Train de trainer: Participatiemethodieken Wie en wat? Deze training is bedoeld voor beleidsmakers, professionals, leden van cliëntenraden en verwantenraden die zelf methodieken willen inzetten om cliënten en hun vertegenwoordigers te betrekken bij beleidszaken. Ze krijgen in deze training de gereedschappen om dat te kunnen doen. Hoe? Deelnemers leren in twee dagdelen hoe ze verschillende participatiemethodieken kunnen gebruiken om in gesprek te gaan met cliënten en hun vertegenwoordigers. Wat kun je ermee? Als deelnemer krijg je de handvatten om (als trainer) aan het werk te gaan met participatiemethodieken. Zodat je zelf informatie kunt ophalen om te komen tot een goed beleid met een passend dienstenaanbod.
Training Wlz en Wmo: Erop af! Wie en wat? Leden van cliëntenraden, Wmo-raden, cliëntenorganisaties en andere belangenbehartigers krijgen informatie op het gebied van langdurige zorg en maatschappelijke ondersteuning. Hoe? Deelnemers leren in twee dagdelen de belangrijkste aandachtspunten in de Wet langdurige zorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning. Ook wordt duidelijk hoe zij deze informatie kunnen gebruiken om een bijdrage te leveren aan het beleid binnen hun zorginstelling, gemeente of regio. Wat kun je ermee? Zorginstellingen en gemeenten kunnen beter beleid maken als ze samenwerken met vertegenwoordigers van doelgroepen. Deze vertegenwoordigers hebben kennis nodig om een goede gesprekspartner te kunnen zijn. De mix van deelnemers versterkt de onderlinge contacten tussen verschillende raden en belangengroepen binnen de zorginstellingen, gemeenten of regio.
Training Zelfregie Wie en wat? Deze training is bedoeld voor cliënten, vrijwilligers, mantelzorgers en beroepskrachten. Zelfregie wordt steeds belangrijker; de regie kunnen voeren over je eigen leven en je eigen beslissingen kunnen nemen. Wat dit betekent leer je in de training. Hoe? In twee dagdelen leren de deelnemers wat zelfregie inhoudt en hoe de eigen kracht vergroot kan worden; bij zichzelf en bij mensen die zij ondersteunen. Ze onderzoeken ook hoe zelfregie kan bijdragen aan de kwaliteit van leven. En welke rol voor zelfregie is weggelegd in de veranderende samenleving. Wat kun je ermee? Cliënten krijgen handvatten om regie te kunnen voeren over hun leven. Als beroepskracht, vrijwilliger of mantelzorger leer je de vaardigheden om hen hierbij te ondersteunen en te helpen steviger in hun schoenen te staan.
Denken, Delen, Doen! Wie en wat? De methode ‘Denken, Delen, Doen!’ is bedoeld voor beroepskrachten, beleidsmedewerkers en cliëntenraden die bij het vormen van beleid gebruik willen maken van de kennis en kracht van cliënten en/of hun vertegenwoordigers. Hoe? In een training van twee dagdelen leren deelnemers te werken met de methode; een gestructureerde, creatieve manier om cliënten en verwanten effectief te betrekken bij een vraagstuk. De training biedt tools om gesprekken te begeleiden en te brainstormen over een specifiek thema. Daarnaast is er aandacht voor het organiseren van plannen en projecten waar iedereen enthousiast van wordt. Wat kun je ermee? Met de methode ‘Denken, Delen, Doen!’ kun je een groep verschillende mensen op een gelijkwaardige manier laten brainstormen. Met als resultaat: actieve deelnemers die zich eigenaar voelen van een vraagstuk en dit met elkaar willen oplossen.
* Behalve als training bieden we deze methode ook aan als participatiemethodiek, die wordt uitgevoerd door medewerkers van Zorgbelang Gelderland.
Kijk op wonen en welzijn Wie en wat? Een brede groep van cliënten, verwanten, medewerkers, buurtbewoners en vrijwilligers bespreekt de woon- en leefomgeving van een instelling. Daarbij geven zij aan wat goed gaat en wat beter kan. Ze doen suggesties om de leefomgeving te verbeteren. Hoe? Deelnemers lopen een vooraf bepaalde route door het gebouw en de woon- en leefomgeving. Ze maken foto’s, films of tekeningen en vullen een vragenlijst in. Deze worden na afloop besproken met de directie of managers. Er wordt daarbij dieper ingegaan op de ideeën en ervaringen van de deelnemers. Wat kun je ermee? De organisatie krijgt door dit actiegerichte onderzoek vanuit verschillende perspectieven inzicht in de positieve en minder positieve ervaringen met de woon-en leefomgeving. Op basis hiervan worden verbetersuggesties aangereikt.
Shadowing Wie en wat? Een ‘schaduw’ loopt mee met een cliënt, gedurende een traject dat hij aflegt binnen een bepaald onderdeel van een zorgorganisatie. Zo krijgt de ‘schaduw’ nauwkeurig beeld van hoe dit traject verloopt, en van alle processtappen. Hij ziet ook van dichtbij hoe de cliënt dit alles ervaart. Hoe? Een onderzoeker (de schaduw) volgt de cliënt terwijl hij gebruik maakt van een zorgdienst of zorgproduct, en legt dit vast. Wat kun je ermee? Met de uitkomsten kan de zorgorganisatie verbeterplannen opstellen. Deze kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van protocollen en formats. Of aan het verbeteren van werkprocessen vanuit cliëntenperspectief.
De zorg gaat door! Wie en wat? Cliënten vinden het belangrijk om regelmatig contact te hebben met hun familie en netwerk. Contact met mensen uit je eigen omgeving bepaalt mede je kwaliteit van leven. Verwanten willen meestal graag betrokken zijn bij de zorg voor hun naasten, maar ze weten niet altijd hoe ze dit kunnen doen zonder als bemoeizuchtig te worden ervaren. Via ‘De zorg gaat door!’ wordt de positie van verwanten in het contact met hun dierbaren steviger en duidelijker. Hoe? De ervaringen, belevingen en opvattingen van cliënten, verwanten en medewerkers worden in kaart gebracht door middel van gesprekken. We kiezen voor een positieve benadering: waarderen wat goed gaat en ideeën aandragen voor verbeteringen. Wat kun je ermee? ‘De zorg gaat door!’ ondersteunt familie en cliënten bij het verhelderen van hun onderlinge relaties om zo de kwaliteit van leven van cliënten te verbeteren.
Werken aan wensen Wie en wat? Een groep cliënten werkt samen met de organisatie aan een verbetertraject rond een bepaald thema. Dit noemen we co-creatie. Juist cliënten hebben vanuit hun oogpunt als ‘gebruiker van zorg- en dienstverlening’ een waardevolle inbreng, aanvullend op het perspectief van medewerkers en het management. Het werken aan wensen van cliënten leidt tot betere oplossingen, die zeker niet per definitie duurder zijn! Hoe? Cliënten onderzoeken hun eigen behoeften, stellen hierin samen prioriteiten. Ze doen vervolgens zoveel mogelijk concrete voorstellen of bedenken creatieve ideeën voor verbetering. Daarna presenteren ze de resultaten aan de organisatie en zijn betrokken bij het verbetertraject. Wat kun je ermee? De deelnemers zijn niet alleen betrokken bij het formuleren van ideeën, maar ook bij het realiseren ervan. Daardoor ontstaat een gezamenlijke verantwoordelijkheid en betrokkenheid om de wensen waar te maken!
Chatmeeting Wie en wat? Cliënten gaan op een vooraf afgesproken moment via digitale middelen in gesprek met vertegenwoordigers van bijvoorbeeld gemeenten, zorgverzekeraars, zorgkantoren en/of zorginstellingen. Hoe? Alle deelnemers zijn tijdens de chatmeeting met behulp van computer en webcam met elkaar verbonden. Er is een gespreksleider die ervoor zorgt dat het gesprek goed verloopt en dat iedereen aan bod kan komen. Wat kun je ermee? Een chatmeeting kan een goed alternatief zijn voor een bijeenkomst op locatie, bijvoorbeeld als deelnemers niet in staat zijn om naar een bepaalde plek te komen. De chatmeeting biedt mogelijkheden voor laagdrempelig contact tussen partijen die elkaar gewoonlijk niet vanzelfsprekend ontmoeten.
Hoor mij nou! Wie en wat? Mensen met een beperking geven in een interview aan wat zij persoonlijk als belangrijke ingrediënten zien voor een goed leven. Deze verhalen worden gebundeld in een boekje. Ook worden er portretposters gemaakt met een treffend citaat uit het interview. Hoe? De deelnemers worden individueel geïnterviewd. Zo verzamelen we de verhalen. Na het verschijnen van het boekje vertellen de geïnterviewden in een bijeenkomst ook hun verhaal aan beleidsmakers, bestuurders, gemeenteraadsleden of Wmo-raden. Alle bezoekers krijgen een boekje en de portretposters. Wat kun je ermee? Concrete levensverhalen van cliënten maken veel meer indruk dan een abstract verhaal. Op deze wijze beïnvloeden we de beeldvorming bij bijvoorbeeld gemeenten, verzekeraars, zorgbestuurders of Wmo raden. De interviews en de bijeenkomst dragen positief bij aan empowerment van mensen met een beperking.
Panelgesprek Wie en wat? Cliënten, verwanten en professionals gaan in gesprek over een specifiek thema. De uitkomsten vormen een waardevolle bijdrage voor het ontwikkelen van beleid of het aanpassen van het aanbod van de zorgorganisatie. Hoe? De deelnemers gaan onder leiding van een onafhankelijke gespreksleider in gesprek over vragen waar de zorgorganisatie antwoorden op wil krijgen. De uitkomsten komen in een rapport met aanbevelingen te staan. Wat kun je ermee? Doordat vanuit verschillende standpunten een thema besproken wordt, krijgt de zorgorganisatie andere inzichten.
Fotomethode Wie en wat? Via de fotomethode vertellen beelden het verhaal. Met name voor cliënten die laaggeletterd zijn is dit een aansprekende methode. Deelnemers maken foto’s van de omgeving waarin ze leven. Dit helpt om vanuit hun eigen belevingswereld te laten zien wat ze als prettig ervaren of wat beter kan. Hoe? Cliënten maken foto’s over hoe zij hun omgeving zien en beleven: fysiek, mentaal, sociaal. In een interview geven ze een toelichting. Ze kijken ook samen naar elkaars foto’s, praten erover en reageren op uitspraken. Wat kun je ermee? Als cliëntvertegenwoordiger, beroepskracht of beleidsmedewerker krijg je een beter beeld van hoe cliënten hun omgeving ervaren. Een fotoproject biedt handvatten om de kwaliteit van de woonomgeving en de dienstverlening te verbeteren en zorg op maat te bieden.
E-panel Wie en wat? Het e-panel is er voor cliënten en cliëntvertegenwoordigers die willen meedenken over onderwerpen binnen de Langdurige Zorg die hen raken. Ze geven hun mening via internet. Hoe? De organisatie kan vragen stellen door middel van een online vragenlijst. Deelnemers geven aan of ze mee willen doen en wanneer. Ze kiezen de thema’s die voor hen relevant of interessant zijn. Wat kun je ermee? E-panels kunnen veel informatie opleveren. Het kost vooraf enige tijd om een vaste pool van deelnemers op te bouwen. Daarna kun je op eenvoudige wijze informatie krijgen over verschillende thema’s. Je kunt panelleden op de hoogte houden van de uitkomsten, bijvoorbeeld via een nieuwsbrief met de resultaten en vervolgacties. Dan weten ze wat er met hun bijdrage gebeurt en wordt hun betrokkenheid vergroot.
Spiegelgesprek Wie en wat? Luisteren naar ervaringen van cliënten kan de kwaliteit van de zorg en het aanbod sterk verbeteren. Cliënten en/of hun vertegen woordigers vertellen tijdens het spiegelgesprek aan de hand van een vragenlijst over hun ervaringen met de Langdurige Zorg. Beroepskrachten luisteren naar de verhalen. Hoe? Een onafhankelijke gespreksleider gaat in gesprek met cliënten en/of hun vertegenwoordigers. Dit gebeurt met behulp van een vragenlijst die vooraf samen met de opdrachtgever is gemaakt. De cliënten en/of hun vertegenwoordigers staan centraal en krijgen alle ruimte om hun mening te geven en ervaringen te delen. Als toehoorder praat je niet mee, maar krijg je als het ware een spiegel voorgehouden. Wat kun je ermee? Je kunt de kwaliteit van je aanbod sterk verbeteren. Soms hoef je daar niet eens veel voor te veranderen. Simpelweg door goed te luisteren naar ervaringen en verbeteradviezen kun je veel van cliënten en/of hun vertegenwoordigers leren.
Dialoogtafel Wie en wat? Mensen met verschillende achtergronden - bijvoorbeeld cliënten en beleidsmakers - gaan met elkaar in dialoog over vooraf gekozen thema’s, onder leiding van een gespreksleider. Belangrijk bij het voeren van een dialoog is dat je je verplaatst in het perspectief of de beleving van de ander. De ontmoeting heeft een laagdrempelig en informeel karakter. Hoe? De organisatie stelt samen met de gespreksleider een aantal vragen op, eventueel aangevuld met stellingen. Deze vormen de gespreks leidraad. In het geval dat afgesproken thema’s spontaan aan de orde komen, laat de gespreksleider dat gebeuren. Bij voorkeur wordt de dialoogtafel gekoppeld aan activiteiten zoals eten, bewegen, muziek of creatieve bezigheden. Wat kun je ermee? Doelgroepen die moeilijk bereikbaar zijn voelen zich niet altijd aangesproken door de reguliere bijeenkomsten voor inspraak en medezeggenschap. Ook vinden sommige professionals of beleidsmakers die beleid maken met betrekking tot een specifieke doelgroep het niet altijd makkelijk om met hen in contact te komen. Het inzetten van deze informele bijeenkomst levert de organisatie toegang, betrokkenheid en informatie op van een doelgroep die anders buiten beeld blijft.
Peer consultatie Wie en wat? Deelnemers delen informatie met hun ‘peers’, mensen met dezelfde kenmerken of achtergrond. Door herkenning en het vertrouwen in de ‘peer’ als gelijke, delen zij informatie die zij niet zomaar met niet-peers gedeeld hadden. Hoe? Cliënten gaan in gesprek met hun ‘peers’ aan de hand van een opgestelde vragenlijst. De resultaten worden, met ondersteuning, vastgelegd in een eindrapport. Wat kun je ermee? De organisatie krijgt met de inzet van peer consultatie advies en feedback vanuit een specifieke doelgroep. Door de inzet van peerconsultatie worden signalen en informatie verkregen die anders onbesproken zouden blijven. Door het actief betrekken van de doelgroep, ontstaat eigenaarschap en betrokkenheid vanuit de deelnemers.
Ondersteuning cliënten raden en verwantenraden Wie en wat? Cliëntenraden en verwantenraden van zorgorganisaties krijgen advies en ondersteuning gericht op actuele beleidsonderwerpen. Dit houdt o.a. in: kennisoverdracht en verband leggen met regionale en landelijke ontwikkelingen. En hoe leg je contact met de interne achterban of met andere raden, om te komen tot (gezamenlijk) standpunt of om kennis uit te wisselen? Ook daarbij bieden we ondersteuning. Hoe? Een medewerker van Zorgbelang Gelderland maakt een programma op maat voor de cliëntenraad en/of verwantenraad. Wat kun je ermee? De cliëntenraad en verwantenraad zijn beter in staat om een constructieve bijdrage te leveren aan het formele en informele gesprek over actuele beleidsonderwerpen.
Zorgplantoetsing op eigen regie en participatie Wie en wat? Zorgbelang Gelderland voert een onafhankelijke toetsing van het zorgplan uit. Hierbij wordt bekeken of en in welke mate de zorgaanbieder cliënten ondersteunt in het voeren van eigen regie, binnen de mogelijkheden die de cliënt heeft. Ook de positie en de rol van verwanten wordt onder de loep genomen. Hoe? De toetsing van de zorgplannen gaat over verschillende aspecten: begrijpelijkheid, duidelijkheid, toegankelijkheid, monitoring, onderlinge samenhang van de dienstverlening, aandacht voor de rol en de positie van verwanten. Naast de toets gaan we in gesprek met cliënten, verwanten en medewerkers. Na afloop ligt er een rapport met aanbevelingen. Wat kun je ermee? Management, cliëntenraad en verwantenraad ontvangen het eindrapport. Op basis hiervan kunnen zij een verbeterplan maken, gericht op de positie van de cliënt binnen het zorgplan.
Cliëntenbelangen behartigersstoel Wie en wat? Medewerkers van Zorgbelang Gelderland vertegenwoordigen de belangen van specifieke doelgroepen aan de regionale onderhandelingstafels van zorgkantoren, zorginstellingen en gemeenten. Hoe? Om de rol van belangenbehartiger goed te kunnen uitvoeren, organiseert Zorgbelang Gelderland een klankbordgroep van cliënten en vertegenwoordigers vanuit verschillende instellingen. We leggen vragen en thema’s voor. De antwoorden gaan mee naar de onderhandelingstafel en de uitkomsten worden teruggekoppeld aan de klankbordgroep. Wat kun je ermee? Zorgbelang Gelderland kan op deze manier het cliëntenperspectief beter overbrengen bij de inkoopafspraken.
Regionale monitor cliëntervaringen Wie en wat? Cliënten in de langdurige zorg in een bepaalde regio beantwoorden (digitale) vragenlijsten over hun ervaringen. Deze ervaringen brengen we in kaart, met als doel de zorg te verbeteren. Hoe? Deelnemers vullen een korte standaardvragenlijst in. De resultaten zijn onderling vergelijkbaar en worden weergegeven in een compacte rapportage. Voor diepgaander inzicht in wat deze kwantitatieve uitkomsten betekenen voor de beleving van zorg en ondersteuning, adviseren we aanvullend kwalitatief ervaringsonderzoek. Bijvoorbeeld een spiegelgesprek of dialoogtafel. Wat kun je ermee? Instellingen voor langdurige zorg kunnen met de uitkomsten van de monitor hun zorg optimaliseren. Eventuele knelpunten kunnen ze bespreken met de zorgkantoren.
Regiobijeenkomsten Wie en wat? Cliënten uit de langdurige zorg en hun vertegenwoordigers vertellen hun ideeën over een actueel thema aan beleidsmakers en professionals. Dit doen zij aan de hand van hun eigen ervaringen. Zo wordt duidelijk welke behoeften cliënten en vertegenwoordigers hebben als het gaat om passende ondersteuning. Hoe? In één grote bijeenkomst voor maximaal honderd deelnemers, of in drie kleinere bijeenkomsten voor maximaal dertig deelnemers, komt een thema aan de orde. We zorgen voor een laagdrempelige setting. Samen met partijen uit de regio stellen we het programma op. We leiden het gesprek, zorgen voor verslaglegging en ondersteunen bij vervolgacties. Wat kun je ermee? Door ideeën op regionaal niveau te bespreken en te inventariseren doen instellingen op een breder niveau inzichten en ervaringen op. Het biedt zorgorganisaties in die regio de mogelijkheid om de handen ineen te slaan en samen te werken aan het besproken thema.
Enquêterecht Wie en Wat Het enquêterecht is het recht van cliënten om een onderzoek naar het beleid van een instelling aan te vragen. Zo’n onderzoek wordt aangevraagd bij de Ondernemingskamer. Instellingen moeten in hun statuten vast leggen wie het enquêterecht mag uitvoeren. Dat moeten in ieder geval vertegenwoordigers van cliënten zijn, bijvoorbeeld Zorgbelang Gelderland. Hoe Zorgbelang Gelderland voert jaarlijks een gesprek met de cliëntenraad over het uitgevoerde beleid, of er nu wel of niet sprake is van vermeend wanbeleid. Vooraf schrijft Zorgbelang Gelderland een notitie over bij hen binnengekomen signalen. Na het gesprek wordt de notitie indien nodig aangevuld of bijgesteld. Vervolgens volgt een gesprek met de Raad van Bestuur dat eindigt met een slotconclusie, waaruit blijkt of er sprake is van verantwoorde uitvoering van het beleid. Deze slotconclusie wordt schriftelijk aan de instelling verstrekt. Wat kun je er mee Met het enquêterecht wordt op onafhankelijke en structurele wijze het beleid van een instelling gemonitord waarbij de cliëntenraad een nadrukkelijke rol heeft. Vooraf kan de clientenraad zich laten adviseren met betrekking tot het wel of niet inzetten van het enquêterecht
Een Steekje Los? Wie en wat? Het spel ‘Een Steekje Los?‘ is bijzonder geschikt voor gemengde groepen, zoals cliënten, familieleden en hulpverleners, om op deze manier de belevingswereld en de beeldvorming vanuit diverse invalshoeken spelenderwijs bespreekbaar te maken. We hebben naast ‘Een Steekje Los?’ ook een speciale variant voor mensen met een verstandelijke beperking. Dit spel heet ‘Doe je mee?’ Hoe? Dit spel doorbreekt taboes en maakt moeilijke onderwerpen bespreekbaar. ‘Een Steekje Los?’ bevat diepgang én humor. We bespreken onderwerpen zoals: relaties, werk en dagbesteding, vrije tijd, hulp, gezondheid en zingeving. Van het spel ‘Een Steekje Los?’ bestaan verschillende uitbreidingssets over specifieke onderwerpen, bijvoorbeeld eenzaamheid, dementie en lichamelijk chronisch ziek zijn. Wat kun je ermee? Ontdekt wordt wat voor cliënten echt belangrijk is. Hoe en op welke onderdelen van hun leven kunnen cliënten eigen regie voeren en waar hebben zij ondersteuning bij nodig? Hoe kunnen zij hun weg vinden binnen de Langdurige Zorg en in de samenleving? Hoe kunnen zij leren van elkaars ervaringen en daardoor zelf krachtiger worden?
