Congres
22 en 23 september 2008, De Reehorst, Ede
Tijd voor palliatieve zorg
Een praktisch congres over continuïteit, communicatie en adequaat handelen in de palliatieve zorg.
Maandag 22 september 2008
Congres voor verpleegkundigen Een greep uit de onderwerpen: • de rol van de verpleegkundige in de besluitvorming • effectief communiceren tijdens multidisciplinair overleg • communicatie met naasten • palliatief redeneren • verpleegkundige aspecten bij pijnbehandeling
Dinsdag 23 september 2008 Accreditatie wordt aangevraagd voor huisartsen, verpleeghuisarten, oncologen, internisten, neurologen en longartsen
Congres voor huisartsen, verpleeghuisartsen en medisch specialisten Een greep uit de onderwerpen: • transfers in de palliatieve fase • palliatieve sedatie • van curatie naar palliatie • communicatie met naasten • pijn bij kanker
Schrijf nu in! www.bsl.nl/palliatievezorg
www.bsl.nl
Congres Tijd voor palliatieve zorg
Op 22 en 23 september organiseert Bohn Stafleu van Loghum het congres Tijd voor palliatieve zorg. Aanleiding voor dit congres is het 10-jarig bestaan van het vakblad Pallium. Het congres is verdeeld over twee dagen. De eerste dag is bedoeld voor verpleegkundigen. De tweede dag is gericht op huisartsen, verpleeghuisartsen en medisch specialisten. De onderwerpen zijn volledig op deze doelgroepen afgestemd.
Op beide congresdagen staan de volgende drie thema’s
Tijdens dit congres krijgt u inzicht in de laatste
centraal.
ontwikkelingen op het gebied van palliatieve zorg.
•
Continuïteit van goede palliatieve zorg. Hoe
Die ontwikkelingen worden meteen vertaald naar uw
waarborgt u goede palliatieve zorg? Wat is goede
dagelijkse praktijk. De praktische toepassing staat
zorg in het ziekenhuis? Wat is goede zorg in de
centraal tijdens deze twee congresdagen.
thuissituatie? •
•
Communicatie tijdens de palliatieve zorg.
In de ochtend volgt u het plenaire programma
Hoe kunt u juist in lastige overdrachtssituaties
waarin de verschillende onderwerpen aan bod komen.
in de palliatieve fase goed blijven communiceren?
’s Middags kunt u uw kennis op een bepaald gebied
Het congres biedt u concrete handvatten.
verdiepen tijdens de parallelsessies.
Adequate palliatieve zorg. Zorgverzekeraars zullen de ontwikkeling van prestatie-indicatoren krachtig stimuleren. Wat betekent dat voor uw dagelijkse werk? Hoe kan de zorg aansluiten op de wensen van de patiënt en de mantelzorgers?
Dag 1: Verpleegkundigen maandag 22 september 2008
10.00 - 10.10
Ochtendprogramma dag 1: plenair
Kies uit deze parallelsessies:
Welkom
1
10.10 - 10.40
Openingslezing Rob Bruntink
10.40 - 11.00
Pauze
11.00 - 11.30
De positie van de verpleegkundige in de besluitvorming rondom het levenseinde Dr. Anneke Francke Welke vragen en emoties brengen beslissingen rondom het levenseinde met zich mee? Welke positie hebt u als verpleegkundige bij deze besluitvorming? Tijdens deze lezing bespreekt Anneke Francke recente onderzoeken over de betrokkenheid van verpleegkundigen bij medische beslissingen rond het levenseinde. De beroepsorganisatie V&VN heeft standpunten en aanbevelingen hierover geformuleerd. Wat zijn die standpunten? En hoe kunt u die in de praktijk toepassen?
11.30 - 12.00
12.00 - 13.00
Multidisciplinair overleg: de inbreng van de verpleegkundige Dr. Saskia Teunissen Als verpleegkundige hebt u de verantwoordelijkheid om tijdens multidisciplinair overleg uw collega’s te informeren over de gevolgen van de ziekte en de behandeling. Tijdens deze lezing leert u om daarvoor een goede methode te hanteren en de informatie te onderbouwen met observaties en metingen. U krijgt concrete tips om uw persoonlijke effectiviteit in het MDO te verbeteren. Hierdoor kunt u meer invloed uitoefenen op de kwaliteit van zorg.
Communicatie met naasten
Cilia Linssen De naasten van de patiënt vragen tijd, energie en creativiteit. Zij zijn vaak enorm betrokken bij de patiënt, maar hebben ook hun eigen behoeften en voorkeuren. Soms lijken die niet (helemaal) overeen te komen met die van de patiënt. Dat leidt tot spanning, niet alleen tussen patiënt en naasten, maar ook tussen naasten en hulpverleners. Tijdens deze workshop leert u effectief om te gaan met de patiënt en zijn of haar omgeving.
2
Multidisciplinaire organisatie van communicatie
Cilia Linssen De communicatie met uw patiënt gaat vaak goed. Maar het is lastig als uw collega iets anders tegen de patiënt zegt dan u of niet doet wat u had verwacht. Dan kan het positieve effect van uw communicatie gemakkelijk teniet gedaan worden. Hoe zorgt u ervoor dat uw collega en u dezelfde boodschap uitdragen? Welke afspraak maakt u daarover? Wat is de taakverdeling?
3
Palliatief redeneren voor verpleegkundigen
Dr. Saskia Teunissen Palliatief Redeneren (PR) is een methode om problemen van patiënten in de palliatieve fase te analyseren en er vervolgens op te anticiperen en te reageren. Vooral de kritische beslismomenten krijgen hierin veel aandacht. Hiermee leer je de meest optimale keuzes in behandeling en zorg te maken. Door middel van een casus maakt u tijdens deze sessie kennis met de PR-methode.
Lunch
4 Advisering door verpleegkundigen bij het toedienen van vocht en voeding
Middagprogramma dag 1: parallelsessies
Janneke Koningswoud-ten Hove In de palliatieve zorg wordt u geconfronteerd met mensen die nauwelijks meer eten en drinken. Hoe kunt u hier met de naasten over spreken? Wat zijn uw professionele mogelijkheden en grenzen in de communicatie? Welke verpleegkundige interventies hebt u ter beschikking om het comfort voor de patiënt na te streven en het voor de naasten acceptabel te laten zijn? En hoe gaat u daar zelf mee om?
Kies elke ronde één parallelsessie. Geef uw keuze aan bij inschrijving. 13.00 - 14.30
Ronde 1
14.30 - 15.00
Pauze
15.00 - 16.30
Ronde 2
5
Verpleegkundige aspecten bij pijnbehandeling
Jaap Gootjes MSc Een van de grootste problemen in de palliatieve zorg is pijn. Tijdens deze sessie leert u welke rol u als verpleegkundige hebt in de pijnbestrijding. Ook wordt aandacht besteed aan de toepassing van de nieuwste richtlijn “diagnostiek en behandeling van pijn bij patiënten met kanker”.
Dag 2:Huisartsen, verpleeghuisartsen, oncologen, internisten, neurologen en longartsen dinsdag 23 september 2008
10.00 - 10.10 10.10 - 10.40
Ochtendprogramma dag 2: plenair
Kies uit deze parallelsessies:
Welkom
1
Voorkomen van transfers tussen zorgsettings aan het levenseinde Prof. dr. Luc Deliens Transfers in de laatste levensfase kunnen veel stress en last betekenen voor de patiënt en de naaste omgeving. Eveneens kunnen communicatieen zelfs medicatiefouten optreden. Zijn transfers dicht bij het tijdstip van overlijden nog nuttig voor de patiënt? In deze bijdrage worden recente wetenschappelijke inzichten over transfers aan het levenseinde besproken.
10.40 - 11.10
Palliatieve sedatie vanuit anesthesiologisch perspectief Prof. dr. Wouter Zuurmond Bij palliatief sederen is de intredende dood per definitie niet het doel. Als de technische uitvoering niet heel zorgvuldig gebeurt, kan dit echter toch het resultaat zijn. Sederen is een medisch-technische handeling die scholing vereist. In deze lezing staat de uitvoering van de techniek van palliatieve sedatie vanuit anesthesiologisch perspectief centraal.
11.10 - 11.30
Pauze
11.30 - 12.00
Overdracht van informatie van en naar de huisarts in de palliatieve fase Cilia Galesloot Overdrachten spelen een rol tussen ziekenhuis en huisarts en tussen huisartsen onderling bij waarneming (huisartsenpost). Ook in de thuiszorg is informatie delen belangrijk. Slechte bereikbaarheid en parttime werken kunnen een goede overdracht bemoeilijken. Hoe zorgt u ervoor dat de overdracht optimaal is?
Communicatie met naasten
Cilia Linssen De naasten van de patiënt vragen tijd, energie en creativiteit. Zij zijn vaak enorm betrokken bij de patiënt, maar hebben ook hun eigen behoeften en voorkeuren. Soms lijken die niet (helemaal) overeen te komen met die van de patiënt. Dat leidt tot spanning, niet alleen tussen patiënt en naasten, maar ook tussen naasten en hulpverleners. Tijdens deze workshop leert u effectief om te gaan met de patiënt en zijn of haar omgeving.
2
Hoe verbetert u de communicatie tussen huisarts en patiënt in de palliatieve fase?
Drs. Willemjan Slort Bij palliatieve zorg thuis is de communicatie tussen huisarts en patiënt belangrijk voor het expliciet maken van de klachten, angsten en wensen van de patiënt. De zogenaamde AAA-lijst bestaat uit veertien aandachtspunten om deze communicatie te optimaliseren. Het effect van de AAA-training aan huisartsen en huisartsen in opleiding wordt momenteel onderzocht. Tijdens deze sessie krijgt u een presentatie van de inhoud van deze AAA-training.
3
De behandeling van pijn bij kanker in de palliatieve fase
Prof. dr. Kris Vissers De interactie tussen pijn en de andere veel voorkomende symptomen bij patiënten in de terminale fase is het onderwerp van veel nieuw onderzoek. Vanuit een multidimensionaal model krijgt u adviezen voor een betere en adequate pijn- en symptoomcontrole. Er wordt ingegaan op vele aspecten van pijn bij kanker die belangrijk zijn voor het beter begrijpen van de mechanismen tijdens de terminale fase.
4 Patiënten met COPD in de palliatieve fase
12.00 - 12.30
Van curatie naar palliatie Drs. Bregje Thoonsen Bij veel levensverlengende therapieën is het moeilijk om de omslag van curatieve naar palliatieve fase te bepalen. Hoe bepaalt u dat moment? Tijdens deze lezing worden resultaten van literatuuronderzoek en expert-panelbijeenkomsten gepresenteerd.
Dr. Martin Boeree Een COPD-patiënt heeft in zijn ziektetraject een aantal momenten waarbij de palliatieve geneeskunde een rol kan spelen. Echter, dit traject is onvoorspelbaar. Wanneer zou een palliatief team ingezet kunnen worden? Wie is de ideale casemanager? Hoe kan de communicatie over sterven verbeteren? Thuis of in het ziekenhuis?
12.30 - 13.30
Lunch
5
Middagprogramma dag 2: parallelsessies
Dr. Tjeerd Postma Palliatieve zorg voor patiënten met neurologische aandoeningen is niet eenvoudig. In de laatste fase komen we voor moeilijke beslissingen te staan. Hoe moet u handelen? Welke handelingen worden nog wel en welke niet meer verricht? Om deze redenen werd recent een protocol palliatieve zorg voor de neurologische afdeling van het VUmc opgesteld. De ontwikkeling hiervan zal worden geschetst.
Kies elke ronde één parallelsessie. Geef uw keuze aan bij inschrijving. 13.30 - 14.45
Ronde 1
14.45 - 15.15
Pauze
15.15 - 16.30
Ronde 2
Palliatieve zorg voor patiënten met neurologische aandoeningen
Sprekers
•
Dr. Martin Boeree is medisch directeur en longarts van het
•
Universitair longcentrum Dekkerswald in Groesbeek. • • •
•
•
het VUmc. •
gezondheidswetenschapper. Zij is werkzaam als cluster-
publieke gezondheid en palliatieve zorg bij het VUmc.
hoofd zorg medische oncologie en hematologie in het
Dr. Anneke Francke is verpleegkundige en socioloog. Zij is
UMC Utrecht. Daarnaast is ze consulent organisatie en
werkzaam als programmaleider van de onderzoekslijn
ontwikkeling palliatieve zorg bij het Integraal
verpleging en verzorging bij het NIVEL.
Kankercentrum Midden Nederland en programmaleider
Cilia Galesloot is hoofd palliatieve zorg bij het IKO in
van het expertisecentrum Academisch Hospice Demeter. •
huisarts. Ze is als onderzoeker verbonden aan de
Amsterdam.
afdeling anesthesiologie, pijn en palliatieve zorg van het
Janneke Koningswoud-ten Hove is verpleegkundige in de
UMC St. Radboud en waarnemend huisarts te Groesbeek. •
Calando in Dirksland en voorzitter van V&VN PV.
Prof. dr. Kris Vissers is anesthesioloog en hoogleraar palliatieve zorg op de afdeling anesthesiologie/palliatieve
Cilia Linssen is trainer bij De Werkvloer Centraal in Amsterdam.
•
Drs. Bregje Thoonsen is gezondheidswetenschapper en
Jaap Gootjes MSc is zorgmanager in hospice Kuria in
palliatieve zorg. Daarnaast is ze algemeen directeur van •
Dr. Saskia Teunissen is oncologieverpleegkundige en
Prof. dr. Luc Deliens is werkzaam als bijzonder hoogleraar
Nijmegen. •
zoeker op de afdeling huisartsgeneeskunde EMGO van
Rob Bruntink is freelance journalist en hoofdredacteur van Pallium.
Drs. Willemjan Slort is huisarts te Zevenbergen en onder-
zorg van het UMC St. Radboud. •
Dr. Tjeerd Postma is als neuroloog verbonden aan de
Prof. dr. Wouter Zuurmond is hoogleraar anesthesiologie op de afdeling anesthesiologie van het VUmc.
afdeling neurologie van het VUmc.
inschrijfkaart
Werkgever Functie Dhr./Mevr.
Ja, ik schrijf me in voor het congres Tijd voor palliatieve zorg in De Reehorst te Ede. Ik schrijf me in voor het congres voor verpleegkundigen op maandag 22 september 2008. Ik kies voor de volgende twee parallelsessies: 1 2 3 4 5 Als reserve kies ik voor de volgende sessie: 1 2 3 4 5 Ik schrijf me in voor het congres voor artsen op dinsdag 23 september 2008. Ik kies voor de volgende twee parallelsessies: 1 2 3 4 5 Als reserve kies ik voor de volgende sessie: 1 2 3 4 5 Ik ben abonnee van Pallium en betaal € 145,- (excl. btw). Ik heb zojuist via www.bsl.nl een abonnement op Pallium afgesloten en betaal € 145,- (excl. btw). Ik ben lid van V&VN en betaal € 145,(excl. btw). Ik ben niet abonnee of lid en betaal € 195,- (excl. btw)
Voorletter(s) Tussenvoegsel(s) Achternaam Adres (privé/zakelijk) Postcode Plaats Telefoonnummer E-mailadres BIG-nummer
Factuuradres (indien afwijkend van bovenstaand adres): Geadresseerde Adres Postcode Plaats
Ondergetekende is bekend met de annuleringsvoorwaarden.
Datum Handtekening
* Doorhalen wat niet van toepassing is.
CM08C043
Meer interessante congressen voor u
U kent Bohn Stafleu van Loghum uiteraard als uitgever van medische vakliteratuur. Maar wist u dat deze uitgeverij ook cursussen en congressen organiseert? Gedurende het hele jaar zijn er bijeenkomsten over diverse onderwerpen. Altijd gedegen, praktisch en vakinhoudelijk. Met de beste sprekers uit het vakgebied. De cursussen en congressen zijn voor diverse medische doelgroepen: van verpleegkundigen tot tandartsen, van huisartsen tot psychologen. Bekend zijn de Schothorst-cursussen en de PAO-Hcursussen voor huisartsen en het congres Evidence Based Practice in de verpleegkundige praktijk voor verpleegkundigen. Wilt u weten welke interessante bijeenkomsten er voor u zijn? Kijk dan op www.bsl.nl en klik op ‘Nascholing, congressen, Web-TV’. Daar ziet u een volledig overzicht.
Bohn Stafleu van Loghum Afdeling Cursussen & Congressen Antwoordnummer 7121 3990 TC HOUTEN
Pallium Tijdschrift voor palliatieve zorg
Palliatieve zorg is een jong vakgebied dat volop in ontwikkeling is. Daarom heeft het een eigen vakblad: Pallium.
Pallium is een podium voor alle hulpverleners in de palliatieve zorg. De belangrijkste doelstelling is informatie uitwisselen. Omdat in de palliatieve zorg vaak multidisciplinair wordt gewerkt, is dit een van de belangrijkste onderwerpen in Pallium. Pallium besteedt aandacht aan symptoombestrijding, vakinhoudelijke onderwerpen, verpleegkundige, spirituele en psychosociale dilemma's, nieuwe (samenwerkings)-projecten, onderzoek en beleidsvorming. Daarnaast bevat ieder nummer een servicegedeelte, met aandacht voor congressen, cursussen, recent verschenen boeken en websites.
Pallium is bestemd voor
verpleegkundigen, verpleeghuisartsen en maatschappelijk werkers, maar heeft ook veel te bieden aan
medisch specialisten, huisartsen, vrijwilligers, paramedici en psychologen
Pallium verschijnt vijf keer per jaar. Een particulier jaarabonnement kost € 59,95. Neem nu een abonnement via de website www.bsl.nl. U krijgt dan meteen € 50,- korting op het congres!
Informatie
Datum en locatie
Meer informatie
Het congres Tijd voor palliatieve zorg vindt plaats op 22 en 23 september 2008. Op 22 september is het programma volledig afgestemd op verpleegkundigen. 23 september is bedoeld voor artsen. Het congres vindt plaats in De Reehorst te Ede.
Bohn Stafleu van Loghum Afdeling Cursussen & Congressen Nicole Rekkers Postbus 246 3990 GA Houten
Kosten De deelnamekosten bedragen € 195,- (exclusief btw). Abonnees van Pallium en leden van V&VN betalen € 145,- (exclusief btw).
Accreditatie
Tel: 030-638 3949 Fax: 030-638 3990 E-mail:
[email protected] www.bsl.nl/palliatievezorg
Accreditatie is aangevraagd voor huisartsen, verpleeghuisartsen, oncologen, internisten, neurologen en longartsen.
Inschrijving U kunt zich inschrijven via de inschrijfkaart of via www.bsl.nl/palliatievezorg. Na inschrijving ontvangt u een bevestiging en een factuur. Ongeveer twee weken voorafgaand aan het congres ontvangt u een routebeschrijving en verdere informatie.
Verhinderd? Bij annulering t/m 5 september 2008 wordt € 25,- administratiekosten in rekening gebracht. Na 5 september 2008 kunnen wij geen restitutie verlenen.
Bohn Stafleu van Loghum Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
www.bsl.nl/palliatievezorg
