trends Beweging Van de handeling tot hoge-snelheid manipulatie in automation Focus

trends in automation Klantenmagazine Festo 1.2015

Inspiratie

Signalen Interview met Samy Molcho: Mimespeler en expert in nonverbale communicatie

Impuls

Draaischijf Logistiek op de hoogste snelheid in het Customer Service Center van Rohrbach

Synergie

Hot parts Thermovormen van tapijten voor wagens

Focus

Beweging

Van de handeling tot hoge-snelheid manipulatie

Zeer flexibel, super compact

U wilt eenvoudig en precies positioneren? U zoekt snelle en willekeurig configureerbare bewegingen in 2D? Wij hebben uw ready-to-install oplossing.

Nog compacter? Onmogelijk! Door zijn kinematica en vaste, geïntegreerde motoren bereikt het bidimensionaal portaal EXCM een maximaal werkvlak met minimale inbouwmaat. Aansluiten kan via Ethernet of CANopen. Dit gestandaardiseerd systeem met dubbele controller is uitermate geschikt voor desktop toepassingen.

www.festo.be/EXCM

In continue beweging Beste lezers, Alles stroomt, alles is in beweging. Om tot deze bevinding te komen, hoeft men niet per se filosoof te zijn zoals Heraclitus. Het volstaat om eens rondom ons te kijken om vast te stellen dat beweging ons leven bepaalt. De kringloop van worden, vergaan en nieuw ontstaan omringt ons met een onophoudende dynamiek. Zelfs dingen die onveranderlijk lijken, bewegen met ongeveer 30 kilometer per seconde rond de zon, een snelheid die amper met het menselijke verstand te vatten valt.

Dr. Ansgar Kriwet, Lid van de directie en hoofd van Sales Europe

Ook de economische wereld is steeds in beweging. Moderne communicatieoplossingen overbruggen duizenden kilometers in fracties van seconden. Waar markten veranderen, kan de industrie geen tijd verliezen. Processen hebben nood aan bijkomende flexibiliteit. Zelfs bij de hoogste automatiseringsgraad moeten de kleinste lotgroottes voordelig gerealiseerd worden. Wat in het verleden tegenstrijdig was, is vandaag onmisbaar. Nieuwe ontwikkelingen zoals onze mini-H-portaal EXCM maken de bewerking van een grote bandbreedte van verschillende lotgroottes met extreem lage kost mogelijk. Meer over dit nieuwe oppervlakteportaal van Festo vindt u op pagina 28. Om nog eens terug te komen op filosofie, Aristoteles zou ooit gezegd hebben: „Elke beweging verloopt in de tijd en heeft een doel.“ Dat klopt, maar de doelen zijn niet altijd gekend. Soms moet men nieuwe wegen bewandelen om iets nieuws te bereiken. Festo opent met zijn bionische projecten ontwikkelingshorizonten waar toekomstgerichte technologieën vaste voet kunnen zetten. Het nieuwste voorbeeld hiervan is eMotionSpheres. De bionische installatie met haar zwevende kogels demonstreert op indrukwekkende manier hoe meerdere objecten dankzij veelzijdige verbinding, indoor-GPS-systeem en innovatief aandrijfconcept botsingvrij en energie-efficiënt in de ruimte bewegen. Veel leesplezier!

Ansgar Kriwet

Photo : © Ansgar Hillebrand

Focus op beweging De rotsformatie "The wave" toont een momentopname van de natuur in beweging gemaakt door duizenden jaren met wind en overstroming. In de automatisering voeren bewegingen zich gelukkig (steeds) sneller uit. Tegenover deze verhoging van de snelheid staan echter ook meer eisen inzake flexibiliteit en kwaliteit. Hoe u deze 'grand écart' kan doen slagen leest u in dit magazine.

trends in automation

1.2015

Voorwoord 3 Panorama 6 Festo wereldwijd 53 Imprint 57 Training and Consulting

58

18

Bionische ontwikkeling: de BionicKangaroo, uniek springgedrag.

Kompas

Inspiratie

Harmonie in de ruimte Festo toont met de eMotionSpheres hoe meerdere vliegende objecten gecoördineerd door een beperkte ruimte kunnen navigeren. De hiervoor ontwikkelde propulsie wordt een nieuwe referentie. 14

Beweging is leven Interview met Samy Molcho. De beroemde pantomimespeler en expert in lichaamstaal ziet beweging als middel voor non-verbale communicatie, signalen, gevoelens en verwachtingen. 8

Groeisprong De manier van voortbewegen van de kangeroe is door Festo technisch nagebootst. Dankzij zijn innoverend design kunnen energie-efficënte sprongen gemaakt worden. 18

8

Beweging is onlosmakelijk verbonden met interne attitudes.

1.2015 trends in automation Inhoud 4 5 –

22

Customer Service Center: een goede 400 medewerkers verzekeren snelle leveringen

Impuls

34

Maximale nauwkeurigheid: de deltarobot EXPT palletiseert werkstukken voor de productie van Zwitserse uurwerken.

Steeds in beweging Logistieke parel: Het Customer Service Center van St Ingbert-Rohrbach verwerkt dagelijks 40 000 bestellingen. Een hoge graad van automatisering verzekert de efficiënte werking. 22

Synergie

Minimalisme Het mini-H-portaal EXCM is een flexibele en economische automatiseringsoplossing die de meest diverse manipulaties kan uitvoeren, zoals bij de testsystemen van Visatronic en PKC. 28

Zo precies als een Zwitsers uurwerk Precisie en snelheid: twee kwaliteiten van de deltarobot EXPT die nodig waren voor een complexe machine voor de horlogeindustrie. 34

Sanitaire stop Automatisch reinigen van septische tanks in treinstellen van de NMBS. 30

Hot en in vorm Snel en materiaalbesparend: proportionele technologie in actie op een installatie voor het thermovormen van vloerbekleding voor wagens. 38

Snelle wissel De nieuwste multinaald naaimachines van Stutznäcker zijn superflexibel. Ze maken gebruik van een klantspecifieke ventiel/ cilindercombinatie van Festo. 42 Een punt maken IPTE ontwikkelde een innvotieve machine voor het selectief solderen van sensoren in hun behuizing. 46 Heet recycleren koel berekend Voor het hergebruiken van afval van hooghovens automatiseerde Festo een volledige recyclage-installatie in Mexico. 50

Photo : © ESA

Door de wind in beweging Om de beweging van lucht te detecteren, zijn er twee dingen nodig: waterdamp en condensatiekernen, kleine micropartikels waaraan zich waterdruppels vormen. Bij labiele gelaagde atmosfeer (lucht die met toenemende hoogte kouder wordt) ontstaan uit beiden wolken. In de meteorologie wordt volgens de officiële classificatie van de World Meteorological Organisation (WMO) onderscheid gemaakt tussen 10 verschillende wolkentypes. In de meest uiteenlopende vormen geven ze indicaties over de windrichting, windsterkte en over het weer in de komende uren en dagen. Het satellietbeeld toont een wolkenband, opgenomen over de Noordzee tussen Denemarken (rechts onder) en Noorwegen met de talrijke fjorden. Het wolkenbeeld wijst op hoge windsnelheden over meerdere kilometers hoogte. Over het algemeen neemt de snelheid van de wind, en dus ook van de wolken, met de hoogte toe. De kracht van de wind piekt tot 540 kilometer per uur tussen de 8.000 en 18.000 meter hoogte.

1.2015 trends in automation Panorama 6 7 –

Interview

Beweging is leven Samy Molcho is een van de meest vooraanstaande pantomimespelers van de twintigste eeuw. Als gevierd artiest stond hij op de internationale podia van de wereld. Vandaag vertelt hij aan een breed publiek over zijn kennis over de expressiemogelijkheden van het lichaam. Trends in automation ontmoette Samy Molcho in Wenen en kreeg een fascinerende blik in de wereld van de lichaamstaal.

trends in automation : Prof. Molcho, u hebt toneel, dans en pantomime gestudeerd. In 1961 was uw eerste optreden in Europa. In totaal trad u op in meer dan 50 landen op vier continenten. Dat alleen al klinkt als een letterlijk bewogen leven. Wat betekent beweging voor u? Samy Molcho : Voor mij is beweging leven. Wat niet beweegt, leeft niet. Wat niet beweegt, reageert niet. Wat niet reageert, staat niet in verbinding met de buitenwereld, er zijn geen interacties. Er is geen leven zonder beweging. Voor mij persoonlijk is de belangrijkste beweging de innerlijke beweging. Wij worden hoofdzakelijk in beweging gezet door gevoelens. Het Engelse woord „emotion“ (gevoel) geeft dit goed weer. De beweging (motion) is er al in vervat. Een gevoel maakt beweging of remming vrij, dit is essentieel om te overleven. Neem als voorbeeld honger, dorst of angst. Deze gevoelinformaties bewegen ons naar een voedingsbron toe of van een gevaarlijke plaats weg. U stond als pantomimespeler decennia lang op tal van podia over de hele wereld. Wat was voor u het bijzondere aan het zich door beweging uitdrukken? Molcho : Heel eenvoudig: het leven in al zijn veelzijdigheid. Men ontdekt plots dat men veel meer in zich heeft dan wat men in werkelijkheid gebruikt. In het theater verruimt men zijn eigen ‚ik‘. Men verplaatst zich in een andere karakterstructuur. Men moet bijvoorbeeld nadenken over hoe het eigen lichaam zou reageren in een bepaalde situatie of toestand die het nog nooit werkelijk beleefd heeft. In principe zijn alle mensen uitgerust met dezelfde anatomische kenmerken. Wat ons van elkaar onderscheidt, is het vocabularium van de eigen lichaamsbewegingen. Dit wordt bijvoorbeeld beïnvloedt door het temperament, de opvoeding en de sociale spelregels die vaak in conflict staan met de innerlijke wensen en gevoelens. Deze vormen het typische ‚ik‘. Dit ‚ik‘ moeten we in het theater uitbreiden,

Over de persoon

Professor Samy Molcho Samy Molcho, geboren in 1936 in Tel Aviv/Israël, afgestudeerd aan de toneelschool, studeerde klassieke, moderne en oosterse dans en de kunst van de pantomime in Israël. In 1957 gaf hij zijn eerste solo-avond pantomime. Tot aan zijn afscheidstournee in 1987 trad Molcho op in de meest beroemde theaters ter wereld. In 1977 werd Molcho bevorderd tot hogeschooldocent en in 2001 tot universiteitsdocent aan de universiteit voor muziek en podiumkunsten aan het Max-Reinhardt-Seminar in Wenen (emeritus 2004). Al sinds de jaren ’80 wordt Samy Molcho aanzien als het internationale potentieel voor lichaamstaal. Naast zijn werk als personal coach geeft hij ook vandaag nog succesvolle seminars en lezingen over de hele wereld. Hij is een best sellerauteur van diverse boeken zoals „Körpersprache“, „Körpersprache im Beruf“ und „Körpersprache der Kinder“ alsook van de DVD Box „Der Körper spricht immer“. Momenteel werkt hij aan een nieuw boek over het thema „Territoriales Verhalten“. Samy Molcho is een Oostenrijks staatsburger en vader van vier zonen. Hij woont met zijn vrouw Haya in Wenen. www.samy-molcho.de

1.2015 trends in automation Inspiratie 8 9 –

« Lichaamstaal detecteren, interpreteren en toepassen vereenvoudigt alle mogelijk manieren van communicatie. » Samy Molcho

om steeds weer andere, totaal verschillende karakterstructuren te kunnen weergeven. Ik merkte ook hoe de reacties van het publiek veranderden als mijn lichaam bepaalde posities inneemt. Natuurlijk is dit niet alleen in het theater. Ik zit nu, bijvoorbeeld, volledig naar jou gericht en naar je te kijken. Nu beweeg ik mijn hoofd en blik naar links of rechts om mij kort tot een andere persoon te richten, maar de positie van mijn lichaam is nog steeds bij jou. Dat is iets heel anders dan als ik met mijn hele lichaam wegdraai en dan pas terug. Dat zou willen zeggen dat ik mentaal en fysiek enkel hier of daar kan zijn. Je zult daar onmiddellijk op reageren en je ook tot iets of iemand anders richten, wat in het eerste voorbeeld niet het geval was. Lichaamstaal drukt door middel van beweging een concrete situatiebepaalde intentie uit. Door me op dit interview voor te bereiden merkte ik bij mezelf op dat ik meer aandacht besteedde aan mijn lichaamstaal, en van die van mensen in mijn omgeving Molcho : Dat is juist het punt. Als je iets leert, ga je door een proces van bewustmaking. Bewustmaking is een analyse die vaak ook een koerscorrectie vereist. Veel mensen zeggen: "Zo ben ik nu eenmaal." En ik antwoord: "Neen, je bent zo geworden en je bent er gewend aan geraakt zo te zijn. Verander je verbale woordenschat, in denksystemen en in lichaamstaal, en je zult zien dat je iets anders kan uitstralen en dat anderen anders reageren op jou en toch blijf je steeds jij, maar gewoon anders. "Als je de houding van het lichaam verandert, verandert ook het gedrag. Laat men positieve gevoelens toe, dan wordt de beweging groter en meer open. Veel mensen hebben niet geleerd zich te openen. Ze denken over de emotionele ervaring van het zich openstellen na, in plaats van zich daadwerkelijk

open te stellen en zo door hun lichaamshouding te veranderen, dit gevoel als het ware te beleven. Als er geen verandering optreedt, kan de andere niet identificeren wat jij voelt, hoe jij er tegenover staat. De ander voelt zich dan ongemakkelijk of onveilig, omdat hij je innerlijke intentie niet kent. Laat me even een stelling poneren. Je bent ervan overtuigd dat wat bij jou in je innerlijke wereld afspeelt niemands zaken zijn. Ook de maatschappij zegt ons dat we geen gevoelens mogen tonen. Maar waarom? Omdat het tegen ons gebruikt kan worden. Dus moeten we ons beschermen tegen de buitenwereld. En dus staan de handen voor het lichaam en schermen het af, en de mimiek brengt dit ook tot uitdrukking. Terwijl het net zo stimulerend kan zijn om emoties te tonen. Dan komt er een wisselwerking op gang, een communicatie met elkaar. Het is gewoon een compleet andere ervaring. Kan het lichaam verraden wat ik voel? Molcho : Het lichaam „verraadt“ iemand niet in negatieve zin van het woord, het brengt enkel gevoelens tot uitdrukking. Hoe kan men immers met een medewerker of collega communiceren wanneer men angst heeft zich uit te drukken en te tonen wat jou drijft en wat voor jou belangrijk is? Vaak hoor je op kantoor: „Ach, jij bent zo emotioneel!“, dan zou ik antwoorden: „Wees blij dat ik zo emotioneel ben.“ Waarschijnlijk was men overgevoelig of in het onrecht, maar men heeft gereageerd omdat men met een zaak begaan is en zich engageert. Wanneer de andere de gevoelens begrijpt en ziet wat de andere stoort of ontgoochelt, dan kan men ook duidelijk stelling innemen en sneller een gemeenschappelijke oplossing vinden. Verwachtingen dienen zo helder mogelijk geformuleerd te worden. Wat hebben verwachtingen te maken met lichaamstaal?


Molcho : Om wensen of verwachtingen zinvol te kunnen uiten, moet mijn gesprekspartner open, dus ontvankelijk zijn. Wanneer mijn collega of chef al met gesloten armen voor mij zit, geeft hij mij daarmee te verstaan dat hij niet wil handelen. Wanneer hij van bij het begin niet wil handelen, waarom zou ik dan mijn wensen vertellen? Daarom hierbij een oproep aan alle collega’s en chefs: ‚Open je armen! Dan kan je de bereidheid tot handelen voelen en sta je open voor wat de andere beweegt.‘ Gesloten armen geven de boodschap dat je je helemaal niet inlaat met de andere. Dat is wat de mensen zo ontgoochelt en waaraan men zich kan ergeren. Men voelt zich niet gezien of ernstig genomen. Wanneer voel ik dat ik gezien word? Wanneer ik een effect heb op de andere. Waarom nemen zo veel mensen een afwerende houding aan in de communicatie? Molcho : Omdat wanneer we onze armen openen, ons lichaamsmidden om het zo te zeggen onbeschermd is. Het is een natuurlijke impuls om dit gebied met zijn levensbelangrijke organen te beschermen. Maar wat kan er werkelijk gebeuren in een kantoor? Dat men geslagen wordt? Eerder niet dan wel. Natuurlijk hoeft dit openen van de armen niet meteen een toestemming te betekenen. Ik kan in een gesprek nog altijd neen zeggen, maar met open armen neen zeggen is beter dan met gesloten armen. Een gesloten lichaamshouding geeft de boodschap weer dat je je a priori niet met de andere wilt inlaten. Kunt u nog andere voorbeelden van lichaamssignalen opnoemen? Molcho : Een heel typisch voorbeeld misschien. Veel mannen

houden het hoofd altijd zeer recht, frontaal gericht. Buig ik een klein beetje zijdelings, dan zou je lachen. Precies zo. Met de buiging ligt een halszijde open. Men kan om als het ware „toebijten“, d.w.z., ik geef „onderwerping“ te kennen of vertrouwen, dat je niet zult bijten. Nu hou ik mijn hoofd weer recht, trek nog lichtjes mijn wenkbrauwen samen en meteen komt er evenwicht in de confrontatie. Jouw lichaam reageert meteen ook hierop, en wel met spanning. Iemand, die zijn hoofd lichtjes zijdelings buigt, zegt mij, we voeren een open gesprek. Voor mannen is dit vaak moeilijk. „Een man, een woord“, recht staan en houding bewaren. Hij is zo opgevoed. Hij merkt niet dat hij alleen daardoor al een confrontatiekoers bewandelt. Wanneer hij echter het hoofd wat zijdelings zou buigen, merkt hij meteen dat hij „zachter“ wordt. Dat is het probleem. Want wanneer een man zacht gelijkstelt aan zwak, dan mag hij natuurlijk niet zwak zijn of zo overkomen bij de andere. Maar dat is niet zo: zacht betekent niet zwak zijn. Integendeel. Wanneer men toelaat dat men zacht kan zijn, dan stelt men vast dat hij ondanks of net daardoor als sterk ervaren wordt. Men toont dat men bewegelijk is en opties zoekt en men krijgt dus in ruil meer informatie. Wanneer ik nu niet enkel mijn hoofd buig, maar ook de starheid wat los en beweeg, zakt bovendien een beetje de borstkas en daardoor word ik ontvankelijker, meer bereid iets op te pikken. Het loont zich dus signalen en hun werking te kunnen duiden en daarop overeenstemmend te reageren. Hoe gaat dat bij u? Bent u zich, met al uw ervaring, steeds bewust van uw bewegingen? Molcho : Neen, dat hoeft ook niet. Ik neem misschien signalen gewoon sneller waar. Ik ben open, engageer mij en aanvaard tegelijkertijd de wensen van andere mensen. Wanneer ik me be-


Het gesprek met Samy Molcho op 9 september 2014 in Wenen (NENI am Naschmarkt).. Fotograaf: Peter Mayr

„Ongeveer 80 procent van onze reacties en beslissingen worden door non-verbale communicatie bepaald.“ Samy Molcho

wust maak van de signalen en daarmee ook de noden, dan kan ik daarop reageren. De tekens van de lichaamstaal herkennen, ze duiden en gebruiken, vergemakkelijkt elke vorm van communicatie. Dat is geen moeilijk leerpoces. De lichaamstaal is niet zoals de virtuositeit van een danser die zijn bewegingen moet instuderen en oefenen. Men moet zijn armen niet zoals een slang in bochten kunnen wringen. De houding van de hand is bijvoorbeeld een belangrijk middel van non-verbale communicatie. Een voorbeeld: ik toon op dit blad, de handrug wijst naar boven, de wijsvinger is uitgestrekt (blz.11, kleine foto midden). Ik, als chef of collega, wil dat jij deze taak uitvoert. Dat lijkt op een commando. Ik verwacht geen dialoog en geen antwoord. Ik herleid je in dit moment tot je beroepsfunctie en neem je niet als persoon waar. Je hebt dit nu zo te doen, zonder meer. Als ik hetzelfde van jou verlang en ik wijs ernaar met een open handbeweging, dan betekent dit dat deze hand kan nemen en geven (blz. 11, kleine foto onder). D.w.z. ik ben ook bereid informatie toe te laten. Ik neem je waar als persoon. Dat is een kleine beweging met een groot effect. Dit moet je niet oefenen. Wanneer je hiermee rekening houdt, kan dit al meteen een zeer positief effect hebben op de werkomgeving. U hebt in een van uw boeken geschreven, zich met lichaamstaal bezighouden is een ervaring voor elkeen. Molcho : Juist. Iemand die amper beweegt en plots een sterk gevoel heeft dat hij niet kan onderdrukken, ervaart zichzelf anders. Wanneer men nooit intense gevoelens in het eigen lichaam heeft toegelaten, dan heeft men ze nog nooit ervaren. Lichaamstaal heeft niet met toneel te maken. Het heeft te maken met een zekere verruiming van het gedrag en ook met de mogelijkheid elkaar meer ruimte te geven. We denken al te vaak, „wat wil ik,“

en niet aan wat de andere wil. Maar een ontmoeting is een fusie van beide zienswijzen. Wat heb jij nodig en wat kan ik bieden? Ongeveer 80 procent van onze reacties en beslissingen worden door non-verbale communicatie bepaald. Ik kan bijvoorbeeld door lichaamssignalen merken, wanneer iemand zich afsluit uit angst omdat hij plots sluit. Hij trekt zijn voet wat bij, remt af om het zo te zeggen. De lippen persen zich een beetje samen, hij blokkeert, neemt wat gezegd werd niet aan. De waarneming van deze signalen geeft de mogelijkheid iets anders te bieden. Om noden te uiten of te vervullen, moeten we contact met de ander maken. We hebben bewegingsredenen nodig, en dat gaat enkel via gevoelens. Wil je iemand motiveren, spreek dan zijn gevoelens aan!

eMotionSpheres: botsingvrij bewegen van autonome systemen in de ruimte

Harmonie in de ruimte Synchroon of autonoom, de eMotionSpheres demonstreren op indrukwekkende wijze hoe meerdere objecten dankzij veelzijdige verbinding botsingvrij in een driedimensionele ruimte kunnen bewegen. Het indoor-GPS-systeem toont nieuwe wegen in de automatiseringstechniek, het innovatieve aandrijfconcept stelt de normen betreffende lichtbouw en energie-efficiënte.

1.2015 trends in automation Kompas 14 15 –

eMotionSpheres : voorbestemd voor het vermijden van botsingen in de werkruimte van morgen dankzij het gebruik van indoor GPS.

D

e installatie eMotionSpheres bestaat uit acht witte, met helium gevulde ballen met telkens een diameter van 95 cm. Ze worden aangedreven door acht kleine aan hun buitenste schil aangebrachte propellers. De adaptieve aandrijvingen bieden zowel in voor- als achterwaartse richting dezelfde stuwkracht en tonen zo een nieuwigheid bij de vliegende objecten. Samen met een infrarood camerasysteem en een intelligent besturingssysteem biedt het een breed scala van vliegmanoeuvres. De centrale computer neemt de rol van luchtverkeersleider voor zijn rekening. Hij coördineert zowel de collectieve choreografie als de vrije bewegingen. Esthetiek in drie dimensies Een modern volgsysteem, bestaande uit tien infraroodcamera's geïnstalleerd in de ruimte, detecteert de ballen door de actieve infrarood LED-markers en stuurt de positie-informatie naar de centrale computer. De daarin opgeslagen voorgeprogrammeerde paden geven de ballen de banen voor de formatievlucht. Speciaal opgeslagen gedragspatronen maken het individuele bewegen van de ballen apart mo-

gelijk. De patronen zorgen ervoor dat het niet tot botsingen komt, zelfs in schijnbaar chaotische situaties, omdat de kogels elkaar ontwijken. Daarnaast kunnen de kogels ook apart gestuurd worden en zijn ze niet gevaarlijk voor de mens dankzij hun procesveiligheid, consistent licht gewicht en flexibele adaptieve propellers. Lichtgewicht uit de natuur In het ontwerp van adaptieve propellers zijn de bevindingen uit het onderzoek naar BionicOpter, de kunstmatige libel van Festo, opgenomen. De ontwikkelaars van de eMotionSpheres hebben het vleugelprincipe van de BionicOpter voortgezet en overgebracht naar de aandrijvingen van de ballen. Net als de vleugels van de BionicOpter, bestaan de propellers van eMotionSpheres uit een stabiel lasergesinterd frame in de vorm van een acht, overspannen met een flexibel membraan. Omdat dit niet volledig aangespannen is, kan dit zwellen naar de ene of de andere kant, afhankelijk van de richting waarin de propeller draait. Zowel vooruit als achteruit leveren de propellers zo tot 42 gram stuwkracht en werken even efficiënt in beide richtingen. Aangezien de propellers minder dan 1 gram wegen, kan de draairichting bijna ogenblikkelijk veranderen.


Nieuwe manieren voor mens en machine De fascinerende eMotionSpheres is de jongste spruit van Festo's Bionic Learning Network. Deze vereniging van Festo en gerenommeerde universiteiten, instituten en ontwikkelingsfirma’s werkt nauw samen met specialisten uit andere ondernemingsvelden en externe partners van over de hele wereld. Bionic Learning Network toont echt de weg naar de productie van de toekomst. De deskundigen ontwikkelen basistechnologie voor netwerksystemen en houden tegelijkertijd de interactie tussen mens en machine in zicht. Ook bij de eMotionSpheres weerspiegelt zich een veilige interactie tussen mens en machine. De vliegende kogels zijn bijvoorbeeld als industriële toepassing in de vorm van een controlesysteem voor productiehallen denkbaar. De eMotionSpheres tonen op indrukwekkende wijze hoe de echte en virtuele wereld samen blijven groeien.

Bewegende beelden: Scan de QR-code en bekijk de video.

Meest moderne infraroodtechnologie: nauwkeurige positionering van de ballen.

Baanbrekend voorbeeld: het vleugelprincipe van BionicOpter, overgebracht op de aandrijftechniek van eMotionSpheres.

Bij vliegende objecten is deze efficiënte combinatie van gelijke stuwkracht in beide richtingen een echte nieuwigheid.

traal door het aansturen van de acht motoren. De bijbehorende on-board elektronica met twaalf processors is ook geïntegreerd in de zwevende ballen net als een radio-eenheid, een batterij en vier krachtige LED’s die als optische steun van de choreografie knipperen.

Beweging in absolute precisie De acht aandrijvingen zijn langs de "equator" van de ballen bevestigd, waarvan vier met horizontale en vier met verticale uitlijning. De horizontale propellers zorgen ervoor dat de kogels snel naar boven en onder kunnen vliegen en kunnen opstijgen of neerdalen. De vier verticale actuatoren bewegen de kogels loodrecht in alle richtingen en draaien ze rond hun verticale as. Vier van de propellers zijn linksdraaiend gevormd, vier rechtsdraaiend. Daarbij ligt er telkens een linksdraaiende tegenover een rechtsdraaiende aandrijving. Zo worden draaimomenten geneutraliseerd en de eMotionSpheres laten zich tot op een centimeter nauwkeurig in elke ruimtelijke richting bewegen. Het regelen van de kogels zelf gebeurt decen-

De ruimte als geheel Voor het vrije zweven in de ruimte detecteren minstens twee van de in totaal tien camera’s telkens een van de ballen. Hiertoe werden de camera’s zo geplaatst dat ze het luchtruim als geheel weerspiegelen. Door hun speciale filters nemen zij enkel infraroodlicht op en blijven ongevoelig voor ander licht. De camera’s herkennen de positie van de kogels en hun oriëntatie in de ruimte met behulp van vier infrarood LED's aan de buitenkant van de kogel. Bovendien kunnen ze de optisch identieke vliegende objecten duidelijk onderscheiden.

De actieve infraroodmarkeringen op de kogels bieden een duidelijk voordeel ten opzichte van passieve reflectoren. Hun licht hoeft alleen de afstand tussen de kogel en de camera te detecteren. Hierdoor kan een grotere ruimte met hetzelfde aantal camera’s gedetecteerd worden. De markers zijn zeer duurzaam en energie-efficiënt, omdat ze niet permanent oplichten en slechts een milliseconde knipperen. Afhankelijk van de snelheid van de vlucht, het drijfvermogen en de gevlogen manoeuvres brengen de sferen tot twee uur door in de lucht. Dan sturen ze autonoom af op hun laadstation. Zo kunnen ze voor meerdere dagen worden gebruikt als vliegend object, zonder dat een persoon moet ingrijpen. www.festo.com/en/emotionspheres www.festo.com/en/indoor_navigation

BionicKangaroo : energie-efficiënte springkinematica

Groeisprong


De keinngneisn-en ervardie alle sprongers maken deelnemr mee te doo n aan werke ionic een b t is projec enorm

"

"

Elias Knubben, * directeur Corporate Bionic Projects, Festo

*

De complexiteit van de natuur herleiden tot de eenvoudigst mogelijke technische noemer, is een van de doelstellingen van Festo's Bionic Learning Network. Met de BionicKangaroo zijn de onderzoekers en ingenieurs er opnieuw in geslaagd en wel op een indrukwekkende manier. De kunstmatige kangoeroe kan bijzonder energie-efficiënte sprongen maken dankzij een innovatieve kinematica waaraan meer dan twee jaar ontwikkelingstijd voorafging.

Unieke bounce: intelligente interactie van de verbouwde componenten voor een stabiel en efficiënt springen.

3. schakelen van de ventielen voor de afzet

1. voorspannen van het elastische veerelement

2. verlagen van het zwaartepunt naar voren

Teamwork: De complexe mechatronische structuur ontstond in interdisciplinaire samenwerking.

Hoofd Corporate Projects bij Festo Bionic, meteen voor een echte test stelde. Net zoals bij vergelijkbare bionics projecten, zoals de BionicOpter of de SmartBird, was bij de start van het project van de BionicKangaroo immers slechts één zaak zeker: de deadline. En dat was voor de ontluikende verspring-experts de Hannover Messe 2014.

H

oe verder de kangoeroe springt, hoe efficiënter zijn energieverbruik wordt. De reden hiervoor is zijn unieke sprongmechanisme. In zijn sterke achillespees kan hij energie uit de landing opslaan en bij de volgende sprong weer vrijlaten. Op deze wijze vergroot hij zijn snelheid zonder meer energie te verbruiken. Dit principe fascineerde de bionics experts van Festo al geruime tijd. Twee jaar geleden kregen ze groen licht, om met de Bionic Learning Network de uiterst complexe natuurlijke processen van de kangoeroe mechanisch en optisch zo realistisch mogelijk te simuleren. Een taak die het projectteam aan Elias Knubben,

Met succes de navelstreng doorknippen "Voor succes is er geen garantie, enkel goede omstandigheden, een bekwaam, zeer gemotiveerd team en een gemeenschappelijk doel," Elias Knubben beschrijft de startvoorwaarden van bionics-projecten. En toch hebben zijn 12-koppig team met deskundigen uit verschillende afdelingen, stagiairs en studenten het gehaald. Ze hebben een echt meesterwerk gemaakt, van biologisch geïnspireerde modellen over de eerste gedetailleerde technologische detailoplossingen tot het afgewerkte totaalconcept. Stap voor stap werden biologie en robotica aan elkaar gekoppeld, de natuurlijke complexiteit van het origineel werd geconcentreerd tot een volledig functionele kinematica met het laagst mogelijke aantal vrijheidsgraden. De "navelstreng" die aanvankelijk de energie voor de sprongen overdroeg,


4. beoordeling van de sensor waarden door de sturing

5. naar voren trekken van de benen en het opheffen van de staart

6. landen en compressie van de veer voor de volgende sprong

Materiaalkeuze: De kinematica is gemaakt van lasergesinterde componenten, die met carbon zijn versterkt. De "navelstreng" die aanvankelijk nog de energie voor de sprongen overdroeg, kon met behulp van lichte en compacte compressoren en hogedrukreservoirs worden doorgesneden.

kon met behulp van lichte en compacte compressoren en hogedrukreservoirs worden doorgesneden. In samenwerking met verschillende onderzoeksafdelingen en deskundigen van de Universiteit van Ulm kon men de kinematica zo regelen, dat de BionicKangaroo vandaag stabiel springt, perfect landt en vloeiend voortspringt. Twee stappen terug, drie vooruit "Vooraleer een bionics project in het openbaar voorgesteld kan worden, moeten steeds weer veeleisende re-designfasen doorlopen worden. Daarbij moet men vaak twee stappen achteruitzetten alvorens er drie voorwaarts te zetten," beschrijft Elias Knubben de onzekerheden van innovatieprojecten. Ook wanneer de tijd tot de deadline steeds korter werd, is het toch gelukt. Kort voor de Hannover Messe 2014 maakte de BionicKangaroo

zijn eerste succesvolle sprongen in serie. Condition monotoring samen met een nauwkeurige stuur- en regeltechniek zorgen voor stabiliteit bij de sprong en de landing. De energietoestand van de kangoeroe, de regelvariabelen en de instelhoeken worden voortdurend gemonitord en geëvalueerd. Dankzij de kinematica van lasergesinterde, met carbon versterkte onderdelen, weegt de BionicKangaroo slechts zeven kilogram, en dat met een grootte van ongeveer één meter. Zo kan hij tot 40 centimeter hoog en 80 centimeter ver springen.

Ander artikel van hetzelfde dossier: Industry 4.0

56

www.festo.com/en/bionickangaroo Bewegende beelden: Scan een QR-code en bekijk de video.

Logistiek: Festo Customer Service Center St. Ingbert-Rohrbach

Steeds in beweging

In het Customer Service Center klopt het hart van de Festo Logistiek. Van de levering over de goederenontvangst, de picking en de verpakking tot de pakketsortering, de verzending en het laden is er, ondanks de hoge snelheid, geen chaos. Een hoge automatiseringsgraad maakt de efficiënte verwerking van gemiddeld 36.000 bestellingen per dag mogelijk.

1.2015 trends in automation Impuls 22 23 –

(A)


(C)

(B)

(D)

(A) Hightech in groot formaat: Het CSC biedt plaats voor meer dan 168.000 goederenbakken. (B) Orde op de werkplek: In de verpakking van pakketten worden de processen versneld door een systeem dat gericht is op enkele standaardmaten. (C) Cilinders op weg in de wereld: Het CSC levert aan Festo vestigingen, regionale Service Centers en nationale filialen met afgewerkte producten en productiemateriaal. (D) Informatie, die aankomt: Er wordt bijzondere zorg besteed aan de etikettering van de internationale verzending van goederen. (E) Vlot mee in de stroom: In CSC komen tot 40.000 bestelposities per dag binnen.

(E)

I

n de wereld van de logistiek initieert een kleine klik van de klant een "kettingreactie". Of het nu gaat om een order voor een seriepneumatisch ventiel uit de Festo productcatalogus of de configuratie van een op maat gemaakt ventieleiland door de Festo sales engineer, de klant zelf krijgt niet te zien wat er beweegt in de periode tussen zijn bestelling en de aankomst van de goederen. Net als bij een uurwerk passen talloze wieltjes nauwkeurig in elkaar. Als performant kernstuk van de gehele logistiek van Festo houdt het Customer Service Center (CSC) in St. Ingbert-Rohrbach in Saarland de goederenstroom in volle gang. Ongeveer 400 medewerkers zorgen voor de vlotte doorstroming van ongeveer 40.000 bestelposities per dag. Op 31.800 vierkante meter transporteren 41 containeren stapelkranen en 9 volautomatische

pickers de bestelhoeveelheden in verschillende maten. 100 ton per dag Ralf Rosar, hoofd van het CSC, is enthousiast over de efficiëntie en dynamiek van het logistieke centrum: "Sinds de oprichting in 1996 waren we in staat om de efficiëntie van de CSC steeds verder te verhogen in vier uitbreidingsfasen. Vandaag is het zo efficiënt en innovatief als de Festo producten zelf, "zegt de ervaren specialist logistiek tijdens een rondleiding door de enorme hallen. Door de ontwikkeling en uitbreiding van het CSC heen, zijn we er ook in geslaagd om de destijds Europese decentraal georganiseerde opslag te concentreren. Het grootste deel van de binnenkomende orders van het CSC komen van eindge-

bruikers in Europa. Daarbij komt de levering aan alle vestigingen, Regional Service Centers (RSC) en nationale filialen wereldwijd met afgewerkte producten en productiematerialen voor internationale klanten. Dit vereist ruimte die in het CSC bijzonder efficiënt wordt gebruikt. "Onze 168.000 containeropslagplaatsen hebben we al vroeg in twee rijen achter elkaar gezet," legt Ralf Rosar uit. De medewerkers zorgen de klok rond in drie ploegen voor een snelle en vloeiende goederenontvangst. Op de 25 laadperrons van het distributiecentrum verlaten dagelijks 100 ton producten het CSC. Snel gedraaid, efficiënt verpakt Om de goederen nog sneller bij de klanten te krijgen, hebben Rosar en zijn team twee "turbo’s" in het logistieke systeem ingebouwd: de 'top mover area "en de

(A) Grote logistiek: Customer Service Center met zijn 31.800 vierkante meter. (B) Snel en geconcentreerd: het CSC concentreert de destijds decentraal georganiseerde opslag van Festo op één locatie. (C) Machine ondersteunt mens: Op het gebied van halfautomatische verpakking verlaten in slechts een uur tijd tot 1.000 pakketten de opslagruimte. (D) Topprestaties bij vermogenspieken: Ongeveer 400 medewerkers zorgen voor de snelle verzending van de goederen. (E) Eindpunt trucks: Op zijn 25 laadperrons verlaten dagelijks 100 ton producten het CSC.

(A)

„Het Customer Service Center in St. Ingbert-Rohrbach is net zo efficiënt en innovatief als de producten van Festo zelf.“ Ralf Rosar, Leiter Customer Service Center, Festo

halfautomatische verpakking. In de ‘top mover area’ worden ongeveer 350 meest gevraagde materiaalnummers verwerkt. Zij zijn goed voor 40 procent van de totale leveringsposities van beschikbare artikelen. Drie opslagtorens, elk uitgerust met een stapelkraan, bieden drie keer de snelheid van de "fast movers '. Dankzij de halfautomatische verpakking van kleine verpakkingen is het gelukt om het voorheen zeer manuele en dus ook tijdrovende deel van het verpakkingsproces te reduceren. Vier medewerkers maken in slechts een uur tijd tot 1000 pakketten klaar voor verzending. Dit wordt mogelijk gemaakt door de intelligente interactie tussen mens en machine. Zo volgt na het volautomatische richten van kleine kartonpakjes de handmatige product placement van gestandaardiseerde kar-

tonnen trays die dan opnieuw automatisch worden uitgerekt om ze te beschermen voor de verdere handling door machines en voor de verzending. Grijpers tillen de trays op en plaatsen ze in kartonnen dozen, scanners controleren de barcodes van de handmatig aangebrachte labels en geven de installatiesturing de informatie over de correcte toewijzing van inhoud en print. Totaaloplossingen voor klanten Een speciaal kenmerk van het CSC is het zogenaamde confectioneerpodium met de Small Assembly Area. "Het concept van het ‘podium’ dateert nog uit de vroege dagen van het CSC, toen we daadwerkelijk met een soort podium een tweede niveau in de logistieke hal hebben gebouwd," verklaart Ralf Rosar de oorsprong van de term. "De Kleine Assembly Area is in het

logistieke proces ingebouwd tussen de picking en de verpakking en wordt stap voor stap in het Regionaal Service Center geïntegreerd." De bestellingen die daar worden verwerkt, variëren van verzorgingstoestellen over op maat gemaakte pakketten - de zogenaamde prepacks - tot complexe oplossingen, bijvoorbeeld door specificatie van de klant bestukte ventieleilanden, cilinder-ventiel-combinaties of draaiaandrijvingen. Ondertussen worden ook vreemde voorwerpen zoals montageplaten gebouwd in de Small Assembly Area van het CSC. Hoe groot de vraag van klanten is, toont de stijging van het dagelijkse gemiddelde van individuele producties. In 2012 werden 380 stuks geleverd en in 2013 al 430 geconfigureerde producten per dag. Zestig montagespecialisten zetten op 20 montageplaat-


(C)

(D)

(B)

(E)

sen de door projectingenieurs op alle locaties van Festo opgestelde documentaties voor de gewenste klantenoplossingen zeer nauwkeurig om. Hoofddoel van de Top Mover Area, de halfautomatische verpakking en het confectioneerpodium in het Customer Service Center in St. Ingbert-Rohrbach is de snelle opeenvolging van producten. Festo ondersteunt daarmee zijn klanten in hun dagelijks werk en vermindert tegelijkertijd de verblijftijd van de producten op voorraad.

Global Production Center Rohrbach In de directe omgeving van het Customer Service Center bevindt zich het Global Production Center (GPC) Rohrbach. 1.600 medewerkers zorgen daar voor een betrouwbare productie van cilinders, ventielen en actuatoren. De productie van kleine series, de onderdelenproductie, de polymeeren elastomeerproductie en de flexibele productie zijn gevestigd op een oppervlakte van 40.000 vierkante meter. Daarbij komen de domeinen service en techniek. Met name bij de flexibele productie staan de behoeften van de klant in het middelpunt. Zo wordt het prestatiecentrum betrokken bij de individuele aanpassing van catalogusproducten om deze zorgvuldig voor te bereiden voor de door de klanten gevraagde opdrachten.

Flexibele en kostenefficiënte automatisering in de montage van kleine delen

Minimalisme

Alle voor het welslagen belangrijke factoren in een automatiseringsoplossing samenbrengen, is geen gemakkelijke opdracht. Het doel, een zo groot mogelijk scala van lotgroottes bewerken, is in strijd met de wens naar een zo laag mogelijk kostenplaatje. Het mini-H-portaal EXCM van Festo toont hoe het toch kan.

D

e levensduurcycli van producten worden steeds korter, vooral in de elektronica-industrie. De ondernemingen met flexibele automatiseringoplossingen kunnen hieraan beantwoorden door een eenvoudige overschakeling op verschillende varianten mogelijk te maken. Zo bereiken ze een economische productie van kleine en grote lotgroottes. Tegelijkertijd nemen de kwaliteitseisen aan het productieproces en de eindproductie steeds toe. Een hoge automatiseringsgraad helpt fouten uit te sluiten en verhoogt de precisie. Daarnaast wordt ook de plaats in de productie steeds krapper. Een compact machinedesign is een vereiste. Alle factoren in één automatiseringsoplossing samenbrengen is een veeleisende opdracht. Er moet aan

meerdere eisen tegelijkertijd worden voldaan zoals de flexibele modulariteit van de systemen, het eenvoudig configureren en regelen en de snelle ingebruiksneming. Niet te vergeten, een hoge mate aan betrouwbaarheid en precisie alsook een voordelige aankoopprijs en lage onderhoudskosten. Met het mini-H-portaal EXCM is Festo geslaagd in de succesvolle synthese van alle factoren. Steeds dezelfde basis Het mini-H-portaal EXCM is een flexibele en voordelige automatiseringsoplossing voor de meest uiteenlopende handlingopdrachten. Door een parallelkinematisch tandriemaandrijfconcept zijn de posities van de aandrijfmotoren vast. Zo moet de motor niet mee door de aandrijving van

de Y-as vervoerd worden. Uit de lage bewegende massa resulteert een compact en performant systeem. Het mini-H-portaal biedt daardoor voor machine- en installatiebouwers een efficiënt State-of-the-Art-automatiseringsplatform. De basis van het assensysteem is steeds dezelfde. Enkel de Front-End moet gewijzigd worden. Snel en precies testen Een goed voorbeeld voor het succesvolle gebruik van het mini-H-portaal EXCM is het Flying Probe Testsysteem van Visatronic GmbH. Kleine lotgroottes en prototypes maken het economisch testen van printplaten tot een echte uitdaging. Daarom breidde Visatronic zijn bestaand


testsysteem Visatest uit. Het nieuwe testapparaat positioneert een testnaald op elektronische modules. Daardoor wordt de correcte verwerking geverifieerd en de functie van de bouwgroep getest. Het lijkt alsof het mini-H-portaal gemaakt is voor dit testsysteem. De op de Y-as vast gemonteerde aandrijving moet niet door de bewegende as meegevoerd worden. Dankzij de compacte opbouw en de lage bewegende massa is de vereiste looptijd van 2 seconden voor de complete diagonaal en de noodzakelijke positioneernauwkeurigheid van 0,1 mm geen probleem. Voor het mini-H-portaal zijn zelfs snelheden tot 500mm/s mogelijk en herhaalnauwkeurigheden tot ±0,05 mm in het x/y-systeem. Ook de firma PKC uit Finland gebruikt het mini-H-portaal EXCM in een testapparaat voor mobiele eindtoestellen met touch screen en toetsen. Het EXCM is hierbij verantwoordelijk voor het bereiken van de verschillende testposities en de beweging binnen het testproces. De inbouwklare handlingoplossing overtuigt vooral door zijn compactheid, aantrekkelijke prijs, hoge flexibiliteit en mechanische modulariteit. Meer rentabiliteit in het systeem Ook de rendabele aankoop, de werking en het flexibel aansturen via Ethernet zijn belangrijke argumenten voor het gebruik van het mini-H-portaal EXCM. In het slanke, kostenefficiënte systeem kunnen alle consignes zoals doelposities en loopsnelheid direct opgelegd worden. Het systeem neemt de sturing van beide servomotoren over. Zo zijn de bewegingsprocessen van het mini-H-portaal gemakkelijk te programmeren: doelpositie, baansnelheid of richting. Het mini-H-portaal EXCM is een optimale systeemcomponent voor labo-automatisering, productie van elektronica alsook voor de productie, montage en handling van kleine delen.

Printplaten voordelig testen: het Flying Probe testsysteem van Visatronic GmbH met mini-H-portaal EXCM.

De Finse firma PKC gebruikt het mini-H-portaal EXCM in een testapparaat voor mobiele eindtoestellen. Meer daarover in een volgende editie van trends in automation.

In één oogopslag: mini-H-portaal EXCM Hoge dynamiek: De mechanische opbouw van de vaste motoren reduceert de bewegende massa en versterkt het aandrijfvermogen van beide motoren. Dit maakt een hoge dynamiek van 10 m/s² mogelijk.

www.festo.be/excm Hoge systeemnauwkeurigheid: De kinematische opbouw maakt een systeemherhaalnauwkeurigheid mogelijk van ±0,05 mm (in x/y). Gereduceerde constructietijd: Totaalsysteem met gedefinieerde interfaces en maten. Eenvoudige bestelling met één bestelnummer. De eenvoudige configuratie biedt een compleet afgestemd handlingsysteem inclusief motoren, controller en kabels.

is 1.15-01

Advanced Handling Systems

Gemakkelijke ingebruiksneming: Het EXCM wordt eenvoudig via pc of Notebook met Festo Configuration Tool (FCT) via Ethernet LAN geconfigureerd.

Automatisch reinigen van septische tanks in treinstellen

Sanitaire stop “Geen gebruik kunnen maken van de toiletten tijdens de treinreis wordt door NMBS als onaanvaardbaar beschouwd.” kunnen we lezen in het jaarrapport 2013 van de spoorwegmaatschappij. Vandaar dat er uiteraard hoge eisen gesteld worden aan de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van installaties die instaan voor het ledigen en spoelen van septische tanks.

1.2015 trends in automation Synergie 30 31 –

E

nkele jaren geleden was de NMBS op zoek naar een betrouwbare oplossing om septische tanks van treinwagons te ledigen en schoon te maken. Laborex tekende present en won het vertrouwen voor het project dat bestaat uit maximaal 32 installaties, gespreid over 10 jaar. Elk onderhoudsperron is anders, dus elke installatie is aangepast aan de plaatselijke noden. Maar voor elke installatie gelden dezelfde targets die gehaald moeten worden, wordt dezelfde graad van inzetbaarheid geëist en is een garantie van 3 jaar verplicht. Laborex heeft een vaste ruiminstallatie ontworpen die ingebouwd wordt in onderhoudsperrons. Een centrale controle unit stuurt verschillende reinigingsstations aan waarnaast de trein parkeert. Wagon per wagon wordt de trein aan het systeem gekoppeld dat automatisch de septische tanks van 200l leegmaakt en vervolgens naspoelt met 80l water, op minder dan 3 minuten. De test-installatie voldeed aan de vereisten en werd goed bevonden. Daarna werden door Laborex een aantal verbeteringen geïntroduceerd: een stofzuiger (vacuümaansluiting), perslucht, stopcontacten en warm water worden nu ook ter plaatse beschikbaar gemaakt aan het onderhoudsperron. Zo hebben de schoonmaakploegen alles bij de hand om de wagons te poetsen.

Inhoud van de werkstations: samengebouwde kwartslagactuatoren en compacte performante ventiel eilanden, beschermd tegen weersomstandigheden.

SKID Om aan de vereisten van de Europese prijsvraag te voldoen moest Laborex een systeem ontwerpen dat een bepaalde snelheid haalt, maar ook een hoge inzetbaarheid en beschikbaarheid van het systeem garanderen. De centrale unit wordt in de werkplaats van Laborex als skid gebouwd om nadien in een container geschoven en ter plaatse geïnstalleerd te worden. Hierin zit de sturing, vacuumpompen en reservoirs, kogelkranen met kwartslagactuatoren (DAPS) die aangestuurd worden met een MPA-ventieleiland. Een luchtverzorgingseenheid (MS) bewaakt de persluchtkwaliteit. Ondergronds wordt verbinding gemaakt met de onderhoudstations naast de sporen. Het Werkstation naast de geparkeerde trein: geautomatiseerd afpompen, vacuüm, spanning, perslucht en warm water staan ter beschikking aan elke wagon.

ook het process equipment van Festo te testen. Door ventieleilanden, slangen en koppelingen, luchtverzorging, actuatoren, kleppen en sensoren bij één enkele leverancier af te nemen vereenvoudigde het logistieke proces, aankoop en engineering. Dankzij het nieuwe VTUG-ventieleiland beschikte Festo ook over een compact, modulair en performant eiland dat perfect geschikt was voor installatie in de werkstations. Decentraal geplaatst moeten deze eilanden maar een beperkt aantal ventielen bevatten.

Afgewerkte SKID geplaatst aan het onderhoudstation.

onderhoud van de units wordt alvast de eerste drie jaar door Laborex verzorgd, en alle geïnstalleerde installaties blijken even betrouwbaar.

Why Festo Laborex had reeds een goede ervaring met het gebruik van ventieleilanden en aandrijvingen van Festo en besloot om

Opbouw van het werkstation met zicht op het ondergronds gedeelte.

Het andere type van ventieleiland dat ingezet werd in de centrale sturing is het MPA-ventieleiland dat werd gekozen vanwege de betrouwbaarheid, modulariteit en het interne bussysteem. Communicatie loopt via Profibus en de maximale capaciteit van het MPA-eiland word volledig benut. Zo werden voor een installatie 52 x 5/2-ventielen en 24 x 3/2-ventielen op hetzelfde eiland geplaatst, zijnde het


gemaakt speciaal voor Laborex voor de bolkranen. Hiermee wordt een DAPS actuator met bolkraan en positiemelder samengebouwd geleverd waardoor Laborex zich kan concentreren op de eigenlijke bouw van het systeem. Door de afstanden in de stations en de lengte van de treinen zijn sommige installaties van de centrale installatie tot het laatste werkstation wel 400 m lang. Pneumatica was dan ook een evidente keuze om de beschikbaarheid van deze systemen te verzekeren. Droge en zuivere perslucht - die door NMBS geleverd wordt - is natuurlijk een must. Elektrische actuatoren zijn niet alleen veel duurder, maar zullen teveel hinder ondervinden van de spanningsval door de lange leidingen.

De pneumatische sturing van de actuatoren in de SKID door het MPA-ventieleiland: betrouwbaar, tot 128 spoelen, doorgelinkt met intern bussysteem.

maximaal aantal van 64 ventielposities of 128 spoelen die een ventieleiland maken van bijna één meter lang. Kwartslag-actuatoren (DAPS) sturen de watertoevoer, vacuüm vloeistofafzuiging en vacuüm luchtafzuiging voor de stofzuigers. Door de installatie in open lucht was het noodzakelijk om alle tunnels en stuurkasten te isoleren, continu te bewaken en van verwarming te voorzien. Het water kan indien nodig continu rondgepompt worden, en temperatuurbewaking in de verste werkstations kan een bijkomende verwarming vragen van het systeem. Zo kan de werking gegarandeerd worden tot -15°C.

Bovendien kon Festo Laborex verder ondersteunen door technische dossiers, montage-instructies, … ter beschikking te stellen, maar ook door bepaalde componenten samengebouwd te leveren. Ventieleilanden worden altijd online geconfigureerd en samengebouwd geleverd, maar er werd ook een artikelnummer aan-

Laborex uit Olen is al meer dan 50 jaar actief als producent van industriële reinigingsmachines en straalcabines voor het reinigen of stralen van onderdelen. 90% van alle installaties is ontwikkeling op maat, vaak gekoppeld met transportsystemen waardoor hele productieprocessen geautomatiseerd worden. Gespecialiseerd in industriële reinigingstechnieken worden milieuvriendelijke en efficiënte totaaloplossingen aangeboden op gebied van reiniging, ontvetting en oppervlaktebehandeling.

Laborex BVBA Hagelberg 15 2250 Olen Belgique www.laborex.be Activiteit: Ontwikkelen van turnkey auto matiseringsprojecten voor industriële reinigingsmachines en straalcabines

Photo : © Shotshop.com


Snel palettiseren met de Delta-Roboter EXPT

Zo precies als een Zwitsers uurwerk De Zwitserse horloge-industrie waakt met het kwaliteitslabel „Swiss Made“ over de legendarische reputatie van de polshorloges. Productietechnisch is dit kwaliteitsniveau enkel met snelle en precieze automatiseringsinstallaties te bereiken. Daartoe heeft Amax Automation AG een multifunctionele palettiseerder gerealiseerd, met robotica- en handling systemen zoals de inbouwklare Delta-robot EXPT van Festo.

V

olgens enquêtes zijn veeleisende klanten uit de hele wereld bereid om tot 50 % meer te betalen voor hun polshorloge wanneer deze het kwaliteitslabel „Swiss Made“ draagt. Dit betekent echter ook dat volgens de Zwitserse wetgeving meer dan 60 % van de productiekosten van een polshorloge in Zwitserland moeten gemaakt zijn. Dat is de reden waarom de Zwitserse horloge-industrie steeds meer productiestappen voor uurwerken en onderdelen in Zwitserland zelf uitvoert. Bovendien worden de toeleveringsbedrijven in de lageloonlanden door hun stijgende loonkosten steeds minder attractief. Daarbij komt dat daar de reproduceerbaarheid van veeleisende manueel gemaakte onderdelen vaak niet mogelijk is. Fijnstansdelen werden vaak als bulkgoederen verhandeld waardoor ook hier op kwaliteit werd ingeboet. Dit leidde tot meer uitgesloten goederen en dus ook meer opruimkosten.

Hoogste graad aan precisie De multifunctionele palettiseerder is zeer flexibel en snel. Bij een taktsnelheid van 120 delen per minuut werkt hij tot elf verschillende kleine delen in zes verschillende roostertrays of twee verschillende Jedec-trays af. Andere delen laten zich eenvoudig voor het bedieningspaneel en de software teachen. De vervolgprocessen vereisen een hoge graad aan nauwkeurigheid bij het neerleggen van de delen in trays. De juiste kant van de delen moet altijd naar boven gericht zijn in de tray. Twee geïntegreerde camerasystemen en een

speciaal ontwikkeld draaisysteem garanderen dat enkel correct georiënteerde delen afgelegd worden. Amper van de band te onderscheiden Nadien begint het eigenlijke palettiseerproces. De intelligente camera SBO..-Q detecteert de positie van de uurwerkonderdelen op de transportband en meldt deze aan twee Delta-Robots EXPT. Met een speciaal ontwikkelde vacuümgrijper neemt de Delta-Robot de delen van de band en bestukt al naargelang het gebruik naar keuze de rooster- of Jedec-tray.

Op de lokale productiesite profiteert de horloge-industrie van snelle en kortere transportwegen en van een eenvoudigere productiesturing. Daarbij zorgt de palettiseerder van de machinebouwer Amax voor betrouwbaar en precies gesorteerde fijnstansdelen voor de verdere verwerking in de galvanisering, het lakken, de tampondruk en de montage. De hogeprecisiedelen zijn voor elk type uurwerk en elk merk verschillend en extreem dun met een dikte die gaat tot op tienden van een millimeter. Een hoge graad aan precisie is vereist bij het afleggen van de uurwerkonderdelen.

Het proces is echter niet zo eenvoudig als het lijkt. Omdat de kleine delen zo licht zijn, kan de minste luchtbeweging hun positie op de band veranderen. Ze zijn ook zo dun dat de vacuümgrijper amper de delen van de band kunnen onderscheiden. Een veilige productie vereist daarom van het handlingsysteem een uiterst precieze constante nauwkeurigheid van de bewegingsverlopen om zo de positie van de delen op de band niet te beïnvloeden, maar toch veilig te kunnen grijpen. „Daarom is ook het gebruik van de juiste robottechnologie van doorslaggevend be-

lang“, verklaart Rolf Wirz, directeur bij Amax. Robots met Delta-kinematica „Voor ons was het duidelijk dat enkel een robot met Delta-kinematica de noodzakelijke flexibiliteit en snelheid bij de picking van de kleine delen in de werkruimte kan bereiken.“, gaat Wirz voort. „We hadden al geruime tijd de Delta-robot EXPT van Festo voor ogen, maar toch geen passend project ervoor. De optimale kosten-batenverhouding alsook de langjarige samenwerking met Festo Zwitserland hebben de doorslag gegeven“, vertelt automatiseringsexpert Wirz. „Op basis van zijn ervaring in de pneumatische automatiseringstechnologie was Festo al vertrouwd met het ontwikkelen van vacuüm-grijpersystemen“, aldus Wirz. Dit vereist veel ervaring, omdat het niet gemakkelijk is het juist gedoseerde vacuüm op het juiste moment op te bouwen voor de grijpen uitwerpimpuls. „Het treft, dat Festo beiden kan, pneumatische en elektrische automatiseringstechnologie, en dus in staat is van het grijpersysteem en de robots één gesloten ontwikkelingspakket te maken. Dit leidde bij ons ook tot een reductie van interfaces en de daarmee gepaard gaande kosten“, beschrijft Wirz de voorkeur voor een samenwerking met Festo.

De Delta-robot grijpt met een speciale vacuümgrijper delen van de band en bestukt naar keuze rooster- of Jedec-trays.

De elektrische as EGC-HD, bekend om zijn stijvigheid en precisie, beweegt een mechanische grijper horizontaal. Deze tilt meerdere delen tegelijkertijd op, draait 90 graden en legt ze in een roostertray.

Fijn slijpen in het Festo Application Center Maar alvorens de Tripod in de palettiseerder in werking gesteld kon worden, waren nog vele testen ter validering nodig. „Daarom vroegen wij de collega’s in het Application Center in de bedrijfscentrale in Duitsland om ondersteuning“, zegt Daniel Minger, verkoopingenieur Industry Cluster handling kleine delen en elektronica bij Festo Zwitserland. Want om 120 cycli per minuut te kunnen bereiken, waren twee Delta-robots noodzakelijk. De eerste Tripod grijpt zo veel delen van de band dan hij kan, de tweede neemt de rest. Een visiecamera van Festo met geïntegreerde PLC stuurt beide Tripods, aldus de theorie. De praktijk ziet er echter anders uit. Bij complexere opdrachten voldeden simulaties op het beeldscherm vaak niet. Dan zijn tests in het Application Center van Festo nodig. Onder reële omstandigheden werden met werkstukken van de klant cyclustijden en herhaalnauwkeurigheden aan handlingsystemen getest en de bewegingen met de High-Speed-camera van Festo opgetekend. Zo werden soft- en hardware exact op elkaar afgestemd. In het geval van de Amax-palettiseerder


Rolf Wirz, directeur bij Amax (rechts) in gesprek met Daniel Minger, verkoopingenieur Industry Cluster handling van kleine werkstukken en elektronica bij Festo in Zwitserland.

Met een taktsnelheid van 120 werkstukken per minuut vullen twee Delta-robots van het type EXPT de Jedec-trays.

was vooral de aflegprecisie in de trays kritisch. Daarom waren de labo-omstandigheden van het Application Center ideaal om de aflegprecisie en de daaruit volgende rusttijden van de Delta-robots te analyseren, de overeenkomstige softwarelogaritmen te ontwikkelen en om de vereiste cyclustijden te optimaliseren. Engineering knowhow bespaart veel tijd Festo leverde de beide Delta-robots EXPT als inbouwklaar totaalsysteem met de roboticasturing CMXR en de motorcontroller CMMP-AS in de bijbehorende schakelkast. Daarbij kwam het intelligente compactcamerasysteem SBOI…-Q, dat de delen op de band optisch detecteert en de positiegegevens aan de roboticasturing doorgeeft. Andere inbouwklare handlingsystemen nemen de traywissel voor hun rekening. De elektrische assen van het type ELGR schuiven de trays naar voor, pneumatische cilinders tillen ze op en klemmen ze. De elektrische as EGCHD, bekend om zijn stijvigheid en precisie, beweegt een mechanische grijper horizontaal. De grijper tilt meerdere delen tegelijkertijd op, draait 90 graden en legt ze in de roostertray. De verticale beweging wordt overgenomen door de elektrische as EGC. Compleet gemonteerd, getest en met

functiegarantie uitgerust, leverde Festo de inbouwklare systeemoplossing direct aan de machine. „We gebruiken de engineering knowhow van de Festo automatiseringsspecialisten en sparen zo over het totale proces veel tijd, vooral bij het testen en de ingebruiksneming”, onderstreept Rolf Wirz de sublieme service van Festo. Nieuwe grond voor Delta-technologie „We balanceren met onze individuele automatiseringsoplossingen vaak op de grens van het technisch gekende en het haalbare. Wij verwachten van onze partners een grote honger naar innovatie en de bereidheid om samen met ons speciale uitdagingen of nieuwe toepassingsgebieden te ontdekken. En met Festo hebben we precies een dergelijke partner gevonden“, verklaart Wirz. „De Delta-robot EXPT is slechts een van de vele voorbeelden van hoe Festo erin slaagt ons innovatieve producten te bezorgen waarmee wij op de markt kunnen komen“, aldus de directeur van Amax. De Tripod van Festo verruimt volgens Wirz dankzij zijn aantrekkelijke prijs-prestatieverhouding de Delta-technologie naar domeinen die dusver enkel voorbehouden waren voor Scara-robots. Daarbij speelt hij zijn lage bewegende massa alsook de betere

toegankelijkheid vol uit en overtuigt tegelijkertijd door een hoge systeemstijfheid en de daarmee verbonden herhaalnauwkeurigheid. www.festo.com/catalog/egc www.festo.com/catalog/expt

is 1.15-02 Handling Guide

Amax Automation AG Kirchbergstrasse 211 3400 Burgdorf Suisse www.amax.ch Activiteit: Montage- en productieautomatisering, speciale machinebouw

Productie van vloerbekleding van personenwagens met proportionele technologie

Hot en in vorm

De vloerbekleding binnen de personenwagens kan je vergelijken met onze spieren. Vooraleer je ze in vorm krijgt, moet je ze eerst opwarmen. Ook wanneer er niet veel tijd voor is, mag men de weefsels niet overbelasten. In een nieuwe productie-installatie van de machinefabriek Herbert Meyer lukt dit met behulp van moderne proportionele technologie van Festo.

Z

e worden tot 200 graden verwarmd, gestrekt, aangespannen en geperst. Dit alles met slechts één doel: de ideale vorm. Daartoe moeten de vloerbekledingen voor het interieur van auto’s de rest van hun mobiel leven er enkel nog goed uitzien en worden zo vlot over het asfalt gereden. Maar niet enkel op vier wielen gaat het voor hen er snel aan toe. In een 80-secondentakt leggen de - van 1,5 km lange materiaalrollen gesneden - platines hun weg af door de productie-installaties van de machinefabriek Herbert Meyer. Een van hun nieuwste ontwikkelingen gebruikt de meest moderne pneumatische proportionele technologie. Het ventieleiland CPX/MPA

maakt een volledig vrije instelling mogelijk van de 24 individuele grijpers van de hoofdtransportband en stuurt traploos, snel en met hoge precisie. Voor de perfecte contour Het moderne systeem voor de thermovorming van autotapijtbekleding produceert verschillende platines met breedtes van 1,2 m tot 2 m en lengtes van 1,5 m tot 3 m. Hiervoor worden de platines eerst met behulp van een hete contactpers naargelang materiaalsoort op een temperatuur tussen 150°C en 210°C verwarmd. Een enorm vermogen van telkens 130 kW, boven- en onderverwarming, maakt dit mogelijk in slechts enkele seconden.


(A)

„De proportionele technologie van Festo maakt onze thermovorminstallaties nog sneller en is veiliger voor de materialen.“ Arnd Zander, constructieleider machinefabriek Herbert Meyer

Nadien gaat het volautomatisch verder op een tot 90°C met water verwarmde glasplaat.

gen wordt door een zuigerstangloze aandrijving DGC-K voor het afkoelen en de verdere verwerking.

Hierover brengt een stralingskachel de platines contactloos naar de eindverwerkingstemperatuur. Door de flexibele combinatie van contact- en stralingswarmte wordt elke platinesoort verwarmd op de voor hun specifiek materiaal ideale wijze. Dit vermijdt onzuivere druksporen. Is de platine homogeen verwarmd, dan volgt de belangrijkste stap: het thermovormen. Daarvoor neemt de hoofdtransporteur de platine op met zijn in totaal 24 grijpers, acht per kant en telkens vier in aan- en uitloopbereik, en positioneert ze op de ondervorm. Aansluitend zakt de bovenvorm en geeft in de vormsluiting de platine haar uiteindelijke contour. Na de persing openen de vormen zich opnieuw en de hoofdtransporteur legt de platine op een transportband die bewo-

Zo voorzichtig mogelijk bewegen Elke grijper van de hoofdtransporteur beschikt over vier vrijheidsgraden, laat zich afzonderlijk openen en sluiten alsook verticaal als horizontaal aanlopen via proportionele ventielen. Zo kan de installatie flexibel instellen op verschillende platinegroottes. Op de verticale as werkt ook een DGC-K cilinder van Festo. Zijn zwevende positie zorgt ervoor dat de grijper perfect past voor de contour van het werktuig. De grijper reageert flexibel op de trekkrachten die bij het vervormen door de werktuigen op de platine inwerken. Bijkomend zijn de grijpers draaibaar in transportrichting op een rotatie-as. Zo kunnen ze de werktuigcontouren vrij volgen. Dit biedt niet enkel het voordeel dat

het materiaal van de platine bijzonder voorzichtig gevormd wordt en geen te zwakke bereiken ontstaan, het spaart ook nog eens een productspecifieke nieuwe programmering van de grijpers uit bij werktuigwissels. Enkel de respectievelijke platinematen en trekkrachten dienen ingesteld te worden. Positief neveneffect: de verhoogde precisie van de installatie doet het materiaalverbruik dalen. Een besparing van enkele vierkante centimeters vloerbekleding loopt bij hoge stukaantallen in de automobielbranche al gauw op tot miljoenen euro’s. Slank zijn bespaart geld De meest moderne proportionele technologie van Festo maakt het mogelijk dat de aandrijvingen van de hoofdtransportband naargelang vormwerktuig en platinemateriaal met verschillende drukken kunnen bewegen. Het ventieleiland CPX/MPA laat


A) Onder druk: De hoofdtransportband transporteert de platines naar de ondervorm en zet ze op een andere conveyor na de persing. (B) Zachte gigant: In een 80-secondentakt produceert het moderne systeem voor thermovorming van autotapijtbekleding verschillende grote platines. (C) Kleine grootte: De compacte bouwvorm van het CPX/MPA-ventieleiland spaart plaats en maakt ook de snelle en voordelige overstap van bestaande installaties op proportionele technologie mogelijk. (D) Flexibel bewegen: De positie van de DGC-K cilinder zorgt ervoor dat de grijper 'zweeft' en zich perfect aanpast aan contouren van het werkstuk.

(B)

(C)

(D)

een volledig vrije instelling van 24 individuele grijpers toe. Bij de productwissel worden de materiaal- en werktuigspecifieke waarden eenvoudig met een druk op de knop gewisseld. Het systeem is dus volledig modulair en uiterst flexibel. Bovendien spaart het ventieleiland door zijn slank design in vergelijking met klassieke montage van individuele ventielen enorm veel plaats en maakt een centrale sturing mogelijk via Profibus. De nieuwe modulaire technologie van de hoofdtransportband brengt nog een ander voordeel met zich. In vergelijking met systemen waarbij de grijptechniek aan het werktuig zelf zit, doet het flexibele grijpsysteem de kosten van de vormwerktuigen dalen. Fit in slechts vijf maanden Op basis van zijn compact design kunnen met het ventieleiland CPX/MPA ook bestaande installaties snel en voordelig met

proportionele technologie uitgerust worden. De veiligheid bij montage en ingebruiksneming verhoogt en dit niet in het minst door de aanzienlijk verlaagde bekabelingskosten. De gewonnen eenvoud in constructie en handling heeft bij machinefabriek Herbert Meyer beduidend bijgedragen tot een enorm snelle ontwikkelings- en constructietijd. De van bij het begin nauwe samenwerking met de Festo ingenieurs versnelde ook nog eens het project. Zo zien we vandaag een buitengewone installatie voor het thermovormen van vloerbekleding voor het interieur van auto’s die er in slechts vijf maanden stond, van ontwikkeling tot ingebruiksneming. www.festo.com/catalog/cpx

Maschinenfabrik Herbert Meyer GmbH Herbert-Meyer-Strasse 1 92444 Rötz Allemagne www.meyer-machines.com Activiteit: Ontwikkeling, constructie en productie van installaties voor thermovormen, lamineren, vormen en bedekken (coating)

Geoptimaliseerd ombouwen en uitbreiden van multinaaldnaaimachines

Snelle wissel

Photo : © Emil Stutznäcker GmbH + Co. KG

Industriële multinaaldnaaimachines voorzien matrashoezen van diverse patronen. Een snelle patroonwissel stond dusver het manuele aanpassen van de naaldplannen in de weg. Een nieuw naaisysteem van de firma Emil Stutznäcker maakt nu de individueel programmagestuurde selectie mogelijk van afzonderlijke naaiposities uit een depot aan naai-eenheden. Een door Festo ontwikkelde cilinder-ventiel-combinatie optimaliseert het monteren, ombouwen en uitbreiden van installaties.

VMK-Select : De nieuwste multinaaldnaaimachine zet de norm in vele branches dankzij de klantspecifieke cilinder-ventiel-combinaties van Festo.


M

et adembenemende snelheid tekenen een honderdtal naalden met wit garen patronen in een zachte stof. Wat klinkt als het zoemen van vlijtige bijenzwermen, wordt omgetoverd in datgene waar mensen een derde van hun leven doorbrengen: op een matras, meer bepaald matrashoezen. Een matras is vandaag meer dan een gewoon slaapding. Wat er vanbinnen aan kwaliteit verborgen ligt, moet ook aan de oppervlakte zichtbaar zijn, in zacht swingende lijnen, elegante ruiten,

volle kringen een bijna onbegrensd aantal vrije patronen. Omdat miljoenen mensen zo comfortabel mogelijk willen slapen, komt het bij de productie van matrashoezen aan op een hoge snelheid en ook steeds meer op een hoge mate aan flexibele patroonvorming. Om snel van het ene patroon op het andere over te kunnen schakelen, gebruikt Emil Stutznäcker GmbH & Co. KG in hun nieuwste multinaaldnaaimachine nieuwe cilinder-ventiel-combinaties van Festo met ASI-technologie.

Structuren in seconden Industriële multinaaldnaaimachines zoals die van Stutznäcker naaien tot 10 m patronen per minuut. Zo werkt de jongste spruit van het traditiebedrijf met twee naaldrijen van telkens 96 naalden, waarvan elkeen telkens indrukwekkende 1600 slagen per minuut haalt. In de kortste tijd krijgen de nieuwe matrassen onverwisselbare structuren die de emoties beroeren. Maar uit dit veelvoud aan mogelijkheden rijst ook een nieuwe uitdaging: de lotgroottes verkleinen. Daarom moeten de multinaaldnaaimachines steeds vaker op nieuwe patronen overgeschakeld worden. Een hoge flexibiliteit hierin bereikt het Keulense bedrijf door het automatisch variëren van de naaldplannen, daaronder verstaat men de verschillende plaatsing van de voor verschillende patronen actieve naalden. Naalden die niet gebruikt worden, worden door een pneumatische cilinder van de aandrijfas gedrukt, naalden die voor het nieuwe naaldenplan wel nodig zijn, worden er weer op geschoven. Dit maakt een secondesnelle programmagestuurde variatie van de naaldplannen van het ene patroon naar het andere mogelijk alsook de individuele selectie van afzonderlijke naaldposities uit een depot aan naai-eenheden.

De nieuwe cilinder-ventiel-combinatie met ASI-bustechnologie en geïntegreerde ENpoort maakt een snelle volautomatische omschakeling van het naaldplan mogelijk.

Minder kosten bij uitbreiding Een snelle en flexibele montage van de machines was tot voor kort moeilijk door het dure verbinden van de ventieleilanden aan de pneumatische cilinders. Ook de technische kost bij een uitbreiding of positieverandering van schakelbare naalden was enorm. In 2011 zaten drie experts inzake innovatieve automatisering rond de tafel om een oplossing te vinden voor dit probleem: Burkhard Feige, constructieleider van de naaimachinefabriek Emil Stutznäcker GmbH + Co. KG, Michael Dahl, verkoopingenieur Festo in de regio Keulen, en Ulrich Beck, hoofd projectwerk sensorica en verbindingstechnologie bij Festo in Esslingen. De doelstelling was snel gevonden: een cilinder-ventiel-combinatie met ASI-bustechnologie en geïntegreerde EN-poort. Dit laatste was nodig omdat bij omschakelingen de garenwisser de draad uit het actieve naaiproces kan nemen. Om deze functie te kunnen realiseren, hadden de huidige machines een eigen pneumatische EN- circuit nodig.

cilinder in compact design ADVC-16-15I-P. Hij blinkt uit door een snelle reactie bij het inschakelen van druk, een grote spankracht in vergelijking met zijn bouwgrootte en een minimale inbouwruimte. Omdat hij voor de serieversie nog te breed uitviel, ontwikkelde men een nieuwe, nog slankere behuizing. Om het proces te versnellen, werd bijkomend voor de 3D-ontwerpen een Rapid-Prototyping-Model voor een betere representatie gemaakt. In 2012 was het dan zo ver: de eerste prototypes van de buscompatibele cilinder-ventiel-combinatie deden hun intrede bij Emil Stutznäcker en werden met succes getest. Enkele maanden later werd de eerste Mammut VMK Select met ASI-technologie en Festo cilinder-ventiel-combinatie als wereldwijde nieuwigheid op de branchebeurs Interzum 2013 voorgesteld. Door deze innovatieve eenheden van Festo is het bij de tweede generatie van de VMK Select mogelijk om de basisuitrusting van de naai-eenheden met enkele handgrepen te variëren of uit te breiden.

Seriecilinder plus speciale behuizing De opdracht om maximaal 25 mm totaalbreedte van de cilinder-ventiel-combinatie halen was een echte uitdaging. Ulrich Beck en zijn team zochten na de eerste gemeenschappelijke gesprekken naar de zo smal mogelijk bouwende componenten in het omvangrijke productassortiment van Festo. Ze kwamen uit bij de korteslag-

Eenvoudige oplossing biedt concurrentieel voordeel De toenmalige omvangrijke verbinding is vandaag één enkele platte kabel. Cilinder-ventiel-combinaties werden eenvoudig door middel van een pin opgestoken en ordenen zich automatisch in het Master-Slave-systeem van de ASI-bus. Waar vroeger de perslucht de weg van het ven-


De multinaaldnaaimachine VMK Select werkt met twee rijen van telkens 96 naalden, waarvan elkeen tot 1600 slagen per minuut haalt.

„De nauwe samenwerking met Festo heeft een snelle verdere ontwikkeling van de nieuwe machinegeneratie mogelijk gemaakt.” Burkhard Feige, constructieleider naaimachinefabriek Emil Stutznäcker

tieleiland naar de individuele cilinder gescheiden gevoerd moest worden, ligt deze vandaag direct gebundeld aan de cilinder-ventiel-combinatie met geïntegreerd EN-circuit. De ooit zo grote kost voor de individuele verbinding van de cilinders valt weg. De elektronische sturing van de ASI-Master bedient de individuele ventielen, die dan perslucht voor de beweging van de cilinders ter beschikking stellen. De combinatie van busgestuurde seriecilinders met speciaal gemaakt behuizingen maken vandaag een bijzonder eenvoudige omschakeling op nieuwe patronen mogelijk en vergemakkelijken het uitrusten van machines met een hoger aantal naalden. Zo geeft Emil Stutznäcker zijn klanten niet enkel een nog performantere multinaal-

dennaaimachine-generatie, maar het bedrijf biedt door de groeiende flexibiliteit ook een echt concurrentieel voordeel.

Nähmaschinenfabrik Emil Stutznäcker GmbH + Co. KG Max-Planck-Strasse 3 50858 Köln Allemagne www.mammut.de Activiteit: Productie van hoogwaardige naaimachines voor industriële patronen

is 1.15-03

Ready-to-install solutions

Selectief solderen van ingekapselde sensoren

Een punt maken

Parkeersensor

Aslastsensor

Wielsnelheidssensor

De productie van sensoren voor de automobielindustrie vraagt om steeds complexere oplossingen. Een nieuwe machine ontwikkeld door IPTE maakt het mogelijk om betrouwbaar en snel PCB’s in het plastic beschermhuis te solderen. Het ready-to-install handlingsysteem van Festo maakt het mogelijk om taktijden van minder dan 3 seconden te garanderen, ondanks een bewegende massa van meer dan 60 kg.


Een doorsnee wagen heeft vandaag de dag gemiddeld tot 100 sensoren aan boord. Sensoren die buiten het interieur van wagens geplaatst worden, waarvan u hier een selectie kan zien, hebben nood aan bijkomende bescherming en vereisen speciale productiemethoden.

Stuurhoeksensor

Buitentemperatuursensor

Nokkenassensor

Temperatuursensor

Uitlaatgasrecirculatiesensor (EGR)

Rijstrookafwijkingsensor

Versnellingsensor Blindehoeksensor

T

egenwoordig is een auto veel meer dan een middel om ons van plaats A naar B te brengen. Hij kan ons ook van intelligente feedback voorzien, dankzij allerhande comfort- en veiligheidsfuncties. Een doorsnee wagen heeft vandaag de dag makkelijk 100 sensoren aan boord, en dat aantal zal in de toekomst enkel nog maar stijgen. Door het continu stijgend aantal sensoren en de gelijk blijvende inbouwruimte, worden steeds compactere en soms ook

steeds robuustere sensoren gevraagd. Innovatieve productiemethoden moeten aangewend worden om deze groeiende complexiteit voor het productieproces bij te benen. Het Belgische IPTE Factory Automation heeft deze uitdaging bij de horens gevat met zijn laatste nieuwe productiesysteem. Deze experts in Factory Automation ontwikkelden samen met Festo een innovatief machineconcept voor het selectief solderen van sensoren rechtstreeks in de behuizing

Betrouwbaar solderen in de behuizing Sensoren die buiten het interieur van wagens geplaatst worden moeten weerstaan aan harde omstandigheden, met temperaturen lager dan -40°C en meer dan 100°C, en moeten bestand zijn tegen corrosie en schokken. Dergelijke sensoren worden ingekapseld in beschermende behuizingen. De sensoren kunnen echter niet volledig geassembleerd in de behuizing ingebracht worden, dus moet de laatste assemblage binnenin het kapsel gebeuren.

Betrouwbaar manipuleren, betrouwbare productie: EGC spindelas, EGC tandriemas met wegmeetsysteem, elektrische minislede EGSL en een klantspecifieke versie van de ERMB.

« Door het ready-to-install handlingsysteem van Festo te gebruiken, kunnen we niet alleen meer aandacht besteden aan de rest van het systeem. Festo garandeert ons ook de vlekkeloze werking van het systeem, wat ons uiteraard veel gemoedsrust bezorgt. » Antonio Rodrigues,Technisch Directeur bij IPTE

Conventionele soldeermethoden zoals wave of reflow-solderen zijn hier niet mogelijk omdat de plastic behuizing hier niet aan weerstaat. De enige bruikbare methode is de veeleisende techniek van selectief solderen. Een essentiële vereiste voor het welslagen van deze techniek is het gebruik van de juiste kracht gecombineerd met de juiste invalshoek. De hoge proceskwaliteit, herhaalnauwkeurigheid en productiesnelheid die hier gevraagd worden, maken een volledig geautomatiseerd systeem noodzakelijk.

Ontwikkeling van een nieuw machineconcept IPTE ontwikkelde een nieuw programmeerbaar systeem voor selectief solderen waarbij de batterij en de PCB van de sensor pas in de behuizing aan mekaar gesoldeerd worden. Een volledig machineconcept werd hiervoor ontwikkeld tezamen met Festo. Het ready-to-install handlingsysteem van Festo haalt cyclustijden van minder dan drie seconden dankzij snelle en precieze bewegingen langsheen de X-, Y-, Z- en W-assen, ondanks een to-

tale massa van 60kg. Het soldeersel wordt gevoed met een nauwkeurigheid van 0,1mm en ook de snelheid waarmee het van de bobijn gerold wordt is gecontroleerd. Bijkomende voordelen van het compacte systeem van IPTE zijn automatische kalibratie van de soldeertip, geïntegreerde schoonmaak van deze tip, gebruik van soldeersel op rollen, kleurherkenningsmogelijkheden, en als bijkomende optie de mogelijkheid om over te schakelen op loodvrij solderen. Een betrouwbaar op-


Nauwsluitend: IPTE integreerde het volledige soldeerproces in de kleinst mogelijke ruimte.

hangingssysteem zorgt ervoor dat de soldeertip zorgt ervoor dat de sol steeds met de juiste kracht op de PCB gedrukt wordt om een optimaal thermaal contact te verzekeren tijdens het solderen. Een geïntegreerde ‘crash sensor’ verhindert dat de printplaten beschadigd worden door te hoge krachten. Op maat en compleet pakket IPTE ontwierp het XYZW gantrysysteem met 4 vrijheidsgraden, en werd ondersteund door Festo tijdens het ontwerpen productieproces. De X-, Y- en Z-as bestaan uit standaard spindel- en tandriemassen van het type EGC, met wegmeetsysteem, en een EGSL minislede. Voor de rotatieeenheid (W-as) bouwde Festo een klantspecifieke module. Het gantrysysteem voor flexibele en gecontroleerde snelheid en versnellingen (XYZ-as) en de rotatiemodule ERMB werden speciaal aangepast aan dit systeem en worden gebruikt om de soldeernaald te roteren en in de hoogte te bewegen. Hierdoor kan de soldeertip ook de moeilijkste plaatsen bereiken in de behuizing, en vanuit de juiste hoek met optimale druk precies solderen. Het systeem kan

Alles van één leverancier: Mechanische componenten, servomotoren, controllers, luchtverzorging en ventieleilanden van Festo.

tegen hoge snelheid positioneren, ondanks de grote te bewegen massa. Betrouwbaarheid gegarandeerd IPTE’s innovatieve machineconcept kan overal ingezet worden. Niet alleen soldeerapplicaties, maar ook andere toepassingen zoals doseren behoren tot de mogelijkheden. Het assensysteem, aangedreven door servomotoren en controllers van het type CMMP van Festo en uitgerust met EtherCat-verbindingen is aangepast door Festo aan de specifieke vereisten van het systeem, en wordt geleverd als een ready-to-install volledig systeem. Festo voegt hier nog een bijkomende factor betrouwbaarheid aan toe door de werking van het systeem bij levering te garanderen. De klant ontvangt niet enkel een ready-to-install handlingsysteem, hij kan er ook zeker van zijn dat het systeem van bij de opstart perfect zal functioneren.

www.festo.com/catalog/cmmp www.festo.com/catalog/egc www.festo.com/catalog/egsl

is 1.15-04

Rotating, gripping, vacuum

is 1.15-05

Motors and controllers

IPTE Factory Automation n.v. Geleenlaan 5 3600 Genk Belgie www.ipte.com Activiteit: Ontwikkelen van turnkey automatiseringsprojecten voor de productie, testen en verwerking van PCB assemblies en eindproducten.

Photo : © Shotshop.com

Staalindustrie: geautomatiseerd recycleren van afval uit hoogovens

Heet recycleren koel berekend Verwijderings- en brandstofkosten zijn in de staalindustrie een belangrijke concurrentiële factor. Op de site van Arcelor Mittal Staalbedrijf in Mexico staat een hoogproductieve recycleerinstallatie voor afval uit hoogovens van de installatie bouwer Diproinduca. Met een totaaloplossing heeft Festo de installatie op meerdere niveaus van de automatiseringpiramide geautomatiseerd.


I

n Lázaro Cárdenas – strategisch gunstig gelegen aan de belangrijkste Mexicaanse haven inzake ruwe materialen – produceert de grootste staalproducent ter wereld Arcelor Mittal staalplaten in het DRIEAF-proces. Dit productieproces maakt een eenduidige oppervlaktestructuur mogelijk en leidt tot een hogere kwaliteit van de jaarlijks 3,8 miljoen ton geproduceerde platen. Belangrijk bestanddeel in de platenproductie is cokes. De cokes zorgt enerzijds voor de nodige hitte in de hoogovens en anderzijds moet hij na het productieproces opnieuw verwerkt worden. Platenproductie Met een plaat bedoelt men een blok uit gegoten staal, aluminium of koper, wiens breedte en lengte een veelvoud is van zijn dikte. Platen worden door gieten en walsen geproduceerd en zijn het voormateriaal voor vellen en banden. De afmetingen van een plaat worden aangepast aan de afmetingen van het gewenste product. Bij de productie van platen ontstaan uit de verbrandingsresten in de hoogoven afval zoals het zogenaamde cokesgruis en ovenslib. Deze laten zich bereiden en kunnen later opnieuw door het verbrandingsproces gevoerd worden. Daartoe staat op de site van het staalbedrijf een recycleerinstallatie van Diproinduca, die dit afval verder verwerkt. Het geheim van succesvolle recyclage Het uit Canada stammende bedrijf heeft in de afgelopen twintig jaar naam gemaakt in de verwerking van afvalstoffen uit industriële processen van de mijnbouw en de staalproductie. Recycleerinstallaties van het bedrijf staan in Canada, Mexico, Venezuela en Trinidad. De recyclagespecialist voor industrieel afval zet het afval uit het proces van de staalproductie om in briketten die opnieuw in de hoogoven van het staalbedrijf verhit kunnen worden. Daarbij komt het aan op een precieze mengverhouding van de aparte bestanddelen voor de productie van de briketten. Water, cement en geselecteerde chemische additieven voor het verbinden van de aparte stoffen worden bij het afval

Geautomatiseerde trechter van ruwe materialen: Het weegsysteem bepaalt de exacte dosering van de afvalstoffen voor de betreffende lading.

gemengd. De precieze dosering van de aparte bestanddelen wordt in Lázaro Cárdenas overgenomen door een automatiseringsoplossing van Festo. „Dit is een echte totaaloplossing, die de systeemtechnische ingenieus van Festo Mexico op poten gezet hebben, van de ontwikkeling van het technische concept tot de levering van de sturingstechniek“, verklaart Alexander Vargas, hoofd product management procesautomatisering bij Festo. Perfect gemengd gevormd Het geïntegreerde automatiseringsysteem beschikt over een weegsysteem, uitgerust met weegcellen aan de transportbanden en aan de speciaal daarvoor ontwikkelde cementtrechters. Daar komen nog voormeng- en mengtechnologie bij inclusief elektromotoren zoals de doseertechnologie voor water en chemische additieven met de daarvoor noodzakelijke pneumatische procesventielen. Het weegsysteem bepaalt aan de trechter voor ruwe materialen de exacte dosering van de afvalstoffen voor de betreffende lading. Deze wordt naar een voormenger getransporteerd en gehomonogiseerd. Daaropvolgende mengers volgen voor water, cement en chemische additieven. Zodra het mengsel de juiste samenstelling heeft, wordt de menger geopend de totale lading naar de brikettenmachine getransporteerd die de briketten maakt.

Op alle niveaus succesvol „Bij het ontwikkelen van de totaaloplossing hebben de Mexicaanse ingenieurs hun knowhow in de procesautomatisering over de verschillende niveaus van de automatiseringspiramide heen succesvol omgezet“, verklaart Vargas, die het project van de Festo centrale uit met zijn expertise van bij de aanvang begeleidde. Op het sensor-actor-niveau sturen en regelen verschillende geautomatiseerde procesventielen, zoals de zwaaiaandrijving DAPS voor het openen en sluiten van de afsluitventielen, alle relevante fluidstromen van de installatie. Op het veldniveau detecteren drie via Profibus DP aangesloten, verdeelde CPX terminals de signalen van de locaal geïnstalleerde instrumenten. Ze zijn goed beschermd in inbouwbklaar geleverde schakelkasten uit roestvrij staal en zo trotseren zij ook bij gebruik buiten het tropische klimaat van de Mexicaanse Pacific Coast. Het „brein“ van de installatie is op het sturingsniveau de CECX-X-C1 als PLC. Een SCADA-systeem visualiseert de verschillende bereiken en uitrustingen van de installatie voor de bedieners. De communicatie met de PLC en de SCADA gebeurt via een Ethernet-netwerk. Het PLC-programma met het SCADA-systeem controleert het totale productieproces, dat hetzij volautomatisch of manueel gestuurd kan worden. De PLC-Master in de vorm van

(A)

(A) Prima klimaat: Schakelkasten uit roestvrij staal met de CPX terminals op het veldniveau trotseren het tropische klimaat aan de Mexicaanse kust. (B) Het brein van de installatie: de CECX...-PLC op het sturingsniveau.

(C)

(B)

„Oplossingen in de procesautomatisering over meerdere niveaus van de automatiseringspiramide geven onze klanten zekerheid – wereldwijd.“ Alexander Vargas, hoofd product management procesautomatisering, Festo

de sturing CECX-X-C1 verwerkt de informatie en geeft deze aan de SCADA-software. Vier beeldschermzichten visualiseren de algemene lay-out van de installatie, de parameters, gebeurtenissen en berichten van de installatie. Duurzame productiviteitswinst „Bij dit project gooiden de Mexicaanse systeemtechniek-ingenieurs hun automatiseringskennis over alle projectstappen in de weegschaal, van de technische ontwikkeling over de levering van de sturingstechniek tot de After Sales Service“, beklemtoont de automatiseringsexpert

Vargas. De automatisering over vier niveaus van de automatiseringspiramide zorgt vandaag voor een hoogefficiënte recyclage van de waardevolle brandstof cokes, beschermt zo het milieu en doet de productiviteit van de platenproductie stijgen. www.festo.com/catalog/cecx www.festo.com/catalog/daps

is 1.15-06

Productoverzicht Process Automation

(C) De lineaire aandrijving DAPS opent en sluit de kleppen voor de fluidstromen op het sensor-actor-niveau.

Diproinduca Canada Limited 9140 Leslie Street, Suite 404 Richmond Hill, ON, L4B 0A9 Canada www.diproinduca.com Activiteit: Installatiebouw voor industriële recyclage

Arcelor Mittal Berkeley Square House, 7th Floor Berkeley Square London W1J 6DA Grande-Bretagne www.arcelormittal.com Activiteit: De grootste staalproducent ter wereld met staalbedrijven en ijzerertsmijnen over gans de wereld

1.2015 trends in automation Synergie/Festo wereldwijd 52 53 –

Photo : © Contentmanufaktur / Lille

Oostenrijk

Highspeed handling: de tripod type EXPT. Een op de ERMH servodraai-eenheid gemonteerde grijper HGPL tilt de afzonderlijke sluitingen op.

Plop !

Snel positioneren van mechanische sluitingen Hun retro-stijl is chique en ze komen wereldwijd steeds meer in trek dankzij hun hersluitbaarheid. Alleen al Brazilië verbruikt per jaar tot 15 miljoen flessen met de “plop“. Een specialist in de ontwikkeling van afsluitmachines voor mechanische sluitingen is AMS Getränketechnik GmbH. Met hun nieuwste volautomatische sorteerinstallatie zet ze de norm inzake snelheid en productiviteit. Dankzij een individuele totaaloplossing met camera, High-Speed-Handling en cilinders van Festo passeren in de installatie tot 2500 mechanische sluitingen per uur. De High-Speed-camera SBOC-Q-R2B herkent in een fractie van een seconde de positie van de afzonderlijke sluiting op de transportband en geeft de coördinaten door aan de roboticasturing CMXR-C2. Samen met de servocontrollers CMMP stuurt deze de snelle bewegingen van de Tripod EXPT. De daarop gemonteerde grijper HGPL tilt de sluiting op en legt deze op de overdraageenheid. Daar wordt de sluiting met behulp van ADVU-cilinders gestopt, door middel van een sensor gedetecteerd en eventueel 180 graden gedraaid. Tot slot is er het juist georiënteerd transport van de sluiters naar de montage-eenheid.

Praktisch en chique: mechanische sluitingen komen wereldwijd steeds meer in trek.

De op de tripod gebaseerde systeemtechnische oplossing van Festo is dankzij haar lichte constructie uiterst dynamisch, heeft weinig plaats nodig en spaart energie. De handling-eenheid werd samen met de camera, belichting en motioncontroller speciaal voor de concrete toepassing geconfigureerd en inbouwklaar aan de machine geleverd. www.ams-getraenketechnik.at

Duitsland/Internationaal

Communicatie op alle niveaus OPC Day Europe te gast bij Festo

Van 14 tot 15 mei 2014 was Festo in zijn site Esslingen de host voor OPC Day Europe 2014. 190 deelnemers uit 16 landen kwamen zich informeren over de nieuwste ontwikkelingen van de OPC-UA technologie en maakte van de gelegenheid gebruik om vakkennis uit te wisselen. De deelnemers werden geüpdatet door tentoonstellingen en voordrachten van experten. Dr. Michael Hoffmeister, Festo Product and Application Trends, verklaart, OPC-UA bezit het potentieel, de integratie van machines en productiesystemen duurzaam te verbeteren. Op basis van OPC-UA kunnen producenten zoals Festo een nieuw aanbod voor zijn klanten realiseren. Dit wordt ook onderstreept door zijn collega, Steffen Schmidt, Hoofd Ontwerp sturings techniek en bedrijfsmiddelenbouw elektrotechniek. Nadat men al enkele installaties met de OPC-UA technologie had uitgerust, was de volgende logische stap de inhoudelijke standaardisering van de overgedragen data zoals tijdstempel, machinetoe standen, elektrische verbruikswaarden en procesgegevens. OPC-UA is een software-interfaces-standaard, die de gegevensuitwisseling tussen automatiseringssystemen onder elkaar en met alle systemen binnen een onderneming mogelijk moet maken. Onafhankelijk van de producent of platform loopt OPC-UA op elk bedrijfssysteem en kan in bestaande systemen geïntegreerd worden. De OPC Foundation is een non-profitorganisatie met wereldwijd meer dan 450 leden. www.opcfoundation.org

Photo : © OPC Foundation

„IT meets Automation“: het motto van de OPC Day Europe, die bij Festo in Esslingen plaatsvond.

Colombia

Jubileum

25 jaar Festo Colombia In maart vierde het filiaal in Colombia zijn 25-jarig bestaan en nodigde ons uit voor een groot jubileumfeest. Daarom werd de World Skills Amerika plaats in Bogotá, waarbij bezoekers en deelnemers de Festo AirPenguin door de lucht zagen vliegen. In hartje Colombia, in de hoofdstad Bogotá, werd in 1989 de eerste productieplaats geopend. Nadien volgden steeds meer verkoopbureaus. Vandaag werken in totaal 67 medewerkers in Bogotà en in de acht verkoopsbureaus.

Een succesvol team: De medewerkers in Bogotá vieren hun jubileum.

1.2015 trends in automation Synergie/Festo wereldwijd 54 55 –

Zwitserland

Helemaal niet traag

Betrouwbaar bewerken van krukassen

Bij het high performance slijpen moeten de gebruikte componenten zeer prestatie- en belastingsperformant zijn. De Zwitserse firma Linear Abrasive SA gebruikt daarom in hun geautomatiseerde high performance slijpmachines de draaiaandrijving DRRD van Festo. De machines bewerken verschillende krukasstangen aan drie kanten. Het lossen en laden van de werkstukken is volledig geautomatiseerd. In het verleden zorgde insijpelende snij- en slijpolie regelmatig voor vroegtijdige uitval van de aandrijvingen. Met het gebruik van de DRRD werd het proces gestabiliseerd. Na een langdurig gebruik van zes maanden in een drieploegenstelsel vertoont de met de agressieve olie vervuilde draaiaandrijving van Festo geen enkel spoor van vermoeidheid. Zijn innovatief lagerconcept maakt hem robuust en stabiel, zodat de DRRD de grote optredende traagheidsmomenten soeverein het hoofd bieden kan. Naast zijn hoge herhaalnauwkeurigheid die zelfs na de montage geen najustering vereist, blinkt de DRRD uit door zijn snelheid. De vereiste 5,8 s cyclustijd per bewerking van een krukas overtreft hij spelenderwijs. www.linear.ch

De traagheidsmomenten van de krachtige onderbouw zijn geen enkel probleem voor de DRRD dankzij zijn robuuste lager met hoge dynamiek en grote kracht.

België

Industry 4.0

Festo springt naar toekomst op Indumation De vierde industriële revolutie staat in de startblokken. Deze verwachte overgang zal zich uiten via ‘the internet of things’, via cyber-physical systems. In een nabije toekomst zullen niet alleen industriële productiemachines – steeds intelligenter en met elkaar verbonden – een product of werkstuk maken, maar zal het product of werkstuk ook de nodige opdrachten geven aan de machines voor de te volgen productiestappen. Indumation.be 2015 zal zijn bezoekers de mogelijkheid geven om kennis te maken met dit toekomstig denkbeeld Industry 4.0, zodat ook onze Belgische maakindustrie in de toekomst mee kan surfen op de golven van ‘connected, fully automated and smart manufacturing’.

Festo is niet stil blijven zitten. Naast een tiental organisaties en projecten waarin Festo participeert (b.v. Plattform Industrie 4.0, OPAK, MetamoFab, Esima, OPC-UA …) werken we alvast aan de toekomst met onze Future Projects en Bionic Projects. Enkel zo kunnen we garanderen dat we binnen 10 jaar nog in staat zijn om onze klanten te helpen met de laatste nieuwe technologieën. In de toekomst zullen mensen en machines op een heel andere manier samenwerken, waardoor systemen zeer flexibel zullen moeten kunnen omgaan met de menselijke component in het productieproces. De robots van morgen zullen met mensen interageren, en zullen moeten vermijden om ze te ‘beschadigen’. Een klein voorbeeld van een dergelijke toepassing vindt u in onze BionicKangaroo die zijn opdrachten krijgt via een intelligente polsband. De bewegingen van de operator volstaan om opdrachten door te geven. Verder tonen we u het laatste nieuwe: SupraMotion, of hoe we componenten kunnen verplaatsen zonder contact te maken, desgewenst zelfs achter glas…

Indumation gaat door op 6, 7 en 8 mei in Kortrijk Expo (nocturne 7 mei tot 22u00). Registreer u gratis via festo.be BionicKangaroo van Festo: voorbeeld van intelligente interactie tussen mens en machine.

Ander artikel van hetzelfde dossier: Groeisprong

18

Duitsland

Reden tot feesten 20 jaar Festo Lernzentrum

Sinds zijn oprichting heeft het Festo Lernzentrum zich ontpopt tot competente partner en dienstverlener voor Saarland en aanbieder van personeel- en organisatieontwikkeling voor ondernemingen in alle branches, instituten, medewerkers en privépersonen. In het Lernzentrum woerden de meest moderne managementconcepten en technische knowhow alsook globaal weten doorgegeven. Festo biedt daarbij individuele modules: consulting en procesadvies behoren eveneens tot het portfolio alsook coöperatie met vak- en hoge scholen, ook investeringen en onderzoeksprojecten van het land over het thema Industrie 4.0. Festo zet naast de kwalificatie van vak- en leidinggevende mensen ook in op de jeugd: al sinds 2005 is er in het Festo Lernzentrum het programma „Begeesterd door techniek“. Sindsdien hebben meer dan 600 scholieren gratis opleiding basiskennis pneumatica en elektriciteit gekregen. www.festo-lernzentrum.de

Reden tot feesten, 20 jaar Festo Lernzentrum: v.l.n.r. Dr. Alfred Ermers, hoofd Festo Lernzentrum, Prof. Dr. Peter Speck, directeur Festo Lernzentrum Saar GmbH en verantwoordelijke Festo Vormingsfonds, Dr. Ulrich Stoll, plaatsvervangende voorzitter Festo AG, samen met Annette Kramp-Karrenbauer, minister-president Saarland, en Dr. Wilfried Stoll, directeur Festo Holding.

1.2015 trends in automation Festo wereldwijd 56 57 –

Volgende events

Imprint trends in automation 1.2015 April 2015

Workshop “Integrated Automation” • 28 mei: LINK 21, Herentals • 2 juni: Hotel Les 3 Clés, Gembloux • 4 juni: Van der Valk Hotel, Drongen-Gent Info en inschrijvingen op www.festo.be/workshopIA

Editor Festo Belgium nv Kolonel Bourgstraat 101 1030 Brussel

Verantwoordelijke uitgever Jo Verstraeten

Eindredactie Jean-Marc Orban

Coordinatie Damien Bouquiaux

“Customer Day Integrated Automation” die Festo organiseert.

Webinars • Handling Guide Online : 23 juni • Online Shop : 9 juni Info en inschrijvingen op www.festo.be/nl/webinars

Medewerkers Alexia Eyraud Tom Van Loy

Lay-out en druk Artoos Oudestraat 19 1910 Kampenhout

Abonnementendienst www.festo.be/nl/info Tél.: +32 2 702 32 11 Fax: +32 2 702 32 09 E-mail: [email protected]

Publicatie datum April 2015

Festo Belgium nv Kolonel Bourgstraat 101 1030 Brussel Tél.: +32 2 702 32 11 Fax: +32 2 702 32 09 E-mail: [email protected] www.festo.be Infosessies over nieuwe technologieën en innovaties.

Meten is weten

Bespaar tot 30 % met onze Energy services! Al in de vorig eeuw stuurde Festo informatie naar zijn klanten over de mogelijke besparingen die gemaakt kunnen worden door het persluchtverbruik onder de loep te nemen. Door de jaren heen is dit een ‘Hot Topic’ geworden en zijn daar tientallen brochures, white papers, seminaries, diensten en componenten bijgekomen. Online vindt u ook vandaag nog pakken informatie om zelf mee aan de slag te gaan.

T

och zien we vaak ter plaatse dat deze informatie en kennis niet of nauwelijks gebruikt wordt, en komen we enorm veel energieverslindende installaties tegen. De energieprijzen zijn nochtans een duidelijke stimulans om hier werk wel van te maken. Lekmetingen worden nog wel eens uitgevoerd door externe bedrijven, maar analyses van componenten, luchtkwaliteit en geplande nametingen zijn er vaak aan voor de moeite. Toch moeten energiemetingen in hun totaliteit bekeken worden en moeten verschillende audits gebeuren om dit proces optimaal te beheersen.

Met een optimaal lekbeheer hebben kosten geen kans. Elke lek die verholpen wordt, vermindert direct de persluchtkosten. Binnen de Europese Unie kan gemiddeld 35 % van de geïnvesteerde elektrische energie worden bespaard. Een optimale dimensionering van de persluchtcomponenten biedt alvast een oplossing. Daarnaast dient men aandacht te besteden aan het persluchtnetwerk. Tenslotte mag men de persluchtkwaliteit niet uit het oog verliezen. Een onevenwichtige persluchtkwaliteit door toedoen van bijvoorbeeld olie, water of vervuiling heeft immers een uiterst negatieve invloed op de levensduur van pneumatische componenten.

Dankzij onze kennis van pneumatica en onze ervaring in de industrie zijn we perfect geplaatst om analyses te maken, verbeteringsvoorstellen te rapporteren en deze werken ook van A tot Z uit te voeren.

Festo is de eerste firma die wereldwijd een TÜV-certificaat gekregen heeft om deze energie-audits uit te voeren. Onze collega’s zijn experts in deze materie, en hebben al een pak ervaring achter de kiezen. Deze Energy Services worden uitgevoerd door onze divisie Training and Consulting. Afhankelijk van het project kunnen onze medewerkers bijgestaan worden door externe partners, steeds geleid door Sonja De Neef van Festo.

Festo is de eerste firma die een TÜV-certificaat voor energy.

1.2015 trends in automation Training and Consulting 58 59 –

1. Preaudit ISO 11011 • Meten van het debiet op machineniveau • Meten van het verbruik bij stilstand en in werking • Berekening van besparingsmogelijheid • Registratie van compressoren, drogers & filters • Inspectie van het leidingnetwerk • Analyse van persluchtkwaliteit

2. Lek-inspectie • Meten & registratie van lekken met ultrasoondetector • Controle van leidingen en toebehoren • Opzoeken van technische gegevens voor herstellingen van lekken inclusief benodigde wisselstukken • Opmaak van rapport met overzicht van lekken, besparings-en herstelkosten • Herstelling/ vervanging van defecte componenten

3. Optimalisatieaudit • Registratie van mogelijke elektropneumatische verbeteringspunten • Vaststellen van de zwakke punten • Rapportage van verbeteringspunten met voorstellen • Training van medewerkers

4. Opvolgingsaudit • 6 tot 12 maanden na de lek-inspectie. • Controle van herstelde/ vervangen componenten • Meten van verbruik • Inspectiescan voor nieuwe lekken • Voorstellen voor verbetering • Rapport & eindanalyse

Het loont zich zeker voor bedrijven om het sluipend energieverlies van persluchtinstallaties door nauwkeurige analyses zichtbaar

te maken. Worden de resultaten snel in optimaliseringsvoorstellen omgezet, dan kunt u dag na dag kostbare energie sparen!

Vragen en informatie?

www.festo.be/nl/energysaving Sonja De Neef Tel : 02/702 32 79 Mail : [email protected]

Photo : © Ansgar Hillebrand

Bronnen uit steen In het midden van de Wild Coyote Butts, aan de noordelijke grens van de Amerikaanse staat Arizona gelegen, openbaart zich de fascinerende zandsteenformatie „The Wave“, wat een natuurwonder weer en wind door miljoenen jaren heen scheppen kunnen. Ooit een meerlandschap, dan woestijnduin, dan zeebodem en tot slot versteend tot woestijnzandsteen, het Rock-Monument kan terugblikken op een bewogen verleden. Deze valt op door de talloze rode, oranje en lichtbruin gekleurde banden en lijnen. De verschillende kleuring resulteert uit de wisselende verhouding van de mineralen in de steen. Wie naar "The Wave" wil gaan, heeft tijd nodig en boekt best maanden vooraf online, want de kwetsbare zandsteen laat slechts 20 bezoekers per dag toe.

Festo Belgium nv Kolonel Bourgstraat 101 1030 Brussel Tél.: +32 2 702 32 11 Fax: +32 2 702 32 09 E-mail : [email protected] www.festo.be

trends Beweging Van de handeling tot hoge-snelheid manipulatie in automation Focus

Recommend Documents