Themadag CNV Schoolleiders
Passend onderwijs. Herrie of harmonie in je team? De rol van de schoolleider doet er toe! Datum: Tijd: Locatie:
6 november 2014 10:00 - 16:45 uur Hotel Van der Valk, Breukelen
Workshop beschrijvingen
1) Van eiland naar WIJland Collegiaal leren in de praktijk van passend onderwijs Kwaliteit in het onderwijs doet een persoonlijk beroep op de leraar en de leidinggevende. We staan stil bij de vragen; “Doe ik de goede dingen?” en “Doe ik de dingen goed?” We benaderen de professionele ontwikkeling vanuit het informeel leren op de werkplek en ervaren welke bijdrage collegiaal leren levert aan de professionele cultuur van de organisatie. We gaan tijdens de workshop dieper in op de volgende thema’s: * Kwaliteitsbewustzijn. Met welke ‘kwaliteiten’ hebben we in het onderwijs te maken? Wat is de kern van onze WIJ-kwaliteit? En hoe voeren we samen de professionele gesprekken die een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de persoon èn de organisatie op onderwerpen zoals passend onderwijs? * De kracht van onze mindset! Welke herken je bij jezelf? Welke mindset heeft de overhand binnen jullie team? En wat betekent dit voor het teamleren? Er wordt a.d.h.v. filmpjes en stellingen een toelichting gegeven op de twee soorten mindsets: de statische en de op groei gerichte mindset. Men ervaart hoe de mindset van invloed is op werk(plezier), ontwikkeling en leiderschap. Opbrengst workshop • Deelnemers zijn zich bewust van de noodzaak van een lerende houding binnen hun werk. • Ze voelen zich verantwoordelijkheid voor het creëren van een lerende cultuur binnen de school en weten hoe dit bijdraagt aan de IK-kwaliteit en WIJ-kwaliteit van de organisatie. • Deelnemers zijn zich bewust van de invloed van hun mindset op hun werkzaamheden en zien eigen kwaliteiten en belemmeringen. • Deelnemers zien kansen voor het professionaliseren door collegiaal leren. Martine Creemers is trainer/adviseur bij Onderwijs Maak Je Samen http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/adviseurs/martine/
2) De wereld van de leerkracht in de 21ste eeuw... De wereld om ons heen verandert in hoog tempo. We communiceren met hetzelfde gemak met familieleden in Cambodja als met de buurvrouw. De Cd-winkel heeft plaatsgemaakt voor Spotify, de videotheek voor Netflix. Op vakantie nemen we geen doos boeken mee maar een e-reader met een hele bibliotheek op het SD kaartje. De ouderenhulp komt niet thuis maar spreekt de cliënt via een beeldscherm. ‘Google glasses’ komt dit jaar op de markt. Nanotechnologie wordt toegepast in de cellen van antibiotica. ‘Social media’ zijn de verbinding met onze familie en vrienden. We krijgen gepersonaliseerde en op maat gemaakte aanbiedingen. Onze privacy staat ter discussie met ‘big data’. Het bieflapje wordt met behulp van stamcellen opgekweekt in een bakje. Het is 2014. ... en de school... de school gaat plaatsmaken voor... De school heeft geen monopolypositie op leren. Immers 10-20% van de kinderen kan lezen voordat het formele leerproces start. Kinderen leren van Youtube, games, boekjes en van elkaar. Formeel en informeel leren gaan hand in hand. Een kind is immers 5000 uur per jaar wakker. Gemiddeld zit een kind daarvan 940 uur in een klas. We leren steeds meer over het functioneren van de hersenen en leerprocessen. Leerstof wordt digitaal, intelligent, adaptief, afgestemd met kennis over leerstrategieën, geoptimaliseerd voor het aanwezige talent. … en dan … Verandert de rol van de leerkracht? Hoe ziet ‘school’ eruit? … of hoe willen we dat ‘school’ eruit ziet? Wat heeft een kind nodig om een gelukkig participatief burger te kunnen zijn in deze 21ste eeuw? Waar leren we de kinderen de 21ste eeuw vaardigheden? Wat is de rol van de schoolleider in dit proces. Henk Derks is adviseur op het snijvlak van onderwijs, kinderopvang en lokale overheid https://www.linkedin.com/pub/henk-derks/20/548/b2a
3) Professionele ruimte van de schoolleider Leuk professionele ruimte, maar hoe neem je die? Professionele ruimte is de ruimte voor de leidinggevende om zijn expertise te benutten ten gunste van het onderwijs en de eigen professionalisering. Tijdens de workshop staat centraal hoe professionele ruimte kan bijdragen aan jouw professionaliteit en aan de kwaliteit van het onderwijs. We leiden onze leerlingen op met het oog op het belangrijkste uitgangspunt van het onderwijs: ‘een leven lang leren’. Dit geldt ook voor onszelf en voor het team (schoolteam, managementteam, directeurenberaad) waarvan we deel uit maken. Ook schoolleiders leren hun leven lang en geven daar op verschillende wijzen vorm aan. De professionele ruimte van een schoolleider kan daarmee een middel zijn om de eigen professionalisering en die van het team vorm te geven. Landelijk wordt gewerkt aan het vastleggen van de professionele ruimte in een professioneel statuut, een verzameling regels. Maar het gaat natuurlijk vooral over gedrag. Hoe kun jij jouw professionele ruimte vormgeven in relatie tot je omgeving. En hoe kun jij de verantwoordelijkheid nemen om je beroep op jouw wijze uit te voeren, binnen de afspraken die je er met je collega's over maakt. In de workshop verkennen we de uitgangspunten van professionele ruimte en leggen we de relatie met de eigen ideeën en ontwikkelingen. Hans van Dinteren is trainer/adviseur bij CNV Onderwijs Academie https://www.cnvo.nl/academie/over-cnv-onderwijs-academie/onze-trainers.html
4) Heeft mijn team professionele ruimte? Of weet ik wat goed voor ze is? In het onderwijs is een onbalans ontstaan tussen vertrouwen en controle. Zo veel mogelijk vastleggen en zo weinig mogelijk aan de werkers in het veld overlaten, is een tijd lang de voornaamste beleidslijn geweest. En nu komt dan de aandacht voor de professionele ruimte van de leraar opeens in de actualiteit. Leraren zouden zelf vorm moeten kunnen geven aan het onderwijs en aan hun eigen professionalisering. Hoe verhoudt de sterke nadruk op vertrouwen en verantwoorden zich met het zelf vormgeven van het onderwijs. En wat betekent het vergroten van de professionele ruimte voor de leraar voor de schoolleider. Hoe doe je dat? En hoe houd je dan toch nog zicht op wat gebeurt? En waarom is loslaten zo belangrijk in dit kader? In de workshop verkennen we de dilemma's waar schoolleiders tegenaan lopen bij het vergroten van de professionele ruimte van de leraren. Hans van Dinteren is trainer/adviseur bij CNV Onderwijs Academie https://www.cnvo.nl/academie/over-cnv-onderwijs-academie/onze-trainers.html
5) De professionele leergemeenschap in het onderwijs Onderwijs bereidt kinderen voor op een werkzaam leven in de toekomst. Maar hoe deze toekomst, met de snelle, veranderende ontwikkelingen eruit zal zien, is moeilijk te voorspellen. Een school kan een leerling opleiden tot een beroep dat straks misschien niet meer bestaat. Vanuit dit besef concluderen wij dat het belangrijk is dat je een leerling leert hoe hij moet leren. Met name het ontwikkelen van een leven-lang-leren attitude is een must in de 21e eeuw. In nationaal en internationaal onderzoek wordt steeds vaker de professionele leergemeenschap gezien als een succesvolle methode om de ontwikkeling van scholen te stimuleren. Hierdoor kan men ook beter focussen op het zo goed mogelijk laten leren van leerlingen. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen heeft in de "Lerarenagenda" opgenomen dat scholen zich zouden moeten ontwikkelen naar een professionele leergemeenschap. De basis hiervan is het doorlopend elkaar ontmoeten, samen reflecteren en samen leren. Het doel is een leerproces tot stand te brengen dat gericht is op het primaire proces, namelijk het leren van de leerlingen. Door een structuur en klimaat op school te scheppen waar mensen voortdurend de mogelijkheid hebben met elkaar in gesprek te gaan over hun vak, maak je ruimte voor ontwikkeling en gebruik je de aanwezige talenten van mensen. Maar hoe doe je dat nu in de praktijk? In deze workshop maakt u kennis met bouwstenen van een professionele leergemeenschap. Myriam Lieskamp is beleidsmedewerker bij CNV Onderwijs en auteur van het boek: Professionele leergemeenschap in het onderwijs www.cnvo.nl
6) Samen onderzoekend leren; Handelingsgerichte kwaliteitszorg voor passend onderwijs Volgens Fullan (2012) komen de beste verbeteringen en beslissingen bovendrijven tijdens volwassen, prikkelende gesprekken over effectieve en ineffectieve methodes. Betekenisvol onderzoek in de praktijk van het onderwijs gaat over al handelend stap voor stap samen ontdekken wat werkt in de eigen schoolsituatie. De onderzoeker is zelf uitvoerder en betrokken bij de verbetering van de onderwijspraktijk. Tijdens deze workshop gaan we in op vragen als: - Welke opvattingen over onderzoek spelen bevorderen of belemmeren onderzoekend leren? - Hoe kan een schoolteam onderzoekend leren en hiermee de praktijk van passend onderwijs verder ontwikkelingen? - Welke onderzoeksvormen zijn geschikt om samen lerend werken aan de kwaliteit van het onderwijs? José van Loo, Windesheim Schoolleidersopleidingen Kerndocent
7) Professioneel lerende gemeenschappen binnen passend onderwijs: An Overview of Continuous Improvement for exclusive Education The term “Continuous improvement” or “CI” is often very loosely defined in educational circles. Continuous improvement is a philosophy, an approach and a paradigm shift, rather than a program or instructional materials to purchase. CI is designed to instill a positive and collaborative school climate and an enthusiastic, participatory learning environment focusing on being better tomorrow than we are today for all children. CI is understanding that being “good” is never good enough and that “the biggest room in the house is the room for improvement.” All students in exclusive education play a unique role in continuous improvement driven systems. They are active participants in the classroom. Learning is focused on “what’s most important” and students on all levels are able to monitor their performance and readily observe their academic progress. Consequently, students become more receptive to learning when they are active participants in the learning process and learn powerful 21st century skills that will prepare them for the world ahead. Of course, the adults in the continuous improvement model also have a role. School leaders and teachers demonstrate continuous improvement through teamwork, collaboration and shared leadership. School shared leadership teams and professional learning communities which all teachers participate in are the engine for continuous school improvement. Jay Marino, Superintendent at Peoria, Antioch, Illinois
8) Teampower Hoe maak ik mijn teamdynamiek sterker richting passend onderwijs Een team kan de juiste chemie hebben en daardoor bruisend, gedreven, creatief en dynamisch zijn. De balans kan ook zoek raken en de groepsdynamische processen kunnen stagneren. Hoe krijg je weer beweging in het team? Hoe kun je een gezonde balans vinden en de ‘flow’ stimuleren? We zoeken een manier om ‘teampower’ te genereren. Ik heb morgen een groep/team te leiden. Wat nu? Op deze vraag krijg je een concreet antwoord tijdens deze workshop. Vanuit een praktijkvoorbeeld gaan we de methodiek oefenen. We analyseren de huidige situatie (de processen in je team) m.b.v. het teampower/TGI analysemodel. Iedere deelnemer kan aan het eind van de dag werken met dit model. Uit de analyse komen de relevante thema’s voor een volgende bijeenkomst. We kiezen welke thema’s voor de volgende bijeenkomst of periode voor ons voorrang krijgen. Het bewust geformuleerde thema als leiderschapsinstrument. Op basis van het thema kan je een passende structuur en werkvormen voor een volgende bijeenkomst of volgende periode bedenken. Baud Vandenbemden (42) is auteur, trainer en coach. Hij werkt al meer dan 20 jaar in zeer diverse contexten naar persoonlijk leiderschap en gezonde groepsdynamiek. Deze ervaring destilleerde hij in de boeken: ‘Corepower, zelfsturing vanuit je kern’ en ‘Teampower, alchemie van de groep’. http://www.corepower.be/
9) De rol van de inspectie in relatie tot passend onderwijs In deze workshop komt de rol van de inspectie in relatie tot passend onderwijs aan de orde rondom de 2 hieronder geformuleerde vragen. Om ook op sectorspecifieke onderwerpen in te gaan, wordt de workshop verzorgd door inspecteurs uit het po, vo en speciaal onderwijs. 1. Passend Onderwijs, de inspectie monitort zonder vergroting regeldruk (‘Balans’) en toch zicht op de dagelijkse praktijk, de zorg voor/de ondersteuning van kinderen? Toezicht op de samenwerkingsverbanden is gericht op naleving van wettelijke voorschriften èn op kwaliteitsverbetering. Het zal regelmatig voorkomen dat het samenwerkingsverband en (/of) een school in het jaar 2014-2015 nog niet aan de verwachtingen voldoet. Daar is een zeker begrip voor. Toezicht volgt derhalve een implementatielijn met een zekere terughoudendheid en een stimulerende inzet. Daarom zal de inspectie instrumenten gebruiken om helderheid te geven over onze rol, duidelijkheid te bieden over de kaders, en kwaliteitstoezicht uitvoeren via de dialoog. Samenwerkingsverbanden zijn geen scholen. Zij geven geen onderwijs, dat doen scholen. Scholentoezicht is ook niet hetzelfde als toezicht op de samenwerkingsverbanden. Beide kunnen echter niet zonder elkaar. Risico’s en kansen voor het slagen van passend onderwijs liggen in het gehele speelveld. Om helder te krijgen wat er speelt en om recht te doen aan de samenhang, kan voor toezicht op samenwerkingsverbanden informatie nodig zijn uit het scholentoezicht en vice versa. In ieder geval voor het beoordelen van de resultaten van het samenwerkingsverband. Over die informatie-uitwisseling maken de inspectiesectoren PO en VO en het inspectieteam ‘Toezicht samenwerkingsverbanden” tijdig goede afspraken. De interne bureauanalyse door de inspectie bepaalt de bevragingslast aan scholen. Dat gebeurt o.a. aan de hand van de informatie uit het toezicht op de samenwerkingsverbanden en bestaande databanken als die van DUO en VvV. Centraal staat dat de inspectie alleen nadere informatie over passend onderwijs of aspecten daarvan opvraagt wanneer de risicoanalyse daartoe aanleiding geeft.
2. En de balans toezicht (inspectie) en governance van het SWV? Meer specifiek gelet op de rechtmatige en doelmatige besteding van gelden. Hoewel passend onderwijs inhoudelijk vrijwel overal voldoende draagvlak lijkt te hebben, zijn scholen en besturen toch niet altijd even gelukkig met de stelselwijziging. Zeker in situaties waarin de onzekerheid voor personeel in de scholen groeit, waarbij de werklast voor het personeel groter kan worden en de bekostiging lager is. In openbare discussies zijn op dat punt helaas nogal wat mogelijke ‘beren op de weg’ gesignaleerd en uitvergroot. Samenwerkingsverbanden moeten hun onderwijsmiddelen doelmatig besteden. Dat kan alleen op basis van goede informatie. Dat vraagt om 1) een inventarisatie beginsituatie en 2) een inventarisatie doelsituatie.
Een belangrijke vraag die daarbij een rol speelt is “Verantwoordt het samenwerkingsverband zich aan de school en/of het bestuur over de gerealiseerde kwaliteit en Vice versa verantwoordt de school en/of het bestuur zich aan het samenwerkingsverband over de besteding van middelen en het daarmee bereikte resultaat?” De workshop wordt gegeven door 3 inspecteurs van de Inspectie van het Onderwijs; Hugo Joustra (po) Floor Wijnands (so en svo) Jaco Wijsman (vo) http://www.onderwijsinspectie.nl
