Treetje terug op de loopbaanladder

WERK & GELD

1

Treetje terug op de loopbaanladder Annemieke Diekman Vandaag, 06:00

Demotie — een stapje terugdoen op de carrièreladder — verkeert nog in de taboesfeer. Niemand neemt het woord graag in de mond. Toch kan heet ook iets moois brengen. Maar eerst moeten we af van het idee dat je loopbaan en salaris alleen een stijgende lijn moeten laten zien.

Een manager die een stapje terug doet om zich op de vloer weer inhoudelijk met zijn vak bezig te houden of een hoofdredacteur die opnieuw op de redactie gaat werken om zijn kennis en ervaring te blijven delen. We hebben het hier over vrijwillige demotie. Uit eigen beweging een stapje terug doen omdat je huidige baan te zwaar wordt, je er niet gelukkig in bent of omdat het domweg tijd is voor een ander op die plek. Daarnaast is er gedwongen demotie. Die is veelal kostengedreven en een spookbeeld voor de oudere werknemer. Deze vorm van demotie wordt vaak verpakt in duurzame inzetbaarheid, ofwel: als we je nu minder gaan betalen, kun je langer bij ons blijven doorwerken. Vrijwillig een stapje terug Wordt demotie nu al breed ingezet in bedrijven of vooral met de mond beleden? Vrijwillige demotie wordt gekenmerkt door inzicht in je eigen functioneren en je eigen marktwaarde, zeggen verschillende deskundigen. En vervolgens het lef hebben

http://fd.nl/werk-en-geld/1128112/treetje-terug-op-de-loopbaanladder

Taboe Hoogopgeleiden kunnen zich wel voorstellen dat ze ooit een stapje terug doen,

28-11-15 10:21 Pagina 1 van 5

om conclusies te verbinden aan de uitkomsten van die zelfreflectie. Ook als dat betekent dat je een stapje opzij of terug moet doen op de maatschappelijke ladder. Veel mensen denken dat ze heel wat uit te leggen hebben als ze ineens in een veel

maar ‘demotie’ mag het niet heten

kleinere auto de straat in komen rijden, maar die angst is meestal ongegrond. Er wordt door de omgeving vrijwel altijd positief gereageerd. Bovendien kan demotie ook voor een gevoel van opluchting zorgen en nieuwe energie opleveren als je weer werk doet dat bij je past. De cijfers over vrijwillige demotie blijken die moeilijk te achterhalen. Het vindt plaats, maar mondjesmaat. En er wordt zeker niet openlijk over gepraat. Niet door mensen zelf, maar ook niet door bedrijven. Dat heeft zeker met de negatieve connotatie van demotie te maken. Het woord alleen al lijkt een taboe. Dat blijkt ook uit een onderzoek naar het taboe op demotie van het NIDI (Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut). Vooral goedverdienende hoogopgeleide ouderen kunnen zich het wel voorstellen dat ze op een gegeven moment een stapje terug doen. Maar alleen zolang het beestje niet bij naam wordt genoemd. Bij vermogende ouderen (meer dan een ton vermogen) is de bereidheid dit te overwegen zelfs 70%. Maar wie ook daadwerkelijk de stap zet, blijft vooralsnog onbekend. Cijfers stroken niet met praktijk Naast vrijwillige demotie, is er de verplichte, kostengedreven demotie. Die, als we de cijfers moeten geloven, op veel grotere schaal plaatsvindt. Uit HR Trends 2015, een jaarlijks onderzoek van salarisdienstverlener ADP Nederland, organisatieadviesbureau Berenschot en Performa Uitgeverij, blijkt dat demotie bij 43% van de werkgevers op de agenda staat. Demotie, waarbij werknemers wordt gevraagd financieel een stapje terug te doen, is intussen al bij een op de vier bedrijven onderdeel van het personeelsbeleid. Het gaat daarbij vaak om oudere werknemers. Vooral financiële instellingen — een op de drie volgens dit onderzoek — zouden hun werknemers vragen een stapje terug te doen. Dit alles ongetwijfeld ingegeven door de jarenlange economische crisis. Een rondje bellen langs de grote banken bevestigt dit beeld geenszins. ABN Amro verwijst naar een formele paragraaf in de cao, waar een nietszeggende tekst staat waarin het woord demotie nauwelijks wordt genoemd. Ook andere banken kunnen of willen geen getallen noemen of iets vertellen over hun beleid op dit gebied. De indruk wordt hier bevestigd dat demotie nog volop in de taboesfeer zit. Bedrijven steken niet graag hun nek uit en houden

Initiatief

1% van het initiatief voor demotie in NL komt van de werknemers.

49% is dat bij de werkgevers. In 50% van de gevallen is het een gezamelijk initiatief.

43% van de werkgevers heeft demotie op agenda.

informatie over eventuele salarisverlagingen liever binnenskamers, zo lijkt het. Vakbonden en de politiek lijken er ook nog niet klaar voor, zoals tweeënhalf jaar geleden bleek toen automatiseerder Cap Gemini openlijk demotie aankondigde voor een groot aantal medewerkers. Ouderen worden niet per definitie minder productief Volgens arbeidseconoom Ronald Dekker gebeurt demotie tot nu toe vooral op individuele basis en komt het nauwelijks voor op grote schaal. En waar dat wel zo is, is het uit kostenoverweging van de werkgever. ‘Dan kun je eigenlijk niet van demotie spreken, maar is er sprake van reorganisatie.’ Dekker, onderzoeker bij het Research Institute for Flexicurity, Labour Market Dynamics and Social Cohesion aan de Universiteit Tilburg, zegt dat demotie ondermeer wordt toegepast door werkgevers op basis van de 'misvatting' dat je productiviteit afneemt naarmate je ouder wordt.

Smoes ‘Werk is fysiek zelden erg belastend, maar men gebruikt dit wel als argument om ouderen minder te gaan betalen’

´Dat is niet per definitie waar, en al helemaal niet in onze diensteneconomie. Daar spelen ervaring en kennis een belangrijke rol in de productiviteit. Het gros van het werk in Nederland is fysiek immers niet belastend. Toch gebruiken werkgevers dit argument maar al te graag om ouderen over de hele linie minder te gaan betalen. Als econoom begrijp ik dit uit kostenoverwegingen wel. Bedrijven claimen vaak dat ouderen gewoon te duur zijn geworden.' Dat heeft volgens Dekker veel te maken met de impliciete contracten die veel grote


28-11-15 10:21 Pagina 2 van 5

ondernemingen zoals Shell en Philips, maar ook universiteiten en ministeries, sluiten met nieuwe jonge werknemers. Die komen binnen op een relatief laag salaris, maar wel met de belofte dat dit wordt goedgemaakt naarmate ze langer in dienst blijven. 'Bedrijven hebben een prikkel om die belofte van het impliciete contract te verbreken. Grote groepen ouderen ontslaan is wel heel slecht voor het MVO-imago en juridisch ook lastig. Dus houd je die mensen in dienst en wil je ze minder gaan betalen onder het mom van "duurzame inzetbaarheid". Onterecht, naar mijn mening. Je kunt de betrokken ouderen, veelal voldoende productief, niet de dupe laten worden van een jarenlang te royale beloningsstructuur. Werkgevers zijn ook zelf altijd akkoord gegaan met cao’s en salarisverhogingen, dan moet je achteraf niet mauwen.´ Anders wordt het volgens Dekker als een oudere de ontwikkelingen in het bedrijf niet bij kan houden, niets aan bijscholing doet en uiteindelijk toch minder productief wordt, terwijl hij of zij nog steeds een hoog salaris heeft. 'Dan kun je in individuele gevallen best nadenken over demotie met wederzijds goedvinden.' Nog te veel een taboe Zo gebeurt dat ook bij Achmea. ‘Als werkgever kun je met demotie er niet alleen voor zorgen dat iedereen toegevoegde waarde levert met passende arbeidsvoorwaarden, je kunt ook voorkomen dat je mensen moet ontslaan als ze niet meer voldoen aan de functie-eisen’, zegt Egmond Borgdorff, directeur P&O en Arbeidsmarkt bij de zorgverzekeraar. 'Toch vindt het nog maar op zeer beperkte schaal plaats. Er werken

Waardevol ‘De mensen die de stap durven zetten, zijn bijna altijd blij met hun besluit; ze komen weer in hun energie’

hier pakweg15.000 mensen, maar ik durf geen percentage te noemen om hoeveel mensen het jaarlijks gaat. Het onderwerp wordt intern ook niet breed op de kaart gezet en uitgelegd. Daarvoor is het nog te veel een taboe.' Borgdorff vindt demotie een lastig onderwerp. ´Zodra het gaat om het aanpassen van het salaris naar beneden, staat iedereen meteen op zijn achterste benen. Dat komt voort uit de verwachting dat je gedurende je hele leven steeds meer gaat verdienen. Daar zit de crux.’ Het idee om tijdens je leven alleen maar te stijgen op de maatschappelijke ladder is ingebed in de Nederlandse cultuur. Evenals het feit dat je gedurende je leven steeds meer gaat verdienen. Zo niet, dan ben je een loser. Althans, dat is het heersende beeld. Met het toenemende aantal flexibele arbeidskrachten en zelfstandigen zal dat heersende idee naar verwachting langzaam verdwijnen. Deze groep werkenden verdient immers afhankelijk van het soort opdrachten het ene jaar meer dan het andere. Er is veel minder sprake van een rechte lijn omhoog. Misschien kan dit helpen het taboe van demotie te doorbreken. Het is immers geen schande als je in de loop van je carrière ander en minder betaald werk gaat doen. Demotie kan je echt wat brengen, is de ervaring van Borgdorff van Achmea. ‘De mensen die de stap wel durven te zetten, zijn bijna altijd blij met hun besluit. Ze komen weer in hun energie en kunnen hun talenten weer op een goede manier inzetten. Dat geldt niet alleen voor ouderen, maar kan ook werken voor mensen met een jong, druk gezin. Daarvoor moet demotie wel eerst uit de taboesfeer.’

INTERVIEW

‘De sociale druk die ik voelde, zat vooral in mijn eigen hoofd’


28-11-15 10:21 Pagina 3 van 5

‘Een jaar of vier geleden begon het te kriebelen. Ik was 55 en op dat moment 5 jaar manager van een groep professionals op het gebied van operationeel risicomanagement. Voor die functie was ik destijds gevraagd. Het voelde als

Fulco Neijmeijer, 59

een natuurlijke volgende stap en ik was blij met de waardering en erkenning. Ik ben verder niet bij mezelf nagegaan of een rol als manager mij eigenlijk wel

Was Manager afdeling operational risk management bij verzekeraar Achmea

zou passen en of ik niet veel liever inhoudelijk met mijn vak bezig wilde

Nu Senior operational risk manager bij Achmea

blijven. Achteraf gezien had ik dat beter wel kunnen doen. Al vrij snel miste ik de

inhoudelijke kant van het vak. Als manager ben je sparringpartner voor je teamleden. Je moet over alles kunnen meepraten, maar hebt geen tijd meer om je overal in te verdiepen. Dat begon te schuren. Ik voelde mij tekortschieten tegenover het team, maar ook tegenover mijzelf. Andere facetten van het managen vond ik overigens wel leuk en gingen goed, zoals het begeleiden en coachen van mensen. Een interne cursus leidinggeven aan professionals van hoogleraar Matthieu Weggeman heeft mij echt aan het denken gezet. Hij schetste de problemen waar ik ook tegenaan liep. Ik had intussen het idee dat ik steeds harder moest hollen, niks meer op tijd af kreeg; ik vroeg mij serieus af hoe lang ik het nog vol zou houden. Niet tot mijn pensioen, dat was wel duidelijk. Leuk was mijn werk niet meer. Toch ondernam ik geen actie. Het onbekende hield mij tegen. Ik had geen idee hoe het zou uitpakken, misschien werd ik wel meteen afgeserveerd door het bedrijf. Ook voelde ik sociale druk, was bang voor gezichtsverlies. Niemand in mijn omgeving sprak ooit over demotie, het was een taboe en ik voelde mij daar wel alleen in. Totdat mijn leidinggevende vroeg of ik niet terug wilde naar mijn oude baan. Ik schrok nu het opeens openlijk werd uitgesproken en wees het af. Maar in mijn werk werd het er intussen natuurlijk niet beter op. Nu liep ik ook nog rond met de gedachte dat mijn baas eigenlijk vond dat ik niet goed functioneerde. Toen hij het een jaar later weer vroeg, heb ik er dan ook


28-11-15 10:21 Pagina 4 van 5

niet lang meer over nagedacht. Eind december vorig jaar bereikten we overeenstemming en sinds afgelopen juni is de demotie formeel een feit. De communicatie rondom mijn baanwisseling mocht ik zelf doen. Toen ik het mijn team vertelde, stuitte ik op open monden van verbazing, maar kreeg ik ook veel support. De mail aan een bredere groep van vijftig mensen waarmee ik binnen het bedrijf samenwerkte, was moeilijker. Ik zag er erg tegenop om het bekend te maken en heb voordat ik op de sendknop drukte heel diep ademgehaald. Maar ook hier waren de reacties begripvol en enthousiast, evenals in de privésfeer. De sociale druk die ik voelde, zat vooral in mijn eigen hoofd. DOWJ 17.798,49 -0,08%

Mijn demotie betekende in de praktijk een functiegroep naar beneden en een lager salaris. Tot mijn verrassing vindt die 99+

salarisverlaging niet in één klap plaats, maar Home Mijn nieuws Meer wordt uitgesmeerd over drie jaar. Geld is voor mij in deze levensfase echter niet zo belangrijk meer. Onze drie kinderen zijn het huis uit en op een haar na afgestudeerd. Mijn vrouw en ik houden de laatste jaren al steeds wat meer over. Het voelt nu goed, al was de hobbel om deze stap te zetten groot. Plezier in je werk is uiteindelijk Laatste nieuws

Krant

toch veel belangrijker, de druk is van mijn schouders gevallen. Ik houd mij weer bezig met de inhoud en heb minder verantwoordelijkheden. Daar voel ik mij senang bij. Ook het thuisfront is blij: ik ben een stuk vrolijker en kan er weer tegenaan.’

Deel dit artikel

MEEST GELEZEN

Vastgoedbankiers bij SNS werkten vooral voor elkaar

Hoge Raad: 'ABN Amro schoot tekort in zorgplicht'


Financiën vertrouwt ECB niet bij bescherming ABN Amro

28-11-15 10:21 Pagina 5 van 5

Treetje terug op de loopbaanladder

Recommend Documents