Train de trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ ABSTRACT
Name / Project title
Train-de-trainer programma voor taalambassadeurs ‘Zeg het voort’
Contact Person
Naam : Marga Tubbing Adres : Parkstraat 105 2514 JH Den Haag Telefoon : +31 (06) 443 49 008 Mail :
[email protected] Website : www.lezenenschrijven.nl
Country
Netherlands
Website Lead organisation Main partners
www.lezenenschrijven.nl Stichting Lezen & Schrijven
Period of activity
Het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ is oorspronkelijk ontwikkeld in 2006, als een van de projecten binnen het 'Aanvalsplan Laaggeletterdheid. Van A tot Z betrokken’ .. CINOP heeft materiaal bewerkt dat ter beschikking was gesteld door een welzijnsinstelling, de trainingen uitgevoerd en in 2011 het materiaal gedigitaliseerd en op de website www.basisvaardigheden.nl geplaatst, zodat het vrij beschikbaar was voor het veld. In 2015 heeft Stichting Lezen & Schrijven i.s.m. Stichting ABC (de belangenbehartiger van de laaggeletterden in Nederland) het materiaal in een herziene versie uitgebracht. Op dit moment wordt het materiaal op verschillende plekken in Nederland gebruikt. Ook de komende jaren zal het materiaal in gebruik blijven. Nederlands Het materiaal van het train-de-trainer programma voor taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ heeft als doel een bijdrage te leveren aan taboedoorbreking, awareness raising en werving in het kader van laaggeletterdheid. Het materiaal is bedoeld om docenten toe te rusten om (voormalig) laaggeletterden die de stap naar scholing hebben gezet, op te leiden tot volwaardige Taalambassadeurs. Deze docenten volgen het train-detrainer programma om vervolgens zelf de cursus ‘Zeg het voort’ te geven aan toekomstige taalambassadeurs. Taalambassadeurs waren en
Language Objectives
- Stichting ABC - The Light Fantastic (t.b.v. bijeenkomst 5, de mediatraining voor de Taalambassadeurs)
1
zijn een belangrijk instrument in het toeleiden van laaggeletterden naar lees- en schrijfcursussen en dragen in belangrijke mate bij aan de taboedoorbreking rondom het onderwerp laaggeletterdheid. Target group
Number of people involved
De primaire doelgroep van het materiaal van het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ zijn docenten die werken met laaggeletterde cursisten, en die cursisten gaan opleiden tot Taalambassadeurs. Het materiaal bestaat uit verschillende onderdelen. De handleiding is specifiek bedoeld voor de docenten die de training ‘Zeg het voort’ gaan verzorgen. Bij het materiaal voor de docenten hoort ook een intakeformulier voor toekomstige Taalambassadeurs, twee wervingsfolders, twee spellen en wandkaarten met daarop de onderdelen van het trainingsprogramma. Een mapje met recent promotiemateriaal maken het geheel compleet. De secundaire doelgroep zijn de (voormalig) laaggeletterden die opgeleid worden tot Taalambassadeurs in de training ‘Zeg het voort’. Van het pakket met materiaal is de portfoliomap met daarin losse werkbladen bedoeld voor de toekomstige Taalambassadeurs die deelnemen aan de cursus “Zeg het voort’. In de periode van 2006-2010 verzorgde CINOP de organisatie van het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’. In die periode zijn rond de 80 docenten van ongeveer alle 40 ROC’s getraind. Deze docenten hebben vervolgens aan totaal meer dan tweehonderd Taalambassadeurs een cursus ‘Zeg het voort’ verzorgd. Het programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ wordt momenteel georganiseerd vanuit Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC. De Train-de-Trainer variant zoals die oorspronkelijk is ontwikkeld wordt niet meer als zodanig uitgevoerd. In de nieuwe opzet wonen potentiele nieuwe trainers een training aan Taalambassadeurs bij. Deze trainers gaan vervolgens op hun eigen leslocaties de training verzorgen aan groepen toekomstige Taalambassadeurs. Hoeveel trainers er momenteel actief zijn is niet bekend. De training aan de Taalambassadeurs, ‘Zeg het voort’ wordt landelijk uitgezet en is in 2015 acht keer verzorgd. Per training zijn vier tot zes Taalambassadeurs opgeleid.
Main activities
Het train-de-trainer-programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ kent de volgende activiteiten voor de primaire doelgroep van docenten: het werven van docenten om het train-de-trainer programma te volgen. het verzorgen van het train-de-trainer-programma aan groepen docenten. 2
De training bestond oorspronkelijk uit vijf dagdelen, waarop de docenten aan de slag gingen met de volgende onderwerpen: - het profiel van een Taalambassadeur - de activiteiten van een Taalambassadeur - de werving van taalambassadeurs - intakegesprekken met Taalambassadeurs - regionale coördinatie en begeleiding van Taalambassadeurs Onderdeel van het programma is de training voor de op te leiden Taalambassadeurs, de training ’Zeg het voort’. Deze training bestaat uit vijf onderdelen, die meestal op vijf dagdelen behandeld worden: Bijeenkomst 1: kennismaken Bijeenkomst 2: vragen stellen en luisteren Bijeenkomst 3: mijn verhaal Bijeenkomst 4: je verhaal houden en portfolio bijhouden Bijeenkomst 5: mediatraining De eerste vier bijeenkomsten werken toe naar het vertellen van het persoonlijk verhaal door de Taalambassadeur, waarbij het belangrijk is dat de Taalambassadeurs gaandeweg hun zelfvertrouwen vergroten, beter zicht krijgen op hun eigen sterke kanten en goed kunnen omgaan met feedback ontvangen en geven. In de vijfde bijeenkomst staat het omgaan met media centraal, waarbij Taalambassadeurs leren over en ervaring krijgen met het op een passende wijze te woord staan van bijvoorbeeld journalisten en het geven van interviews. De Taalambassadeurs die zijn opgeleid ontvangen een certificaat en kunnen worden ingezet bij allerhande activiteiten gericht op taboedoorbreking rondom laaggeletterdheid, werving van cursisten voor lees- en schrijfgroepen, het verstrekken van adviezen aan organisaties die hun teksten en taaluitingen willen aanpassen aan moeilijke lezers, voorlichting geven samen met medewerkers van Stichting ABC en Stichting Lezen & Schrijven tijdens bijeenkomsten met stakeholders zoals bijvoorbeeld werkgevers, helpen bij de training van intermediairs (doorverwijzers) om laaggeletterden te herkennen en op adequate wijze te kunnen doorverwijzen naar cursusaanbod.. Sommige ambassadeurs zijn ook betrokken bij het aanspreken van de politiek op gemeentelijk en soms landelijk niveau op hun verantwoordelijkheid om voldoende financiële middelen in te zetten voor de organisatie van goed onderwijs voor basisvaardigheden. Methods for recruiting participants
Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC werven docenten en vrijwilligers om deel te nemen aan het het trainingsprogramma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ door bekendheid te geven aan het programma bij aanbieders van volwasseneneducatie, d.w.z. roc’s en 3
Professionals involved
Role of each professional
Conceptual basis of the good practice examples 1
andere taalaanbieders. Zowel docenten als ervaren en kundige vrijwilligers kunnen als trainer van Taalambassadeurs worden opgeleid. Voordat de trainers getraind worden vindt eerst een profielcheck plaatst door de organiserende partijen. Bij het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ zijn professionals van Stichting Lezen & Schrijven en vrijwilligers van Stichting ABC betrokken. Daarnaast zijn bij bijeenkomst 5 (de mediatraining) van de training ‘Zegt het voort’ ook professionals van The Light Fantastic1 betrokken. De professionals van Stichting Lezen & Schrijven dragen zorg voor de vormgeving, publicatie en verspreiding van de materialen van het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’. De professionals en vrijwilligers van Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC dragen gezamenlijk zorg voor de regionale coördinatie van het opleiden van Taalambassadeurs: Per regio is er één contactpersoon die dit coördineert. Dat kan een taalregisseur, een regiomedewerker of een vrijwilliger zijn. De contactpersoon is de spin in het web van het regionale netwerk van Taalambassadeurs. In veel regio’s is dit een contactpersoon van Stichting ABC. Hij of zij is eindverantwoordelijk voor de begeleiding van Taalambassadeurs door begeleiders, kent de activiteiten en materialen van Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC, weet hoe de taalambassadeurs ingezet kunnen worden en Organiseert binnen zijn of haar afdeling/regio bijeenkomsten voor Taalambassadeurs, trainingen en uitstapjes en eventuele vervolgtrainingen. De contacpersoon is ook het eerste aanspreekpunt voor organisaties die een Taalambassadeur willen inzetten. Hij of zij kent de competenties van de taalambassadeurs en weet voor welke activiteiten hij welke ambassadeur het beste kan inzetten. • Bij de organisatie van activiteiten voor Taalambassadeurs kan de contactpersoon altijd ondersteuning zoeken bij Stichting ABC en Stichting Lezen & Schrijven. De professionals van The Light Fantastic worden ingezet om bijeenkomst vijf van de training ‘Zeg het voort’ vorm te geven. In die bijeenkomst leren toekomstige Taalambassadeurs over en doen ervaring op met het op een passende wijze te woord staan van bijvoorbeeld journalisten en het geven van interviews. . Het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ heeft als conceptuele basis dat het bereiken van laaggeletterden met een verre afstand tot scholing het best kan gebeuren door ervaringsdeskundigen uit de eigen doelgroep. Vanwege alle taboes op
Uitleg wat de Light fantastic is
4
laaggeletterdheid (bij autochtonen) en negatieve schoolervaringen is werving van deze specifieke doelgroep laaggeletterden een zeer moeizaam proces waar goed opgeleide Taalambassadeurs van grote waarde kunnen zijn. De tweede basisaanname onder het concept van het inzetten van Taalambassadeurs is dat een goede begeleiding van de ambassadeurs door docenten van groot belang is. Tenslotte zijn ambassadeurs onmisbaar als je mensen duidelijk wilt maken wat het betekent om moeite te hebben met lezen en schrijven. Taalambassadeurs weten uit eigen ervaring hoe het is om taboes te overwinnen en te werken aan een verbetering van taalvaardigheid, voor hen vaak een lange en moeilijke weg. Zij weten ook wat de stap om deel te nemen aan een lees- en schrijfcursus kan opleveren voor het functioneren in het dagelijks leven, op het werk en voor hun persoonlijke ontwikkeling. Het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ is er dan ook op gericht om laaggeletterden die al scholing hebben gevolgd, zo goed mogelijk te equiperen om andere laaggeletterden te bereiken en een rol te kunnen spelen bij taboedoorbreking rondom het onderwerp. Daarbij gaat er in het programma veel aandacht uit naar het versterken van het zelfvertrouwen en het zelfbeeld van de Taalambassadeurs en naar het goed kunnen vertellen van het persoonlijk verhaal ten einde dat verhaal bij te kunnen laten dragen aan taboedoorbreking rondom laaggeletterdheid. Resources and Materials List
Financing
Het materiaal van het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ bestaat uit: Handleiding voor docenten van de training ‘Zeg het voort’ Wervingsfolders (voor deelnemers en voor docenten/taalvrijwilligers) Portfoliomap voor de deelnemer Losse werkbladen voor de deelnemer voor in de portfoliomap Wandkaarten: vier sets te gebruiken bij de eerste vier bijeenkomsten Kennismakingsspel Krachtenspel Het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs zoals dat ontwikkeld is in 2006, is bekostigd door het ministerie van OCW binnen het project ‘Aanvalsplan Laaggeletterdheid 2006-2010: Van A tot Z betrokken’. Het train-de-trainer-programma zoals dat in 2015 in herziene versie is uitgegeven door Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC is eveneens bekostigd met gelden van het ministerie van OCW. 5
Evaluation
De nieuwe versie van de training ‘Zeg het voort’ voor Taalambassadeurs is in 2015 gepilot in Rotterdam. Het gaat dus niet meer om een Train-de-trainer-versie maar om een training van Taalambassadeurs zelf, die wordt bijgewoond door potentiele docenten/begeleiders. Deze pilot is geëvalueerd. Deze evaluatie heeft zich met name gericht op verbeterpunten aangaande de vertaling van het programma voor Europees gebruik. De belangrijkste globale uitkomsten van de evaluatie waren: Voeg punten m.b.t. preconditions toe (finances, aftercare, supervision, structure). Voeg een voorbereidende sessie toe waarin Taalambassadeurs elkaar op ontspannen wijze kunnen leren kennen. Stel vervolgsessies voor voor verdere verdieping van de vaardigheden van taalambassadeurs. Maak het vertellen van het persoonlijk verhaal nog meer het hoofdonderdeel van de training.
Political impact and policies
Voor de politiek in Nederland is het voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid al vele jaren een belangrijke doelstelling, met name voor het ministerie van OCW maar in toenemende mate ook vanuit het ministerie van SZW en het ministerie van Volksgezondheid. In het ‘Aanvalsplan laaggeletterdheid 2006-2010: Van A tot Z’ betrokken, was het opleiden van trainers van Taalambassadeurs en het opleiden en certificeren van Taalambassadeurs voor het eerst een expliciet benoemde activiteit. In de periode 2012-2015, tijdens het Actieplan Geletterdheid2, was er geen expliciete aandacht voor het opleiden van nieuwe ambassadeurs en door het afschaffen van de gedwongen winkelnering voor educatiemiddelen in de periode 2015-2018 is de structuur van een landelijk dekkend netwerk van ambassadeursbegeleiders op elk roc met een eigen groep begeleide ambassadeurs weggevallen. Stichting Lezen & Schrijven en Stichting ABC zetten met de hierboven beschreven nieuwe landelijke structuur het werken met taalambassadeurs voort. In de regionale politiek zien we de afgelopen jaren wel dat gemeenten de inzet van Taalambassadeurs steunen in hun beleidsplannen voor de volwasseneneducatie en dat sommige roc’s de ruimte krijgen om ambassadeurs te (blijven) opleiden en begeleiden. In 2016 gaat een nieuw actieprogramma gericht op het voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid van start: ‘ Tel mee met Taal’. In dit
Programma van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen als vervolg op het Aanvalsplan Laaggeletterdheid dat als doel had laaggeletterdheid te bestrijden en de kwaliteit van de volwasseneneducatie te verhogen. 2
6
actieprogramma is het bereiken van laaggeletterden nog altijd een belangrijke thema en is er dus in principe ruimte voor het opleiden en inzetten van Taalambassadeurs. Het is nog niet duidelijk welke expliciete rol (de opleiding van) Taalambassadeurs krijg(t)(en). De komende jaren wordt duidelijk in hoeverre de politiek op landelijk niveau ook inzet op Taalambassadeurs binnen het programma Tel mee met Taal. Transferability Van het train-de-trainer programma voor Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’ wordt een vertaling gemaakt waarmee het programma ook voor andere Europese landen bruikbaar is. In Nederland bestaat reeds vele jaren een structuur van trainingen voor Taalambassadeurs, worden zij veel ingezet bij campagnes gericht op taboedoorbreking en zijn daarvoor allerlei regionale en landelijke netwerken en instrumenten beschikbaar. Wanneer het programma in andere landen overgenomen wordt moet het worden ingebed in de daar bestaande structuren. Reference List Handleiding training Taalambassadeurs ‘Zeg het voort’, Stichting Lezen & Schrijven, Den Haag (2015)
7
