Kesch-Trek Zwitserland. Fly-drive in het

Kesch-Trek Zwitserland

Fly-drive in het l e id F & e h C n a v r o spo

www.reizen.nl juli/augustus 2009


Fly-drive Cuba

Vijftig jaar geleden verdreven Fidel Castro en zijn compañeros dictator Batista uit het presidentieel paleis in Havana. De revolutie van toen kent vandaag de dag vele gezichten. REIZEN Magazine volgt het spoor van de rebellen en ontdekt het Cuba van de Cubanen: arm, trots, gastvrij en opwindend. Tekst en fotografie: Hans Avontuur

Even buiten Santiago de Cuba haalt een meneer in uniform me van de weg. Hij zegt vriendelijk goedemorgen en besluit dat ik passagiers aan boord krijg. Ik protesteer en vertel dat het nog uren kan duren voor ik in El Paraíso aankom. Toerist, mooi land, foto’s maken. De agent is onverbiddelijk. ‘Prima, maar deze dames rijden met u mee.’ Dus stuur ik even later de zuidelijke kustweg op met drie reusachtige negerinnen aan boord, die bulderend van de lach mijn kleine Hyundai Atos van links naar rechts doen schudden. Extra passagiers. Het zal me tijdens deze reis dwars door Cuba vaker overkomen. Bij gebrek aan fatsoenlijk openbaar vervoer heeft de regering het liften tot de ultieme vorm van socialistisch transport uitgeroepen. De negerinnen die ik meeneem naar het dertig kilometer verderop gelegen El Paraíso blijken blind te zijn en op weg naar de dagopvang. Soms moeten ze urenlang wachten op vervoer. Hun stemming lijdt er vandaag in elk geval niet onder. Bij het uitstappen krijg ik een paar dikke zoenen op de wang en ze bezweren me nogmaals dat de kustweg van Santiago naar Pilón, een van de mooiste routes van Cuba, begaanbaar is.

Het goede nieuws: bijna tweehonderd kilometer lang kijk ik links uit over de Caribische Zee en rechts op de Sierra Maestra, het ruige gebergte waar Fidel Castro en Che Guevara tijdens de revolutie hun geheime hoofdkwartier hadden. Eindpunt Niquero. Stadje zonder toeristen en pretenties. Vanaf mijn stoel in een barretje trekt het gewone leven aan mij voorbij. De straten met afgebladderde houten huizen zijn gevuld met walmende Sovjettrucks, antieke motoren, paardenkoetsjes en veel fietsen, waarop hele families zich verplaatsen. Vader trapt, moeder achterop, kindje op de stang, kindje op het stuur. Rust en eenvoud. Hoe anders was het gisteravond in Santiago de Cuba, waar de lucht zwanger was van rum en muziek. In het gouden licht van de straatlantaarns, dat de scheuren en barsten in de koloniale gevels maskeerde, draaide de stad wulps met haar heupen. Ik bezocht er de Casa de la Trova en Patio de Artex voor goede salsa, sol en reguetón, dronk een mojito op het terras van Hotel Casa Grande en stelde een jinitera teleur, die in ruil voor haar schoonheid en passie graag een paar dagen aan mijn arm had gelopen. Santiago de Cuba is altijd een wilde, ietwat Zwanger van rum en muziek opstandige stad geweest. Misschien dat de CuIk had gewaarschuwd moeten zijn. Blind én baanse revolutie juist daarom hier begon met optimistisch zijn geen eigenschappen die de bestorming van de Moncada-kazerne. Toen helpen bij het inschatten van verkeersrisico’s. Fidel Castro op 26 juli 1953 met 122 kameraTwee orkanen hebben het asfalt op tal van den de aanval opende, was er geen weg meer plaatsen weggeslagen en de schade is nog terug. Het werd een fiasco. Een groot deel lang niet hersteld. Kuilen, mansgrote gaten, van de revolutionairen sneuvelde tijdens het alleen nog een berm, wasborden en tientallen gevecht of later in de gevangenis. Castro zelf kilometers ruw grind maken het rijden lastig ontsnapte aan de dood omdat een luitenant en tijdrovend. Er zijn twee bruggen ingestort, het bevel tot liquidatie negeerde. Hij werd waardoor ik met mijn autootje dwars door de opgesloten op Isla de la Juventud. rivier moet. Gelukkig heeft het niet geregend Afschuwelijke foto’s van gemartelde rebelen staat het water laag. Iets verderop zwiepen len - nog altijd te zien in een klein museum hoge golven over de weg. Ik kan alleen verder - zorgden uiteindelijk wél voor het beoogde door het juiste moment af te wachten. Tussen effect: Batista was de boef. twee golven door.


Santiago de Cuba. Buiten, een stad met verweerde koloniale gevels; binnen broeierig en muzikaal, tot de in de kleine uurtjes.

www.reizen.nl Fidel, Che, het Varkensbaai-incident, het zijn de ‘hoofdrolspelers’ van de eerste jaren van de Cubaanse Revolutie. Nu op www.reizen.nl een handig overzicht én alles over het liftsysteem op Cuba.

e


Fly-drive Cuba

Eten bij Jorge

Als ik in Niquero het barretje verlaat en nog wat inkopen doe bij de dollarwinkel, is hij plotseling daar. In Santiago zou je Jorge een jinitero noemen, een ritselaar die bezoekers een slaapplaats, maaltijd, rum, sigaren of een chica wil aansmeren. Maar hier in het slaperige Niquero gaat dat anders. Vriendelijk en ongedwongen. En ja, natuurlijk eet ik vanavond graag bij hem en zijn familie. Dichter op het dagelijks bestaan kun je bijna niet komen. Eten en slapen bij de mensen thuis maakt de reis door het hart van Cuba extra bijzonder. In de schone, maar karige keuken wordt het eten op tafel gezet. Aan het plafond brandt een peertje dat de donkere ruimte moeizaam verlicht. Het menu bestaat uit grote borden rijst, verse vis, salade met kool, tomaat en gefrituurde banaan. Het is het beste dat ik tot nu toe heb gegeten. Ik geef Jorges zusje 2 CUC (€ 1,65), waarmee ze twee biertjes gaat halen. We proosten op de vriendschap en de

Een pad van betonnen vlonders voert naar de precieze plek, persoonlijk door Fidel aangewezen. Het eens zo glorieuze platform is verzwolgen door de zee. Fidels hoofdkwartier

Terwijl de ochtendnevel nog boven het serene landschap hangt, dring ik steeds dieper de Sierra Maestra binnen. Uitgestrekte vlaktes vol suikerriet maken plaats voor kleine valleitjes en woeste bergen. Per kilometer begrijp ik steeds beter hoe Fidel Castro en zijn rebellenleger – op sommige momenten amper twintig man sterk – hier uit handen van Batista wisten te blijven. Het machtige massief is niet gemaakt voor mensen. En zelfs nu, vijftig jaar later, kom je lastig vooruit over de slechte slingerwegen die krankzinnig steil omhoog en omlaag gaan. Tot ik plotseling in Santo Domingo sta, de toegangspoort tot het Nationaal Park aan de voet van de Pico Turquino, met 1.972 meter het hoogste punt van Cuba. Heldenverhalen genoeg. Over aanvallen op kazernes, standhouden tegen de overmacht en slimme tactische zetten om het regime van Batista aan het wankelen te brengen. In twee uur wandel ik in het spoor van gids Miguel – een gids is hier verplicht – naar de Commandancia de la Plata, het verborgen hoofdkwartier van de revolutie waar je tot vorig jaar niet mocht fotografehoop dat Barack Obama zijn belofte inlost en ren. De tocht is fraai. Over de dichtbegroeide de 47-jaar oude handelsboycot versoepelt. flanken. Met heel af en toe uitzicht tot aan de Als de buiken rond zijn en de verhalen verteld, Caribische Zee. is het tijd om afscheid te nemen. Maar ik mag Terwijl Miguel de misdaden van Batista bepas weg als ik de trots van Jorge heb gezien: schrijft en zich beklaagt over de kwaliteit van de autowasplaats. Hier maakt hij als bijverzijn Chinese schoenen, bereiken we het ‘huis’ dienste auto’s en taxi’s schoon, want van zijn van Fidel. Vanaf deze plek leidde hij het lerarensalaris kan hij amper rondkomen. Als verzet. De schuilhut met dak van palmbladewe uiteindelijk teruglopen naar mijn hotel, ren staat op een strategische plek met drie mag ik hem niet betalen voor de uitstekende vluchtroutes. Er is zelfs een luik in de vloer, maaltijd. Iets voor zijn zoontje is wel oké. ‘Met waardoor El Jefe zou kunnen ontsnappen. Het toeristendollars kan ik iets leuks voor Chrishuis ziet er nog precies zo uit als toen hij tian kopen, met de gewone peso niet.’ het eind 1958 verliet: bureau, boekenkast, Ik vraag me af of dit het land is waarvan de eettafel, koelkast op kerosine en het bed dat rebellen droomden toen ze op 2 december hij gedeeld zou hebben met Célia Sanchez, 1956 landden nabij Playa las Coloradas, zo’n de vrouw die ook een vooraanstaande rol zeventien kilometer zuidelijk van Niquero. speelde in de revolutie. Hier droomden ze van Met Fidel Castro en Che Guevara onder de een vrij Cuba. Zonder de schaduwkanten van 82 strijders, liep hun boot er voor de kust vandaag, stel ik me zo voor. aan de grond, waarna de mannen urenlang door het mangrovebos moesten zwoegen om Slapen bij Ana & Raúl land te bereiken. Niet echt een voortvarend Met de hand ontspannen aan het stuur, gaat begin van de revolutie. Of zoals Che later zou het over de caretera central naar Trinidad. Hoeopmerken: ‘Dat was geen landing, het was wel het de belangrijkste weg in het oosten schipbreuk!’ van Cuba is, lijkt ander verkeer nauwelijks te


De watervallen in het berggebied Topes de Collantes, op amper 10 kilometer van Trinidad. Onder: overal ‘on the road’ ontmoet je vrolijke mensen en glimmende oldtimers

Che: part 2 Deel twee van het verhaal over het leven van Che Guevara draait nu nog in diverse bioscopen. De biopic is een documentair verslag. Het is 1965 en Che, die minister is in Castro’s kabinet, kiest op het toppunt van zijn macht voor de bevrijdingsbeweging. Che (Demián Bichir) verdwijnt naar Bolivia om de revolutie daar voort te zetten.

e


Fly-drive Cuba

Che’s missie om de truc van Cuba elders in de wereld te herhalen mislukte. De CIA had geleerd en lokte hem in Bolivia in een hinderlaag. Zijn lichaam werd pas dertig jaar later (1997) ontdekt en naar Cuba gebracht.

Havana. Waar andere steden zich vernieuwen, staat Havana stil. Misschien is het daarom wel zo mooi.

Lege snelweg naar Havana

Na de overwinning in Santa Clara op 30 december 1958, lag de weg naar Havana open. In gedachte zie ik de rebellen in auto’s en vrachtwagens naar de hoofdstad rijden. In werkelijkheid is het erg stil op de autopista, de enige snelweg op het 1200 kilometer lange eiland. Voor, achter en naast me is lange tijd geen ander voertuig te zien. Af en toe springen er vanuit de middenberm wel verkopers tevoorschijn. Levensgevaarlijk. En wie gaat er bij 110 kilometer per uur in de remmen voor knoflook, uien of kaas? Als ik rond het middaguur Havana binnenrijd, heb ik vlinders in de buik. De stad laat zich met niets vergelijken. Waar andere steden zich ontwikkelen en vernieuwen, daar staat Havana stil. Goed, het oude centrum wordt opgeknapt om toeristen te plezieren. Maar verder gebeurt er al decennialang helemaal niets. En juist dáár is het voormalige Parijs en Vegas van de Cariben op haar mooist. De jaren en de zilte lucht knagen aan de koloniale huizen, oude Amerikaanse auto’s staan op te lossen in de tijd en waar ooit de decadentie bruiste in casino’s en hotelpaleizen, daar klinkt nu een eenzame trompet. De dikke vochtige lucht is er zwanger van melancholie en verlangen naar betere tijden. Een nieuwe revolutie wordt niet verwacht, want de Cubanen hebben geleerd om te lijden. Dus slenter ik door vervallen straten, waar lachende gezichten de ellende weghonen. Nergens anders op de hele wereld is de aftakeling zo mooi. b

In 1987 componeerde de toen 80-jarige Cubaan Compay Segundo een wereldhit over Juanica en haar lief. Weet u de titel? Ga dan reizen.nl en maak kans op een Wensbon.

e

i

bestaan. Ik passeer oneindige velden met suikerriet, landerijen met koeien, kleine dorpen, schilderachtige rivieren en beken en om de zoveel tijd enorme borden met socialistische leuzen: ‘Deze vlag, deze aarde, deze lucht, verdedigen wij tegen elke prijs’. Ze vervangen de reclame waaraan wij zo gewend zijn. De beste tandpasta, hamburger, gezinsauto of levensverzekering bestaan hier niet. Wat een weldaad. Na een lange dag bereik ik Trinidad, een stadje dat sinds 1988 op de Werelderfgoedlijst staat. Het is weekend en ik had niet op het muziekfestival gerekend. De drie casas particulares die me waren aanbevolen zitten vol. Evenals de hotels. Maar zoals het op Cuba meestal gaat is er altijd wel iemand die iemand kent, die een neef heeft, die het probleem oplost. Een kwestie van geduld. En zo heb ik een uur later alsnog een kamer. Casa Ana y Raúl. Middenin het centrum. Mijn steenkolenspaans wordt door Ana enthousiast omhelsd: ‘Leuk. Druk. Annulering. Morgen wel bezet. Vanavond muziek op het plein bij de kerk! Moet je zien.’ Trinidad. Qua revolutie en spoor Fidel valt er weinig te halen. Maar binnen drie minuten ben ik verliefd. De pastelkleurige huizen, de stenen straatjes die gepolijst zijn door honderden jaren historie, de winkeltjes, de kleinschaligheid, de antieke Amerikaanse auto’s, de ambachten en de spontane ontmoetingen met mensen zoals Arir en Siomara op de stoep van hun ruim driehonderd jaar oude patriciërshuis: ‘Natuurlijk mag je even bij ons binnenkijken, ga je gang.’ Na een vorstelijk ontbijt en een fijne ochtend in Trinidad, zwaaien Ana en Raúl me uit. Via de Topes de Collantes rij ik naar Santa Clara met het museum en mausoleum van Che Guevara. Daar staat hij dan. In gevechtskleding. Hoog op een sokkel. Voor eeuwig een held. Hij verliet Cuba voor de eerste barsten in de politiek van Fidel zichtbaar werden.

1. Commandancia de la Plata – Sierra Maestra: het hoofdkwartier van Fidel en Che in de woeste bergen van de Sierra Maestra. 2. Museo de la Revolución – Havana: in het voormalige paleis van Batista met onder meer de Granma, de boot waarmee Fidel en Che na ballingschap in Mexico aan land kwamen. 3. Monumento Ernesto Che Guevara – Santa Clara: standbeeld, museum en mausoleum voor de grootste held: ‘Hasta la Victoria Siempre’.


4. Finca Manacas – Birán: op 13 augustus 1926 werd Fidel hier geboren als onwettig kind van Angel Castro en moeder Lina, die als huishoudster voor de Castro’s werkte. 5. Playa las Coloradas – Niquero: Hier landde op 2 december 1956 het guerrillaleger van Fidel. Leuk: een klein museum, replica van het schip en de hut van de eerste boer die de rebellen hielp.

Fly-drive Cuba

Wij reden in 8 dagen van Santiago de Cuba naar Havana Dag 1. Holguin-Birán-Santiago de Cuba - 165 km Bezoek het geboortehuis van Fidel Castro in Birán Neem vanuit Palma Soriáno de bergweg naar Santiago Dag 2. Santiago de Cuba Drink een mojito op het terras van Hotel Casa Grande Slenter door de oude binnenstad Bezoek de Moncada-kazerne, waar de revolutie begon Beleef de avond in de Casa de la Trova en de Patio de Artex Dag 3. Santiago de Cuba-Niquero - 228 km Volg de spectaculaire kustweg (tenzij het veel heeft geregend) Pilón: Casa Museo Celia Sánchez, heldin van de revolutie Niquero, heerlijk Cubaans stadje. Dag 4. Niquero-Playa las Coloradas-Santo Domingo - 155 km Playa las Coloradas, plek waar rebellen in 1956 landden met hun schip, de Granma Media Luna, geboortehuis Celia Sánchez

10


Villa Santo Domingo, hotelletje middenin de bergen Dag 5. Commandancia de la Plata Wandeltocht naar het voormalige hoofdkwartier van Fidel en Che in de Sierra Maestra. Avondeten aan de rivier in het open restaurant van Villa Santo Domingo Dag 6. Commandancia-Trinidad - 535 km Lange, maar afwisselende autorit door centraal Cuba Camagüey, met mooi koloniaal centrum Wie de rit lang vindt, kan hier overnachten Dag 7. Trinidad Ontdek het historische centrum van dit UNESCO-stadje Middagje luieren op het witte strand van Playa Ancón Dag 8. Trinidad-Santa Clara-Havana - 345 km Bergen Toppes de Collantes Che-monument en mausoleum in Santa Clara Playa Larga, Varkensbaai Bij zonsondergang de Malecón van Havana oprijden

Cubaanse lifters - een feest Veel Cubaanse dorpen hebben een officiële liftplek, de punto de transporte alternativo, soms voorzien van een ambtenaar die auto’s, bussen en vrachtwagens aanhoudt en tot de nok toe vult met mensen. Officieel geldt dat alleen voor voertuigen van de staat, met een blauw nummerbord. Maar ook mijn huurauto ontkomt niet aan het socialisme. Moeders met kinderen, scholieren, fabrieksarbeiders, opa’s en oma’s, boeren en kippen, krijgen van mij een lift. Soms doe ik dat vrijwillig, soms op commando De meeste passagiers zijn zwijgzaam en beginnen pas een gesprek als ik het initiatief neem. Hoe minder anderen er in de auto zitten, hoe spraakzamer de lifter. Met onbekenden weet je nooit of de geheime dienst meeluistert. Eenmaal gewend aan het systeem ben ik blij met mijn tijdelijke reisgenoten. Geen betere manier om met gewone mensen in contact te komen. De leukste quote vanaf de achterbank: ‘De drie grootste verworvenheden van de revolutie zijn onderwijs, gezondheidszorg en sport. De drie grootste minpunten zijn het ontbijt, de lunch en het avondeten.’


11

Fly-drive Cuba Hoe kom je er? Zowel Martinair als ArkeFly vliegt vanaf Schiphol naar Cuba. Bestemmingen zijn Havana (alleen Martinair), Holguin (alleen ArkeFly) en Varadero (beide). Retourprijzen v.a. € 700 p.p. all-in. Kijk op www.arkefly.nl en www.martinair.com.

Reisseizoen & formaliteiten Het hele jaar is Cuba – met een temperatuur die varieert van 24° - 32° C. – prima te bezoeken. Het droge seizoen, november tot mei, is de beste periode. Dan heb je de meeste kans op heldere luchten. Juni t/m oktober is het orkaanseizoen. Voor Cuba is geen visum nodig, wel een toeristenkaart (deze krijg je vooraf via de reisorganisatie of kun je aanvragen bij de luchtvaartmaatschappij) en uiteraard een paspoort dat bij aankomst nog minimaal zes maanden geldig is.

Huurauto & wegennet Je kunt de auto het best vooraf via een Nederlandse reisorganisatie boeken. Dat is vaak goedkoper dan ter plekke en voorkomt teleurstellingen, want het aantal huurauto’s is schaars. Een kleine auto (bijv. Hyundai Atos) kost ca. € 54 per dag, all-in. De wegen tussen de grotere steden zijn redelijk, maar in het binnenland zijn ze vaak erg slecht waardoor de gemiddelde snelheid laag ligt. Soms doe je een uur over amper dertig kilometer. Benzinestations zijn volop te vinden, behalve op het traject tussen Santiago en Pilon. Met een volle tank wegrijden dus. Belangrijk: vermijd rijden in het donker. Levensgevaarlijk vanwege de gaten in het wegdek en ander verkeer zonder licht (paarden, voetgangers, fietsers, brommers, auto’s…).

Geld Betalen doe je met de CUC (spreek uit: koek). Voor 1 euro krijg je ongeveer 1,20 CUC. Bij cafeetjes en eethuisjes in het binnenland kun je soms ook met de peso betalen, moneda nacional. Pinnen is nagenoeg onmogelijk. Wel kun je bij de grote banken geld wisselen met een creditcard. Handiger: cash meenemen en wisselen bij hotels, banken en officiële wisselkantoren van Cadeca, de burós de cambios.

Georganiseerde reizen Tal van reisorganisaties, zoals Holland International, Kras, Oad en Fox bieden kant-en-klare fly-drives (zowel individueel als in een groep), meestal inclusief een paar luierdagen aan het strand. Wie bij de Cubanen thuis wil slapen en eten, huurt alleen een auto en regelt de rest onderweg zelf.

12


Wij reisden met Ara Tours (www.aratours. nl), dat een groot en gevarieerd reisaanbod Cuba heeft. Reisvoorbeeld: 16-daags fly-drive ‘Cuba Compleet’ v.a. € 2019 p.p. o.b.v. 2 personen. Ook Stolk Travel (www. stolktravel.nl) is gespecialiseerd in Cubareizen. Een individuele 21-daagse fly-drive ‘Over het hele eiland’ boek je. v.a. € 2.195 p.p. (o.b.v. 2 pers.). Beide reizen inclusief, vluchten, accommodatie, autohuur.

Accommodatie Casas particulares (kamers bij particulieren) zijn er in alle soorten en maten: van eenvoudig tot compleet met eigen badkamer. De casas die in bekende gidsen worden aanbevolen zitten vaak vol en zijn beslist niet altijd beter dan andere. Mijn tactiek: gewoon de stad in rijden, zelf rondkijken en desnoods even vragen. Reken voor een kamer met ontbijt op 20 à 25 CUC. Aanraders: b Hostal Florida, Calle Maestra Nicolasa 56, Santa Clara, sfeervol huis gevuld met art deco, voorzien van kleine binnenplaats (2-pk € 22; tel. +53-42/208161). b Hostal Ana, Calle San Francisco Cadahía 166, Trinidad, kamer met airco en eigen douche in het oude centrum, goed eten en heerlijk ontbijt (2-pk € 20; hostalanaraul@ yahoo.com). Goed nieuws is er ook bij de hotels. Ze zijn steeds vaker te vinden in opgeknapte oude panden. b Hostal San Basilio, San Basilio 403, Santiago de Cuba, herenhuis met 8 stijlvolle kamers in het centrum (2-pk € 55; tel. +5322/651702). b Hotel Marques de Prado Ameno, gerenoveerd herenhuis met patio’s in Havana Vieja (2-pk € 70; www.habaguanexhotels. com). Wie de Commandancia de la Plata wil bezoeken heeft maar één goede optie: Villa Santo Domingo, tel. +53-23/565568, naast het bezoekerscentrum van het Nationaal Park, afzonderlijke huisjes met bar en restaurant aan de rivier (2-pk € 33). Boek huisje 6, daar heeft Fidel geslapen.

Eten en drinken In plaatsen als Santiago, Trinidad en Havana vind je volop goede eetadressen. De opmars van de paladars, mini-restaurants bij de Cubanen thuis, wordt door de overheid afgeremd, maar wie goed zoekt kan ze nog altijd vinden. Het belangrijkste kenmerk van de Cubaanse keuken is improvisatie omdat er jarenlang altijd wel

ergens gebrek aan was. Over het algemeen wordt er eenvoudig maar lekker gekookt voor 5 tot 10 CUC p.p. Tips: Paladar Doña Blanquita, Prado 158, Havana, op de eerste etage van een koloniaal pand, handvol tafeltjes op een balkon met uitzicht op de Prado, waar de oude Amerikaanse auto’s af en aan rijden. Restaurante El Templete, Av. Del Puerto, Havana, bekend om z’n vis, goed en modern. Café Matamoros, aan ’t Plaza Dolores, Santiago de Cuba, zeer betaalbare creoolse keuken en live muziek. Casa/Paladar de Estela, Bolivar 557, Trinidad, creoolse keuken op een kleine patio.

Reisboeken en kaarten Moon Handbook Cuba (2006/Engelstalig, € 22,99). Een van de betere praktische reisgidsen die dankzij de expertise van Cubakenner en -auteur C.P. Baker ook een kijkje geeft in het leven van gewone Cubanen. Goede tweede is Cuba van Trotter (2009/ € 17,95). Bomvol insiders tips, kaderinformatie en Trotter-sterwaarderingen. Favoriete pocketgids: Capitool/Eyewitness Top 10 Cuba (€ 11,20) dat aan de hand van Top 10’s een goede indruk van het land geeft. Onderwerpen zoals de beste plekken om traditionele muziek te luisteren, de revolutie te volgen, natuurschoon, muzikanten, musea en stranden. Een goede kaart is van groot belang. Prima is de Nelles Map Cuba, schaal 1: 775.000, prijs € 7,90.

Informatie + internet Cubaans Verkeersbureau, Kaiserstrasse 8, 603111 Frankfurt, tel. +49 69 288322, www.cubainfo.de b www.cubatravel.cu Officiële vvv b www.cubaabsolutely.com Nieuw magazine vol interessante verhalen over allerlei aspecten van het Cubaanse leven b www.cubaradiso.com Voor casas particulares b www.desdecuba.com Klik op generationy, het onafhankelijke en frisse blog van Yóani Sanchez.

Kesch-Trek Zwitserland. Fly-drive in het

Recommend Documents