TEKST: ROEL GORIS
freeride skiën met
“Kunnen skiën was niet meer voldoende: de latten moesten een verlengde worden van hun lichaam...”
44
mount coach 6
militaire tact De eerste week van de paasvakantie landde een zootje Vlaams ongeregeld in het Franse Chamonix. De zes, bestaande uit vier Antwerpenaars, een Limburger en een Oost-Vlaming, kwamen hier samen voor hun eerste skistage binnen de opleiding Mount Coach. Het werd een week vol theoretische lessen en praktische oefeningen maar niet in het minste; een stevige portie teambuilding. Andreas (24), Jozua (20), Maarten (24), Matty (22), Roel (25) en William (19), samen Mount Coach 6, vertellen.
Mount Coach is een project van de KBF dat jonge, gemotiveerde klimmers tot all round alpinisten opleidt. Onder begeleiding van ervaren gidsen volgt onze kleine groep van zes de komende drie jaar verschillende cursussen gaande van skiën, rotsklimmen, ijsklimmen, alpinisme en toerskiën tot lessen touwtechnieken, meteorologie, lawinekunde, oriëntatie, reddingstechnieken en vele andere. De bedoeling is om na die drie jaar voldoende basis te hebben opgebouwd om onze eigen expeditie uit te werken. Tijdens de eerste week van de paasvakantie gingen we voor het eerst samen op pad. Doel van de reis: onze skivaardigheden bijschaven – of zelfs ontdekken – en elkaar beter leren kennen. De eerste twee dagen werd stevig gefocust op techniek. Sanne Bosteels – de oprichter en officiële coach van het project – en An Laenen – zijn vrouw en afgestudeerde Mount Coacher – legden het vuur aan de schenen bij Andreas, Jozua en William. Kunnen skiën was niet meer voldoende: de latten moesten een verlengde worden van hun lichaam. Sannes oefeningen en militaire tact zorgde echter voor de nodige efficiëntie: al snel hadden de drie elke beweging perfect onder controle, zowel in stilstand als tegen hoge snelheid. De piste werd een oefenzone, de diepsneeuw het ware speelterrein. Ondertussen onderwierpen Maarten, Matty en Roel zich aan de zachte zorgen van ervaren berggids en skileraar Bart Overlaet. Op de noodzakelijke – maar denigrerende – start op de babypiste, kregen deze drie voor de eerste keer de skilatten aangebonden. Het sneeuwgevoel dat ze al hadden van het snowboarden, kwam goed van pas. Na twee dagen van duizend en een bochten en al evenveel blauwe plekken, had Bart hen voldoende klaargestoomd om de begeleiding van An en Sanne aan te kunnen. De theoretische lessen over lawinebiepers, EHBO en reddingsacties die we ’s avonds voorgeschoteld kregen, werden werkelijkheid. De biepers werden omgesnoerd, de klimgordels aangeschoten, de touwen, schoppen en sondes in de rugzak gestopt en we waren klaar voor het echte werk: off piste gaan, diepsneeuw opzoeken en de strijd met de gletsjers aangaan.
45
Bij wijze van oefening kan je dan met je eigen bieper naar slachtoffers op zoek gaan. Duw je met je sonde op de juiste plek? Dan gaat er een signaal af en kan je fictief aan de reddingsactie beginnen. Blijft je eigen bieper loeien? Dan zijn er nog slachtoffers! Een fijne en leerrijke oefening als afsluiter van een heerlijke sneeuwdag. Dag vier werd de eerste echte groepsuitstap: de échte teambuilding met ons gezessen. We lieten ons naar Aiguille de Midi tillen, met haar 3800 meter de hoogst met lift bereikbare top van het gebied, en daalden met crampons onder de skischoenen af tot aan de Vallée Blanche. Deze gletsjertocht is niet onterecht de meest gekende off piste route in de omgeving van Chamonix. Diepsneeuw, buckles en lange traversées wisselden elkaar af, allen omgeven door prachtige zichten op de verschillende pieken. We droomden luidop over de daarop mogelijke klimroutes waar we ons deze zomer hopen in te binden en zetten ons op een plat stuk van de vallei in het zonnetje om onze lunch te verslinden. Tijdens deze pauze haalden we stafkaart en kompas boven om de theoretische lessen oriëntatie en omgevingsherkenning in de praktijk om te zetten. Azimuth, Aiguille, “kompas parkeren”, het zijn enkele termen die plots ook in de praktijk een betekenis kregen.
Na het eten had Bart nog een andere oefening in petto. Al dat luidop dromen over inbinden – al was het dus oorspronkelijk “op rots” – had hem blijkbaar op het idee gebracht om ons ingebonden te leren skiën. Nadat het touw mooi evenredig over onze zes gordels verdeeld was, zette William zich vooraan om met krachtige stokslagen het hele team voort te trekken door de plattere vallei. De andere vijf klikten hun skistokken aan hun rugzak en lieten zich als het ware waterskiënd meeslepen. Een fluitje van een cent op deze platte vallei. Diezelfde oefening de dag erna op een rode buckle-piste uitvoeren? Dat was al uitdagender. Toen Matty en Roel elk besloten om hun ski’s in de andere richting rond een buckle te jagen, konden ze beiden van de sneeuw proeven. De rest van het team? Die konden tijdig stoppen om het hele voorval met pretoogjes te aanschouwen.
“Meermaals was een lawine tot over de piste gedonderd en zagen we het gendarmenpeloton met helikopters, biepers en EHBO-rugzakken op zoek gaan naar eventuele slachtoffers. Zelfs onpiste is een lawine-ongeluk dus snel gebeurd...”
Na het eten had Bart nog een andere oefening in petto. Al dat luidop dromen over inbinden – al was het dus oorspronkelijk “op rots” – had hem blijkbaar op het idee gebracht om ons ingebonden te leren skiën. Nadat het touw mooi evenredig over onze zes gordels verdeeld was, zette William zich vooraan om met krachtige stokslagen het hele team voort te trekken door de plattere vallei. De andere vijf klikten hun skistokken aan hun rugzak en lieten zich als het ware waterskiënd meeslepen. Een fluitje van een cent op deze platte vallei. Diezelfde oefening de dag erna op een rode buckle-piste uitvoeren? Dat was al uitdagender. Toen Matty en Roel elk besloten om hun ski’s in de andere richting rond een buckle te jagen, konden ze beiden van de sneeuw proeven. De rest van het team? Die konden tijdig stoppen om het hele voorval met pretoogjes te aanschouwen. De overige dagen werd vooral aandacht besteed aan één bepaald, belangrijk aspect aan skiën, lawinekunde en alle andere: herhaling, herhaling, herhaling. We vulden onze dagen met pistes, diepsneeuw, uitzichtjes, oefeningen en meer. In de laatste twee dagen werd zelfs duidelijk waarom je steeds met lawinemeldingen rekening moet houden. Meermaals was een lawine tot over de piste gedonderd en zagen we het gendarmenpeloton met helikopters, biepers en EHBO-rugzakken op zoek gaan naar eventuele slachtoffers. Zelfs on-piste is een lawine-ongeluk dus snel gebeurd… Met zeer leerrijke avonden en practicums, maar zelfs met een sporadisch “chill-momentje” aan een skibar, werd deze freeridestage een fijne teambuilding. Was de reis bedoeld als ietwat rustige eerste stage dus die ervoor moest zorgen dat wij gezessen elkaar beter leerden kennen? In haar opzet zeer goed geslaagd! Zijn wij hierdoor klaar voor de nieuwe en veel zwaardere uitdagingen die ons in Mount Coach 6 te wachten staan? Zeker weten!
47
48
TEKST: JOZUA SCHILTZ
Mount Coach
het gevaar van sneeuwlawines Met ski’s, een snowboard of sneeuwschoenen de bergen in, weg van de pistes en op zoek naar een plekje om unieke sporen te zetten… Het is een droom van elke bergliefhebber die op wintersport gaat. Er loert echter steeds gevaar achter elke hoek. Extreme koude, ravijnen, gletsjers,… maar vooral sneeuwlawines kunnen voor de winterbergsporter grote risico’s inhouden. Afgelopen winter vielen er al meer dan 105 doden bij sneeuwlawines, terwijl meer en meer mensen de pistes verlaten. Het is dus zeker van belang om het waar en waarom van sneeuwlawines verder toe te lichten.
We onderscheiden drie soorten lawines: plaat-, poedersneeuwen smeltlawines. Poedersneeuwlawines (of losse sneeuwlawines) komen voor bij extreme sneeuwval. Smeltlawines ontstaan enkel bij warme omstandigheden. Beiden zijn dus eenvoudig te voorkomen door simpelweg niet op pad te gaan als deze condities zich voordoen. Plaatlawines doen zich echter voor in de meest standaard situaties die we als wintersporter tegenkomen en vormen daardoor ook het grootste gevaar.
Aangezien het lawinebericht een voorspelling is, blijft het steeds belangrijk om alert te zijn voor waarschuwingstekens. Spontane lawines, verblazen sneeuw, breuklijnen in het sneeuwdek of het angstaanjagend “woem”-geluid wijzen op een lokaal groter of zelfs acuut gevaar. Ter controle kan men onderweg ook graven in de sneeuw en verschillende tests doen om informatie te vergaren, hiervoor is echter uitgebreide kennis en ervaring vereist. Buddy-AID
Plaatlawines In het sneeuwdek ontstaan sneeuwlagen door afwisseling van periodes van wel en geen sneeuwval. Sneeuw die valt met veel wind, wordt vervormd en gaat een gebonden laag of beter ‘plaat’ vormen op de vorige. Als die plaat niet goed verbonden is met de vorige laag en dit doet zich voor op een helling van meer dan 30°, kan die plaat spontaan of door een externe belasting, bijvoorbeeld een skiër, in beweging komen. Er zijn dus drie voorwaarden: 1) Een gebonden laag ‘plaat’ 2) Een slechte verbinding met de vorige laag of een zwakke tussenlaag 3) Een helling van meer dan 30°. Lawinebericht Voornamelijk het tweede punt, maar ook het eerste punt, kunnen we soms moeilijk waarnemen. Daarom maken experts dagelijks voorspellingen die meer informatie verschaffen. Deze lawineberichten vertellen ons hoe en waar het die dag gevaarlijk is. Zo geeft men op een schaal van 1 tot 5 het gevaar weer. Met dit getal kan men aan de slag om op voorhand in te schatten hoe gevaarlijk een bepaalde helling die dag is. Hiervoor zijn er verschillende methodes, zoals ‘Stop or Go’ of ‘Snowcard’, die gemeenschappelijk hebben dat men afhankelijk van de lawineschaal onder een bepaalde hellingshoek moet blijven. De hellingshoek geeft in graden weer hoe steil de helling is en kan men op een topografische kaart of in het terrein meten.
Preventie is het belangrijkste, maar indien er toch iets misgaat, bestaat er nog een laatste redding: de ‘buddy-AID’. Iemand die bedolven is onder de sneeuw heeft statistisch gezien een overlevingskans van 90 procent, indien men binnen vijftien minuten onder de sneeuw vandaan gehaald wordt. Een snelle redding kan dus wonderen doen. Daarom hoort iedereen die zich buiten de piste begeeft, steeds een 3-eenheid bij zich te hebben. Deze bestaat uit een pieper, schep en sonde. De pieper draagt men op het lichaam en kan signalen uitzenden en ontvangen. Hierdoor kan een slachtoffer onder een lawine opgespoord worden. In de rugzak zit er dan nog een sonde en schop. Met de sonde, een opplooibare staaf van minimum 2,40 meter lang, kan men de precieze locatie nagaan en met een metalen schop kan het slachtoffer uitgegraven worden. Aangezien de bergredding nooit zo snel ter plaatse kan zijn, is het dus belangrijk om steeds met ‘buddy’s’ onderweg te zijn en niet alleen. Door veel te oefenen kunnen zij je binnen die vijftien minuten onder de sneeuw vandaan halen en je overlevingskans zo hoog mogelijk houden. Volg degelijke cursussen voor je de pistes verlaat of ga met een gids op pad. Informeer je goed, zoek de juiste buddy’s en leer ook neen zeggen tegen dat mooie maar tricky stukje maagdelijke sneeuw. De bergen verdwijnen niet en op een dag zitten alle condities goed om te genieten van een onvergetelijke ervaring!
49
