PERSONEELSBLAD VAN STICHTING DE LA SALLE
APRIL 2014
NUMMER 21
Lauk Woltring bezoekt Antoniusschool (Kalslagerring)
Zo houden we jongens gemotiveerd! Trotse Valkenburgschool: Van rood naar groen in krap een jaar Het knettert en knalt in het hoofd van
Juf Sanne
Voorwoord
H
Hebben jullie ook zo genoten van het lekkere voorjaars-
weer in maart? Zo’n zelfde gevoel bekruipt ons bij het lezen e
van deze alweer 21 editie van Credo: inspirerende artikelen
over onze dagelijkse praktijk. Naar ons idee ook in deze uitgave weer veel interessant
leesvoer. Wat te denken van de combinatie juffen en jongens?
‘verkiezingsdag-selfie’ van groep 8 van diezelfde Valkenburg. Daarmee kwamen ze zelfs in het Haarlems Dagblad. Tsja, en weten jullie wel wat MMORPG is? Of ESO? Vraag het gerust aan Hans Ettema (en anders maar even aan Google) Als deze Credo op de mat valt, is het (bijna) mei-vakantie,
Is dat nu echt een probleem of juist niet. Kees Kloost heeft
hopelijk met net zulk heerlijk weer als in het vroege voor-
daar zo zijn eigen visie op. Of van het succes van de
jaar. Fijne vakantie en veel leesplezier.
Valkenburg: in krap een jaar van rood naar groen. Daar mag je best trots op zijn. Ook een succesje is natuurlijk de
Paul Bronstring en John van Veen College van Bestuur
Inhoud 4
Soms leidt het drinken van een kopje koffie tot een fusie van twee schoolorganisaties. Of dat bij Stichting de la Salle en VPCO De Basis ook gebeurt, wordt dit jaar onderzocht. Op pagina 4 leggen Paul Bronstring en Jan Punt uit hoe het traject in zijn werk gaat.
8
Kunnen vrouwen jongens leren hoe ze een man worden? Het bleek een prikkelende, maar lastige stelling. Toch bogen vijf collega’s zich erover. Ze geven hun mening op pagina 8 en 9. Wat vind jij?
10
Op pagina 10 beweert Kees van Overveld dat gedragsproblemen interactieproblemen zijn. De afgelopen maanden verzorgde hij een training voor intern begeleiders van het samenwerkingsverband in Haarlem. Ook leidde hij een ouderavond op de St.Theresia in het kader van de Gouden Weken.
13
De Valkenburgschool heeft een prestatie geleverd om trots op te zijn. Hun Inspectiebeoordeling ging van rood naar groen in nog geen jaar. Op pagina 13 lees je meer over de sterke punten die de Valkenburgschool de Valkenburgschool maken.
14
In de klas van Berend van Dijk vind je tot nu toe maximaal 2 leerlingen. Hij begeleidt de zogenaamde Stroomgroep van ’t Venne. In deze groep krijgen leerlingen met een extra zorgbehoefte steun in het kader van passend onderwijs. Op pagina 14 en 15 vertelt Berend wat dat in de praktijk betekent.
Colofon Credo is een uitgave van Stichting de la Salle. Concept en realisatie: TextArt, Heerhugowaard. Tekstbijdragen: Paul Bronstring, Nadine de Keijzer, Tineke Puts, Annette Schaak, Arthur Snaauw, Ria van der Scheer en John van Veen. Fotografie: Esther van Dokkum e.a. Vormgeving: Studio Martin Rasch, Opmeer.
2
4
13
14
Korte berichten Even bellen met...
Vijf jaar Credo! Dit is de 21e editie van Credo. Dat betekent dat we alweer ruim vijf jaar ons best doen een interessant en lezenswaardig personeelsblad te maken. Om dit te vieren beloonde TextArt, het communicatiebureau dat de coördinatie van Credo verzorgt, het bestuursbureau met een lekkere slagroomtaart.
Yvonne Naaijen-Luiten, leerkracht De Tweemaster, Vijfhuizen. “Yvonne, je hebt een ‘Good practice’ Kurzweil? “Klopt. Mijn leerling Lars is gediagnosticeerd dyslectisch en vindt lezen en spellen, eigenlijk alles wat met taal te maken heeft, vervelend en saai. Zijn dyslexie blokkeert hem. Hij leest en spelt liever niet. En een opstel maken? Daar ziet hij als een berg tegenop. Hij geeft aan dat hij er met veel zuchten en steunen in slaagt zo’n vijf zinnen van maximaal drie woorden per regel te produceren.”
Passend onderwijs in de praktijk Monique Nederstigt van ’t Venne in Nieuw-Vennep deelt graag haar ervaringen met passend onderwijs. Zo heeft de school sinds kort een stroomgroep, onder leiding van Berend van Dijk. Deze groep staat ook centraal in ‘De klas van’ op pagina 14-15. Wil je meer weten over de inzet van Monique rond passend onderwijs? Kijk dan op de website van ’t Venne. Daar staat een uitgebreid artikel.
LISETTES WEBTIP Lisette Neijzen is ICT-medewerker bij stichting de la Salle. Op deze plek in Credo geeft zij iedere keer een interessante of leerzame web- of apptip.
www.beleefdelentejunior.nl Speciaal voor scholen is vanaf 1 maart de site ‘Beleef de Lente Junior’ beschikbaar. Via webcams kun je in de klas wilde vogels op een laagdrempelige manier bekijken. Op de site staan ook heel veel lestips.
Hoe helpt Kurzweil hem? “Kurzweil leest de woorden die hij typt direct daarna voor. Lars hoort dan of dit het woord is dat hij bedoelde. Hij weet zo heel wat van zijn fouten te verbeteren. Hij kent Kurzweil en alle mogelijkheden nog maar voor een heel klein deel, maar hij merkt zelf tijdens het typen meteen meer fouten op. Het valt mij bovendien op dat hij in opstellen moeilijkere woorden gebruikt dan voorheen. Zijn opstellen zijn stukken beter en het werken met Kurzweil heeft een groot effect op zijn motivatie en betrokkenheid.” Een aanrader dus? “Werken met Kurzweil is voor dyslectische kinderen een uitkomst. Ik ben helemaal om en Lars gelukkig ook.”
3
Onderzoek naar fusie schoolbesturen
“Worden onze leerlingen er Daar draait het om.”
Soms leidt het drinken van een kopje koffie tot een fusie van twee schoolorganisaties. Of dat bij Stichting de la Salle en VPCO De Basis ook gebeurt, wordt dit jaar onderzocht.
Werkconferenties Eind februari is er een kickoff bijeenkomst geweest. Die avond stond in het teken van vragen door alle
Bestuurder Paul Bronstring en zijn collega Jan Punt zijn in
betrokkenen van beide besturen.
ieder geval enthousiast, maar benadrukken wel dat het om
Volgens Paul gingen de meeste vragen
een besturenfusie gaat en dus niet om een scholenfusie.
over werkgerelateerde zaken zoals de verplichting op een school met andere
“De aanleiding van onze ontmoeting was een bijeenkomst over
4
signatuur te werken, de afvloeiingslijst
huisvesting bij de gemeente Haarlemmermeer”, begint Paul.
en het fuseren van scholen.
“In Nieuw-Vennep moet nieuwbouw komen. Dat kun je als stand-
“Sommige vragen konden we niet
alone schoolbestuur realiseren, maar het is gemakkelijker om het
beantwoorden, omdat we de komende
samen te doen. Als je de handen ineen slaat, levert dat direct voor-
maanden gaan onderzoeken of een
delen op.” Jan en Paul spraken af een kop koffie met elkaar te drinken
fusie voor beide besturen voldoende
om te kijken naar de gevolgen van krimp in het verzorgingsgebied
oplevert. De komende maanden
van beide besturen. “Ik heb Paul toen gevraagd of hij ook wilde praten
praten inhoudelijk specialisten in
over een verregaande samenwerking of fusie”, vertelt Jan. “Toen is
kleinere groepjes verder over bijvoor-
vrij snel een quickscan uitgevoerd om te zien of er op voorhand
beeld financiën en huisvesting. Voor
obstakels waren die een mogelijke fusie in de weg zouden staan. Die
de domeinen die gaan over personele
waren er niet, dus zijn we verder gaan praten.”
gevolgen, identiteit en onderwijs-
Column Credo
beter van? inhoud organiseren we werkconferen-
Kees Kloost:
Jongens
Kansen missen Als de schoolbesturen fuseren,
ties. Mensen uit alle geledingen van beide organisaties bepalen wat op
gebeurt dit op basis van een 50/50
een specifiek terrein van belang is
inbreng, aldus Jan. “We willen het
voor de nieuwe organisatie. Zo’n
hele wij/zij-denken doorbreken. We
werkconferentie moet leiden tot een
voelen verantwoordelijkheid voor
document waar voor dat domein de
elkaar en daarom is het uitgangspunt
uitgangspunten in staan, als het komt
bij de fusiegesprekken: worden de
tot een bestuurlijke fusie.”
leerlingen en ons personeel er beter van? Door natuurlijk verloop kunnen
Identiteit blijft behouden Volgens Jan wordt met het onder-
we de organisaties op bestuurs- en stafniveau vrij gemakkelijk in elkaar
zoek naar een besturenfusie ook in-
schuiven. Op schoolniveau heeft de
gespeeld op het maatschappelijke en
fusie, demografische ontwikkelingen
politieke klimaat. “Wij denken dat we
uitgezonderd, helemaal geen conse-
samen een sterkere club kunnen
quenties.”
worden. Behoud van schoolidentiteit staat daarbij voorop. Alleen in Halfweg,
Strategische keuzes In een aantal kernen krijgen beide
Zwanenburg en Nieuw-Vennep hebben beide organisaties scholen en
schoolbesturen te maken met een
denken we aan nieuwbouw. Daar
terugloop van het leerlingaantal.
moeten we op termijn strategisch
Als één organisatie zijn de besturen
afwegen of en hoe we (de identiteit
beter in staat strategische keuzes te
van) scholen samenvoegen. In de
maken dan met z’n tweeën. “Daar-
andere kernen speelt dit helemaal niet.”
naast heb je met enige schaal-
Paul vult aan: “Het draait om de
vergroting meer mogelijkheden om
scholen. Het is belangrijk dat een basis-
scholen in stand te houden”, zegt
school die kleine entiteit kan blijven
Paul. “We kunnen beter nu naar deze
HOE ZIET HET TIJDPAD ERUIT?
optie kijken, dan wanneer
Voor de zomer
Onderzoek of we er beter van worden, is afgerond
Na de zomer
Inspraakprocedures bij GMR en Raad van Toezicht en fusietoets ministerie van OCW
grafische nood
Eind 2014
Definitief besluit wel of geen fusie
aan de man is.”
Per 1-1-2015
Gefuseerd bestuur operationeel
de demo-
Jan: “De huisvesting was de
die herkenbaar is voor ouders en
aanleiding voor de eerste gesprek-
kinderen. Dat is ook voor ons het uit-
ken. Als we over 5 jaar hierover met
gangspunt. Daarnaast zien we
elkaar in gesprek gaan, dan missen
demografische ontwikkelingen die
we kansen.
maken dat dit niet overal haalbaar is.
Ik ben ervan overtuigd dat we op
Maar dit is ook zonder fusie aan de
het juiste moment koffie met elkaar
orde.”
gedronken hebben.”
Er zijn bergen artikelen over geschreven, evenzoveel onderzoeken naar gedaan, de nascholingsgidsen staan er bol van en zelfs deze Credo is eraan gewijd: jongens en het gebrek aan mannen voor de klas! De cursus ‘Help, ik heb jongens in de groep’ is steevast volgeboekt. Ik heb makkelijk praten, ik bén namelijk een jongen… Een groot aangeboren voordeel als je werkzaam bent in het onderwijs. Ik begrijp deze jonge honden namelijk wél. Ik heb juist veel meer moeite met meisjes, met hun onnavolgbare netwerkjes, waarin je vandaag de allerbeste vriendinnen bent en over een week een knallende ruzie kunt hebben die jaren later weer opvlamt. Ik zie de noodzaak van mannen voor de klas met name voor de groep die in veel onderzoeken niet genoemd wordt, omdat ze in het onderwijs wel aan hun vrouwelijke trekken komen: de meisjes! Want mannen, wat zal het ons en de onzen een hoop opleveren als de basisscholen voornamelijk bevolkt zouden worden door meesters. We zouden de meisjes in een gedegen viriele omgeving groot laten worden. De jongens in de groep profiteren hier natuurlijk op den duur ten zeerste van. Want zij trouwen over enige tijd meisjes die je niet nog weken nadragen dat je te lang in de kroeg geweest bent. Nee, je hebt diezelfde avond bij thuiskomst al een beuk voor je kop gehad. Er wordt thuis veel minder gepraat, maar vooral gedaan. We gaan bewegen in plaats van bij de schoonouders op bezoek… Ik zie veel voordelen, dus mocht er iemand (man) in je omgeving zijn die niet weet wat z’n volgende carrièremove moet zijn, wijs hem dan op het vak van leerkracht. Maak het verschil in het leven van een meisje en op den duur in het leven van heel veel jongens! Dat zou de slogan moeten zijn. Reageren?
[email protected]
5
E
Er werken op de Antoniusschool (locatie Kalslagerring)
Hoe houden we jongens gemotiveerd?
alleen maar vrouwelijke leerkrachten. Is dat erg? “Nee”, dat vindt Lia Scheepers niet. “Maar het is
gewoon prettig om af en toe even met een man te sparren over bijvoorbeeld jongensgedrag. Want hoewel ik denk dat wij vrouwen uitstekend les kunnen geven, weet ik niet zeker of wij de jongens wel voldoende begrijpen.”
Op de Antoniusschool wordt over dit onderwerp veelvuldig gesproken. Een interview met ‘jongensexpert’ en auteur Lauk Woltring in Credo leek Lia wel wat en ze tipte de redactie. Directeur Patricia Dresens wilde met haar team echter nog dieper op het onderwerp ingaan en trok de stoute schoenen aan. Ze belde Lauk op. Op maandag 3 maart kwam hij naar de school om de dames van de Antonius bij te praten over ‘omgaan met jongens’.
Een stukje theorie Lauk legt aan de hand van een flinke hoeveelheid theorie uit hoe zowel aanleg als omgeving een rol spelen in de ontwikkeling en rijping van jongens en meisjes. En hoe ook docenten daar een flink aandeel in hebben. Op sommige terreinen ontwikkelen jongens zich wat langzamer dan meisjes (empathie, taal, sociale interactie en fijne motoriek, planning) op andere wat sneller (grote motoriek, ruimtelijk, viLia Scheepers legt een praktijksituatie voor aan Lauk Woltring
sueel, experimenteren, creativiteit, trial and error). Maar in grote lijnen mag je zeggen dat de rijping en integratie van de verschillende vaardigheden bij jongens wat later komt. Het is de kunst daar op in te spelen.
Er was eens een ‘juf’… Daarna gaat Lauk verder met een ‘sprookje’. “Juf Laura heeft haar dag
6
juffen op: “De strenge juf, van wie niets mag, het watje dat geen orde kan houden en de strenge juf die ook
rond het omgaan met jongens te
ruimte geeft. Met name die laatste juf
bespreken met het team. Is het je
doet het goed bij jongens. Jongens
gelukt, wat had je anders willen
werken op krediet: als je mij goed
doen, wat kun je leren van
behandelt, ben ik gewilliger.” En hoe-
anderen? Lia kijkt er-
wel er veel van die juffen zijn, pleit
naar uit. “Ik vond het
Lauk Woltring:
“Jongens zijn niet ongemotiveerd, je moet achterhalen wat hen wél drijft”
Leest ips laukw
www. Mic
oltring
Lauk voor meer mannen in het
vandaag vooral fijn te
onderwijs. “Jongens hebben te
horen dat niet één
weinig contact met mannen in
aanpak juist is, dat
de eerste 10 -15 jaar van hun
sterkt mijn gedachte dat
leven. Voor de balans in het
ik op de goede weg ben. Je moet bij
team zou het ook prettig zijn
ieder kind, jongen of meisje,
om meer mannen erbij te heb-
altijd –blijven aftasten wat voor hem
ben. Vrouwen hebben nog wel
of haar werkt. Maar ik vond het ont-
eens de neiging ‘foutjes’ voor elkaar
zettend leuk dat we vandaag wat
en voor de leiding te verstoppen.
meer te weten zijn gekomen over hoe
Maar als je met een jongen in de klas
jongens in elkaar steken en hoe we ze
niet. Ze wil graag snel beginnen met
steeds weer conflicten hebt, dan is het
óók kunnen benaderen.
het kringgesprek. De meisjes hebben
heel goed om daarover te praten met
De komende tijd heb ik in ieder
dat direct door, passen zich aan en
je collega’s. Deel je ervaringen en denk
geval genoeg informatie om te lezen
zijn op hun hoede. De jongens zijn
mee over een andere benadering.”
en tips om mee te experimenteren. Dat geeft positieve energie.”
druk als altijd, gaan hun eigenwijze gang en luisteren niet als Laura hen
Experimenteren
in de kring vraagt, waarna de meisjes
Intervisie is ook de insteek van het
én de juf zich aan hen gaan ergeren.
tweede onderdeel van de workshop.
De jongens sluiten zich vervolgens
De leerkrachten gaan in kleine groep-
nog verder af...” De Antonius-leer-
jes met elkaar in gesprek over een
krachten herkennen de situatie, glim-
jongen die ze ‘niet zo makkelijk vinden’.
lachen en je ziet ze denken. Lauk
Lauk benadrukt “dat er geen lastige
benadrukt dat jongens zich gemid-
kinderen bestaan. De een heeft meer
deld anders gedragen dan meisjes.
last van een bepaalde jongen dan een
“Dat betekent niet dat er een format is
ander. Dat is dus een last op ónze
van hoe je met de een of de ander om
schouders, wij vinden hem lastig,
moet gaan. Ieder kind is weer anders.
maar het zijn wij die iets lastig vinden.
Bij jongens bereik je over het alge-
Daar kun je je voor bijscholen of je
meen meer effect als je even meegaat
kunt elkaar helpen. We snappen ze
en dan ombuigt. Vraag waar de
misschien niet goed. Jongens zijn ook
jongen op dat moment mee bezig is,
niet ongemotiveerd, je moet achter-
toon interesse en begeleid hem naar
halen wat hen wél motiveert. Ga ex-
de kring. Jongens leren vooral door
perimenteren, kijk wat werkt voor wie.
nieuwe dingen te doen, door te
Dat geldt trouwens net zo hard voor
ontdekken en door mee te maken.
meisjes.”
Bied ruimte voor fysiek spel en beweging in de klas.”
Positieve energie
3 typen leerkrachten
nog een keer terug op de Antonius-
Over een paar weken komt Lauk Lauk somt vervolgens drie typen
.nl
Boys & hael Guria n G voor o irls, strateg ie jonge nderwijs aa ën ns en n m e isjes in het PO
PRAKTISCHE TIPS VOOR IN DE KLAS • Jongens hebben vaak meer moeite met het voorgelezen krijgen van verhalen. Praat duidelijker en langzamer. Het zijn beelddenkers, laat beelden zien! En kies voor spannende verhalen, waarin ook veel mannen voorkomen. • Afwisseling is belangrijk voor jongens, net als beweging tijdens de les. Maar, ze moeten ook leren stilzitten, eis echter niet te veel ineens, bouw de lengte van stilzitten op. • Doe soms eens een bepaalde les alleen met jongens, soms alleen met meisjes. • Ontdek wat jongens leuk vinden en benadruk hun talenten concreet. Vraag bijvoorbeeld hoe ze hebben gevoetbald het afgelopen weekend in plaats van: wat heb je van het weekend gedaan? Meer tips van Lauk Woltring vind je op Sharepoint.
school om de individuele leerdoelen
7
Jouw mening Claudia van Bakel, leerkracht de Tweemaster, Vijfhuizen “Ik vind het een leuke stelling en ik ben het ermee eens. Bij ons werkt 1 man tegenover ongeveer 25 vrouwen. Dat vind ik jammer, want vrouwen kunnen veel van mannen leren als het gaat om lesgeven. Wij juffen zijn namelijk vaak veel te voorzichtig. Dat zie ik bij de kleuters wel, waar onze enige mannelijke collega werkt. Kinderen en met name jongens hebben de behoefte te ontdekken. En als dat betekent dat ze een keer extra vallen, dan is dat helemaal niet zo erg. Hoewel ik zelf drie broers heb, vind ik dat toch lastig. Ook voor de balans op de werkvloer zou het prettig zijn er een paar mannen bij te hebben. Maar ik kan me ook voorstellen dat mannen elkaar ook aantrekken. Je ziet ze niet voor niets naar scholen gaan waar meer mannelijke collega’s werken.”
Jongens kunnen van vrouwen heel veel leren, maar niet hoe ze een man worden Don van Keijzerswaard, leerkracht Mariaschool, Zandvoort “Ik heb er even goed over nagedacht. Ik vind het een interessante stelling, maar ben het er niet mee eens. Als je kijkt naar het onderwijs dan is dat hedendaags een vrouwenwereld. Maar ook in de thuissituatie kom je het tegen dat jongens geen vader(figuur) meer hebben. Dan komt alle verantwoordelijkheid bij de moeder te liggen. Zij zal de rol van vaderfiguur moeten overnemen en zo goed mogelijk moeten invullen. Jongens zullen sowieso een man worden. Wanneer een kind opgroeit gebeurt dat ook met vallen en opstaan, keuzes maken en zelfverantwoordelijk zijn. Het is wel een voordeel als hij terug kan vallen op een man én een vrouw in het maken van zijn keuzes.”
8
Ardy Henneman, directeur Aloysiusschool, Zandvoort “Je bent feitelijk een man óf vrouw bij je geboorte. We horen maar al te vaak dat er échte mannen en échte vrouwen zijn, wat dat dan ook moge zijn. RTL 7 doet daar nog een schepje bovenop door te roepen dat ze ‘meer voor mannen’ hebben, uitgesproken door een voice-over waar de ‘stoerheid’ van afstraalt. Er valt uiteraard niet te ontkennen dat er een verschil is tussen Venus en Mars. De stelling refereert aan de ‘vervrouwelijking’ van het basisonderwijs. Een redelijke balans zou in de samenstelling van een team zou wenselijk zijn.
Marjelle Kraaijenoord,
Voor sommige jongens is het fijn als ze zich kunnen
leerkracht St. Jozef, Halfweg
identificeren met een man. Voor anderen is dat van
“Ik vind het moeilijk om op deze stelling te reageren,
minder belang. Als mannen wat meer hun vrouwe-
want wat betekent een ‘man worden’? Wat is een echte
lijke kant en de vrouwen hun mannelijke kant laten
man? Is een echte man emotioneel, stoer, sterk, sportief,
zien, dan is al een deel van het probleem opgelost.”
galant, respectvol, zorgzaam, geëmancipeerd.... noem het maar op. Los daarvan vind ik dat vrouwen vaak een andere manier van opvoeden hebben dan mannen. Vrouwen zijn vaak wat bezorgder, wat voorzichtiger en mannen vaak wat fysieker (stoeien) en zij praten minder over van alles dan vrouwen. Uiteindelijk komt de opvoeding neer op invloeden van zowel mannen als vrouwen in de omgeving van het kind. Ik ben het dus niet eens met de stelling, omdat ik vind dat een jongen zowel mannen als vrouwen nodig heeft om een, in mijn ogen, echte man te worden.”
Monica Sandbergen, leerkracht Op Dreef, Nieuw-Vennep "Ieder kind heeft zijn eigen aanpak nodig. Als de leerkracht zich hiervan bewust is, dan maakt het eigenlijk niet uit of dit een man of vrouw is. Inzicht in het gedrag van kinderen en een professionele opstelling zijn belangrijker. Er zijn gewoon verschillen tussen jongens en meisjes. Maar ook tussen jongens en meisjes onderling. Het moet één van de kwaliteiten van een leerkracht zijn, om te gaan met die verschillen. Zelf zie ik dat jongens wat vaker grensoverschrijdend gedrag vertonen. Ze zijn ook wat drukker en hebben meer behoefte aan beweging. Aan die behoefte kun je in de klas niet voldoen. Daar is het stellen van grenzen belangrijk. Met goed bewegingsonderwijs en voldoende ruimte in pauzes om veel en gevarieerd te bewegen, kunnen jongens hun energie buiten de klas echter prima kwijt."
9
Interview: Kees van Overveld
“Gedragsproblemen zijn interactieproblemen” Dat beweert Kees van Overveld. De afgelopen maanden verzorgde hij een training voor intern begeleiders van het samenwerkingsverband in Haarlem. Ook leidde hij een ouderavond op de St.Theresiaschool in het kader van de Gouden Weken.
Wie bent u? “Een onderwijs-
men het wel. De eerste 8 à 9 weken van een schooljaar moet je als leerkracht heel bewust en planmatig werken
man in hart en nieren.
aan groepsvorming in de klas. Bij de start van een school-
Dat blijkt wel uit mijn
jaar is een klas nog geen groep, maar een verzameling
lange staat van dienst.
individuen. Dan moet je aandacht hebben voor het omgaan
Ik ben zo’n dertig jaar werkzaam in het onderwijs. Allereerst
met jezelf en met anderen.”
als invalkracht in het basisonderwijs. Daarna werd ik leraar in het speciaal onderwijs en werkte ik als intern begeleider en docent aan de Hogeschool Utrecht. Ook deed ik
Zijn er nu meer gedragsproblemen dan vroeger?
promotieonderzoek naar gedragsproblemen bij jonge leer-
“Ik denk dat er een grotere behoefte aan hulp is. De
lingen. Ik ben nog steeds verbonden aan de Hogeschool,
aandacht is de laatste jaren voornamelijk uitgegaan naar het
maar heb daarnaast mijn eigen praktijk. Ik word vaak
verbeteren van de onderwijskwaliteit. De eisen voor taal,
ingehuurd door scholen die vragen hebben over gedrags-
rekenen en lezen zijn aangescherpt. Excellent ben je als
problemen, of pesten. Ik bied hulp aan het hele team of
school wanneer je hoge Cito-scores haalt. Er is te veel
aan individuele leraren. Soms doe ik aan crisisinterventie bij
nadruk op cognitieve vakken, waardoor het sociaal-
een acuut pestgeval. Ik probeer dan binnen 14 dagen de
emotionele deel wordt verwaarloosd. De gedragsproblemen
problematiek helder te krijgen.”
die nu ontstaan worden intenser, omdat er te weinig aandacht is voor karakterontwikkeling en emoties zoals woede
U gaf een training aan IB’ers. Wat hield dat in? “De cursus die ik gegeven heb, was eigenlijk een vervolg op mijn boek `Groepsplan Gedrag` uit 2012. Daar zijn
en frustratie. We moeten op zoek naar een goede balans.”
Heeft u een gouden tip voor leraren? “Vraag bij een ruzie op het schoolplein niet 'Wat heb jij
inmiddels 7.000 exemplaren van verkocht en de 5e druk is
gedaan?' Dat heb je vermoedelijk zelf al gezien en het
verschenen. De opbouw van de cursus kwam overeen met
kind schiet in de verdediging. Beter is om te vragen: 'Wat
het boek. Het begint met de situatie in de klas: hoe voor-
voelde jij, of wat dacht je?' Dat biedt een opening tot een
kom je gedragsproblemen en hoe kun je werken aan een
gesprek. De leerling is daardoor verrast en merkt dat de
positieve groepsvorming. De tweede bijeenkomst richtte zich
leraar respect heeft voor zijn gevoel, ook al wordt het ge-
op kwetsbare leerlingen. De laatste middag werd besteed
drag afgewezen.
aan ernstig probleemgedrag. Er was vooral aandacht voor
En stop alleen energie in dingen die je kunt veranderen.
hoe men als intern begeleider ondersteuning kan bieden
Ooit hoorde ik een schoolteam ontzettend afgeven op
aan collega’s.”
ouders, die 'alles wat leraren probeerden op te bouwen, afbraken'. 'Sla maar gewoon terug' was het advies dat
Op de St. Theresiaschool sprak u over de Gouden Weken. “Ja, de theorie van de Gouden Weken is bij veel leraren in het onderwijs nog onbekend. Vertel je erover, dan herkent
10
ouders hun kinderen nogal eens gaven. Bedenk dat jij als leerkracht niet alles kunt veranderen. Maar tussen half 9 ’s morgens en zo’n 3 uur ’s middags heb jij de zeggenschap over de groep.”
De fotoreportage
siusschool Stadhuis Groep 5 Aloy et Overveen, naar h
Halfweg, Groep 5/6 St.FJoraznefs Hals Museum
elstein Kleuters Bomnm ieke's Pluktuin em Nieuw-Vennep,An
weemasterplanten Groep 8 DeizTen , bomen Vij fhu Groep 1/2 St.Franciscus liede, Haarlemmer gvrij boerderij Zor
Waar gaat de reis naartoe? Bijzondere en inspirerende excursies, daarnaar was de redactie van Credo dit keer op zoek. Gelukkig komen de meeste de la Salle-scholen regelmatig buiten de poort. Binnen en buiten bekijken ze wat musea, boerderijen, kenniscentra en de natuur ons te bieden hebben. Laat je inspireren tot verrassende uitjes met de klas, of je gezin!
Groep 8 Valkenburg school Heemstede, naar de stembu s
rt, chool Z andvOoo enhorst lm Groep 5 Nicolaass in es natuurl
ool ranciscussch Kleuters, Feb ij Zorgvrij er d er bo Benn roek ,
hool Groep 8 Marebiaegscra afplaats Z andvoort, er daal, ia Bloemen es er .Th St 6 ep ro G Cruquiusgemaal
Knallend vuurwerk in het hoofd van Juf Sanne
"Toen mijn dochter klein was, vertelde ik haar dat ik vuurwerk in mijn hoofd heb, allemaal kleine ontploffinkjes. Zo probeerde ik haar uit te leggen wat inspiratie is. Ik barst namelijk van de ideeën en raak overal door geïnspireerd." Sanne Ramakers is bekend als Juf Sanne en trekt met haar website dagelijks duizenden bezoekers. Kleuterleerkrachten vinden op haar website al 12 jaar lesideeën, digibordlessen, werkbladen of recensies van kinderboeken en lesmateriaal. "Mensen denken wel eens dat ik een soort Loesje ben, van de spreuken en de kalender. Maar ik besta echt."
Sanne gaf 10 jaar les aan kleuters en groep 4/5, maar
Niet alleen gemak, ook samenwerken met andere 'juffen'
had op een gegeven moment het gevoel dat ze stil stond.
staat centraal bij de Kleuteruniversiteit. "Ik was een van de
"Ik ben best ambitieus en kon dat niet goed meer kwijt in
eerste juffen op internet. Inmiddels zijn er meer, maar ik
het onderwijs. Ik ben jufsanne.com begonnen vanuit
merkte dat het allemaal eilandjes zijn. Iedereen doet vrijwel
idealisme, niet om er een boterham mee te verdienen.
hetzelfde. Als het kinderboekenweek is, stort iedereen zich
Ik heb vroeger ook geleerd van iedereen. Dus ik vond dat
op dat thema. Bedenken we allemaal ons eigen dingetje,
het nu mijn beurt was om terug te geven. Mijn man heeft
terwijl we samen veel krachtiger kunnen zijn."
mij op het spoor gezet van adverteerders. Nu kunnen we de website in de lucht houden, zonder dat het geld kost."
Inspiratiedagen "Als vervolg op de Kleuteruniversiteit en Juf Sanne gaan
Liefde voor boeken "Ik ben een groot fan van kinderboeken. Ze horen thuis
we dit jaar ook inspiratiedagen organiseren. We hebben een programma samengesteld om de leerkrachten te
in de klas. Ik omarm daarom auteurs zoals Marianne Busser
inspireren, een andere kijk te laten krijgen. Bijvoorbeeld
& Ron Schröder, Janneke Schotveld en Jacques Vriens."
‘mindmappen met kleuters’ of ‘Engels voor kleuters’.
Deze liefde voor boeken, gecombineerd met de ideeën van
Leerkrachten vragen zich af of dat wel kan en hoe ze dat
Juf Sanne leverde 'de Kleuteruniversiteit' op.
moeten oppakken. Ook zijn auteurs van kinderboeken
De Juf Sanne-website levert leerkrachten gratis suggesties
aanwezig voor workshops en signeersessies. We willen
of ideeën op. De Kleuteruniversiteit heeft, in samenwerking
gewoon een leuke dag organiseren, want er is al zoveel
met uitgeverijen van kinderboeken en andere 'juffen op
dat moet in het onderwijs."
het web', kant-en-klare pakketten te koop. Op de website staan aanklikbare lesdoelen, die direct linken naar een of
12
Aan ideeën geen gebrek. Ze blijven stromen in het hoofd
meer producten in de webwinkel. "Ik zag dat leerkrachten
van Sanne. Want na de Kleuteruniversiteit wil ze iets
constant bezig waren met het bij elkaar rapen van ideeën.
vergelijkbaars opzetten voor de rest van de basisschool.
Toen dacht ik, wat nou als dat al voor je gedaan is? Dan
Uiteraard ook gekoppeld aan kinderboeken. Het vuurwerk
kun je je als leerkracht bezighouden met onderwijs en ben
in haar hoofd zal dus nog wel even blijven knallen.
je geen tijd meer kwijt bent met zoeken."
Juf Sanne volgen op Twitter?
@jufSanne
School in beeld De Valkenburgschool is trots:
van rood naar groen in krap een jaar De Valkenburgschool is een kleinschalige en
speelt mee
gemoedelijke school aan de Molenwerfslaan in
én leert decors en
Heemstede. Samen met de naschoolse opvang en
kostuums maken. De
een kinderdagverblijf is brede school De Molenwerf
dag wordt afgesloten
gehuisvest in een prachtig en karakteristiek gebouw
met een spetterende
uit de jaren 20. Menig ouder en teamlid zegt voor de school te zijn gevallen door de uitstraling en inrichting van dit gebouw. Met zijn lange gangen, ouderwetse betegeling en sfeervolle nisjes.
Saamhorigheid staat hoog in het vaandel op de Valken-
uitvoering ‘s avonds in de kerk. Afgelopen februari konden we genieten van de voorstelling 'Mozes'. Door samen theater te maken en op een speelse manier
burg. Elk jaar wordt een groots opgezette actie gehouden
om te gaan met een bijbels thema,
voor een goed doel. Het ene jaar gaat dit gepaard met
leren de kinderen samenwerken en
een groot feest op het
iets over te hebben voor een ander.
schoolplein met playback acts, kraampjes en leuke activiteiten voor jong en
Coöperatief leren De afgelopen tijd heeft het team enorm hard gewerkt
oud. Het andere jaar
aan de zorg in de school in de vorm van nieuwe groeps-
met een sponsorloop.
handelingsplannen, werken met differentiatieplannen en
De laatste sponsorloop
klassenmanagement. Op eigen kracht, met een duwtje in
was om geld op te halen voor een school in ZuidAfrika. Die hebben met deze opbrengsten diverse leermiddelen kunnen aanschaffen. Het leuke is dat de
de rug van Fenom, een zeer inspirerend onderwijsadviesbureau. Die inzet heeft zijn vruchten afgeworpen, want de
Valkenburgschool nog steeds contact heeft met deze school,
school kreeg na een bezoek van de Onderwijsinspecteur
onder andere door briefuitwisselingen van leerlingen.
weer groen licht. Van rood naar groen binnen krap een jaar, een resultaat om trots op te zijn. Het is ons, onder
Musical in één dag
andere door die kenmerkende saamhorigheid, gelukt.
De saamhorigheid op onze school wordt ook gestimu-
De komende periode richten we ons op coöperatief leren,
leerd door de musicaldag die we om het jaar organiseren
want kinderen kunnen ontzettend veel van elkáár leren. En
met theatergroep De Vliegende Speeldoos. In één dag
ook het team pakt dat op. Tijdens collegiale consultaties
studeren de kinderen een complete musical in. Elk kind
kijken we bij elkaar in de groep hoe iedereen dit aanpakt.
13
De klas van…Berend van Dijk,
13 vragen aan... Hans Ettema, directeur Wie ben je? Hans Ettema, getrouwd met Christa Ettema en vader van twee matig puberende schatten van dochters Silke en Sterre. Waar kom je vandaan? Geboren in Haarlem, maar getogen in Zwanenburg onder de rook van Schiphol. Wat wilde je vroeger worden? De grote vaart leek mij heel interessant, verre reizen maken. Maar op aanraden van mijn ouders heb ik gekozen voor een opleiding aan
14
de Hogere Economische School in Amsterdam. Wat is je levensmotto? Zorg dat er altijd iets te kiezen valt. Houd je opties open. Dat geeft je een enorm gevoel van vrijheid. Wat is de beste uitvinding? Op dit moment voor mij de iPad: muziek, boeken, krant, nieuws, computer, tv, games…. alles bij de hand! Wat is het beste advies dat je ooit heb gekregen?
Stroomgroep ’t Venne in Nieuw-Vennep Afgelopen januari is ‘t Venne gestart met een pilot van de Stroom-
in de reguliere les te laten zien dat hij
groep: een praktijkvoorbeeld van passend onderwijs. In deze groep
of zij deze kennis beheerst. De
krijgen leerlingen met een speciale zorgbehoefte extra aandacht
leerkracht uit de reguliere groep
en begeleiding van Berend, om vervolgens beter aansluiting te
wordt uiteraard ook bijgepraat over
vinden bij de stamgroep. Berend heeft momenteel twee kinderen
de ontwikkelingen.
in de groep uit twee verschillende reguliere groepen. En op de dag dat Credo op bezoek komt is vijftig procent van de groep ziek.
Talent van het kind
Dus zit er nog maar één kind in de klas.
Je kunt deze Stroomgroep ook zien als
De aanwezige leerling oefent intensief
minuten. De kinderen krijgen tussen-
een observatieplaats. Tijdens de
met letters door gebaren en klanken
door de gelegenheid bijvoorbeeld
periode in de Stroomgroep wordt de
te maken. De kinderen uit de
achter de pc zelf lesjes te doen.
onderwijsbehoefte en het meest
Stroomgroep krijgen in de ochtenden
Tijdens zo’n moment legt Berend nog
passende onderwijsaanbod bepaald.
op hun eigen niveau onderwijs in de
het een en ander uit over de realisatie
Het kan gebeuren dat een kind (met
vakken taal, rekenen, lezen en
van de Stroomgroep. “De driehoek
aanpassingen in het lesprogramma)
schrijven. ‘s Middags gaan ze naar
ouders-school-
i t leerling is u d j i t l a Alleen ‘ Wn edgeataanl e n t e n v a n essentieel. met elkaar kunnen we succes behalen. va ind ’ k Samen met de IB’er stellen we een t he
weer helemaal teruggaat naar de
hun eigen groep, waarmee ze
reguliere groep, gedeeltelijk in de
ook
stroomgroep blijft, of het best
buitenspelen, eten, drinken en gymmen. Volgens Berend
passende onderwijsaanbod krijgt op een school voor sbo of so. “We gaan altijd uit van de talenten
ontwikkelingsperspectief op. En
van het kind”, benadrukt Berend.
loopt dat heel natuurlijk in elkaar over.
daarvan ben ik uitvoerder. Dit is wel
“We stellen bepaalde doelen voor
“Zowel de leerlingen in de reguliere
een verschil met de ‘gewone’ RT-
een periode van 6 weken. Het kind
groep, als het kind zelf accepteren
taken.”
ervaart daarbij dezelfde leermethode
moeiteloos dat ze voor een ander vak
‘s Middags observeert Berend in de
en lesopbouw als in de klas. Voor mij
weer naar de Stroomgroep gaan.”
reguliere groep van het kind. Soms op
is belangrijk te weten waar ze goed in
de achtergrond, maar ook op de
zijn, wat ze leuk vinden en wat ze zelf
Belangrijke driehoek
voorgrond. Als het kind ’s morgens
willen leren. Een positieve benadering
Omdat het om intensieve 1-op-1-
tijdens de les in de Stroomgroep iets
is goed voor hun motivatie. En vaak
lessen gaat, zijn het korte
heeft geleerd, is de aanwezigheid van
weten ze ook zelf heel goed waar ze
instructieblokjes van soms maar 5
Berend voldoende om ook ‘s middags
aan moeten werken.”
Antoniusschool in Nieuw-Vennep Postbus 51-campagne uit 2000: leraar, elke dag anders. Wat is je oudste herinnering? Spelend op de parketvloer op de Wagenweg in Haarlem bij mijn oma thuis. Ik zal ongeveer vier jaar geweest zijn. Groot monumentaal pand, met een hal met wenteltrap. Later is dit pand nog gebruikt voor een tv-serie waarvan mij de naam even ontschoten is. Wat is je favoriete cd? CD? Zo jaren negentig… Op dit moment de af-
speellijst van Caroline Margrethe Grønbekk ‘absolutety relaxed’ op Spotify. Ik zou zeggen ‘volgen’! Wat weten een heleboel mensen niet van jou? Ik mag graag in mijn vrije tijd een MMORPG spelen. Binnenkort ESO. De liefhebber weet waar ik het over heb… Voor wie heb je bewondering? Mensen die ingrijpende keuzes durven te maken. Niet omdat het moet, maar omdat ze het willen.
Waar erger je je aan bij andere mensen? Ik erger mij niet zo heel snel, maar die Russische toeristen in het all inclusive resort… Wat is de mooiste plek waar je ooit bent geweest? De Groppensteinschlucht, Karinthië in Oostenrijk. Als wie of wat wil je in een volgend leven terugkeren? Volgend leven? Ik sta nog volop in dit leven!
15
Gespot Dorien Lenos,
groepsleerkracht De Ark, Heemstede
O
Op 12 mei aanstaande is het 4 jaar geleden dat er 70 Nederlanders omkwamen bij een vliegtuigongeluk in Tripoli. Onder de slachtoffers bevonden zich de schoonzus en zwager van Dorien. Een onvoorstelbare en verdrietige gebeurtenis voor alle betrokkenen. Dorien organiseert ieder jaar de herdenking. Voor haar en haar familie biedt de herdenking een gelegenheid om met lotgenoten emoties te delen. “Het voelt als familie, je hoeft niets uit te leggen, iedereen begrijpt elkaar.” Dorien en haar man sloten zich aan bij een initiatiefgroepje voor de organisatie van de eerste herdenking. Slachtofferhulp steunde hen hierbij. “Daarna zijn we verder gegaan als zelfstandige stichting. Voor de tweede herdenking heb ik met mijn gezin een groot hart gemaakt van glasmozaïek, waarin 70 waxinelichtjes zijn verwerkt. De namen van de slachtoffers worden voorgelezen tijdens de bijeenkomst en bij elke naam steken we een kaarsje aan. Het gebroken glas in het hart is een symbool voor de gebroken levens van onze dierbaren, maar ook voor onze gebroken harten. Door alle stukjes pijn een plekje te geven vormt zich een mozaïek. Een mozaïek van verdriet, verwerking en de draad weer op pakken”, licht ze toe. Daarnaast staat ieder jaar bij de ingang een wereldbol, ook weer met kaarsjes. Deze wereldbol is het symbool van de stichting. Momenteel is Dorien druk bezig met de herdenking op 12 mei. Sprekers en muziek regelen, gedichten, ook van haar man, en foto’s verzamelen. “We hebben dit jaar een positieve invulling van de herdenking. Zeker herdenken, maar we willen ook doorgaan.” Dorien wist niet van zichzelf dat zij dit organisatietalent in zich had. “De verwerking van mijn verdriet gaf mij kracht de organisatie van deze herdenking op te pakken en anderen ook de gelegenheid te geven te herdenken.” Dorien heeft zelf aangegeven hier graag over te vertellen in Credo. De redactie van Credo wenst haar veel sterkte.
16
