'~ i«.«
....
tr, 'I
'ti' • tiI
•
1
iUi
lt
J
",
~r+ I
1 tt
t
f
. ~. j'T J - _+
tT:,1
I
(
I
"q
-;
L
I
I
I
.+.r.-
"'-
t
.ij.
JI."ol'
;
..I;
- ~: ., I
J:.J
~i
:tr t . ;-1' L K
.'I;~
"
'I'
.._.'
,
-;:;
tt T _' .(
H
"~
1 .• ',·,
- ~.
J L
,;
~.,,, ol
+.;;"-':';;
...
i';i ··i
(
",
,
,~
,
"
"_';'~
,
.
,, "
'!'
,
._"
-,
'.
~
','
-,
-or
~~ ,,'~,...
{
I
, I
..,.
1
,",
,,' .1
v :
I.
..._._..... 'l '
. ot.
;,.,-1
.: ". ,J • ~ t •
.1 :'
.i1
':;
I1
GETIJDECENTRALE
WESTERSCHELDE
DEEL 1 : VOORONDERZOEK
VAKGROEP
AFSTUDEERONDERWERP
CONSTRUCTIEVE
WATERBOUWKUNDE
P.J.M. den Nijs januari
1986
INHOUDSOPGAVE
bladzijde
TEKST
HOOFDSTUK uit het getij
1
1
Energiewinning
2
Lokatie keuze
3
Keuze genereerprincipe
10
4
Keuze turbine type
12
5
Het "off peak gedrag" van
6
een turbine
6
Energieproductie
7
Optimalisatie
8
Interpretatie computer
17
berekeningen
energieopbrengst
27
berekeningen
36
Resume van de berekende gegevens
41
,,-
BIJLAGEN bladzijde:
BIJLAGE
2.1
Detail zeekaart
42
Situering bekken
43
startverval
3.1
Optimalisatie
4.1
Bepaling beschikbaar oppervlak bekken
44
48
6.1
Discretisatie getijkromme
49
6.2
Vullen bekken
51
6.3
Vullen bekken berekenings resultaten
54
7.1
Beschrijving computerprogramma
58
7.2
Uitvoer computerberekeningen
63
7.5
Cavitatie
67
7.6
Toelichting
8.1
Globale bepaling energie
toerental
opbrengst
LITERATUURLIJST
70
72
74
VOORWOORD
Voor u ligt het verslag GETIJDECENTRALE
van het afstudeerproject
IN DE WESTERSCHELDE.
In deze studie zal bekeken getijenergie
in Nederland
worden
in hoeverre
een haalbare
zaak bI"ijkt te
zijn. Het idee is gedeeltelijk kandidaatsprojectgroep deelgenomen. energiebeleid
voortgekomen
waaraan
ik in 1983
Het feit dat de discussie
hierbij
bijdrage
ter hand wordt genomen.
om een zo compleet
mogelijkheden
over het
geweest.
keuze worden of kleinschalige
in Nederland
"eb
weer in volle gang is, is voor de motivatie
voor dit project van groot belang politieke
uit een
te hebben.
mogelijk
Het zal een
energieproductie
Van belang
is het
beeld van de
Ik hoop met dit onderzoek
een
hieraan te leveren.
Op deze plaats wil ik nog dank betuigen begeleiders,
verbonden(
geweest)
aan mijn
aan de TH delft, voor de
vele zinnige opmerkingen:
waterbouwkunde: ir.J. Schippers ir. G.P. Bourguignon prof. ir. A. Glerum
betonconstructies:
ir. J.W. Hofman prof. ir. Ch.J. Vos en natuurlijk
alle anderen
dit afstudeerwerk
die bij de totstandkoming
behulpzaam
zijn geweest.
van
HOOFDSTUK
1
ENERGIEWINNING
Het is algemeen constant
UIT HET GETIJ
bekend
dat de waterstand
is. Deze schommeling
getij genoemd.Er
treedt
van het zeeniveau
voor elke plaats
op zee een eigen specifieke zijn over het algemeen probeert
variatie
via metingen
wordt het
langs de kust of
op. Deze variaties bekend.De
mens
al eeuwen om deze waterstandvariatie
in handelbare namelijk
van de zee niet
energie.De
waterstandvariaties
grote stromingen
draaiende
schoepenrad
via getij molens
beweging.Hiertoe
in de stroming
eeuwenoude
methode
werd
omgezet
in een
werd eenvoudig
geplaatst. Voorbeelden
van energie winning
vinden in Frankrijk
hebben
tot gevolg. Deze stroming
reeds in de middeleeuwen bruikbare
om te zetten
een
van deze
uit de zee waren te
(Bretagne) en zelfs in eigen land: bij
Bergen op Zoom. De moderne omzetting
methode
om energie uit de zee te winnen
van de draaiende
meest eenvoudige
bekken
daalt gewoon
bekken behoudt
(reservoir)
tij een
vollopen. Bij de
volgens de getij cyclus,
zijn relatief
waterstandsverschil
waarbij
propellor
laat vervolgens
de stroming
energie
een propellor
bekken
proces begint
waarmee waterstand
dan is er dus geen stroming
(de aandrijvende
wat "gratis" binnen
aandrijft.Deze
een dynamo draaien
kracht:het
niet meer) en wordt het genereren onmogelijk.Het
nu het
laat men het bekken
ontstaat. Wordt de bekken
gel~jk aan het zeeniveau uit het bekken
maar het
hoge waterstand.Waneer
tot stand te brengen
electrische
(het
groot genoeg is om een behoorlijke
leeglopen
verval
stroomt
meer
is er
van energie.
wordt dan weer vol gelaten door het opkomend
met water
tij-.Het hele
nu weer opnieuw.
Het een en ander van deze genereer uitvoerig
opkomend
sluit men het bekken af.De buitenwaterstand
zeeniveau)
stroming
in electriciteit. In de
vorm laat men tijdens
van de zee afgescheiden kentering
beweging
is de
behandeld
en uitgewerkt.
--
1 -
methode
wordt later nog
Er zijn plaatsen op de wereld waar energie volgens de hierboven
beschreven
methode
erg voor de hand
ligt vanwege de grote waterstandvariaties optreden.
Voor een overzicht
een a~ntal mogelijke
Countries
die ter plaatse
wordt hieronder
plaatsen
with Tidal
opwekking
in tabelvorm
aangegeven.
Power
Potential
Best
Spr ing t ide di ffe rence
Country
1oca t ion
England
12,3 m
Bristol*
Argent i na
10,4 m
Puerto
Gallegos *
9,8 m
St. He 1 i er
India
8,8 m
Bhavnagar
France
8,5 m
Dieppe *
Canada
8,2 m
Bay of Fundy
Korea
8,2 m
Inchon
Belgium
5,5 m
Antwerp
Netherlands
5,2 m
Bath*
Germany
4,2 m
Wi lhelmshaven
Channel
15.
bron: Alternatieve energiebronnen Nederland
en in de rest
van de wereld.
Some other
location
or areas
in these countries
acceptable. tabel
1.1
in 1. R.
are also perfectly
o.
*
Op ve~schillende van deze plaatsen is momenteel een studie gaande of een getijde cent~ale economisch haalbaa~ is (of kan wo~den).Voo~beelden hie~van zijn:
Het Seve~n p~oject
in Engeland en het Fundy Bay p~oject in Canada.E~ zijn ook al enkele getijde cent~ales ope~ationeel: La Range in F~ank~ijk en Kislaya in Rusland. De cent~ale in F~ank~ijk we~kt al sinds 1966 en heeft een ve~mogen van 240 MW.Het gemiddeld ve~val waa~mee ene~gie p~oductie opt~eedt bed~aagt:8,2 mete~. Deze p~ojecten bleken ~endabel doo~ onde~ ande~e het g~ote getij ve~schil en de ~elatief ko~te afsluitdam. Relatief ten opzichte van het oppe~vlak van het ontstane bekken. E~ ontstond in deze gevallen doo~ het afsluiten van een natuu~lijk estua~ium vlak bij zee een eno~m groot bekken. Deze cent~ales we~ken al enige ja~en en sinds hun bouw is ten aanzien van de energie voo~ziening veel ve~anderd. Alle inspanning is ge~icht geweest op het ontwikkelen van g~ote ene~gie opwekkingseenheden. Met name kernene~gie heeft e~g veel aandacht gek~egen. Het ontwikkelen van ande~e ene~gie opwekkingsmethoden heeft hie~doo~ lang op een laag pitje gestaan. De p~oblemen die gerezen zijn bij het nucleaire afval en de g~ote ~isico>s hebben e~ toe geleid dat er wee~ een ve~g~ote inte~esse is voo~ alte~natieve ene~gie productie. Ook de gewenste onafhankelijkheid van buitenlandse olie heeft hie~ natuu~lijk een positieve invloed op. Tevens is een tendens waa~ te nemen in de richting van mee~de~e kleine eenheden in plaats van een grote: kleinschaligheid, decent~alisatie. Binnen de geschetste tendens past ook een onde~zoek naa~ de mogelijkheid van getij ene~gie opwekking in Nede~land. Bij dit onde~zoek is dus niet de absolute g~ootte van het ve~mogen van de cent~ale van belang maa~ wel de economische haalbaa~heid. Zoals in tabel 1.1 te zien is heeft Nede~land in de Weste~schelde de beschikking ove~ een sp~ingtij ve~val van 5,2 mete~. Het gemiddeld ve~val is bij Bath ruim 4,5 mete~. Dit is voo~ Nede~land de g~ootste getijva~iatie. Waneer het nu mogelijk zou zijn om een bekken te c~ei ~en dan zou ene~gie p~oductie mogelijk zijn.
De hoofdformule
in de waterkracht
is
waari n: 1= de rendementsfactor f= soortelijke
(? < 1) ( in kg/m3)
massa water
g= zwaartekrachtsversnelling Q= het debiet
( in m/s~)
in m3/~) .'':
H= het verval p=
het geleverde
Uit deze formule
blijkt,
winning,
komt ook duidelijk
riviercentrales
getijdecentrales
aanwezig
waardoor
om een redelijke
.
energie
en daardoor
is meestal
productie.
relatief
Bij
klein
water moeten doorstromen
energieopbrengst
is dat de benodigde
met
het debiet niet groot
is het verval altijd
dus grote hoeveelheden
uitgebfeider
maar ook het
het grote verschil
hoeft te zijn voor een redelijke
hiervan
het verval van
naar voren: bij riviercentrales
een groot verval
waardoor
in W)
vermogen
dat niet alleen
belang is voor de energie debiet.Hier
( in m)
te krijgen.
civiele
duurder
werken
Gevolg
veel
zijn dan bij
riviercentrales. Uit de formule opbrengst
komt dus naar voren dat de energie
sterk afhangt
groter het bekken valt.Ten
aanzien
van de grootte
des te meer energie
van het bekken. er te winnen
van dit aspect zou de conclusie
zijn dat de hele Westerschelde
als bekken
bestemd
kunnen dient te
worden. Aangezien
het verval
deze in oostelijke
richting
toeneemt
kan de conclusie
luiden: sluit het achterste
gedeelte
van de Schelde
Echter een internationaal dergelijke
ook zijn
verdrag
aanpak.
-
4· --
Hoe
invloed heeft en
af.
met Belgie weerhoudt
een
Dit verdrag ongehinderde Antwerpen
namelijk
biedt de Belgen de zekerheid
doorvaart
te bereiken.
over de Schelde Bij algehele
Schelde moeten de schepen een schutsluis Het gebruik mogelijk,
hetgeen
voor Antwerpen
van de
gebruik
geen vrije doorvaart
maken van
inhoudt.
blijkt
dus niet
maar een deel hiervan met instandhouding
vrije vaargeul
van de
kan wel. Zie figuur 2.2.
Het doel van deze studie van een getijcentrale rendabel
om hun haven in
afsluiting
van de hele Westerschelde
van een
is nu te onderzoeken
of de bouw
in een deel van de Westerschelde
is (of kan worden)
waarbij
natuurlijk
voorbij kan worden
gegaan aan de constructieve
van een dergelijke
electriciteitscentrale.
- 5 -
niet uitvoering
HOOFDSTUK
2 :
LOKATIE
KEUZE
Zoals reeds gezegd moet er ,om getij ~nergie een bekken worden gecreeerd. groot mogelijk getijvariatie
Het geti.j verschil
zijn. In de Westerschelde toe in oostelijke
wordt veroorzaakt
om te zetten,
neemt de
richting.
door verschillende
moet zo
Deze toename
faktoren
waaronder:
opslingering staande
golf verschijnselen terugkaatsing
opstuwing
door gedeeltelijke
van de hoogwater
door nauwer worden Schelde
golf (trechtervorm)
Het is dus van belang het bekken achterin
de Schelde
te
projecteren. Zoals in de stroomatlas
van de Westerschelde
staat aangegeven,treedt
bij Bath
vloedstroom) gevaarlijke stroming
(gedurende de
een voor de scheepvaart dwarsstroming
speciaal
hinderlijke
op. Er zijn plannen
en zelfs
om deze
af te dammen door het maken van een dijk langs de
rand van de platen van Valkenisse. de beschreven
situatie
Voor een overzicht'van
wordt hier verwezen
naar bijlage
2.1. Wanneer
nu deze dam doorgetrokken
wordt en aangesloten
de vaste wal kan een bekken met een oppervlak KMA2 ontstaan~ (zie bijlage Dit rapport centrale
voorkeur
bevat resultaten
van een studie naar een getij
beschreven
aan de oostkant
genieten
van ruim 20
2.2)
met het hierboven
getijverschil
bekken. Aangezien
het grootst
is zal het de
een deel van de inlaatwerken
aan die
zijde te projecteren.
Van belang· wordt nu op welke wijze het beschikbare waterstandverschil
op
gebruikt
gaat worden:
schema.
- 6
Het genereer
het
GHW
gemiddeld
hoogwater
GLW
gemiddeld
laagwater
GHW
r=: /
/ I
GLW
c=: A B C D
2./
FIGUUR
GHW
r::
"..
/
GLW
r::::
. I
~/
,
/'
,/
/' /'
.-t:.._-,--,v
8
'A
D
FIGUUR
13 2.2
GHW
r==
GLW
r:=. B
B
FIGUUR
23
bekken gesloten genereren bekken vullen bekken legen
De volgende
alternatieven
moeten
overwogen
worden:
(a) ebgeneratie (b) vloedgeneratie (c) eb- en vloedgeneratie (d) alle hierboven
genoemde
alternatieven
met pompen
ad(a)
ebgeneratie
wil zeggen:
het bekken het hoogwater
er wordt gegenereerd
de buitenwaterstand
niveau
verlaagt
wanneer
heeft en de ebstroom
(zie figuur 2.1)
ad(b)
vloedgeneratie
wil zeggen:
er wordt gegenereerd
het bekken door de vloedstroom
waneer
gevuld wordt. (zie
figuur 2.2) ad(c) bij eb- en vloedgeneratie
wordt zowel bij het vullen
als het ledigen van het bekken
gegenereerd. (zie figuur
2.3)
ad(d) Door het oppompen een hoger niveau echter
alleen
van water van een laag niveau naar kan energie
lonend wanneer
opgeslagen gepompt
goedkopere
energie dan die geleverd
genereren.
Met andere woorden:
accumulatievermogen worden.
ontstaan
door bijvoorbeeld
en overdag
dag verschuift gebruik
- 8
kan
's nachts te pompen
Aangezien
zal dat betekenen
kan door pompen in energie
alleen
van het gètij gemaakt
kan worden met
het
Het prijsverschil
te genereren.
Dit is
wordt door
van de centrale
vergroot
worden.
de getijcyclus
per
dat er geen optimaal
wordt.
In voorgaande de potentieele
studies energie
(kleiner dan ongeveer tegenstelling
is aangetoond
via
van water voor kleine valhoogten 5 meter)
tot bijvoorbeeld
pomp accumulatie
dat energieopslag
centrales
niet rendabel
is. In
de reeds vaak toegepaste
met groot verval.
Als "nadeel" valt ook nog te noemen dat de constructie de turbine en generator
duurder zullen
turbine zowel moet kunnen genereren turbine behuizing
zijn wanneer
als pompen.
van
de
Ook de
wordt duurder door het nodig zijn van
twee "zuigbuizen". Aangezien opzichte
het hier een kleine centrale van het totaal
en er een uitgebreid bezwaarlijk samenvalt
koppelnet
opgestelde
aanwezig
zijn dat de genereer
ten vermogen
is zal het niet zo
periode
niet altijd
met de piek in de vraag naar electriciteit.
Al deze overwegingen ontwerpen
in Nederland
betreft
centrale
hebben er toe geleid
geen pompaccumulatie
.
_-
.:;-
"_
dat bij de te
~ordt
toegepast •
HOOFDSTUK
3
KEUZE GENEREER
Hieronder
zullen
alternatieven
PRINCIPE
de voor en nadelen
worden
besproken
van de drie resterende
om tot een overwogen
keuze
te komen. Bij elk generatie
principe
is het noodzakelijk
zeker startverval
aanwezig
is. Is dit startverval
dan draait de generator
niet economisch
dus in feite waterverspilling genereren.
In bijlage
verder onderzoek met
genoeg
om eerder
en is het
te beginnen
overzicht
wordt hier het startverval
weer van de
alternatieven.
twee uitersten
2.1 blijkt zijn er dan geschematiseerd
voor het genereren:
volgens b. Deze lijnen
volgens
lijn a of
geven de bekkenwaterstand
aan
een cyclus.
Bij een bekken
verloop
snel leeg hetgeen
volgens b loopt het bekken
betekent
dat hier meer turbines
zullen zijn dan bij het verloop volgens genereer
verval
s.
Zoals uit figuur
gedurende
met
gedaan.
De figuren 2.1 , 2.2 en 2.3 geven het principe drie genereer
te klein
3.1 wordt naar dit minimale
Voor een systematisch aangeduidt
dat een
periode
relatief nodig
a. De duur van de
zal bij lijn a beduidend
langer zijn dan
bij b. Geen van de beide
alternatieven
geeft een economisch
optimaal ontwerp. Het generatie gunstig
is,
schema wordt
welke economisch
later uitvoerig
voor het gemak een bekken aangehouden
(overigens
getijdecentrales
behandeld volgens
,zodat hier
lijn c wordt
op studies
voor andere
van figuur 2.1 ,2.2 en 2.3 wordt
dat de gemiddelde
vloedgeneratie bruikbare
gebaseerd
het meest
)
Bij het bestuderen duidelijk
verloop
gezien
bekken
waterstand
bij
een stuk lager ligt dan bij ebgeneratie.
"schijf"
water
is groter
1. ()
wanneer
een hogere
De
waterstand in het bekken toegepast wordt in verband met de taludhelling van de dijken en met de eventueel droogvallende platen. Wanneer het droogvallen van platen voorkomen moet worden betekent een lagere waterstand veel meer baggerwerk. Energetisch gezien zal ebgeneratie dus meer opleveren. De gemiddelde waterstand van het bekken bij eb en vloed generatie ligt tussen de andere alternatieven Het voordeel van eb- en vloedgeneratie
in.
is de meer
gespreidere energié productie. Nadeel is echter dat de energie opbrengst lager zal zijn door het kleinere bruikbare verval. Bij deze methode van genereren zijn ook meer turbines nodig,omdat in een zelfde tijd meer water moet doorstromen (helling lijn c stijler). Dit maakt het centrale complex weer duurder en zoals uit andere studies is gebleken duurder dan het aan extra energie oplevert!
Voor de locatie in d~ Westerschelde is het ,zoals reeds eerder vermeld, geen bezwaar dat de energie productie niet gelijkmatig in de tijd verdeeld is door het aanwezig zijn van een uitgebreid koppelnet. Hier wordt dus pri~air gestreefd naar een zo groot mogelijke energie opbrengst. De conclusie moet dan luiden : ebgeneratie toepassen.
11
-
...~:.
HOOFDSTUK
4
KEUZE TURBINE
Uit het voorgaande
-oppervlakte bepaling
TYPE
komen de volgende
en plaats bekken bekend
in bijlage
-getijvariatie -genereer
gegevens
4.1)
bekend
proces wordt nu van belang
energie
omzetting
turbine
keuze komt nu dus naar voren.
Uit literatuur head turbine verstelbare aanmerking
(oppervlakte
bekend
principe
In het ontwerp
naar voren:
plaats moet vinden.
onderzoek
werken waaiers
blijkt dat de Kaplan
toepassingen De schetsen
van de
met moderne bulb turbine
hier het meest
komt. Het wordt hier dus niet zinnig
een volledige
de
Het vraagstuk
en vergelijkingen
en leischoepen
waarmee
inve'ntarisatie van alle turbine
low met
in
geacht
om
typen en hun
te geven. en foto op de volgende
bladzijden
geven een
beeld van een kaplan turbine. Hieronder turbine
worden wel een aantal voordelen
op een rijtje
van de Kaplan
gezet. r
-(1) verstelbaarheid
leischoepen
variatie
in valhoogte
redelijk
gevolgd
-(2) afgeleide
-(3) geschikt
de
kan worden.
van punt
hierover
(1) :breed belasting gunstig
gebied
(of
"off peak"
later meer)
gebleken
voor kleine
-(4) eenvoudige
behuizing.
-(5) eenvoudige
civiele
-(6) grote diameters
waardoor
met een hoog rendement
met andere woorden:een gedrag;
en waaiers
valhoogten.
constructie.
toepasbaar
(technisch
mogelijk
1984 : 9 m ). -(7) minimale
stromingsverliezen
horizontaal
blijven
door het zo goed als
van de stroomlijnen.
'.'
FIGUUR
4.1 Neus
met
montage
waaiers hal.
van
een
Kaplan
bulb
turbine
in de
GEGEVENS
TURBINE: P=10 MW 0==5,35
/L,.,__
M
·n=94 ()/min.
.' l·U.~,,~0.Z~ ,,:-~.,...." I I
I
I
I
I
I I
COTt
BASSIN
I
I
COTt
I
FIGUUR
M[R
it·').
Bulb
turbine
in centrale
zoals
toegepast
in La Range
in Frankrijk.
FIGUUR
'1.3 Perspectief
doorsnede 1L~
van
een bulb
turbine
La Range)
.. -"-(8) minimale onderlinge afstand turbines door het afwezig zijn van de zogenaamde
"slakkehuizen".
Het turbine type is nu dus ook bekend. Het ontwerp proces zal zich nu verder toespitsen op het bepalen van de karakteristieke parameters van een turbine met wederom de doelstelling om de meest economische waarden voor deze 'parameters toe te passen. Deze parameters zijn:
-de waaierdiameter:
D
-het ontwerpvermogen:
P(O)
-het ontwerp debiet:
0(0)
-het Qntwerp verval:
H (0)
-het specifieke toerental: N(s)
Uit het literatuuronderzoek
kwamen voor een aantal
parameters de hierna opgegeven intervallen naar voren.
3(D<9 in meters.
65(N(s)(225
in omwentelingen
per minuut.
2(P(O)(50 in megawatt.
en voor:
Q(0»75
3
mis
h(0)(5 m
moeten de turbines apart ontworpen worden.
1co:...J
-
Het ligt in de verwachting diameter
toegepast
een zelfde hoeveelheid kosten zijn overigens
sterk afhankelijk
Getracht
zal worden
optimaal
mogelijk
onontkoombaar
van de diameter
gegrond
turbine
dat een
is.
in het hierna volgende
om een zo
ontwerp aan te geven.
zal niet al te gedetailleerd dit buiten de discipline
De
(zie later)
lijkt toch de conclusie ontwerp
nodig.
van
punten in hun onderlinge
moeten worden bekeken.
apart turbine
per
zijn dan voor het doorstromen
water minder turbines
zodat deze tegenstrijdige
Op deze plaats
met een zeer grote
zullen worden omdat de kosten
turbine erg hoog zijn.Er
samenhang
dat turbines
ontworpen
kunnen
van Civiele Techniek
-
16 -
Hierbij
worden valt.
omdat
HOOFDSTUK
5
HET "DFF PEAK" GEDRAG VAN EEN TURBINE
Aangezien
het voor getijdecentrales
algemeen
geldt
verval en daardoor het debiet niet constant geleverde
dat het
is zal het
vermogen van een turbine bij een verval
aan het ontwerpverval
ongelijk
van grote invloed zijn op de totale
energieproductie. Wanneer
namelijk het gedrag van de turbine
dergelijk
bij een
verval een grote rendementsdaling
heeft wordt gedurende
tot gevolg
een lange tijd in de genereerperiode
met een laag rendement
gegenereerd.Dit
zal natuurlijk
zijn
invloed op de totale energie opbrengst hebben. Zoals reeds gezegd is het grote voordeel van een Kaplan turbine
het gunstige
ontwerpverval.Naar Smachlo
gedrag bij valhoogten
dit gedrag
(lit.l0) onderzoek
naar parameters
anders
dan het
is door J.A. Fay en M.
gedaan.
Zij hebben
die het "off peak" gedrag
gezocht
kunnen
beschrijven. Het resultaat verband
van deze studie was dat er een bepaald
bestaat tussen het debiet en het verval,
als deze parameters
dimensieloos
delen door de ontwerpwaarden verschillende parameters
centrales
over centrales)
verband
te geven.
bladzijde)is
verband
, de parameters
vergelijkbaar
worden.
blijken voor de verschillende
studies
Verder
worden gemaakt~
een redelijk
In figuur
5.1
waarbij door
van Deze
centrales
(of
overeenkomstig
(op de volgende
dit te zien voor twee getijcentrales.
is gezocht naar een functie zou kunnen beschrijven
van nieuwe centrales
gebruikt
die het aangetoonde
zodat het bij het ontwerpen kan worden.
//1
2
/
\
/
\
/
/
Ot
/
°0
... --- "
/
\
... " .. .. ... "
-,
o o
1.5
0.5
H/H
FIGUUR
o
5.1
Functie van Fay and Smachlo.
--:
Turbines La Range in Frankrijk
Turbines Annapolis Royal tidal pow~r plant.
Benadering volgens Fay and Smachlo.
-
lt:l
-
Fay en Smachlo stellen de volgende functie voo~:
Q(t)/Q(O)=f(H/H(O»
als H/H(O) )= V <=1
f = H(O)/H
met
f = V~(-3/2)*(H/H(O»~(1/2) als M < H/H(O) < V
>:
f
=
als 0 < H/H(O) <=M
0
waarin: Q(t): debiet op tijdstip t Q (0)
:
ontwerpdebiet van de tu~bine
H(O): ontwe~pve~val H
verval op tijdstip t
V
turbineontwe~p constante: 0 < M < V
M
tu~bineontwe~p constante: 0 < f1 /'.~ V < 1
<
1
Via bovenstaande functie wordt dus getracht het ve~band tussen het debiet en het verval wat ontstaat door manipule~en met de ve~stelba~e waaie~s en leischoepen te
.....
omsch~ijven.
.
Een ande~e facto~ die het "off peak"gedrag beinvloedt is het toe~ental. Het is namelijk wenselijk om dit toerental zoveel mogelijk constant te houden in verband met het leve~en van wisselst~oom met een bepaalde f~equentie. Het beinvloeden van het toe~ental vindt ook plaats via het ve~stellen van de waaie~s en leischoepen. Deze eis leve~t een g~ote bepe~king van het ve~valinte~val
waa~bij
optimaal ene~gie geleve~d wo~dt. Wanneer nu voo~ de tu~bineontwe~p constanten de waa~den gekozen wo~den van:
V=O.8 en M=O.3 dan wo~dt aa~dig het
gemiddelde benaderd van de onde~zochte cent~ales figuu~ 5.1)
-
19 .-
( zie
Enige beschouwingen'over beschreven
het verband
is.
Het is natuurlijk
duidelijk
dat het verband
wordt door het turbineontwerp besturingssysteem. aanwezige
zoals dat hierboven
geheel
en het afsluiter-
en
Hier wordt alleen naar het blijkbaar
verband gekeken
treden wat het ontwerp besturingssysteem
zonder erg veel in details
van de afsluiters
betreft
werktuigbouwkundig
te
en het
omdat dit meer een
probleem
is.
Via het verband
tussen het debiet en het verval
de hoofdformule
uit de waterkracht,
productie
bepaald
bekend bij bijvoorbeeld
is nu, met
ook de energie
een bepaald
verval. -:
Wat zegt nu het door Fay en Smachlo Wanneer
het verval H
O(O)*H(O)/H
<
omschreven
V*H(O) dan geldt
met andere woorden:
O(t)
=
het afgegeven
vermogen
is gelijk aan het ontwerpvermogen.
De volumestroom
zodanig
blijft
veranderd
dat QtH constant
:-
verband?
wordt
bij verandering
van het verval. Wanneer H < V*H(O) totale doorstroom langer mogelijk een grotere
kan O(t) niet verder opening
maximaal
om een afnemend
volumestroom
omdat de
is. Het is dus niet
verval
toe te passen.
moeten afnemen
(bij een dalend verval)
bekend voorkomt
omdat voor de stroming
benadering
toenemen
te compenseren Het debiet volgens
door
zal nu
H. Hetgeen
in een koker bij
geldt:
Q
waarin
=«
*At \!(2*gtH)
~ = A =
',<
de afvoer coefficient het doorstroomprofiel
H = verval g
Wanneer
=
zwaartekrachtsversnelling
H nog verder
overschreden
worden.
afneemt
Deze grens geeft aan dat energie
productie
gestaakt
rendement
en het toerental
economische
dan zal de grens H < M*H(O)
dient te worden
wijze energie
( Q(t)
=
0 ) omdat het
te klein worden om nog op een te winnen.
'.- '.-
De factor M laat ook nog een interpretatie effectiviteits-belasting zoals die weergegeven namelijk
duidelijk
diagram
van een Kaplan
te zien dat wanneer
procent
grens is de effectiviteit
noemen.
Uit deze figuur
is
de belasting
van de ontwerp
enorm snel afneemt.
belastinggebied
turbine
is in figuur 5~2. Hieruit
wordt dan dertig procent effectiviteit
toe via het
lager
waarde de
Tot vlakbij
de dertig
nog aanzienlijk
hoog te
komt ook goed het brede
naar voren, zeker ten opzichte
van andere
typen turbines.
1
effectiviteit
in procenten
percentage
van
het ontwerpverval FIGUUR 5.2
Via het hiervoor
omschreven
"off peak" gedrag
dus mogelijk
geworden
om voor ieder verval
bijbehorende
debiet te berekenen.
dat dan ook het geleverde
vermogen
is het nu
het
Het zal duidelijk eenvoudig
zijn
uitgerekend
kan worden. Wanneer worden
nu ook bekend met genereren
productie
is bij welk verval
er begonnen
ligt de hele cyclus
van energie
vast; het genereer
schema uit hoofdstuk
moet
3 is nu
dus nader omschreven. Zoals aangeduid verval
in hoofdstuk
noodzakelijk
3 is er een bepaald
om tot een optimale
te komen.
-
21
--
energie
minimum productie
Deze noodzaak ligt in het feit dat de turbine een zeker toerental moet hebben om rendabel te kunnen werken. Het zal zelfs nodig zijn om bij een bepaald startverval een grotere hoeveelheid water door te laten dan die uit berekening via een constant vermogen omdat de genereer eenheid opgestart dient te worden. Deze methode van het opstarten wordt hier verder buiten beschouwing gelaten.
Gezien de doelstelling van dit rapport is het noodzakelijk om en verantwoorde schatting van de totale energieproductie te maken. Door in deze berekening het "off peak" gedrag mee te nemen ontstaat een betere schatting dan een sterk geschematiseerde aanpak. Bij deze laatste aanpak wordt in verband met het "off peak" gedrag een extra rendementscoefficient
ingevoerd varierend tussen 0.8 en
0.85. In dit rapport zal worden aangetoond dat deze aanpak tot te ongunstige schattingen
leidt. (zie bijlage 8.1)
HOOFDSTUK
6
ENERGIEPRODUCTIE
De berekening schematisch
BEREKENINGEN
van de totale energieopbrengst
worden uitgelegd.
zullen vooralsnog om deze parameters optimalisatie
bekend
Alle turbine
verondersteld
constanten
worden.
een bepaalde waarde
naar de maximale
zal hier
Later zal
te geven een
energieopbrengst
plaats
vinden. .:
Zoals in figuur 6.1 nog eens duidelijk het verval gedurende
de genereerperiode peilen
vul verl ies
naar voren komt is niet constant.
in meters
t.o.v. N.A.P
t
+2.59
r-:-=-
+0,205
r:=--
-1,99
.xzz: FIGUUR 6.1
Uitgangspunt
van de berekeningen
is dat het verval
in een
kleine tijdsperiode wel constant te nemen is; wanneer die tijdsperiode: .4 t klein genoeg genomen wordt dan zal dit nauwkeurig
genoeg zijn. De genereerperiode
opgedeeld
in bijvoorbeeld
Aangezien
via het "off peak" gedrag
At ook het debiet berekend tijdsinterval
m tijdseenheden
At het geleverde
worden. 23
van
binnen
kan worden
wordt dus á
t.
een tijdsstap
, kan dus per
vermogen
uitgerekend
-
..
Dit vermogen
is constant
energieproductie
gedurende
~t en de
is dus voor die periode
product van het vermogen
gelijk
en de tijdsduur
aan het
van die periode:
At.
In formulevorm
ziet het een en ander er als volgt uit:
per tijdsstap
At
met q N
geldt:
= =
het debiet per turbine aantal turbines
Energieproductie:
E
totale energieproductie
E(tot.)
per genereerperiode:
=
Er komen nu enkele
problemen
naar boven.
Ten eerste
hoe
wordt het verval berekend? Voor de buiten waterstand benaderde
getijkromme
wordt gebruik
zoals die omschreven
bijlage 6.1. Het is een gemiddelde
het jaar nog wat fluctuaties
voorkomen
,maar om een Jaarproductie
Om een uitspraak bekkenpeil
vulstroom
verliezen
te bepalen
voldoet
te kunnen doen over het maximale
worden
opgenomen. Vanwege
in de
de weerstand,die
het bekkenniveau
van de buitenwaterstand.Het
dus nooit gelijk worden ten aanzien
zodat er
wel.
ondervindt,zal
ten opzichte
in
voor zullen
moet het vullen van het bekken
beschouwing
van een
wordt
getij-kromme
gedurende
deze benadering
gemaakt
achter
de
blijven
bekkenpeil
zal
aan het hoogwaterpeil.Overwegingen
van het vullen
en de daarbij
van het bekken zijn te vinden
_._ ::::il·
_.
geinduceerde in bijlage
6.2.
Hier wordt volstaan met het poneren van het gegeven dat het verlies van 40 centimeter redelijk is Voor de waterstand van het bekken wordt een andere benadering toegepast, namelijk die van de komberging. Per tijdsinterval At wordt uitgerekend hoe groot het debiet is. Het is dus bekend hoeveel water er in de tijd
At uit
het bekken gestroomd is. Wanneer deze hoeveelheid betrokken wordt op het totale oppervlak van het bekken komt de waterspiegeldaling
van het bekken naar voren. Deze
waarde wordt dan in de volgende tijdstap constant verondersteld. Dit betekent evenwel dat er alleen een redelijke nauwkeurigheid
ontstaat wanneer
A
t klein
gekozen wordt. Het verschil tussen de beide waterstanden
geeft eenvoudig
het verval aan.
Bij de berekening van het debiet per turbine moeten parameters als de diameter, het ontwerpverval
en het
ontwerpdebiet bekend zijn. De eerste twee kunnen eenvoudigweg gekozen worden, het ontwerpdebiet
is hier -een
afgeleide functie van. Voor het berekenen van het ontwerpdebiet
is gebruik
gemaakt van de reeds eerder genoemde formule:
met ~= afvoercoefficient;
hier te stellen op 1
A
=
het totaal beschikbare doorstroomprofiel
H
=
het verval;hier te stellen op H(O)
De waarde van A is afhankelijk van de diameter van de turbine. Uit verschillende
onderzoeken en metingen aan
turbines kwam het volgende verband naar voren: De grootte van de naaf van de turbine is Er dient een reductie van de overgebleven doorstroomopening
te worden aangebracht
aanwezig zijn van de waaierbladen 0.9
,"-,c:" '_ ..'
.....
in verband met het
in de stroming groot:
Berekening
van de doorstroomopening:
A
=
2.-
De formule voor het ontwerpdebiet
Wanneer totale
2-
O.9*(1/4*~*D -1/4*<1/3*D)
parameters
=
luidt dus als volgt:
als H(O), D en N bekend zijn
energieproductie
per getijcyclus
kan dus de
uitgerekend
worden.
-;'
- 26 -
HOOFDSTUK 7
OPTIMALISATIE
ENERGIEOPBRENGST
Zoals in het vorige hoofdstuk
beschreven
is .het mogelijk
om met bekende waarden van: de diameter, antwerpverval,
het aantal en het startverval
energieopbrengst
per getijcyclus
Het optimalisatie
onderzoek
een bepaalde combinatie graat mogelijke
de
uit te rekenen.
zal zich dus moeten richten
van de parameters
energieopbrengst
parameter die vaar onderzoek startverval~
het
welke een za
leveren.De
in aanmerking
omdat deze onafhankelijk
op
eerste kamt is het
blijkt te zijn van
de andere parameters. Om de meest optimale waarde van het startverval ontdekken
is volgens het in het vorige
omschreven
rekenprincipe
energieopbrengst parameters
te
hoofdstuk
een aantal "keren de
bij het constant
houden
van de andere
uitgerekend.
Deze berekeningen
zijn uitgevoerd
waarvoor een programma parameters
geschreven
onafhankelijk
met een computer is waarbij
van elkaar
ingevoerd
warden. Vaar een uitgebreide
beschrijving
wordt verwezen
3.1.
naar bijlage
Uit dit onderzoek
met de computer
varen dat als startverval
alle kunnen
van dit programma
kwam duidelijk
2.0 meter toegepast
naar
dient te
worden. (zie bijlage 6.2). Uit bestudering
van het genereerprincipe
van bijvoorbeeld
het Severn project blijkt dat deze waarde overeenkomt
met de waarde die in die studies
wordt. Daar wordt namelijk genereren
toegepast
de regel gehanteerd
dat pas met
gestart mag worden als het verval ongeveer
gelijk is aan het halve getijverschil. Westerschelde 2,3 meter.
aardig
zou dit uitkomen
Vaar de
op een waarde van
4~58/2
=
Het aantal parameters startverval
zijn van het
met een verminderd; ............
Voor de overige, combinaties combinatie
is nu door het bekend
zijnde
D, H(ü) en N~ kunnen diverse
uitgerekend
worden en vervolgens
de grootste
energieopbrengst
Het computerprogramma
is zo ingericht
de diverse combinaties
uitrekent
gekeken
w~lke
levert.
dat de computer
volgens
de methode
zelf
zoals
eerder beschreven
en deze uitkomsten
op grootte
waarna vervolgens
de grootste waarde
en de bijbehorende
parameters
afgedrukt
worden.
In verband met het onderzoek die toegepast
moeten
energieopbrengst, het per waarde
naar de hoeveelheid
worden in combinatie
is het programma
diameter en het ontwerpverval
turbines,
met de totale
zo gestructureerd
van N de meest optimale
Voor de programma
rangschikt
combinatie
dat
van de
aangeeft.
listing en de uitvoer
wordt verwezen
naar bijlage 7.1 en 7.2. Het interpreteren overzichtelijk
van de. resultaten
gebeuren
Het verband tussen energieopbrengst volgende
kan het meest
via een grafische
het aantal turbines
is weergegeven
weergave.
en de
in figuur
7.1 op de
bladzijde.
In deze figuLir is duidelijk aantal turbines
te zien dat met een toenemend
de energieopbrengst
een steeds kleinere
waarde
toeneemt,
voor de centrale dit vraagstuk
van dit punt moeten
Het computerprogramma berekeningen
Ook de extra
worden.
de totaal
en het gemiddeld
Samen met de eerder
kosten
Later zal op
levert ook no~ de resultaten
wat het totaal te installeren
water
de
worden ingegaan.
duur van de genereerperiode, hoeveeheid
oplevert.
onder andere
geschat worden.
bouw moeten geschat
verder
een
van nog een extra turbine
meer kost dan de energieopbrengstverhoging
kosten van een turbine
met
Er zal dus in deze grafiek
e .
punt zijn waar het installeren
Voor het bepalen
echter
vermelde
dus alle ontwerpvariabelen
vermogen,
de
doorgestroomde
toerental
uitvoer
van de
aangaat.
geeft het programma
voor een turbine.
FIGUUR 7.1
grafische
presentatie
computerberekeningen.
111 QJ C
~
'M
C'(
..0
I.. :J +l rl
l'l1
~
+l
I"'(
C
rtl rtl
Z
~ <'<
E
o
~
..... "
()
..... .jJ
lil
tn C
E
(lJ
I.. .0 0.
0
(lJ OM
Ol
I.. (lJ
C
(lJ
J: 3
~
"I-
Co 'I"i
*
LIJ
....
C'( (W'\
<"'l .-., co, ..:.:....'1
o
(:n
Cl')
C'f
Q:)
'i
..
Het probleem van het aangeven welke combinaties
de
computer uit moet rekenen moet nog worden opgelost. Met andere woorden: welke variaties in de diameter en het ontwerpverval moeten doorlopen worden. Voor het aantal moet ook een redelijke schatting gedaan worden om te voorkomen dat onzinnige combinaties worden uitgerekend.
Voor het ontwerpverval zal een waarde in de buurt van het gemiddeld verval en het maximale verval waarschijnlijk ziJn.Als maximaal verval wordt hier met een ruime marge naar boven 4.0 meter geschat. Als ondergrens
(blijkt
minder belangrijk te zijn) wordt 2.0 meter aangehouden. Voor de grenzen van de diameter zijn verschillende overwegingen van belang.Allereerst
kan vooruitlopend
op de
resultaten geconcludeerd worden dat het toepassen van grote diameters een grotere energieopbrengst
geeft dan met
kleinere diameters. Gezien deze conclusie kan gekozen worden om de grootst technisch haalbare turbine toe te passen. Het toepassen van een dergelijke diameter zal tot gevolg hebben dat de funderingsdiepte
erg groot zal
ziJn.Om een indicatie te krijgen van de funderingsdiepte zijn de figuren 7.2 en 7.3 illustratief.
Een andere benadering gaat uit van een maximale funderingsdiepte.Deze
funderingsdiepte
volgt uit de
bestudering van het geulenstelsel rond het te creeren bekken.Uit de zeekaart
(detail in bijlage 2.1) kan een
gemiddelde bodemligging van N.A.P.-14 meter worden afgeleid.Als funderingsniveau
wordt hier nu N.A.P.-15
meter aangehouden. Uit combinatie van de figuren 7.3 en 7.3, uitgaande van het hierboven gestelde funderingsniveau,volgt
dat een diameter van afgerond 6
meter nog toepasbaar is.Deze waarde voor de diameter
ligt
redelijk in de buurt van de diameters die tot op heden gemaakt zijn. Ook bij vergelijking van de totale kosten van het installeren van een aantal turbines met een diameter van 8,5 meter,en de kosten bij gebruik van een groter aantal turbines met een diameter van 6 meter blijkt het verschil erg klein te zijn.
30 -
. ::::,,1
I
It---" _,
'-- , ..
-r-'
_-
.,.--
--_ ....
.. Cl:)!
..
.'
-:
I
I Cl:) .
~1 _I
~ r--<'>.if-hl
~! ."
I
."
.. ...
.'
FIGUUR:
,
...
0
-...-
7-2. Globale
afmetingen
van een bulb turbine
volgens
fabrikant:
Escher Wyss.
Maten uitgedrukt
-
in de diameter
31 -
behuizing
van de turbine
( D=1)
""':!,.., ,_I";_
w
Cl ...J W I U (J)
(\J
Q)
.j..)
bO
o o
s, U) .j..)
Cl
Q)
<:t
..c
E
Q)
(Y)
s, cU ..0
* r.
o:t
Ul Ul
~
11
..-1
..c
\D
C)
(\J
UJ Q)
(\J
..0
<,
Ul (\J
11
>< cU E
r-l •.-1 Q)
Q
0.
C 0.. c:t:~
Q)
C cU '0
Z~
U) s.....o U) .j..)r-l U)cU E cU
.j..) bO
0.. c:t: Z
r-I
0
:>
E
s... ..- C U) 1·.-1 .j..) E s... U) U) E s....j..)
Ul •.-1
h
•
r-, ;;....
U)Q)Ul
U)'OE.j..) C UJ •.-1
Q)
::;:
•.-1
.j..) C
s... ..- .j..) C U) cU U) 'O'OcU~ C '''r-l ~ ~ •.-1 0. U) c.....j..)UJ..o r-l bO U) cU C r-l r-l •.-1 cU cU.j..)s...cU EcUU)E •.-1 cU '0 ..-1 >
0.
s...
o Q)
-c C
Q)
:> Q)
bO .j..) cU cU ~
eo
0.0"I U) •.-1 s... U) ••
'OU).j..) UJ.j..)~r-l bO U) •.-1 •.-1 CE-CU)
Q)
~ ~
0
•.-1
c.... .j..) •.-1
~
0.
-s-
~ ~
0*92'2
e ..... :::I 111 e ..... 0. r-i
C
c-
111 ..... :x e
:xUl 111 3
Z
w ~ ~
W III
~U ~J ~{J~ +
+
•
I
...Q
•
I
("'l
Z
I
I
•.
t
a
.{
~u I
Ook zou het verschijnsel
cavitatie
hebben op de diepteligging uiteengezet
in bijlage
van de turbine.
de berekening
Maar zoals
door de lage
van de turbinewaaiers
van het toerental
In deze studie
kunnen
7.5 is deze factor niet van belang.
Dit is des te meer aannemelijk omwentelingssnelheid
een invloed
is,als bovengrens
(toelichting
in bijlage
op
7.6>.
voor de diameter
6 meter
gekozen. Bij de presentatie vergelijking
van de resultaten
zullen
overigens
ook de getallen gegeven
worden
voor de
diameter van 8,5 meter.De blijkt nauwelijks
diameter
zal het programma
van de diameter
van belang daar bij een bepaald
turbines het energetisch grootste
ondergrens
optimum bijna altijd
ligt;alleen
aantal
bij de
bij grote turbine
een andere diameter
aantallen
genereren.
Als ondergrens
in de 6 meter optie wordt 4,5 meter
aangehouden(in
de 8,5 meter optie: 5,5 meter).
Het aantal turbines
zal zoals eerder betoogd
verband te zien geven met de totale energie de economische
optimalisatie
van belang om de bovengrens
ter
een zeker opbrengst.
uit te kunnen voeren van het turbine
Om
is het
aantal
niet te
klein te nemen. Het is bekend
uit andere studies dat de economische
van de voor generatie halve getijvariatie Het oppervlak
bruikbare
bedraagt.
waterschijf
dikte
ongeveer
de
In dit geval dus 2.3 meter.
van het bekken is geschat
op 21,6 vierkante
kilometer. De genereerperiode resultaten
zal ongeveer
uit andere
gecontroleerd
worden
5 à 6 uur duren
onderzoeken;
(ook
later moet
of deze waarden
oo~ globaal
juist
zijn voor deze centrale).
Met deze gegevens een turbine
en de formule voor de doorstroming
is het mogelijk
om grenzen
te schatten
van voor
het aantal toe te passen turbines. De totale hoeveelheid gelijk aan de dikte het oppervlak
Q(totaal)
=
doorgestroomd
water
van de waterschijf
van het bekken.
2,3*21,6*10
~
=
43*10 ~
is namelijk
vermenigvuldigd
met
Het gemiddeld
debiet
Q(totaal)
is nu als volgt uit te rekenen
/ duur genereerperiode
of
43*10 /(5*60*60)
=
3
2400 m~
Voor het debiet van een turbine geldt bij benadering:
Voor het debiet
van N turbines
Voor het gemiddeld
dus:
verval wordt hier 3.0 meter
aangehouden. Waarden
tussen haakjes
behoren
bij de 8,5
meter optie. Als ondergrens mogelijke
voor het aantal turbines
turbines
gebruikt
worden:
zullen
zo groot
6 m (8,5 m).Voor
het
aantal volgt dan:
N =14 Wanneer
dezelfde
het benaderen
=
(8)
benaderingsmethode
van de bovengrens,
gehanteerd
met gebruik
wordt voor
making
van D
4,5 m ,volgt voor het aantal: N = 24
Later zal blijken
dat beide grenzen
niet benadert
worden
door de oplossing
zodat de invloed van deze grenzen
klein
zal zijn. Tevens
is het gezien
programma
bijzonder
het repeterende eenvoudig
nemen dan uit de schatting
karakter
om de grenzen
wijder
volgt om eventuele
- 34 -
van het te
fouten
in de
schattingen
en onverwachte
afwijkingen
te kunnen
signaleren.
Het computerprogramma
(zoals weergegeven
is dus gestart met de volgende 2~H(ontwerp)~
4.5~ D ~6.0
in bijlage
7.2)
intervallen:
4 meter
meter
14~N~24
Voor het startverval geoptimaliseerde Als tijdstap tijdstap
is in de berekening
=
waarde: H(start)
is 5 minuten
verhoogt
het rekensysteem
genomen;
2.0 meter verkleinen
de nauwkeurigheid
hetgeen
ontwerpfaktoren
tijdstap
onnauwkeurigheden
nauwkeurigheid.
duidelijk
combinatie
uit
van
genomen
onzekere
moeten
voorkomen,
zal
worden;andere
en onnauwkeurige
uit te voeren
het
energieopbrengstberekening
zullen dan ook verwijderd
niet in de berekening een berekening
van de
is dit echter niet zo van belang.Bij
maken van een nauwkeuriger
Gezien allerlei
aangehouden.
naar voren komt.
Voor het vinden van de meest optimale
een kleinere
de reeds eerder
moeten
factoren,
worden. die
lijkt het niet zinvol om
met een nog grotere
HOOFDSTUK
8
INTERPRETATIE
De uitvoer bijlage
COMPUTERBEREKENINGEN
van de computerberekeningen
is te vinden
in
7.2
Het verband
tussen het aantal
energieopbrengst
turbines
per getijperiode
en de totale
grafisch
weergegeven
in
figuur 7.1. ::
Zoals duidelijk verloop
in de grafiek
naar voren
van de energieopbrengst
bijna asymptotisch
komt is het
tegen het aantal
naar ongeveer
de waarde:
=
E
turbines 32*10
~
kWH. Deze opbrengst
vraagt echter
dus korte genereertijden. combinatie
grote aantallen
turbines
en
De kosten van een dergelijke
zullen dus zeer hoog ziJn.
Om nu een keuze te kunnen maken, worden toegepast,
zal moeten
waarde de energieopbrengst van het installeren
welk aantal
worden
geschat
zal moeten
turbines met welke
stijgen
van een extra turbine
moet
om de kosten
economisch
te
rechtvaardigen. De twee grote problemen,
die zich nu aandienen
prijs wordt betaald voor een geleverd hoeveel
bedragen
extra turbine.Het stapsgewijze maakt;de
noodzakelijk
zijn vooral
ontwerpen
deze problemen
moet worden
ontworpen
van een
onmogelijk om zowel
als kosten te kunnen bepalen. Het zal dus zijn om meerdere
varianten
(benaderings)methode
Uit een onderzoek
voor de kosten van een turbine vorm: -
36 -
door te
meer tijd zodat een
zal gaan worden.
offertes
door Rijkswaterstaat
heeft de volgende
aanwezig,
gebruikt
van diverse
helemaal
aanzienlijk
vergen dan hier voor dit rapport
turbines
en
die het
van een getijdecentrale
rekenen. Deze aanpak zou echter
andere
kilowattuur
de extra kosten van het plaatsen
hele centrale
opbrengsten
zijn: welke
van Kaplan
bulb
is een benaderingsformule beschikbaar.Deze
formule
D:Diameter
in meter
P:Vermogen
in MW
K:kosten
Inbegrepen
zijn:
in gulden
1 turbine
met generator,
regelapparatuur,
transformator,
aansluitwerken,
Opvallend
in deze formule
B.T.W.
is de grote afhankelijkheid .
tussen kosten en diameter,
en de zwakke relatie
tussen
kosten en vermogen. Dit is reeds eerder gememoreerd betrekking
tot de opgestelde
De kosten van de civiele geschat. Uit studies het Severn Project ongeveer
vermogens
constructie
betreffende
civiele
beschikbaar aangenomen
werken
kosten van de centrale de 50 procent
en die
werken
wordt
dat een derde voor het centrale
gebouw
benodigd
noemenswaardig
zullen
van het totaal
is dus voor de
wordt aangenomen
dat die niet
veranderen
meer of minder geplaatst het centrale
gebouw
wanneer
dat de helft afhankelijk
is het mogelijk
kosten ten gevolge
om een indruk
van het
van een extra turbine. wordt een formule aangeeft
:
voor
is.
Met behulp van deze gegevens te krijgen van de extra
er een turbine
zal worden. Van de 17 procent
wordt gesteld
van het aantal turbines
investering
de kosten van ondermeer
en civiele
civiele werken waarvan
Allereerst
moeten ook worden
beslaan.Van
is voor de centrale
is.De andere 33 procent
installeren
in Frankrijk.
komt naar voren dat de turbines
de helft van de totale
bijbehorende
met
afgeleid
die de extra
..
,
..
~.-
Om een vergelijking
met de jaaropbrengst
moet het investeringsbedrag bedraq per jaar.Hiervoor aangehouden.Het
omgezet
te kunnen
worden
in een bepaald
wordt het annufteiten
jaarlijkse
bedrag
aflossing.De
benadering
aan welke is toegepast
rapporten
over plan Lievense.
getijdecentrale
naar onderdelen
afschrijfduur
wordt hier verder
karaktervan
in de van de
wordt op 100 Jaar gesteld,de
differentiatie
en een
hier gebruikte
De levensduur
periode wordt zoals gebruikelijk
en
rente aandeel
in de tijd toenemende is analoog
systeem
is dus constant
bestaat uit een in de tijd afnemend
maken
afschrijf
op 50 Jaar gesteld. (een
met verschillende ,gezien het globale
deze benadering,achterwege
kosten die het extra onderhoud
gelaten;zo
en dergelijke
ook de
met zich
meebrengen) Voor de gemiddelde
rente stand wordt hier 4 procent
gehanteerd. Wanneer
nu A het jaarlijkse
bedrag
is geldt via
de formule van de annuiteit:
Met i : interest n
(4 ï. )
afschrijfperiode
( 50 Jaar
i.:
De jaarkosten
van het plaatsen
met bovenstaande vergelijking benaderd Bepalende
formule
van een extra turbine
dus te benaderen. Voor de
moet de extra opbrengst
op jaar basis ook
worden. factor
bij het kapitaliseren
de prijs die betaald
aan het al bestaande
electriciteitsproducenten tijden waardoor
net van gunstige
niet een hoge prijs in rekening hebben
als bedrijfsvoering invloed
De baten van de getijdecentrale brandstof
is
energie.De
op lang niet altijd
mag worden. Ook factoren energiepolitiek
van de opbrengst
wordt voor de geleverde
energie wordt geleverd
besparing
zijn
gebracht
en de
op de prijsvorming. zullen bestaan
uit:
kosten,vermindering
kapitaalslasten,onderhoud
en bediening -
38
-
van oude thermische
.:.
centrales. De brandstofkosten De stijging gesteld
van de brandstofprijs
op 4 procent
geconcludeerd cent zullen volgende wordt gehele baten
in 1983 bedroegen
per
worden
30 cent
worden
wordt
prijsstijging
aangehouden. Hier
met een prijs
kosten
voor
aangehouden
de andere
wordt
kan 30
de
doorberekend,
als gemiddelde
afschrijfperiode.Voor 5 cent
kWH.
25 jaar
jaar. Met deze gegevens
bedragen.Veiligheidshalve
verder
gerekend
gedurende
per
dat na 25 jaar de brandstof
25 jaar geen
wordt
12 cent
wel voor
elementen
de
van de
zal dus verder
van 35 cent
per geleverde
kWH. Uit het rapport plan Lievense
van de begeleidingscommissie
blijkt
deze berekening
geen grote
resultaat. Het enige de centrale
dat de diverse
effect
goedkopere
invloed
aangenomen hebben
is dat het
energie
voorstudie
dan
in
op het
langer
levert
waarden
duurt
voordat
thermische
centrales. Bij bestud~ring
van de computeruitvoer
totale
vermogen
schommelt
Gezien
de ervaring
kosten
lijkt
~n La Range
het redelijk
gaan van een opgesteld
om de kosten
nu aanwezig.De
resultaten
en de zwakke
met de
uit te
van 80 MW.
van deze
39 -
het
relatie
berekening
en de baten
in 'tabel 8.1
dat
de 60 en 70 MW.
om in deze
vermogen
Alle gegevens
weergegeven
tussen
blijkt
te vergelijken
vergelijking
zijn
zijn
AANTAL TURBINES VAN
-
NAAR
EXTRA KOSTEN
EXTRA OPBRENGST
in miljoen
in miljoen
in miljoen
gulden/jaar
gulden/jaar
gulden/jaar
SALDO
14
-
15
1,27
1,38
+0,11
15
-
16
1,26
1, 11
0,15
16
-
17
1,24
1,05
0, 19
17
-
18
1,23
0,82
0,41
18
-
19
1,22
0,47
0,75
19
-
20
1,21
0,29
0,92
TABEL 8.1
Conclusie:
Uit de kolom "SALDO" blijkt tussen
14 en 15 turbines
In verband
met onderhoud
hier gekozen
aan productie ongeveer
ligt. en reparaties
om 16 turbines
Uit vergelijkende
studies
dat het omslagpunt
toe te passen.
bleek dat het verlies
door onderhoud
en reparatie
2 procent zal bedragen.Dit·percentage
dient dus op de energieopbrengst te worden
wordt
gebracht.
-
4U -_.
in mindering
.Resume van de verzamelde
gegevens
Aantal turbines:
16
stuks
Diameter:
6
meter
Ontwerpverval:
3,5
meter
Totaal op te stellen
vermogen:
66~6 MW
45,5
Toerental:
Totaal doorgestroomde
hoeveelheid
water:
5,5*10
0/min
6
m
3
Totale duur genereerperiode:
280 minuten
Energieopbrengst
per cyclus:
30,8*lOi'
Energieopbrengst
per jaar:
220 GWH
-
41
kWH
BIJLAGEN
"
.
,
":.
Ji>,
.
','
I.
..
,
',:"',
/
/
i
!Ç) .-
-{";'J
::;;
I
\ \,
.. "
- _.
\ ;
.. 1
!;'
'.
_.J
-- ~.:-~.--
.
o
e ~,
N
'-031 i .:
.
~
I,
/. I
, ",,
/
~; ,
,
. . ,. ,
o
"
\
•
OR
__
•
~
_
••
__
---;''':' _.J "."
, <
:~ ui
"
"
o
N
_"----------
'" .... ,
I
,
!(
\"
'------,.:-
.
..,' ,.
'
.'
.... .. -_
BIJLAGE
3.1
OPTIMALISATIE
Voor het onderzoek is het programma
STARTVERVAL
naar het meest economische
uit bijlage
waarna het startverval
7.1 een weinig omgewerkt,
niet langer als constante
wordt ingevoerd maar met een bepaalde zeker interval doorloopt.Bij
verband tussen
startverval
constanten
startverval
Bij de hieronder
van de overige bleek
te zijn.
niet zo veel uit welke
van de andere
meest optimale
de
beide aanwezig
Het maakt dus in principe combinatie
een
berekend.
op het meest optimale
nauwelijks
stapgrootte
factoren,
Uit onderzoek naar de afhankelijkheid factoren
waarde
elke stap wordt, onder
constant houden van de overige energieopbrengst
startverval
gegeven
gebruikt
wordt
om het
te berekenen.
uitvoer
is uitgegaan
van:
M=0,3 V=0,8 N=12 D=12
m
t=10
min.
H(0)=3
m
Het omgebouwde
programma
een toenemende
verfijning
toenemende tijdstap
verfijning
is een aantal
keren gedraaid
rond het optimum.Door
bleek het noodzakelijk
om de
het startverval isO, 25 gebrui kt op het interval
interval
deze
ook kleiner te laten worden. Als stapgrootte
H(start)~2,5
m(
t=10 min.) en vervolgens
1,8~H<start)~2,2
-- 44
m(
---
t=5 min.)
met
voor
1,5 ~
0,1 op het
..... -.
de onderst~~nde
v= 0.8
t~bel h~d de volgende
aantal
startverv~l diameter
interval:
12
12
t/m
is 1.5 meter
interval:
7
7 meter
t/m
tijdsinterval
is 10 minuten
ontwerpverv~l
interVal
in meter:
3 t/m
3
bij het toepassen van een startverv~l van 1.5 meter optimale combinatie bij toepassen van 12 turbines D
(rn)
7
als startwa~rden:
(1 =o.?,
".',.
turbine
invoer gegevens
Ho
duw-
(m)
+07 ::::,54001 6. 208::::,2E
3
is de
(min)
335
totaal vermogen in mw : 63.4032 toerental
41.7464
in omw. per minuut
bij het toepassen van een startverval van 1.75 meter optimale combinatie bij toepassen van 12 turbines D
(m)
Ho
(m)
'.'
totaal vermogen in mw: toerental
duur
(kwh)
356654
<'
7
E
5.992:,5E+07
(min)
325
65.8439 42.9742
in omw. per minuut
bij het toepassen.van een startverval van 2 meter optimale combinatie bij toepassen van 12 turbines D
(rn)
Ho
(m)
7
359673
toerental
duur
E (kwh)
totaal vermogen in mw:
5. 59335E+07
is de
(min)
315
68.5091
in omw. per minuut
45.7523
bij het toepassen van een startverval van 2.25 meter optimale combinatie bij toepassen van 12 turbines D
(rn)
7
Ho
(rn)
E (kwh)
359434
3
is de
is de
dLILlr(min) 5.4049E+07
315
totaal vermogen in mw : 68.4635 toerental
in omw. per minuut:
47.2842
bij het toepassen van een startverval van 2.5 meter optimale combinatie bij toepassen van 12 turbines D 7
(rn)
Ho
(rn)
<'
-'
totaal vermogen
E
(kwh)
357033
a
(m·t3)
5.21046E+07
in mw : 68.0064 - 45 -
duur- (min) 315
is de
de
onderstaande
v=
(J.
tabel
hdd
M
= 0.:::.
8 .._..-
turbine
i n t er va r :
aantal
startverval diameter
de volgende
12 tlm
interval:
7 tlm
is 5 minuten
ontwerpverval
interval
Ho
in meter:
3 tlm
3 van
in mw
in omw.
Ho
toerental
per
42.9359
minuut
in mw
in omw.
van 1.9 meter 12 turbines duur
Ho
(rn)
(rn)
7
per
43.4727
minuut
bij het optimale
in omw.
Ho
(rn )
(m)
3
per
E
toer-ental
bij het optimale
7 totaal
5.75831E+07
is de
(min)
317.5
minuut:
44.0492
357574
in omw.
van 2.1 meter 12 turbines duur
(kwh)
totaa 1 ver-mogen in mw
(m)
duur
E (kwh)
toepassen van een startverval combinatie bij toepassen van
7
o
van 2 meter 12 turbines
ver-mogen in m"'l: 67.6774
toerental
D
(min)
: 67.4155
358126
totaal
is de
317.5
5. 82789E+07
bij het toepassen van een startverval optimale combinatie bij toepassen van D
(min)
: 67.0558
356741 vermogen
is de
317.5
E (kwh)
(m)
7 totaal
1.8 meter turbines
5.88818E+07
bij het toepassen van een startverval optimale combinatie bij toepassen van (rn)
12
duur '.54837
totaal vermogen
D
startwaarden:
7 meter
(rn)
7
toerental
als
12
bij het toepassen van een startverval optimale combinatie bij toepassen van ( rn)
gegevens
is 1.8 meter
tijdsinterval
D
invoer
3
(m)
: 68.6541
per
E
44.8844
minuut
van
2.2 meter
12 turbines duur
(kwh)
357918
ver-mogen in mw
(min)
312.5
5.61525E+07
toepassen van een startverval combinatie ~ij toepassen van Ho
is de
5.52816E+07
: 68.7203 -
46 -
312.5
(min>
is de
Bij vergelijking
van
energieopbrengst
blijkt
maximum
getalwaarden
dat bij H(start>
=
2 meter
van de het
ligt
Uit de laatste nu bekend gezien
de onderstreepte
uitvoer
is met een
de invoer
kan afgeleid
nauwkeurigheid
en het
doel
worden van
nauwkeurig
dat dit maximum
10 cm hetgeen genoeg
gevonden
wordt. In het vervolgens de resterende constant
uitgevoerde
parameters
gehouden
optimalisatie
zal de waarde
onderzoek
van
van H(start>
worden.
.:.<
- 47 -
BIJLAGE
4.1
BEPALING
BESCHIKBAAR
Voor deze bepaling Nederland
OPPERVLAK
is gebruik gemaakt
n~ 1535 bijgewerkt
dit dat een vierkantje eenvoudigweg benaderd
van de zeekaart
tot 28 september
Op deze kaart is een raster gelegd cm in beide richtingen.Met
BEKKEN
1984.
met een maaswijdte
de schaal
van 1:25000
van
betekent
2
0,25 km representeert.Door
vierkantjes
te tellen
kan nu het oppervlak
worden. Langs de randen moeten
restvierkantjes
-". <
geschat worden. In eerste
instantie wordt het oppervlak
lijn langs de rand van de platen voor de constructie breedte
bepaald
binnen
van Valkenisse.Daarna
van dijken een strook
de wordt
met constante
afgetrokken.
Het totaal aan vierkantjes: Het oppervlak
is dus:
91,8
91,8*0,25=23
km~
De aan te leggen dijk heeft een opgemeten cm, wat overeenkomt km.Deze waarde
met een werkelijke
is inclusief
lengte
lengte
van 55
van 13,8
de centrale-behuizing
en
inlaatwerken. Als dijkhoogte
wordt in deze fase nog springvloedhoogte
meter in verband met windopzet De dijkhoogte
+1
aangehouden.
wordt dus :N.A.P.+2,98+1,O=N.A.P.+4
meter
NAP.De dijken hoeven dus maar 4 meter boven het huidige platenniveau
uit te komen.BiJ
toepassen
van dijken
met aan
beide zijden een helling van 1:3 en een kruinbreedte wordt het horizontale 13,5+2+13,5=29
ruimtegebruik
op laagwater
niveau
m.
In verband
met de bewegelijkheid
de Schelde
is het raadzaam
van het geulenstelsel
om een groot voorland
passen. Het ruimte gebruik van de centrale zal groter zijn dan 29 meter;dit karakt~r
van
toe te
en inlaatwerken
wordt hier
verwaarloosd. Hier wordt voor de eenvoud globale
van 2 m
van deze bepaling
en gezien
het
de strookbreedte
gesteld
op 100 meter. Het oppervlak
van de strook is dus:
Het netto beschikbare
bekkenoppervlak
13,8*0,1=1,4 wordt dus:
km
% 2-
21,6 km.
"-"BIJLAGE
6.1
DISCRETISATIE GETIJKROMME
PUNT
GEMETEN WAARDE
NAP
TIJDSTIP
TIJDSTIP
in mm
in cm
in mm
in min.
1
71,5
-199
2
69,5
O~O
-193
°2,5
13,9
C"
30,5
"T <»
65,5
-182
c~!'_,
4
57,5
-160
9,0
50,0
C"
..J
42,5
-118
14,0
77,7
6
0,0
0
32,5
180,4
7
24,0
67
40,5
224,9
8
69,0
192
50,5
280,4
9
84,5
235
56,0
310,9
10
90,5
252
60,0
333,1
11
93,0
259
62,5
347,0
12
91,5
255
65,0
360,9
13
88,5
246
67,5
374,8
14
79,5
221
72,5
402,5
15
0,0
100,0
555,2
16
44,5
-
° 124
116,5
646,8
17
65,5
127,5
707,9
18
70,0
- 182 - 195
130,5
724,5
19
71,5
- 199
134,5
746,8
Tussen de tijdstippen uit de bovenstaande tabel wordt de kromme benaderd door een rechte lijn tussen de omliggende tijdstippen.
-
4;:-:;
._.
~'
·
C
E
E
f;
- .....
o
--
i - -: - "' tI·
...0 11
E E ~l
.....
o M
.. .. L
j
0 i:
> o
o
.. :-
....,
.. \ ~ - --:
- '" "
>
o
3: r
/
<,
-
7: UJ
cr
::
-------- -- ___
-; c
-
- '",
.--.-......_
\
- 50 -
I I
--~ -- --
-U'>
,
BIJLAGE
6.2
HET VULLEN VAN HET BEKKEN
Algemene
formule
'3
met: Q: debiet mis m: afvoercoëfficient A: doorstroomoppervlak g: zwaartekrachtsversneling h: verval Het vullen geschiedt
door het openen van inlaat
het openen van de turbine
openingen
vaan stand gezet worden.De
vormgeving
wordt hier niet uitvoerig literatuuronderzoek afvoercoefficient: openingen
in
behandeld. Uit
blijkt
constructief
m=1,3 haalbaar.Voor
debiet
de waaiers
van de inlaatwerken
wordt m=l,l aangehouden.De
totale instroom
waarin:
waarbij
werken en
een de turbine-
formule
voor het
wordt nu:
2
0,63*D: het oppervlak
van de turbine-
doorstroomopening
is met een diameter
D
N: het aantal turbines A: het totale
doorstroom
oppervlak
van de
inlaatwerken.
Bij eenzelfde veranderende
aanpak als bij het genereer verval gediscretiseerd
verondersteld
worden op een bepaaald
interval.Wanneer
A bekend
debiet uitgerekend dus bekend
kan het
en constant
(klein>
verondersteld
wordt
kan het
worden. Aan het eind van het interval
hoeveel water
voor de volgende
worden
proces
ingestroomd
is. Het bekkenpeil
stap kan dan berekend -
51
worden.
is
Met invulling van de numerieke waarden: D=6 en N=16 wordt de formule voor de bekkenpeilverhoging(bpv>:
In eerste instantie wordt voor de duur van de vul periode aangenomen: Start:wanneer buitenpeil gelijk is aan het bekke~peil.Niveau
bekkenpeil uit turbine
optimalisatie onderzoek. Eind: wanneer buitenpeil gelijk wordt aan bekkenpeil."
De absolute waarde van de startgrens kan nog enigzins aan verandering onderhevig zijn door het verschuiven van de optimale energieopbrengst
i.v.m. het niet bereiken van de
maximale buitenwaterstand
in het bekken.
Met behulp van de hierboven omschreven formules is een eenvoudig computerprogram~a
ontworpen om het rekenwerk te
verrichten. Uit deze berekeningen
volgt een verband tussen
doorstroomopening en het achterblijven bekkenpeil.Resultaten
van het
en coclusies zijn te vinden in
bijlage 6.3.Bij de berekeningen
is de getijkromme op een
zelfde wijze in het programma opgenomen als bij het generatie programma. Gezien het feit dat het inlaten van water zowel door inlaatwerken als de turbines geschied doet zich de mogeljkheid voor om op verschillende
plaatsen water in te
nemen. Voordeel is dan dat het getijverschil tussen Hansweert en Bath optimaal gebruikt kan worden. In de energieproductie berekeningen
is dit verdisconteerd
een vermindering van het verlies ten gevolge van het vullen.
- 52
door
10 Cl_EAF: 20 DIM T(32) :DIM H(32) 30 HlF'UT"startopper-vl ak te" ;0 40 INF'UT bovengrens opp. E 45 HlF'UT" 'I ar i atie i nop p. ";F 50 HWUT"aantal ti .i o s t ap p eri!"; R 55 GOSU8 1500 60 5= l 7'l 70 U=S/R 85 FOR A=D TO E STEP F 86 8=-0.31 95 M=O 96 c=o 100 T(O)=552.4+0.5*U 11
11
;
l
101 LPF:INT 102 LF'RINT 104 LF'RIN T "0 p p e t- v 1a kis ";A 105 LPRINT 106 LPRINT 110 GOSU81300 115 IF B}H(O) THEN 180 120 V=H(O)-B 130 Q=(5.76*A+1996)*SOR(V) 140 C=O*U*60!(21.6*10 6) 150 M=M+C 155 8=t1-0.31 160 T(O)=T(O)+U 170 GOT0110 180 LPRINT"ma:-:Ïmum bekken peil is ";M-0.3;"meter190 NEXT A 200 END 1300 K=12 1310'IF T(0)}T(K+1) THEN 1350 1320 GOTO 1400 1350 K=K+l 1360 GOTO 1310 1400 T (29) =T 0:::) 1410 T(30)=T(0) 1420 T(31)=T(K+l) 1430 H (29) =H (n 1440 H(31)=H(K+l) 1450 H (0) = CT (30) - T (29) )* (H (31 )-H (2'1') )/ CT (31 )- T ( 29) )+H (29) 1490 RETURN 1500 T(1)=0 :H(1)=2.59 1510 T(2)=13.9 :H(2)=2.55 1520 T(3)=27.8 :H(3)=2.46 1530 T(4)=55.5 :H(4)=2.21 1540 T(5)=208.2 :H(5)=0 1550 T(6)=299.8 :H(6)=-1.24 1570 T(7)=360 :H(7)=-1.82 1580 T(8)=377.5 :H(8)=-1.95 1590 T(9)=399 :H(9)=-1.99 1600 T(10)=412.9 :H(10)=-1.93 1610 T(11)=429.5 :H(11)=-1.82 1620 T(12)=449 :H(12)=-1.6 ló30 T(13)=476.7 :H(13)=-1.18 1640 T(14)=579.4 :H(14)=0 1650 T(15)=623.9 :H(15)=O.67 1660 T (1b) =6-79.4 :H (16) = 1.92 1670 T(17)=709.9 :H(17)=2.35 1b80 T (18) =732.1 :H (18) =2. 52 1690 T(lq)=746 :H(19)=2.59 1700 T(20)=759.9 :H(20)=2.55 1710 T(21)=773.8 :H(21)=2.46 1720 T(22)=801.5 :H(22)=2.21 1730 T(23)=054.2 :H(23)=0 I " -+0 ;::;:ETUF;~l A
IO
~".~,-""'7
BIJLAGE
6.3
VULLEN VAN HET BEKKEN: BEREKENINGSRESULTATEN
DIAMETER
OPPERVLAK
TURBINE
DOORSTROOM
BEKKENPEIL
OPENING t.o.v. NAP in
m
in
m
in
m
6
200
1~75
6
250
1~85
6
300
6
35()
1~93 2,01
6
400
2~08
6
450
2,14
6
500
2~19
6
550
2,24
6
600
2,28
6
650
2~31
6
700
2~35
6
750
2~38
6
800
2,40
6
850
2~43
6
900
2~45
6
950
2,47
6
1000
2,49
DIAMETER
OPPERVLAK
TURBINE
DOORSTROOM
BEKKENPEIL
OPENING t.ó.v. NAP in
m
in
m
in
m
8~5
200
1~83
8~5
250
1,91
8~5
300
1~99
8,5
350
2,06
8,5
400
2,12
8,5
450
2,18
8,5
500
2,23
8,5
550
2,27
8,5
600
2,31
S,5
650
2,34
8,5
700
2,37
8,5
750
2,40
8,5
800
2,42
8,5
850
2,45
8,5
900
2,46
8,5
950
2,48
8,5
1000
2,50
çc: _ 1 .• -
~. _
..::..::
rii
~ ()
~ " ....
>L I]J
0. 0.
0 E 0 0
~ ~
L +J
"
L
IJl 0 0 "'0
<:J <:J (h
~ rii rii +I
0 I()
~
<:J
<:I
'<)
I Q
..,~
I I I
~ ~
~
I I
\:)
~.., ()
I
()
C'l
<::) (:)
<'t
0 ('r)..
1-
en
lil
~ ...
Ç)
rii rii
a.
.....E
I]J
· · · >·
~~
...... 0
Il.
i-
1-
~
..... I]J
C
Z
·
..::.::
_',
~
0
r1l
I]J
L
+J
.0
......
+
IJl L I]J
+I I]J
E
c .....
:.)
~i_")
..-
r_
N
E
c llJ
.:.:: L llJ
:s:
+I rii I'(j
.......
c .....
Het verband
tussen
vulverlies
bekend. Als aanvaardbare 40 cm redelijk (450 mi).Bij
geacht.De
keuze
het toepassen
eenheden
wordt
doorstroom van
van de doorstroomopening: dergelijke
en doorstroomopening hier
een verlies
opening
inlaatwerken m
2
, zijn
is nu
is dan
van
500 mZ
met afmetingen 10 van
nodig.
.~
-~-
BIJLAGE
7.1
STRUCTUURSCHEMA
Het computerprogramma beschrijven
door
structuurschema programma andere
een
het meest
structuurschema.
zijn
alleen
die voornamelijk
hebben. Voor
wordt
verwezen
naar
Lijst
van gebruikte
de uitleg hoofdstuk
bevat
6.
symbolen:
tl ..I(!'-.' 'f'
t: tij ds f>'3.p turbines
D: diameter H(O):
ontwerpverval
M: ontwerpconstante
turbine
V: ontwerpconstante
turbine
E: energieopbrengst f: functie
van Fay
nog veel
van de diverse
S: startverval
N: aantal
van het
and Smachlo
- 58-
meer
een administratief
H: verval
T:
overzichtelijk
In het
de hoofdlijnen
weergegeven. Het programma
opdrachten
karakter
laat zich
formules
invoeren
variabelen
berekening H
zolang
verval:
<S
H
dan
T=T+ Ll t
H
bereken voor
N=14
tot
24
voor
D=4,5
tot
6 stap
1
stap
0,5
H(0)=2 tot 4 stap
voor
0,5
H> M*H (0)
zolang
E
bereken
bereken met:
met:
/_
E
V
(-:l) i'Iè
Sommeer-:
.rttr: V I-Yflo
E
T=T+~t
sorteer d ruk
bereken
H
opslaan:
i'f,D,H(O)
,S
E op grootte
af E e n bi.j b 2 ~ 0 r"2:1 d e g- i' 0 ct h e d e n :
~j,
Cl,HO)
1 (I 2(1
CLEI:'1F, F'r,INT"pr-ourammc:, e n er o i o ophr-E'rHJ,c,t" ~:,(l I I'JF'UT" '1=" ; I) 40 I NF'LJT" m=" ; 50 INF'Ul"stê:\rt\-Jë\êlrcje [Jl,ë\met:!?rin rnf!tc:r";D 5 5 I f'JF' UT" boven Cl ren s ei 1 ë\ mE' ter i sin mf~ t~ e r " ; E
LF'RHH CHR$(9) "de onderstr .. ande t.=.ü)el had d e volgende invoer ar tt.-Jaarden: " 10<:" LF'R I NT IlO LF'RI~HCHR$ (9) "'1="; "rn=!' ; M 119 LPRINT ... 120 LF'RINTCHR$(9) "turbine ë\antal inter-vë\l:";Z;"t/m";AA 129 LPF:INT 1 ~,(I L F'R UH C HR $ ( 9) "5 t art ver val is"; S; "rnet er" 139 LPF:INT 1. 4::, L F'RIN T CHF:!, ( 9) "d i 3. met er int e t- v a I : " : D" t / m" B 8 : 1 46 LP F: INT; "rn et er" .. 1.4'7' LPF: I NT 1 50 LP R aH CHR $ ( 9) tij d 5 int e r val is"; U; "m i n Ll ten" 160 LF'F: I NT 1. 65 t., P F: aH C H R $ ( 9 ) " 0 nt \01'2 r p ver 'I a 1 i fl t r::~r v ,..1 i n met e t-: " ; A " t / rn" ; CC 170 LPF:INT 176 LPF:aH 177 PP=(I+(CC-A)/EE) :t(1+(88-0)/DD) 178 DIM G(PP):OIM J(PPl: DIM Y(PP) 179 DIM O(PP):DIM P(PP) lBO DIM R(300):OIM U(30(» :DIM S(PP) 181 DIM L(PP):DIM T(31):DIM H(31) 185 GOSUB 1500 1.90 FOR I=Z TO AA STEP 1 193 FOR W=l TO PP STEP 1 1.94 G(W)=(>:S(W)=O 195 J(W)=(>:L(W)=O 1.96 Y(W)=(>:O(W)=O:P(W)=O 197 NEXT I;J 1.99 \,IJ=l 200 FOR 0=0 TO B8 STEP DO
r',
v.
11
210 4(1() 40:; 406 41 (l 411 412 413 414 415 416 417 42() 43(1 441) 45(1
FOR P=A TO CC STEP N=O.6:::,*0'··'2 ' LL=2t.9. 81 iF' 8=2.59 - 0,35 C= I :t.nI:SOF: (LU ,) =() G=O UU=(l vJvJ=(l FOF: TT=1 TO 3(H)/U U(TT,=(l NEXT TT T«(I)=I) H (I) =2.59 R=8-H«l) I F F: =S THEt'1 48(1 46 (l T ( () T ( I) ) + U 470 GOSUB 131)(1 475 GOTO 440 48() X=T (I) 481 T(0)=T(0)+0.5~U 48:::: GOSIJE< 131)(1 4q~ TT=t 4':JS F: (TT) =S-H (I)' :l'~(··
EE
=
T'=-
=
---i
=,'-1,=
"T""_~,:
S4t)
gegevens
als
11) GOTD /01 I F F: ( TT) <' = V F' TH E I'J 6 o 0 F=F'/ R (TT) Q==F:tC:t60:tU E=O.002S*O*R(TT) GOTD621 , ,00 F=VA(-3/2)*(R(TT)/P)A(I/2) O::::F':tC*U*60 ,1 20 E=O.002S*O*R(TT) :;:1 U(TT)=2SS*R(TT)A(.5)/(O/(I*Ut60) A ,40 B=8-0/(21.6*10 6) is ",B 41 LF'RINT"bekkenpeil 50 G=G+E bO J=J+O ,70 T«l)=T(O)+U Y=T«(l)-X GOSUB 1::::,00 TT=TT+l ,85 R
*
40
°
'04
o
)A(.4)
(t,.J) =0
p (l.J) =F' GOSUB 900 S (\11) =UU l'J=\lJ+ 1 r2(l NEXT F' ':'::0 NEXT 0 GOSUB 1000 t oep assen van 11 ; I; ..turb i n e s is" "optimale combinatie bij ':'::6 LF'RnlTCHF:$(9) '37 LPRINT o (m""'3) 11 ; 11 duur E (h'Jh) 11 ; 11 0 ( m) 11 ; 11 Ho (rn) 11 ; 11 100 L F' RIN T C H R $ (9)" n) " 105 LF'RINT 106 LPF: INT nOL PF:INT CHR$ ( 9 ) 0 ( 1) TAB ( 17) F'( 1) TAB ( 25 ) G ( 1) TAB ( 35 ) J ( 1) TAB ( 5 1) Y ( 1 ) lil LPRINT:GG=G(I)*.001*60/Y(I) 312 LF'F:INTCHF:$ (9) "totaal vermogen in ml--J:"; GG 313 LF'RINT:LF'RINT
'05 'Ob '07 '08
314 315 316 31 7 3::',0 340
L F'RIN TCHF:$ ( 9) 11 toe ren tal i nam LF'R I NT LF'RINT LF'F:I NT NEXT I END i!)(J FOF: I 1=6 TO Y (\IJ) /U-6 STEP 1 ilO Wvl=vJ\!I+U( I I ) 120 NEXT I I i30 UU=WW!(TT-12) 760 RETUF:N 10()() f=-m;: f:J::=1 TO F'F'-1 1010 IF G(l»=G(l+KK) THEN 1100 10:0 G(l)=G(l+KK) 1 (J."'~:(' J ( 1 ) =J ( 1 +KK) l04() Y(l)=Y(l+KK) 1050 0'; 1 ) =0 ( 1+Kf:::) 106') F' ( 1 ) =F' ( 1+KK ) 1. 080 S ( 1 ) =5 ( 1+f:]:::) 11(11) NEXT KK 111 o F:!::TUF:~I 13(1(1 K=1 1310 IF T((1) :TO::+1) THEN 1350 13 ~I) GOTO t 400 13:;0 f:, =K + 1 136(1 GOTD 1310
loJ •
per
-,
61.
min u Ll t
--
:
11 ;
S ( 1)
1400 T(29)=T(I::) 1410 T(30)=T(0) 1420 T(31)=T(K+1) 14::'0H(29)=H(f:::) 1440 H(31)=H(f:::+1) 1450 H co = (T (30) -T (29) ) (H (31) -H (29) )/ T(3)=27.8 :H(3)=2.46 1530 T(4)=55.5 :H(4)=2.21 1540 T(5)=208.2 :H(5)=0 1550 T(6)=299.8 :H(6)=-1.24 1560 T(7)=360 :H(7)=-1.82 1570 T(8)=377.5 :H(8)=-1.95 1580 T(9)=399 :H(9)=-1.99 1590 T(10)=412.9 :H(10)=-1.93 1600 T(11)=429.5 :H(11)=-1.82 1610 T(12)=449 :H(12)=-1.6 1620 T (13) =476. 7 :H (13)=-1.18 1630 T(14)=579.4 :H(14)=0 1640 T(15)=623.9 :H(15)=0.67 1650 T(16)=679.4 :H(16)=1.92 1660 T(17)=709.9 :H(17)=2.35 1670 T(18)=7::::,2.1 :H(18)=2.52 1680 T(19)=746 :H(19)=2.59 1690 RETUF:N
*
BIJLPl,E r i..
'--'
V==o.
t
1 j
on
t
7 .3
)'
cJ S
1
n t
\·H':
r
p 'I i': t-
C' r
op t i rn a le D
(rn )
'/ .-, lIS ë\
\I
5 mln
int
1
Ho
E
6 totaal
C'
'':;''
...J
vermogen
in
in omw.
optimale
combinatie Ho
(m)
combinatie
optimale
o
(rn )
(rn)
46
toepassen
van
16 turbines
277.5
5.48752E+07
46
minuut
toepassen
van
17 turbines duur
(kwh)
is (min)
277.5
5.70245E+O] 67.4946
in mw per
minuut
bij (kyJh)
315743 vermogen
is (min)
: 66.5746
bij
E
is
282.5
::'_ 29204E+07
minuut
oer
combinatie
6 totaal
\lan 15 turbines
d uur: (mi n )
312163
in omw.
Ho
287.5
46
toepassen
bij
E
(m)
vermogen
toerental
(min)
64.!t'+1
per
..:;.
totaal
duur
(kwh)
in mw
optimale
6
14 tLlt-bines is
5.08104E+07
~S07907
tn omw.
Ho
4
duur
toerental
(rn )
an
m
( rn)
totaal vermogen
o
v
t /
(m"'3)
minuut
ml'J
-eC' '':' • ...J
6
o
303410
toerental
o
2. 5
toepassen
bij
E
( rn)
-
E' r:
in mI.., 62. 156:::.
in ornw. per
Ho
rn E' t
(kl-Jh)
combinë\tie
(rn )
n
2978:::.2
C'
t o t aa I vermogen
optimë\le
i
e bij
'~" J
toerentë\l
1
C? t- '121
(m)
t ('rI
U
c ornb i n e t i
-r-
6
o
=0.:::.
M
EJ
45
toepassen
o
van
18 turbines
(m····3)
5. 91)ó8.3E+(>7
in m\<J: 6C,'.5::t5
dLIur 272.5
is (rn
in)
optimale combinatie bij toepassen van 19 turbines D
(rn)
6
Ho
(m)
E
(kwh)
duur
317643
3·
6.06246E+07
is
(min)
267.5
totaal vermogen in mw : 71.247 toerental in omw. per minuut
optimale combinatie D
6
(rn)
Ho -:r o_'
(m)
E
45_
bij toepassen van 20 turbines (kwh)
duur
318802
6.20423E+07
totaal vermogen in mw : 72.8691 toerental in omw. per minuut
44
- 64 -
is
(min)
262.5
de onderstaande
tabel
had
de volgende
turbine
aantal
diameter
interval:
8 t/m
interval:
6 t/m
is 5 minuten
ontwerpverval
interval
optimale
combinatie
Ho
(rn )
(m)
8.5 ve ....mogen in
in omw.
optimale
combinatie
(m)
8.5
bij
Ho
toepassen
m!.-'-J
duur
in omw.
optimale
combinatie
(m)
3
minuut
bij
272.5
3S
toepassen
van
9 turbines duur
5. 92143E+07
per
minuut
bij E
optimale
combinatie
(min)
272.5
3~
toepassen
van
10 turbines duur
(kwh)
t.o t a al ve .... moge~ in mw
in omw.
is
: 69.5741
is (min)
262.5
6.21911E+07
318980
toerental
(min)
67.4677
:
per
is
8 turbines
5.43256E+07
315983
toerental
8.5
~an
(m)
""< ,_,
Ho
2 t/m 4
E (kwh)
totaal ve ....mogen in mw
(rn )
15
in meter:
306416
toerental
D
startwaarden:
8.5 meter
tijdsinterval
D
als
is 2 meter
startverval
totaal
gegevens
11= 0.3
V=O.8
D
invoer
: 72.9098
per
34
minuut
bij
toepassen
van
11 turbines
is . ":.:
D
(m)
Ho
(m)
8.5
E (kwh)
toerental
optimale D
(;TI'
6. 24952E+07
322133
totaal ve ....mogen in mw in omw.
minuut
bij -
(min)
272.5
: 70.9283
per
combinatie
duur
36
toe~3s3e~
(!.-: ',...lh ~
- 65 -
V3n
12 turbine~
is
8.5 totaal vermogen toerental
optimale D
in omw.
vermogenin
toerental
optimale (rn)
8
Ho
duur
optimale
combinatie
toepassen
van
14 turbines
is (min)
6.80534E+07
per
minuut
bij
toepassen
van
(m)
15 turbines duur
2
totaal vermogen toerental
bij
in ml'J: 77.2499
in omw.
c· 8 .J
(min)
3J
minuut
325093
toerental
Ho
is
262.5
duur
2.5
(rn )
6. 43825E+07
(rn )
totaal vermogen
13 turbines
: 74.1028
per
combinatie
van
(kvJh)
mw
in omw.
34
toepassen
324200
totaal
D
minuut
bij E
(m)
257.5
: 75.8932
per
combinatie Ho
(rn )
in mw
8
D
6.66527E+07
325708
328095 in mw
in omw.
per
6. 39689E+07
: 72.2412 minuut
41
- 66 .-
272.5
is (min)
BIJLAGE
7.5
CAVITATIE
Bij drukverlaging
in een stroming,
zoals het geval
plaatse van de waaiers
van de turbine,
de druk zo ver afneemt
dat de dampspanning
wordt.Dan
zullen
in de stroming
het weer imploderen aanliggende
bestaat
"bellen"
de kans dat
bereikt ontstaan
een grote aantasting
is ter
die bij
van het
metaal veroorzaken. In dit geval dus een grote
corrosie van de waaiers. Dit verschijnsel te worden.Een
dient natuurlijk
methode
om het gevaar
dringen is het dieper van de turbine
zoveel
mogelijk
van cavitatie
onder de laagste
as. Met andere woorden:
waterstand
vermeden terug te situeren
de waterdruk
verhogen. Door een aantal onderzoekers een laboratorium.Uit hieronder
het onderzoek
weergegeven
met:
is hieraan
tijd besteed
in
van D. Thoma volgde de
formule
H(s): hoogte
turbine
as boven beneden
waterstand B: barometrische
druk,hier
te stellen
op 10
meter waterkolom ~: getal van Thoma H: verval
over turbine
Het getal van Thoma heeft een verband toerental
van de turbine.
Er zijn diverse waarvan enkele Mosonyi
met het specifieke
benaderingen in grafiek
van dit getal beschikbaar
vorm, andere
(lit 3) zegt hierover:
- 67 -
in formule
vorm.
3
a: == ~/Af(O_28
+
nes): specifieke
met:
n
Defenitie
*(/(1:) }
66~
toerental
P: vermogen
(pk)
H: verval
(m)
van het specifieke
Het specifieke toerental
toerental
toerental:
toerental
van een turbine
van een geometrisch
met een zodanige meter precies
grootte
is het
gelijkvormige
turbine
dat bij een valhoogte
een vermogen
H=l
P=l pk wordt geleverd
(1pk = 0,75 kW ) Met de hierboven uitgerekend
gegeven
worden
wanneer
bekend zijn. Deze gegevens programma
Berekening
formules
kan de asligging
het toerental worden
verkregen. Zie hiervoor
en het vermogen
via het computer bijlage
7.3
nes)
Bij maximaal
verval de meest ongunstigste
gegevens: P=5 MW =0,665*10 n=46
pk
g /min.
H=3,5 m n(s)=784
G/min.
h(s)~10-1,1*3,5=
6,1 m
- 68 -
situatie
."".
De turbine-as boven
mag dus niet
hoger
de laagwaterstand.Deze
andere
eisen
ten aanzien
turbine.Het
is snel
op die hoogte
geplaatst
het hoogwaterniveau
dan 6,1 meter
is niet
relevant
van de diepteligging
in te zien
wordt
h(s)=
eis
liggen
uitkomen
2,06+6,1
dat wanneer
gezien
van de
de turbine
de top van de bladen hetgeen
boven
ontoelaatbaar
=N.A.P.+4,05
as
is:
m
0,5*D=3m
hoogste
punt
turbine
hoogwaterstand:
waaiers:
N.A.P.
+2,59
Voor de hoogteligging
van de turbine
cavitatie
van belang.
Andere
gevaar
eisen
niet
N.A.P.
+7,06
m
m
as is dus het
zijn
turbine
altijd
geheel
onder
water
inclusief
voldoende
onder
laagste
veiligheidsmarge. uiteinde
zuigbuis
waterstand.
Toelichting
In verband
met de grote
is het wenselijk geleidelijk
zijn
divergentiehoek zuigbuis
te laten
minimaal
van
toegepast
houden
die een
voorgaande twee
bij het
toepassen
langzame
de zuigbuis
te houden
een en ander
zo
van een
dit
doel
verwijding
ook
om de uitlaat
waterstand
principe).Het
Deze
vanuit
water
~erlopen.
bij de uitstroming
is het gunstig
de laagste
van het
15 a 16 graden. Voor
de doorstroomopening.Om laagwaterkant
en de uitstroomverliezen
om het uitstromen
mogelijk
De verliezen
debieten
wordt
geeft
(soort
van
aan de
de verliezen 0,75
de
tot
klein
1 meter
te
onder
tegendruk
is experimenteel
bepaald
in
onderzoeken. eisen
funderingsdiepte
zijn
weergegeven
in de beschouwing
in figuur wordt
7.3
waarbij
opgenomen.
de
BIJLAGE
7.6
TOELICHTING
In het toegepaste berekend Warnick
BEREKENING
computer
TOERENTAL
programma
via de empirische
wordt het toerental
formules
van Gladwell
and
( lito 11 ). L /l
H
ft
(ij
IV
:,'
·bn:
Hierin is:
H: dimensieloze
verval factor
N: dimensieloze
snelheisfactor
h: verval
(
m)
g: zwaartekrachtsversnelling
Enig omwerken
q: debiet
(m3/s)
n: toerental
(rad/s
levert:
IJ (t) 71
2(1
;.
Cf
;m r~ IJ
77
==
255
(i)
Met behulp van deze formule berekend.De
waarde
'lad/s
(!-J
is per tijdstap
in de uitvoer
de eerste 6 en de laatste
niet voor een tijdstip
is het gemiddelde
6 waarden
verband met grote afwijkingen.Het
het toerental
verwaarloost
gemiddelde
waarbij
zijn in
geldt dus
binnen een half uur na de start of
voor het einde van de genereer
periode.
'.
_'.-
Nog enkele
opmerkingen
De afmeting afmetingen gedacht
aan
van de bulb.Waneer
het vermogen
even
is dit niet
moet bij
mogelijk.Dit
te passen.De
worden
kosten
niet
geven
Binnen
geacht
dit onderzoek
beeld:
een snelheid
wordt
er verder
het toerental
geen
De resultaten
van het computer
0/min.) onredelijk.
lijken
beperking
gezien
de bulb
hetgeen
toe wordt
binnen
dit
wordt.
oplegt
over
van 65
van 225 van uit voor
programma
de hierboven
afmeting
de grootste
met een toerental met
van
toenemen.Hier
betreden
gegevens
het volgende
diameters
de diameter
zal waarschijnlijk
dan echter
verzamelde
draaien
constant
een versnellingsmechanisme
terrein
wenselijk
Uit de literatuur
(ong. 5,5m)
door
de
toerental
de afmetingen
probleem
zullen
het werktuigbouwkundig
kleinere
een afnemend
toenemen. Door
kunnen
toerental
toerental.
is gekoppeld
van de generator
onderzoek
van het
van de genetrator
wordt
opgelost
ten aanzien
en
diameters
O/min;
de
0/min. gegaan
dat
de diameter. ( D=6
gegeven
; n=46
range
niet
BIJLAGE
8.1
GLOBALE BEPALING
Aangenomen
bij deze benadering:
-debiet _geen
ENERGIEOPBRENGST
door turbine
is uniform
bekkenoppervlak
verandering
bij dalen of
stijgen waterspiegel
Algemene
formule voor het vermogen
van een
waterkrachtwerk:
(1)
(W)
Het gemiddeld
debiet
genereerperiode waterschijf
van de
moet gelijk zijn aan de totaal
beschikbare
in het bekken.
Deze beide factoren Mosonyi
maal de tijdsduur
moeten
nu nader
(lit.3) zegt hierover
bepaald
worden.
het volgende:
H(m)=cx*Z 2 met:H(Q):halve
gemiddelde
H(m):gemiddeld ~ ,c<~
~etijrange
verval
:dimensieloze
Z:gemiddelde
factoren getijrange t
H(m)=
o
[H t
Mosonyi verondersteld
datOC;*~,O,4
waarnemingen.
'-.1
"
; afgeleid
uit vele
Bij een sinusvormig
0(,
verloop
van het getij
volgt
dus:
=0~5
In de bereken ing wordt
IJ
=0 ~8 en
0(2
=0 ~6
aangehouden
(kWH/cyclus) (A:oppervlak
De numerieke
waarde
in km~)
van de energieopbrengst: il
E= 30~3*1(1
In deze berekening eerder
genoemd
Wanneer
met
energieopbrengst
waarde
geschat
9 procent met
niet
met het reeds de maximale
afnemen
gevonden
blijkt
20 procent
factoren lager
waarden
gezien
komen
de
aard
ig
van de
dat onder
ligt.Er
te veel
de aangenomen
de hierboven
niet
omdat
van de factoren
het eind-resultaat.
en globaal
dan zal
waarden.
deze vergelijking verandering
op 40 centimeter
17 procent. Deze
van de diverse ruim
wordt
met het resultaat
computerberekeningen waarden
dat het bekkenpeil
met de andere
Uit vergelijking
gehouden
zal bereiken.
dit verlies
de getijrange
overeen
is geen rekening
feit
buitenwaterstand
kWH
kunnen
conclusies grote
berekende echter
verbonden invloed
aan worden
heeft
op
L ITERATUUF:L IJST
1 Axial
Flow
~ Small
Hydropower
J_H.
Turbines
Development
Horloek
United
Nations
1966
1982
3 Wasserkraftwerke
E. Mosonyi
1966
4 Tidal
T.J_
1972
Power
5 Turbines
Gray
Design
and Pumps
Standards
no 6 1976
6 Hydro
Power
7 O~fshore
9 Energy
10 Wave
1980
Noyes
1977
Charlier
1982
Brin
1979
and Underground Power
8 Tidal
C. Simeons
Plants
Energy
and the Oceans
and Tidal
Energy
(Cambridge
11 Low Head
Hydro
Symposium)
Fay
and Smachlo
Gl adwell ~"(Warni ck
1981
12 Getijcentrale
13 Intakes
Westerschelde
v.d. Linden
and outlets
for low head hydropower
Clifford.A.
14 Getijdecentrale
Projectgroep
15 Rapport
Westerschelde
16 Tidal Power
From
plan
CF16
1982
The
Lievense
Severn Estuary
17 Waterkrachtcentrale
Severn
18 Alternatieve Nederland
Energie
Bronnen
en in de rest
19 Getijdecentrale
21 Kartering
Barrage
Committee
Terwisga
1983
1. R. O.
1982
A.L.
1983
in
van
de wereld
Tidal
Barrage
in de Maas bij Lith
Scheme
Kok
NEDECO
1977
Rijkswaterstaat
1978
bodemsamenstelling
Nota WWKZ78.V013
22 Diverse
Pugh
van de begeleidingscommissie voorstudie
20 Severn
1983
college
dictaten
TH Delft
