Boer & natuur Zuidelijk Westerkwartier nummer 15, januari 2013
Gebiedscoöperatie Westerkwartier is een feit
Nieuwsbrief Nog even op de foto na ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst, v.l.n.r.: Alex Datema (anv Boer & Natuur ZWK), Cor van Dijk (anv Stad en Ommeland), Kor de Boer (anv De Eendracht), Wim Cnossen (AOC Terra) en Herman Sieben (Staatsbosbeheer)
Op 19 december tekenden in het gemeentehuis van Zuidhorn drie agrarische natuurverenigingen, twee groene scholen en Staatsbosbeheer een samenwerkingsovereenkomst voor de Gebiedscoöperatie Westerkwartier. Daarmee werd het startschot gegeven voor de oprichting van een nieuwe organisatie die in de komende jaren een substantiële bijdrage wil leveren aan de natuurlijke, economische en maatschappelijk ontwikkeling van het Westerkwartier.
T
egelijk met de samenwerkingsovereenkomst ondertekenden bestuurders van de gemeenten Marum, Leek, Zuidhorn en Grootegast samen met gedeputeerde Wiebe van der Ploeg een ´verklaring van betrokkenheid´. Een niet onbelangrijke stap, aangezien de vier gemeenten en de provincie in hun toekomstige beleid de ruimte moeten vrijmaken waarbinnen de Gebiedscoöperatie kan functioneren. Aan de ondertekening ging een periode van ruim twee jaar vooraf van soms moeizaam overleg tussen verschillende streekorganisaties over een blijvende vorm van samenwerking in het gebied, met als doel nieuwe geldstromen en bedrijvigheid naar het Westerkwartier te halen. De beraadslagingen onttrokken zich grotendeels aan de ogen van het publiek maar in kringen van bestuurders maakten ze veel los. Of het enthousiasme waarmee zij de gebiedscoöperatie nu verwelkomen, door de bevolking zal worden gedeeld, zal in de ko-
mende tijd moeten blijken. ´De Gebiedscoöperatie Westerkwartier kan alleen slagen als we dingen kunnen laten zien, en die ook nog eens beter en goedkoper doen dan anderen´, verklaarde Leendert Klaasen in zijn praatje bij de ondertekening. Klaasen, voormalig burgemeester van Zuidhorn, treedt op als ambassadeur en is tevens beoogd voorzitter van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier. Een van de eerste prioriteiten van de nieuwe organisatie is werk maken van het herstel van de houtsingelstructuur. Momenteel wordt met de provincie gepraat over financiële ondersteuning van een proefproject voor het herstel van 100 kilometer houtsingel in het gebied. Mocht dit doorgaan dan wordt onder de vlag van de Gebiedscoöperatie een gebiedsprogramma voor het herstel opgesteld en wordt de coöperatie tevens verantwoordelijk voor de uitvoering. Door het hele proces van begin tot het eind in één hand te houden, verwachten de leden van de coöperatie de kosten te kunnen drukken, met een gelijkblijvend of zelfs beter resultaat. Voor de agrarische sector kan de Gebiedscoöperatie Westerkwartier grote betekenis krijgen in het kader van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de Europese Commissie, zegt voorzitter Alex Datema van Boer & Natuur ZWK. ´Met de Gebiedscoöperatie kunnen we actief inspelen op de eisen die het nieuwe GLB stelt aan regionale collectieven. We kunnen als coöperatie de waarden van het gebied breed inzetten waardoor we onze kansen om meer geld uit Brussel aan te trekken vergroten.´
nummer 15, januari 2013
nummer 15, januari 2013
Rondetafelgesprekken laten leden aan het woord
Impressie van een rondetafelgesprek
Gespreksleider Willem de Vries legt uit wat de bedoeling is van het rondetafelgesprek
Aankruisen welke thema’s je het allerbelangrijkst vindt
2
Tegen achten puilt het kleine zaaltje in het dorpshuis van Tolbert al aardig uit. Zeventien personen zitten rond de tafel wanneer Alex Datema de avond met een kort welkomstwoord opent. Veehouders uit de polders, hobbyboeren en gewone dorpelingen. Een gemengd gezelschap met heel gevarieerde opvattingen. Nadat gespreksleider Willem de Vries de bedoeling van het ´rondetafelgesprek´ heeft uitgelegd (´het bestuur van de vereniging wil vooral luisteren naar de wensen van de leden´), komt er een levendige discussie op gang. Uit de monden van de aanwezige veehouders klinkt het boerengeluid aanvankelijk krachtig door. Bijvoorbeeld over het landschapsbeheer: ´Ik hoef die houtwallen en petgaten niet zo nodig. We zitten in een beschermd gebied en ik vind dat we als agrarisch ondernemers daar wat voor terug moeten krijgen.´ Een ander becommentarieert de verruiging van de natuurgebieden, voor veel boeren een steen des aanstoots want funest voor de weidevogelstand. Een van de boeren sombert: ´Weidevogelbescherming is al lang een verloren zaak.´ Ook de regelgeving staat prominent op de agenda van de agrariërs. Of dat een onsje minder mag, vraagt een van hen: ´Ik wil graag baas blijven op mijn eigen land.´ Hoe gerechtvaardigd de wensen van de agrarische ondernemers ook mogen zijn, ze zijn niet echt nieuw. Het zijn de burger-leden van de vereniging die deze avond de originele inbreng voor hun rekening nemen. Wensen van hun kant zijn onder meer toegankelijker boerenland en meer aandacht voor kleinschalig natuurbeheer: ´Niet iedereen heeft een grote kavel of een groot erf.´ Het idee voor een informatiepunt voor recreanten en toeristen over natuurlijk boerenland krijgt van iedereen bijval. Voor een duidelijke conclusie is de inbreng op deze avond te uiteenlopend. Of het moest zijn dat na afloop van het gesprek de meeste deelnemers blijven zitten om onder het genot van een door Boer & Natuur aangeboden drankje nog even na te praten. Uit de levendige gesprekken valt op te maken dat iedereen op zijn of haar manier hart heeft voor de streek. Of je daaruit beleid kunt maken, is een vraag waarover het bestuur van de vereniging zich de komende tijd moet buigen.
Interessante testcase in het gebruik van compost
n Blijf focussen op het agrarisch belang n Betrek de leden actiever bij de vereniging n Richt een informatiepunt in (zowel voor
Compost is de kampioen-bodemverbeteraar. Door compost op het land te brengen krijgt het bodemleven kans om zich te herstellen. Een essentiële voorwaarde voor de natuurlijke groei en gezondheid van het gewas. Zo klinkt het verhaal achter het gebruik van compost dat we optekenen in kringen van de biologische landbouw. Bacteriën een schimmels die zich van nature in de bodem ophouden, gebruiken voor hun groei suikers uit de wortels van planten en produceren op hun beurt mineralen en zouten in verbindingen die door de plant kunnen worden opgenomen. Dit symbiotisch evenwicht is kenmerkend voor een gezonde bodem. Hoe beter de bodemkwaliteit hoe gezonder het gewas en hoe minder bemesting nodig is. Uitspoeling van meststoffen naar het oppervlaktewater wordt daarmee voorkomen. Gezond bodemleven draagt ook bij aan structuurverbetering van de grond. Die zal minder gauw verslempen en de waterhuishouding wordt beter. Wormen verspreiden zich gemakkelijk in de grond en dat trekt weer weidevogels aan. Of deze ‘succes story’ klopt kunnen we de komende jaren volgen op het natuurgebiedje bij De Baak. Stichting De Dotterbloem, beheerder van het gebied, heeft hier een compostril aangelegd die voldoende compost moet opleveren om twee hectare akkerland op het terrein op een natuurlijke manier te verbeteren. In het afgelopen jaar leverden de akkers nauwelijks drie ton rogge per hectare op, dat moet het dubbele worden om te kunnen spreken van een voor de grondsoort (zand en leem) natuurlijke opbrengst. Het basismateriaal voor de compostril bestaat uit groenafval van slootkantenbeheer, maaisel van natuurterreinen en voedselresten uit de veehouderij, dat wordt gemengd om een optimale mix te verkrijgen voor het composteringsproces. Vervolgens wordt de ril regelmatig gekeerd om zuurstof in het materiaal te brengen en warmte af te voeren. Onder goede (weers) omstandigheden kan de compost na zes weken over het land worden uitgereden.
leden als voor recreanten)
n Stem het natuurbeheer af met andere
natuurorganisaties
n Kom op voor het behoud van de
weidevogelstand Maak je sterk voor minder regels Behoud subsidie voor landschapsbeheer Geef meer aandacht aan bermbeheer Organiseer werkploegen voor het uitvoerend werk n Bouw de gebiedscoöperatie verder uit n n n n
Na afloop was er nog voldoende om over door te praten
Voorlopige conclusie: doorgaan op de ingeslagen weg ´Eigenlijk doen we al zo’n beetje wat onze leden wensen´, luidt de eerste reactie van Alex Datema na drie rondetafelgesprekken. Immers, Boer & Natuur werkt al intensief samen met andere natuurorganisaties. En de vereniging zoekt actief naar nieuwe inkomstenbronnen voor het landschapsbeheer. En ook slaagt de vereniging er steeds beter in de leden bij het uitvoerende beheer te betrekken. ´We zijn al met veel dingen bezig maar onze activiteiten communiceren we nog te weinig naar onze leden. Daar ligt nog een schone taak.´ Datema ziet in de uitkomsten van de rondetafelgesprekken vooral een bevestiging dat de vereniging op de ingeslagen weg moet doorgaan en samen met landbouw, natuur en burgers moet zoeken naar nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden van het gebied. In de komende tijd zal het bestuur zich aan de hand van het verslag van de drie bijeenkomsten buigen over de vraag: hoe nu verder? De bestuursvergadering van 30 januari wordt geheel gewijd aan het verslag. En op de algemene voorjaarsvergadering in maart zal het bestuur verdere opening van zaken geven, belooft Datema.
Boer & natuur
Boer & natuur
Van oorsprong waren weidevogelbescherming en houtsingelbeheer de core-business van Boer & Natuur ZWK. In de afgelopen jaren is het aandachtsveld van de vereniging echter zienderogen verbreed, onder meer door samenwerking te zoeken met andere streekorganisaties. Als gevolg van nieuwe ontwikkelingen (Europees en landelijk) valt te verwachten dat die verbreding in de komende jaren zal doorzetten en dat de vereniging verder zal moeten professionaliseren. Wat vinden de leden daarvan? Wat zijn hun wensen? Waar moet de vereniging zich in de toekomst sterk voor maken? Gewapend met die vragen zocht het bestuur in de afgelopen maanden de leden op tijdens drie ´rondetafelgesprekken´.
De lijst met tien voornaamste ledenwensen (samengevat uit het verslag)
Op de foto: Boer&Natuurlid Jan van Miltenburg bewerkt de compostril met een speciaal uit Zwitserland ingevoerde machine.
3
nummer 15, januari 2013
Van Traan naar Leeksterveld Ten noorden van de A7 en ten zuiden van de Matsloot ligt al eeuwen een boerenbuurtschap: Traan! De buurtschap met boerderijen, woningen en schuren is verdeeld in Hoge Traan en Lage Traan. In 1830 stonden er drie bedoeningen/boerderijen op Hoge Traan en zeven op Lage Traan. Een bijzondere naam. Siebrand Homan gaat er in Historisch Leek van 2004 vanuit dat de naam ‘traan’ komt van ‘trade’ en dat betekent pad. Uit archeologisch onderzoek in 2011 blijkt dat er ver voor Christus al bewoning was in het genoemde gebied. In 1508 wordt de naam Traen al gebruikt in een koopakte: ´Haye Wyrsma, Harmen Albertzoon en Ghese sijne huisvr. verkopen aan Focke Sickema en Terde sijne huisvr. een weer (=stuk hoger gelegen land) landes bij de Tranen...´ In oude stukken staan in elk geval een paar boerderijen vermeld: Sickemaheerd, Tayngeheerd, een ‘Heerd op de Traen’ en Hymersmaheerd, gelegen op de Traan
Epko H. Bult (naar artikelen van Siebrand Homan in Historisch Leek van 2003, 2004 en 2005)
Natuurlijke oppepper voor het Leeksterveld Stichting De Dotterbloem is met de gemeente Leek overeengekomen om de braakliggende kavels op het bedrijventerrein Leeksterveld te beheren. De zeven kavels waarom het gaat met een totaal oppervlak van 14 hectare worden waar nodig geëgaliseerd en ingezaaid met gras. Langs de randen worden wilde planten ingezaaid die er voor moeten zorgen dat het terrein een natuurlijk aanzien krijgt. De onbebouwde kavels liggen er al enige jaren onverzorgd bij en vormen ‘een kleine wildernis’ van spontaan opschietend groen waar een aannemer eenmaal per jaar de klepel doorhaalt, vertelt Paul Tameling van De Dotterbloem. ‘Het sluit misschien niet helemaal aan bij onze doelstelling van natuurbeheerder maar we wilden toch de kans aangrijpen om het gebied er wat verzorgder uit te laten zien. Ons idee was aanvankelijk om er tarwe en gerst te verbouwen. Daar kun je
4
in de oogsttijd ook iets educatiefs mee doen. Maar de bodemgesteldheid bleek na onderzoek hiervoor niet echt geschikt.’ De Dotterbloem verwacht de kosten voor de inrichting en het onderhoud van het terrein nu terug te kunnen verdienen met de opbrengst van het gras. De bloemenranden moeten de natuur terugbrengen in het gebied en het aantrekkelijk maken voor publiek om er te wandelen. Tameling is nog op zoek naar een imker die op het bloemrijke terrein bijenkasten wil plaatsen. De overeenkomst met de gemeente Leek is op tijdelijke basis gesloten want de gemeente hoopt de kavels nog steeds te kunnen slijten. Gezien de economische omstandigheden kan dat wel even duren, denkt Tameling: ‘We hebben een overeenkomst voor een jaar met een optie tot verlenging. Ik verwacht eigenlijk dat we hier wel een aantal jaren vooruit kunnen.’
Ganzenakkoord laat nog veel vragen open
Brandganzen in een besneeuwd landschap bij Midwolde
In de rubriek Oud Nieuws wordt telkens een stukje geschiedenis uit het boerenleven in het Zuidelijk Westerkwartier beschreven. Soms aan de hand van een verhaaltje, soms aan de hand van oude advertenties of redactionele artikelen uit de oude Leekster Courant.
onder Midwolde. In de negentiende waren alle landerijen in bezit van de familie Inn- en Kniphuizen, de opstallen waren in het bezit van de gebruikers. Omstreeks 1830 was er ook nog een omvangrijk gebied dat de meentscheer (mientscheer) werd genoemd: onontgonnen gronden voor gezamenlijk gebruik. Met de aanleg van het industrieterrein bij de A7, het Leeksterveld, verdween ook een boerderij met de naam Lage Traan. In 1818 werd die boerderij al genoemd en verkocht voor 2750 gulden aan Johannes Koenes van der Veen. Ook voor die tijd was Lage Traan al bewoond. In 1729: ´Hendrik Rubens weduwe op de Lege Traen gebruikt een behuisinge met eenig lant jaerlyx voor een honderd vijftien gulden.´ In de loop van de negentiende en twintigste eeuw werd Lage Traan verschillende keren verkocht. We kunnen daardoor heel mooi de prijsontwikkeling zien. In 1867 was de prijs 6000 gulden en in 1867 13000 gulden. In 1935 werd Lage Traan voor 18000 gulden verkocht aan Renze Riemersma en in 1974 bracht de boerderij 93000 gulden op, hier waren nu ook de landerijen bij. Tenslotte werd Lage Traan in 2002 verkocht aan de gemeente Leek. Nu is de boerderij afgebroken en is er een afrit gerealiseerd van de A7 richting Leek en Pasop. Het industrieterrein is aangelegd en bijna volgebouwd. Laten we er een traan om?
Het ganzenbeheer wordt in de komende jaren op een nieuwe leest geschoeid. Dat is de uitkomst van het ganzenakkoord dat begin december werd gesloten tussen de provincies (IPO) en zeven landbouw- en natuurorganisaties verenigd in de G7. Het akkoord moet een oplossing bieden voor de jaarlijks toenemende schade door overzomerende ganzen en daarnaast de kosten van het ganzenbeheer binnen de perken houden.
M
ocht het akkoord tot uitvoering komen (daarover besluit het kabinet) dan komt er een eind aan de foerageergebieden. In plaats daarvan kiest de provincie beschermingsgebieden op basis van de schadehistorie of de aantallen ganzen die er zijn waargenomen. Verstoring van de vogels is in deze gebieden gedurende de winterperiode (van 1 november tot 1 april) niet toegestaan. Buiten deze gebieden mag alleen op de vogels worden geschoten ter ondersteuning van verjagingsinspanningen. De partijen achter het akkoord zijn het ook eens over een aanpak die een einde moet maken aan de jaarlijks terugkerende problemen met overzomerende ganzen. Zij willen het aantal standganzen in vijf jaar tijd zodanig terugbrengen dat de schade stabiliseert op het niveau van 2005 (grauwe gans) en 2011(brandgans). Exoten (nijlgans, canadese gans) en de zogeheten soepganzen moeten in deze periode helemaal verdwijnen. Hoe deze doelstellingen moeten worden waargemaakt, wordt per regio bepaald. Vanaf begin 2013 worden in elke regio Ganzenafstemkaders (GAK´s) gevormd waarin de landbouw- en natuurorganisaties en de provincie samen besluiten nemen over de uitvoering van
Boer & natuur
Boer & natuur
Oud Nieuws
nummer 15, januari 2013
de ganzenbestrijding. Deze worden in een gebiedsplan neergelegd. Ook de schadeafhandeling komt er volgens het akkoord heel anders uit te zien. In de bescherminggebieden bedraagt de uitkering 130% van de getaxeerde schade (dit is inclusief uitvoeringskosten), daarbuiten 105%. De schade wordt niet individueel uitgekeerd maar via collectieven van grondgebruikers. Bij de schaderegeling zit wel een addertje onder het gras. Het maximale bedrag dat de provincies aan schade willen uitkeren, 12,5 miljoen euro, is lang niet toereikend voor de begrote schade. De onderhandingspartijen rekenen er op dat het tekort wordt meegefinancierd door Europa (door cofinanciering met POP3-gelden). Maar over de besteding van dit geld, uit de tweede pijler van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), moet in Brussel nog een besluit vallen. Jan van Miltenburg, coördinator ganzenbeheer van Boer & Natuur ZWK, is blij met het gesloten akkoord maar heeft ook twijfels. Gaat het bijvoorbeeld, binnen de ruimte van de afspraken, lukken om de standganzen en exoten in vijf jaar naar de gewenste aantallen terug te brengen? En bieden de beschermingsgebieden straks voldoende foerageermogelijkheden voor de winterganzen? Miltenburg: ´In de natuurgebieden is veel voormalig grasland verruigd, dat betekent dat de druk op de cultuurgronden gaat toenemen. Hoeveel winterganzen komen na 1 januari op kwetsbare gebieden foerageren, niemand die het weet.´ Binnenkort zullen de acht anv´s in het Noorden die ganzenbeheer in hun portefeuille hebben, hun leden bijeenroepen om het akkoord toe te lichten en onder elkaar de mogelijke gevolgen met elkaar te bespreken.
5
nummer 15, januari 2013
Geert van der Velde over oud Tolbert: ´
Er was veel armoede, maar je hielp mekaar´
H
ij woont in een wit geschilderd arbeidershuisje aan het Hoogstraatje, pal naast de kerk. Opa van der Velde, zoals de meeste Tolberters hem kennen, is eenennegentig. Een leeftijd die hem niet is aan te zien, of het zou de licht gebogen houding moeten zijn, of de stok die hem zekerheid biedt bij het lopen. Blauwe ogen onder een kuif grijs haar, een rustige en vriendelijke blik. Een lichte misvorming van de schedel bij het voorhoofd is goed voor een eerste anekdote. Die bewijst ook dat zijn hoge leeftijd hem niet is komen aanwaaien. Hij was veertien, net van school, zijn eerste kennismaking met het daglonersbestaan. ´Mien broers zeiden, doe loopt hier maor bij huus um, doe konst ook wel een cent verdienen.´ Twee dagen werkte hij in het graan om schoven op te binden en toen stortte hij in. Na dagen van martelende hoofdpijn volgde een spoedoperatie in het Academisch Ziekenhuis in Groningen. De dienstdoende professor verwijderde een flinke ontsteking onder het schedeldak en haalde hem voor de dood weg. ´De zusters hebben tien dagen bij mijn bed gewaakt en toen kwam ik weer bij.´ Sindsdien had hij het voorrecht bij huis te mogen blijven, de dieren verzorgen. ´Doe bist Moekes jonkje´, schamperden zijn broers. Het was geen vetpot aan de Leuringslaan in Tolbert waar het gezin Van der Velde woonde. Een keuterboerderijtje aan een zandpad met een klein stukje land, drie koeien, wat varkens en kippen zorgden voor de eerste levensbehoeften. Pa en vier broers brachten het bescheiden gezinsinkomen binnen, dat werd verdiend met seizoenarbeid in de landbouw
6
of in de strofabriek van Oostwold. Bij de winterdag, als er geen werk was, was het behelpen. Dan stond mollenvangen op het programma, niet altijd gebezigd volgens de voorschriften van de wet, waardoor de politie wel eens op het erf verscheen. Geert mocht de velletjes prepareren: ´Ik moest ze opspiekeren, zo strak mogelijk, om te drogen bij het vuur onder de schouw, soms wel vijftig per dag. Als ze dan droog waren werden ze naar Groningen gebracht.´ Hij kon goed meekomen op school en had graag doorgeleerd. De ´ulo op Leek´ trok, maar dat was, net zo min als voor de anderen, weggelegd voor de benjamin van het gezin. Er moest brood op de plank. De schrale jaren dertig van voor de oorlog staan Geert van der Velde nog helder voor de geest. Maar omzien in wrok doet hij allerminst. Men had het niet breed maar echt honger werd er in Tolbert niet geleden, herinnert hij zich. ´Er was veel armoede maar als een gezin het niet redde, hielp je mekaar. Bij de winterdag waren er altijd wel aardappelen. Dan werd gezegd: je moet daar even een zak aardappelen heenbrengen want die zitten zonder.´ Zijn eerste vast werk, als boerenarbeider op de boerderij Sintmaheerd, leverde hem één gulden per dag op, zeven gulden in de week. ´Als ik op zondag niet kwam was het een gulden minder.´ Ondanks die matige beloning bewaart hij goeie herinneringen aan zijn eerste werkgever, immers de boeren in de streek hadden misschien wel bezit maar veel geld hadden ze ook niet voor handen. Na de oorlog trouwde hij en kreeg hij zelf kinderen, twee dochters en twee zoons. Ruilverkaveling en ontginning van de oude veenafgravingen brachten werk naar de streek. Hij kreeg een baan bij de Grontmij bij de landinrichting van de Grootegasterpolder. Daarna stapte hij over naar het waterschap waar hij met zestig jaar met pensioen ging. De schooljongen die thuis aan de Leuringslaan de dieren verzorgde, is al die tijd nooit uit zijn hart verdwenen. Dieren zijn nog altijd zijn lust en zijn leven. We lopen naar achter, naar de schuur. Een opgetogen getok komt ons tegemoet wanneer hij de schuurdeur opendoet. Met het verzorgen van zijn kippen brengt hij nog dagelijks menig uur zoet, vertelt hij. Niet meer voor de broodnodige eieren, tegenwoordig is het hem om de prijzen te doen. De volle prijzenkast in de woonkamer getuigt er van. Van der Velde, glimlachend: ´Ik mag hier graag weez´n, het houdt me gezond. Als ik het zeggen mag word ik honderd.´
Landschapsonderhoud door de leden? Mensen die tijd over hebben en graag wat willen bijklussen met buitenwerk kunnen binnenkort aan de slag. Boer & Natuur ZWK wil het voor zijn leden namelijk mogelijk maken om op een gemakkelijke manier en tegen betaling mee te werken bij het beheer van houtsingels en landschapselementen. Zij kunnen zich daarvoor aansluiten bij een nog op te richten arbeidspool voor landschapsonderhoud. Om mee te kunnen doen moet men beschikken over een zaagmachine en een certificaat om hier mee te mogen werken. Om ervaring op te doen met deze manier van werken wil Boer & Natuur binnenkort starten met een pilotproject. Zodra een klus voor handen is, worden deelnemers in de arbeidspool gevraagd of zij deze willen uitvoeren tegen een van te voren afgesproken vergoeding. Het werk wordt begeleid door een deskundige die werkt onder verantwoordelijkheid van Boer & Natuur. Ook voor de eindkwaliteit van het werk is de vereniging verantwoordelijk. Boer & Natuur is op zoek naar leden die voldoen aan bovenstaande eisen en zich bij de arbeidspool willen aansluiten. Voor meer informatie en aanmelding kunt u contact opnemen met Pauk Tameling, tel. 0594 513 876 of per mail
[email protected]
Een hoopvol signaal voor de weidevogels Te midden van alle kommer en kwel over de achteruitgang van de weidevogelstand vinden we in de media soms ook nog een hoopvol bericht over onze bedreigde weidevogels. Het agrarisch blad Boerderij Vandaag wijdde onlangs een artikel aan de resultaten die met weidevogelbeheer werden behaald in de Verenigde Binnenpolder bij Spaarnwoude, onder de rook van Amsterdam. In de 400 hectare grote polder slaagde driekwart van de 65 getelde gruttoparen er in jongen groot te brengen. Ruim boven de 60% die nodig is voor instandhouding van de populatie. Als ingrediënten voor het succes noemt het blad: ruige mest, een hoog waterpeil, laat en goed gepland maaien, en intensief overleg tussen boeren, vrijwilligers en de weidevogelcoördinator. Dat intensieve beheer konden de twee bedrijven in het gebied (een melkveebedrijf en een vleesveebedrijf) opbrengen dankzij een bijzondere financiering via het recreatieschap, die aanzienlijk royaler was dan de gangbare vergoedingen via het Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL). De goede resultaten hadden overigens niet behaald kunnen worden zonder effectieve bestrijding van predatie, laat het blad een ingewijde verklaren. In de afgelopen jaren werden in en rond de polder ´tientallen zo niet honderd´ vossen afgeschoten.
Lezing over honingbijen en de bijenteelt door Jan Enne Dees De bijenteelt hoort bij de traditie van het boerenbestaan in het Westerkwartier. Met name op de zanderige delen, waar ook wel heide groeide was honing een gewilde aanvulling op het karige dagelijks menu, en op menig boerenerf stonden vroeger dan ook een of meerdere korven of kasten. Tegenwoordig is imkeren in de eerste plaats een vrijetijdsbesteding van een slinkende groep liefhebbers met een onuitroeibare fascinatie voor het bijzondere leven dat zich in de bijenkast afspeelt. Zo iemand is Jan Enne Dees. De oud-docent plantenziekten aan de voormalige hogere landbouwschool Van Hall in Groningen houdt al dertig jaar bijen. Tegenwoordig is hij bijna dagelijks te vinden bij de bijenstal van de Imkervereniging Zuidlaren, met negentig leden (samen zo´n 400 volken) de grootste imkervereniging van Noord-Nederland. In zijn weinige tijd doorkruist hij de regio om lezingen en cursussen te geven over het leven van de honingbij en de bijenteelt. Op 24 januari kunnen leden van Boer & Natuur ZWK van hem leren hoe zij het bijen op hun land en erf naar de zin kunnen maken. Daarbij komt het vooral aan op de aanplant van ´drachtplanten´, plantensoorten die nectar of stuifmeel leveren. Wist u bijvoorbeeld dat vier flinke bloeiende linden een bijenvolk al handenvol werk kunnen bezorgen? Behalve linden zien imkers ook graag wilgen (vooral vanwege het stuifmeel) en kastanjes in bloei. Onder de struiken zijn kornoelje, sneeuwbes, acacia en vuilboom echte nectarproducenten. De betekenis van de honingbij voor de natuur wordt in kringen van natuurbeschermers nog wel eens ter discussie gesteld. Maar waar bijen vliegen, zullen ook andere insecten zich laten zien. En die trekken weer vogels en andere dieren aan. Dus kunnen we aannemen dat een bijvriendelijke omgeving tegelijk ook een plek is waar de natuur tot leven kan komen.
Boer & natuur
Boer & natuur
Geert van der Velde is geboren en getogen in het Westerkwartier. Een krasse negentiger met een heldere geest en met een levendige herinnering van het leven in soberder tijden.
Van het bestuur
nummer 15, januari 2013
De lezing van Jan Enne Dees is op donderdag 24 januari in dorpshuis De Vrijborg, Nieuweweg 80 in Nuis. Aanvang 20.00 uur. Voorafgaand aan de lezing houdt Alex Datema een nieuwjaarstoespraak.
7
Bestuursleden gezocht
Twee bestuursleden Van de bestuursleden wordt gevraagd dat zij met kennis van zaken, inzet, gedrevenheid en een warm gevoel voor het Zuidelijk Westerkwartier, en in goede samenwerking met het zittende bestuur, de missie van Boer & Natuur helpen uitvoeren.
En dan is het alweer 2013…
Bestuursvergaderingen vinden eenmaal per maand plaats, beleidsvergaderingen eenmaal in de zes weken.
V
Wij bieden een uitdagende functie met veel afwisseling met een nadruk op belangenbehartiging en overheidsbeleid. Uw inzet word beloond met een vacatievergoeding . Het bestuur streeft er naar zo veel mogelijk een afspiegeling te vormen van zijn werkgebied. Daarom worden ook burgers en buitenlui van harte uitgenodigd te reageren. Meer informatie en een uitgebreide vacaturetekst kunt u opvragen bij Jan van Miltenburg, secretaris, tel. 0594 513 351 ,
[email protected].
Boer & Natuur ZWK Boer & Natuur Zuidelijk Westerkwartier is een vereniging van boeren en burgers die zich inzetten voor het behoud van het mooie, karakteristieke landschap van het Zuidelijk Westerkwartier. Dit houdt in dat er naast boerenaktiviteiten ruimte blijft voor natuur en natuurontwikkeling maar ook omgekeerd. Hierbij wordt samengewerkt met de bewoners en gebruikers van het gebied die zo meehelpen aan een groene en boeiende leefomgeving.
Colofon Redactie Nieuwsbrief: Paul Tameling en Bert Hidding Druk : Drukdrukdrukker Contactadres bestuur: Fokke Dijkstra Noorderweg 18, Tolbert ( 06-12122166 www.boerennatuurzwk.nl
orig jaar rond deze tijd schreef ik in de nieuwsbrief dat er in 2012 belangrijke beslissingen genomen zouden worden over de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) , en dat dit ook grote gevolgen zou kunnen hebben voor het agrarisch natuurbeheer zoals we dat nu kennen. Maar nu is het al weer 2013 en kan ik u opnieuw mededelen dat we verwachten dat er in 2013 belangrijke besluiten genomen gaan worden over het GLB en dat die grote gevolgen kunnen hebben voor het agrarisch natuurbeheer. Waarschijnlijk zullen die besluiten pas in de loop van 2013 genomen worden en zullen we de gevolgen pas gaan voelen in 2015 of 2016. Weten we nu dan niets meer dan in januari 2012? We weten nu in ieder geval wel hoe het ministerie van Economische Zaken het agrarisch natuurbeheer wil vormgeven, maar dit zijn nog slechts beleidsschetsen die nog verder ingevuld moeten worden. Men wil absoluut naar een systeem met minder administratieve lasten (deze bedragen nu wel 40% van het budget) en naar een systeem dat meer gericht is op de praktijk. Kernwoorden van het nieuwe beleid zijn boerencollectieven, gebiedsgericht en gebiedsofferte. Concreet zou dat voor onze vereniging kunnen betekenen dat we een collectief van boeren gaan vormen, dat voor ons werkgebied offertes indient voor al het agrarisch natuur beheer dat er nu ook al plaatsvindt. Offertes voor het weidevogelbeheer, houtsingelonderhoud, de ganzenopvang en voor het landschapsonderhoud in zijn algemeenheid. Het collectief sluit dan een contract met de overheid en de deelnemende boeren sluiten een contract met het collectief. U kunt wel begrijpen dat deze manier van werken grote gevolgen zal hebben voor onze vereniging. Daar zullen we ons op moeten voorbereiden en wij denken dat we dat beter samen met anderen kunnen doen dan alleen. Vandaar dat we ons hard maken voor de oprichting van de Gebiedscoöperatie Westerkwartier. We denken dat we daarmee voldoende slagkracht en draagkracht kunnen ontwikkelen om de uitdagingen van de komende jaren aan te gaan.
Boer & natuur
Door statutair aftreden zijn in het bestuur van Boer & Natuur ZWK twee vacatures ontstaan. Het bestuur zoekt derhalve:
Alex Datema
8
