Themacommissie Gemeenteraad 1. Bent u bij de inschatting van de gezondheidseffecten uitgegaan van de bestaande afzuig-en filtertechnologie of rekent u op nog te ontwikkelen technologie? Voorliggend onderzoek gaat uit van de theoretische contour (de positieve en negatieve invloedzone van een overkapping) die in samenwerking met VITO werd ontwikkeld en die gebaseerd is op de luchtmodelleringen die VITO in het overkappingsonderzoek van 2012 heeft uitgevoerd. Daarbij wordt geen rekening gehouden met technologie om lucht te zuiveren. VITO gaf in 2012 aan dat deze technologieën nog onvoldoende op punt staan. In de studie van VITO voor Ringland wordt uiteen gezet dat er nieuwe evoluties zijn en ook nog verder verwacht worden. VITO gaf in de parlementaire commissie echter ook aan dat de technologie nog in zijn kinderschoenen staat. De resultaten in de studie van de stad zijn dan ook een worst case, zonder technologie om lucht te zuiveren. Wanneer die technologie wel voor handen is/komt zal de negatieve impact van elk overkappingsproject verminderen. 2. Deels overkappen impliceert meer openingen en tunnelmondingen. Betekent dit niet dat we de CO2 uitstoot gaan concentreren bij plaats waar tunnelmondingen zijn? Voor alle overkappingen, korte of lange, geldt dat de luchtverontreiniging zich concentreert aan de tunnelmonden. Basisprincipe is: hoe langer een overkapping, hoe groter de concentraties van vervuilde lucht. Hoe korter de overkapping, hoe kleiner de concentraties. Er zijn in de fase van het groeimodel waarin we met korte overkappingen werken meer tunnelmonden dan bij een grootschalige overkapping. Maar de concentraties zijn hier ook kleiner en kunnen, door een goede vormgeving van de tunnelmonden, eenvoudiger boven de infrastructuur zelf gehouden worden. 3. Er staat in het tweede overkappingsonderzoek niets over Linkeroever. Wat zijn de mogelijkheden om verkeersoverlast, geluid en luchtkwaliteit op Linkeroever te verbeteren? Net als bij het eerste overkappingsonderzoek lag de focus van het onderzoek op de Ringzone op rechteroever. De mogelijkheden voor linkeroever werden niet bestudeerd. 4. Hebt u rekening gehouden in uw plannen met de brandveiligheid? Kunnen de veiligheidsdiensten op een snelle manier ter plaatse bij problemen? BAM NV heeft in haar overkappingsonderzoek een kwantitatieve veiligheidsanalyse uitgevoerd. Deze QRA analyse wordt in Nederland ook gebruikt door Rijkswaterstaat. In deze analyses wordt rekening gehouden met brandveiligheid. De analyse wijst uit dat de overkappingen onder de veiligheidsnorm kunnen gebracht worden, mits onder andere vergaande veiligheidsmaatregelen en tunnelveiligheidstechnieken. De studie werd door BAM NV afgestemd met de brandweer. De brandveiligheid komt opnieuw aan bod bij de uitwerking van een concreet bouwdossier. 5. Heeft de stad met Vito samengewerkt in haar studies? De studie bouwt verder op de inzichten uit het overkappingsonderzoek van 2012 dat door de stad samen met VITO en UGent werd uitgevoerd. De theoretische invloedzones voor luchtkwaliteit die
we hanteren voor het berekenen van strategische locaties werd door VITO ontwikkeld en is gebaseerd op doorrekeningen van korte strategische overkappingen in het luchtkwaliteitsmodel. Dit model wordt door VITO gebruikt voor alle studies die zij maken gebruikt. 6. Hoe hoog komt het dak boven het maaiveld te liggen: gemiddeld en ter hoogte van de premetrokokers? In de studie van de stad werd bestudeerd wat ifv bevolking en ruimte de meest prioritaire plekken zijn voor een overkapping. Er werden nog geen concrete ontwerpen gemaakt. 7. Hoe moet het ADR-verkeer rijden bij overkapping? De kwantitatieve veiligheidsanalyse of QRA analyse wijst uit dat het ADR verkeer op de Ring kan blijven en dat de veiligheidsnorm kan gehaald worden mits onder andere vergaande veiligheidsmaatregelen en tunnelveiligheidstechnieken. Indien er een alternatief zou zijn voor (een deel van) het ADR verkeer kunnen de tunnels veiliger, eenvoudiger en goedkoper gemaakt worden. 8. Hoe ziet de stad een overkapping als antwoord op de problematiek van fijnstof? Kan u de resultaten in verband met de reductie in het overkappingsonderzoek vergelijken met resultaten uit ringlandstudie? Waarom worden andere resultaten uit dit onderzoek niet afgemeten aan de resultaten uit de ringlandstudie? Beide studies liepen parallel. We hebben de resultaten dus niet kunnen afzetten tov de ringlandstudies die in dezelfde periode werden opgeleverd. De studies voor Ringland en de stad werden door VITO echter uitgevoerd met hetzelfde luchtkwaliteitsmodel. VITO had voor de stad Antwerpen in 2012 reeds berekend wat de impact is van een grootschalige overkapping op de luchtkwaliteit in Antwerpen. Daaruit blijkt dat hierdoor circa 3000 inwoners extra onder de NO2 norm gebracht zouden worden tov het referentiescenario Masterplan 2020. De voorliggende screeningsstudie met de theoretische contour van VITO geeft aan dat we op sommige locaties tot 1078 inwoners een verbetering van luchtkwaliteit kunnen geven met een overkapping van 500 m. Hoeveel van deze inwoners effectief onder de NO2 norm komen moet op basis van concrete luchtmodelleringen gebeuren zoals aangegeven in onze tweede aanbeveling. De studie wijst echter wel duidelijk uit dat er strategische locaties bestaan waar de noden hoger zijn dan op andere locaties en ook dat we een beperkt aantal locaties een groot deel van de totale berekende winst van een grootschalige overkapping kunnen halen. In de ringlandstudies werd naast een gewone doorrekening ook nog een doorrekening gemaakt met filtertechnologie. In de studie van de stad wordt uitgegaan van de worst case zonder filtertechnologie. (zie ook het antwoord op vraag 1) 9. Houdt u rekening met ADR op dit Ringspoor? De studie van BAM NV betreft de overkapping van de Ring en houdt daarbij rekening met het ADR verkeer. Gevaarlijke transporten op het spoor maken geen deel uit van de studie. 10. Impact van de overkapping op de spoorwegbrug ter hoogte van Berchem? Om een overkapping op de bestaande Ring te realiseren is het niet noodzakelijk om de spoorwegbrug ter hoogte van Berchem aan te passen.
11. Is daar geld voor voorzien? Op de commissie heeft schepen Kennis gezegd dat Antwerpen alvast 350 miljoen euro op tafel legt ifv de verbetering van de leefbaarheid van de Ringzone. 12. Is er onderzocht of er een effect is van het tracé van de nieuwe scheldekruising op de volledige overkapping en het verschil in potentieel tussen BAM en het Ringland concept? En zo ja, wat is het effect? In de studie van de stad werd bestudeerd wat ifv bevolking en ruimte de meest prioritaire plekken zijn voor een strategische overkapping zonder een grootschalige overkapping te hypothekeren. Er werden nog geen concrete ontwerpen gemaakt en er werd ook geen vergelijkende studie gedaan. Zie ook antwoord op vraag 31 13. Is er onderzoek gedaan naar invulling van (nieuwe) huidige overkappingen? Er is in het onderzoek van de stad nog geen onderzoek gedaan naar de nieuwe invullingen van de overkappingen. De focus van het onderzoek lag op het bepalen van de meest strategische locaties van overkappingen om zoveel mogelijk omwonenden een meerwaarde te geven en de ruimtelijke samenhang zoveel mogelijk te verbeteren. Uit de veiligheidsanalyse die door BAM NV werd uitgevoerd blijkt dat bouwen op een overkapping van de Antwerpse Ring wordt uitgesloten. De nieuwe invulling is bijgevolg publieke ruimte. Dat sluit aan bij het onderzoek van de stad waarin duidelijk wordt dat er op sommige locaties een duidelijk tekort is aan groene open ruimte en een gebrekkige kwaliteit van de bestaande open ruimte in de Ringzone. 14. Is het volgens het onderzoek van AG VESPA mogelijk om de Ring te overkappen ter hoogte van het geplande op- en afrittencomplex aan het Sportpaleis? Of wordt er daar een opening voorzien? Het onderzoek van de stad had als focus het aanduiden van de meest strategische locaties voor overkappingen. Er werd geen bouwkundige analyse of concreet ontwerp uitgewerkt. 15. Kan het tankstation aan de Schijnpoortweg blijven als het stedelijk plein aan het Sportpaleis wordt verwezenlijkt? In de plannen van BAM NV voor de Oosterweelverbinding is voorzien dat het tankstation weg gaat. Dit staat los van het stedelijk plein, maar hangt samen met het vervangen van de viaduct door een sleuf. 16. Korte overkappingen zorgen voor extra vervuiling op niet-overkapte delen (wet van de onderdruk). Is dit onderzocht? In alle studies werd door VITO hetzelfde luchtkwaliteitsmodel gebruikt. Daarin wordt rekening gehouden met het Venturi-effect. De resultaten die gepresenteerd worden houden daar dan ook rekening mee. De invloedzone van strategische overkappingen die in de studie gebruikt wordt is uitgewerkt in samenwerking met VITO en houdt rekening met de positieve en negatieve invloedzones van een overkapping. Zolang de lucht niet gezuiverd wordt geven alle overkappingen, korte of lange, negatieve invloedzones aan de tunnelmonden. Bij korte overkappingen zijn die kleiner dan bij langere overkappingen. (zie ook het antwoord op vraag 1)
17. Mag men nooit bouwen op deze tunnels? Uit de veiligheidsanalyse die door BAM NV werd uitgevoerd leren we dat bouwen op de tunnels wordt uitgesloten. Ook in het overkappingsonderzoek van 2012 werden reeds grote vraagtekens geplaatst bij het bouwen op overkappingen vanuit financiële hoek. 18. Overkappingsonderzoek van 2012 stelt dat wijziging van het onderliggende verkeersinfrastructuur noodzakelijk is voor volledige overkapping. Tweede onderzoek herneemt dat uitgangspunt niet. Quid? Dit klopt. Met het recente onderzoek van BAM (april 2014) waarbij de Nederlandse en Belgische omzetting van de tunnelrichtlijnen wordt vergeleken en concrete tunnelveiligheidsanalyses worden uitgevoerd, worden nieuwe inzichten op tafel gelegd over de overkappingsmogelijkheden van de Antwerpse Ring. De stad heeft dan ook meteen op 9 mei 2014 een collegiale brief gestuurd aan de Vlaamse regering om hierover klaarheid te scheppen. In de eerste aanbeveling tav het Vlaamse proces dat nu wordt opgestart mbt de leefbaarheid van de Ringzone wordt deze vraag herhaald. Zie ook antwoord op vraag 31 19. Vlak naast de ring ligt een belangrijke spoorlijn. Wordt deze ook overkapt of wordt deze verlegd maar een andere locatie? Het Ringspoor vormt in wezen geen belemmering voor het overkappen van de Ring. Verleggen is dan ook niet noodzakelijk. Het onderzoek geeft wel aan dat er naast de Ring nog andere belangrijke barrières zijn zoals de spoorlijn. Om de nieuwe publieke ruimte op een overkapping goed bereikbaar te maken vanuit de binnenstad zal het noodzakelijk zijn om ook hier maatregelen te treffen. Dat kan door middel van het overkapping van Ringspoor in het zuiden (verdiept gelegen) of door voetgangersbruggen, … en /of door bijkomende onderdoorgangen in het noorden waar het spoor verhoogd ligt (cfr spoor noord). Dergelijke ingrepen hebben natuurlijk ook een kostprijs. 20. Voor eenvoudige tunnels moet er minder ADR-verkeer zijn op de ring. Wat is jullie oplossing voor dit verkeer? Zie antwoord op vraag 7 21. Waarom eerst strategische overkappingen en daarna doorgroeien? Omdat doorgroeien pas kan na aanpassing omzetting tunnelrichtlijn? Waarom niet meteen al omzetting inzetten? Hoe sneller een omzetting kan gebeuren, hoe sneller er meer mogelijkheden ontstaan voor het overkappen van de Ring. Dit is echter niet de bevoegdheid van de stad, vandaar wordt in de fasering aangegeven wat mogelijk is binnen de huidige wetgeving en hoe we kunnen doorgroeien indien deze zou worden aangepast. Daarnaast wordt in de eerste aanbeveling aan Vlaanderen en de collegiale brief die de stad eerder reeds stuurde hieromtrent bijkomend onderzoek en standpunten gevraagd. 22. Waarom is er geen rekening gehouden met de studies die door Ringland werden gedaan? De studie van de stad en van Ringland liepen grotendeels parallel. Alle studies worden nu als input aan de intendant overgemaakt ifv het vervolgproces.
23. Waarom is er ter hoogte van het Sportpaleis gekozen voor de aanleg van een plein op het te overkappen gedeelte en niet voor een groene overkapping. In dit gebied met een structureel groen-tekort heeft dit een significante meerwaarde, tegelijk is er een ecologische link met park spoor oost. In voorliggende studie werden geen concrete ontwerpen gemaakt, maar werd gezocht naar de meest prioritaire strategische locaties voor overkappingen ifv de verbetering van de leefbaarheid. De stad pleit in haar goedgekeurde “Masterplan publieke ruimte singel noord” wel voor de invulling van het stedelijk plein ter hoogte van het sportpaleis voor 2 functies: -
-
enerzijds een goede publieke ruimte als verbinding tussen binnen en buitenstad en met goede over en afstapmogelijkheden voor het openbaar vervoer ifv het sportpaleis en de omliggende wijken anderzijds het maken van een groene stapsteen als verbinding tussen de schijnvallei, spoor oost en verder door richting spoor noord
De invulling van het plein en de Schijnpoortweg wordt momenteel nog vorm gegeven. Dit proces loopt nog in overleg met BAM. 24. Waarom werd Ringland niet betrokken in het tweede onderzoek? De opdracht van het stadsbestuur was de resultaten eerst voor te leggen aan het college alvorens hiermee naar buiten te komen. 25. Wanneer gaan we effectief van start? De eerstvolgende stap is de aanstelling van de intendant door de Vlaamse regering. De stad maakt haar studies over als input voor dit traject. 26. Wanneer kan de eerste schep in de grond rekening houdend met de procedures (GRUP, MER)? Op de gemeenteraadscommissie werd geantwoord dat er moet uitgegaan worden van een doorlooptijd van 5 jaar. Na de commissie werden hieromtrent nog eerste adviezen ingewonnen bij Ruimte Vlaanderen en dienst MER. Uit deze eerste adviezen blijkt dat een overkapping waarop publieke ruimte gerealiseerd wordt mogelijk moet zijn binnen de huidige gewestplanbestemming van de Ringzone. Volgens dienst MER is er niet meteen een rubriek in het decreet die aangeeft dat een korte overkapping op de bestaande Ring waarop publieke ruimte gerealiseerd wordt MER plichtig is, aangezien het verkeerssysteem niet gewijzigd wordt. Indien geen RUP en MER gemaakt moet worden kan de doorlooptijd zeer beperkt gehouden worden. Op basis van een concreet project kan dit echter pas worden bepaald. 27. Wanneer zijn alle procedures beëindigd (MER, GRUP, …)? Zie antwoord op vraag 26. 28. Wanneer zijn de eerste gezondheidsverbeteringen merkbaar? De positieve effecten van een overkapping zijn merkbaar meteen na de realisatie ervan.
29. Wat is de gemiddelde kostprijs per vierkante meter van de overkappingen? In het overkappingsonderzoek van 2012 werden door W+B verschillende constructietechnieken bekeken. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van hanteerbare afmetingen en prefab elementen (kokerliggers) om de verkeershinder te beperken. Daaruit kwam een gemiddelde kostprijs in grootteorde van 40 miljoen per 250 meter voor een overkapping van een basissnede op de bestaande ring (van 2x31 m en 2x16 m talud). Daarbij moeten minimaal 15 miljoen per 250 meter tunneltechnieken gerekend worden. Dwz dat een overkapping van 500 meter in een grootteorde van 110 mio euro zit op de bestaande ring. Dat is exclusief bijkomende kosten om aanliggende barrières zoals het spoor, … te overwinnen. Op complexe punten met aansluitingen enz zullen overkappingen duurder zijn. Overkappingen die een gronddekking van 1 meter (waarop dus lage beplanting en bomen mogelijk zijn) voorzien zijn 12% duurder dan overkappingen die een verharde publieke ruimte en/of grasveld voorzien (30 cm gronddekking). Wanneer een deel van het gevaarlijk verkeer en/of de intensiteiten kan verlaagd worden door een alternatief in het netwerk kunnen er goedkopere , veiligere en eenvoudigere tunnels gebouwd worden. 30. Wat is de impact van ringland op spoorwegbrug ter hoogte van Berchem station De studie van de stad maakt geen analyse van Ringland. 31. Wat is de mobiliteitsvisie binnen de studie? Klopt het dat het louter voortbouwt op de Oosterweelverbinding? Het overkappingsonderzoek is geen mobiliteitsstudie. Het is een onderzoek naar de meest strategische plekken in de Ringzone ifv de leefbaarheid, de ruimtelijke samenhang, … De resultaten van de studie staan dan ook los van het onderliggend mobiliteitssysteem, omdat de resultaten gaan over op welke plekken de meeste omwonenden en voorzieningen een meerwaarde kunnen hebben van een overkapping. 32. Wat is de timing voor de strategische overkappingen? Zie antwoord op vraag 26 33. Wat is de timing? Wanneer zouden de eerste verkeersbaten zichtbaar zijn? Zie antwoord op vraag 26 en 31 34. Wat is het effect op de gezondheidstoestand? Wanneer zullen we effectief verbetering voelen? De GIS analyses obv theoretische invloedzones geven een eerste inzicht in het aantal bewoners en voorzieningen voor kwetsbare doelgroepen die we per overkapping een verbetering kunnen geven op het vlak van luchtkwaliteit, geluid en groentekorten. Afhankelijk van de locatie is het effect op de gezondheid dus groter of minder groot. Het effect treedt op vanaf de overkapping gerealiseerd is. 35. Wat is het effect op het niveau van fijnstof en luchtkwaliteit van de beperkte overkappingen? VITO heeft in 2012 reeds het effect van strategische overkappingen bestudeerd, op basis daarvan is de theoretische invloedzone uitgewerkt die in dit vervolgonderzoek is gebruikt voor de GIS analyses.
Net als bij alle overkappingen krijgen we bij een korte overkapping een lokale verbetering rond de overkapping en, zolang de lucht niet gezuiverd kan worden, ook 2 negatieve invloedzones aan de tunnelmonden. Hoe langer de overkapping, hoe groter de positieve invloedzone, maar ook hoe groter de concentraties aan de tunnelmonden. Het voorliggend onderzoek wijst uit dat de invloedzone van overkappingen van 250m niet groot genoeg is om veel inwoners te bereiken. Bij 500 m bereiken we al wel veel inwoners per overkapping. De effecten zijn sterk afhankelijk van de locatie. In de studie zijn alle locaties met effecten op omwonenden opgenomen in een overzichtsmatrix met de cijfers per locatie. Zie ook antwoord op vraag 16 36. Wat is uw oplossing voor ADR verkeer? Kan dat verkeer de ring blijven gebruiken? Zie ook antwoord op vraag 7 en vraag 20 37. Wat zijn de argumenten voor strategische overkappingen als er met Ringland een volledige overkapping op tafel ligt? Het onderzoek geeft aan dat een grootschalige overkapping ook realiseerbaar is op de bestaande Ring en gefaseerd kan worden uitgevoerd. Strategische overkappingen kunnen met andere woorden een eerste stap zijn in een groeimodel naar een grootschalige overkapping. Daarbij kunnen de plekken waar de noden het hoogst zijn eerst worden aangepakt. Bovendien besluit de studie van 2012 reeds dat een overkapping maar 1 maatregel is in een breder maatregelenpakket ifv de leefbaarheid van de Ringzone en de stad als geheel. Daarnaast moet werk gemaakt worden van geluidsmaatregelen, quick wins ifv ruimtelijke samenhang en maatregelen om de NO2 normen te halen. Dit laatste is zeer belangrijk want, zo blijkt ook uit vorige onderzoek van VITO, het wegnemen van emissies (dmv rekeningrijden, LEZ’s, ….)scoort qua luchtkwaliteit veel beter dan een grootschalige overkapping en heeft positieve effecten op de hele stad. Het niet uitstoten van emissies is nog steeds de beste luchtkwaliteitsmaatregel. 38. Wat zijn uw plannen met de spoorwegbundel in Berchem? Wat doet u met het Ringspoor? Hoe lost u dit op? Houdt u rekening met de ADR op dit spoor? Zie antwoord op vraag 9,10 en 19 39. Wat zou de kostprijs van uw project zijn? Zie antwoord op vraag 29 en vraag 11 40. Welke activiteiten en/of gebouwen kunnen plaatsvinden op de strategische overkappingen? Zie antwoord op vraag 13 en 17 41. Welke draagkracht biedt de strategische overkapping en welke mogelijkheden van constructie kan deze dragen? Welke dikte van overkapping staat daar tegenover op het breedste en op het smalste punt? Wat is de gemiddelde dikte? Wat is de kostprijs? Zie antwoord op vraag 29 In de studie zijn geen concrete ontwerpen gemaakt, dit dient in een volgende fase te gebeuren. Dat is ook de tweede aanbeveling van de stad naar Vlaanderen toe.
42. Welke modellen/validatie hebt u gebruikt bij de berekening van de gezondheidseffecten? In de studie is via GIS analyse op basis van theoretische invloedzones een screening gebeurd van het aantal inwoners en voorzieningen die we positief beïnvloeden met korte overkappingen. Deze contouren zijn bepaald in overleg met UGent en VITO en vloeien voort uit het onderzoek dat in 2012 werd uitgevoerd. Het luchtkwaliteitsmodel dat VITO hiervoor gebruikt is hetzelfde als hetgeen ze gebruiken in de studie voor Ringland of het planMER voor Oosterweel. 43. Welke stukken kunnen volgens AG VESPA niet overkapt worden? En wat is daar dan de reden voor (natuurlijke hindernissen, bestaande infrastructuur, Oosterweelverbinding, …)? Zie ook antwoord op vraag 18 Volgens de nieuwe inzichten zouden we binnen de huidige Belgische wetgeving reeds grote delen van de Ring kunnen overkappen, maar moeten tussen de afgedekte delen van maximum 450 meter steeds openingen van minimum 150 meter gelaten worden. Bij een aanpassing van de Belgische wetgeving naar analogie met de Nederlandse omzetting van de Europese tunnelrichtlijn is een grootschalige overkapping van de bestaande Ring mogelijk. Het overkappen van de aansluitingscomplexen (in/uitritten) zal in alle overkappingsprojecten niet mogelijk zijn.
