SWVG beleidsrelevant onderzoek met zicht op de eerste lijn
Steunpunt Beleidsrelevant Onderzoek Consortium: •
KU Leuven – – – –
•
LUCAS, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy Instituut voor Sociaal Recht Dienst Jeugdgezondheidszorg HIVA, Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving
Partners:
Universiteit Hasselt –
Universiteit Antwerpen – –
UGent – – –
Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Vakgroep Bewegings‐ en Sportwetenschappen
VUB –
Vakgroep Klinische en Levenslooppsychologie
Centrum voor Huisartsgeneeskunde Faculteit Geneeskunde, Vaccin & Infectieziekten Instituut
Thomas More
Arteveldehogeschool –
•
Centrum voor Statistiek
Bachelor Sociaal Werk
SWVG in cijfers 36 studies: • 16 Lange termijnonderzoek • 20 Korte termijnonderzoek 20 personeelsleden: • 5 Bursalen • 10 Wetenschappelijk medewerkers • 1 Coördinator • 4 secretiaatsmedewerkers
23 promotoren 29 professoren (promotoren, copromotoren en experten) 19 vakgroepen: 9 kern van consortium 10 (promotoren en experten) + partners Uhasselt, UAntwerpen, Thomas More en Artevelde
Uitgangspunten • • • • •
Beleidsrelevant wetenschappelijk onderzoek Actuele evoluties: maatschappelijk, beleidsmatig en technologisch Wetenschappelijke kennis als uitgangspunt Toetsen aan ervaringskennis : haalbaarheid en aanvaardbaarheid Samenbrengen van verschillende perspectieven: beleidsmakers, zorgaanbieders en voorzieningen, praktijkwerkers en gebruikers
• •
Integrale visie op welzijn en gezondheid Interuniversitaire en interdisciplinaire samenwerking (medici, psychologen, sociologen, economen, pedagogen, juristen)
• •
Een breed palet van kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden Kosteneffectiviteit
Meerjarenprogramma ONDERZOEKSLIJN 1 Monitoren van zorgbehoefte en ‐gebruik
Monitoren van horizontaal en intersectoraal zorggebruik Coördinatie: K. Hermans Experten: J. Put, C. Truyers, J. De Maeseneer
ONDERZOEKSLIJN 2 Evaluatie van preventieve en zorginterventies
ONDERZOEKSLIJN 3 Zorgorganisatie en ‐beleid
Samenwerking ondersteunen in pleegzorg Coördinatie : J. Vanderfaeillie Experten: B. Maes, S. Pleysier
Evaluatie van de eerstelijnsgezondheidszorg in Vlaanderen Coördinatie : J. De Maeseneer Co‐promotor: S. Willems Experten: L. Maes, P. Gemmel
Naar een geïntegreerd registratiesysteem in de sectoren gezondheid en welzijn? Coördinatie : J. De Maeseneer Expert: K. Hermans
Effectieve gemeenschapsgerichte zorg Coördinatie : Ch. Van Audenhove Promotoren: A. Declercq, B. Maes, K. Hermans, L. Annemans, S. Simoens Experten: H. Nys, S. Callens, J. Put
Systematisch in kaart brengen van zorgbehoefte en ‐gebruik Coördinatie : J. De Maeseneer Co‐promotoren: S. Willems, K. Hoppenbrouwers, A. Declercq
Preventie en vroegtijdige behandeling van comorbide depressie bij chronisch zieken Coördinatie : O. Van den Bergh, Co‐promotoren: D. Hermans, D. Vansteenwegen, Ch. Van Audenhove
Kwaliteitsvolle zorg voor kinderen en jongeren Coördinatie : K. Hoppenbrouwers Co‐promotoren: K. Van Leeuwen, A. Desoete Experten: P. De Cock, J. Seghers, S. Pleysier, J. Vanderfaeillie
E‐health – primaire preventie eerste lijn Coördinatie : I. De Bourdeaudhuij Co‐promotoren: G. Crombez, L. Annemans, S. Simoens
Opvoeding in relatie tot opvoedings‐ en gezinsondersteunende trajecten Coördinatie : K. Van Leeuwen Co‐promotoren: K. Hoppenbrouwers, A. Desoete Experten: J. Vanderfaeillie
Intersectorale samenwerking voor gezondheidspromotie voor moeilijk bereikbare groepen Coördinatie : L. Maes Co‐promotor: I. De Bourdeaudhuij Economische evaluatie
Impact van ICT op gezondheidszorg van kwetsbare ouderen in de eerstelijnszorg Coördinatie : B. Aertgeerts Co‐promotor: A. Declercq Experten: S. Callens, H. Nys Financiering van welzijnszorg Coördinatie : J. Pacolet Experten: G. Hedebouw, B. Maes, A. Declercq, J. Put Juridisering van de zorgsector Coördinatie : J. Put Experten: H. Nys, S. Callens, Y. Stevens Samenwerking tussen zorgverleners Coördinatie : J. Put Experten: S. Callens, H. Nys, Y. Stevens, K. Verhoest, J. Voets
Korte termijnonderzoek 1.
Wetenschappelijke ondersteuning vervolgtraject 'onderbescherming / lokale proactieve dienstverlening‘
2.
Evaluatie van de OndersteuningsTeams Allochtonen (OTA’s) in de Bijzondere Jeugdbijstand
3.
Financiering van de diensten gezinszorg en aanvullende thuiszorg en de diensten voor logistieke hulp
4.
Nulmeting / registratie gebruik reguliere welzijnsdiensten door personen met een handicap
5.
Inschatting van de behoefte aan geestelijke gezondheidszorg
6.
Gebruik van en behoefte aan kinderopvang voor baby’s en peuters
7.
Samenwerking in een governancecontext (Huizen van het Kind): bestuurlijke uitdagingen preventieve gezinsondersteuning
8.
Perspectiefplan 2020 – Evaluatie Diensten Ondersteuningsplan
9.
Perspectiefplan 2020 – Evaluatie opstart MFC’s (multifunctionele centra minderjarigen)
10.
Analyse van de organisatie van het eerstelijnswelzijnswerk in een grootstedelijke context
11.
Onderzoek naar de haalbaarheid en implementatie van een WVG‐ Kennisdelingsplatform
12.
“Protocol van moed” ‐ een experiment inzake het spreekrecht en het casusgebonden overleg bij situaties van kindermishandeling
13.
Wetenschappelijk onderzoek projecten eerstelijnspsychologische functie (2012‐2015)
14.
Evaluatie Proeftuin Kinderopvangzoeker
15.
Operationalisering van het begrip ‘grootste ondersteuningsnood’ binnen zorgregie
16.
Nulmeting dak‐ en thuisloosheid
17.
Vlaamse Cliëntzorgmonitor
18.
Bouwstenen voor een Vlaams Actieplan Onlinehulpverlening gericht op welzijnswerk
19.
Tempus fugit. Een aggiornamento van toekomstverkenningen voor de zorgberoepen in de Vlaamse Gemeenschap
6 thema’s
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Integrale zorg ICT, informatie‐uitwisseling en EBP Kwaliteit van eerstelijnszorg Gezondheidspromotie Geestelijke gezondheidszorg Online hulpverlening op de eerste lijn
Thema
INTEGRALE ZORG
INTEGRALE ZORG VOOR (OUDERS VAN) KINDEREN EN JONGEREN •
•
Jong! :
Bezorgdheid, behoefte aan zorg en gebruik van zorg
– –
5400 vragenlijsten bij moeders van 3 cohortes: 0, 6 en 12‐jarigen Bezorgdheden in bepaalde domeinen (bv. gezondheid) gaan samen met zorgen in andere domeinen (bv. opvoeding, ontwikkeling of gedrag) (Dierckx et al., 2013)
–
Kwaliteitsvolle zorg vraagt een integrale benadering = bereidheid om signalen van ouders zelf op te nemen of de gepaste doorverwijzing te helpen realiseren
Nood aan een integrale en laagdrempelige voordeur –
“Huizen van het Kind” kunnen voor gezinnen met jonge kinderen een belangrijk aanspreekpunt zijn. SWVG onderzocht de pilootprojecten en bottom‐up initiatieven (Frees et al., 2013)
–
Integraal zorgorganisatiemodel is ook aangewezen voor oudere kinderen en jongeren decreet Integrale Jeugdhulp (1 maart 2013) = belangrijke stap Bron: JOnG! Promotoren: Prof. K. Hoppenbrouwers, Prof. K. Van Leeuwen, Prof. A. Desoete (2012‐ 2015)
SAMENWERKING WELZIJNSWERK EN EERSTELIJNSZORG
• CAW kernpartner in intersectorale samenwerking – sociologische samenstelling van de stadsbevolking sterk geëvolueerd: bevolkingsgroei, multiculturele diversiteit, sterke toename armoede en sociale uitsluiting invloed op cliëntprofiel bij CAW in grootstedelijke context – bijzondere aandacht nodig voor cultuursensitieve zorg, mensen met precair verblijfsstatuut, jongvolwassenen – belangrijke rol CAW in intersectorale aanpak: woonbegeleiding, budgetbegeleiding, coördinatie van specialistische hulp (VAPH, JWZ, GGZ, OCMW, CLG, huisartsen). – nood aan innovatieve samenwerkingsvormen tussen welzijn en gezondheid voor jongeren met complexe problematieken – grootstedelijke problematiek grootstedelijk intersectoraal beleid Bron: Onderzoeksproject CAW in grootstedelijke context Promotor: Prof. Koen Hermans (Meys & Hermans, 2013)
INTERSECTORALE REGISTRATIE •
• •
•
Samenwerking tussen sectoren en integraal werken is een topprioriteit binnen het beleidsdomein WVG (IJH, woonzorgdecreet, Perspectief 2020, hervorming eerstelijnsgezondheidszorg en hervorming GGZ). Er zijn weinig cijfers beschikbaar die toelaten om de mate van intersectoraal zorggebruik in kaart te brengen Welke kansen bieden de bestaande registratiesystemen om intersectoraal zorggebruik beter in kaart te brengen en welke aanpassingen wenselijk, haalbaar en noodzakelijk zijn om hierover meer betrouwbare en valide beleidsrelevante informatie te bekomen? Juridische, technische en wetenschappelijke studie van een casus met twee sectoren (VAPH en JWZ) in het kader van de integrale jeugdhulp.
Bron: Onderzoeksproject monitoren van intersectoraal en meervoudig zorggebruik promotor: Prof. K. Hermans (2012 – 2015)
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG & PERSONEN MET EEN HANDICAP
•
Vraagverheldering en ondersteuningsplanning vanuit inclusie‐ en burgerschapsvisie voor mensen met een handicap via de diensten Ondersteuningsplanning (DOP) opgericht in het kader van het zorgvernieuwingbeleid.
•
Niet‐VAPH diensten (GGZ, BJB) en organisaties zijn vaak belangrijkste ondersteuningsbronnen voor DOP cliënten. Versterken van deze samenwerking integrale zorg!
•
(Bijkomend) inschakelen van andere ondersteuningsbronnen verlicht de draaglast voor mantelzorgers
•
Ondersteunen van DOP‐medewerkers in uitbouwen van steungroepen door netwerkvorming en –uitbreiding
Bron: Evaluatie DOP promotor: Prof. B. Maes (2013)
VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE ZORG
• Gemeenschappelijke sleutelelementen in thuiszorg voor doelgroepen: ernstige psychische problemen, verstandelijke handicap, dementie 1. Outreachende hulpverlening1 2. Teambenadering1 3. Kleine caseload1 4. No drop out1 5. 24 uurs bereikbaarheid en crisis1 6. Shared decision making 7. Medicatiebeleid1 8. Familie interventie1 9. Training van praktische vaardigheden2 10. Training van sociale vaardigheden2 11. Preventie
Bron: Onderzoeksproject gemeenschapsgerichte zorg Promotoren: Prof. Ch. Van Audenhove, Prof. K. Hermans, Prof. B. Maes, Prof. A. Declercq, Prof. L. Annemans, Prof. S. Simoens (2012‐2015) 1
FACTS, Stichting Centrum Certificering ACT en FACt., 2010 2 KRAS Quick Scan, Van Weeghel e.al, 2012
Thema
ICT, INTERSECTORALE UITWISSELING EN EBP
GEÏNTEGREERD CLASSIFICATIESYSTEEM IN WELZIJN EN ZORG
•
ICF als Internationaal classificatiesysteem – – – –
uitwisseling van informatie tussen sectoren faciliteert het wederzijdse verwijsproces internationale vergelijking & informatiecontinuïteit in de zorg veldonderzoek met welzijns‐ en zorgwerkers & aanbevelingen Bron: Onderzoeksproject naar een geïntegreerd registratiesysteem Promotor: Prof. J. De Maeseneer (2013 – 2014)
GEGEVENSDELING EN TOEGANG TOT EVIDENCE: SAMENWERKING EN KWALITEIT
VITALINK Bron: OnderzoeksprojectImpact ICT in de gezondheidszorg Promotor: Prof. Bert Aertgeerts (2014 – 2015)
Thema
KWALITEIT VAN EERSTELIJNSZORG
KWALITEIT VAN EERSTELIJNSZORG Onderzoek via QUALICOPC (2013) bevraging huisartsen en patiënten met oogpunt internationale vergelijking Kwaliteit op vlak van de centrale thema’s beleid Vlaanderen (o.a. SARWGG) •
Versterken van zelfzorg en mantelzorg en empowerment
•
Versterkte, direct toegankelijke eerstelijnszorg en betaalbaarheid
Ruimte voor verbetering in vergelijking met andere Europese landen •
Beschikbaarheid voor huisartsbezoek: sterk punt Bron: Onderzoeksproject Evaluatie van de eerstelijnsgezondheidszorg promotor: Prof. J. De Maeseneer & Prof. S. Willems (2012 – 2013)
Thema
GEZONDHEIDSPROMOTIE
GEZONDHEIDSPROMOTIE E‐HEALTH INTERVENTIE GERICHT OP HUISARTSEN
•
Primaire preventie voor de eerstelijnszorg: – Gericht op de promotie van gezonde voeding en beweging – Uitwerking van een online, tailored interventie gericht op zelfregulatie en actieplanning – Bevraging van barrières voor huisartsen m.b.t. primaire preventie – De patiënt staat centraal en maakt een eigen actieplan (empowerment) – Huisarts heeft een motiverende en ondersteunende rol
Bron: Onderzoeksproject E‐health in de eerste lijn Promotor: Prof. I. De Bourdeaudhuij 2012‐2015
GEZONDHEIDSPROMOTIE I.S.M. SOCIALE ECONOMIE
•
Gezondheidspromotie voor kwetsbare groepen – OUTREACH van gezondheidspromotie naar andere beleidsdomeinen – INTEGRATIE van gezondheidspromotie in nieuwe initiatieven in de sociale economie (bv. Persoonlijk Ontwikkelingsplan) – SAMENWERKEN EN EVALUEREN om bestaande initiatieven in de sectoren te versterken – Aandacht voor MENTALE GEZONDHEID van de werknemers
Bron: Onderzoeksproject Steigers Promotor: Prof. Lea Maes 2012‐2015
GEZONDHEIDSPROMOTIE BIJ JONGE KINDEREN •
Promotie van gezonde voeding bij jonge kinderen voorzetten! – Voedingsgewoonten in 1e levensjaar goed, maar verslechten sterk bij peuters: • te lage gemiddelde dagelijkse inname van ongezoete dranken, groenten en fruit • te hoge inname van energierijke en laagvoedzame voedingsmiddelen (koeken en gesuikerde dranken) • maar wel een positieve evolutie
– Aandacht voor risicogroepen en aangepaste positieve en motiverende communicatiestrategieën Bron: JOnG! Promotoren: Prof. K. Hoppenbrouwers, Prof. K. Van Leeuwen, Prof. A. Desoete (2012‐ 2015)
– Samenwerking met kinderdagverblijven en scholen Bron: POP Promotor: Prof. L. Maes (2007‐2011)
Thema
GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG
BEHOEFTE •
Meer onvervulde behoefte in Gent en Antwerpen, ondanks sterkere concentratie GGZ‐aanbod
Bron: Onderzoeksproject Behoefte aan GGZ Promotor: Prof. Ch. Van Audenhove i.s.m. Prof. R. Bruffaerts (2012‐2013)
BEHOEFTE •
Jongvolwassenen (18‐25 jarigen) zijn belangrijke risicogroep – Complexe overgang van jeugdhulp naar volwassenenhulp – Huidige aanbod: onvoldoende aangepast aan wensen doelgroep
Bron: Onderzoeksproject Behoefte aan GGZ Promotor: Prof. Ch. Van Audenhove i.s.m. Prof. Bruffaerts (2012‐2013)
EERSTELIJNSPSYCHOLOGISCHE FUNCTIE 7 pilootprojecten Gemeenschappelijke opdracht: Resultaten: •
Organisatorisch sterk verschillend – –
•
personeelsbezetting en organigram methodes en visies op kernopdrachten
Beschrijving cliëntenpopulatie: – – –
•
Kernopdrachten: 1. Kortdurende generalistische zorg 2. Getrapte zorg 3. Vroegdetectie en vroeginterventie
Bereiken doelgroep met ernstige psychische/psychiatrische klachten Klachtenpatronen zeer gediversifieerd Populaties projecten is vergelijkbaar
Belangrijkste verschil tussen projecten –
Brussel met grootstedelijke GGZ problematiek : culturele diversiteit, kansarmoede, ernstige psychiatrische problematieken
Bron: Evaluatie pilootprojecten Promotor: Prof. Ch. Van Audenhove (2012‐2015)
Thema
ONLINE HULPVERLENING OP DE EERSTELIJN
ZORG EN ONDERSTEUNING BIJ PSYCHISCH ONWELBEVINDEN IN THUISZORG CHRONISCH ZIEKEN
e‐mental health in thuiszorg ? rol van de thuisverpleegkundige in de vermaatschappelijking van de GGZ?
1.
Via online hulpverlening toegankelijkheid verbeteren bv voor chronisch zieken met depressie
2.
Nieuwe rollen voor de thuisverpleegkundige: ruimte voor preventieve handelingen/ondersteunende taken, naast focus op de fysieke gezondheid patiënten.
3.
Nieuwe rollen voor de huisarts en ondersteuning in EB practice
4.
Raakvlak met ELP : niet alleen laagdrempelige GGZ zelf aanbieden, ook informeren van andere GGZ‐ professionals over beschikbare aanbod & optimale matching
Bron: Onderzoeksproject Preventie van comorbide depressie Promotor: Prof. O. Van den Berghe Van Daele et al. (2013)
Op weg naar een actieplan online hulpverlening in de welzijnszorg
Bouwstenen onlinehulpbeleid
Vertrouwenscentra Kindermishandeling
Algemeen welzijnswerk (incl. Tele‐Onthaal)
Sector personen met een handicap Ambulante geestelijke gezondheidszorg
Bijzondere jeugdbijstand
Centra Kinderzorg en Gezinsonder‐ steuning
Bron: Onderzoeksproject Bouwstenen voor een actieplan online hulpverlening Promotor: Ph. Bocklandt (2013‐2014)
Te verwachten •
Nieuwe transdisciplinaire en beleidsrelevante wetenschappelijke kennis over het functioneren van de huidige complexe organisatie in de eerste lijn vanuit meerdere perspectieven
•
Traditionele en co‐creatieve processen van kennisontwikkeling en –uitwisseling met verschillende stakeholders: studiedagen, seminaries, lerende netwerken, denk‐ en dialoogdagen, expertenpanels, klankbordgroepen
•
Aanbevelingen in functie van de organisatie van het toekomstig zorglandschap
•
Nieuwsbrief: http://steunpuntwvg.be/nieuws/swvg‐nieuwsbrief
• Meer informatie: www.steunpuntwvg.be
[email protected] • Informatiestand: Valérie Carrette, coördinator SWVG Dank voor uw aandacht
