Swaziland. Kesch-Trek Zwitserland WELKOM IN HET WANDELPARK VAN DE KONING

– Swaziland –

Kesch-Trek Zwitserland

WELKOM IN HET WANDELPARK VAN DE KONING

www.reizen.nl maand 2008



Leeuwen komen we niet tegen. Wel gnoe’s en danseressen. Wandelen over de groene bergen van Malolotja is kennismaken met de cultuur van het Afrikaanse koninkrijkje Swaziland en vooral lang genieten van weidse uitzichten. Soms voelt het alsof we de Schotse Hooglanden intrekken. Tekst: Esther Bakker


b

Fotografie Bas Jongerius

‘E

en echte Afrikaanse zonsondergang’, verzucht mijn reisgenoot tevreden. De zon gaat onder achter een rode wolkenbank en de groene heuvels van Swaziland baden in theaterlicht. ‘Nu nog een giraffe er voor en klaar zijn

we.’ We grijnzen naar elkaar. De afgelopen dagen zijn we getrakteerd op olifanten, kuddes zebra’s, prehistorische rotstekeningen, bevederde Afrikaanse dansers en zelfs een blote borst of twee. Ze wipten per ongeluk tevoorschijn toen een danseres haar benen omhoog gooide op de klassieke Swazi manier. Toen we naar Swaziland vertrokken hoopten we op wild en op ouderwetse Afrika romantiek. In een grote fourwheeldrive reden we door de bush van het kleine koninkrijk dat tussen Zuid-Afrika en Mozambique ligt geklemd. We stuurden in een uurtje van de hoofdstad Mbabane naar het wildpark Mkhaya, zagen buffels, neushoorns, nijlpaarden, krokodillen, talloze antilopes, giraffes, wrattenzwijnen en olifanten dus. We sliepen in stenen hutten met rieten dakjes. Kortom, we waren op safari. Schotland of Swaziland?

En nu gaan we wandelen. Swaziland roemt zich op zijn paden. Goed voor lange tochten en korte wandelingen. Wij kiezen voor dagtochten. De Swazi’s gaan zelf ook nog grotendeels te voet. Tegenwoordig vooral langs de paar asfaltwegen die het land – nog niet half zo groot als Nederland – doorsnijden. In de bergen daarentegen ligt een wirwar van paden die van homestead (traditionele nederzetting/boerderijtje) naar homestead leiden. Onze wandelroutes liggen de komende dagen in Malolotja, een bergachtig natuurpark in het noordwesten van Swaziland. Een gebied met beboste groene heuvels en eindeloos subtropisch bushveld. Als we vanuit Mkhaya naar Malolotja rijden, komen we langs Mantenga, een dorp bekend vanwege de traditionele dansen. Koning Mswati de Derde heeft dit dorpje speciaal ingericht om toeristen met de Swazi cultuur te laten kennismaken. De koning van Swaziland kent toch iedereen? Dat is die monarch met rode veren in zijn haar en een luipaardrok om zijn vorstelijke lijf. Hij heeft veertien vrouwen en de vijftiende is onderweg. Elk jaar dansen duizenden Swazi-maagden de rietdans in de kraal van de moeder van de koning, een belangrijke vrouw. De koning mag daar (gelukkig voor hem) ook zelf bij zijn. Mswati is trouwens ook de koning van een land waarvan dertig procent van de volwassenen hiv-positief is. Maar dat is een ander verhaal. Als we in Mantenga zijn, klimmen we om onze kuitspieren te oefenen Execution Rock op. Hier werden vroeger Swazi-boosdoeners vanaf gegooid. Daarna gaan www.reizen.nl maand 2008


Big five in Swaziland Wie leeuwen of olifanten wil zien kan beter naar de andere wildparken gaan die Swaziland rijk is: naar Mlliwane, Hlane of Mhkaya. Daar kun je vanaf een landrover nog altijd de big five fotograferen. Naar Malolotja ga je voor de prachtige vergezichten, de bloemen en de vogels. Gewoon met een thermosflesje koffie in de rugzak en met behoud van lijf en leden. Geen wilde dieren in Malolotja en toch diep in het hart van Afrika.

Wandelen in Swaziland Malolotja Het 18.000 hectare grootte Nationaal Park Malolotja bestaat is bergachtig (van 1600 tot ruim 1800 meter hoog). Over de met gras begroeide bergtoppen kun je vele wandelingen maken, in lengte variërend van een half uur tot een paar dagen. Ze zijn technisch niet moeilijk en de belangrijkste wandelingen zijn duidelijk aangegeven. Malolotja is ook een paradijs voor vogelliefhebbers. Kaart: bij parkreceptie of bij het Toerisme bureau in hoofdstad Mbabane. Bij de parkingang liggen goed geoutilleerde blokhutten waar je kunt overnachten Reserveren via www.sntc.org.sz. Je kunt ook op een paar plekken in het park kamperen. Eten: goed restaurant net buiten het park of zelf koken. Waarschijnlijk wordt in de loop van 2008 een restaurantje binnen het park opgezet. Info: www.sntc.org.sz en [email protected]. Shewula Shewula ligt in het oosten van Swaziland. Dit project is in handen van de plaatselijke bevolking. Vanuit het kamp met eenvoudige stenen hutten kun je, begeleid door een gids, verschillende natuur- en cultuurwandelingen maken.


Vooral de tocht langs de traditionele homesteads gemaakt van stokken en klei is interessant. De nacht, bij olielicht, is donker en stil. Een stilte zoals je die nog maar op een paar plekken ter aarde kunt ervaren. Informatie en boeken trails: [email protected] en tours@swazitrails. co.za.

een goede kaart oppikken. Uitzicht op de vallei van de hemel en na de afdaling zwemmen onder de Mantenga waterval of kijken naar een traditionele dans. Overnachting in Mantenga lodge of in de luxe hotels even verderop.

Ngwempisi Trails en Mahamba Gorge Lodge Twee gemeenschapsprojecten, een eindje (uurtje) weg van de toeristische snelweg MR4. Mlilwane Een- tot 3-daagse wandelingen, overnachtingen Populair wildpark met een keur aan verblijfsin stenen hutten of in dorpjes. Vermoeide voeten mogelijkheden, van simpel tot luxe. Bij gebrek kunnen bijkomen in de hete bronnen. Wel hanaan gevaarlijke dieren (behalve krokodillen en nijlpaarden) is het park geschikt om te wandelen dig om je eigen eten mee te nemen al zal er altijd wel iemand zijn om een Swazi potje voor je te door de Afrikaanse bush, al dan niet alleen. Je ziet o.a. zebra’s, gnoe’s, impala’s en kudu’s. koken. Brochures liggen bij het toeristenbureau Wandeltochten variëren van tweeënhalf tot vijf of bij Swazi Trails (zie hieronder). Informatie: uur. Je kunt er ook paardrijden en de rangers ver- [email protected] en Mahambagorgezorgen ritten in een landrover. Informatie: www. [email protected]. biggameparks.org (ook voor wildparken Mkhaya Swazi Trails en Hlane). Wie liever georganiseerd op stap gaat, kan Mantenga wandelingen en tours boeken bij Swazi Trails. Zij kunnen je ook de kale en imposante Sibebe rock Dit museumdorpje van de koning ligt aan de voet van twee bergen: Sheba’s breast en Exeopnemen. In een lange ochtend naar boven en weer naar beneden. Overigens ook individueel cution Rock. Beide bergen zijn in een paar uur gemakkelijk te beklimmen. Bij de receptie kun je prima te doen. Informatie: www.swazitrails.co.sz.



we naar de top van Sheba’s Breast, voor een fantastisch uitzicht op de koninklijke vallei Ezulweni, Place of Heaven. Dan is het tijd om naar Malolotja te rijden, een klein uurtje over een mooie asfaltweg. Wel uitkijken voor oude wrakken die maximaal twintig rijden, vrachtwagens beladen met boomstammen die de berg opkruipen of een overstekende koe. Je zal maar een koe van de koning aanrijden, straks worden we nog van de rots gegooid. We nemen onze intrek in een blokhut bij de ingang van Malolotja, net even de M1 af bij Nkhaba. Het lijkt of ik in de Schotse Hooglanden terecht ben gekomen. Kale ronde oude bergtoppen, in het rond neergelegde reuzenkeien, golvende groene graslanden en wolken van mist die uit het dal opstijgen om vervolgens over de bergrand te tuimelen. Maar dan heb ik het over zes uur ’s ochtends. Een paar uur later trilt de lucht van de hitte boven diezelfde bergtoppen. Op de top van een kei ligt een rotsdassie (een klipdas) naar ons te loeren. Daaromheen spaarzame, vettig groene bomen die vreemd kronkelen. Als dan ook nog een kudde zebra’s voor ons op de loop gaat, weet ik het zeker: dit is Schotland niet. Goed om te weten als je Malolotja in trekt: vergeet je regenjas niet. Voor je het weet pakken donkere wolken

Daaromheen spaarzame, vettig groene bomen die vreemd kronkelen. Als dan ook nog een kudde zebra’s voor ons op de loop gaat, weet ik het zeker: dit is Schotland niet. zich samen en moet je rennen om niet tot op de draad doorweekt te raken. Het is niet voor iets zo groen in Swaziland. Zeker nu het regenseizoen is begonnen. Wandelen in Malolotja is reuze gemakkelijk. Geen nerveus gevogel met een kompas. Zelfs kaartlezen is overbodig. Het bij de parkreceptie meegenomen kopietje van een haastig getekende kaart stoppen we weg. Wij volgen gewoon de rode keitjes waarop witte voetjes zijn geschilderd. Naar de waterval, naar het uitzichtpunt, naar de rangerhut, twee uur lopen, vijf uur lopen, drie dagen lopen, het kan allemaal.

wetenschappelijke metingen) liggen uitgestrooid in het gras, rood in het licht van de vroege zon. Rotsen als menhirs. Ergens in Malolotja verbergt zich een kudde olifanten, vijf jaar geleden voor het laatst gesignaleerd. De olifanten trekken door de dichtbeboste rivierkloven en schuilen achter de verste bergen. Soms vinden de rangers verse poep. Misschien zijn ze de grens van Zuid-Afrika overgestoken. Malolotja loopt ongehinderd door in de graslanden van het buurland. Hoe dieper we het park intrekken, hoe dramatischer de bergruggen, hoe scherper de richels en hoe geprononceerder de kammen van de hellingen. Drie maanden geleden, tijdens de droge winterperiode, was alles dor en geel. Twee maanden geleden was alles hier nog zwartgeblakerd na de bosbranden. Nu zijn de bergen fluweelachtig groen. Een kudde blesbokken met lange witte neuzen en indrukwekkende horens trekt langs een berghelling omhoog. Ze beseffen het niet maar ze lopen in de mooiste weide van de wereld. Ze hebben tientallen jongen bij zich. Eén blesbok bevalt zelfs ter plekke. Het jong hangt voor een tel hulpeloos met de kop naar beneden, tussen zijn moeders benen. Maar dan valt het op de grond, het krijgt een lik over de kop en daar staat ie al, trillend op zijn nieuwe benen. Een kwartier later trekt het jong geroutineerd mee met de kudde. Ik hoef me helemaal nergens zorgen over te maken. We zien dat de blesbokken gezelschap krijgen van enkele zebra’s. Dit lijkt verdacht veel op een knappe fotomontage: de alpen met wat zebra’s ervoor. ‘Is dit wel Afrika?’, vraag ik me af. Jazeker. Het bewijs komt aangevlogen, een arendenpaar zeilt boven onze hoofden, met fel oranje ruggen en witzwarte vingers aan de vleugeltippen. Watervalgenezers

Waar zijn de rode keitjes met witte wandelvoeten gebleven? Gelukkig, we zien weer een nieuw steenmannetje op een kei tussen twee bergtoppen. Op de wandelkei zit een sprinkhaan van een andere planeet, zo groot als mijn hand. Hij is roze, groen en turkoois. Naast de kei staat een ‘bobbejaanstaart’, een monkeytail. Dat zijn knoestige zwarte stammetjes met een pluim groene slierten. Ik vind het meer een apenpruik. We zijn op weg naar de Malolotja watervallen die deze bergen zo groen houden. Geluid draagt hier ver. We horen water stromen, storten en tenslotte kolken. Als we ’s Werelds mooiste bergweide De volgende ochtend om zes uur trekken we de deur in de buurt van falls komen, wacht een steile afdaling. van onze blokhut dicht en stappen de natuur in. WolIk hap naar adem en probeer er niet aan te denken dat ken rollen uit het dal en sluipen over de bergachtige we ook weer terug moeten, omhoog. graslanden. Een zwarte weduwe vliegt op, gunt ons een Op dat moment botsen we bijna tegen twee wandelaars blik op zijn lange sleepstaart en klampt zich vast aan op. Perplex staan we stil. We dachten dat we alleen waeen veel te dunne graspluim. De grassen om ons heen ren in Malolotja. We praten wat, we wisselen wandelerzijn opgemaakt met duizenden soorten bloemen die ik varingen uit. Ze wonen in Mozambique, het buurland van Swaziland, komen uit Zweden en warempel, we wel in mijn tuin zou willen zetten. Iele strobloemen hebben zelfs een gemeenschappelijke kennis. Na een en vette wasbloemen. Geel, paars, fuchsiaroze, blauw en wit. De oudste rotsblokken ter wereld (blijkt uit chocoladebreak, waarbij wij onze energierepen met de




Zweden delen, dalen we verder. We volgen het lange rotspad naar beneden, subtopje na subtopje en dan zijn ze daar ineens: de twee watervallen. Stereo, een links en een rechts. Het water danst van etage naar etage naar beneden, 95 meter de diepte in. De regens zijn begonnen dus het water valt met bakken naar beneden. We hebben gehoord dat we niet naar de falls mogen lopen omdat er vlakbij een lammergierenpaar broedt. Maar in de verte zie ik twee figuurtjes klauteren. Met rugzak, dus geen Swazi’s, die het vergeven zou zijn. Waar de watervallen tussen de heuvelwanden verdwijnen is het dicht bebost met inheemse bomen. Veel van deze bomen zijn heilig voor de Swazi genezers. Ze komen hier hun kruiden en boomschors halen. Ook Afrikaanse zionisten (gebedsgenezers) komen hier ’s nachts bijeen. Hun voorgangers raken in trance door het vallende water en drijven demonen uit, net als de bosjesmannen vroeger. De heuvels van Swaziland werden ooit door bushmen bevolkt. En dat is op diverse plekken nog te zien. In het zuiden van Malolotja ligt de grot waar de sjamanen van de bosjesmannen de typische gele en rode kleurstoffen vergaarden voor hun rotstekeningen. Twintig minuten rijden van Malolotja kun je die bekijken. Er is een Swazi meisje dat je meeneemt, de berg af. Onder een stenen overhang zie je eeuwenoude olifanten, gnoe’s en wonderlijke mannetjes met vogelvleugels. Dat de dalen van Malolotja nog begroeid zijn met inheemse bomen mag een wonder heten. Een paar decennia geleden dreigde het gebied volledig te worden afgegraasd door grote schapenkuddes. Die waren van een handjevol Zuid-Afrikaanse boeren die daarvoor honderd jaar geleden toestemming hadden gekregen van de koning van Swaziland. Toen besloten werd Malolotja te behouden voor de toekomst moesten de meeste diersoorten opnieuw worden uitgezet. De gnoe’s werden overgebracht uit andere wildparken. Eerst probeerden ze het met de blauwe gnoe, maar die kon niet tegen de bergen. De dieren kwamen om van de honger en kou. Vervolgens werd de zwarte gnoe geïmporteerd. Die kon er wel tegen. Zebra’s tellen

Op de tweede dag van ons verblijf in Malolotja doen we mee aan een wildtelling. Twee keer per jaar trekken groepen vrijwilligers erop uit om de hoeveelheid wild in Malolotja in kaart te brengen. We hebben geluk dat we er precies in het goede weekend zijn. Ik koester mijn dromen over de wildtelling, stel me voor hoe we, beladen met verrekijkers en apparatuur, in een trein van rangerauto’s door het park trekken, en de ene na de andere zeldzaamheid aanschouwen. De werkelijkheid is anders. We worden verdeeld in groepen. Wij mogen mee met Jil, een veteraan die al twintig jaar telt. Er wordt ons een vaste route gegeven en we krijgen een papier mee waarop we onze waarnemingen moeten opschrijven. Niks crossen in landrovers. We gaan er te voet op uit. Maar het wordt wel een heel mooie wandeling. We zien holen van aardwolven,

10


Het bedje van prins Bernard Iedereen heeft nog wel beelden op het netvlies van prins Bernard in safari-outfit en met de laars elegant op een bewusteloze olifant geplant. Die foto’s zijn misschien wel in Swaziland gemaakt. Prins Bernard heeft aan de wieg gestaan van de wildparken in Swaziland. Hier crostte hij rond in de jeep, galoppeerde hij te paard door de bush en stopte hij zijn pijp bij een kampvuur. Mlilwane, Hlane en Mhkaya hebben borden en monumentjes waar de prinsgemaal en zijn gedoneerde guldens worden herdacht. Dan gaat er toch iets door je heen als Nederlander in den vreemde. Wie echt in het bed van de prins wil slapen, boekt een kamer in Reilly’s Rock in Mlilwane. Deze exclusieve lodge (vanaf zestig euro per nacht pp) heeft nog een schat aan foto’s aan de muur hangen. Voelt wel chicque...

bewonderen de bloemenpracht en ik determineer wat vogels. Een uur gaat voorbij, nog een uur, weer een uur. Ik berg het waarnemingspapier op in mijn rugzak. Het grote wild houdt zich vandaag schuil. We zien helemaal niks meer, nog geen muis. Pas aan het eind van de wandeling spotten we een kudde zebra’s. ‘Volgens mij zijn die al geteld’, zegt Jil, de kudde graast namelijk vlak langs de weg. We trekken onze schoenen uit, halen de thermoskan met koffie tevoorschijn en koesteren ons in de warme zonnestralen. Jil deelt de door haarzelf gebakken haverkoeken uit. ‘Kunnen we geen dieren verzinnen’, opper ik. Ik lever liever geen leeg papier in. ‘Hoe komt het nou dat we niks hebben gezien Jil?’ ‘De oogsten dit jaar zijn mislukt als gevolg van de droogte. Swaziland lijdt honger. En als je moet kiezen tussen je kind en een zebra…’ ‘Maar die hoge hekken dan?’, vraag ik. ‘Hoe komen de stropers binnen?’ ‘De rangers hebben waarschijnlijk familie die ze geen nee kunnen verkopen’, schat Jil in. We lopen terug naar de verzamelplaats, leveren ons verschrikkelijk lege papier in en trekken ons beschaamd terug in onze blokhut bij de receptie van Malolotja. ‘Glaasje wijn dan maar?’ Na een adembenemend stille nacht worden we de volgende morgen gewekt door een stralende zon. Ik schuif de gordijnen open. Tussen de hutten loopt een kudde blesbokken. De blondharige blesbokjongen dartelen in het rond. Helaas is de teldag voorbij. Maar een foto van de blesbokken en de bergen met laaghangende wolken op de achtergrond. Dat telt toch ook als telbewijs. Ik hol naar buiten.


11

Swaziland Praktisch Lijkt sprekend op traditioneel Zuid-Afrikaans eten. De Swazi’s zelf eten liefst mieliemielie (maispap) met kip, toeristen vooral braaivlees (barbecue). In de wildparken kun je impalasteak en kudu worst eten. Beetje decadent, dus kwestie van een knop omdraaien in je hoofd... Probeer het lokale bier eens. Elke Swazi mag een beperkte hoeveelheid bier thuis brouwen. Voor de liefhebber, sommige mensen vinden het te zuur en een beetje modderig.

Reisgidsen Swaziland is te klein voor een eigen reisgids. Meestal wijden Engelstalige Zuid-Afrika reisgidsen er een uitgebreid hoofdstuk aan. Zo ook de Lonely Planet South Africa (€ 23,50) en de Rough Guide Sout AFrica Lesotho & Swaziland (€ 20,99).

Informatie en sites b www.swazitrails.co.sz in Mantenga Market, biedt behalve reisjes ook alle informatie, brochures en kaarten b www.welcometoswaziland.com algemene (toeristische) website van Swaziland b www.biggameparks.org voor reserveringen wildparken

Hoe kom je er? De meeste Nederlandse toeristen bezoeken Swaziland als onderdeel van een reis door Zuid-Afrika. In ongeveer 12 uur (met tussenstop) vlieg je van Amsterdam naar Johannesburg (o.m. KLM, Lufthansa en Iberia bieden retourtickets v.a. € 880 p.p. all-in in april 2009, zie o.m. www.vliegtickets. nl. Van daaruit is het zes uur rijden naar de grens van Swaziland. Vanaf het Krugerpark in Zuid-Afrika is het twee uur rijden. Je kunt ook vliegen naar Swaziland vanaf Johannesburg (ongeveer drie kwartier, met Swazi Express Airway of Swaziland Air, variërend van 80 tot 200 euro) en ter plekke een auto huren.

Beste reistijd Van april tot oktober is het ideaal wandelweer: koel, droog en helblauwe luchten. Van oktober tot december kans op bewolking en regen. Van december tot april is het hoogzomer, maar omdat Swaziland hoog ligt (1500 meter) is het voor Afrikaanse begrippen redelijk aangenaam. De natuur is ook op zijn mooist in de zomerperiode.

Geldzaken

12

Een eigen huurauto (v.a. € 30 per dag, incl. 200 kilometer, voor een kleine Toyota) is het gemakkelijkst maar met de lokale taxibusjes (€1 à € 2 voor een rit) kom je ook overal. Ze zitten wel erg vol, dat moet je leuk vinden, bovendien rijden de chauffeurs nogal roekeloos. De wegen zijn, van park naar park, geasfalteerd en zonder al te veel gaten. Daarbuiten zijn het aarden wegen waarvoor je een fourwheeldrive nodig hebt. Het verkeer in Swaziland is, als je geen 160 kilometer per uur rijdt, zoals sommige andere weggebruikers, redelijk veilig. Autoberovingen, zoals in Zuid-Afrika, komen in Swaziland niet voor.

Georganiseerde reizen Reisorganisaties als Djoser (www.djoser. nl) en Sawadee (www.sawadee.nl) bieden rondreizen door Zuid-Afrika aan met een paar dagen Swaziland. De 18-daagse Djoserwandelreis doet Malolotja aan (v.a. € 2097 p.p.), de 24-daagse Sawadee-reis(€ 2260 p.p. all-in, april 2009) doet o.m. het park Mlilwane aan (zie wandelkader).

Accommodatie

Munteenheid is de emilangeni (100 em = 7 €) die gelijk staat aan de Zuid-Afrikaanse rand. Je kunt overal met randen betalen. Het prijsniveau ligt lager dan in Nederland. Vooral eten en slapen is goedkoop en van hoog niveau. Een maaltijd in een restaurant kost € 3,50, een glas wijn € 0,70.

Je kunt in klassieke safaristijl overnachten (Reilly’s Rock in Mlilwane of Mkahya (v.a. € 200 voor 24 uur verblijf inclusief gamedrives), in een luxe hotel (Royal Swazi Sun Hotel, v.a. 120), in een sfeervolle bed & breakfast (Malandela’s, v.a. € 17), in een rieten Swazi hut (Mlilwane, v.a. € 24) of in een backpacker (Mlilwane, € 10).

Rijden in Swaziland

Eten en drinken


10 x gratis Esther Bakker in Swaziland!

EXT vooRA LEZERr S

Esther Bakker, auteur van dit wandelartikel, woonde met haar gezin een jaar in Swaziland. Zij schreef er een boek over: De bomen vliegen je om de oren – een jaar in Swaziland. REIZEN Magazine en uitgeverij Contact geven 10 gratis exemplaren weg. Wilt u een gratis boek? Schrijf ons in maximaal 1000 woorden uw favoriete wandeling. Tien lezers met de leukste tips krijgen het boek gratis thuisgestuurd. Zie voor de spelregels en een korte bespreking van Esthers boek: www.reizen.nl.

Swaziland. Kesch-Trek Zwitserland WELKOM IN HET WANDELPARK VAN DE KONING

Recommend Documents