-1-
TAALCOACHING OP Z'N BRUSSELS CENTRUM BASISEDUCATIE BRUSSELLEER
-2-
INHOUDSTAFEL WAT IS TAALCOACHING OP Z'N BRUSSELS? p.3 ~ HOE IS TAALCOACHING ONTSTAAN? p.4 ~ HOE START EEN TAALCOACHING? p.6 ~ WAT DOET EEN TAALCOACH? p.8 ~ HOE EVALUEREN BINNEN TAALCOACHING? p.10 ~ WAT ZIJN DE VOORDELEN VAN TAALCOACHING? p.12 ~ CENTRUM BASISEDUCATIE BRUSSELLEER p.13 ~ WEGWIJZER p.14 ~ CONTACTGEGEVENS p.16
-3-
WAT IS TAALCOACHING OP Z'N BRUSSELS ? De term “taalcoaching” is een verzamelbegrip geworden voor alle mogelijke vormen van NT2 (Nederlands tweede taal) op of naast de opleidings- of werkvloer. Deze brochure wil duidelijk maken hoe CBE Brusselleer taalcoaching definieert en concreet gestalte geeft. Ze heeft de bedoeling potentiële partners te informeren en organisaties die met taalcoaching willen starten, inspiratie te bieden en op weg te helpen. De taalcoach van CBE Brusselleer coacht een vakinstructeur op talig vlak. In maximum één jaar ondersteuning van de taalcoach verwerft de instructeur competenties om laaggeschoolde anderstaligen in het Nederlands op te leiden.
Het is de bedoeling dat cursisten Nederlands leren door de interactie met de instructeur, ook als de taalcoach er niet meer is. De taalcoach richt zich daarom in eerste instantie op de instructeur en pas daarna op de cursisten.
-4-
HOE IS TAALCOACHING ONTSTAAN?
Het publiek van vele organisaties die in Brussel (laagdrempelige) Nederlandstalige beroepsopleidingen of werkervaring aanbieden – contracten in het kader van artikel 60 en DSP (de Brusselse variant van web+) - werd steeds meer anderstalig.
Instructeurs schakelden daarom in hun interactie met cursisten meer en meer over naar contacttalen, in Brussel voornamelijk het Frans. De organisaties richtten wel lessen Nederlands in, maar die waren nauwelijks gebaseerd op de vaktaal of op het Nederlands nodig op de werkvloer.
In samenwerking met Brusselleer organiseerde het Centrum Taal en Onderwijs CTO experimenten: In de opleiding keuken- en hotelhulp (2002, JESvzw)(1) en in een werkervaringsproject (2003, SchoolInterventieTeam)(2).
(1)
De Groof, W., Eindrapport 'Neventrajectexperiment' januari-december 2002. Leuven, Centrum voor Taal en Migratie KUL, 2003. (2 ) De Groof, W., Eindrapport 'Neventraject werkervaring' juli-december 2003. Leuven, Centrum voor Taal en Migratie KUL, 2004.
-5-
In beide experimenten dienden zich dezelfde drie euvels aan bij de instructeurs: 1. Ze vonden het moeilijk om consequent Nederlands te spreken. De contacttaal is meestal de gemakkelijkste en kortste weg voor een instructeur. 2. Ze waren niet gewend om het Nederlands op een eenvoudige manier te gebruiken. 3. Ze waren niet gewend op een interactieve manier “les te geven”.
Deze moeilijkheden werden opgelost door de lesgever Nederlands als coach van de instructeur in te zetten. De instructeur werd zelfredzaam gemaakt op het vlak van het professioneel en toegankelijk Nederlands. De 'taalcoach' was geboren.
-6-
HOE START EEN TAALCOACHING ?
STAP 1 Een Brusselse organisatie die Nederlands wil integreren in zijn opleiding, richt zich tot het Huis Van het Nederlands. De organisatie stelt een taalbeleidsplan op ondersteund door de 'adviseurs taalbeleid' van het Huis van het Nederlands.
Dit proces duurt 3 tot 6 maand. Na een omgevingsanalyse bespreken ze samen de ideale aanpak voor de organisatie. De organisatie werkt zijn taalbeleid uit. Hiermee schept het een kader voor de instructeur: Nederlands als instructietaal moet een bewuste keuze zijn. De inspanningen van een instructeur worden gedragen door de coördinatie en passen in een geheel op organisatieniveau.
Als het bij de inhoud van het taalbeleid past, wordt geopteerd voor een taalcoach.
-7-
STAP 2 De organisatie vraagt een taalcoach bij CBE Brusselleer.
Er wordt een afsprakennota opgesteld met de organisatie. Die wordt ondertekend door de 2 coördinatoren, de instructeur en de taalcoach.
-8-
WAT DOET EEN TAALCOACH ? De taalcoach coacht de instructeur met wie hij samenwerkt. Het voorbeeld en de adviezen van de taalcoach helpen de instructeur om zijn cursisten in een aangepast en eenvoudig Nederlands op te kunnen leiden.
De taalcoach observeert de communicatie tussen de instructeur en de cursisten. Dit dient als vertrekpunt voor de coaching van de instructeur op zijn taalgebruik.
De taalcoach overlegt regelmatig met de instructeur ter voorbereiding van een technische les of een activiteit. Hij biedt de instructeur talige tips en suggesties aan zodat die zijn taalgebruik kan aanpassen.
-9-
De taalcoach kan het cursusmateriaal samen met de instructeur herwerken en vereenvoudigen.
De taalcoach herhaalt en maakt een instructie of vraag van de instructeur eenvoudiger, wanneer uit de reactie van cursisten blijkt dat een gegeven uitleg, onduidelijk is. De taalcoach kan deelnemen aan evaluaties van cursisten. Hij kan de instructeur leren hoe hij het niveau Nederlands van zijn cursisten kan inschatten.
De taalcoach toont hoe de instructeur bepaalde begrippen met gebaren, afbeeldingen, concrete materialen kan visualiseren.
De taalcoach begeleidt in de tweede plaats de cursisten. Hij stimuleert hen bij het Nederlands spreken: stelt hen vragen, doet hen goeie vragen maken voor de instucteur... De taalcoach en de instructeur beoordelen hun samenwerking, tijdens en na de taalcoaching, aan de hand van een checklist.
De taalcoach evalueert de talige vorderingen en eventuele stagnatie of terugval van de cursisten tijdens de taalcoachingsperiode.
- 10 -
HOE EVALUEREN BINNEN TAALCOACHING? DOORHEEN DE HELE TAALCOACHING VINDEN VERSCHILLENDE EVALUATIES PLAATS:
1. De cursist wordt geëvalueerd. In het taalbeleidsplan wordt concreet gemaakt wat een cursist op het einde van zijn traject met het Nederlands moet kunnen doen: er worden einddoelen geformuleerd. In een schrijnwerkerij is een einddoel: begrijpen van korte mondelinge instructies: Vb.”Breng eens de boormachine”, “Zaag af op 4cm”, “Leg de panelen in de camionet”
Om te kunnen meten in welke mate de einddoelen gerealiseerd zijn, wordt een evaluatieinstrument gebruikt. In het evaluatieinstrument voor opleidingen horeca staat bijvoorbeeld bij 'Nederlands begrijpen': Cursist begrijpt het Nederlands zoals aangeleerd in de lessen of op de werkplaats met een laag spreektempo (BT2 BC073). Vb. Instructeur: “Neem een mes. Neem de wortelen en schil ze.” Cursist neemt een mes en wortelen maar schilt ze niet. Cursist begrijpt veel Nederlands, zolang het spreektempo laag is, de structuur eenvoudig en de inhoud concreet (BT3 BC074). Vb. Instructeur: “Snij de wortelen in brunoise. Stoof ze in olijfolie.” Cursist voert alles uit.
- 11 -
2. De instructeur en de taalcoach evalueren elkaar. Dit gebeurt door middel van een checklist. Ze bespreken de samenwerking en evolutie en geven de coaching vorm met concrete werkpunten.
- 12 -
WAT ZIJN DE VOORDELEN VAN TAALCOACHING? Deelnemers worden niet weggehaald van de werkvloer om Nederlands te leren. ●Deelnemers doorlopen een korter traject. ●Deelnemers leren het specifiek Nederlands van een bepaald beroep, een extra troef op de arbeidsmarkt. ●Deelnemers zijn meer gemotiveerd voor het Nederlands. ●
Intensieve investering in de vakinstructeur die op lange termijn rendeert ●Professionele ondersteuning door het Huis van het Nederlands ●Betere profilering als Nederlandstalige organisatie ●
- 13 -
CENTRUM BASISEDUCATIE BRUSSELLEER Taalcoaching is een dienst die Brusselleer biedt aan Brusselse socioprofessionele inschakelingsacties: opleidingen en werkervaringstrajecten. De samenwerking met de VGC (Vlaamse Gemeenschapscommissie) en de VDAB maakt dit voor organisaties haalbaar. Brusselleer is één van de 13 Centra voor Basiseducatie (CBE). De CBE vormen samen met de CVO (Centra voor Volwassenonderwijs) het volwassenonderwijs, erkend en gesubsidieerd door het Departement Onderwijs van de Vlaamse Overheid. CBE Brusselleer organiseert lessen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Een CBE verzorgt cursussen rekenen, maatschappijoriëntatie, computerinitiatie, Nederlands als moedertaal (lezen en schrijven), opstap Frans en Engels, alfabetisering voor anderstaligen en Nederlands voor anderstaligen. Wie een module volledig afwerkt, krijgt een erkend (deel)certificaat. De basiseducatie richt lessen Nederlands voor anderstaligen in tot Richtgraad 1 van het Europees Referentiekader. De eindtermen komen overeen met die van het lager onderwijs en de eerste graad van het secundair. Bij lessen Nederlands voor andertaligen is de score op de COVAAR-test bepalend of ze terecht kunnen in de Basiseducatie of beter naar een Centrum Volwassenonderwijs (CVO) geörienteerd worden.
- 14 -
WEGWIJZER INFO OVER DE TAALCOACHING VAN BRUSSELLEER Pype, I., De Groof, W., Nederlands WERKt. Brusselse opleidings- en werkervaringsprojecten met een taalcoach. Een stand van zaken. Brussel, Huis van het Nederlands Brussel, 2007. De Groof, W., Eindrapport “Neventraject werkervaring” juli-december 2003. Leuven, Centrum voor Taal en Migratie, Steunpunt NT2 KUL, 2003 (nvdr. het Centrum voor Taal en Migratie heet tegenwoordig Centrum voor Taal en Onderwijs cfr. www.cteno.be )
INFO OVER HET MAKEN EN UITVOEREN VAN EEN TAALBELEID www.nt2antwerpen.be/taalbeleid_voor_centra_voor_het_volwassenenonderwijs Taalgericht naar werk. Over het belang van “geïntegreerd vakonderwijs” voor beroepsgerichte opleidingen. Antwerpen . Huis van het Nederlands Antwerpen, 2007. (met DVD en CD-R) De Groof, W., Eindrapport “Einddoelenonderzoek voor Brusselse Nederlandstalige inschakelingsacties”. Leuven, Centrum voor Taal en Migratie, Steunpunt NT2 KUL, 2002.
- 15 -
INFO OVER NODO (Nederlands op de opleidingsvloer) EN NODW (Nederlands op de werkvloer)
Wijnants, L., Roppe, S., Nederlands op de werkvloer voor KMO's en grote bedrijven. Voor de anderstalige werknemer en zijn omgeving. Leuven, Centrum voor Taal en Migratie, 2004. Nederlands op de werkvloer. Prikkels waarop je een discussie kan bouwen. Unizo Jobkanaal. te downloaden op www.unizo.be
INFO OVER COMPETENTIEMANAGEMENT (de basis voor ons evaluatiesysteem) Laperre, I., Audenaert, M., Competentiemanagement met kansengroepen. Antwerpen-Apeldoorn, Garant, 2007.
INFO OVER TAALGERICHT VAKONDERWIJS Themanummer Taalgericht vakonderwijs, VONK, 38e jaargang nummer 1 oktober 2008. Themanummer Taalgericht vakonderwijs deel 2, VONK, 38e jaargang nummer 2 december 2008. Alons, L., Bosch, P., van Huijstee, M., Coachen op taal. In gesprek over taalgerichte didaktiek. Brochure bij de dvd Lesfragmenten taalgericht vakonderwijs. Enschede, Stichting Leerplanontwikkeling, 2006.
INFO OVER LESMATERIAAL NT2 BINNEN EEN BEROEPSCONTEXT www.docatlas.be
- 16 -
CONTACTGEGEVENS
CENTRUM VOOR BASISEDUCATIE BRUSSELLEER Marcqstraat 16-18 1000 Brussel tel.
02/ 223 20 45
e-mail
[email protected]
website
www.basiseducatie.be/brusselleer
contactpersoon
Anja Geerdens
[email protected]
