2014
TBC-JAARCIJFERS GGD ROTTERDAM-RIJNMOND
-
Medewerkers team tuberculosebestrijding per 1 januari 2014 Teammanager: • Veerle Wieërs Senior managementassistente: • Monica Straal Tuberculose-artsen: • Janine van den Brink (in opleiding) • Alexandra Gavric (in opleiding) • Rob van Hest • Margreet Kamphorst-Roemer • Nathalie Stadhouders Sociaal-verpleegkundigen tuberculosebestrijding: • Fabian Burke • Mirjam Feijnenbuik • Sanne Koster • Giovanni Morbano • Astrid de Vries Teamleider doktersassistentes: • Selma Nieukoop Doktersassistentes: • Shamim Bhatti • Corien van der Plicht-van Buuren • Judith Frieser • Stephanie Gerrets • Nicole Göddertz • Liesbeth Huizer-van der Riet • Elsa Monteiro • Sharmila Gierdhariesingh-Ramkisoen Panday • Sandra Soekandar • Samira Timgrad Medisch-administratieve medewerkers: • Debby Gerrets Medewerker mobiele röntgen unit: • Rinus van Pelt
2
1. Tuberculosepatiënten 1.1. Absolute aantallen en incidentie Onder de inwoners uit het werkgebied van de GGD Rotterdam-Rijnmond is bij 89 patiënten tuberculose (tbc) vastgesteld. Daarnaast heeft de GGD tbc gevonden bij 10 passanten (1 persoon die illegaal in Nederland verbleef, 2 personen die in een detentie (DC) of uitzetcentrum (UZC) voor illegale personen verbleven, 3 personen zonder vaste woon- of verblijfplaats, 2 buitenlandse zeemannen en 2 personen op vakantie in Nederland). Tabel 1.1 Absolute aantallen tuberculosepatiënten GGD Rotterdam-Rijnmond per gemeente van 2010 tot 2014 Gemeenten
Albrandswaard Barendrecht Bernisse Brielle Capelle aan den IJssel Goeree-Overflakkee Hellevoetsluis Krimpen aan den IJssel Lansingerland Maassluis Ridderkerk Schiedam Spijkenisse Vlaardingen Westvoorne Subtotaal regiogemeenten GGD Rotterdam-Rijnmond Rotterdam Totaal GGD RotterdamRijnmond
Inwoneraantal per 1 januari 2014
2010
2011
2012
2013
2014
25.069 47.377 12.368 16.312 66.178 48.245 38.953 28.825 57.122 32.080 45.253 76.450 72.561 70.981 13.964 651.738
1 2 3 3 1 1 2 2 1 9 5 7 37
3 1 7 1 2 1 3 1 4 6 4 7 40
2 2 1 2 1 9 1 3 21
1 12 2 2 1 2 2 11 5 4 1 43
1 3 2 2 1 1 1 2 3 4 1 21
618.357 1.270.095
110 147
89 129
98 119
81 124
68 89
6
6
5
5
10
153
135
124
129
99
Buitenlandse zeelieden, passanten en personen in asiel of uitzetcentrum, niet afkomstig uit de regio Totaal
3
De tuberculose-incidentie wordt gewoonlijk uitgedrukt in het aantal patiënten per 100.000 inwoners. Deze bedroeg in 2014 voor het gehele gebied 7,8 per 100.000. In onderstaande grafiek wordt de incidentie voor de gemeente Rotterdam (11.0 in 2014) en voor de regio Rijnmond (3,2 in 2014) weergegeven voor de jaren 1993 tot en met 2014.
Tuberculose-incidentie GGD Rotterdam-Rijnmond 30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Gemeente Rotterdam
Regiogemeenten GGD RR
4
Kenmerken tuberculosepatiënten Tabel 1.2.1 Demografische, ziekte en sociale kenmerken van tuberculosepatiënten
Totaal aantal patiënten* Man 0-14 jaar 15-64 jaar ≥ 65 jaar Geboren in het buitenland Eerder tuberculose HIV-coïnfectie Drugsverslaafden en/of dakloos Alcoholverslaafden Werkers met risicogroepen (o.a. gezondheidswerkers) Illegaal
2012 124 68 2 105 17 90 6 3 4 3 0 3
55 2 85 14 73 4,8 2,4 3,2 2,4 0
2013 129 88 1 108 20 89 6 1 4 2 0
2,4
3
%
68 0,8 84 16 69 4,7 0,8 3,1 1,6 0
2014 99 62 4 77 18 76 7 4 2 5 1
63 4 78 18 77 7,1 4,0 2,0 5,1 1,0
2,3
7
7,1
%
* Inclusief de tbc-patiënten die in Rotterdam zijn vastgesteld, inclusief buitenlandse zeelieden, passanten en personen die in Rotterdamse uitzetcentra of in detentie verbleven. Gedwongen opname • Geen
Tuberculosepatienten naar leeftijd en geboorteland 25
20
Aantal
15
10
5
0 0-4 jr
5-14 jr
15-24 jr
25-34 jr
35-44 jr
Buitenland
45-54 jr
Nederland
5
55-64 jr
65-74 jr
75+ jr
%
Tabel 1.2.2 Lokalisatie en besmettelijkheid 2010 91
2011 77
2012 66
2013 70
2014 60
- waarvan ZN-positief (open tbc)
41
44
33
30
22
Extrapulmonale tuberculose (ETB)
62
58
48
59
39
Totaal
153
135
124
129
99
Longtuberculose (PTB of PTB+ETB)
Aantallen tuberculosepatienten regio Rotterdam-Rijnmond 250
200
150
100
50
0 1983
1985
1987
RR
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
RR (gecorrigeerd voor buitenlandse zeemannen en UZC)
6
2005
2007
2009
2011
ZN-positieve PTB
2013
1.2.
Bacteriën
Tabel 1.3 Kweek- en DNA-fingerprint resultaten 2010
2011
2012
2013
2014
Totaal aantal patiënten
153
135
124
129
99
Kweekpositief
114
95
78
94
66
(%)
(75)
(70)
(63)
(73)
(67)
M. tuberculosis of M. africanum*
111
94
75
92
66
3
1
2
2
-
111
94
1 75
92
66
8
5
5
1
2
Rifampicine (R)
-
1
1
-
-
Multidrug (HR) resistentie
1
2
-
1
2
Totaal H en R resistentie
9
8
6
2
4
(8,1) 108**
(8,5) 92***
(8,0) 74***
(2,2) 90****
(6,1) 66
52
44
43
53
37
(48)
(48)
(58)
(59)
(56)
56
48
31
37
29
(52)
(52)
(42)
(41)
(44)
M. bovis (of M. bovis BCG) Onbekend Resistentie M. tuberculosis Isoniazide (H)
(%) RFLP of VNTR typering van M. tuberculosis Clusterende fingerprint (%) Unieke fingerprint (%)
* Voor de praktijk is het onderscheid tussen M. tuberculosis en M. africanum niet relevant. In 2013 hadden drie tbc-patiënten een M. africanum tuberculose. ** Een positieve kweek is ingestuurd naar RIVM, maar kon daar niet worden overgekweekt. In 2010 hadden twee patiënten een M. africanum tuberculose. In 2011 had één patiënt een M. africanum tuberculose. *** Van één elders of in het buitenland verrichte kweek is de fingerprint onbekend **** Van één elders of in het buitenland verrichte kweek is de fingerprint onbekend. Bij één patiënt bestaat discrepantie tussen tuberculose of non-tuberculeuze mycobacteriose.
7
1.3.
Behandelresultaten tbc-patiënten
Tabel 1.4. Analyse behandelingresultaten cohort 2011-2013 Behandeling gestart in Aantal patiënten* Voltooid Beëindigd i.v.m. bijwerkingen Onttrokken aan de behandeling Overleden aan tbc Overleden niet aan tbc Behandeling elders voortgezet Nog onder behandeling Geen behandeling gestart Onbekend
2011* 129 115 1 4 2 5 1 0 1 0
%
2012
89,1 0,8 3,1 1,5 3,7 0,8 0 0,8 0
119 104 0 9 0 2 4 0 0 0
%
2013
%
87,4 0 7,6 0 1,7 3,4 0 0 0
124 110 0 7 1 4 2 0 0 0
88,7 0 5,6 1,6 3,2 0,8 0 0 0
* Exclusief de tbc-patiënten die in Rotterdam zijn vastgesteld, inclusief buitenlandse zeelieden, personen die in de Rotterdamse uitzetcentra verbleven en overige passanten.
8
2. Opsporing 2.1.
Tuberculose
Tabel 2.1.1 Opbrengst actieve opsporing in 2014 TBC
Kweek positief
PTB*
PTB, ZNpositief
Bron- en contactonderzoek Screening risicogroepen 1e screening immigranten 2.434 immigranten 1e screening
3
2
1
1
3
2
3
0
Vervolgscreening immigranten Screening asielzoekers Gedetineerden 2.136 thoraxfoto's
0 0 4
4
4
0
Drugsverslaafden, dak- en thuislozen 272 thoraxfoto's
0
-
-
-
Zeelieden 2.034 thoraxfoto's
0
-
-
-
1
0
0
0
Screening contactgroepen Gezondheidszorgmedewerkers Overige medewerkers Reizigers Röntgencontrole na tbc-infectie Onderzoek vooraf aan BCG-vaccinatie
0 0 0 0 0
-
-
-
Totaal
11
8
8
1
Anders (pre TNF-α blokkerende medicatie, transplantatie)
Een aantal gevallen van tuberculose bij personen die behoort tot risicogroepen wordt naar aanleiding van klachten (passieve opsporing) vastgesteld. Zie tabel 1.2.1 voor de totale aantallen. * Inclusief pulmonaal en extrapulmonaal
9
Tabel 2.1.2 Tuberculosepatiënten naar manier van opsporing 2010 - 2014
Manier van opsporing
2010
2011
2012
2013
2014
Actief (screening, contactonderzoek)
19
16
16
14
11
Passief (naar aanleiding van klachten)
134
119
108
115
88
Totaal
153
135
124
129
99
Diagnosticerende instelling
2010
2011
2012
2013
2014
GGD Rotterdam-Rijnmond
12
15
15
5
9
Andere GGD-en in Nederland
1
3
-
1
-
Erasmus MC (incl. Sophia kinderziekenhuis)
46
21
30
25
29
Sint Franciscus Gasthuis
23
16
22
22
19
Maasstad Ziekenhuis
17
25
13
17
8
Havenziekenhuis
7
12
10
10
10
Ikazia ziekenhuis
12
9
7
14
4
IJsselland ziekenhuis
7
9
7
12
7
Vlietland ziekenhuizen
17
8
10
11
3
Ruwaard van Putten ziekenhuis
4
6
5
1
2
Van Weel-Bethesda Ziekenhuis (Dirksland)
1
1
-
2
3
Andere ziekenhuizen in Nederland
5
5
4
4
3
Buiten Nederland
1
5
1
5
2
Subtotaal ziekenhuizen
130
117
109
123
90
Diagnose door ziekenhuis na verwijzing GGD
(7)
(1)
(3)
(7)
(4)
Totaal
153
135
124
129
99
GGD
Ziekenhuizen
Het subtotaal ziekenhuizen is inclusief de verwijzingen van de GGD.
10
2.2.
Latente tuberculose-infectie (LTBI)
Tabel 2.2 Opsporing van tuberculose-infecties per interventie in 2010 - 2014 en vervolgacties
Reden onderzoek
2010
2011
2012
2013
2014
Bron- en contactonderzoek
137
122
125
109
65
Immuunsuppressie
6
8
9
11
14
Overig (incl. Mx voorafgaand aan BCG / reis / aanstellingsonderzoek etc.) Screening na mogelijke blootstelling
16
24
18
19
14
4
-
-
-
3
Totaal
163
154
152
139
96
Behandeling met HR, H of R
134
129
125
118
83
Halfjaarlijkse röntgencontrole
29
23
27
14
13
-
2
-
7
-
Anders (niet meer verschenen; preventieve behandeling uitgesteld)
Sinds 2008 worden alleen de tuberculose-infecties gemeld van patiënten in de regio van GGD RotterdamRijnmond en niet meer de infecties die door de afdeling zijn vastgesteld bij personen woonachtig in andere GGD-regio’s (meestal circa 10 per jaar). • • •
Van de 96 personen met een LTBI, woonden er 74 (77%) in de gemeente Rotterdam, 20 (21%) in de regiogemeenten van de GGD Rotterdam-Rijnmond en 2 personen buiten de regio. In 2014 werden 83 van de tuberculose-infecties (86%) medicamenteus behandeld (47 met 3HR, 15 met 4HR, 12 met 4R, 5 met 6H, 2 met 9H en 2 anders). Van het cohort 2013 startte 118 personen een preventieve behandeling. Hiervan voltooide 92 (78%) de preventieve behandeling, beëindigde 25 personen (21%) de behandeling voortijdig (14 personen vanwege bijwerkingen) en heeft 1 persoon de behandeling elders voortgezet.
11
3. Cliëntcontacten Tabel 3.1 Aantal bezoeken aan het team tuberculosebestrijding per GGD verzorgingsgebied van 2010 tot 2014 GGD GGD Rotterdam-Rijnmond Buiten de regio Subtotaal Medicatieverstrekking (DOT) Totaal
2010
2011
2012
2013
2014
15.548
14.299
14.199
10.464
11.066
2.753
2.693
3.176
2.056
1.678
18.301
16.992
17.375
12.520
12.844
1.908
1,487
1.651
1.249
878
20.209
18.479
19.026
13.769
13.722
Tabel 3.2 Aantal bezoeken in 2014 aan het team tuberculosebestrijding per aanvraagcode en per GGD verzorgingsgebied
Aanvraagcode en omschrijving
GGD Rotterdam-Rijnmond
010 Keuring zeelieden 011 Keuring of periodiek onderzoek gezondheidszorg 012 Keuring vreemdelingenpolitie 013 Keuring asielzoekers
Buiten de regio
Totaal
1.142
898
2.040
107
17
124
2.719
213
2.932
-
-
-
014 Keuring drugsverslaafden, dak- en thuislozen 015 Keuring of periodiek onderzoek van werker met risicogroep 016 Keuring penitentiaire instelling*
88
1
89
216
103
319
11
2
13
017 Keuring overig
276
74
350
-
-
-
280
1
281
1.829
187
2.016
147
32
179
2.487
8
2.495
050 Verwijzing wegens klachten
176
7
183
060 Tbc-patiënt onder behandeling intern
453
7
460
061 Tbc-patiënt onder behandeling extern
379
-
379
062 Profylaxepatiënt
216
34
250
063 Profylaxepatiënt extern
3
3
6
065 Primaire INH-profylaxe
7
4
11
018 Keuring emigratie Australië 020 Screening drugsverslaafden, dak en thuislozen# 030 Bron- en contactonderzoek 040 Preventie buitenland 041 Preventie kind
12
070 Controle oud-patiënt
5
-
5
071 Controle anderszins
80
10
90
072 Controle wegens tbc-infectie (2 jaar)
70
12
82
2
-
2
473
65
538
878
-
878
12.044
1.678
13.722
073 Controle BW’ers vanwege tbc-infectie (2 jaar) 080 Nader onderzoek 090 Medicatieverstrekking (DOT, weekdoosjes) Totaal
* De bezoeken vanwege screening in de gevangenissen zijn gedeeltelijk opgenomen. # Inclusief screening MRU drugsverslaafden en dak- en thuislozen.
13
4. Verrichtingen 4.1.
Röntgenfoto’s
Tabel 4.1.1 Aantal röntgenfoto’s per GGD verzorgingsgebied van 2010 tot 2014
GGD
2010
2011
2012
2013
2014
GGD Rotterdam-Rijnmond
7.326
7.033
5.645
5.321
5.248
Buiten de regio
1.682
1.664
1.383
1.548
1.251
Subtotaal
9.008
8,697
7.028
6.869
6.499
Screeningen Dienst Justitiële Inrichtingen Totaal
4.279
4.093
3.799
2.502
2.136
13.287
12.790
10.827
9.371
8.635
Tabel 4.1.2 Aantal röntgenfoto’s in 2014 per aanvraagcode en per GGD verzorgingsgebied (incl. screening asielzoekers in de asielzoekerscentra, drugsverslaafden en dak- en thuislozen). Aanvraagcode en omschrijving
GGD Rotterdam-Rijnmond
Totaal
1.137
Buiten de regio 897
16
1
17
2.532
204
2.736
-
-
-
87
1
88
9
1
10
2.136
-
2.136
99
41
140
279
-
279
238
21
259
040 Preventie buitenland
-
-
-
041 Preventie kind
-
-
-
267
13
280
58
2
60
1
-
1
010 Keuring zeelieden 011 Keuring of periodiek onderzoek gezondheidszorg 012 Keuring vreemdelingenpolitie 013 Keuring asielzoekers (vervolgscreening) 014 Keuring drugsverslaafden, dak- en thuislozen 015 Keuring of periodiek onderzoek van werker met risicogroep 016 Keuring penitentiaire instelling* 017 Keuring overig 020 Screening drugsverslaafden, dak- en thuislozen 030 Bron- en contactonderzoek
050 Verwijzing wegens klachten 060 Tbc-patiënt onder behandeling intern 061 Tbc-patiënt onder behandeling extern 14
2.034
062 Profylaxepatiënt
80
13
93
063 Profylaxepatiënt extern
-
1
1
065 Primaire INH-profylaxe
-
-
-
070 Controle oud patiënt
3
-
3
071 Controle anderszins
62
4
66
072 Controle wegens tbcinfectie (2 jaar) 073 Controle BW’ers vanwege tbc-infectie (2 jaar) 080 Nader onderzoek
66
11
77
2
-
2
312
41
353
7.384
1.251
8.635
Totaal
* Net als voorgaande jaren, exclusief de thoraxfoto’s, gemaakt met de mobile röntgen unit in penitentiaire en detentie instellingen buiten de regio Rotterdam-Rijnmond
15
Tabel 4.1.3 Aantal röntgenfoto’s in penitentiaire instelling van 2010 tot 2014
GGD
2010
2011
2012
2013
2014
PI Noordsingel
612
313
221
Gesloten
Gesloten
PI De Schie
647
335
400
328
251
PI Hoogvliet
793
485
420
339
336
PI Krimpen a/d IJssel
1.073
756
559
373
353
Uitzet en detentiecentrum Zestienhoven Totaal
1.154
2.204
2.199
1.462
1.196
4.279
4.093
3.799
2.502
2.136
16
4.2.
Tuberculinehuidtesten (Mantouxtesten)
Tabel 4.2.1 Aantal tuberculinehuidtesten 2010 - 2014
GGD
2010
2011
2012
2013
2014
GGD Rotterdam-Rijnmond
3.055
2.678
3.218
1.632
1.655
530
487
874
256
169
3.585
3.165
4.092
1.888
1.824
Buiten de regio Totaal
Tabel 4.2.2 Aantal tuberculinehuidtesten per aanvraagcode in 2014
Aanvraagcode en omschrijving 010 Keuring zeelieden 011 Keuring of periodiek onderzoek gezondheidszorg 012 Keuring vreemdelingenpolitie 013 Keuring asielzoekers 015 Keuring of periodiek onderzoek van werker met risicogroep 017 Keuring overig 030 Bron- en contactonderzoek 040 Preventie buitenland 041 Preventie kind 050 Verwijzing wegens klachten 065 Primaire INH-profylaxe 071 Controle anderszins 080 Nader onderzoek Totaal
17
GGD RotterdamRijnmond
Buiten de regio
Totaal
41
1 6
1 47
31 101
2 49
33 150
80 812 43 533 5 1 3 5 1.655
16 84 9 2 169
96 896 52 533 5 3 3 5 1.824
4.3.
Interferon-gamma release assays (IGRA-testen) ®
Tabel 4.3 Aantal Quantiferon testen 2011- 2014 GGD GGD RotterdamRijnmond Buiten de regio Totaal
2011
2012
2013
2014
304
370
257
210
48
70
38
34
352
440
295
244
Vanaf 1 mei 2007 wordt de Quantiferontest® toegepast als aanvullende diagnostiek bij een ® positieve tuberculinehuidtest in bepaalde omstandigheden. De Quantiferontest is een bloedtest waarbij de productie van interferon-gamma wordt gemeten. De test heeft vooral toegevoegde waarde bij BCG-gevaccineerde personen.
18
4.4.
BCG-vaccinatie
Tabel 4.4.1 Aantal BCG-vaccinaties per GGD verzorgingsgebied van 2010 tot 2014
GGD
2010
2011
2012
2013
2014
GGD Rotterdam-Rijnmond
2.158
1.761
1.855
1.384
1.825
36
26
12
8
14
2.194
1.787
1.867
1.392
1.839
Buiten de regio Totaal
Tabel 4.4.2 Aantal BCG-vaccinaties in 2013 per aanvraagcode en per GGD verzorgingsgebied
Aanvraagcode en omschrijving 012 Keuring vreemdelingenpolitie 013 Keuring asielzoekers 015 Keuring of periodiek onderzoek van werker met risicogroep 017 Keuring overig 030 Bron- en contactonderzoek 040 Preventie buitenland 041 Preventie kind Totaal
19
GGD RotterdamRijnmond
Buiten de regio
Totaal
12 1
1 -
13 1
3 1
-
3 1
39 1.769 1.825
6 7 14
45 1.776 1.839
