Taal & Spelling niveau 3

Taal & Spelling niveau 3

INHOUDSOPGAVE WORKSHOP TAAL & SPELLING III III105

WERKWOORDEN III

III120

STIJLFIGUREN

III122

BEELDSPRAAK

III124

BARBARISMEN

III125

ZINSTIJL 1: ZINNEN DIE NIET KLOPPEN

III126

ZINSTIJL 2: ONDUIDELIJKE ZINNEN

III127

ZINSTIJL 3: MEER ZINNEN IN EEN ZIN

III128

ZINSTIJL 4: MOEILIJKE EN SAAIE ZINNEN

BIJLAGE

ANTWOORDEN

Dit document is bedoeld om u kennis te laten maken met de workshop Taal & Spelling 3. Het bevat enkele paragrafen uit de syllabus die bij de workshop hoort. De pagina’s komen uit de hoofdstukken ‘Beeldspraak’ en ‘Zinstijl 1’. Op deze manier kunt u kennismaken met de opzet van de cursus. Zoals u ziet, bevat elke paragraaf een korte theoretische uitleg met voorbeelden, gevolgd door een oefening. Deze oefeningen worden tijdens de workshop gemaakt.

Syllabus workshop Taal & spelling 3 © Ansgar Bosman Support

Pagina 2

BEELDSPRAAK Beeldspraak is figuurlijke taal. Het wordt gebruikt om een beeld, een associatie op te roepen die overeenkomst vertoon met een bepaald onderwerp. Je kunt zakelijke teksten levendig maken door beeldspraak te gebruiken. Je kunt je toehoorders en lezers ermee verrassen en daardoor de aandacht vasthouden. We kennen de volgende vormen van beeldspraak: 

vergelijking



metafoor



personificatie



metonymia



hypallage



synestesie



spreekwoorden en gezegden

1.1 VERGELIJKING Een vergelijking is een vorm van beeldspraak waarin expliciet de overeenkomst wordt genoemd tussen het onderwerp en iets anders. Een vergelijking is herkenbaar aan de woorden : als, zoals, gelijk of een vorm van zijn.

wit als sneeuw Hij groeit als kool. geld als water

Aantekeningen


Pagina 3

1.2 METAFOOR Bij een metafoor wordt het onderwerp vervangen door een heel ander woord of situatie. Aan dat vervangende woord wordt eigenlijk een nieuwe betekenis gegeven. Hoe groter de overeenkomst, hoe meer de metafoor geslaagd is.

Vandaag gingen we op stap met het schip der woestijn, kameel Flora. Het lijkt erop dat mijn carrière het glazen plafond bereikt heeft. Hersentumoren zijn sluipmoordenaars.

1.3 PERSONIFICATIE Personificatie wil zeggen dat levenloze dingen worden voorgesteld als levende wezens. Personificatie kan een tekst erg verlevendigen (!).

Deze nota bespreekt………. De dollar noteert….. De afwas loopt niet weg.

1.4 METONYMIA Bij een metonymia zeg je niet rechtstreeks wat je bedoelt, maar gebruik je een woord dat daarmee te maken heeft. De band tussen het beeld en het onderwerp, is meestal: -

een verwisseling van deel en geheel;

-

een verwisseling tussen maker en product.

Ik heb een zonsondergang boven de bank hangen. We hebben alweer goud gewonnen! Onze buren hebben lekkage.


Pagina 4

1.5 HYPALLAGE Hypallage betekent letterlijk: verwisseling. Met een hypallage wordt een bijzondere combinatie van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord bedoeld. Het bijvoeglijk naamwoord kan niet letterlijk worden genomen, maar verwijst naar iets anders.

Om dat hoek zit een warme bakker. Ik zit lekker in mijn luie stoel. Zij houdt wel van een goed glas.

1.6 SYNESTHESIE Synesthesie is beeldspraak waarbij een combinatie van de indrukken van verschillende zintuigen wordt gebruikt.

schreeuwende kleuren

(heeft betrekking op gehoor en gezicht)

warme gedachten

(heeft betrekking op gevoel)

bittere woorden

(heeft betrekking op smaak en gehoor)

scherpe blik

(heeft betrekking op gevoel en gezicht)

Aantekeningen


Pagina 5

1.7 SPREEKWOORDEN EN GEZEGDEN Een spreekwoord is een korte, krachtige uitspraak die een waarheid of wijsheid bevat.

Aan de vruchten herkent men de boom. Voorkomen is beter dan genezen. Waar een wil is, is een weg.

Een gezegde is net als een spreekwoord een vaste uitdrukking. Alleen een gezegde wordt vaak in een zin verwerkt en kan ook wat aangepast worden.

Aan het einde van de maand zitten wij meestal behoorlijk aan de grond. Wie deelt hier eigenlijk de lakens uit? Op deze rekening heb ik een appeltje voor de dorst staan.

1.8 ALLEGORIE Een allegorie is een beeldspraak die door een heel gedicht, verhaal of boek wordt volgehouden. Voorbeelden zijn:

Het bijbelboek Hooglied Animal Farm van George Orwell

Aantekeningen


Pagina 6

ALGEMENE OEFENING 1.1-1.8 BEELDSPRAAK ONDERSTREEP DE BEELDSPRAAK EN BENOEM HET TYPE. 1

Het beloofde een mooie dag te worden. De zon lachte me

2

toe. Het was een bijzondere dag, want ik ging de hand van

3

mijn vrouw vragen. Met lood in mijn schoenen klopte ik bij

4

mijn schoonvader aan. Ik had een beetje spijt dat ik

5

precies nu mijn stropdas met die schreeuwende kleuren

6

had aangetrokken. Mijn schoonpa was namelijk een koude

7

kerel. Ook nu gedroeg hij zich als een botte bijl. Hij bood

8

me wel joviaal een glaasje aan, maar ik zag hem denken:

9

dat schaap laat zich wel beetnemen. hij is zo groen als

10

gras. Mijn hart zei me dat ik maar gewoon even door de

11

zure appel heen moest bijten. Wat kon hij erop tegen

12

hebben? Ik verdien immers een goede boterham. Maar de

13

angst greep me bij de keel toen hij zei dat er wel een

14

voorwaarde aan zijn toestemming vastzat: hij zou ook bij

15

ons komen wonen. Uiteraard samen met die rookworst op

16

poten. De tijd kroop voorbij. Wat moest ik doen? Het

17

antwoord hing al zwijgend in de lucht. Ik kon niet meer

18

terug. Zo begon ons huwelijk tamelijk bizar. Een

19

permanente sfeer van ruzie had intrek genomen in ons

20

huis. Bittere woorden vlogen heen en weer. Na onze

21

zoveelste veldslag vertrok mijn schoonpa met de

22

noorderzon. Maar ik bleef gelukkig achter, want mijn

23

vrouw heeft een hart van goud. En eind goed al goed,

24

tenslotte.


Pagina 7

BARBARISMEN Barbarismen zijn vernederlandste woorden en uitdrukkingen van oorspronkelijk vreemde komaf. Nieuwe barbarismen worden over het algemeen eerst een periode afgekeurd, maar uiteindelijk in het Nederlandse woordenboek opgenomen omdat deze woorden toch ingeburgerd raken. Barbarismen zijn onder andere onderverdeeld in: 

anglicismen: woorden van Engelse herkomst



germanismen: woorden van Duitse herkomst



gallicismen: woorden van Franse herkomst.

1.1 ANGLICISME Anglicismen zijn letterlijke vertalingen uit het Engels. Sommige zijn ingeburgerd en erkend. Andere zijn in strijd zijn met de Nederlandse taal. Een paar bekende anglicismen: 

Het gebruik van meer en meest in plaats van de vergrotende en overtreffende trap.

Deze kandidaat is meer geschikt dan de vorige <-> Deze kandidaat is geschikter dan de vorige



Het gebruik van combinaties van een zelfstandig naamwoord en een werkwoord.

huisgemaakt computergestuurd



Meervouden van woorden die oorspronkelijk in het Nederlands alleen een enkelvoud kennen.

Ik heb twijfels bij de uitvoerbaarheid van dit plan.


Pagina 8



Veel losse woorden en woordcombinaties uit het Engels zijn vernederlandst.

starten

-> beginnen

vakantie boeken

-> vakantie afspreken

controleren

-> beheersen

als regel…

-> we hebben afgesproken dat……

in termen van…

-> als we het hebben over….

vroeger of later

-> vroeg of laat

Een anglicisme dat steeds zichtbaarder wordt is het schrijven van losse woorden waar sprake is van een samenstelling. Dit is incorrect, omdat de Nederlandse samenstellingsregels anders zijn.

eigen woning bezitter

-> eigenwoningbezitter

water zuivering installatie

-> waterzuiveringsinstallatie

1.2 GERMANISME Germanismen zijn letterlijke vertalingen uit het Duits die soms in strijd zijn met de Nederlandse taal. Enkele bekende germanismen:

afbouwen

-> verminderen

bijsluiten

-> insluiten of bijvoegen

de tachtiger jaren

-> de jaren tachtig

geëigende persoon

-> aangewezen persoon

middels

-> door middel van

Aantekeningen


Pagina 9

1.3 GALLICISME Ook Franse woorden en uitdrukkingen willen wij wel eens te letterlijk vertalen. Een paar bekende voorbeelden:

voor wat betreft

-> wat betreft

zich informeren over -> informeren naar duur kosten

-> duur zijn

ik ben akkoord

-> ik ga akkoord

1.4 BASTAARDWOORDEN Bastaardwoorden zijn woorden van vreemde komaf. Ze worden niet –zoals barbarismen – vernederlandst, maar de oorspronkelijke spelling blijft gehandhaafd. In Nederland kennen we steeds meer bastaardwoorden, voornamelijk van Engelse herkomst.

human resources mailen assessment server screenen plannen

Aantekeningen


Pagina 10

ALGEMENE OEFENING BARBARISMEN ONDERSTREEP HET BARBARISME EN BENOEM HET TYPE. Er mist een fietsbel aan deze fiets. Jullie accountmanager is meer kundig dan die van ons. Bijgesloten vindt u onze brochure over sproei-installaties. De dokter ontvangt alleen op afspraak. Dit is duidelijk bedrijfsgericht terrorisme. Op deze vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk. Wat vind jij van deze lay-out? Hij heeft wel een punt als hij zegt dat dit te voorzien was. Hij verkeert in doodsgevaar! Volgens mij heeft hij de boel niet echt onder controle . Ik ben sowieso niet van plan om naar dat festival te gaan. De PR van dit bedrijf wordt extern uitbesteed. Hij volgde het debat via een vaste video verbinding. Ik informeer me over de mogelijkheden van deze reis. Er zijn twee opties, namelijk de eerste of de derde poort.


Pagina 11

Taal & Spelling niveau 3

Recommend Documents