Thema pedagogisch klimaat en gedrag

N

Externe nieuwsbrief van OBD Noordwest

O

April 2013

NoordWest itie

speciale ed

W

Thema pedagogisch klimaat en gedrag In de hedendaagse maatschappij komen onderwerpen als respect, veiligheid en pesten bijna dagelijks in het nieuws. En dan voornamelijk in negatieve vorm. De vraag rijst steeds weer: hoe gaan we met elkaar om? Want we zijn allemaal verschillend. Kinderen, ouders en teamleden op school. Omgang bepaalt de sfeer waarin iedereen zich beschermd voelt, prettig kan werken en naar vermogen ontwikkelt en leert. De diversiteit van alle betrokkenen dient bij elkaar te komen in een aanpak, waarin iedereen zich gerespecteerd voelt. Alleen dan kunt u een positief, voorspelbaar en uitdagend pedagogisch-didactisch klimaat scheppen voor alle leerlingen. Want dat is een basisvoorwaarde voor succesvol onderwijs. Iedere school heeft een eigen huisstijl, die past bij de mensen die er werken. Een pedagogische huisstijl ontstaat niet vanzelf. Daar werkt u samen aan. Binnen een gezond pedagogisch klimaat realiseren teamleden zich, dat alle kinderen daar pas optimaal van kunnen profiteren, wanneer leerkrachten invloed hebben op hun groep en wanneer in bijzondere groepen ook specifieke afstemming plaatsvindt. Het kader van Positive Behavior Support (PBS) vormt de basis voor onze

visie op pedagogisch klimaat en gedrag. Het doel van PBS is het creëren van een veilig en voorspelbaar onderwijsklimaat voor alle kinderen. Hierdoor wordt het leren bevorderd. Het schoolbreed werken vanuit gedeelde waarden, de preventieve benadering, de positieve insteek, de planmatige aanpak en het partnerschap met ouders vormen de basis van een goed pedagogisch klimaat. De drie niveaus van PBS (alle leerlingen – sommige leerlingen – enkele leerlingen) sluiten naadloos aan op de trajecten rond gedrag zoals ‘De Vreedzame School’ en ‘Grip op de groep’. In dit themanummer rond pedagogisch klimaat en gedrag laten we een aantal voorbeelden uit de praktijk zien. Van kinderopvang via basisschool tot voortgezet onderwijs. Het zijn inspirerende verhalen over hoe professionals in het onderwijs samen met onze adviseurs werken aan het vormgeven van een op de instelling afgestemd pedagogisch klimaat. Want goed gedrag kun je leren!

Succesvol onderwijs voor alle leerlingen binnen een veilig en prettig leef- en werkklimaat is onze ambitie. Daar werken wij graag samen met u aan!

Z

Pedagogisch klimaat

Positive Behavior Support op Duynvaerder

Gedrag is een vak

Openbare basisschool Duynvaerder in Den Helder is een opvallend ruime, lichte school. Bij binnenkomst is de sfeer zo rustig dat je niet zou vermoeden dat hier ruim 200 kinderen les krijgen. Directeur Debby Avis en leerkracht Manon Apeldoorn steken hun trots voor de school niet onder stoelen of banken. “Wij hebben van gedrag een vak gemaakt en daardoor hebben we nu écht een hele leuke school!” Volgens Debby en Manon was de Duynvaerder al een prettige school waar veel gedaan werd met rekenverbetertrajecten, didactisch handelen, opbrengstgericht werken, directe instructiemodellen en het lesgeven op drie niveaus. “Maar er is altijd meer rendement te behalen”, vindt Debby. “Op didactisch gebied deden we eigenlijk al het nodige; rendement was wel nog te halen op de effectieve leertijd. Wanneer er meer rust in de klas is en je minder brandjes hoeft te blussen, houd je meer tijd over voor het effectief lesgeven.” Gezamenlijke basis De Duynvaerder ging op zoek naar een integrale aanpak en vond die via OBD Noordwest in Positive Behavior Support (PBS). “Het mooie van PBS is dat het je een stevige basis geeft voor positief gedrag, die je zelf verder invult. Dankzij die gezamenlijke basis doorbreek je de eilandjes die klassen vaak zijn en vorm je echt sámen een school.” Dat laatste herkent Manon bij uitstek. “We voelen ons als leerkrachten verantwoordelijk voor elkaars kinderen. Wanneer een kind uit een andere klas door de gang rent, is het nu heel vanzelfsprekend dat ik

2

Debby Avis en Manon Apeldoorn

hem of haar daar op aanspreek. Het kán ook, want we gaan allemaal uit van dezelfde gedragsregels.” PBS richt zich op de Duynvaerder vooral op het stimuleren en prikkelen van goed gedrag. Dat begint bij het opstellen van positieve gedragsregels. Daarnaast krijgen kinderen eigen verantwoordelijkheden. “Boekendienst of schriftendienst,” geeft Manon als voorbeeld. “Of ze maken zelf respectbomen voor in de gang, met daarop hun eigen naam, iemand van wie ze houden en een held.” Als een taak gedaan is, zijn de kinderen echt trots op zichzelf en op wat ze gedaan hebben. Ze voelen zich belangrijk en je merkt echt dat hun gedrag dan op een hele positieve manier verandert. Omdat je je als team richt op het positieve gedrag van de leerlingen in plaats van op het negatieve, en je zelf het goede voorbeeld moet geven, wordt je als team ook actiever, positiever én enthousiaster.” Kijken en luisteren Debby en Manon zijn er van overtuigd dat PBS het schoolklimaat een enorme impuls heeft gege-

ven. “Kinderen komen al rustig de klas in, weten wat er van ze wordt verwacht, ze zijn vrolijk, voelen zich begrepen en gerespecteerd en zijn daardoor veel gemotiveerder. En het kost geen moeite”, benadrukt Manon. “Het is geen kunstje waar je steeds alert op moet zijn. Wat we doen, is vooral goed naar de kinderen kijken en luisteren.” Hoe eenvoudig het soms is, ervoer ook Debby toen ze een kind iets moois zag doen op het schoolplein en hem een Opstekerkaart gaf. “Later hoorde ik dat dat kind de hele dag al onrustig was, maar na het compliment was hij de rest van de dag vrolijk!” Een voorbeeld van de positief geformuleerde regels op de Duynvaerder: ‘Op de trap loop je rechts en achter elkaar, dan loopt niemand gevaar.’

Ook merken Debby en Manon dat kinderen elkaar erg stimuleren in het positieve gedrag. “Dat is het mooie van het piramidemodel. Je

Positive Behavior Support (PBS) PBS motiveert leerlingen en groepen tot gewenst gedrag door het schoolklimaat te verbeteren. Het is gebaseerd op de pijlers respect, verantwoordelijkheid en veiligheid. Daar wordt aan gewerkt op drie niveaus (van onder naar boven): • alle leerlingen • sommige leerlingen • enkele leerlingen richt je op de onderste, grote laag van de leerlingen. Natuurlijk houd je altijd kinderen met gedragsproblemen, maar je merkt dat zelfs die zich aanpassen: het is niet meer stoer om ruzie te maken of brutaal te zijn. Het is stoerder om complimentjes te maken. En veel leuker!” De invoering van PBS is altijd maatwerk. OBD Noordwest heeft een draaiboek beschikbaar, maar de inhoud en de lengte van het traject worden afgestemd op de schoolspecifieke situatie.

Extra ondersteuning

Basisondersteuning

Basiskwaliteit

De hoofdmodules van PBS zijn: • PBS op onze school • opstellen en aanleren van gedragsverwachtingen op schoolniveau • goed gedrag in de klas • goed gedrag van de individuele leerling • goed gedrag thuis: de samen werking tussen school en thuis PBS wordt uitgebreid omschreven op de websites www.swpbs.nl en www.apbs.org (Engelstalig).

Op de Duynvaerder dragen de leerlingen vol trots het armbandje met de tekst ‘Ik draag bij aan een respectvolle wereld’ en zullen ze niet snel de week van het Openbaar Onderwijs vergeten, toen Gio de aula op zijn kop zette met zijn positieve songs.

Pesten “Treiteren is een groepsproces” zo kopte onlangs een landelijk dagblad. In het artikel, naar aanleiding van de aankondiging van een Antipestwet door de staatssecretaris en de landelijke kinderombudsman, wordt het belang van een groepsaanpak genoemd. OBD Noordwest sluit aan bij de visie dat pesten een groepsprobleem is. Het hangt voor een groot gedeelte af van de groepscultuur of er in de groep gepest wordt en of kinderen buitengesloten worden. In positieve groepen (zie Grip op de groep) wordt niet of nauwelijks gepest. In negatieve

groepen juist vaker. En zolang er niets aan de sfeer gedaan wordt blijft het pesten bestaan, zelfs als het slachtoffer vertrekt. Er komen dan andere kinderen in beeld om gepest te worden. De frustratie die aan pesten ten grondslag ligt, is immers niet verdwenen. Overigens is een groep nooit compleet positief of negatief. Pestproblematiek is dus een onderwerp dat altijd aandacht behoeft. OBD Noordwest zet sterk in op programma’s die de groepscultuur versterken. En niet op (individuele) weerbaarheidstrainingen. Deze liggen steeds meer

onder vuur en het is zonneklaar dat je als individu, hoe assertief je ook bent, niets begint tegen een groepsafwijzing.

Pedagogisch klimaat

3

Pedagogisch klimaat

De Vreedzame BSO Stichting Kinderopvang Hoorn

Buitenschoolse opvang met diepgang De tijd dat de Buitenschoolse opvang diende als tijdverdrijf na schooltijd is voorbij. De BSO professionaliseert steeds verder. Niet alleen moeten zowel medewerkers als organisatie aan strenge eisen en criteria voldoen; de BSO kiest ook steeds vaker voor pedagogische kaders. Zo koos Stichting Kinderopvang Hoorn (SKH) er enige tijd geleden voor De Vreedzame School ook op hun Buitenschoolse opvang toe te passen: De Vreedzame BSO. Jeannette Bolhuis, bevlogen regiomanager van de SKH, weet dat er soms wordt gedacht dat er op de BSO alleen appeltjes geschild worden. “Dat is allang niet meer zo”, roept ze. “We léren kinderen appels schillen. Juist op de BSO kunnen kinderen heel veel leren op sociaal-emotioneel gebied. Ze zijn niet meer op school en de interactie tussen de kinderen is groot. Omdat de groepssamenstelling op de BSO steeds wisselt, is het dé plek bij uitstek om aandacht te schenken aan het oefenen van sociale vaardigheden.” Duidelijk kader De SKH werkte volgens Jeannette al lange tijd volgens de pedagogische uitgangspunten van ontwikkelingsgerichtheid, uitdagen, betrekken en meepraten. “Maar we misten een duidelijk kader; een praktische vertaling van onze achterliggende visie. Ook leefde de behoefte om met de BSO meer aan te sluiten op het onderwijs.” Toen de SKH in aanraking kwam met De Vreedzame School viel alles eigenlijk op zijn plek, aldus Jeannette. “Samen met OBD Noordwest adviseur Gerard Castelijn vertaalden

we De Vreedzame School naar de BSO en voerden we dit in op vijf pilotlocaties die aan Vreedzame Scholen waren gekoppeld. Iedereen was meteen zo enthousiast en het kwartje viel zo duidelijk, dat we geen moment hebben getwijfeld om De Vreedzame BSO op ál onze locaties in te voeren.” De helft van de scholen waarmee de SKH samenwerkt, zijn Vreedzame Scholen. Door met dezelfde methodiek te werken, schep je volgens Jeannette duidelijkheid voor de kinderen. “Je gebruikt dezelfde terminologie en dezelfde plaatjes. Kinderen zien buiten school terug wat ze op school leren. Ik ben dan ook voorstander van de Vreedzame Wijk, waarbij eigenlijk alle volwassenen waar een kind mee te maken krijgt, op dezelfde manier communiceren.” Participatie Op De Vreedzame BSO staat kinderparticipatie centraal. “Kinderen mogen bijvoorbeeld zelf de Kerst en Sinterklaas organiseren. Ze krijgen een rol in de voorbereiding, de uitvoering en de evaluatie. Resultaat is soms dat je dus niets met cadeautjes EPFU NBBSmMNHBBULJKLFO"OEFST dan dat de pedagogisch medewerkers (pm-ers) het zouden organiseren. Maar dit is wat de kinderen zelf willen en er wordt naar ze geluisterd. Ook verzorgen kinderen zelf de vakantieplanning. Het resultaat is misschien wat rommeliger dan toen de pmers het nog deden, maar het is wel helemaal eigen en de kinderen leren er ontzettend veel van. Ook een leuk voorbeeld: de kinderen maakten dit jaar de uitnodiging voor de ouderavond en hoewel die er echt niet gelikt uitzag, werd de avond twee keer zo goed bezocht. Ouders zeggen niet zo snel nee als ze zien dat kinderen zo hun best hebben gedaan!” Jeannette ziet in de praktijk dat De Vreedzame BSO zijn vruchten afwerpt. “Kinderen worden actiever wanneer je hun ideeën opvolgt. Hoe hoger ze op de participatieladder komen, hoe gemotiveerder ze raken en hoe trotser ze zijn op de dingen die ze bereiken. Niet alleen als individu, maar vooral als groep. We merken dat dat positieve groepsgevoel echt heel erg toe-

4

Jeannette Bolhuis

neemt. ‘Dit is ónze BSO’ is het idee. Bovendien merken we dat het voor kinderen prettig is dat wij doorgaan op de dingen die ze op school leren. Het effect van De Vreedzame School versterkt zich hierdoor enorm.” Meer diepgang Ook voor de pm-ers blijkt De Vreedzame BSO veel voldoening te geven. i8BOOFFSKFFFOLJOEVJUFFODPOnJDU ziet stappen of hoort zeggen: ‘Dat had ik anders moeten aanpakken’, dan weet je dat je zinvol werk verricht. Met De Vreedzame BSO heeft het werk meer diepgang gekregen. Bovendien krijgen we met De Vreedzame BSO een duidelijker gezicht. We zijn een vrij jonge tak in de kinderopvang; op deze manier kunnen we heel goed uitstralen wat een BSO voor kinderen kan betekenen en één van die functies is die van BSO als democratische oefenplaats!” Subsidie Dankzij de inspanningen van Jeannette Bolhuis is De Vreedzame BSO opgenomen in de opleidingenlijst van de BKK (Bureau Kwaliteit in de Kinderopvang), wat betekent dat de opleiding “De Vreedzame BSO” gesubsidieerd kon worden. Jeannette is daar blij mee: “Zeker in deze tijd van bezuinigingen en teruglopende aantallen kinderen is het belangrijk aandacht te kunnen blijven besteden aan pedagogische kwaliteit.”

Pedagogisch klimaat

De Krachtige Klas op de OSG West-Friesland

De middelbare school als warme deken De stap van basisschool naar middelbare school is groot. Niet alleen is een kind plotseling de jongste in plaats van de oudste op school, ook valt vaak het veilige kader weg waar het kind de laatste jaren zo vertrouwd mee was. De Openbare Scholengemeenschap (OSG) WestFriesland zet dit kader voort door de invoering van De Krachtige Klas; een combinatie van De Vreedzame School en Positieve Groepsvorming, speciaal toegespitst op het voortgezet onderwijs op de OSG. Hester Nentenaar is samen met de afdelingsleider brugklas Angeline Thomas de drijvende kracht achter De Krachtige Klas. “Met De Krachtige Klas hebben wij, samen met OBD Noordwest en aan de hand van een aantal sessies met de brugklasmentoren, vastgelegd hoe wij op deze school met elkaar om willen gaan. Wat zijn de gedragsregels en omgangsvormen? Natuurlijk wisten we dat in grote lijnen al, maar in De Krachtige Klas krijgt het een handvat, komt alles onder één noemer en wordt het gelinkt aan de fases in groepsvorming. Dat maakt het veel krachtiger.” Houvast De Krachtige Klas biedt brugklassers houvast wanneer ze op hun nieuwe, grote school komen. Hester: “Een groot deel van onze brugklassers komt van een basisschool die bekend is met het concept De Vreedzame School. Nu is De Vreedzame School echt ontworpen voor basisscholen. Daarom hebben we onze eigen versie gemaakt waarbij de basisprincipes veiligheid, respect, communicatie en samenwerken hetzelfde zijn. Een positieve groepscultuur, daar draait eigenlijk alles om. Als je dat op het voortgezet onderwijs kunt voortzetten, borg je een veilig pedagogisch klimaat binnen de school en bied je nieuwe brugklassers een warme deken.”

Naast de lessen, uit De Krachtige Klas zich in diverse activiteiten zoals een sport- en speldag waarop leerlingen elkaar leren kennen. “Ook schrijft iedere leerling aan het begin van het schooljaar een tekst over zichzelf”,

Hester Nentenaar

vertelt Hester. “Nadat de leerlingen van een klas elkaar gedurende een aantal dagen hebben geïnterviewd, binnen én buiten de klas, moeten ze de teksten bij een klasgenoot kunnen plaatsen. Zo zijn ze gedwongen elkaar UFMFSFOLFOOFO8BOUPO[FmMPTPmF is dat wanneer je elkaar kent, je meer begrip voor elkaar kunt opbrengen. Ik besteed ook altijd veel aandacht aan het omgaan met verschillen in de

klas. Dan ga ik de klas rond: jij hebt groen haar, jij bent heel klein en jij juist heel groot, jij hebt een andere nationaliteit. Voor het omgaan met kinderen met bijvoorbeeld PDD-NOS, asperger, dyslexie of autisme is er zelfs een speciale lessenserie samengesteld waarbij de kinderen eerst een mMNPWFSIFUPOEFSXFSQCFLJKLFOFO er daarna in kleine groepjes een presentatie over houden. Alles om het begrip voor elkaar te vergroten.” Modules De Krachtige Klas is op de OSG in eerste instantie gericht op de brugklasmentoren, maar in de toekomst zal dat zich uitbreiden naar alle andere leerjaren. Ook is de basismodule Krachtige Klas uitgebreid met de modules Pesten en Studievaardigheden. Hoewel Hester andere middelbare scholen een dergelijke aanpak van harte aanbeveelt, benadrukt ze wel dat De Krachtige Klas een concept is dat om maatwerk vraagt. “Een school moet zélf bepalen wat belangrijk is voor háár schoolpopulatie en daar het pakket op aanpassen. Gelukkig kan OBD Noordwest daar prima bij ondersteunen!”

Eén van de opdrachten van De Krachtige Klas: de kinderen in de mentorklas van Hester Nentenaar zijn een menselijke knoop aan het ontwarren. Ze hebben willekeurig twee handen gepakt en zonder die los te laten moeten ze uit de knoop zien te raken.

Begrip voor elkaar Onderdeel van De Krachtige Klas is een mentorles van twee uur per week. “Leerlingen kunnen dan al hun vragen kwijt over huiswerk, de agenda, roosters; alles wat nieuw voor ze is.”

5

Vreedzame School Het Rinket

Pedagogisch klimaat

“De school is van ons allemaal”

Het Rinket in Heemskerk is een basisschool met een uitdagende populatie. De school komt voort uit een fusie tussen twee geheel verschillende scholen; ze heeft tegenwoordig nog een leerlinggewicht van 42%. Ook heeft Het Rinket te maken met veel zij-instromers en met kinderen die korter dan een jaar in Nederland verblijven. Toch is Het Rinket een rustige school met goede resultaten en dat is volgens directeur Margriet de Boer mede te danken aan De Vreedzame School.

Het Rinket komt voort uit een fusie tussen twee scholen met zeer uiteenlopende schoolpopulaties en uiteenlopende lerarenteams die uiteindelijk op één lijn moesten komen. “Ik heb dat toen behoorlijk top-down aangepakt”, geeft ze aan. “Er waren té grote verschillen

Margriet de Boer met twee leerlingen

6

om gezamenlijk een aanpak te kiezen.” Ze koos heel bewust voor De Vreedzame School om het groepsgevoel en de positiviteit op de school terug te brengen. “We zijn nu een hele mooie multiculturele school waar kinderen zich thuis voelen en aandacht voor elkaar hebben.” Positief groepsgevoel De Vreedzame School uit zich op Het Rinket onder meer in het positief formuleren van de regels. Ook de leerlingenraad is een kenmerkend uitvloeisel van De Vreedzame School. “Kinderen kunnen in de leerlingenraad meepraten over hoe het op school gaat”, vertelt Margriet. “Zij hebben het daar weer over met hun medeleerlingen, zodat iedereen het gevoel krijgt een stem te hebben, belangrijk te zijn.” Elkaar complimenten geven,

coöperatieve werkvormen, samen het schoolplein opruimen; het zijn stuk voor stuk losstaande instrumenten die sámen zorgen voor een positief groepsgevoel. “De school is van ons allemaal. Ook hebben de leerkrachten eigenlijk geen ‘eigen’ klas. Natuurlijk wel om les aan te geven, maar we zijn met z’n allen verantwoordelijk voor álle leerlingen.” Omgaan met conflicten Een belangrijk onderdeel van De Vreedzame School is het omgaan met conflicten. “Daar heb je manieren voor”, vertelt Margriet. Je kunt bijvoorbeeld kinderen vertellen dat ze ‘Stop, hou op’ moeten roepen wanneer ze iets niet leuk vinden. Maar we willen voor trucjes waken. ‘Stop, hou op’ is een voorbeeld; kinderen kunnen het niet zomaar roepen en denken dat dat de

oplossing is, ze moeten zélf naar een passende oplossing zoeken. Dat leer je ze met hulpmiddelen maar vooral ook door het modelgedrag van de leerkrachten. Als leerkracht moet je je realiseren dat je wat gedrag betreft, krijgt wat je geeft.” Instromen Op Het Rinket is er regelmatig sprake van zij-instromers. “Op sommige scholen levert dat nog wel eens problemen op,” weet Margriet. “Maar hier stromen deze kinderen vrij makkelijk in. Ze komen in een groep met een sterke en positieve groepscultuur waaraan zij zich snel kunnen conformeren. Hetzelfde geldt voor de wat moeilijkere kinderen: zij worden als het ware meegesleept met de positieve houding van de rest van de groep.” Opbrengstgericht werken Volgens Margriet is er een duidelijke link tussen De Vreedzame School en opbrengstgericht werken. “Wanneer er in de klas een positieve sfeer hangt, met een leerkracht die respect heeft voor de leerlingen en dat respect dus ook terugkrijgt,

dan is er veel minder afleiding in de klas. Je hoeft minder te corrigeren en houdt dus tijd over om je te richten op de cognitieve kant.” Pedagogische huisstijl Hoewel de invoering van De Vreedzame School ‘slechts’ zeven trainingen vergt, is dat pas het begin van een intensief maar dankbaar traject. Margriet: “In eerste instantie volg je als school nauwgezet de instructies die je hebt gekregen. Maar als je het als school goed doet, vul je De Vreedzame School steeds verder zelf in en wordt het in plaats Professionele school OBD Noordwest adviseur Gerard Castelijn: “Een professionele school laat zich vergelijken met een orkest. Dat kan als één geheel een prachtig stuk van Mahler spelen. Je zou niet kunnen vermoeden dat drie orkestleden niet van Mahler houden, maar veel meer van Bach. Ondanks hun verschillen in smaak spelen alle orkestleden hetzelfde stuk met dezelfde inzet. De Vreedzame School werkt het best op een professionele school: hoewel leerkrachten individuen zijn met ieder hun eigen voorkeuren, werken ze allemaal op dezelfde manier aan dezelfde doelen.”

van een kunstje, een identiteit. Een pedagogische huisstijl. We worden nog steeds ondersteund door OBD Noordwest, we schaffen steeds de nieuwe versies van De Vreedzame School aan. We zijn inmiddels bij versie 3 en we downloaden hulpmiddelen van het downloadcentrum, maar het voelt heel eigen aan; dit is wie we zijn.”

Downloadcentrum Via het downloadcentrum www.vreedzameschool.nl kunnen scholen diverse hulpmiddelen voor De Vreedzame School downloaden, zoals: • werkbladen, pictogrammen en illustraties • overzicht van de lessen van het komende blok • leerlingvolgsysteem van De Vreedzame School • nieuwsbrieven voor ouders

7

Pedagogisch klimaat

Synchroon coachen “Ik handel nu veel bewuster in de klas”

Barbara Hendrikx

Handelen in de klas, het timen van dat handelen, reageren op een bepaalde groepsdynamiek: je kunt er veel over leren en lezen, maar soms is het handig wanneer iemand je stuurt en coacht op het moment dat een situatie zich voordoet. Met synchroon coachen haal je de coach het klaslokaal in: door middel van een oortje bevestigt de coach wat je als leerkracht goed doet en stuurt hij of zij waar het beter kan. Barbara Hendrikx doorliep op basisschool De Zwerm in Sint Maarten het traject van synchroon coachen.

Het synchroon coachen was in het geval van Barbara een uitvloeisel van het Grip op de groep traject op De Zwerm. “Ik had zelf een moeilijke groep 7/8 met veel onderlinge problemen, ook buiten de klas. Er was vaak ruzie en een groot gevoel van onveiligheid”, vertelt Barbara. Ook in andere klassen was er nogal wat onrust, waardoor de school besloot in een aantal groepen, waaronder die van Barbara, het traject Grip op de groep te doorlopen. “Door handige tips met betrekking tot bijvoorbeeld groepsdynamiek, afsluiters en energizers én met behulp van beeld coaching, filmen in de klas, konden we heel wat stappen maken. Daarbij concentreerden we vooral OBD Noordwest Postbus 80 1620 AB Hoorn T (0229) 25 93 80 E [email protected] I www.obdnoordwest.nl

8

Locatie Hoorn (centraal bureau) Blauwe Berg 3A 1625 NT Hoorn Locatie Alkmaar James Wattstraat 4 1817 DC Alkmaar

op positief in plaats van negatief gedrag”, herinnert Barbara zich. “Maar ik wilde als vervolg hierop graag nog verdere begeleiding. Ik had in de klas soms toch nog moeite met sommig groepsgedrag en wilde graag weten of ik bepaalde dingen goed deed of dat ze beter konden. ”

Leerpunten OBD Noordwest adviseur Patricia Meyer ging met Barbara aan de slag met synchroon coachen. “Vooraf spraken we een aantal codewoorden af en per sessie richtten we ons op maar één of twee leerpunten”, vertelt Barbara. “De aanwijzingen moeten je natuurlijk niet teveel van je les afleiden.” Patricia en Barbara kozen voor het verlengen van beurten als belangrijkste leerpunt. “We spraken korte woorden af zoals ‘goed’, ‘wacht’ en ‘ga’. Wanneer ik te snel bij een tafel dreigde weg te lopen, hoorde ik in mijn oor ‘blijf’. Ik bleef dan iets langer bij het kind om dat het gevoel te geven dat ik er echt voor hem was en hem te stimuleren het gewenste gedrag vast te houden. Dat soort kleine dingen bleken de sfeer in de klas enorm te ondersteunen. Uiteindelijk is er veel meer rust en positiviteit in de klas gekomen.”

Barbara weet wel dat je er als leerkracht voor open moet staan je eigen gedrag in de klas aan te passen. “Ik was al dertien jaar leerkracht en soms doe je dingen bijna automatisch. Dit is een hele mooie manier om weer eens anders naar dingen te kijken en je te realiseren dat je zélf, door relatief kleine ingrepen, een hele grote bijdrage kan leveren aan een positieve sfeer in de klas.” Zelfverzekerd Inmiddels werkt Barbara op de Antoniusschool in Castricum, een cluster 4 school (zmok). “Niet makkelijk nee”, lacht Barbara. Redactie: OBD Noordwest / Sandra Dijk (4C Communicatie) Vormgeving & druk Second Opinion

“Maar ik heb ook nu nog heel veel aan de training die ik destijds heb gevolgd. Het synchroon coachen heeft me niet alleen dingen geleerd die beter konden. Het heeft me ook zelfverzekerder gemaakt over de dingen die ik wél goed deed. Ik ben eigenlijk veel bewuster gaan lesgegeven.” Synchroon coachen Synchroon coachen richt zich specifiek op het handelen in de klas en is dan ook geschikt voor het leren werken met bijvoorbeeld uitgestelde aandacht, overgangen in de les en het geven van een sterke instructie. Ook kun je met Synchroon coachen je eigen gedrag in de klas onder de loep nemen: stem ik goed af, sluit ik goed aan op de sfeer in de groep? Voor het verbeteren van de inhoud van de instructie en de didactiek zijn andere methodes beter geschikt. Grip op de groep Grip op de groep helpt leerkrachten curatief en preventief een positief groepsklimaat te realiseren door middel van handvatten en inzichten waardoor sluimerende problemen gesignaleerd kunnen worden. Grip op de groep richt zich op veiligheid, respect, positieve communicatie en samenwerken in de groep. Voor meer informatie over pedagogisch klimaat en gedrag kunt u terecht bij Patricia Meyer E: [email protected] M: 06 523 468 12 Gerard Castelijn E: [email protected] M: 06 466 461 78

Voor meer informatie over al onze uitgaven en diensten kunt u terecht op onze internetsite: www.obdnoordwest.nl. U kunt ook onze gidsen opvragen per telefoon of per e-mail: T: (0229) 25 93 80 E: [email protected]. Wij komen op verzoek graag bij u langs voor een adviesgesprek.