moeten in de toekomst vooral de productiekwaliteit verhogen. En, wat voor een klassiek MKB-bedrijf bijzonder belangrijk is: dit

27

draagt allemaal bij aan het behoud van de productie op de eigen vestigingsplaats. Dat geldt overigens ook voor concepten als Place 2.5, die tenslotte de motivatie van het personeel stimuleren – net als hun productiviteit, hun creativiteit en hun tevredenheid met het bedrijf. ◆ Hier vindt u de website van mechatronica-specialist Wittenstein AG.

w w w.w i t t e n s t e i n . d e

RUBRIEKEN News, tips & trends No 7/12

News, tips & trends Een bonte mengeling van inspiratie bij het thema van deze uitgave

Zuivere balans – wingsuit flying

Waterfilter voor de theekeuken

Stenen in balans De kunst van het stenen stapelen is een van de oudste vormen van beeldende kunst. Het gebruik bestaat al eeuwen, op alle continenten, als uitdrukking van de eigen persoonlijkheid, om een innerlijke balans te bewerkstelligen of als wegwijzer in de vorm van een stabiel stenen figuurtje. Wie zijn innerlijk evenwicht op de proef wil stellen, kan onbewerkte stenen op elkaar stapelen door hun volume, gewicht en loodlijn juist in te schatten. Dat vraagt veel oefening, maar op een gegeven moment vindt men vanzelf zijn draai. Dan ontstaan toverachtig mooie en bizarre bouwwerkjes.

”De kwaliteit van een goede kop thee hangt voor 20 procent van de thee zelf af en voor 80 procent van het water dat men gebruikt”, aldus Zhang Dafu, theemeester uit de Qing-dynastie. Zuiver water, zonder kalk en andere stoffen die reuk of smaak beïnvloeden, laat het aroma van thee het beste tot zijn recht komen. Het BWT-tafelwaterfilter bevrijdt leidingwater van ongewenste stoffen die de smaak aantasten. De belangrijkste ingreep: het kalk wordt uit het water gefilterd. Dankzij de gepatenteerde Mg2+-technologie verrijkt het apparaat het water bovendien met de smaakversterker magnesium. Zo staat niets het theeritueel nog in de weg. w w w. b w t- f i l t e r. c o m

28

Okee, toegegeven, deze trendy sport is extreem en niets voor beginnelingen, want het vereist jaren ervaring in het parachutespringen. Goedkoop is het ook niet, want naast de opleidingskosten is er nog een uitrusting bij nodig, en dat is een investering van enige duizenden euro's. Is deze horde eenmaal genomen, dan kan men de wens om te vliegen als een vogel heel dicht benaderen. Vleugelpakken, de zogenaamde wingsuits, beschikken over een vlieghuid uit nylon , te vergelijken met die van een vleermuis. Bij de afsprong vult de stof van de ”vleugels” zich met lucht. Zo kan men het vallen afremmen. Na een val van ongeveer 150 meter, die de allerhoogste lichaamsbeheersing vereist, begint men door de lucht te glijden en bepaalt men de vliegrichting met kleine bewegingen van het eigen lichaam. Normaal gesproken wordt dan voor de laatste etappe naar beneden de parachute geopend.

RUBRIEKEN News, tips & trends No 7/12

Personal fitness Wie beroepshalve zeer veel werk verzet en maar weinig tijd heeft voor lichamelijke training en sport, of de tijd ontbeert om

zijn voedingsgewoontes te veranderen, kan een personal trainer inschakelen, die individuele oplossingen uitwerkt. Maar ook ondernemingen die op hun bedrijfsterrein fitness- en sportruimtes geïntegreerd hebben en hun personeel de optie willen bieden om doelgericht te trainen, kunnen een dergelijke trainer engageren voor het uitwerken of begeleiden van trainigsprogramma's. w w w.p e r s o n a l f i t n e s s. d e w w w. d m o z .o rg/He a l t h /F i t n e s s/O rg a n i z a t i o n s

Balance board Wie op kantoor tussendoor zijn evenwichtsvermogen op de proef wil stellen en trainen, heeft aan dit apparaat een nuttig hulpmiddel, dat na gebruik bovendien ook weer snel kan worden weggeruimd. Op deze houten schijf met aan de onderzijde een halve houten kogel, kan men al staand zijn evenwichtsgevoel trainen en zijn concentratie, coördinatie en reactievermogen stimuleren. Spieren in voet en romp worden daarbij gesterkt. Behalve een lichamelijke uitdaging, biedt het balance board ook speels vermaak. w w w. s i s s e l . d e

Wandkick – het mini voetbaldoel Met zijn 112 bij 76 centimeter is dit doel handzaam en mobiel en leent zich uitstekend voor gebruik op kantoor. Pauzes en onderlinge partijtjes tussen collega's kunnen zo de werkdag opvrolijken. Een opklapbare voet maakt opbouw en transport heel gemakkelijk. Het product bestaat uit FSC- of PEFC-ge-

certificeerd hout en is gemaakt door mensen met een handicap. Voetbal op kantoor is leuk. Met een beetje oefening is succes gegarandeerd. Hier vindt u de film.

w w w.w a n d k i c k . d e

29

RUBRIEKEN Historische blik No 7/12

Historische blik

Na een verblijf in de Verenigde Staten, in het midden van de jaren twintig van de vorige eeuw, bracht Albert Stoll II, zoon van de oprichter van het bedrijf Stoll, veel ideeën mee terug voor de ontwikkeling van nieuwe producten. De in 1925 bij de veerdraaistoel ”Federdreh” gebruikte technologische noviteiten markeerden een nieuwe mijlpaal in de ontwikkelingsgeschiedenis van de stoel. De hoogteverstelling van deze veerdraaistoel rustte op een grote schroefveer. Dat verbeterde het zitcomfort aanzienlijk. Deze opbouw, waaraan de ”Federdreh” zijn naam dankt, heeft als voordeel dat de volle verticale veerbeweging wordt benut, onafhankelijk van de gekozen zithoogte. Zo wordt een klap in de wervelkolom voorkomen als men hard gaat zitten. Dit principe van een onafhankelijke vering werd later ook toegepast in andere constructies en is tegenwoordig altijd nog in gebruik in het actuele ”sedo-liftmechanisme”.

zich vastklemde in gaten in de stoelzuil. De bediening gebeurt op verschillende manieren: er zijn modellen met een klein pedaal, de zogenaamde ”voetbediening”. Andere modellen hebben een houten knop onder het zitvlak, waarmee de vergrendeling door trekken en zwenken kon worden bediend; daarom betitelde men deze lang gebruikte constructie als ”zwenk-grendel-mechanisme”. Een andere versie maakte gebruik van een bowdenkabel. Een andere karakteristiek die uniek was voor de Stoll-stoelen aan het einde van de jaren twintig: zwenkwielen aan de uiteinden van de voeten. Deze wielen waren tot dan toe in Europa onbekend en maakten een ongekende ”bewegelijkheid van het personeel” mogelijk. Albert Stoll II importeerde deze wielen in het begin in grote hoeveelheden per schip uit de USA. Later maakte men deze wielen zelf; de zwenkwielen waren vast onderdeel geworden van de productargumentatie. Pas aan het einde van de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de traditie om de zwenkwielen in eigen huis te produceren opgegeven. Dat gebeurde uit kostenoverwegingen. Er waren toen al lange tijd externe toeleveranciers voor dit onderdeel.

unieke kenmerken, die de afzet van Stollstoelen vleugels verleende en de naam Stoll als merk vestigde. Een andere finesse was het zogenaamde ”nereg"-mechanisme. Achter dat begrip schuilt het woord ”neigingsregelaar"; men kon met deze modellen naar voren, naar achteren en ook naar links en rechts bewegen en zo bij het lezen en studeren een ontspannen houding aannemen of zijdelings documenten opbergen in een bureaula of een kast. De verschillen in lichaamsgewicht van de gebruikers brachten al vroeg het inzicht dat de veerkracht regelbaar en individueel verstelbaar moest worden gemaakt. Instelbare veerelementen waren in de meeste modellen te vinden. Pas in 1973 verdween het mechanisme van het toneel, als gevolg van verscherpte eisen aan de standveiligheid van kantoorstoelen – men kon met dit constructieprincipe niet voldoen aan de nieuwe standaards. ◆

Terugblikkend kan men concluderen dat

De toenmalige modellen van de Stolldraaistoel hadden ook gegoten delen van Amerikaanse herkomst. De hoogteverstelling gebeurde met een hevel die

Deze attributen waren destijds zo nieuw, dat men ze naar de huidige nomenclatuur zou inschalen als USP's, ”unique selling propositions”. Het gaat hier inderdaad om

30

de innovaties die in 1925 werden toegepast in de ”Federdreh”, zonder meer gezien kunnen worden als begin van Place 2.5.

De veerdraaistoel met het ”nereg"-mechanisme bood al alle kenmerken van mobiliteit en ergonomische kwaliteit. Een reclamebrochure formuleerde het destijds als volgt: ”Nereg verhoogt het prestatievermogen en het welbehagen bij de arbeid.” Aan deze intentie is bij Sedus tot op heden met het concept Place 2.5 niets veranderd.

IDEEËN Wereldpremière swing up No 7/12

Wereldpremière Sedus swing up Draaistoel met nieuw kinematisch zitconcept similar-swing Deel 1: het concept

❹

❹

❶

De key-visuals komen

❷

voort uit de basisstructuur: om bijvoorbeeld de directe weg van mechanica naar dorsokinetica (1) te overbruggen en een hoogteverstelling (2) te integreren, ligt het voor de hand om dit in de rug-

❸

leuningdrager centraal te koppelen. De nieuwe zitkinematica (3) maakt een zijdelings kantelen van de stoel mogelijk. Dankzij het similar-plusmechanisme (4) is in iedere lichaamshouding een synchrone afwikkeling van de beweging van zitting en rugleuning mogelijk.

32

IDEEËN Wereldpremière swing up No 7/12

De nieuwe bureaudraaistoel swing up is historisch gezien een directe erfgenaam van de vederdraaistoel ”Federdreh” uit de jaren twintig van de vorige eeuw. In het nieuwe product zijn de bevindingen verwerkt uit onderzoek over optimale zitcondities. Dat onderzoek voerde Sedus uit in samenwerking met de leerstoel voor ergonomie aan de Technische Universiteit van München. Het is draaistoel-pionier Sedus met de swing up gelukt bewegingsopties aan te bieden die tot op heden niet eerder werden benut. De stoel maakt meer intuïtief bewegen mogelijk en zo een gezondere manier van werken.

Z

itten is voor de mens – evolutionair gezien – een onnatuurlijke houding. De mens is een ”bewegingsdier” en was altijd in beweging. Zijn laatste wezenlijke genetische verandering voltrok zich in de steentijd. En juist daarom is bij de mens sprake van een nauwe vervlechting tussen lichamelijke en geestelijke activiteit. Bloedstromen en hormonale aansturing correleren met het bewegen, en alleen daardoor kunnen de grijze cellen in de hersenen optimaal met voedingstoffen worden verzorgd. Zo ontstaan geestelijke ontwikkeling en geestelijke activiteit. Als het om het kantoor gaat, leidt dat inzicht steeds weer tot grote uitdagingen, omdat werken hier gekoppeld is aan een beeldscherm en, onvermijdelijk, aan een bureaustoel.

Samenwerking met de TU München

Bij de ontwikkeling van het compleet nieuwe zitconcept similar-swing ging Sedus een onderzoekssamenwerking aan met de leerstoel voor ergonomie van de Technische Universiteit van München (TUM), onder leiding van prof. dr. Klaus Bengler. In uitgebreide studies werd analytisch onderzocht, welke bewegingsmogelijkheden in de context van het zitten gestimuleerd moeten worden. Als tweede werd gedefinieerd welke extra functies het zitten op een draaistoel comfortabeler en tegelijk dynamischer maken, om zo schade te voorkomen als gevolg van de statische zithouding en tegelijkertijd de arbeidsprestatie te verbeteren. Met name de gewrichten en de spieren van het (beweeg- en) zitapparaat moesten geactiveerd worden, ter ondersteuning

van de hersenactiviteit. Vooral het vrij positioneren en bewegen van het bekken maakt díe flexibiliteit mogelijk, die het beste tegemoet komt aan onze sinds de oertijd nauwelijks veranderde en voor het bewegen geoptimaliseerde lichaamsbouw.

Het conceptuele resultaat

Het nieuwe kinematische zitconcept similar-swing integreert een mate van vrijheid die veel verder gaat dan de bewegingsmogelijkheden van een goede synchroon-draaistoel. Elementair en baanbrekend is in dit concept een lichte zijdelingse bekkenkanteling van het zitvlak van maximaal acht graden. Die nieuwe zitkinematica biedt het lichaam alle vrijheid om zijn bewegingen naar wens en behoefte zelf te organiseren. Want als het lichaam merkt dat het al zittend kan bewegen, neemt hij dat door lichaamsintelligentie waar. Dit gebeurt meestal onbewust en daarom mogen de intuïtief uitgevoerde bewegingen niet tot onzekerheid leiden. De zitting moet dus met een zekere souplesse meegeven en bij het neigen van het bovenlichaam een licht kantelen toestaan. Tegelijkertijd begint dan de dorsokinetica van de rugleuning te werken: met de zitbeweging ervaaart men een parallelle beweging in de rugleuning. Maar hoe maken constructie en zitopbouw dit effect mogelijk? De zitschaal is zwenkbaar om de lengte-as en wordt zijdelings afgesteund tegen veerelementen. Er is steeds voldoende kracht voorhanden om het bovenlichaam weer te kunnen oprichten. De armleuningen nemen aan deze beweging niet deel; zo verliest de gebruiker ook bij krachtige bewegingen nooit het vertrouwen. Hij voelt zich in zijn draaistoel steeds geborgen. De nieuwe kantoordraaistoel swing up, volgens het principe van het inside-out-design als een soort ”verleider van bewegingen” geconcipieerd, stimuleert lichamelijke en geestelijke frisheid. Wereldpremière op de Orgatec 2012 in Köln. ◆

DESIGNER STATEMENT Rüdiger Schaack over de uitdagingen bij het ontwerp van de swing up. Het mooie en uitdagende aan dit project was, dat alle betrokkenen uit onderzoek en design tot aan de constructie hand in hand samenwerkten. Heel veel ideeën en benaderingen werden met functiemodellen onderzocht, verworpen en geoptimaliseerd, totdat uiteindelijk het definitieve functiepatroon met de ideale ergonomische features geboren was. • De dorsokinetica, de beproefde en unieke karakteristiek, wordt hier uitgebreid met een rugleuning die in hoogte verstelbaar is en zo altijd gefixeerd is in de positie die voor de gebruiker optimaal is. • De zitting is op een cirkelbaan geplaatst en biedt gerichte, stuurbare en ondersteunende flexibiliteit. Zo komen de heupen in beweging – naast de dorso-ventrale (naar voren en naar achteren geneigde) bewegingen die mogelijk zijn dankzij het beproefde similar-plusmechanisme.

Kijk hier naar een verhelderende video van Sedus TV op Youtube

w w w.youtube.com/user/SedusStollAG

▸

Deel 2 van deze bijdrage verschijnt in de volgende editie van Place 2.5.

33

RUBRIEKEN Office-Power-Check No 7/12

90%

100%

Office Power Check

80%

72

70%

%

30% BELANG ▸▸

De tevredenheid van het personeel, de bereidheid om te presteren en het prestatievermogen; ze hebben een directe relatie met de kwaliteit van het kantoor en de vormgeving van de werkplek. Die hebben een direct effect op de efficiëncy van een bedrijf. Sedus' missie: werken op kantoor tot een winstgevende ervaring maken, voor het welzijn van bedrijf en personeel. Sedus ontwikkelde daarvoor een unieke tool – de Sedus Office-Check.

◆ Eilanden van rust

50%

60%

GEMIDDELD BELANG

40%

Kantoorkwaliteit is meetbaar

◆ Geluidsniveau ◆ Binnenklimaat

T EVREDENHEID ▸▸

20%

30%

40%

DOE DE TEST! Samen met onderzoeksinstituut Hagstotz ITM ontwikkelde Sedus de valide basis voor een analyse die leidt tot een optimalisering van het kantoor; van een eerste kennismaking tot een gedetailleerde evaluatie. Doel van de analyse is, om beslissers de mogelijkheid te geven om binnen hun eigen organisatie concreet optimaliseringspotentieel te lokaliseren, dat potentieel vervolgens te implementeren en zo meer productief welzijn op de werkplek te realiseren. Zwaartepunten van de analyse zijn diverse welzijnsaspecten op het werk (in verleden, heden en toekomst), de tevredenheid, gemeten aan de hand van diverse criteria, en de tevredenheid in relatie tot de karakteristieken van individuele werkplekken. In de analyse komen daarnaast ook psy-

chologische factoren en de kantooromgeving als geheel aan bod. Na de analyse ontvangen deelnemers concrete uitkomsten over de status quo in het bedrijf met betrekking tot de waardering van de werkplek en een concreet overzicht van het verbeterpotentieel. Sedus ontwikkelde het Place 2.5 concept om een nieuwe kantoorcultuur van productief welzijn mogelijk te maken en biedt bedrijven na deelname aan de OfficePower-Check een uitgebreid advies om een Place 2.5 te realiseren. Het Fraunhofer Instituut voor arbeidseconomie en organisatie heeft vastgesteld dat een geoptimaliseerde kantooromgeving positieve effecten heeft: een lager ziekteverzuim en heeft en een verbetering tot wel 36 procent van de productiviteit. Creatieve processen, die

34

vaak niet op de werkplek ontstaan maar elders, kunnen door geïntegreerde plekken voor communicatie en ontspanning ook weer meer in de eigen werkomgeving op gang worden gebracht, en tenslotte worden bedrijven ook aantrekkelijker voor nieuwe medewerkers. ◆ De directe link naar de Office-Check

w w w. s e d u s. c o m / n l /q u i c k- c h e c k

RUBRIEKEN Office-Power-Check No 7/12

◆ Verlichting ◆ Interne communicatie Ergonomie van het kantoormeubilair ◆

◆ Netheid

Kwaliteit van het kantoormeubilair

◆ Sfeer / Kantoorinrichting ◆ Indeling van de ruimte

◆ Individueel afgestemde werkplek

In deze portfolio-

◆ Grootte van het kantoor ◆ Woon-werk verkeer ◆ Groen

64

◆ Kleurstelling

50%

◆

60%

70%

%

weergave tonen de uitkomsten van de Office-Power-Check wat medewerkers in hun werkomgeving belangrijk vinden en hoe tevreden zij daar momenteel mee zijn. Rood

◆ ontplooiingsmogelijkheden

geeft aan waar de behoefte aan verbetering zit en waar de noodzaak om actie te ondernemen het grootst is. Daaronder de minder belangrijke factoren. In groen de positieve factoren die versterkt moeten worden. In geel het potentieel dat voor ver-

Gemid d eld e tevreden heid

80%

90%

betering in aanmerking komt.

100%

Uw mogelijkheden:

CONTACTPERSONEN:

Partner van de Sedus Office-Checks is Hagstotz ITM – Research & Consulting. Deelname en evaluatie zijn mogelijk in het Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Nederlands.

Duitsland: Frank Willmann [email protected] Tel. +49 77 51 84-3 25

1. Office-Quick-Check − simple Gratis online-survey met uitgebreide online analyse van de vragen. 2. Office-Quick-Check − complete Online-survey met uitgebreide online analyse van de vragen. Deelname door een leidinggevende, die alle vragen beantwoordt uit naam van zijn of haar afdeling. Registreren is vereist en de kosten voor deelname bedragen 95 euro excl. btw. 3. Office-Power-Check U bent geïnteresseerd in een uitvoerig advies? Deelname aan de Office-Power-Check biedt u vele mogelijkheden om de randvoorwaarden van uw werkomgeving goed in beeld te krijgen en te verbeteren, op basis van een analyse van een medewerker-survey. Hiervoor kunt u contact opnemen met een van onze contactpersonen. Zij maken graag een afspraak met u.

35

Andere landen: Tatjana Kalt [email protected] Tel. +49 77 51 84-2 89

MENSEN Reinhold Messner No 7/12

Balanceren tussen willen en kunnen Interview over grenzen met Reinhold Messner

Uit het vocabulaire van een echte doener: van de visie volgens de planning naar het doel. De grenservaringen van een bergbeklimmer en avonturier tonen veel parallellen met de wegen, hindernissen en struikelblokken van menig ondernemer. Er is niemand die daar zo veel en diepgaand over nadacht en zich daarover uitsprak als Reinhold Messner. Na een unieke loopbaan als bergbeklimmer, schrijver, boer, politicus en natuurbeschermer heeft hij nu ook al vijftien jaar ervaring als ondernemer en oprichter van een museum – het uit vijf delen bestaande Messner Mountain Museum noemt hij zijn vijftiende achtduizender. Op het bij Bozen gelegen kasteel Sigmundskron ontvang hij ons voor een gesprek over de essentie van zijn bevindingen. In t e r v i e w: D o ro th e a S c h e i d l-Ne n n e m a n n

» VISIE

Reinhold Messner, als de bekendste bergbeklimmer ter wereld was u altijd bezig met het vormgeven en omzetten van uw eigen wil en wensen. Wat bracht u tot uw visie, tot uw doelen? Alles begint met een dagdroom. Ik ontdek een mogelijkheid en speel met mijn gedachten. Plotseling heb ik dan een idee. Het opzoeken van een grens, dat begint in het hoofd. We maken dat wat onmogelijk lijkt, mogelijk. In werkelijkheid is niets onmogelijk – das is echt een vooroordeel. Niemand kon duizend jaar geleden Einsteins relativiteitstheorie bedenken. Daarvoor waren veel stappen nodig. Zo is het ook bij een avontuur. Heeft men in deze tak het leadership, dan is het betrekkelijk eenvoudig om nieuwe doelen te zien. Zo worden het visies, waar dan de logistiek bij bedacht wordt, waar het juiste team bij gezocht wordt en die men dan probeert te realiseren.

» SYMBOOL BERG

Wat symboliseert een berg voor u? Is het een metafoor voor het doel op zichzelf? De berg is om te beginnen een geologische formatie, meer niet. Als de mens daar een waarde aan toevoegt, is dat een menselijke prestatie. Daar begint de creativiteit. Dat betekent dat wij een berg in de berg stoppen. Dat kan een cliché worden – zoals bij de achtduizenders. Waarom heeft iedereen het over ze? Omdat je ze kan tellen. De zevenduizenders kun je niet tellen – daarom deugen ze niet als cliché. De waarde die ik meeneem, de berg op, dat is niet de ervaring met ”de natuur”, maar vooral die met de menselijke natuur. Wij zijn deel van de natuur. Wanneer wij ons tegen deze grote bergen schurken, ervaren we hoe belachelijk klein we zijn, hoe angstig we zijn. Het is een cliché dat men de bergen in gaat alleen maar vanwege de schoonheid, of dat daar boven op de top de climax van geluk plaats vindt.

36

Omgekeerd: als iemand beweert dat hij op een achtduizender een geluksgevoel ervaren heeft – dan is dat leugen en bedrog. Daarboven is het krap, het is koud, een ononderbroken gehijg – je wilt dus heel snel weer naar beneden. De uitdaging ligt ergens anders. De actieve bergbeklimmer drukt zich uit door middel van zijn routes. Voor mij ligt het bergbeklimmen daarom veel dichter bij de kunst dan bij de sport.

» PLANNING EN MOTIVATIE

Zijn of waren er bepaalde patronen, was er een concrete, op routine gebouwde aanpak voor de planning van uw avonturen? Ze zijn tenslotte allemaal doordrongen van een pioniersgeest. Dat is een zeer interessante vraag! Altijd als het banaal werd, als ik precies wist hoe ik mijn succes kon behalen, dan interesseerde het me niet meer. Ik wilde dingen omzetten waarvoor geen ▸▸


richtlijnen bestonden. Ik ben misschien wel de allereerste avonturier die niet alles parallel gedaan heeft. Want ik was geen klassieke allrounder, zoals bergbeklimmers dat vroeger allemaal waren. Ik heb vier, vijf disciplines achter elkaar beoefend – mede als gevolg van ongelukken en omstandigheden. Mijn modellen, die ik

heb toegepast op alle levensfases, worden in principe maar door drie, vier aspecten bepaald. Om te beginnen: ik doe maar één ding tegelijk – en dat met absolute concentratie. Het is net als bij het klimmen. Als je daar niet compleet op gefocust bent, kom je niet ver. Als je gaat lopen filosoferen,

Het is in het leven belangrijker om de bergen in ons bewustzijn te verzetten dan een boom te planten of sporen achter te laten.

kom je ofwel niet boven of je valt naar beneden. Rots en vingertop moeten één zijn. Je moet in een flow raken. Je ziet niets meer, je hoort niets meer, je gaat helemaal op in dat ene waar je mee bezig bent. Ten tweede: ik heb altijd veel voorbereidingstijd nodig gehad om mijn visie ook sterk te maken. Ik heb me lang met vragen bezig gehouden als: hoe zou ik dat kunnen doen? Wat doe ik, als er dit of dat gebeurt? Als je je jarenlang voorbereidt, onstaat door die bezigheid en door de identificatie met het doel enorm veel motivatie. Motivatie kan ik tenslotte niet kopen, die kan ook niemand me cadeau doen. Als ik iets wilde doen dat voor onmogelijk werd gehouden, hoorde ik duizend keer: ”Dat is niet mogelijk! ” Als ik echter geloofde dat het toch te doen was, zei ik: ”Denk dat allemaal maar.” En zo ontstond ook de motivatie, die me later in actie bracht en door crisissen loodste. Dus uw handelen was altijd zeer sterk gedreven door de pioniersgeest om iets altijd op een nieuwe manier te willen doen. Ja, maar nu komt het volgende! Ik moest al heel vroeg met minimale middelen werken, omdat ik nooit miljoenen had om uit te geven aan expedities.

» EENVOUD

Blik op het terrein van kasteel Firmian met een museum- en een evenementengebouw, plus de witte en beeldbepalende toren. Hier werd in 1957 de autonomie van Zuid-Tirol opgeëist.

38

U heeft bij expedities de alpine stijl toegepast: met kleine teams werken en met weinig materiaal. Ja, ik heb een minimalistische vorm uitgevonden van het bergbeklimmen op grote hoogte. Het alpinisme is tenslotte hier in de Alpen ontstaan en had een bepaalde vorm. Men is naar de berg gegaan, daar stond misschien een hut – al honderd jaar bouwen de alpine verenigingen hier berghutten – en dan ging men vanaf daar omhoog. Als een bepaalde route meerdere dagen in beslag nam, bivakkeerde of overnachtte men ergens en daalde daarna de berg weer af. Op de grote bergen functioneerde dat niet, vanwege het gebrek aan zuurstof en omdat er zoveel gewicht moest worden vervoerd. Alleen al de zuurstofvoorziening voor de Mount Everest woog voor één persoon vijf-


tig kilo. Om dat gewicht, plus tent, plus eten, plus brandstof en slaapzak naar extreme hoogtes te transporteren, heb je een uitgebreide logistiek nodig. Maar als ik afzie van het gebruik van zuurstof, heb ik geen helpers meer nodig. Zo ontstond de ”alpine stijl”. Ondertussen hebben de sjerpa's echter zuurstofdepots aangelegd. Zo wordt vandaag de dag in 99,9 procent van de gevallen in een ”parasitaire stijl” geklommen. Om over de Khumbu gletsjer te komen, betaalt men tegenwoordig een soort snelwegtol – maar dan duurder. Dat heeft met de alpine stijl van klimmen niets meer te maken.

» PARTNERS

Welke rol spelen partners, volgens welke criteria selecteert u die? Dat waren altijd mensen die iets konden dat ik niet beheerste. Wat ik aan knowhow miste, heb ik van elders gehaald. Als jonge bergebeklimmer was ik op pad met oudere, meer ervaren mensen en daar heb ik van geleerd. Ik ben zeer dankbaar, dat ik in de eerste, extreme jaren heb kunnen leren om geen onzin uit te halen, dat had dodelijk kunnen aflopen. Later heb ik jongere partners geselecteerd, die in het klimmen sneller en vaardiger waren dan ik inmiddels was. Bij de volgende fases, bijvoorbeeld de tocht door Antartica, had ik een navigator nodig en gevonden: pool-onderzoeker Arved Fuchs. Destijds was er maar zeer beperkt GPS voorhanden en daarom had ik iemand nodig die kon navigeren als op zee. Dat is niet eenvoudig. Arved Fuchs kon dat en dat was de belangrijkste reden dat we dit samen hebben gedaan. Geen van mijn toenmalige bergmaten was bereid om dit avontuur met me aan te gaan en daar het navigeren voor te leren. Het waren in principe dus doelmatige samenwerkingsverbanden ... Ja. Ik heb niets met dat geïdealiseerde ”bergmatengedoe”. Het begrip bergmaat stamt overigens uit de oorlogsliteratuur. Het bergbeklimmen werd in het verleden vaak voor politieke doeleinden misbruikt. Bijna iedere expeditie is het beste toegerust als het een doelmatig samenwerkende gemeenschap is. Daaruit kan een vriend-

schap voor het leven ontstaan – maar dat is niet noodzakelijk. Bij het bergbeklimmen gaat het om andere waarden als de aan de oorlogsmoraal ontleende ”kameraadschap”. Natuurlijk heb je ook harmonie nodig. Maar harmonie ontstaat snel, als je mensen gevonden hebt, die met dezelfde felheid hetzelfde doel nastreven. Als iemand dat helemaal niet wil, kun je hem daar ook niet toe dwingen. Iemand ervoor betalen, gaat ook niet – naar het motto ”ik wil helpers hebben”.

» PROCES EN LEADERSHIP

Het hele proces op zich, van de visie tot aan de uitvoering – hoeveel is berekenbaar, hoeveel voorspelbaar? Hoeveel improvisatie calculeert u in? Hoe hield u vast aan uw plannen? Kon u bij problemen de constellatie van een team nog veranderen of flexibel zijn? Wat voor problemen? Als je als avonturier met z'n zessen, vieren of getwee een archaïsche wereld betreedt, zonder beschaving, dan is er geen civiel wetboek, geen strafrecht. Daar handelt de mens zoals hij honderdduizend jaar geleden deed. De mens heeft wetten en regels toch alleen maar bedacht om als grote groep te kunnen bestaan. Als we de beschaving achter ons laten, ontstaat echte anarchie. Het begrip ”anarchos” stamt uit het Grieks en betekent ”macht voor niemand”. Op de berg heeft niemand macht. Automatisch – vanuit de groep zelf zo-

Bij het begin van een veeleisende klim, maar ook bij compexe opgaves, spreekt men van ”de sleutelpassage”. Die moet overwonnen worden. Is dat gebeurd, dan heeft men de grootste horde genomen en kan men met een zekere gelatenheid verder gaan. De touwen op deze foto – een dubbel touw uit metaal – zijn een kunstinstallatie, te vinden aan de rotswand naast het kasteelterrein

heeft en naar buiten toe het beste uitdraagt. Hij is naar buiten toe ook de woordvoerder en is psychologisch en fysiek de sterkste. De anderen accepteren dat – en dan gebeurt het volgende – aantoonbaar: alle anderen geven de leader kracht. Leadership zuigt de kracht en de

Ik moest hoog omhoog, om diep in mezelf te kunnen kijken.

gezegd – wordt het leadership overgedragen aan degene die psychologisch en fysiek het sterkste is. Deze persoon neemt die macht ook aan. Een expeditieleider die op papier de toestemming voor een expeditie heeft gekregen, moet niet per se de leader zijn. Een leader is hij, die de hele onderneming het beste begrepen heeft, die hem verinnerlijkt

39

creativiteit van de anderen als het ware op en zo worden de anderen zwakker en de leader groeit nog meer. Maar als dan de leader – en dat gebeurt veelvuldig – een moment van zwakte beleeft of een ongeluk krijgt, moet hij in een fractie van seconden het leadership afstaan. Dan springt een ander in. En dan moeten de anderen die nieuwe leader kracht ▸▸


geven. Ook de ex-leader moet dat, en dat maakt hem zwakker – hij wordt de zwakste schakel in de ketting. Heel interessant, hoe dat functioneert – zulke fenomenen interesseren me tegenwoordig heel erg.

» ANGST

Was u nooit eens bang voor uw eigen moed, voordat u aan een expeditie begon of wanneer u in het basiskamp aankwam? Angst komt al in het voortraject op. Iedereen die van zulke extreme doelen droomt, weet wat er allemaal zou kunnen gebeuren. Tegenover die twijfel en angst plaats ik training, kunnen en know-how. Er is niemand die voor grote expedities geen angst kent. Heldhaftige bergbeklimmers bestaan alleen in de dagdromen van degenen die beneden blijven of op de foto's uit ”heroïsche” tijden.

Heeft u op dergelijke momenten nooit gedacht: had ik maar een burgerlijk beroep en zat ik nu maar op kantoor ... ? Dergelijke gedachtes vervliegen relatief snel. Ik heb nooit in mijn leven een burgerberoep ook op een burgerlijke manier willen uitoefenen. Ik zou nu misschien wel graag architect willen zijn, nadat ik bij mijn museumprojecten zo veel van architecten geleerd heb. Als ik een bouwproject uitvoer, ben ik er ook altijd zelf bij. We voeren het project met z'n allen uit. Maar ik ben toch zeer dankbaar dat ik al vroeg de moed had om mijn dromen te volgen en het wilde leven van een freelancer te leiden.

Heeft het een bijzondere aantrekkingskracht – krijgt men een adrenalinekick? Nee, de adrenalinekick komt als er plotseling iets gebeurt – of, meer algemeen: de adrenalinespiegel stijgt naarmate het avontuur toeneemt. Dat is ook goed zo. Die lichaamseigen drug helpt ons ook om zulke opgaves aan te kunnen.

» GEEN UITWEG

Bent u ooit ingehaald door het gevoel verlamd te zijn, geen uitweg meer te weten, hernam u zich in zulke ”ervaringswoestenijen”? Zoiets komt voor. Noodgedwongen omkeren is vaak moeilijker dan het bereiken van een bepaald punt. Men heeft gefaald, omdat het weer slecht was, omdat het terrein anders was dan gedacht, omdat een bergmaat gewond raakte, omdat de situatie uitzichtloos werd. Daar weer uitkomen, dat is heel moeilijk. Maar dan komt de wil om te overleven, en diestaat ons niet toe om apathisch te worden. Zolang er maar een kwantumpje hoop is dat we het eigen leven kunnen redden, zullen we dat doen. Dat is ook goed. De sterkste drift die we bezitten, is onze wil om te overleven.

» ACTUELE UITDAGINGEN

Wat voor projecten en uitdagingen heeft u momenteel onder handen? In de afgelopen jaren was mijn focus gericht op mijn musea, die zijn onder gebracht in het Messner Mountain Museum MMM. Hier op Firmian bevindt zich de centrale vestiging, van hier uit worden de andere musea als satellieten aangestuurd. Ik heb dit project op dezelfde manier gepland en uitgevoerd als mijn expedities – tegen alle weerstand in. Aan het begin ook tegen de raad van de experts in. In de discussie – ”Hoe moet dat dan

40

allemaal?” – zeiden zij: ”Dat lukt nooit. Zuid-Tirol is als regio te klein.” 15 jaar heb ik in deze museumwereld geleefd. Wanneer ik in 2014 de museumprojecten definitief afsluit, geef ik het leadership uit handen. Nu heb ik de rol van museumdirecteur. Het management is overzichtelijk en efficiënt. Alle tentoonstellingsobjecten zijn mijn persoonlijke eigendom en ik geef ze in bruikleen aan de dienstverlenende organisatie MMM. Het uit vijf onderdelen bestaande museum ontvangt geen subsidie en moet ook in de toekomst zelfstandig blijven. In mijn museums doe ik niets anders dan storytelling: ik vertel verhalen, net als in lezingen of boeken, maar op een andere manier. Voor elk van de musea heb ik een andere, uitstekende architect gekozen, zodat er geen doublures ontstaan. Ik beleef veel plezier aan de architectuur. Op zeker moment ben ik het beroep ook gaan leren. Hoe heeft u uw goede smaak ontwikkeld? In deze omgeving ziet men hoe goed uw oog voor detail is. Nou ja, ook dat is een soort proces. Deze ruimte hier is heel grappig. De provincie Zuid-Tirol wilde per se – dat staat in het pachtverdrag – een VIP-ruimte voor representatieve doeleinden. In het begin dacht men daarbij aan de witte toren hier op het terrein. Maar daar zijn gasten logistiek moelijk te bedienen, vanwege de smalle wenteltrap omhoog. Deze ruimte hier bevindt zich dicht bij de keuken. Hier heb ik deze – bewust ook wat dubbelzinnige – stoelen uit hertengeweien gekozen. Als tafel dient een grote amethyst met een glasplaat erop. Ik had het idee om alles uit natuurlijke materialen te maken. Mijn kantoor, boven in de toren, is heel anders ingericht - ik ben dol op de klassiekers uit de jaren dertig, de meubels van Le Corbusier of Rietveld. Hier beneden harmonieert alles met de roodachtige rots uit porfier buiten.

» FALEN

Wat betekent falen of iets afbreken voor u? Hoe gaat u daar mee om? Om te beginnen: ik heb vaak gefaald. In het begin ook met de musea. Een museum uit vijf onderdelen, dat was a priori niet zo gepland. Ik had een verzameling die groot genoeg was voor een


»

van mijn visioenen en mogelijkheden om museum, en ik had veel contacten. SUCCES ALS GRENSGANGER Kasteel Sigmundskron, Firmian geheten, bergen als eerste te beklimmen, niet meer Nog een keer over ervaringen met grente realiseren. In mijn tweede fase als bergzag ik al meer dan vijftien jaar geleden zen: dat is iets relatiefs. De eigen grenbeklimmer – het beklimmen van de hoge als MMM-vestiging. Het was allemaal zen liggen voor iedereen ergens anders. toppen – heb ik in ongeveer een derde van wat verpauperd, maar het is een histoCorrect, maar in ons geval – als avontude gevallen mijn ideeën niet doorgezet. Bij risch belangrijke plek voor Zuid-Tirol. rier – is de ervaring met grenzen er een de tochten door ijs- en zandwoestijnen ligt Hier riep het voormalige hoofd van het met absolute grenzen. Iedereen heeft zijn provinciebestuur de autonomie van Zuid- dat ook op ongeveer een derde. Maar dat eigen grenzen. Daarom kan ook iedereen stoort me niet. Het echte falen op de berg is Tirol uit. In het begin wilde men mij het op zijn eigen niveau een vergelijkbare de dood. kasteel niet geven, omdat ik lange tijd in ervaring opdoen. Iemand die eenvoudige onmin leefde met de politiek. rotswanden beklimt, omdat hij Bovendien werkte een lokale niet geschikt is voor het zware krant me tegen in mijn visie werk of omdat hij een zondagsvan een ”bergmuseum op Firklimmer is, kan daar even REINHOLD MESSNER mian”. Ik had het gevoel dat ik sterke ervaringen opdoen als ik zou verliezen. Toen bedacht ik op de K2. Dat is het waardevolle 1944 geboren in Zuid-Tirol / Italië. Na een technische studie wijdde me, dat ik mijn collectie in eraan. Daarom moeten de hij zich al snel helemaal aan het bergbeklimmen. Wat volgde was meerdere thema's kon splitsen, bergen ook zo veel mogelijk een leven vol grens-ervaringen. Hij was op veel toppen de eerste, verdeeld over meerdere mugevrijwaard blijven van een beklom alle veertien achtduizenders en de ”seven summits”, de seums. Maar op het laatste toeristische infrastructuur, zeven hoogste bergen op de zeven continenten. Tot zijn meer dan moment heb ik een Europese zodat iedereen deze mogelijkhonderd reizen in de bergen en woestijnen van deze aarde horen aanbesteding voor Firmian heid heeft. ook de tocht door Antarctica, de Gobi-woestijn en Takla Makan en gewonnen. Op die manier In de taal van de bergbeklimzijn oversteek door Groenland. Anders dan moderne avonturiers kwam ik in bezit van Firmian mers en de avonturiers gaat het gaat het Reinhold Messner minder om records en veel meer om het en kon ik de gedachte van opzoeken van grenzen echter verblijf in onberoerde landschappen en het onderweg zijn met een satellieten omzetten in een altijd om de ”grens van dat wat minimum aan uitrusting. nieuw idee. Zo ontstond het pernu haalbaar is”. Ik was vandaag Reinhold Messner heeft vier kinderen. Als hij niet op reis is, leeft fecte mozaïek: een centrum niet in de gelegenheid om die Reinhold Messner met zijn gezin in Meran en op kasteel Juval in met de vier satellieten ”Juval”, grens te ervaren bij het rotsZuid-Tirol, waar hij als boer actief is en boeken schrijft. Alpinisten, ”Ortles”, ”Ripa en ”Dolomites”. klimmen. Maar als het gaat om toeristische instellingen en leiders uit de economie begeren hem Mijn tegenstanders hadden het beklimmen van de hoge wereldwijd, als commentator op televisie en voor lezingen. Na zijn me het idee dus in de schoot toppen, heb ik tien jaar lang mandaat als EU-afgevaardigde (1999–2004) wijdt Reinhold Messner geworpen: mijn MMM is tebepaald welke richting dat uitzich nu al meer dan vijftien jaar aan zijn project Messner Mountain genwoordig een afgerond verging, want ik was in dat spel de Museum (MMM) en aan zijn stichting (MMF), die wereldwijd berghaal, een perfecte mix. leader. Op dat terrein bezat ik volken ondersteunt. Het Messner Mountain Museum betitelt hij als het leadership. In het begin wist zijn vijftiende achtduizender. En het falen op expedities ik dat helemaal niet. Ik merkte Reinhold Messner houdt voordrachten bij bedrijven, banken, persobij het bergbeklimmen? U het pas, toen ik me ervan beneel en managers over onder andere de volgende thema's: risico, heeft alleen al 31 expedities wust werd dat de anderen mijn motivatie, leadership, risk management. Op de kastelen Juval en ondernomen om alle achtdoelen niet aandurfden. NatuFirmian kunnen bedrijfsincentives worden georganiseerd. duizenders te beklimmen ... urlijk, een paar jaar later konDat is een succespercentage den zij het ook. In het rotsklimvan ongeveer zestig procent. men had ik het leadership maar Is dat percentage exemzo'n twee jaar – heel kort. Falen betekent – ik heb het doel niet beplarisch voor de dingen die u onderreikt. Maar ik heb ervaringen opgedaan. neemt? Is het altijd weer een calculeerbaar Deze ervaringen zijn belangrijker dan sucNiet in de Alpen. Ik ben begonnen met risico dat men aangaat? cessen. Bij het museum kon ik natuurlijk middelzware tochten, die goed te doen Ja, het is een calculeerbaar risico. Wij niet sterven, ik had hooguit failliet kunnen waren. Maar ook in de Alpen is ongeveer mensen maken fouten en zijn niet pergaan. een kwart van mijn expedities niet gefect. Fouten zijn niet uit te sluiten. De Helaas speelt ook altijd jaloezie mee. Bij de lukt. Toen mijn tenen bevroren – na de perfecte mens bestaat niet. En de natuur, mensen die de top bereiken, wordt de lucht Nanga-Parbat-expeditie in 1970 – en endie is alle dagen nieuw, en chaotisch. dunner: daar ontstaat nijd, rivaliteit – dat is kele tenen geamputeerd moesten worden, Daar stel ik me op in. Eén gladde plek en bij het bergbeklimmen niet anders dan bij werd ik beperkt in mijn mogelijkheden. ik verlies mijn houvast. Dan sta ik met andere activiteiten. vanaf dat moment was ongeveer de helft lege handen. Dood. ▸▸

41


Als bij het beklimmen van hoge bergen een storm de kop opsteekt, staat men voor de beslissing: sla ik mijn tent op, ga ik terug? Of kruip ik in een kuil van sneeuw? Als ik genoeg tijd heb, kan ik me daarin begraven. Maar daarvoor heb ik tijd nodig. Als ik me in de harde sneeuw heb ingegraven, is mijn situatie voor honderd procent zeker – hierin kan ik een week overleven.

Miniatuurbeeld in het Messner Mountain Museum: bij onachtzaamheid loert al snel de dood.

» RISK MANAGEMENT

Is er in zo'n geval zoiets als risk management? Klimmen is één ononderbroken risk management. Bij het klimmen is men afhankelijk van zijn eigen twee handen en de punten van zijn schoenen. Om verder te komen, moet men steeds minstens één ledemaat verschuiven. Springen doet men zelden. Als ik met drie punten op

Het objectieve gevaar bestaat natuurlijk altijd nog ... Dat is de wilde natuur! De creatieve natuur is iedere dag anders. Theoretisch kunnen ook in de bergen de alpine gevaren sterk gereduceerd worden. Ik zie dat echter als heiligschennis. Wij hebben niet het recht, om de bergen om te bouwen. Men zou dan domweg geen echte bergervaringen meer kunnen opdoen, want het gaat dan niet meer om de bergwereld met al zijn gevaren, maar om een nabootsing, om coulisse. In mijn museums vertel ik dat er geen ”Alpen Disneyland” mag ontstaan.

» HET GRONDGEVOEL

Uw levensweg lijkt compromisloos en is uniek. U bent niet in de laatste plaats levenskunstenaar. Is er een grondgevoel dat u door het leven draagt? Ik ervaar het als een groot geluk, dat ik

Maar elke expeditie heeft een commerciële kant. Als ik bijvoobeeld niet in staat ben om de ”afvalproducten” van mijn bergbeklimmerij te verkopen – door lezingen, boeken – moet ik ofwel geld hebben of er om bedelen, wat ik zeer pijnlijk zou vinden. Vroeger betaalden staten of de grote alpenverenigingen expedities, maar die hebben ook de geest van zo'n expeditie bewaakt. In het Derde Rijk werden grote expedities ondernomen, als propaganda. De Engelse marine betaalde oneindig veel geld voor de Antarctica-expeditie van Scott. De na-oorlogse Italiaanse expeditie naar de K2 kostte, naar huige bedragen omgerekend, twintig miljoen euro. Met dat bedrag heb ik al mijn expedities gefinancierd, plus dit museum. Maar er waren ook mensen die aan dergelijke expedities deelnamen en steeds maar weer met hun vinger naar mij wezen, onder het motto: ”Messner verdient geld met het bergbeklimmen.” Dan zeg ik: ”Wat hebben jullie dan gedaan? Eerst heb je de staat het geld afgetroggeld en daarna heb je je als een heuse Zampano hard gemaakt voor de waarden en normen van de zittende politici.” Ik daarentegen was altijd vrij. Ik heb boeken en lezingen verkocht en natuurlijk geleerd hoe dat werkt. Daar zit ook sponsorwerk bij. Ik zet mijn geloofwaardigheid in –

Het is niet de berg die te onderzoeken is, maar de mens. een heel klein uitsteeksel sta en me voorwaarts beweeg met één ledemaat – een denkpoging: tijdens deze beweging bespeur ik (trial and error, proberen en missen), of het lukt of niet. Ik probeer dus om vanuit de ene balans in een volgende te komen. Als dat lukt, verplaats ik de volgende hand. Weer proberen en missen. En dat tienduizend keer achter elkaar. Een derde of de helft van de keren lukt dat niet. Bij elk van die bewegingen draait het in principe om risk management.

mij kan uitdrukken in mijn passies. En ik heb geleerd dat in principe elk sterk idee, elke sterke visie zichzelf financiert. Als iemand zijn visies najaagt en met enthousiasme volgt, dan zal het de ”speler” ook voeden. Meer is niet nodig. Ik heb alleen het geld nodig om mijn visies werkelijkheid te laten worden. Elke expeditie kost geld. Daarom ben ik ook tegen de term ”commerciële expeditie”. Eigenlijk bedoelt men daar toerisme-expedities mee; iemand betaalt geld om een bepaald doel te bereiken.

42

Al mediterend kwam Yogi Milarepa op zonnestralen aan op de top van de Kailash.


voor een bepaalde tijd en voor een bepaald product – en ontvang als wederdienst de middelen om te kunnen bergbeklimmen. Maar ik heb me nog nooit iets door een sponsor laten voorschrijven. Alle sponsorcontracten heb ik beëindigd toen ik politicus werd in het parlement van de EU.

» DE WEG ALS DOENER

En wat brengt de toekomst? Naast uw tijd als avonturier heeft u een eigen bestaan opgebouwd. Als bergbeklimmer heeft u verschillende levensfases en creatieve periodes doorgemaakt en u bent boer, u fokt yaks, laat wijn verbouwen op de heuvels van uw kasteel en heeft een museum uit vijf delen opgebouwd! Heeft u nog nieuwe projecten in de pipeline? Ik heb een paar ideeën – maar de Everest zal ik zeker niet beklimmen en een zevende museum bouwen ook niet.

houden als wij met dragers en al zouden beginnen aan het beklimmen, aan het veroveren van die berg. Wie zich met de mythologie van deze berg bezig houdt, leert dat yogi Milarepa op de top was. Volgens de overlevering is

de berg dus al eens bedwongen. Milarepa, die lang in afzondering aan de voet van de berg leefde, is mediterend op de stralen van de zon omhoog gekomen. Die Milarepageschiedenis is de belangrijkste berggeschiedenis die er bestaat. Duizend ▸▸

Een autonoom iemand doet wat gedaan moet worden, omdat het zijn eigen idee is, omdat dat is wat hij wil, waarvoor hij zijn uiterste best zal doen.

» RAADSELS BLIJVEN

A propos taboes: één unieke berg heeft u nooit beklommen, hoewel u daartoe in de gelegenheid was: de heilige berg Kailash. Waarom niet? Ik had daar, om precies te zijn, een optie op. Een vriend van me, een arts uit Zürich, had in China in 1984 een minister (destijds was er nog sprake van het absoluut centraal geleide communisme) voor een behandeling naar het juiste adres verwezen en hem daarna een maand lang verzorgd, tot hij weer gezond was. Deze Chinees zei daarop tegen mijn vriend: ”Geachte professor, u mag een wens doen.” Daarop belde die vriend me op, en vroeg me hoe die berg ook weer heette die ik daar nog wel eens wou doen. Ik vertelde hem dat hij dat helemaal niet hoefde te vragen, want daarvoor zou toch nooit toestemming worden verleend. Maar de Chinees had het meteen geregeld en wij kregen toestemming om in 1985 de heilige berg Kailash te omronden, en een optie voor het beklimmen van de berg in 1986. Toen ik daar eenmaal was en de lokale mensen daar als pelgrims zag, was mijn indruk, dat die ons meteen zouden tegen-

Risicomanagement bij het bergbeklimmen, dat betekent dat je altijd drie contactpunten met de rots hebt. Balans is hier: steeds opnieuw het evenwicht verliezen en een nieuw evenwicht herwinnen.

43


jaar geleden heeft iemand daar door de kracht van meditatie de top gehaald. Ik heb hier in het museum aan dat thema een heel vertrek gewijd. Milarepa was een Tibetaanse dichter en hij schreef dat de berg niet gekwetst mocht worden – niet gekwetst in de zin van een verovering. In essentie is dat een kritiek op al dat wat

natuur een zekere vorm van ervaringen opdoen – maar wat ik tegenwoordig belangrijker vindt, dat zijn de intermenselijke ervaringen. Hoe is bijvoorbeeld het bewustzijn ontstaan? Ik zal het misschien nooit te weten komen – maar dat interesseert me nu, dat ”onderzoek” ik. Ook in de boeken die ik de

OVER MESSNER: Reinhold Messner houdt lezingen bij bedrijven, banken, voor personeel en managers, over onder andere de volgende thema's: risico, motivatie, leadership, risk management. Op de kastelen Juval en Firmian kunnen bedrijfsincentives worden georganiseerd.

We moeten niet altijd maar per se succes hebben. Leven betekent ervaringen opdoen.

Literatuur: "Berge versetzen: Das Credo eines Grenzgängers” uitgeverij blv, ISBN10: 3835405918 ”Mein Leben am Limit. Eine Autobiographie in Gesprächen mit Thomas Hütlin” Piper paperback. ISBN-10:

in de Alpen en ook op de achtduizenders is gebeurd door het uitbouwen van de toeristenindustrie. Maar omhoog zweven is wel toegestaan. Want Milarepa zegt dat een beklimming in het maanlicht zou moeten gebeuren – omhoog zweven dus in het schijnsel van de maan. Wat betekent dat? Zonder technologie – maar met hulp van het maanlicht. Wou hij zien hoe iemand de Kailash beklimt? Zonder hulpmiddelen?

laatste tijd geschreven heb, draait het om die dimensie. Ik probeer nu oude verhalen te begrijpen, mensen vanuit een compleet nieuw perspectief te zien en hun verhalen opnieuw te vertellen. ◆ Informatie over Reinhold Messner.

w w w.r e i n h o l d- m e s s n e r. d e/d e/a k t u e l l e s/ v o r t ra e g e/ v o r t r a e g e. h t m l

» TOT SLOT

w w w.r e i n h o l d m e s s n e r.i t

Bestaat er volgens u zoiets als een ”sleutel tot succes”? We moeten niet altijd maar per se succes hebben. Leven betekent ervaringen opdoen. Aan het einde komt het er niet op aan hoeveel successen we in de wacht gesleept hebben, hoeveel spullen we hebben verzameld. Aan het einde komt het op onze ervaringen aan. Natuurlijk zit in de omgang met de

w w w.m e s s n e r- m o u n t a i n- m u s e u m .i t w w w. u n t e r o r tl .i t w w w. s c h l o s s w i r t j u v a l .i t w w w. b a u e r n l a d e n .i t w w w.y a k u n d y e t i . c o m

Op het tentoonstellingsterrein van het MMM Firmian worden bezoekers steeds weer aangespoord om stil te staan en na te denken. Reinhold Messner verzamelde ook afschrikwekkende poortwachters uit Tibet. Psychologisch gezien hebben zij dezelfde functies als de sleutelpassage in een klimroute.

45

3492245358 ”Grenzenlos zum Erfolg - So wachsen Sie über sich selbst hinaus” audioboek, campushörbuch

Contact: Büro Reinhold Messner c/o MMM Firmian Sigmundskronerstr. 53 I-39100 Bozen [email protected]

KENNIS Laserlassen No 7/12

Afgeronde vorm: esthetiek zonder voegen in de meubelbouw Precisie door nieuwe lasertechnologie

INNOVATIE Het moderne laserlasproces bij Sedus Op de productielocatie Geseke investeerde Sedus 8,2 miljoen euro in de volautomatische verwerking van platen. Sedus nam het systeem in de loop van 2012 in gebruik, onder de naam ”Futura”. Dankzij een nieuwe laserlas-methode ontstaat

Wie kent ze niet, de vieze randen aan de zijkanten van tafelbladen en kasten? Ze behoren tot het verleden, dankzij een nieuwe lasertechnologie. Er is nu een high-tech-oplossing, de zogenaamde ”nulvoeg”. De hoogwaardige afwerking die met deze technologie mogelijk is, heeft ook een ecologische meerwaarde. Meubilair met randen die door een laser zijn vervaardig, zijn niet alleen mooi, maar ook goed. Dat is een groot voordeel voor bedrijven die bij een investering ook een positieve balans willen scoren op het gebied van hun corporate social responsibility.

V

oor estheten is deze nieuwe ontwikkeling een heuse quantumsprong. Platen met een toplaag uit laminaat of melamine kunnen nu met een ”nulvoeg” compleet gaaf worden afgewerkt. Het eindresultaat: plaat en zijkant lijken wel één.

een eindproduct zonder zichtbare voegen; voor klanten een ecologische en esthetische meerwaarde. En dat bij een geoptimaliseerde productiekwaliteit - zonder meerkosten. Positieve ecobalans: De nieuwe techniek reduceert het energieverbruik bij de productie tot

Door deze nieuwe methode ontstaat een mechanisch hoog belastbare verbinding tussen de zijkant en het blad, die ook nog eens resistent is tegen vocht en hitte. De techniek kan worden toegepast bij platen met een dikte tot 25 millimeter en biedt vele mogelijkheden bij de vormgeving van meubel- en kantoordesign.

stuk gegoten. Het oppervlak wordt namelijk door een laserstraal gesmolten en daarna tegen het andere oppervlak gedrukt. Deze nieuwe schoonheid heeft ook rationele neveneffecten. Omdat kan worden afgezien van de tot dusverre altijd noodzakelijke lijm, is de kwaliteit van de rand nu ook beter! De rand is beter bestand tegen vocht en warmte en bezit een betere hechting. De technologie zelf is gebaseerd op een volautomatische verwerking van platen en een productie op basis van de ”one piece flow” filosofie. Een ander positief aspect van deze manier van prouceren, is een rationeler snijpatroon met minder materiaalafval – dat leidt uiteindelijk tot minder materiaalverbruik – en minder energieverbuik bij de productie. Milieuvriendelijke randlijsten leveren een bijdrage aan een betere ecobalans van de producten. ◆ Kijk hier naar het technische proces en het functioneren van de nieuwe lasertechnologie.

wel twintig procent, het materiaalverbruik rond vijf procent. Producten met laserranden krijgen in de toekomst een label met als opdruk ”lasered by Sedus”.

Dankzij de lasertechnologie is lijm overbodig: er zijn dus geen lijmresten meer en zodoende ook geen vervuilde randen, want het eindresultaat oogt als uit één

46

w w w. s e d u s. c o m / n l / l a s e r

Als uit één vorm gegoten: tafelblad en zijkant vormen een eenheid, zonder voegen.

KENNIS Ergonomie op de werkplek No 7/12

Meer bewegen op het werk Deel 1: Ergonomie op kantoor loont zich voor iedereen D o o r Jo a c h im G o e t z

Beweging integreren in de werkdag is voor een duurzame gezondheid van wezenlijk belang. Met oefeningen en een bewuste omgang met dagelijkse routines op het werk, kan iedereen daar zelf veel aan bijdragen. Nog beter is het, als de werkgever met een weloverwogen inrichting en meubilair de ergonomische bakens voor het personeel uitzet. Dat is een investering met grote voordelen voor het bedrijf: personeel blijft zo niet alleen vitaal, men is ook minder vaak ziek, presteert beter en is creatiever– meer in evenwicht dus.

W

ie dynamisch zit, regelmatig opstaat en ook af en toe van plek wisselt, blijft gedurende een lange werkdag geconcentreerd, wakker en presteert goed. De redenen liggen voor de hand: een correcte manier van ademenen en een goed functionerende bloedsomloop zorgen voor een goede zuurstofvoorziening van de hersenen. Te lang stil zitten en langdurig in een verkeerde houding werken, belemmeren dat proces. Het huidige dictaat van de beeldschermwerkplek leidt echter precies tot die twee dingen. Toetsenbord en beeldscherm ketenen personeel op kantoor in een soort dwanghouding; men blijft stug zitten, de blik gefixeerd op het beeldscherm, de handen aan het toetsenbord.

Het lichaam in balans houden

Hier helpt ook de ”juiste” lichaamshouding – hoe belangrijk die ook is – niet. Het is weliswaar precies bekend dat de gewrichten in een normale positie moeten staan en onbelast moeten zijn – dus niet te ver verdraaid, niet onder een hoek van meer dan negentig graden en niet in een onnatuurlijke houding. Het hoofd moet tamelijk recht naar voren gericht zijn, niet naar boven geneigd, eerder licht naar beneden – tot ongeveer vijf graden. Op die manier zit men dan weliswaar op een natuurlijke manier. Maar om schade te voorkomen als gevolg van lang zitten, zijn aanvullende, ook technische hulpmiddelen nodig. In de afgelopen tien jaar is die schade met een ongelooflijke drieduizend procent toegenomen. De

48

hoogte van het toetsenbord mag bijvoorbeeld hooguit drie centimeter bedragen. De handen moeten afgesteund worden, de voeten eventueel een voetensteun krijgen, zodat de bovenbenen horizontaal staan. Onmisbaar is een lendensteun, zoals die in een goede bureaustoel geïntegreerd is, een ergonomische muis is zinvol. De eerste schoont lendenwervel en tussenwervelschijf, de tweede arm, schouder- en ellebooggewricht. Desalniettemin leidt de juiste houding – zoals jarenlang onderzoek heeft uitgewezen – tot lichamelijke schades. De gemiddelde werknemer zit tenslotte meer dan vijftigduizend uren van zijn leven op een bureaustoel. Langdurig statisch zitten


leidt echter tot verharding van de spieren en tot pijnlijke spanningen. Gevolg: vermoeidheid en een verminderd presteren. Dat is in niemands belang. Ons lichaam is van nature niet geschikt om tot veertien uur per dag – meer tijd dan liggen en bewegen samen – te zitten, en dat dan meestal ook nog onder tijds- en prestatiedruk. In de loop van de evolutie ontwikkelde de mens een bewegingsapparaat waarmee prehistorische jagers en verzamelaars, die veel en snel liepen, goed uit de voeten konden – omdat het (in het dierenrijk) sowieso al zeldzame rechtop lopen mogelijk werd door de ontwikkeling van de dubbel s-vormig gekromde wervelkolom. Op de evolutionaire ontwikkeling van een geschikt zit-apparaat is het echter nog wachten. Erger nog: we leven nu nog met het lichaam van de steentijdmens – en belasten met onze compleet andere manier van leven en werken uitgerekend en in het bijzonder zijn grootste zwakke plek. Maar gelukkig is het mogelijk, dit lichame-

OEFENING 2: ”Klapmes” Neem eens een pauze in de lounge: deze oefening sterkt de buikspieren. Hier vindt u de video met de oefening.

lijke manco met tal van maatregelen te compenseren.

OEFENING 1: ”Tienkamper” Deze isometrische oefening sterkt schouders, borst, buik en armen, en kan op de werkplek tussendoor worden uitgevoerd. Hier vindt u de video met de oefening.

Een ergonomisch uitgeruste werkplek hoort daar evenzeer bij als een weloverwogen plattegrond van de werkomgeving en een compleet andere houding tegenover onze manier van werken. Zo bevelen gezondheidsexperts tegenwoordig aan om hooguit de helft van de werktijd zittend door te brengen, grote delen van de resterende tijd te staan en veel te bewegen. Daarvoor zou men minstens drie maal per uur van zithouding moeten veranderen, kort en vaak opstaan, hoogstens twintig minuten achter elkaar staan en stilstaan in zijn geheel vermijden. Dat klinkt allemaal heel gecompliceerd. Maar het is een opgave die goed te doen is. Een paar gedragsveranderingen moet het personeel zichzelf dan wel aanleren. Zo kan men, in plaats van te bellen naar een nabijgelegen vertrek, ook opstaan, er heen lopen en persoonlijk een verzoek of wens uiten. Langere telefoongesprekken kunnen ook staand worden gevoerd, of

49

terwijl men rondloopt. Dat activeert ook de hersenstromen. Beeldschermpauzes kunnen worden benut om iets te drinken te halen of – veel beter nog – aan kantoorgymnastiek te doen. Overleg kan ook staand – dat is meestal effectiever en duurt korter. Nieuwe bevindingen uit hersenonderzoek bewijzen overigens dat men leerdoelen beter bereikt door gecombineerde gymnastiekoefeningen. Lichamelijke beweging slaat verbindingen in de hersenen. En wie aansluitend beweegt, slaat alles ook nog eens op in zijn langetermijngeheugen.

In het belang van de werkgever

Zo gezien is het voor een werkgever in het eigen belang om ergonomie en beweging op kantoor te stimuleren. Het loont zich om deze noodzakelijke maatregelen bewust te sturen en op te pakken. Het eenvoudigste is de aanschaf van passend meubilair, lastiger is de mogelijk noodzakelijke aanpassing van het kantoor. ▸▸


OEFENING 3: ”Skispringer”

OEFENING 4: ”Klimmer”

Het strekken van het bovenlichaam is de juiste afwisseling voor wie te lang geconcentreerd aan het beeldscherm gewerkt heeft. Hier vindt u de video met de oefening.

Bureaustoelen moeten zich perfect aanpassen aan de individuele bio-mechanica van het menselijk lichaam en dynamisch zitten toestaan. Daarvoor moet de druk die de rugleuning uitoefent instelbaar zijn, afhankelijk van lengte, gewicht en persoonlijk zitgevoel van de gebruiker, en bij voorkeur met veerkracht verstelbaar zijn. Om de optimale positie van de lordose-ondersteunende welving in de rugleuning individueel te borgen, moet de leuning in hoogte verstelbaar zijn. Een in hoogte verstelbare lordosensteun in de bekleding van de rugleuning zorgt voor individuele steun om de tussenwervelschijf van de lendenwervelboog te ontzien. De bekleding van het zitvlak moet zijdelings verstelbaar zijn, om zo de zitting naar voren te kunnen laten neigen, zoals omwille van de gezond-

Sommige meubelstukken lenen zich ook voor gymnastiekoefeningen: met deze oefening strekt u het hele lichaam. Hier vindt u de video met de oefening.

heid wordt aanbevolen. Een horizontaal verschuifbare zitting zorgt voor de passende bovenbeensteun. Verstelbare armleuningen en kopsteun voorkomen de opbouw van spierspanning. Ook de schrijftafel moet bewegen ondersteunen. Ideaal is een schrijftafel die zich snel laat verstellen tot sta-werkplek. Dat gaat het eenvoudigste met een elektro-motor. Zo kan het personeel van werkhouding wisselen en direct verder werken aan de eigen documenten. Voor lange bijeenkomsten zijn stoelen nodig waarop men dynamisch kan zitten, terwijl voor informele communicatie of teambijeenkomsten loungemeubilair kan worden ingezet. Meubilair dat gebruikt wordt voor scholing, workshops en seminars moet een afwisselende werkhouding

50

stimuleren. Daarvoor leent zich mobiel meubilair op zwenkwielen, waarmee flexibel en spontaan gereageerd kan worden op verschillende eisen. Meetings die teams beleggen om snel en efficiënt te overleggen, zijn heel goed al staande uit te voeren, waarvoor dan de passende sta-mogelijkheden moeten worden aangeboden.

Ondersteunende plattegrond

Maar ook de kantoorplattegrond moet voldoen aan ergonomische eisen. Een cellenkantoor kan bijvoorbeeld worden toegesneden op de communicatie. Het krijgt dan een separate tafel voor besprekingen, loungemeubels, een sta-werkplek. Dat stimuleert het bewegen. Maar kantoortuinen lenen zich beter voor


»De mens die het te druk heeft om zich om zijn gezondheid te bekommeren, is als een ambachtsman die geen tijd heeft om zijn gereedschap te onderhouden.«

ken worden op dergelijke, ongewone plekken vaak met meer succes gevoerd dan in een zakelijk cellenkantoor. Gymnastiek op kantoor is mogelijk, ook zonder speciale voorzieningen. Met de juiste oefeningen aan het geschikte meubilair gaat het ook – zoals de afbeeldingen bewijzen. ◆ Bestel de Sedus competentiebrochures.

w w w.sedus.com/nl/ brochures

Meer suggesties voor gymnastiekoefeningen op de werkplek vindt u op Youtube Sedus TV.

Anoniem w w w.y o u t u b e. c o m / u s e r/S e d u s S t o l l AG

▸ een integrale ergonomische oplossing. De middenzones kunnen gebruikt worden voor servicegerichte functies, zoals printen of kopiëren. Hier kan ook een pauzezone worden ingericht, een pantry, een ruimte voor teambesprekingen of een ruimte om rustig te telefoneren of een taak uit te voeren die volledige concentratie vraagt. Voor een bedrijf liggen de voordelen van deze ergonomische oplossingen voor de hand. Een communicatief middengebied kan in een open space kantoor kostbare teambuildingmaatregelen vervangen. Tijdens personeelsbijeenkomsten wordt kennis gedeeld en informatie opgenomen. Men babbelt openhartig over problemen en vindt dan vaak nieuwe, creatieve wegen naar een oplossing.

Bewegen op het werk/deel 2 verschijnt in de volgende uitgave, Place 2.5, Nr. 8. In dat artikel draait alles om de positieve balans van een ergonomische kantoorwerkplek, gezien vanuit het perspectief van de werkgever.

WETENSWAARDIG Genieën in beweging Hoe succesvol staand werken kan

OEFENING 5: ”Kunstenaar” Zo ziet opdrukken aan een elektrisch in hoogte verstelbaar bureau eruit. De verandering van werkhouding verkwikt en sterkt tegelijkertijd armen, schouderpartij en buik. Hier vindt u de video met de oefening.

Beweging stimuleren

Onconventioneel als ze zijn; een gymnastiekruimte, loopbanden, hometrainers of een dartbord in het trappenhuis zijn zinvol, en niet alleen ergonomisch. Creatieve gesprekken of complexe telefoongesprek-

51

zijn, dat demonstreert alleen al het feit dat Albert Einstein zijn relativiteitstheorie ontwikkelde aan een lessenaar en Goethe werkte aan een lessenaar en een hoge stoel met zadelzitting.

LEVEN Eenvoud is moeilijk No 7/12

Eenvoud is moeilijk Voorkom een persoonlijke crisis met een integrale stijl van leven

D o o r Mi c h a e l Ma y e r

Sneller, hoger, verder? Als men de berichten in de media mag geloven, weigeren steeds meer topmanagers en leidinggevenden in hun beroepsleven dit olympische devies te volgen en zorgen zo zelf voor een knik in hun carrière. Er zijn van die knik verschillende varianten, van behoedzaam terugschakelen tot compleet afhaken. Kijkt men voorbij het persoonlijke perspectief, dan lijkt de gedachte ”minder is meer” zich tot een mondiale beweging te ontwikkelen – met diverse gedaantes.

I

nternetportalen over werk en beroep, de financiële media: allemaal behandelen ze, in de meest brede zin van het woord, online en offline, het thema worklife-balance. Zelfs in de Financial Times vindt men artikelen met koppen als ”Work less, feel better”. De talloze berichten over mensen die uit het drukke beroepsleven stappen, die overstappen of downshiften, tonen de bandbreedte van het fenomeen dat goedbetaalde mensen met uitstekende toekomstperspectieven het bijltje erbij neergooien en iets compleet anders gaan doen. Zo is daar de financiële voorman van een Zwitsers bouwbedrijf, die op 54-jarige leeftijd kiest voor een positie als assistent en zijn werktijd met zestig procent reduceert. Omdat hij meer tijd wil besteden aan gezin, vrienden en aan sociaal engagement. Of

neem de vrouwelijke chef communicatie van een wereldberoemde muziekzender, die op zekere dag vroeg naar de zin van alles en samen met haar man koos voor het leiden van een verweesde jeugdherberg in Beieren. Of de voormalige ster van de New Economy, die zich na een burnout terugtrekt en zijn brood sindsdien verdient als kinderfotograaf.

Van toppositie naar ontwikkelingshulp

Uit de ontevredenheid met het eigen beroep laten zich complete bedrijfsmodellen ontwikkelen. In Londen stichtten twee bedrijfsadviseurs in 2009 het online-portaal ”Escape the City”, om gefrustreerde bankiers te helpen bij hun zoektocht naar heel andere bezigheden of avonturen. Tegenwoordig heeft het portaal meer ▸▸

52

Een burnout, dat hoeft niet. Regelmatig een time-out, bijvoorbeeld werken in de eigen tuin of sociaal engagement, helpt om de innerlijke balans te bewaren, voor het te laat is.


Het hoeft niet altijd een dure luxevakantie op een representatief adres te zijn. Schuif uw ontspanning niet almaar voor u uit. Kleine, eenvoudige uitstapjes verspreid over het jaar kunnen ook een enorme kick geven. En in de vrije tijd moet de agenda niet net zo vol zijn als op het werk.

Een dagelijks gebed of een meditatieoefening helpt om weer in contact te komen met de wortels van het eigen zijn. Twee derde van alle topmanagers houdt zich op een of andere wijze bezig met spiritualiteit.

54


dan 70.000 geregistreerde leden, niet zelden uit academische beroepsgroepen. Hier vindt de jurist zijn eigenlijke droomberoep bij een bedrijf dat expedities organiseert, de topmanager uit de consumentenindustire bekommert zich om sociale projecten in ontwikkelingslanden, de vroegere HR-manager draait documentaires over haaien. Wie zich aanmeldt bij ”Escape the City”, vindt een schier eindeloos aanbod, van vrijwilligerswerk zonder betaling tot vaste banen met salaris. Zo zoekt de organisatie ”Financial Republic” een strategisch expert voor de invoering van een systeem van micro-kredieten in Ghana, de kinderrechtenorganisatie ”Save the Children” zoekt een marketingmanager. De reeks is oneindig lang, zo talrijk lijken de nieuwe levenswegen van zich bezinnende tijdgenoten in de westerse welvaartsmaatschappij te zijn. Psycholoog Heiko Ernst, bekende auteur en hoofdredacteur van het Duitse tijdschrift Psychologie Heute, ziet een welvaartsfenomeen in de wens om terug te schakelen naar een eenvoudiger leven, in de bevrijding van het overbodige en onbelangrijke: ”Vooral voor mensen die het eigenlijk goed gaat, tenminste materieel, lijkt het een alternatief te zijn voor de heersende situatie, die zij ervaren als te gestresst en decadent.” Langzamer aan doen dus, terwijl de rest van de wereld almaar sneller gaat. Heiko Ernst vraagt terecht heel kritisch: ”Hoe ver kunnen of mogen wij hierin gaan, zonder de aansluiting te verliezen, zonder kansen te verspelen en bij de tijd te blijven?” Een vraag die vooral topmanagers en leidinggevenden zou moeten bewegen, wanneer zij zich bezig houden met hun eigen work-life-balance. Maar men moet het ook eens zo bekijken: de wereldwijde ”rat race” gaat verder, er zullen altijd mensen zijn die die topbanen overnemen. Een blik op de huidige huidige staat van van de wereld-economie en de financiële markten is voldoende om tot de slotsom te komen, dat men zichzelf in de regel in een maat-schappelijk zwart gat katapulteert wanneer men niet kiest voor een solide bestaan en een echt alternatief. Daaraan veranderen ook de wereldwijd opkomende bewegingen en communities als ”Simplify”, ”Slow Movement”, ”International

»Eenvoud is de hoogste vorm van volmaaktheid« L e o n a rd o d a V in c i

Downshifting Week” of ”Slow City” niets. Waarbij uitgerekend de laatste een veelbelovende aanzet lijkt, die zich mogelijk ook doorzet. De aanhangers van de in 1999 in Italië opgerichte ”Slow City”-beweging verlangt steden ”… waarin de mens het langzame nog erkent, de wisseling der seizoenen, de echtheid van producten, nog geniet van de spontaniteit van gebruiken en let op smaak en gezondheid …” Wereldwijd heeft het idee al in talrijke steden post gevat en zorgt daar voor meer levenskwaliteit.

psycholoog Heiko Ernst aan, die van een geleefde eenvoud niet alleen het vermijden van stress vereist, maar ook duurzaamheid in de vorm van een nieuwe zingeving: ”En zin, dat tonen ervaringen en psychologisch onderzoek steeds weer aan, vindt men het beste in het bovenpersoonlijke, in een sociaal of cultureel project dat verder gaat dan wijzelf.” Dus: bedenk iets goeds, voordat u aan afhaken denkt. ◆

w w w. s l o w m o v e m e n t. c o m w w w. d o w n s h if t i n g w e e k . c o m

Niks nieuws: het eenvoudige leven

Ondanks alle actualiteit en media-aandacht: in principe gaat het bij dergelijke maatschappelijke stromingen niet om iets heel nieuws. Ook de nodige religies zien een eenvoudig leven als het hoogst haalbare doel of als de enige weg naar vervulling. En bij de Romeinen goldt ”simplicitas”, de bescheiden leefwijze, als een grote deugd, al vertelt de geschiedschrijving hierover heel andere verhalen. De Amerikaan Henry David Thoreau gaat als eerste moderne profeet van het eenvoudige leven door. Maar deze zoon van een fabrikant kon het zich veroorloven en werd ondersteund door vrienden, zodat hem tot op heden de bijsmaak van schijnheiligheid aankleeft. De ernst waarmee men de poging tot eenvoud onderneemt, is ook tegenwoordig nog een van de kritische punten waaraan protagonisten zich moeten laten meten. Hier haakt ook de

55

w w w. s l o w d o w n n o w.o rg w w w. h o l i s t i c l o c a l . c o m e s c a p e t h e c i t y.o rg w w w. c i t t a s l o w.o rg

LEVEN Wijn in evenwicht No 7/12

Goed geaard: Karakters met veel facetten Evenwicht in wijn – wijn in evenwicht

D o o r E r i k D e k e e rs m a e c k e r

Wanneer mensen mij vragen wat een wijn groot maakt, verwijs ik ze graag door naar het boek of de website van Robert Parker, specialist ter zake. Over deze vraag kunnen zéér levendige discussies ontstaan tussen wijnliefhebbers. Wanneer iemand mij vraagt wat een wijn al dan niet goed maakt, dan deel ik mijn antwoord met de meeste wijnliefhebbers en met de meeste wijnmakers: evenwicht.

W

ijn proeven is in eerste instantie heel technisch. Met onze tong onderscheiden we zoet, zuur en bitter (zout is hier bijna nooit van toepassing). Deze drie elementen moeten zo veel mogelijk met elkaar in evenwicht zijn. Een zoete witte wijn met onvoldoende zuren wordt plakkerig en saai, een droge witte met alleen zuren is ondrinkbaar. Een rode met een teveel aan tannines (bitters) en een tekort aan fruit (suikers) is uitdrogend en onaangenaam, een rode met teveel suikers en te weinig zuren wordt lomp en zwaar. In de neus verwachten we van een goede wijn een

zekere intensiteit, maar vooral ook harmonie en wat complexiteit. Een wijn die in zijn aroma maar één element laat domineren, is al snel saai. Het aroma van een mooie wijn wordt gekenmerkt door een samenspel van elementen, en de mooiste wijnen slagen erin om een wonderlijke harmonie tot stand te brengen waarin al die elementen samensmelten en het eindresultaat groter wordt dan de som der delen. Sommige wijnen hebben dat al op jonge leeftijd, soms wordt die wonderlijke complexiteit bereikt door veel geduld: wijnkenners zeggen dan dat de wijn op dronk is. In deze regels zit de grote uitdaging voor elke wijnmaker. Zonder menselijke interventie evolueert gegist druivensap snel naar azijn, en ”makkelijk” wijn maken leidt tot vlakke industriële wijnen voor massaconsumptie. Het maken van een goede wijn is een mengeling van wetenschap en intuïtie. Vergelijk het met het personeelsbeleid van een groot bedrijf: honderden verschillende mensen die vaak heel uiteenlopend zijn qua karakter moeten worden samengebracht tot één goed werkend geheel. Dat gebeurt niet vanzelf. Dat is bij wijn hetzelfde. Het grote verschil is dat de wijnmaker in de meeste gevallen zijn ”personeel” vanaf de geboorte zelf opvoedt. Een goed wijndomein draait dan ook rond twee personen: de verantwoordelijke voor de

56

wijngaard die voor het basismateriaal zorgt, en de wijnmaker. Wijn wordt in eerste instantie gemaakt met druiven, en die druiven staan in een wijngaard. Wanneer de kwaliteit van de druiven onvoldoende is, kan je alleen wijn maken door overdreven correctie in de kelder. Dat wordt ook vandaag nog steeds gedaan, in massale hoeveelheden zelfs, maar ook in het verleden was dit schering en inslag. De tijd na de phylloxera crisis van 1870 en de plattelandsvlucht na de Tweede Wereldoorlog zijn twee periodes waarin kwantiteit primeerde op kwaliteit. De eerste leverde een overdreven aandacht op voor wijnrassen en klonen die heel productief waren maar weinig smaak gaven. De tweede introduceerde herbicides, kunstmest, pesticides en insecticides, die het evenwicht in de bodem verstoorden. ▸▸

Als belangrijkste voorwaarde voor de goede kwaliteit van een wijn, geldt de ligging van de wijngaard en de bodemkwaliteit. Bij het maken van de wijn zelf zijn maar in beperkte mate correcties mogelijk.

REINHOLD MESSNERS WIJN Eén van de aardigste theorieën die de ronde doen bij wijnproevers is, dat je het karakter van de wijnmaker of de eigenaar kan proeven en terugvinden in hun wijnen. De bergbeklimmer Reinhold Messner heeft een wijndomein in het noorden van Italië, Unterortl, en zijn spätburgunder, de Castell Juval, is een wonder van evenwicht, heel intens en met een heel lange afdronk. Een uitzonderlijke wijn, gemaakt in opdracht van een uitzonderlijk mens voor wie evenwicht van levensbelang is, en een wijn die zin geeft om de eigenaar ervan te leren kennen. www.unterortl.it

ORIËNTERING BIJ BORDEAUX-WIJNEN

WIJN EXTREEM

De wijnregio Bordeaux kent niet minder dan 10.000

Wijnstokken zijn eigenlijk masochisten. Ze houden van

verschillende Châteaux, en met uitzondering van de

arme grond, hitte en droogte en extreme temperatu-

grote namen, zijn het echte maaltijdwijnen, even-

urverschillen tussen dag en nacht, en een paar van

wichtig en aanvaardbaar geprijsd. Maar hoe vind je

de lekkerste wijnen van de wereld komen uit extreme

in dit onontwarbare kluwen de echte toppers ? Eén

wijngaarden. De Abandonado wijngaard in de Douro

van de betere en meer efficiënte manieren is door te

is zo steil en hooggelegen dat hij lang nog nauweli-

kijken naar de man achter de schermen. In veel van

jks werd gebruikt. Het bijplanten van jonge stokken

deze domeinen wordt het karakter van de wijn voor

is onmogelijk omdat de toplaag al lang verdwenen is

een groot deel medebepaald door de consulterende

en de oude stokken vinden vocht en voedingstoffen

wijnmaker, en vaak schemert diens persoonlijke stijl

door zich veertien meter diep door een laag leisteen

sterk door. Het is dan ook handig om ernaar te vragen en uit te vinden bij wie uw persoonlijke smaak

NIEUW TALENT ONTDEKKEN

het meest aansluit. Michel Rolland is misschien wel

te wringen. De opbrengst van deze 90-jarige stokken is extreem laag en de oogstomstandigheden bijna onmogelijk, maar de wijn die er mee gemaakt wordt

de bekendste van allemaal en hij maakt Bordeaux in

Eén van de leukste dingen die er zijn als wijnliefheb-

heeft een grote persoonlijkheid en het is één van de

een rijpe en rijke stijl die vaak ook al jong drinkbaar

ber is het ontdekken van nieuwe talenten nog voor ze

beste wijnen van Portugal. Op de hellingen van de

zijn. Een nieuwer talent is Stéphane Derenoncourt

de internationale pers halen en erg moeilijk verkrijg-

Etna groeien de stokken van de carricante en de ne-

wiens wijnen in hun jeugd wat hoekiger zijn, in een

baar worden. Zo zijn er de Rieslings van Eva Fricke in

rello mascalese op grote hoogte in een ondergrond

mineraligere en frissere stijl. Denis Dubourdieu is dan

de Moezel, de Pinot Noirs van het echtpaar Ziereisen

die uitsluitend bestaat uit vulkaangesteente, en in

weer de meester van de witte wijn. Voor Italië moet je

in het Markgräflerland vlakbij Basel, de Sauvignon

een omgeving die zo vijandig is dat zelfs de beruchte

letten op namen als Ricardo Cotarella of Salvo Foti, in

Blanc van Jonathan Didier Pabiot in de Pouilly-Fumé,

druifluis er niet overleeft. De witte Pietramarina van

Portugal is Anselmo Mendes een grote naam.

de witte wijnen van Filipa Pato in Portugal en nog vele

Benanti heeft tien jaar keldertijd nodig, maar het is

anderen, en een wijnhandelaar die zijn vak kent is

één van de grote witte wijnen van de wereld.

er continu naar op zoek. Als wijndrinker kan je nog profiteren van de lagere prijzen voordat de wijnen ze exclusief en duur worden, en ze hebben vaak een uitstekende prijs/kwaliteitverhouding.

58


Boven op de berg troont kasteel Juval. Dit juweel is niet alleen de zomerresidentie van Reinhold Messner en zijn gezin – het is ook een deel van de Messner Mountain Museums. Op de steile flanken van de berg worden fruit en wijn verbouwd.

De eerste grote kwaliteitsrevolutie in de wijngaard heeft zijn wortels in de jaren 1960 toen professor Emile Peynaud in de Bordeaux begon met het introduceren van opbrengstbeperking. Hij introduceerde nieuwe snoeivormen, minder productieve klonen, groene oogst (een deel van de trossen wordt in een vroeg stadium verwijderd) en poneerde de stelling dat de smaak en de kwaliteit van een wijn wordt bepaald door een evenwichtige opbrengst: faire pisser les vignes levert dunne wijnen op, opbrengstbeperking (en oogsten op het juiste moment) brengt materie aan, het basismateriaal waarmee een wijnmaker aan de slag kan. Zijn bekendste leerling is Michel Rolland die vooral door de Amerikaanse wijncriticus Robert Parker beroemd werd, maar die sinds de jaren 1980 een échte kwaliteitsrevolutie in gang heeft gezet: indien je je evenwicht al kan bereiken in het basismateriaal, heb je geen kunstgrepen meer nodig in de kelder.” De tweede grote revolutie is wat recenter en gaat nog wat verder. Ze concentreert zich op het evenwicht in de bodem, waar

de druivenstok uiteindelijk zijn grond stoffen uit onttrekt. De pioniers van dit verhaal kwamen al snel uit bij de theorieën van Rudolf Steiner en hieruit ontwikkelde zich de biodynamische wijnbouw. In de jaren 80 begonnen steeds meer wijnbouwers te merken dat ze zelf ziek werden van de middelen die ze gebruikten in hun wijngaard. Daarbovenop merkten ze dat het organische leven in hun wijngaard verdween.

DE AUTEUR: ERIK DE KEERSMAECKER Wijnliefhebber par excellence Erik De keersmaecker geeft leiding aan de Belgische dochtermaat-

Dit verarmde de bodem zodat men steeds meer kunstmest moest toevoegen, wat de planten nog minder weerbaar maakte, zodat men met nog meer bestrijdingsmiddelen moest werken. Hierdoor verarmde de bodem verder, zodat men klonen moest selecteren die zelfs in deze omstandigheden bleven produceren.

schappij van Sedus en is een Place 2.5 specialist. Als historicus schreef hij in de jaren negentig reisgidsen over Kent en Sussex. Privé is de wijnliefhebber een toegewijd reiziger en schrijft websites en blogs, gewijd aan wijn. Zijn blog is tegenwoordig een van de meest geliefde blogs in Vlaanderen en zijn

Deze klonen bleken kwetsbaarder, zodat er nog meer bestrijdingsmiddelen moesten worden gebruikt. Eigenlijk een helse cyclus. Je kan ze vandaag trouwens nog overal in Frankrijk zien: wijngaarden waar geen sprietje gras groeit, met een bodem die in feite biologisch dood is. ▸▸

59

Vinopedia is de grootste wijn-encyclopedie in de Nederlandse taal. De Keersmaeker houdt er in het bijzonder van de mensen en de geschiedenis te leren kennen achter de fles wijn die hij geniet.


De eerste bio-pioniers kwamen er al snel achter dat je een wijngaard ook kan helpen om zijn natuurlijk evenwicht te herstellen én dat je hem ook kon wapenen om zich op een natuurlijke wijze te verdedigen. Biodynamische wijnbouw, met al zijn hocus-pocus en alternatieve methodes (het letten op maanstanden, het begraven van koehoorns in de wijngaard, het sproeien van heel sterk verdunde natuurlijke preparaten) werd lang aanzien als wat zweverig gedoe, maar wordt nu toegepast in de meest prestigieuze wijngaarden van de wereld. André Ostertag, een befaamd wijnmaker uit de Epfig in de Elzas, verwoordde het als volgt: ”Ik geloof er niet in, maar proef wel het verschil en dus pas ik het toe”. Eén van de grote doorbraken gebeurde bij het legendarische Domaine Leflaive in Puligny-Montrachet, waar enkele van de beste én duurste witte wijnen van de wereld gemaakt worden. In 1997 kozen twaalf van de dertien verko-

of zijn maker op dat moment gelukkig en in harmonie met zichzelf was ... Stel nu echter dat de oogst geslaagd is, de kwaliteit van de druiven is goed en de oogstomstandigheden zijn perfect. De selectie is gebeurd, nu volgt de tweede fase: het samenbrengen van al dat materiaal tot een harmonisch geheel. Heel lang werd gedacht dat wijn vooral werd ”gemaakt” in de wijnkelder. Moderne foltertechnieken als pasteurisatie, overdreven filtering en klaring, chaptalisatie en aanzuring dienen vooral om wijn in staat te stellen om te overleven in uitermate vijandige omstandigheden als niet geklimatiseerde containers of de supermarkt. Wijn is levende materie die reageert op zijn omgeving en blootstelling aan extreme temperaturen en licht verandert hem tot op het ondrinkbare. Wie omwille van economische motieven

Goede wijnmakers beperken zich in de kelder tot zo weinig mogelijk interventie. Ze nemen de storende of ziekmakende elementen weg (te warme temperaturen, vuile vaten, schimmels en ongewenste bacteriën), maar laten voor de rest de wijn zijn gang gaan. Het zijn non-interventionisten. Je kan het een beetje vergelijken met de opvoeding van een kind: wie een kind opvoedt tegen zijn natuur in, het geen liefde en vertrouwen geeft en het met geweld in een keurslijf dwingt waar het eigenlijk niet in thuishoort, schept een monster of een mislukking. Uiteraard is opvoeding belangrijk, maar een goede opvoeding begeleidt en versterkt talenten die er al waren, en zoekt naar evenwicht. Met wijn is dat hetzelfde. Wie een kind opvoedt, moet op zoek naar een geschikte leeromgeving en een wijnmaker doet hetzelfde wanneer hij zijn wijn opvoedt. De selectie van de

Goede wijn smaakt, net als lekker eten, het beste in gezelschap.

pers van Corney & Barrow, een belangrijke Engelse wijnhandelaar, blind de biodynamische versie boven de klassieke, en besloot Anne Leflaive de hele wijngaard voortaan biodynamisch te behandelen. Madame Leflaive is er trouwens ook van overtuigd dat je in een wijn kan proeven

de wijn wil wapenen tegen al deze aanvallen moet hem verminken tot hij nog nauwelijks tot reactie in staat is en zijn smaak (als je daar tenminste van kan spreken) zelfs in deze gruwelijke omstandigheden constant blijft. Het zijn de Orks van de wijnwereld.

60

drager, of dat nu een vat uit nieuwe eik is of een perfect neutrale betonnen kuip, bepaalt mee de toekomst van de wijn. En zelfs wanneer de smaak van dat vat in het begin overheerst, zal de wijn, indien hij in evenwicht is, evolueren tot een harmonieus samenspel van smaken .


Menig goede wijn rijpt jarenlang en wordt door de wijnmaker steeds weer in ogenschouw genomen. Pas als alles ”past”, wordt de wijn aan de wereld en de markt gepresenteerd.

Vooral op het einde van het wijnmaakproces komt Mr. Evenwicht ten tonele, wanneer de wijn geblend wordt. Veel klassieke wijnen zijn een blend van verschillende druivenrassen en wijnmakers vergelijken dat soms met koken. Zo gebruikt men in bepaalde regio’s van de Bordeaux nog steeds heel kleine hoeveelheden Petit Verdot of Malbec in de blend, en een wijnmaker die ik ken, zag dat als het toevoegen van peper en zout. Goede wijnmakers vinifieren echter ook per perceel omdat elk perceel een andere wijn oplevert, een gevolg van verschillen in oriëntatie en samenstelling van de bodem. Zij verstaan als geen ander de kunst om verschillende wijnen (en sommige daarvan kunnen soms spectaculair in een bepaalde richting doorschieten) samen te brengen of te blenden, tot één geheel dat nu of in de verre toekomst gaat uitblinken door zijn harmonie. Sommige wijnmakers laten dat gebeuren in uw kelder (de meeste Bordeaux), sommigen (Rioja is een goed voorbeeld) in hun eigen kelder en ze begeleiden dit proces zelf tot wanneer hij in hun ogen drinkklaar is. Ik herinner me een gesprek met Tiago Alves de Sousa van het gelijknamige

domein in de Douro waarbij we zowel de Abandonado als de Quinta de Gaivosa 2005 proefden. De Abandonado, één van de cultwijnen van de Douro, was een magnifieke maar tegelijk heel extreme uitdrukking van één wijngaard, lang onontgonnen omwille van zijn onbereikbaarheid en zijn lage opbrengsten: een rebel van een wijn, zeer rock’n roll. De Quinta de Gaivosa 2005, een blend van verschillende wijnen van verschillende wijngaarden op het domein, moest de uitdrukking zijn van wat het hele domein Alves de Sousa betekent: niet alleen de som van de uitdrukking van de wijngaarden, maar een weergave van hun filosofie, hun karakter en alles waarvoor ze staan. Het is één van de mooiste, meest evenwichtige wijnen die ik ooit geproefd heb, ze maken hem alleen in jaren waarin alles meezit, en hij komt pas op de markt wanneer hij in hun ogen klaar is om de confrontatie met de buitenwereld aan te gaan. Het maken van wijn is een ingewikkeld en fascinerend proces waarbij heel veel factoren samenkomen. Het bereiken van een mooi evenwicht lijkt makkelijker dan het in feite is. In dat opzicht lijkt het eigenlijk sterk op perso-

61

neelsbeleid. En wie zijn HR-manager eens op een originele manier wil bedanken, raad ik dan ook het volgende aan: schenk hem dit artikel en… inderdaad, een mooie fles wijn. ◆ Bijzondere aanbevelingen van de auteur.

w w w. c h a t e a u s a n s p r e t e n t i o n . b e w w w. l e f l a i v e.f r w w w. a l v e s d e s o u s a . c o m w w w. d o m a i n e- o s t e r t a g.f r w w w.u n t e r o r tl .i t

IDEEËN Trendonderzoek No 7/12

De lusten en de lasten van veranderingen New Work Order – aan de slag met een nieuwe arbeidscultuur

Voorafgaand aan Orgatec 2012, de belangrijkste beurs voor office en object, publiceerde het Trendbüro uit Hamburg een onderzoek dat de mogelijkheden en uitdagingen schetst van een nieuwe werkcultuur. Eén kernvraag stond op de voorgrond: wat onderscheidt succesvolle bedrijven van minder succesvolle? De onderzoeksafdeling van het internationaal actieve architecten- en adviesbureau Gensler denkt de – of tenminste één – verklaring te hebben gevonden: bedrijven met een bovengemiddelde ”performance” hechten meer waarde aan sociale interactie tussen de medewerkers, ze investeren meer in scholing en stimuleren communicatie en coöperatie, intern zowel als extern.

62

IDEEËN Trendonderzoek No 7/12

De ”generatie Y” zal bedrijven veranderen

Veel bedrijven denken erover na hoe zij zich kunnen voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst. Als gevolg van de demografische ontwikkelingen en het dreigende tekort aan vakkrachten, valt het oog daarbij steeds vaker op de wensen en levensstijl van de jongere werknemers. Christoph Fellinger, bij Beiersdorf AG verantwoordelijk voor de Employer Branding & Talent Attraction, formuleert de opgave zo: ”De nieuwe generatie werknemers is er niet een die een bedrijf binnenkomt en de cultuur wil veranderen. Jonge mensen zoeken veelmeer een omgeving die bij hen past.” Daarmee is hier niet alleen de werkplek bedoeld, maar ook de arbeidsvoorwaarden als geheel. Hoe belangrijk die zijn, dat tonen twee onderzoeken aan, van Johnson Controls en Damovo Deutschland. Volgens die onderzoeken werkt 79 procent van de vertegenwoordigers van de zogenaamde generatie Y liever mobiel dan statisch aan een en dezelfde werkplek. 71 procent van de studenten verwacht in hun toe-komstige werk dezelfde communicatie-tools te gebruiken als privé en thuis. Daarmee doet een nieuwe technologie zijn intrede op kantoor, die menig bedrijf ondertussen ook voor de eigen communicatie weet te gebruiken.

Facebook, Xing en co. laten sporen achter

”Social software”, die functioneert naar voorbeeld van Facebook, Xing en co., kan een waardevolle ondersteuning zijn bij het effectief sturen van het werk aan projecten. Met deze virtuele platforms is het niet meer nodig om e-mails in almaar langere linten te sturen aan alle leden van een team en aan de chefs. Met een virtueel platform heeft een projectteam, of zelfs het hele bedrijf, toegang tot de actuele stand van de discussie. Zo wint de communicatie aan flexibiliteit en wordt de coördinatie eenvoudiger. Tot zover de theorie. In de praktijk kan social software er bovendien toe bijdragen dat de communicatie efficiënter wordt en, in het ideale geval, zelfs verborgen knowhow aan het licht brengt. Social software inzetten is vooral dan zinvol, wanneer de leden van een team verspreid zijn over

verschillende locaties of domweg de mogelijkheden van flexibel werken benutten - maar alleen dan, wanneer alle potentiële gebruikers ook daadwerkelijk met en in dit platform werken. Uitgerekend dat is echter niet altijd eenvoudig te realiseren. Want social software in het algemeen en kennisplatforms in het bijzonder functioneren alleen wanneer kennis gedeeld wordt. En ervaringen in de praktijk wijzen uit, dat vooralsnog slechts een tiende van de potentiële gebruikers dit uit eigen initiatief doet. Desondanks zouden bedrijven zich niet moeten laten afschrikken om na te denken over de mogelijkheden van dergelijke hulpmiddelen voor het eigen bedrijf. Want wie de kansen van de nieuwe technologie negeert, moet op een gegeven moment misschien constateren dat een deel van de medewerkers de openbare social-media-platforms gebruikt, om in eigen communities hun projectcommunicatie te organiseren. In principe functioneert dat ook. Maar in plaats van een meer transparante communicatie, ontstaan zo twee gescheiden communicatiestromen. Dr. Alexander Richter, wetenschappelijk medewerker bij CSCM, de Forschungsgruppe Kooperationssysteme München, ziet tegenwoordig al in veel bedrijven een soort parallelle wereld ontstaan, met een door medewerkers geïnitieerde informatiewereld naast de klassieke organisatie-hiërarchie.

De brochure ”New Work Order"

Mensen willen ook in de toekomst werken in een mooi kantoorgebouw en trots zijn dat ze deel van een bedrijf uitmaken.” Samenhangen tussen veranderingen in de communicatie en de vormgeving van kantoorwerplekken zijn verwerkt in de driedelige studie van Trendbüro, uitgevoerd in opdracht van de Duitse meubelproducenten. De uitkomsten werden op 24 oktober 2012 gepresenteerd in het Trendforum van de Orgatec in Keulen. Compleet met voorbeelden uit de praktijk, aanbevelingen voor het change-management-proces en suggesties voor een eigen aanpak. ◆ De documentatie met de titel ”New Work Order – Aufbruch in eine neue Arbeitskultur” kunt u hier bestellen.

w w w. b u e r o - fo r u m . d e w w w.t r e n d b u e r o. d e

Fysieke ruimtes met nieuwe functies

Waarom concentreren moderne bedrijven zich nou niet volledig op de technologische mogelijkheden en investeren in plaats daarvan altijd nog in fysieke werkplekken? Heel eenvoudig: die fysieke ruimtes krijgen nieuwe functies . ”Het kantoor krijgt een toegevoegde betekenis als ruimte voor werkelijk waardevolle persoonlijke ontmoetingstijd”, zo beschrijft Dr. Josephine Hofmann de nieuwe opgave van kantoren. Hofmann geeft leiding aan het Competence Center Business Performance Management van het Fraunhofer IAO in Stuttgart. ”Het kantoor biedt een allesomvattende beleving en een samenzijn. Dat kunnen technische mediums op middellange termijn nog niet in zijn volle omvang overgedragen.

63

OVERZICHT No 7/12

IDEEËN

bevindingen uit onderzoek verwerkt, uitgevoerd in samenwerking met de leerstoel voor ergonomie van de TU in München.

Overzicht De lusten en de lasten van veranderingen News, tips & trends

E-mail-schakelplan

Een bonte mengeling van inspiratie bij het thema van deze uitgave

Versturen of niet versturen?

New Work Order – aan de slag met een nieuwe arbeidscultuur

Pagina 18

Pagina 62

Pagina 28

Overbodige e-mails kunnen tot wel 25 procent van

Bedrijven met een bovengemiddelde ”performance”

Passend bij het thema van deze editie van het

een normale werkdag opeisen. En dat terwijl ze

hechten meer waarde aan sociale interactie tussen

tijdschrift vindt u hier inspiratie voor op kantoor

irrelevant zijn. Met name in de interne communi-

hun medewerkers. Ze investeren meer in scholing

en in uw vrije tijd. Of het nou gaat om een balance

catie genieten persoonlijke gesprekken altijd de

en stimuleren communicatie en coöperatie. Het

board, een wandkick–minivoetbaldoel, het stapelen

voorkeur, zeker als daarbij niet ook data moeten

onderzoek ”New Work Order” gaat vooral in op

van stenen of sport met een personal trainer ...

worden uitgewisseld. Om te voorkomen dat u jaren

de vraag, welke eisen de jonge generatie met zijn

van uw leven spendeert aan overbodige e-mails,

veranderde levensstijl stelt aan de toekomstige

toont het e-mail-schakelplan u hoe te handelen.

arbeidsomgeving. Het kantoor krijgt op grond

Versturen of niet versturen, dat is altijd de vraag.

van de nieuwe communicatiemogelijkheden een geheel nieuwe functie als plek en thuis.

DADEN Historische blik

Federdreh Pagina 30

Het lijkt erop, dat het concept Place 2.5 zijn wortels al in het jaar 1925 heeft: met de stoel ”Federdreh” werd een mijlpaal bereikt in de historie van de stoel. Het was het begin van het dynamische zitten.

90%

100% Esthetiek met aroma

Office-Power-Check

Het nieuwe headquarter van de Kaffee Partner Holding

Bureaukwaliteit is meetbaar

Wereldpremière Sedus swing up

Pagina 34

Draaistoel met nieuw kinematisch zitconcept similar-swing

Pagina 08

Doe de test! Samen met onderzoeksinstituut Hagstotz ITM ontwikkelde Sedus de valide

Pagina 32

vestiging, maar ook belevingswereld rondom het

basis voor een optimalisering van het kantoor.

Voordat een nieuwe stoel marktrijp is, wordt er

thema koffie. Opdrachtgever, architecten en interieur-

U heeft verschillende opties om de situatie

veel tijd en energie in geïnvesteerd. Sedus schrijft

architecten hadden bijzondere aandacht voor het wel-

in uw bedrijf te toetsen en potentieel voor

al 140 jaar de geschiedenis van de toekomst. Bij

zijn in het gebouw, iets dat voor personeel, bezoekers

verbeteringen te lokaliseren.

de ontwikkeling van deze wereldnoviteit werden

en passanten al op straat voelbaar moet zijn.

64

Een Place 2.5 par excellence: niet alleen hoofd-

OVERZICHT No 7/12

LEVEN

Meer bewegen op het werk Pilotproject: urbane productie van de toekomst

Ergonomie op kantoor loont zich voor iedereen

Nieuwbouw van de Wittenstein bastian GmbH

Pagina 48

Pagina 20

lijk belang voor een duurzame gezondheid. Kan-

Eenvoud is moeilijk

Een bijzonder fenomeen in een urbane omgeving:

toorplattegronden en meubilair zetten ergono-

bij Wittenstein bevinden productie en kantoren zich

misch gezien al bakens. Maar iedereen kan nog

Voorkom een persoonlijke crisis met een integrale stijl van leven

onder één dak. Het personeel werkt in een inspi-

iets meer doen, door zitten, staan en bewegen

Pagina 52

rerende en transparante omgeving die stimuleert,

bewust af te wisselen. Aanvullend kan men nog

Gewenst of niet: wie compleet overbelast is, trekt

helemaal in de geest van een Place 2.5.

gymnas-tiekoefeningen doen. In deze bijdrage

graag aan de noodrem. Afhaken, overstappen of

vindt u bruikbare suggesties voor uw werkdag.

downshiften, zo heten de trends onder leiding-

KENNIS

Beweging integreren in de werkdag is van wezen-

gevenden en geëngageerde specialisten die niet meer kunnen. Maar kan de economie zich deze

MENSEN

situatie veroorloven? Een dergelijke knik in de carrière kan ook schadelijk zijn voor bedrijven. Een integrale stijl van leven en werken, gestimuleerd door de werkgever, biedt een duurzaam en zinvol perspectief dat compleet afhaken kan voorkomen.

Een frisse bries

Luchtbevochtiging voor het open space kantoor Pagina 16

Een optimaal binnenklimaat is onmisbaar voor een stimulerende werkomgeving en de innerlijke balans van het personeel. Vitaliserende luchtbevochtigers verspreiden een fijne ”nevel” in de ruimte.

Balanceren tussen willen en kunnen

Interview over grenzen met Reinhold Messner Een exclusief gesprek met Reinhold Messner. Hij

Goed geaard: Karakters met veel facetten

Pagina 36

geeft ons een gevoel voor de parallellen tussen


Afgeronde vorm: esthetiek zonder voegen in de meubelbouw

het beklimmen van hoge bergtoppen, het be-

Pagina 56

treden van nieuwe wegen en de risico's van het

De auteur van deze bijdrage, Erik De keers-

Precisie door nieuwe lasertechnologie

ondernemerschap. Als uit het woordenboek van

maecker is historicus, leidt de Belgische dochter-

Pagina 46

een echte doener, spreekt hij over visie, planning,

maatschappij van Sedus en is een uitgesproken

Een nieuw laserlastechniek maakt bij meubels

angsten, falen en doelen. Onderwijl is Messner

wijnliefhebber. Hij beschrijft de voorwaarden voor

optisch zijkanten zonder voegen mogelijk. De zo-

ook ondernemer en stichtte een museum. Het

een goede – evenwichtige – wijn.

genaamde ”nulvoeg” biedt niet alleen esthetisch

credo van deze legendaire bergbeklimmer: uitein-

Diepgaande informatie wordt aangevuld met tips

een afgeronde vorm, maar levert ook ecologisch

delijk komt het niet op het succes aan, maar op

en verwijzingen naar geselecteerde wijngaarden.

meerwaarde.

de ervaringen.

65

IMPRESSUM & CONTACT No 7/12

No 7/12 Balans

Wilt u een abonnement op dit tijdschrift of wilt u het tijdschrift als digitaal document lezen? Meer informatie, ook over eerdere uitgaves, en download-opties vindt u onder de volgende link.

Impressum:

............................................................................................

w w w. p l a c e 2 p o i n t 5 .c o m

Uitgever:

Sedus Stoll B.V, Platinastraat 33, NL-2718 SZ Zoetermeer w w w. s e d u s .c o m

Hoofdredactie:

Dorothea Scheidl-Nennemann (V. i. S. d. P.), Sedus Stoll AG

Contact:

Redactie:

U wilt contact opnemen met Sedus? Wij staan u graag te woord in:

[email protected]

Grafisch concept & vormgeving:

Duitsland

fpm factor product münchen

D-79761 Waldshut, Tel. +49 77 51 84-0 [email protected], www.sedus.de

w w w. fa c t o r - p ro d u c t .c o m

Auteurs in dit nummer:

Dominic Giesel, Joachim Goetz, Erik De keersmaeker, Michael Mayer, Dorothea Scheidl-Nennemann

Vertalers:

Mark Eltringham (en), Corinne Détrès (fr), Álvaro Ruiz del Real (es), Zeroquattro srl (it), Hans Fuchs (nl)

België

B-9230 Wetteren, Tel. +32 9 36996-14 [email protected], www.sedus.be

Frankrijk

F-75009 Paris, Tel. +33 1 537720-50 [email protected], www.sedus.fr

Lectoraat:

Lektorat Bonnet, München

Groot-Brittanië

Fotografie:

Titel: Getty Images; P.02/67: Getty Images; P.03: Sebastian Bullinger; P.04: Sedus; P.05: Mirko Lehnen; P.06: Emanuel Raab, Stefan Bogner; P.07: Mathias Pilmes, Getty Images; P.09: Emanuel Raab; P.10-17: Ro bert Stuhlmann (foto's), fpm (grafieken); P.18/19: fpm; P.20-26: Mirko Lehnen (foto's); P.27: fpm (plan); P.28/29: Volker Paul (steen-balans), BWT (waterfilter), fpm (wingsuiter), iStockphoto (personal trainer), Reinhard Schwederski (wandkick), sissel (balance board); P.30/31: Sedus (historische foto's); P.32: Rüdiger Schaack (schetsen); P.33: Sebastian Bullinger (portret); P.36-44: Stefan Bogner; P.46: Sedus; P.47: Mathias Pilmes (foto); P.49-51: Mathias Pilmes; P.52-54: Getty Images; P.57: iStockphoto; P.59: Dorothea Scheidl-Nennemann; P.60/61: iStockphoto; P. 62: Sedus; P.64/65: als artikel

GB-London EC1V 4DU, Tel. +44 20 7566399-0 [email protected], www.sedus.co.uk

Italië

I-22071 Cadorago (CO), Tel. +39 031 4941-11 [email protected], www.sedus.it

Nederland

NL-2718 SZ Zoetermeer, Tel. +31 79 363159-0 [email protected], www.sedus.nl

Illustraties, diagrammen en grafieken: fpm factor product münchen

Oostenrijk

Copyright:

Dit tijdschrift en alle daarin opgenomen ideeën, bijdragen, illustraties en afbeeldingen zijn auteursrechtelijk beschermd. Herdruk, ook van delen, is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ongevraagd ingezonden manuscripten kan het magazine niet instaan.

A-5301 Eugendorf, Tel. +43 6225 21054-0 [email protected], www.sedus.at

Spanje

E-28050 Madrid, Tel. +34 91 59701-76 [email protected], www.sedus.es

Mededeling:

Redactionele bijdragen geven niet per se de mening van de uitgever weer.

Zwitserland

Oplage:

CH-4613 Rickenbach, Tel. +41 62 21641-14 [email protected], www.sedus.ch

Het tijdschrift Place 2.5 verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 70.000 exemplaren in het Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Nederlands.

Direct-export

Druk:

D-79761 Waldshut, Tel. +49 7751 84-290 [email protected], www.sedus.com

Druckhaus Waiblingen Remstal-Bote GmbH

66

Place 2.5 Productief welzijn www.sedus.com

Met Sedus mobile, de gratis app van Sedus, zijn informatie en individuele klantgegevens snel en

U kunt de app hier gratis downloaden!

eenvoudig beschikbaar op iPhone en iPad. De app is er in zes talen: Duits, Engels, Frans, Spaans, Italiaans en Nederlands! Altijd up to date zijn. Van regelmatig nieuws over Sedus en Place 2.5 tot productinformatie, van nieuw beeld- en videomateriaal tot de productconfigurator.

............................................................................................

w w w. s e d u s .c o m / n l / n e w s - a p p

Tussen beweging en stilstand

Recommend Documents