TI 7-12
Werktuigbouwkunde
o b g i u t k r e W e d n u k w u o b g i u t k Wer
Schooljaar 2013-2014
k e i n h c e T a c i t a m r o f n I & k e i n Tech
Kies voor een praktische opleiding in de werktuigbouw igbouwkunde Werktuigbouw
Werktu
Heb jij aanleg voor techniek? Kun je wat je met je ogen ziet, met je handen maken? Werk je planmatig, systematisch en nauwkeurig? Dan is een beroep in de werktuigbouw iets voor jou! In de werktuigbouw en metaaltechniek maakt men
productie- of constructieonderdelen van platgewalst staal, dat we plaatwerk noemen. Een constructie is een combinatie van verschillende van deze onderdelen. Het kunnen constructies zijn voor allerlei toepassingen, zoals voor industriële machines of voor in de bouw.
Wanneer je een opleiding in de beroepsopleidende leerweg (bol)
Wat ga je leren?
volgt, ben je gemiddeld 75% van de studietijd bezig met theorie en practicum in het Graafschap College. De overige 25% van de
Tijdens de opleiding komen diverse kerntaken aan de orde.
studietijd bestaat uit beroepspraktijkvorming in een bedrijf of
Voorbeelden van kerntaken in de opleiding basislasser zijn het
instelling. De beroepsbegeleidende leerweg (bbl) is een vorm
voorbereiden van lasnaden van lasverbindingen, het uitvoeren
van onderwijs, waarbij je al werkend een vak leert. Je bent 20%
van productielaswerk, het meten en beoordelen van het eigen
van de studietijd bezig met theorie en practicum in het Graaf-
werk en het verrichten van eenvoudig preventief onderhoud.
schap College. De overige 80% werk je bij een bedrijf of instelling; je leert dan in en van de praktijk.
Wat doe je als basislasser? (niveau 2) Je werkt samen met metaalbewerkers en last de diverse onderdelen van een constructie aan elkaar tot een geheel. Een goede lasser is een gespecialiseerd vakman die allerlei lastechnieken kan toepassen en mooie en sterke verbindingen kan maken die gaaf kunnen worden afgewerkt en jarenlang stevig en veilig moeten kunnen houden. Als basislasser ben je een productiemedewerker. Je kunt zowel binnen het bedrijf als op locatie je werkzaamheden uitvoeren. Je werk betreft enkelstuks, kleine en grote series productiewerk.
De basislasser… • •
kan verschillende technieken toepassen is een gespecialiseerd vakman
Wat doe je als metaalbewerker? (niveau 2)
De metaalbewerker…
Je bent werkzaam in de metaalproductenindustrie. Je maakt
• • • •
e W e d n u k w u o b ig tu rk e W e d wkun producten van metaal, zoals plaatwerk. Dit doe je volgens een werkopdracht en technische informatie. Je werkt met machi-
nes, meetinstrumenten en vormmallen en je past verschillende
is vakkundig werkt nauwkeurig en zorgvuldig kan zelfstandig werken is kwaliteitsbewust
bewerkings- en verbindingstechnieken toe, zoals walsen, snijden, slijpen en lassen. De werkzaamheden voer je zowel binnen het bedrijf als op locatie uit. Je werkt volgens voorschriften en regel-
Wat doe je als verspaner? (niveau 2)
geving met betrekking tot arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu.
‘Verspanen’ betekent dat je een stuk metaal, kunststof of bijvoorbeeld koper een bepaalde vorm geeft door er delen van
Wat ga je leren?
weg te snijden. Technieken die hiervoor gebruikt worden zijn bijvoorbeeld draaien en frezen. Met een draaimachine kun je rond
Volg je de opleiding metaalbewerker, dan leer je onder andere
materiaal verspanen en met een freesmachine kun je bijvoor-
het bewerken en vervormen van materiaal, het verbinden van
beeld een sleuf maken. De vormen die je daarmee maakt, zijn
onderdelen, het meten en controleren van vervaardigde produc-
onderdelen voor machines of producten. Je maakt de vorm aan
ten en het assembleren en monteren van deelproducten.
de hand van een werktekening. De CNC-verspaner werkt met
computergestuurde draai- en freesmachines. Je stelt ze zelf in en
Wat doe je als monteur mobiele werktuigen? (niveau 2)
bedient ze. Met deze machines maak je producten in series van verschillende soorten gietijzer, staal, kunststoffen of non-ferromaterialen zoals koper. Dit doe je aan de hand van werktekenin-
Als monteur mobiele werktuigen werk je aan het maken en
gen. Net als de verspaner moet ook de CNC-verspaner technisch
onderhouden van rijdende systemen voor de grond-, weg- en
en ruimtelijk inzicht hebben. Daarnaast is het belangrijk dat de
waterbouw en landbouwmechanisatie, zoals rijdende mengers,
CNC-verspaner handig is en geconcentreerd kan werken.
voedersilo’s, graafmachines, enzovoort. Je moet voor dit werk nauwkeurig tekeningen kunnen lezen en diverse constructietechnieken beheersen.
Wat ga je leren? Kerntaken die onder andere aan bod komen gedurende de
De verspaner • • •
heeft technisch en ruimtelijk inzicht is handig kan geconcentreerd werken
opleiding monteur mobiele werktuigen zijn het uitvoeren van onderhoud- of modificatiewerkzaamheden, het rapporteren van
Wat ga je leren?
uitgevoerde werkzaamheden en geconstateerde gebreken, het analyseren en repareren van storingen en het uitvoeren van een
Tijdens de opleiding verspaner leer je onder andere hoe je een
inspectie of keuring.
werkstuk opspant op de machine, hoe je een werktekening leest en uiteraard ook hoe je moet draaien en frezen. Verder leer je hoe je je eigen werk kan meten en controleren en hoe je apparatuur moet onderhouden.
De monteur mobiele werktuigen… • •
heeft technisch inzicht werkt nauwkeurig en zorgvuldig
Wat doe je als onderhoudsmonteur industrie? (niveau 2)
w u o b ig tu rk e W e d n u k w u o b ig Werktu Als onderhoudsmonteur industrie verricht je onderhoud- en
montagewerkzaamheden aan het werktuigbouwkundige deel
van machines, apparatuur en installaties en los je eenvoudige en veel voorkomende storingen op. Je verricht daarbij voorkomende onderhoudshandelingen in het hydraulische, pneumatische en mechanische deel. Daarnaast voer je eenvoudige werkzaamheden en handelingen uit in het elektrotechnische deel van de machines en installaties (bijvoorbeeld het losnemen en weer aansluiten van meet- en regelcomponenten en PLC, het losne-
men en weer aansluiten van de voeding van kleine elektromotoren), volgens de wettelijke regelgeving.
Wat ga je leren? Tijdens de opleiding onderhoudsmonteur industrie leer je onder andere het inspecteren van apparatuur en installaties, het optimaliseren en gebruiksklaar maken van deze apparatuur en
maritieme industrie en de on- en offshore-industrie. Kies je voor
installaties en het verhelpen van storingen.
deze opleiding dan kun je aan de slag als werkplaatsmonteur, onderhoudsmonteur of servicemonteur. Als werkplaatsmonteur
Wat doe je als onderhoudsmonteur of servicemonteur pomptechniek? (niveau 2 en 3)
werk je op een vaste locatie om nieuwe pompen te monteren of gebruikte pompen te repareren. Als onderhoudsmonteur of servicemonteur werk je in de buitendienst, bij (internationale) klanten om pompen te installeren, te onderhouden of storingen
Water uit de kraan, benzine uit een pomp, het is allemaal zo
te verhelpen.
vanzelfsprekend. Maar daar komt heel wat technologie bij kijken. Binnen de pomptechniek leer je alles over de werking
Wat ga je leren?
van pompen die gebruikt worden voor het transporteren van vloeistoffen, onder andere in de waterindustrie, de bagger- en
Tijdens de opleidingen onderhoudsmonteur en servicemonteur in de pomptechniek ga je direct in de praktijk aan de slag bij een leerbedrijf. Je leert daar alles over pomptechniek. Daarnaast volg je theorie- en praktijkonderwijs op school. Tijdens de opleiding
De onderhoudsmonteur…
leer je onder andere het inspecteren van apparatuur en installaties, het optimaliseren en gebruiksklaar maken van deze appara-
• • • •
is dienstverlenend en klantgericht heeft verantwoordelijkheidsgevoel is zelfverzekerd werkt zorgvuldig en nauwkeurig
tuur en installaties en het verhelpen van storingen. Naast vakken als Nederlands, rekenen en Loopbaan & Burgerschap volg je een cursus B-VCA, NEN 3140 (VP). Het onderdeel pomptechniek is integraal in het technische onderwijsprogramma opgenomen.
De servicemonteur werktuigbouw…
Wat doe je als allround lasser? (niveau 3)
• • •
Je werkt samen met metaalbewerkers en last de diverse onder-
e W e d n u k w u o b ig tu rk e W e d wkun kan verschillende technieken toepassen is een gespecialiseerd vakman is kwaliteitsbewust
delen van een constructie aan elkaar tot een geheel. Je maakt mooie en sterke verbindingen, die gaaf worden afgewerkt en jarenlang stevig en veilig blijven. Je maakt vooral laswerk dat
gecertificeerd moet worden, dus dat een bewijs van veiligheid krijgt. Hierbij gaat het meestal niet om grote series van hetzelfde
Wat doe je als servicemonteur werktuigbouw? (niveau 3)
product. Je doet dus niet steeds hetzelfde werk. Er worden hoge kwaliteitseisen gesteld, dus jouw vakmanschap is heel belangrijk. Je kunt allerlei lastechnieken toepassen. Een VCA-certificaat
Je signaleert, analyseert en verhelpt storingen bij verschillende
heb je nodig als bewijs dat je veilig kunt werken. Bovendien is
krachtbronnen, werktuigen, (productie)machines en -installaties
aandacht voor het milieu heel belangrijk.
en apparaten. Ook verzorg je daarvan het onderhoud. Bovendien voer je eenvoudige werkzaamheden uit in het elektrotech-
Wat ga je leren?
nische deel van machines en installaties. Je bent dienstverlenend en klantgericht. Je hebt verantwoordelijkheidsgevoel (bijvoor-
Tijdens de opleiding allround lasser leer je onder andere materi-
beeld voor veiligheid) en je bent zelfverzekerd en besluitvaardig.
aal bewerken en vervormen, onderdelen verbinden, vervaardig-
Bovendien kun je zorgvuldig en nauwkeurig werken. Je kunt
de producten meten en controleren, deelproducten assembleren
verder leren en/of verbreden door er een ander werkgebied bij
en monteren en de uitgevoerde werkzaamheden meten, testen
te nemen (bijvoorbeeld elektrotechniek als je al werktuigbouw
en controleren.
hebt gedaan). Maar je kunt je ook verbreden naar werkgebieden
techniek (zoals stadsverwarming, grond- weg- en waterbouw).
Wat doe je als constructiewerker? (niveau 3)
Wat ga je leren?
Je bent werkzaam in de metaalindustrie. Je vervaardigt construc-
buiten de service zoals installeren, mobiele werktuigen en infra-
tiedelen en plaatst en monteert deze op locatie volgens de werkTijdens de opleiding servicemonteur werktuigbouw leer je
opdracht. Je meet en controleert je werk tussentijds op maatvoe-
onder andere het inspecteren van apparatuur en installaties, het
ring en voert na afloop een eindcontrole uit, zodat het product
optimaliseren en gebruiksklaar maken van deze apparatuur en
voldoet aan de hoge kwaliteitseisen. De werkzaamheden voer je
installaties en het verhelpen van storingen.
zowel binnen het bedrijf als op locatie bij opdrachtgevers uit. Je past in je werk diverse technieken toe, zoals scheiden, verbinden, verspanen en vervormen, en je bedient conventionele en CNC machines. Je werkt volgens voorschriften en regelgeving met
De allround lasser… • • •
kan verschillende technieken toepassen is een gespecialiseerd vakman is kwaliteitsbewust
betrekking tot arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu.
Wat ga je leren? Kerntaken die onder andere aan bod komen binnen de opleiding constructiewerker zijn het bewerken en vervormen van het
De constructiewerker...
Wat doe je als allround verspaner? (niveau 3)
w u o b ig tu rk e W e d n u k w u o b ig Werktu • • •
werkt nauwkeurig werkt zelfstandig is kwaliteitsbewust
Computergestuurde draaibanken hebben geen geheimen voor jou. ‘Verspanen’ betekent dat je een stuk metaal, kunststof
of bijvoorbeeld koper een bepaalde vorm geeft door er delen
van weg te snijden. Technieken die hiervoor gebruikt worden, zijn bijvoorbeeld draaien en frezen. Met een draaimachine kun je rond materiaal verspanen en met een freesmachine kun je materiaal, het meten en controleren van vervaardigde produc-
bijvoorbeeld een sleuf maken. De vormen die je daarmee maakt,
ten, het assembleren en monteren van deelproducten en het
zijn onderdelen voor machines of producten. Je maakt de vorm
uitvoeren van reparaties en modificaties.
aan de hand van een werktekening. Je werkt met computergestuurde draai- en freesmachines. Je stelt ze zelf in en bedient ze.
Wat doe je als allround plaatwerker? (niveau 3)
Met deze machines maak je producten in series van verschillende soorten gietijzer, staal, kunststoffen of non-ferromaterialen zoals koper. Dit doe je aan de hand van werktekeningen.
Je maakt constructieonderdelen met computergestuurde machines. Dit doe je aan de hand van werktekeningen. De constructies
Wat ga je leren?
die je maakt worden verwerkt in de constructie- en apparatenbouw en zijn dus halffabrikaten.
Tijdens de opleiding allround verspaner leer je hoe je een werkstuk opspant op de machine, hoe je een werktekening leest en
Wat ga je leren?
uiteraard ook hoe je moet draaien en frezen. Verder leer je hoe je eenvoudig preventief onderhoud kunt verrichten en leer je
Je leert tijdens de opleiding allround plaatwerker hoe je met computergestuurde machines en verschillende materialen omgaat. Behalve het omgaan met machines, leer je nog meer technieken zoals lassen. Het grootste deel van de opleiding breng je door in de praktijk. Het is belangrijk dat je zelfstandig leert werken, zodat je zelf de tekeningen kunt lezen en de apparatuur kunt bedienen.
De allround verspaner en plaatwerker... • • •
hebben technisch inzicht werken nauwkeurig werken zelfstandig
CNC-programma’s te schrijven en operationeel te maken.
Wat doe je als tekenaar-constructeur? (niveau 4)
De tekenaar-constructeur...
e W e d n u k w u o b ig tu rk e W e d wkun Je werkt meestal in de metaalproductenindustrie. Je zorgt dat
een ontwerp van een machine of machine-onderdeel wordt uit-
gewerkt in een technische tekening. Dit doe je met de computer.
• • • •
kan goed samenwerken heeft technisch en ruimtelijk inzicht kan zeer nauwkeurig werken presteert goed onder tijdsdruk
Je moet daarvoor kennis hebben van tekenprogramma’s (AutoCad, Inventor, Solid Works) waarmee je een twee- en driedimensionale werktekening kunt maken. Met deze tekeningen kan men in de fabricage de metalen onderdelen exact produceren
vraagstukken op, assisteer je bij problemen in de productie en
en afmonteren. Je werkt voortdurend samen met werkvoorbe-
maak je naberekeningen. Af en toe heb je contact met de klant.
reiders, constructiewerkers en plaatwerkers om, waar nodig, het ontwerp bij te stellen.
Wat ga je leren?
Wat ga je leren?
Volg je de opleiding tekenaar-werkvoorbereider, dan leer je onder andere het maken van technische schetsen en tekeningen,
Voorbeelden van kerntaken in de opleiding tekenaar-construc-
het uitwerken van het ontwerp, het ondersteunen van produc-
teur zijn het maken van technische schetsen en het maken van
tiemedewerkers en het optimaliseren van het productieproces.
tekeningen met behulp van de programma’s AutoCad en Solid Works en het uitwerken van het ontwerp.
Wat doe je als tekenaar-werkvoorbereider? (niveau 4) Je werkt bij een bedrijf dat technische producten in een werkplaats fabriceert. Je begint met het maken van technische tekeningen van producten of installaties met behulp van een CAD-tekenpakket. Daarna maak je berekeningen over de inzet van machines, materialen en menskracht om het product te kunnen fabriceren. De planningen die je maakt zijn realistisch. Daarvoor is het nodig dat je inzicht hebt in het proces en in de kosten die daarbij horen. Bovendien los je productietechnische
De tekenaar-werkvoorbereider... • • •
heeft technisch inzicht is creatief is klantgericht ingesteld
Wat doe je als werkvoorbereider fabricage? (niveau 4)
Wat kun je doen na je opleiding?
w u o b ig tu rk e W e d n u k w u o b ig Werktu Heb je het diploma behaald, dan kun je gaan werken. Op de
Je werkt bij een bedrijf dat technische producten in een werk-
website Kansopwerk.nl zie je hoe groot de kans is dat je een
plaats fabriceert. Daar maak je berekeningen over de inzet van
baan vindt die aansluit bij jouw opleiding. Op deze site van de
machines, materialen en menskracht. Je berekent de kostprijs
Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB)
van het product en de doorlooptijd van het project. Bovendien
is dit duidelijk aangegeven per mbo-opleiding en per arbeids-
maak je planningen. Daarvoor is het nodig dat je inzicht hebt
marktregio. Deze informatie wordt ieder jaar vernieuwd.
in het proces en in de kosten die daarbij horen. Je zorgt ervoor
Wanneer je eenmaal een passende baan hebt gevonden dan
dat de benodigde tekeningen, materialen en gereedschappen
heb je de mogelijkheid om door te groeien, bijvoorbeeld door
beschikbaar zijn. Bovendien los je productietechnische vraag-
nieuwe technieken te leren en uit te voeren. Door meer coördi-
stukken op, assisteer je bij problemen in de productie en maak je
nerend en leidinggevend werk te verrichten kun je doorgroeien
naberekeningen. Af en toe heb je contact met de klant.
naar een leidinggevende functie. Daar is minder technische kennis voor nodig; je moet dan meer weten van bedrijfsvoering.
Wat ga je leren? Je kunt ook verder studeren voor een opleiding op een hoger niVoorbeelden van kerntaken in de opleiding werkvoorbereider
veau. Met een niveau 2-diploma kun je doorstromen naar een ni-
fabricage zijn het maken van technische schetsen, het berekenen
veau 3-opleiding; met een niveau 3-diploma kun je doorstromen
van de kostprijs, het opstellen van offertes, het opstellen van
naar een beroepsopleiding voor niveau 4 binnen werktuigbouw-
werkplannen en het optimaliseren van het productieproces.
kunde of middenkader engineering. Na afronding van de niveau 4-opleiding kun je ook een opleiding in het hoger beroepsonderwijs gaan volgen. Er is dan studieduurverkorting mogelijk.
De werkvoorbereider fabricage... • • •
is rekenvaardig kan goed plannen is klantgericht ingesteld
e W e d n u k w u o b ig tu rk e W e d wkun Wat zijn de wettelijke toelatingseisen?
In de wet zijn toelatingseisen vastgesteld voor beroepsopleidingen. Of je een bepaalde opleiding kunt gaan volgen, is afhankelijk van je vooropleiding en in sommige gevallen van je leeftijd. Voor alle opleidingen in de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) in
deze folder geldt voor toelating dat je niet meer volledig leerplichtig bent. Dit betekent dat je op 1 augustus van het schooljaar waarin je start met de opleiding 16 jaar of ouder bent.
Om te kunnen beginnen met een opleiding voor niveau 2 moet je in het bezit zijn van één van onderstaande documenten: •
een diploma vmbo basisberoepsgerichte leerweg met wiskunde of natuur- en scheikunde 1;
•
een diploma lbo, vbo of mavo met wiskunde of natuurkunde of scheikunde, waarbij tevens alle examenvakken zijn
afgelegd op tenminste b-niveau;
•
een overgangsbewijs van havo 3 naar havo 4 of van vwo 3 naar vwo 4;
•
een mbo-diploma niveau 1 voor een zelfde beroep of beroepencategorie.
Om te kunnen beginnen met een opleiding voor niveau 3 moet je in het bezit zijn van een mbo-diploma niveau 2 uit de opleidingengroep Werktuigbouw en elektrotechniek.
Wil je beginnen met een opleiding voor niveau 4, dan moet je minstens over een niveau 3-diploma uit de opleidingengroep Werktuigbouw en elektrotechniek beschikken. Ook is het mogelijk in te stromen via een EVC-traject.
Wat kost de opleiding? De kosten van deze opleidingen zijn opgebouwd uit de volgende onderdelen: •
het les- of cursusgeld (ter indicatie: in het schooljaar 2012-2013 bedroeg dit € 1.065,- voor bol-opleidingen,€ 221,- voor
bbl-opleidingen niveau 2 en € 536,- voor bbl-opleidingen niveau 3). Studenten jonger dan 18 jaar betalen geen les- of
cursusgeld;
•
de overige kosten, bijvoorbeeld voor boeken, studiematerialen en excursies.
Voor de opleidingen onderhoudsmonteur en servicemonteur pomptechniek geldt dat de kosten in principe worden betaald door de werkgever, indien deze de intentieovereenkomst met Werk & Vakmanschap heeft ondertekend.
Aan dit kostenoverzicht kunnen geen rechten worden ontleend.
Studieprogramma
Crebo
Leerweg
Niveau
Studieduur
Instroomeisen
Basislasser
94302
bol
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bol
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bol
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bol
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
w u o b ig tu rk e W e d n u k w u o b ig Werktu Metaalbewerker
Monteur mobiele werktuigen
Verspaner
94301
92141
94340
Onderhoudsmonteur industrie
95471
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
Onderhoudsmonteur pomptechniek
95471
bbl
2
2 jaar
zie wettelijke toelatingseisen
Servicemonteur pomptechniek
94324
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Servicemonteur werktuigbouw
94324
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Allround lasser
94311
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Constructiewerker
94312
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Allround plaatwerker
94313
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Allround verspaner
94351
bbl
3
2 jaar
mbo niveau 2
Tekenaar-constructeur
92511
bbl
4
2 jaar
mbo niveau 3 of EVC-certificaat
Tekenaar-werkvoorbereider
92514
bbl
4
2 jaar
mbo niveau 3 of EVC-certificaat
Werkvoorbereider fabricage
92512
bbl
4
2 jaar
mbo niveau 3 of EVC-certificaat
Informatie en aanmelding
e W e d n u k w u o b ig tu rk e W e d wkun Sector Techniek & Informatica, opleidingengroep Werktuigbouw en elektrotechniek J.F. Kennedylaan 51
7001 EA Doetinchem Tel. 0314-353 520
e-mail:
[email protected] / website: www.graafschapcollege.nl
Aanmelden voor een opleiding kan door middel van een aanmeldformulier. Dit formulier kun je aanvragen bij de sector via bovenstaand telefoonnummer of bij de decaan van de vmbo-school. Ook kun je je digitaal aanmelden via de website www.graafschapcollege.nl.
e d n u k w u o b g i u t k r e W e d n u k w u igbo Basislasser niveau 2 bol/bbl Metaalbewerker niveau 2 bol/bbl Monteur mobiele werktuigen
niveau 2 bol/bbl
Verspaner niveau 2 bol/bbl Onderhoudsmonteur industrie
niveau 2 bbl
Onderhoudsmonteur pomptechniek
niveau 2 bbl
Servicemonteur pomptechniek
niveau 3 bbl
Servicemonteur werktuigbouw
niveau 3 bbl
Allround lasser niveau 3 bbl Constructiewerker niveau 3 bbl Allround plaatwerker niveau 3 bbl Allround verspaner niveau 3 bbl Tekenaar-constructeur niveau 4 bbl Tekenaar-werkvoorbereider niveau 4 bbl Werkvoorbereider fabricage
niveau 4 bbl
a c i t a m r o f n I & k e i n h c e T a c i t forma
