progrAMMA
-6, 7 & 8 maart symposium rond melancholie
6, 7 & 8 maart
I Love Melancholy wall painting, 300 x 700 cm, 1997-2004, Edition of 5 © Jeremy DELLER UK
I ♥ Melancholy werd samengesteld door Els Janssens, Geert Kestens, Marijn Lems, Wim Lambrecht en Adriaan Van Aken Met de medewerking van Luca School of Arts Campus Lemmensinstituut en Sint-Lucas Beeldende kunsten Gent, KU Leuven, STUK, M - Museum Leuven, OPEK en de financiële steun van het Onderzoekfonds van Luca Faculteit Kunsten — grafisch ontwerp: Olivier Smets
-I ♥ Melancholy
I ♥ Melancholy is de veelzeggende titel van een artistiek onderzoeksproject namens de opleidingen Drama en Beeldende Kunst van LUCA-School of Arts in samenwerking met Braakland/ZheBilding, STUK, M en K.U.LEUVEN. De “I ♥” kennen we uit de popcultuur. Als opdruk op T-shirts en badges. En al is het hartje hier gitzwart in plaats van helderrood gekleurd, het zet de toon voor een hedendaagse, speelse en verfrissende benadering van het vaak alleen als diepduister beschouwde fenomeen melancholie. Tijdens een driedaags symposium laten de onderzoekers een resem gasten aan het woord tijdens lezingen en debatten. Academici als Karl Verstrynge, Johan de Boose en keynotespeaker Joannes Késenne. Maar vooral veel artiesten (theatermensen, beeldend kunstenaars en architecten) die met het thema melancholie aan de haal gaan. De avondactiviteiten (films in cinema Zed en M, muziek en literatuur in Opek) kan je ook los van het symposium bijwonen. Braakland/ZheBilding speelt in STUK de voorstelling Gevoelige Mensen, die meteen dienst doet als probleemstelling. Theatermaker Pieter De Buysser brengt zijn ‘Metselvariaties voor beginners’, schrijfster Annelies Verbeke werkt zich, lezend uit eigen werk, een weg in de thematiek. Rudy Trouvé, godfather van de Belgische indiepop en zijn onechte zoon Elko Blijweert, spelen melancholische liederen van de bovenste plank. Notoir niet-melancholicus Johan Petit (MartHa!Tentatief) en het Casio-duo Mittland och Leo zorgen middels respectievelijk een middaglijke lezing en een nachtelijk concert voor het verrassingselement. En verder? De film Holy Motors van Leos Carax in Cinema Zed, expo van Geert Goiris en internationale kortfilms in M, poetry slammers in Opek en ga zo maar door... Drie uitstekend omkaderde dagen vermaak op de grens tussen kunst en wetenschap. En hopelijk deelt u aan het einde volmondig de mening van de organisatoren: I ♥ Melancholy!
3
om w el k 14u00 oriu m audit g lezin 0 3 u 4 1 iu m ditor
au
woensdag 6 maart Marijn Lems, Adriaan Van Aken, Geert Kestens
Van waanzin tot genialiteit, de vele gedaanten van de melancholie Karl Verstrynge
Het fenomeen melancholie laat zich moeilijk vangen in een welomlijnd discours of éénduidig begrip. In historisch opzicht verschijnt melancholie in uiteenlopende gedaantes, nu eens aanzien als voortreffelijk, geniaal, heilzaam of modieus, dan weer als zondig, lasterlijk of het summum van verderf. Elke poging haar te willen reduceren tot één betekenisdomein, haar in te sluiten in één discipline of te willen verklaren als iets onveranderlijks, resulteert in een verschaald begrip dat haar rijkdom aan betekenissen teniet doet. Als ‘sadness without cause’ lijkt ze bovendien haaks te staan op elke theoretische of wetenschappelijke benadering, waarbij elk spreken reeds een woord teveel en een gemis insluit. Karl Verstrynge is professor in de filosofie en toegepaste ethiek aan de Faculteit der Wijsbegeerte en moraalwetenschappen binnen de afdeling Communicatiewetenschapaan aan de VUB. Hij is het onderzoeksvoorzitter van het ‘Centrum voor ethiek en humanisme’ en voorzitter van de redactieraad van ‘Kierkegaard Werken vzw’. Zijn publicaties richten zich vooral op het existentialisme. Hij doet ook onderzoek naar media-ethische kwesties, met name de vragen rond de digitalisering, de ontologische status van virtualiteit en de kwestie van de virtuele identiteit.
15u30 café STUK
Koffiepauze Metselvariaties voor beginners
reLectu ce Pieter De Buysser n ma r o perf 16u00 De toekomst is een noodlottig uitvloeisel van het verleden, en al wat we kunnen is weemoedig op dat gekabbel toekijken. Dat is het perspectief van de zaal Soete melancholicus. De melancholicus slaagt er niet in een verschil te maken
tussen verleden en toekomst. Nochtans is de poel waarin de geschiedenis vandaag is uitgemond niet van die aard dat het gepermitteerd is te kunnen zeggen: bon, laat ons het hier bij houden. Er is een nieuw begin nodig. Hoe doe je dat, een begin maken? de sluier van de melancholie afwerpen en een cesuur aanbrengen die het oude van het nieuwe scheidt? Metselvariaties voor beginners biedt geen oplossing, maar wel een oefening, het zijn variaties, of een orale fitness voor het betere beginnen. Pieter De Buysser is schrijver van teksten voor theater, monsters, essays, verhalen en romans. Hij schreef onder andere Het Litteken Lip (theater), De ongelooflijke veranderingen van meneer Afzal (over zijn glazen been wordt niet gesproken) (polloffel), De Keisnijders (roman). Hij reist momenteel met de voorstelling Book Burning, een verstopte geschiedenis. Zijn werk is in vijf talen vertaald en kreeg verschillende prijzen. Zijn stukken zijn te gast op toonaangevende internationale festivals.
4
v
-STUK Q&A 16u45 oriu m audit
18u00
Naamsestraat 96
Pieter De Buysser, Stéphane Symons, Adriaan Van Aken en Karl Verstrynge Moderator: Marijn Lems
PAUZE Gevoelige Mensen
ling stel 30 voor Braakland/ZheBilding 20u o Gevoelige Mensen is het verhaal van een groep. Van vier dertigers. Die veel Studi
voelen. Op een dag ontmoeten ze elkaar. Langsheen de snelweg. En al gauw beseffen ze dat ze voor het eerst in hun leven ergens bij horen. Bij elkaar. Je leert de vier personages kennen door wat ze doen. Door hoe ze zich gedragen. Door te luisteren naar de kleine gesprekjes die ze voeren met elkaar. En waar de buitenwereld niet of amper in doordringt. Tot die op een dag doodleuk voor de deur van hun motelkamer staat. In de vorm van een radioreporter. Die een reportage over hen wil maken...
Holy Motors
Film Leos Carax, France, 2012, 115' 22u30 d Van dageraad tot zonsondergang, enkele uren uit het leven van Meneer Oscar, ma Ze e n i C
een duister wezen dat van het ene leven naar het andere reist. Hij is opeenvolgend zakenmagnaat, moordenaar, bedelaar, monster, familieman... Hij lijkt rolletjes te spelen en stort zijn ziel in de vertolking van elk van hen. Al is er nergens een camera te bespeuren... Hij reist alleen, met als enige metgezel Céline, een slanke blonde vrouw, aan het stuur van een immense machine die hem door en rond Parijs transporteert. Hij is een gewetensvolle moordenaar, die van de ene opdracht in de andere overgaat. Op zoek naar een wonderlijke daad. Die mysterieuze drijvende kracht... De vrouwen en echo’s uit vorige levens... Maar waar is zijn ware thuis, zijn familie, zijn gemoedsrust?
5
ening scre u00 14 om w el k 14u05 ening scre u20 14
g lezin 0 3 u 4 1
ening scre u20 15
g lezin 15u30
6
donderdag 7 maart From Safety to Where*, Bass cover JakeTheBassist91, USA, 2010, 2'35"
Wim Lambrecht en Eva Wittocx Dark Continent
Marylène Negro, France, 2010, 6'10"
Dark Contintent, een zwart, metafysisch gat rond het gezicht van Maria Magdalena refereert naar Freuds psychoanalyse en resoneert tussen het duister en de uitstraling van het licht in de menselijkheid van het gefilmde gezicht en de eeuwige goddelijkheid van de beeldhouwkunst.
Retorica of erotica van de melancholie Joannes Késenne
De melancholicus leeft met een verlies waarvoor geen alternatief bestaat. Tegenover deze altijd aanwezige leegte kan alleen de esthetica van de stem en de blik soelaas brengen. Het melancholische gemoed is doorheen onze cultuurgeschiedenis beschreven en uitgediept in tal van filosofische, psychiatrische en literaire schrifturen. Ook in de beeldende kunst kijken we terug op een rijke traditie aan diverse metaforen. Misschien kan de figuratie en de tragedie van Ophelia ons de weg wijzen uit het labyrint. Dr. Joannes Késenne, doceert kunsttheorie PHL-Dep. Kunst/Mad-faculty Hij doet voornamelijk onderzoek naar de psychologie van de melancholie in de psychoanalytische literatuur in relatie tot de melancholie in de Pittura Metafisica van Giorgio de Chirico.
A tale of heaven
Phuttiphonh Aroonphneng, Thailand, 2011, 6'
... Mijn moeder droomde dat mijn overleden vader terug kwam naar huis om haar te zien. Ze is ervan overtuigd dat het geen droom was ...
‘Das Unheimliche’ or ‘the Uncanny’ Karel Deckers
Angst is onlosmakelijk verbonden met ons hedendaags leven. De ‘Onheimelijkheid’ in architectuur heeft te maken met een existentiële angst ‘om het niets’ (in tegenstelling tot angst die altijd verbonden is met een aanwijsbaar iets of iemand). Onderzoek naar ‘Onheimelijkheid’ in architectuur richt zich zo op onzichtbare en vaak vergeten aspecten in architectuur. Het fenomeen ‘Onheimelijkheid’ dient als een ‘positief tegengewicht’ ten opzichte van traditionele waarden zoals licht, perspectieven, zichtbaarheid, ... ; haar creatief vermogen geeft een betekenis aan specifieke architecturale representaties. Karel Deckers is werkzaam als architect in Brussel en heeft een eigen praktijk. Bij regelmaat zijn er bijdragen te lezen in het Giornale dell’architettura. Hij doceert aan Sint-Lucas binnen de afdeling Interieur te Gent en Brussel. Hij is bezig aan een doctoraat in de kunsten aan de Chaimers University of Technology te Gothenburg in Zweden.
-Museum M16u20
KOFFIEPAUZE
Leopold Vanderkelenstraat 28 Forumzaal M
Bezoek tentoonstelling Geert Goiris
OONTENT NG I De foto’s van Geert Goiris tonen geïsoleerde en vervreemde landschappen ELL T S die verwijzen naar het fundamentele gevecht tussen de natuur en de 16u45
mens die haar probeert te domineren. De kunstenaar verwijst naar een natuurlijke schoonheid die op het punt staat te rotten, te eroderen en te smelten. Op die manier positioneert hij het landschap als een ruïne – een continue, cyclische transformatie tussen het historische en het veranderende. Deze beelden, die voortdurend door een vreemde aanwezigheid worden achtervolgd, nodigen uit tot een aangeboren geloof in een steeds meer artificiële schoonheid.
Hannelore Van Dijck, Renato Nicolodi
e ntati prese 17u30 Hannelore Van Dijck bewerkt vloeren en/of muren met houtskool. Door die
getekende ingrepen wordt de ruimte in een nieuwe context gegoten, waardoor de bestaande elementen en het toegevoegde beeld een nieuw geheel worden. Haar projecten worden steeds in situ gemaakt. Fragiliteit en vergankelijkheid zijn kenmerkend voor het medium houtskool. De twee- en driedimensionale werken van Renato Nicolodi zijn open en laten zich vertalen door de toeschouwer. Die openheid is echter nooit vrijblijvend. De kijker wordt bij de kraag gegrepen, kan niet onberoerd blijven. Hij wordt heen en weer geslingerd en stelt zich vragen omtrent discipline en referentie, omtrent de relatie tussen beeld en werkelijkheid, gevoel en verstand en nog zoveel meer. Het werk van Renato Nicolodi getuigt insgelijks van pure schoonheid en beangstigende vervreemding.
Q&A 18u00
Karel Deckers, Geert Goiris, Joannes Késenne, Renato Nicolodi en Hannelore Van Dijck Moderator: Wim Lambrecht
19u00 ING SCREENu00 20
PAUZE Our Hobby is Depeche Mode Jeremy DELLER, UK, 2006, 63'
De film is ooit in opdracht van het platenlabel van de band Depeche Mode gemaakt, maar door interne onenigheid nooit naar buiten gebracht. Deller interviewt hardcore fans van over de hele wereld, die vertellen wat voor invloed de band op hun leven heeft gehad; denk aan gillende Russische tieners in passende outfits en een Engelse zwerver die zijn leven beterde nadat hij in aanraking kwam met de muziek. Deller houdt zich niet aan de vormtaal en de regels van de muziekvideo. De band komt namelijk niet in beeld en de fans zijn geen hippe en coole kids maar outcasts die van Depeche Mode hun raison d’être hebben gemaakt.
7
-7 maart -M ening scre u00 21
ening scre nt) ne a m (per
8
AION
Jacob Kirkegaard, DK, 2006, 52'
AION neemt 4 verlaten ruimtes in de ontruimde gebieden rondom Chernobyl als vertrekpunt voor een audiovisuele verkenning van tijd, afwezigheid en verandering in een omgeving vol onzichtbaar en onhoorbaar gevaar. Kirkegaard nam het geluid van een ruimte op, speelde het af en registreerde het opnieuw. Een proces dat hij tot 10 maal toe herhaalde. Ook op het beeldmateriaal van 2 van de 4 ruimtes paste hij dat procedé toe. Op de beelden van de overige 2 ruimtes liet hij video-feedback los om het beeld te onder- of overbelichten.
(nostalgia)
Hollis Frampton, USA 1971, 38'
(nostalgia) is een experimentele korte film uit 1971 gemaakt door fotograaf Hollis Frampton. De film toont telkens een zwart-wit foto die wordt verbrand op een hete kookplaat. De foto’s zijn gemaakt door Frampton toen hij net begon in de fotografie. Tijdens het kijken naar de foto horen we commentaar op de foto die we te zien zullen krijgen. De kortfilm getuigt over de dispositie van geluid en beeld en over de verscheurdheid tussen verlangen en herinnering.
No I don't know just why e w h er y to sion t e f No I don't know just why sa ivi From Joy D * Which way to turn I've got this ticket to use Through childlike ways rebellion and crime To reach this point and retreat back again The broken hearts, all the wheels that have turned The memories scarred and the vision is blurred No I don't know which way Don't know which way to turn The best possible use Just passing through 'till we reach the next stage But just to where, well it's all been arranged Just passing through but the break must be made Should we move on or stay safely away? Through childlike ways rebellion and crime To reach this point and retreat back again The broken hearts all the wheels that have turned The memories scarred and the vision is blurred Just passing through 'till we reach the next stage But just to where, well it's all been arranged Just passing through but the break must be made Should we move on or stay safely away? Earcom 2: Contradiction is een EP met zes tracks van drie verschillende bands en werd gereleased in oktober 1979 op het Fast Product label. De meest bekende van de bands was Joy Division welke twee songs verzorgde. De opnames kaderden tijdens de ‘Unknown Pleasure’ sessie met Martin Hannet. Evenwel waren de twee nummers niet terug te vinden op het vermelde album maar werden exclusief gereleased op de EP.
9
om w el k 0 14u0 al te za z w ar g lezin0 14u2 al te za z w ar
vrijdag 8 maart Bart Philipsen
Tadeusz Kantor en de melancholie van het circus Johan de Boose
Tadeusz Kantor (1915-1990) was een Pools beeldend kunstenaar, theatermaker en auteur die beschouwd wordt als een van de belangrijkste kunstenaars van de 20ste-eeuwse avant-garde. Hij maakte melancholieke, heftige, circusachtige en soms controversiële voorstellingen, waarin de herinnering en de dood centraal stonden. Johan de Boose was een tijdlang werkzaam in Kantors theater, schreef een boek over hem (Het Circus van de Dood) en maakte zijn doctoraalscriptie over Kantors betekenis.
Johan Petit
(MartHa!tentatief) rde imee gean lezing Het MartHa!tentatief is niet erg gekend in het Leuvense en daar moet dringend 15u20 wat aan gebeuren. Johan Petit is een van de drijvende krachten achter al e t za deze Antwerpse theatergroep en zal de geanimeerde lezing die hij ten r a w z
beste geeft in OPEK voornamelijk ophangen aan dit uitgangspunt: dat er geen beter plek is om te leven dan hier en geen beter tijdvak dan nu. Melancholici met een al te grote hang naar andere en betere tijden, hou u vast! Van deze man valt beslist wat te leren.
KOFFIEPAUZE
16u15 e p ot r t n café E nce or ma perf 16u45 Carmien Michels en Max Greyson l e zaa t In de jaren ’90 gingen dichters, die zich wilden plaatsen in de orale traditie, r a zw
Slam Poetry en Spoken Word
competities in spoken word poetry organiseren. Ze noemden die samenkomsten slams. Ze verwezen daarmee naar ‘Slam! Into the mouth of the Dharma’, een citaat van Allen Ginsberg, de goeroe van de Beat poets die vanaf de jaren ’60 met de performance van zijn bezwerende maar rake verzen en zijn excentrieke persoonlijkheid aan de basis lag van de Amerikaanse counterculture. Vandaag geen competitie in Opek, maar wel spoken word poetry van Carmien Michels en Max Greyson, twee jonge Belgische talenten.
z w ar
te
Q&A 17u15 zaal
Johan de Boose, Johan Petit en Bart Philipsen
18u00
PAUZE
10
Moderatoren: Adriaan Van Aken en Geert Kestens
-OPEK Rudy Trouvé & Elko Blijweert
Vaartkom 4
k muzie0 20u0 bezingen de glamour van de depressie l e zaa Trieste taferelen in vrolijke kleuren. Zo schildert Rudy Trouvé. En zo schrijft hij klein
zijn nummers. Voor het Octet dat zijn naam draagt. Maar ook voor The Love Substitutes, Tape Cuts Tape, Pasmans en ga zo maar door. Binnen I ♥ Melancholy selecteert de peetvader van de Belgische Indiepop nummers uit eigen werk, die aan ons thema gelinkt zijn (allemaal zo’n beetje, dixit hijzelf) en brengt hij die, met zijn onechte zoon Elko Blijweert aan zijn zijde. Een woordje uitleg hier en daar zal niet ontbreken.
Annelies Verbeke
e ntati prese 21u15 werkt zich al lezend een weg doorheen de thematiek zaal Tussen de twee muzikale acts in, serveert I ♥ Melancholy in OPEK literatuur e n i kle
van de bovenste plank. Dat moet kunnen. Want schrijfster Annelies Verbeke heeft haast evenveel met muziek als met literatuur. Ze selecteerde drie teksten en vertelt tussenin meer over haar affiniteit met ons thema. Wie haar boeken las of de VPRO-reportage zag waarin ze haar versie van België toonde, weet nu al hoezeer de moeite dit zal zijn.
Mittland och Leo
k muzie muzikale afsluiter 22u15 zaal Een gelijkaardig iets is aan de hand bij Mittland och Leo. De videoprojectie op de achtere n i kle wand toont beelden van hoe gegoede mensen in de jaren ’80 vakantie vierden.
In de typische VHS-kwaliteit van die periode. De Casio-synthesizers die Joke Leonare en Milan Warmoeskerken bespelen (zie Flying Horseman, Blackie & The Oohoo’s,...) zijn van een gelijkaardig bouwjaar. Toch klinken ze meer 2013 dan wie dan ook. Even minimalistisch als Kraftwerk. Even zwoel en dromerig als Suicide.
11
STUk, Museum M & opek-
