susīas wwrnmrnmrnmrnwrn m Zonnepanelen systeem Gemeente Drimmelen Adviesrapport Betreft concept rapportage Sustas Management BV 25 oktober 2013

susīas

management b.v.

Adviesrapport Betreft concept rapportage

Zonnepanelen systeem Gemeente Drimmelen

wWrnmrnmrnmrnwrn m

Sustas Management BV 25 oktober 2013

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 1 van 19

susTas

management b.v.

Samenvatting D e g e m e e n t e D r i m m e l e n o n d e r z o e k t d e m o g e l i j k h e d e n v a n het p l a a t s e n v a n e e n P V s y s t e e m o p het d a k v a n het e i g e n g e m e e n t e h u i s . I n v e s t e r i n g e n in P V s y s t e m e n zijn lastig af te w e g e n v a n w e g e d e v e l e f i s c a l e c o n s e q u e n t i e s e n v e r s c h i l l e n d e s u b s i d i e s . O m d e lastige k e u z e s te m a k e n heeft d e g e m e e n t e d e o p d r a c h t g e g e v e n te o n d e r z o e k e n w e l k e v a r i a n t e n het m e e s t e r e n d e m e n t o p l e v e r e n . In het k a d e r v a n dit o n d e r z o e k zijn o m die r e d e n o o k a n d e r e v a r i a n t e n o n d e r z o c h t . B i j v o o r b e e l d e e n P V s y s t e e m o p e e n a n d e r d a k d a n het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s . Het is v a n b e l a n g s l i m m e v a r i a n t e n te b e k i j k e n , w a a r b i j het f i n a n c i ë l e r e n d e m e n t e n Z of d e lokale participatie k a n w o r d e n vergroot. D e f i s c a l e m o g e l i j k h e d e n h e b b e n grote i n v l o e d o p het r e n d e m e n t v a n het uiteindelijke P V s y s t e e m e n v i a w e l k e c o n s t r u c t i e die mogelijk w o r d t g e m a a k t . D e d e g r e s s i e v e e n e r g i e b e l a s t i n g e n v e r o o r z a k e n dat d e totale e n e r g i e p r i j s v o o r e e n grote v e r b r u i k e r a a n z i e n l i j k l a g e r is, d a n v o o r e e n kleine verbruiker. E e n g e m i d d e l d h u i s h o u d e n betaalt totaal inclusief b e l a s t i n g e n c i r c a C 0,22 Z k W h , d e g e m e e n t e D r i m m e l e n c i r c a C 0,09 Z k W h . H i e r m e e is e e n investering in e e n P V s y s t e e m o p e e n d o o r s n e e particulier huis 2 , 5 m a a l z o s n e l t e r u g v e r d i e n d a l s o p het g e m e e n t e h u i s . O n d e r s t a a n d e 4 v a r i a n t e n zijn o n d e r z o c h t . A . G e m e e n t e investeert z e l f in e e n P V s y s t e e m A 1 : G e m e e n t e investeert zelf, z o n d e r S D E + s u b s i d i e A 2 : G e m e e n t e investeert zelf, met S D E + s u b s i d i e ( a a n n a m e 3 c t / k W h ) A 3 : V e r v a n g i n g leien o p d a k r a n d rond d e e e r s t e e t a g e v a n het g e m e e n t e h u i s B. A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e B 1 : A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , met t e r u g k o o p n a a a n t a l j a a r B 2 : A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , z o n d e r t e r u g k o o p n a a a n t a l j a a r C . L o k a l e e n e r g i e c o ö p e r a t i e e n h a a r l e d e n investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , met korting e n e r g i e b e l a s t i n g 7,5 c t / k W h uit E n e r g i e A k k o o r d D. G e m e e n t e investeert het b u d g e t in e e n a n d e r project met h o g e r f i n a n c i e e l r e n d e m e n t V o o r l o p i g e resultaten o p hoofdlijnen g e r e k e n d o v e r e e n l e v e n s d u u r v a n 2 5 jaar. Variant A1 gemeente zonder S D E + A 2 gemeente met S D E + B1 lease zonder aankoop B2 lease met aankoop C lokale coöperatie lease**** D - budget gebruiken op ander dak met kosten X = 20 ct/kWh

Investering C C C C C C

91.000 91.000 91.000 91.000 91.000 91.000

Energieprijs C 0,082 C 0,082 C 0,082 C 0,082 C 0,082 C 0,20

T V T * (jaar) 23 16 18 NTB*** 8 8

Gemiddeld rendement 1,3700, 2,9400, 2,4900, NTB 7,2600, 12,7800,

C a s h flow cumulatief C 8.362 C 44.244 C 33.793 NTB C 142.337 C 268.048

NCW** - C 15.161 C 14.227 C 7.645 NTB C 96.515 C181.608

Voorlopige conclusies -

Het is z i n v o l o m te i n v e s t e r e n in d u u r z a a m h e i d . A l s g e m e e n t e z e l f i n v e s t e r e n in z o n n e p a n e l e n o p het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s is d e m e e s t o n r e n d a b e l e investering v a n d e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n . V a n u i t f i n a n c i e e l r e n d e m e n t w o r d t g e a d v i s e e r d te k i e z e n v o o r i n v e s t e r i n g e n in e n e r g i e b e s p a r i n g . D e e e r s t e s t a p uit d e T r i a s E n e r g e t i c a . M o c h t investering in P V s y s t e m e n w e n s e l i j k w o r d e n g e a c h t wordt g e a d v i s e e r d te b e s l u i t e n d e v a r i a n t e n C e n D v e r d e r uit te w e r k e n . H i e r v o o r is n a d e r e e n definitieve uitwerking v a n het E n e r g i e A k k o o r d n o o d z a k e l i j k . D e z e uitwerking w o r d t in n o v e m b e r 2 0 1 3 v e r w a c h t .

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 2 van 19

susTas

management b.v.

1. Inleiding E e n z o n n e s t r o o m s y s t e e m (ook w e l P V s y s t e e m ) p r o d u c e e r t d u u r z a m e elektriciteit uit zonlicht. D e t w e e hoofd r e d e n e n o m te i n v e s t e r e n in e e n P V s y s t e e m zijn het b e h a l e n v a n d u u r z a a m h e i d d o e l e n e n het realiseren van een financieel voordeel. D e g e m e e n t e D r i m m e l e n o n d e r z o e k t d e m o g e l i j k h e d e n v a n het p l a a t s e n v a n e e n P V s y s t e e m o p het d a k v a n het e i g e n g e m e e n t e h u i s . E e n g o e d e , g e f u n d e e r d e a f w e g i n g is belangrijk bij b e s t e d i n g v a n g e m e e n s c h a p s g e l d . Elke geïnvesteerde euro moet optimaal rendement opleveren, zowel financieel als op gebied van duurzaamheid. I n v e s t e r i n g e n in P V s y s t e m e n zijn lastig af te w e g e n v a n w e g e d e v e l e f i s c a l e c o n s e q u e n t i e s e n v e r s c h i l l e n d e s u b s i d i e s . O m d e lastige k e u z e s te m a k e n heeft d e g e m e e n t e d e o p d r a c h t g e g e v e n te o n d e r z o e k e n w e l k e v a r i a n t e n het m e e s t e r e n d e m e n t o p l e v e r e n . In het k a d e r v a n dit o n d e r z o e k zijn o m die r e d e n o o k a n d e r e v a r i a n t e n o n d e r z o c h t . B i j v o o r b e e l d e e n P V s y s t e e m o p e e n a n d e r d a k d a n het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s . Het is v a n b e l a n g s l i m m e v a r i a n t e n te b e k i j k e n , waarbij het f i n a n c i ë l e r e n d e m e n t e n Z of d e l o k a l e participatie k a n w o r d e n vergroot. D e f i s c a l e m o g e l i j k h e d e n h e b b e n grote i n v l o e d o p het r e n d e m e n t v a n het uiteindelijke P V s y s t e e m e n v i a w e l k e c o n s t r u c t i e die mogelijk wordt g e m a a k t . W a t betreft d u u r z a a m h e i d , k a n in a l g e m e n e z i n w o r d e n g e s t e l d , dat e e n d o o r s n e e p a n e e l v a n 2 5 0 W p in N e d e r l a n d s e o m s t a n d i g h e d e n elk j a a r d e uitstoot v a n C O 2 met c i r c a 100 kg r e d u c e e r t . Dit rapport geeft a c h t e r g r o n d e n , r i s i c o ' s e n m o g e l i j k h e d e n bij e e n investering in e e n P V s y s t e e m e n behandelt een aantal business c a s e varianten. S u s t a s m a n a g e m e n t uit T e r h e i j d e n is m e d i o o k t o b e r 2 0 1 3 g e v r a a g d o v e r d e z e m a t e r i e d e g e m e e n t e te a d v i s e r e n . G e z i e n het feit dat het o n d e r w e r p P V s y s t e e m o p het g e m e e n t e h u i s b e g i n n o v e m b e r o p d e a g e n d a v a n d e g e m e e n t e r a a d staat, is v e r z o c h t g a a n d e het o n d e r z o e k e e n t u s s e n r a p p o r t a g e te l e v e r e n met v o o r l o p i g e c o n c l u s i e s .

2. Achtergrond en aandachtspunten PV systeem E e n P V s y s t e e m is e e n k a p i t a a l i n t e n s i e v e i n v e s t e r i n g v o o r d e l a n g e termijn (de t e c h n i s c h e l e v e n s d u u r is makkelijk 3 0 - 4 0 j a a r e n n a 2 5 j a a r p r o d u c e e r t het s y s t e e m n o g m i n i m a a l 8 0 0 v a n d e h o e v e e l h e i d elektriciteit in het e e r s t e jaar). E e n g o e d e v o o r b e r e i d i n g e n a n a l y s e v a n d e m o g e l i j k h e d e n z o r g t v o o r het n e m e n v a n g e f u n d e e r d e e n rationele b e s l i s s i n g e n e n e e n d u u r z a a m r e n d e r e n d e i n v e s t e r i n g . D e e n e r g i e p r o d u c t i e v a n het project k a n w o r d e n b e ï n v l o e d d o o r v e r s c h i l l e n d e z a k e n , z o a l s : D e afstelling v a n het s y s t e e m . W a n n e e r het s y s t e e m niet g o e d is af- e n s a m e n g e s t e l d , is het mogelijk dat het s y s t e e m m i n d e r s t r o o m p r o d u c e e r t d a n o o r s p r o n k e l i j k a a n g e n o m e n . Dit leidt tot e e n l a g e r rendement. D e kwaliteit v a n het s y s t e e m . W a n n e e r e r g e b r u i k is g e m a a k t v a n kwalitatief m i n d e r e s y s t e e m o n d e r d e l e n of m a t e r i a l e n k a n dit leiden tot e e n l a g e r e p r o d u c t i e v a n elektriciteit d a n a a n g e n o m e n , d o o r d a t d e p a n e l e n s n e l l e r d e g r a d e r e n ( a a n v e r m o g e n i n l e v e r e n d o o r d e j a r e n h e e n ) of tot het e e r d e r m o e t e n v e r v a n g e n v a n m a t e r i a l e n , z o a l s d e o m v o r m e r . Dit z a l leiden tot e e n l a g e r rendement. D e h o e v e e l h e i d z o n l i c h t e n c o n v e r s i e n a a r s t r o o m . V o o r dit project wordt g e r e k e n d met e e n o p b r e n g s t v a n 8 5 0 k W h / k W p . Dit is e e n r e a l i s t i s c h e a a n n a m e die in soortgelijke projecten is a a n g e t o o n d . Dit b e t e k e n t dat het s y s t e e m p e r j a a r 8 5 0 kilowattuur (kWh) s t r o o m p r o d u c e e r t v o o r e l k e kilowattpiek (kWp) geïnstalleerd v e r m o g e n . Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 3 van 19

susīas* management b.v.

OMVORMER

Y+M

STROOMMETER 1 1

ď

\

4

^

'

ELEKTRICITEITS M ETER

E e n c o m p l e e t P V s y s t e e m b e s t a a t uit d e v o l g e n d e o n d e r d e l e n : A. B e v e s t i g i n g s m a t e r i a a l e n d a k b e l a s t i n g - d e f u n d e r i n g v a n het s y s t e e m B. P V p a n e l e n - het hart v a n het s y s t e e m C. O m v o r m e r - het brein v a n het s y s t e e m met v e e l r e g e l t e c h n i e k D. M o n i t o r i n g - d e o g e n e n o r e n v a n het s y s t e e m h o u d e n z i c h t o p het r e n d e m e n t E. M e t e r k a s t + m e t e r - v e r b i n d i n g met alle e n e r g i e v e r b r u i k e r s in het g e b o u w e n v o o r t e r u g l e v e r i n g a a n het elektriciteitsnet In bijlage 1 zijn d e o n d e r d e l e n e n hun belangrijke k e n m e r k e n in detail o m s c h r e v e n . D e k e n m e r k e n b e p a l e n d e kwaliteit e n total c o s t of o w n e r s h i p g e d u r e n d e d e g e h e l e l e v e n s d u u r v a n het s y s t e e m . O p b a s i s h i e r v a n k u n n e n s p e c i f i c a t i e s v o o r offertes beter w o r d e n o p g e s t e l d e n o n t v a n g e n offertes beter o p w a a r d e w o r d e n geschat. V o o r a l d e kwaliteit v a n d e o m v o r m e r e n d e m a t e v a n p r o d u c t i e d e g r a d a t i e v a n d e p a n e l e n s p e l e n e e n b e l a n g r i j k e rol bij d e total c o s t of o w n e r s h i p v a n het P V s y s t e e m o v e r b i j v o o r b e e l d e e n l e v e n s d u u r v a n 2 5 jaar. W a t betreft e l e k t r o t e c h n i e k v e r d i e n t d e a a n s l u i t i n g v a n het P V s y s t e e m in relatie tot d e a a n w e z i g e transformator bijzondere aandacht. Naast de producten/onderdelen zelf spelen ook z a k e n als de mate van ontzorging door de leverancier, de s e r v i c e , g a r a n t i e s , v e r z e k e r i n g e n o n d e r h o u d e e n rol bij d e b u s i n e s s c a s e .

3. Uitleg van de business case PV systeem A l l e r e e r s t e n i g e toelichting o p het v e r d i e n m o d e l v a n z o n n e p a n e l e n . U i t e r a a r d is er s p r a k e v a n k o s t e n e n o p b r e n g s t e n b i n n e n d e b u s i n e s s c a s e e n het v e r d i e n m o d e l .

Opbouw elektriciteitsprijs H o e e e n P V s y s t e e m o p b r e n g s t e n g e n e r e e r t , w e r k t a l s volgt: E l k e v e r b r u i k e r koopt zijn elektriciteit in bij e e n e n e r g i e l e v e r a n c i e r . V o o r e l k e k W h die hij verbruikt, rekent d e l e v e r a n c i e r e e n b e p a a l d e prijs X . E l k e k W h die e e n v e r b r u i k e r z e l f p r o d u c e e r t , hoeft hij niet in te k o p e n bij e e n e n e r g i e l e v e r a n c i e r e n is d u s o o k d e prijs X w a a r d . D e o p b r e n g s t e n zijn d a a r m e e gelijk a a n d e v e r m e d e n i n k o o p k o s t e n . D e e n e r g i e l e v e r a n c i e r s a l d e e r t d e verbruikte e n g e p r o d u c e e r d e h o e v e e l h e i d k W h met e l k a a r . D e z e s a l d e r e n is t o e g e s t a a n tot m a x i m a a l het e i g e n j a a r v e r b r u i k a a n elektriciteit. E l k e g e p r o d u c e e r d e k W h is net z o v e e l w a a r d a l s e e n k W h die m o e t w o r d e n g e k o c h t . Dit b e t e k e n t dat e e n h o g e r e e n e r g i e p r i j s o o k e e n h o g e r e w a a r d e geeft a a n e l k e g e p r o d u c e e r d e k W h e n d a a r m e e d e o p b r e n g s t e n v e r h o o g t e n v a n d o o r s l a g g e v e n d e b e t e k e n i s is o p e l k e b u s i n e s s c a s e .

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 4 van 19

susTas

management b.v.

Voorbeeld doorsnee

huishouden

Kosten stroom bij jaarlijks verbruik van Productie stroom door aanschaf PV systeem Nieuwe energierekening na verrekening (saldering)

3.000 kWh 1.000 kWh 2.000 kWh

Jaarlijkse rekening bij 22 ct/kWh Waarde productie bij 22 ct/kWh 660 - 440 =

6 660 6 220 6 440

V e r v o l g e n s is het belangrijk te begrijpen, dat d e totale e n e r g i e p r i j s X is o p g e b o u w d uit d e v o l g e n d e componenten: A . d e k a l e e n e r g i e p r i j s - d e z e is n a g e n o e g gelijk v o o r i e d e r e g e b r u i k e r B. d e e n e r g i e b e l a s t i n g e n - d e z e zijn degressief e n w o r d e n l a g e r a l s j e m e e r verbruikt C . d e btw - d e z e b e t a a l j e o v e r z o w e l d e marktprijs a l s o v e r d e e n e r g i e b e l a s t i n g e n D. d e t r a n s p o r t k o s t e n v a n d e n e t b e h e e r d e r - d e z e zijn v a r i a b e l bij grote v e r b r u i k e r s V o o r a l d e d e g r e s s i e v e e n e r g i e b e l a s t i n g e n v e r o o r z a k e n , d a t d e totale e n e r g i e p r i j s X v o o r e e n grote v e r b r u i k e r a a n z i e n l i j k l a g e r is, d a n v o o r e e n k l e i n e verbruiker. E e n g e m i d d e l d h u i s h o u d e n betaalt totaal inclusief b e l a s t i n g e n C 0 , 2 2 Z k W h , d e g e m e e n t e D r i m m e l e n s l e c h t s C 0 , 0 9 Z k W h . H i e r m e e is d e r h a l v e e e n i n v e s t e r i n g in e e n P V s y s t e e m o p e e n d o o r s n e e particulier huis 2 , 5 m a a l z o s n e l t e r u g v e r d i e n d a l s o p het g e m e e n t e h u i s . Z i e bijlage 2 m e t d a a r i n e e n tabel v a n e n e r g i e p r i j s X p e r staffel v a n h o e v e e l h e i d verbruikte elektriciteit. In o n d e r s t a a n d e figuur is o o k duidelijk te z i e n w a t d e i m p a c t is v a n d e E n e r g i e B e l a s t i n g (bron: G r e e n Spread): c o,25 r

C 0.20

F

c o,io BTW Energiebelasting

C 0.05

Levering C 0,00 O - ÏO.OOO

ÏO.OOO - 50.000

5 0 . 0 0 0 - ÏO.OOO.OOO

J a a r v e r b r u i k in k W h

Het g e m e e n t e h u i s is e e n relatief grote v e r b r u i k e r m e t e e n elektriciteitsverbruik p e r j a a r v a n m a a r liefst ruim 6 0 0 . 0 0 0 k W h . D e totale elektriciteitsprijs v a n d e g e m e e n t e D r i m m e l e n b e d r a a g t c i r c a C 0 , 0 9 Z k W h (inclusief v a r i a b e l e t r a n s p o r t k o s t e n C 0 , 1 0 Z k W h ) . Dit wordt v o o r n a m e l i j k v e r o o r z a a k t d o o r d e l a g e r e e n e r g i e b e l a s t i n g ten o p z i c h t e v a n h u i s h o u d e n s (C 0,016ZkWh e x c l . B T W v e r s u s C 0,12ZkWh e x c l . B T W ) D e z e l a g e totale elektriciteitsprijs heeft tot g e v o l g , dat e l k e g e p r o d u c e e r d e k W h o p het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s e e n relatief l a g e w a a r d e heeft. Dit g e g e v e n heeft e e n grote i m p a c t o p het r e n d e m e n t v a n d e investering.

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 5 van 19

susTas

management b.v.

Uitgangspunten en globale bruto investering Het g e m e e n t e h u i s heeft e e n bruto d a k o p p e r v l a k v a n c i r c a 1.565 m 2 , dat in a a n m e r k i n g k o m t v o o r p l a a t s i n g z o n n e p a n e l e n . Bij b e n a d e r i n g is o n g e v e e r 9 1 0 m 2 h i e r v a n werkelijk b r u i k b a a r v o o r p l a a t s i n g v a n p a n e l e n . D e o v e r i g e o p p e r v l a k k e n blijken in v e r b a n d met s c h a d u w of o n v o l d o e n d e z u i d oriëntatie o n g e s c h i k t . D e z e 9 1 0 m 2 i n g e s c h a t b r u i k b a a r d a k o p p e r v l a k is a l s u i t g a n g s p u n t g e k o z e n v o o r dit rapport. V o o r e e n plat d a k c o n s t r u c t i e geldt, dat c i r c a 5 0 0 v a n d e werkelijk b r u i k b a r e o p p e r v l a k t e b e z e t k a n w o r d e n met z o n n e p a n e l e n z o n d e r dat z e e l k a a r in d e s c h a d u w z e t t e n . Dit b e t e k e n t dat a l s het d a k m a x i m a a l gebruikt wordt, c i r c a 4 5 5 m 2 ( 5 0 0 v a n 9 1 0 m2) p a n e l e n g e p l a a t s t k u n n e n w o r d e n (variant M A X ) . Het is e c h t e r o o k mogelijk o m s l e c h t s 7 5 0 of 5 0 0 v a n het b r u i k b a r e d a k o p p e r v l a k te benutten afhankelijk v a n het vrijgegeven investeringsbedrag. In o n d e r s t a a n d e tabel staat e e n a a n t a l k e n m e r k e n v o o r d e v a r i a n t e n o p p e r v l a k d a k m a x i m a a l b e z e t ( M A X ) , 7 5 0 van M A X en 5 0 0 van M A X : Kenmerk

MAX

75Vo MAX

50Vo MAX

Oppervlak netto bruikbaar in m2

455

342

228

Aantal panelen mogelijk van 250 W p en 1,6 m2

284

214

143 35.750

W p totaal

71.094

53.500

Productie k W h per jaar (0,85 kWh/Wp)

60.430

45.475

30.388

6 92.422

C 69.550

C 46.475

6 111.830

6 84.156

C 56.235

Investering benodigd, excl. B T W (6 1,3/Wp) Investering benodigd, incl. B T W

O p b a s i s v a n d e a a n n a m e v a n 9 1 0 m 2 v a n het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s m a x i m a a l w o r d t benut, dit e e n i n v e s t e r i n g vergt v a n ruim C 9 2 . 0 0 0 e x c l u s i e f B T W e n dat d e jaarlijkse p r o d u c t i e ruim 6 0 . 0 0 0 k W h s t r o o m is. Dit r e d u c e e r t 3 0 ton C O 2 e m i s s i e p e r jaar. Bij 5 0 0 v a n het d a k o p p e r v l a k is d e investering ruim C 4 6 . 0 0 0 , d e p r o d u c t i e 3 0 . 0 0 0 k W h e n reductie C O 2 15 ton.

Fiscale aftrekposten N a a s t d e f i s c a a l belangrijke e n e r g i e b e l a s t i n g s p e l e n bij d e i n v e s t e r i n g in e e n P V s y s t e e m o o k m e e r d e r e f i s c a l e a f t r e k p o s t e n e e n rol. Het betreft A . d e E n e r g i e Investering Aftrek ( E I A 4 1 , 5 0 ) , B. d e K l e i n s c h a l i g h e i d Investering Aftrek (KIA, 2 8 0 of v a s t b e d r a g afhankelijk v a n grootte investering) C . d e Tijdelijke W i l l e k e u r i g e A f s c h r i j v i n g (alleen n o g in 2 0 1 3 ) D e z e a f t r e k m o g e l i j k h e d e n z o r g e n ervoor, dat d e investering per s a l d o netto l a g e r uitvalt, d e terugverdientijd korter is e n het r e n d e m e n t hoger. D e z e f i s c a l e aftrek is a l l e e n b e s c h i k b a a r v o o r bedrijven e n niet v o o r d e gemeenten. D e g e m e e n t e k a n niet direct z e l f g e b r u i k m a k e n v a n d e z e f i s c a l e m o g e l i j k h e d e n ; e c h t e r w e l indirect d o o r e e n c o n s t r u c t i e waarbij e e n bedrijf investeert in het P V s y s t e e m e n d e z e leasetA/erhuurt a a n d e g e m e e n t e in ruil v o o r d e b e s p a r i n g e n die d e g e m e e n t e realiseert. Het netto v o o r d e e l hangt af v a n d e r e c h t s v o r m e n b e l a s t i n g s t a r i e f v a n het bedrijf. Het totale f i n a n c i ë l e r e n d e m e n t o p d e investering n e e m t met dit soort c o n s t r u c t i e s e n o r m toe. C o n s t r u c t i e s w a a r a a n te d e n k e n valt, zijn e e n l e a s e m a a t s c h a p p i j , e e n E S C o ( E n e r g y S e r v i c e C o m p a n y ) of e e n (lokale) e n e r g i e c o ö p e r a t i e .

SDE+ subsidie T e n s l o t t e k a n e e n P V s y s t e e m o p e e n grote a a n s l u i t i n g z o a l s die v a n het g e m e e n t e h u i s in a a n m e r k i n g k o m e n v o o r S D E + s u b s i d i e . D e b e s c h i k b a a r h e i d h i e r v a n is b e p e r k t e n k a n s l e c h t s b e p a a l d e p e r i o d e s in het j a a r w o r d e n v e r k r e g e n . In 2 0 1 3 v a r i e e r d e d e s u b s i d i e p e r k W h v a n 1,5 ct tot 9,3 ct, afhankelijk v a n z e k e r h e i d van subsidie.

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 6 van 19

susīas* management b.v .

4. Varianten voor inv estering, financiering en exploitatie voor de gemeente D e a l g e m e n e b u s i n e s s c a s e v a n e e n P V s y s t e e m is relatief s i m p e l . E r wordt g e ï n v e s t e e r d in e e n P V s y s t e e m e n d e z e w o r d t g e p l a a t s t o p e e n g e s c h i k t d a k . D e o p b r e n g s t e n b e s t a a n uit d e v e r m e d e n i n k o o p k o s t e n v o o r elektriciteit. D e k o s t e n b e s t a a n h o o f d z a k e l i j k uit d e afschrijving e n f i n a n c i e r i n g v a n het s y s t e e m ; d e k o s t e n v a n o n d e r h o u d e n a n d e r e directe e x p l o i t a t i e k o s t e n zijn z e e r l a a g . Bij o n d e r s t a a n d e v a r i a n t e n v o o r d e b u s i n e s s c a s e is a a n g e n o m e n , dat t e c h n i s c h g e z i e n d e installatie v a n het s y s t e e m mogelijk is. D u s het d a k heeft v o l d o e n d e d r a a g k r a c h t (dit m o e t n o g officieel w o r d e n b e r e k e n d e n g e r a p p o r t e e r d ) e n a a n s l u i t i n g o p b e s t a a n d e e l e k t r i s c h e installatie - r e k e n i n g h o u d e n d met a a n w e z i g e t r a n s f o r m a t o r - is g e e n p r o b l e e m . T e v e n s is a a n g e n o m e n dat d e g e m e e n t e e e n b e p a a l d b u d g e t b e s c h i k b a a r heeft e n dit d u u r z a a m h e i d t e c h n i s c h e n f i n a n c i e e l z o r e n d a b e l mogelijk wil inzetten. D e b e r e k e n i n g e n g a a n e r v a n uit v a n m a x i m a l e benutting v a n d e e e r d e r g e n o e m d e 9 1 0 m 2 .

Varianten In totaal zijn er 4 v a r i a n t e n o n d e r z o c h t e . Dit zijn: A.

G e m e e n t e investeert z e l f A 1 : G e m e e n t e investeert zelf, z o n d e r S D E + s u b s i d i e A 2 : G e m e e n t e investeert zelf, met S D E + s u b s i d i e ( a a n n a m e 3 c t / k W h ) A 3 : V e r v a n g i n g leien o p d a k r a n d rond d e e e r s t e e t a g e v a n het g e m e e n t e h u i s

B.

A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e B 1 : A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , met t e r u g k o o p n a a a n t a l j a a r B 2 : A n d e r e partij investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , z o n d e r t e r u g k o o p n a a a n t a l j a a r

C.

L o k a l e e n e r g i e c o ö p e r a t i e e n h a a r l e d e n investeert e n l e a s e t a a n g e m e e n t e , met korting e n e r g i e b e l a s t i n g 7,5 c t / k W h uit E n e r g i e A k k o o r d

D.

G e m e e n t e investeert het b u d g e t in e e n a n d e r project met h o g e r f i n a n c i e e l r e n d e m e n t

Toelichting variant constructies

Variant

A: gemeente

Gemeente

Besparing

investee rt

zelf

6 investering

PV

Leverancier

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Saldering

Pagina 7 van 19

susīas* management b.v.

Variant

B1: gemeente

EIA KIA

leaset

een PV systeem

met over name

na aantal

jaa r

6 investering

Lease B V

PV

Recht van opstal

Fiscus

Saldering

Gemeente - Leasebedrag - Na einde lease houdt Gem. besparing 100 7o zelf

Leverancier

L-

Besparing

0

Variant B2: L e a s e / huur z o n d e r o v e r n a m e d o o r gemeente na aantal jaar

EIA KIA

6 investering

Lease B V

PV

Recht van opstal

Fiscus

Gemeente

Saldering

Leverancier

Leasebedrag Besparing

Variant ct/kWh

C^Lokale

ene r giecoöpe r atie

investee rt

KortingĴĘņęŗgię Belasting?

Leden Rente

via leden

i

en leaset

aan gemeentehuis,

r ko ting

EB 7,5

Fiscus

-

Lening 1r

EIA KIA

Coöperatie

6 investering Recht van opstal

Fiscus

Gemeente Leasebedrag

Variant

PV

D: Gemeente

investeert

Leverancier

Saldering

Besparing

het budget

in een ander project

met hoger

financieel

rendement

A l s variant D is e e n investering in P V s y s t e e m (lening) o p g e b o u w niet direct g e l i e e r d a a n d e g e m e e n t e uitgewerkt. V o o r w a a r d e is dat d a a r e e n h o g e r e e n e r g i e p r i j s geldt. Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 8 van 19

susTas

management b.v.

Trias Energetica De Trias Energetica behandelt de volgorde van de overgang van fossiele energie naar duurzame energie en b e s t a a t uit drie s t a p p e n . S t a p 1: b e s p a r e n ; S t a p 2 v e r d u u r z a m e n e n e r g i e e n S t a p 3 is d e restant e n e r g i e b e h o e f t e efficiënt o p w e k k e n . D e m a a t r e g e l e n uit s t a p 1 leiden o v e r het a l g e m e e n tot het m e e s t e f i n a n c i e e l r e n d e m e n t . E n k e l e v o o r b e e l d e n v a n a n d e r e projecten met v e r w a c h t h o g e r r e n d e m e n t d a n i n v e s t e r i n g e n in e e n P V s y s t e e m o p het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s zijn. i n v e s t e r e n in e n e r g i e b e s p a r i n g in g e m e e n t e h u i s i n v e s t e r e n in e n e r g i e b e s p a r i n g in a n d e r g e b o u w v a n g e m e e n t e i n v e s t e r e n in P V s y s t e e m o p a n d e r g e b o u w v a n g e m e e n t e of s c h o o l , mits d a a r e e n h o g e r e e n e r g i e p r i j s geldt B u d g e t inzetten a l s garantstelling v o o r P V s y s t e e m v a n e e n a n d e r project met h o g e r e f i n a n c i ë l e o p b r e n g s t (door h o g e r e prijs X ) , waarbij g e m e e n t e d u s g e h e e l g e e n g e l d uitgeeft, m a a r w e l bijdraagt a a n de duurzaamheid.

5. Tussentijdse resultaten van de onderzochte varianten O n d e r s t a a n d zijn d e t u s s e n t i j d s e resultaten v a n d e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n v a n d e b u s i n e s s c a s e o p hoofdlijnen g e p r e s e n t e e r d . V o o r b e r e k e n i n g s r e s u l t a t e n p e r variant e n d e b i j b e h o r e n d e a a n n a m e s w o r d t v e r w e z e n n a a r d e bijlagen. E e n toelichting o p variant A 3 " g e m e e n t e investeert in leien d a k r a n d d o o r b e k l e d i n g met P V " . Uit inventarisatie ter p l a a t s e is g e b l e k e n dat grote d e l e n v a n d e b e t r e f f e n d e d a k r a n d gericht zijn o p het n o o r d e n , w e s t e n of o o s t e n . S l e c h t s e e n h e e l klein d e e l is g e o r i ë n t e e r d o p het z u i d e n , d e richting n a a r d e z o n . N e t dat d e e l wordt b e l e m m e r d in d e z o n instraling d o o r d e p r a c h t i g e h o g e b o m e n die er v o o r s t a a n . D e z e b e w u s t e rand ligt g r o t e n d e e l s v a n d e d a g in d e s c h a d u w . D e v e r w a c h t e o p b r e n g s t is d a a r d o o r m a r g i n a a l e n d e terugverdientijd z e e r slecht. D e z e variant is o m die r e d e n niet v e r d e r o n d e r z o c h t . A l l e o v e r i g e v a r i a n t e n zijn g e b a s e e r d o p het u i t g a n g s p u n t dat het d a k v a n het g e m e e n t e h u i s v o o r 9 1 0 m 2 w o r d t benut. O p b a s i s v a n d e huidig b e k e n d e g e g e v e n s is a a n g e n o m e n dat er 2 8 0 p a n e l e n w o r d e n g e p l a a t s t met e e n totaal v e r m o g e n v a n 7 0 . 0 0 0 W p , e e n jaarlijkse o p b r e n g s t v a n 5 9 . 5 0 0 k W h e n e e n jaarlijkse C O 2 reductie v a n bijna 3 0 ton. O p m e r k i n g : het werkelijk a a n t a l te p l a a t s e n p a n e l e n m o e t in e e n later s t a d i u m n a u w k e u r i g w o r d e n v a s t g e s t e l d e n in d e praktijk afwijken. D e resultaten zijn n o g o n d e r v o o r b e h o u d v a n e x a c t e situatie, e x a c t e invulling B T W verplichting e n v e r r e k e n i n g bij d e g e m e e n t e e n f i s c a l e m o g e l i j k h e d e n in detail. T u s s e n t i j d s e resultaten o p hoofdlijnen g e r e k e n d o v e r e e n l e v e n s d u u r v a n 2 5 jaar. Variant A1 gemeente zonder S D E + A 2 gemeente met S D E + B1 - lease zonder aankoop B2 - lease met aankoop C - lokale coöperatie lease**** D - budget gebruiken op ander dak met kosten X = 20 ct/kWh

Investering C C C C C

91.000 91.000 91.000 91.000 91.000

C 91.000

Energieprijs

T V T * (jaar)

0,082 0,082 0,082 0,082 0,082

23 16 18 NTB*** 8

Gemiddeld rendement 1,370 2,940 2,490 NTB 7,260

C 0,20

8

12,780

C C C C C

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

C a s h flow cumulatief C 8.362 C 44.244 C 33.793 NTB C 142.337 C 268.048

NCW** - C 15.161 C 14.227 C 7.645 NTB C 96.515 C181.608

Pagina 9 van 19

susTas

management b.v.

*: TVT = Terug Verdien Tijd van de investering op basis van de cash flow **: Netto Contante Waarde van de cumulatieve cash flows (dus gecorrigeerd voor inflatie in de tijd tegen 20). ***: De variant lease met aankoop is Nader Te Bepalen op basis van juiste afspraken over wanneer aankoop, tegen welke restwaarde en hoe wordt omgegaan met afschrijving. ****: De variant lease via de coöperatie is in principe gelijk aan B1 (lease via een bedrijf), echter daarboven op krijgt elk deelnemend lid een extra rendement via een korting op de Energie Belasting van 9,1 ct per kWh (incl. btw) op de energierekening van zijn eigen woning. Deze variant is onder voorbehoud nader uitwerking ministerie van financiën. D e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n zijn s l e c h t s e e n kleine s e l e c t i e uit alle m o g e l i j k e v a r i a n t e n . Z o k a n e e n c o m b i n a t i e v a n l e a s e v i a e e n bedrijf of e e n l o k a l e e n e r g i e c o ö p e r a t i e met d e S D E + s u b s i d i e tot n o g b e t e r e resultaten l e i d e n . O f b i n n e n variant D het b e s c h i k b a r e b u d g e t niet z e l f a l s g e m e e n t e i n v e s t e r e n , m a a r inzetten a l s garantstelling a a n e e n bedrijf of e n e r g i e c o ö p e r a t i e , die v e r v o l g e n s met e e n s l i m m e f i s c a l e c o n s t r u c t i e s investeert in d a k e n met e e n relatief h o g e energieprijs.

6. Elektriciteitsverbruik gemeentehuis Drimmelen in vergelijking met andere overheidskantoren H i e r o n d e r e e n o v e r z i c h t v a n het g e m i d d e l d e e n e r g i e v e r b r u i k v a n o v e r h e i d s k a n t o r e n , w a a r o n d e r o o k v e e l gemeentehuizen. Kengetallen o v e r h e i d s b e n c h m a r k 2011 (data over 2010)

^60)

Milieuaspect

Kengetal

Gemiddeld

Elektriciteit

elektriciteit Z v l o e r o p p e r v l a k

kWIVm

elektriciteit Z m e d e w e r k e r Verwarming

Water

Eenheid

Beste score

Drimmelen***

91,6

28,2

222

kWhZfte

3.445

785

5.217

gas Z gebouwinhoud

*) m Z m

3

2,7

**) 1,70

?

gas Z medewerker

*) m Zfte

330

**) 1 0 7

?

m Zfte

9,69

3,28

?

3

water Z medewerker

2

3

3

*) = M3 gas equivalent f m of m gas equivalent f fte 3

3

**) = overheden met WKO enfof warmtepomp zijn buiten beschouwing gelaten ***) Uitgangspunten voor gemeentehuis Drimmelen: Totaal verbruik per jaar: 600.000 kWh; Aantal m2 vloer*: circa 2.700; Aantal fte: circa 115 Aangenomen is dat er circa 1.800 m2 oppervlak is en dat de helft van het gebouw een dubbele laag heeft E e n v o o r b e e l d v a n e e n w i l l e k e u r i g g e k o z e n g e m e e n t e h u i s in het o n d e r z o e k : verbruik v a n 6 0 kWhZm2 e n 3 . 2 0 0 kWhZfte elektriciteit. D e k e n g e t a l l e n v o o r het elektriciteitsverbruik v o o r het g e m e e n t e h u i s D r i m m e l e n w i j z e n uit dat d e z e in vergelijking met a n d e r e o v e r h e i d s k a n t o r e n z e e r h o o g zijn, respectievelijk e e n factor 2 , 4 3 e n 1,51 hoger.

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 10 van 19

susTas

management b.v.

7. Conclusies D e belangrijkste c o n c l u s i e s uit dit o n d e r z o e k zijn: 1.

B i n n e n d e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n is variant A 1 " g e m e e n t e investeert z e l f in P V s y s t e e m o p g e m e e n t e h u i s z o n d e r s u b s i d i e " veruit het minst aantrekkelijk.

2.

D e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n zijn s l e c h t s e e n s e l e c t i e uit alle m o g e l i j k e v a r i a n t e n . B i n n e n d e o n d e r z o c h t e v a r i a n t e n is variant D " g e m e e n t e investeert het b e s c h i k b a r e b u d g e t in P V s y s t e e m o p e e n a n d e r d a k v a n e e n g e b o u w met e e n h o g e r e energieprijs" veruit het m e e s t aantrekkelijk. D e terugverdientijd is 8 j a a r e n n a 2 5 j a a r is er totaal e e n p o s i t i e v e c u m u l a t i e v e c a s h flow v a n C 2 6 7 . 0 4 8 met e e n Netto C o n t a n t e W a a r d e v a n C 1 8 1 . 6 0 8 .

3.

Het c o m b i n e r e n v a n v a r i a n t e n m a a k t e e n b u s i n e s s c a s e n o g aantrekkelijker. V o o r a l d e variant w a a r b i j d e g e m e e n t e z e l f s g e h e e l g e e n g e l d uitgeeft, m a a r a l l e e n g a r a n t staat v o o r e e n bedrijf of e n e r g i e c o ö p e r a t i e , die f i s c a a l h a n d i g investeert in P V s y s t e e m o p d a k e n v a n g e b o u w e n met e e n h o g e e n e r g i e p r i j s X lijkt aantrekkelijk. B i j k o m e n d v o o r d e e l is dat d e z e variant direct r e n d e m e n t a a n d e b e w o n e r s v a n d e g e m e e n t e levert e n o p die m a n i e r o o k s o c i a a l rendeert.

4.

D e variant waarbij g e b r u i k wordt g e m a a k t v a n d e m o g e l i j k h e d e n v a n het n i e u w e E n e r g i e A k k o o r d lijkt interessant. D e l e d e n v a n d e e n e r g i e c o ö p e r a t i e krijgen d a n o p hun e i g e n e n e r g i e r e k e n i n g e e n korting o p d e E n e r g i e B e l a s t i n g a l s z e i n v e s t e r e n o p P V s y s t e e m o p e e n a n d e r d a k b i n n e n d e p o s t c o d e r o o s . D e z e variant is o n d e r v o o r b e h o u d v a n d e e x a c t e uitwerking r e g e l s v a n het ministerie v a n f i n a n c i ë n . D e z e uitwerking w o r d t in n o v e m b e r 2 0 1 3 v e r w a c h t .

5.

F i s c a l e s l i m m e c o n s t r u c t i e s zijn v a n d o o r s l a g g e v e n d b e l a n g . Daarbij is v a n e n i g e v o r m v a n o n t d u i k i n g z e k e r g e e n s p r a k e , m a a r w e l v a n slim structureren v a n d e o p z e t e n inrichting v a n het project e n d e i n v e s t e r i n g .

6.

Het g e m e e n t e h u i s v a n d e g e m e e n t e D r i m m e l e n verbruikt relatief v e e l elektriciteit in vergelijking met a n d e r e o v e r h e i d s g e b o u w e n . C o n f o r m d e T r i a s E n e r g e t i c a heeft e n e r g i e b e s p a r i n g d e h o o g s t e prioriteit e n leidt m e e s t a l tot het h o o g s t e f i n a n c i ë l e e n d u u r z a m e r e n d e m e n t .

8. Aanbevelingen 1.

V a n u i t f i n a n c i e e l r e n d e m e n t w o r d t g e a d v i s e e r d te k i e z e n v o o r i n v e s t e r i n g e n in e n e r g i e b e s p a r i n g . D e e e r s t e s t a p uit d e T r i a s E n e r g e t i c a .

2.

M o c h t a n d e r e o v e r w e g i n g e n leiden tot g e w e n s t e investering in P V s y s t e m e n w o r d t g e a d v i s e e r d te b e s l u i t e n d e v a r i a n t e n C e n D v e r d e r uit te w e r k e n . H i e r v o o r is definitieve uitwerking v a n het E n e r g i e A k k o o r d n o o d z a k e l i j k d o o r d e R i j k s o v e r h e i d . D e z e uitwerking w o r d t in n o v e m b e r 2 0 1 3 v e r w a c h t .

3.

O n d e r z o e k w a t d e o o r z a a k is v a n het relatief h o g e elektriciteitsverbruik v a n het g e m e e n t e h u i s e n tref passende maatregelen.

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 11 van 19

susTas

management b.v.

Bijlage 1 - Onderdelen en belangrijke kenmerken zonnestroom systeem B e v e s t i g i n g s m a t e r i a a l e n d a k b e l a s t i n g - het f u n d a m e n t Het minst b e k e n d e m a a r z e k e r toch e e n erg belangrijk o n d e r d e e l is het b e v e s t i g i n g s m a t e r i a a l . Dit is het f u n d a m e n t v a n het s y s t e e m e n z o r g t v o o r l a n g d u r i g e , v e i l i g e e n d e g e l i j k e b e v e s t i g i n g v a n d e p a n e l e n a a n d e d a k c o n s t r u c t i e . E r w o r d t altijd g e z o c h t n a a r d e juiste v e r h o u d i n g t u s s e n sterkte e n z o w e i n i g mogelijk materiaalgebruik. V o o r h e l l e n d e d a k e n e n platte d a k e n w o r d e n v e r s c h i l l e n d e s y s t e m e n gebruikt. V o o r het g e m e e n t e h u i s is s p r a k e v a n e e n plat d a k o p s t e l l i n g . Hierbij wordt elk p a n e e l o p e e n m e t a l e n o n d e r c o n s t r u c t i e bevestigt, w a a r d o o r het p a n e e l met e e n b e p a a l d e h e l l i n g s h o e k (10 tot 2 0 g r a d e n ) n a a r d e z o n wordt gericht. B a l l a s t g e w i c h t is nodig z o d a t d e p a n e l e n d e i n v l o e d v a n w i n d k u n n e n w e e r s t a a n . E r is al s n e l e e n b a l l a s t g e w i c h t v a n 5 0 kg p e r p a n e e l n o d i g . Het totale g e w i c h t p e r p a n e e l is a l s volgt o p g e b o u w d : Onderconstructie: 6 - 7 kg Paneel: 2 0 - 2 2 kg Ballast: 5 0 kg Totaal: circa 80 kg. E e n g e m i d d e l d p a n e e l is 1,6 m 2 . H i e r m e e w o r d t d e b e l a s t i n g per m 2 d a k o p p e r v l a k 8 0 Z 1,6 = 5 0 k g . E e n b o u w k u n d i g e m o e t b e p a l e n of d e z e e x t r a d a k b e l a s t i n g mogelijk is o p het g e w e n s t e d a k v l a k . O m d e o n d e r c o n s t r u c t i e e x t r a sterk te m a k e n e n d e w i n d g e v o e l i g h e i d te v e r m i n d e r e n w o r d e n d e p a n e l e n o n d e r l i n g a a n e l k a a r g e k o p p e l d . Dit k a n z o w e l in d e rij z e l f a l s m e e r d e r e rijen a a n e l k a a r . H i e r d o o r is e r per s a l d o o o k m i n d e r ballast per p a n e e l n o d i g . O m d a t d e p a n e l e n o p e e n plat d a k o n d e r e e n b e p a a l d e helling w o r d e n g e z e t , m o e t er t u s s e n d e rijen ruimte vrij w o r d e n g e l a t e n , o m d a t d e p a n e l e n a n d e r s in d e s c h a d u w v a n d e rij e r v o o r k o m e n te s t a a n . E e n a l g e m e n e s t e l r e g e l is dat o n g e v e e r 5000) v a n het plat d a k o p p e r v l a k i n g e z e t k a n w o r d e n o m P V s y s t e e m p a n e l e n te p l a a t s e n . P V P a n e l e n - het hart v a n het s y s t e e m - o m z e t t i n g licht in s t r o o m D e term z o n n e p a n e l e n w o r d t v a a k gebruikt v o o r p a n e l e n , die z o n e n e r g i e k u n n e n o m z e t t e n in s t r o o m / elektriciteit. D e z e p a n e l e n w o r d e n P V p a n e l e n ( P h o t o V o l t a i c ) g e n o e m d ; dit in t e g e n s t e l l i n g tot p a n e l e n die w o r d e n gebruikt v o o r p r o d u c e r e n w a r m t e v i a e e n z o n n e b o i l e r . O p b a s i s v a n d e p r o d u c t i e w i j z e , zijn e r 2 h o o f d t y p e n P V p a n e l e n . Kristallijnen e n a m o r f e o f w e l w e l d u n n e film p a n e l e n . Kristallijnen p a n e l e n w o r d e n g e m a a k t d o o r silicium (hoofd b e s t a n d d e e l v a n z a n d ) te s m e l t e n e n o p e e n b e p a a l d e w i j z e te laten s t o l l e n . H i e r d o o r ontstaat e e n z o n n e c e l v a n c i r c a 15 bij 15 c m . M e e r d e r e c e l l e n w o r d e n o p e e n plaat g e m o n t e e r d e n v o r m e n met e e n b e s c h e r m e n d e g l a s p l a a t , e l e k t r i s c h m a t e r i a a l e n e e n f r a m e het z o n n e p a n e e l . D e d u n n e film t e c h n i e k is g e h e e l a n d e r s , w a a r d o o r het e i n d r e s u l t a a t letterlijk d u n e n z e l f s flexibel is. D e z e t e c h n i e k is n o g relatief d u u r p e r g e p r o d u c e e r d e k W h per m 2 . B i n n e n d e kristallijnen p a n e l e n is er s p r a k e v a n type m o n o kristallijn e n poly kristallijne p a n e l e n . Bij d e m o n o kristallijne zijn alle kristallen gelijk gericht tijdens het s t o l l e n , bij d e poly kristallijne liggen d e kristallen k r i s k r a s d o o r e l k a a r . D e m o n o c e l l e n zijn iets efficiënter - v o o r a l in direct z o n l i c h t - e c h t e r e r p a s s e n e r m i n d e r o p e e n p a n e e l . D e poly kristallijne c e l l e n zijn w a t m i n d e r efficiënt m a a r f u n c t i o n e r e n v o o r a l in diffuus licht iets beter. D e m o n o p a n e l e n h e b b e n e e n z e e r d i e p b l a u w e , n a g e n o e g z w a r t e kleur e n w o r d e n d a a r o m v a a k w a t m o o i e r g e v o n d e n , h e t g e e n v o o r a l o p e e n h e l l e n d d a k e e n rol k a n s p e l e n . D e poly p a n e l e n h e b b e n e e n lichtere b l a u w e kleur e n zijn d a a r d o o r iets o p v a l l e n d e r .

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 12 van 19

susTas* management b.v.

P V s y s t e e m p a n e l e n z e t t e n het i n k o m e n d z o n l i c h t o m in elektriciteit v a n g e l i j k s p a n n i n g D e P V p a n e l e n w o r d e n in s e r i e a a n e l k a a r g e k o p p e l d m e t k a b e l s die n a a r e e n o m v o r m e r w o r d e n g e l e i d . H o e v e e l elektriciteit e e n p a n e e l k a n o p w e k k e n wordt uitgedrukt in v e r m o g e n met a l s e e n h e i d W a t t (W). E e n s t a n d a a r d p a n e e l is g e m i d d e l d c i r c a 2 5 0 W a t t piek (Wp). Dit b e t e k e n t dat d e z e in o p t i m a l e - pieko m s t a n d i g h e d e n 2 5 0 W k a n p r o d u c e r e n (en d u s 5 l a m p e n v a n 5 0 W k a n laten b r a n d e n ) . Het p a n e e l w e r k t e c h t e r niet c o n t i n u e o n d e r d e z e o p t i m a l e o m s t a n d i g h e d e n (nacht, s c h a d u w , b e w o l k i n g etc.). In N e d e r l a n d s e o m s t a n d i g h e d e n w e k t e e n p a n e e l totaal p e r j a a r h e t z e l f d e o p a l s 8 5 0 uur in o p t i m a l e omstandigheden. S t e l dat je e e n s y s t e e m hebt v a n 1 k W . D a n levert d e z e o p j a a r b a s i s 1 * 8 5 0 = 8 5 0 k W h o p . Elk j a a r g a a t e e n p a n e e l iets m i n d e r p r o d u c e r e n . D e g e m i d d e l d e d e g r a d a t i e per j a a r is c i r c a 0 , 7 0 , m a a r s p e e l t w e l e e n belangrijke rol v o o r het r e n d e m e n t o p d e l a n g e termijn. N a g e n o e g alle m e r k e n g a r a n d e r e n n a 10 j a a r e e n o p b r e n g s t v a n 9 0 0 v a n dat in j a a r 1 e n n a 2 0 j a a r v a n 8 0 0 . A l s d e o p b r e n g s t in d e praktijk v e e l h o g e r is (de d e g r a d a t i e d u s lager) is dat e e n grote plus v o o r d e b u s i n e s s case. E e n s t a n d a a r d p a n e e l heeft e e n a f m e t i n g v a n 9 9 bij 1 6 5 c m e n w e e g t c i r c a 2 0 - 2 2 k g . O m v o r m e r - het brein v a n het s y s t e e m met v e e l r e g e l t e c h n i e k E e n o m v o r m e r krijgt v i a k a b e l s d e o p g e w e k t e gelijkstroom ( D C ) a a n g e l e v e r d e n z e t d e z e z o efficiënt mogelijk o m in b r u i k b a r e w i s s e l s t r o o m ( A C ) . E e n o m v o r m e r houdt c o n t i n u e bij w a t d e o m s t a n d i g h e d e n zijn ( k o u d , w a r m , licht of bewolkt, s c h a d u w of niet) e n probeert o p b a s i s h i e r v a n z i c h z e l f z o in te r e g e l e n , dat d e efficiëntie m a x i m a a l is. D e m e e s t g e b r u i k t e type o m v o r m e r s zijn string o m v o r m e r . Hierbij w o r d e n e e n a a n t a l a a n e l k a a r g e k o p p e l d e p a n e l e n s a m e n - e e n string - n a a r d e o m v o r m e r g e l e i d . E l k p a n e e l zijn e i g e n o m v o r m e r k a n o o k v i a e e n z o g e n a a m d e m i c r o o m v o r m e r . Dit is e e n relatief d u r e o p l o s s i n g die v o o r a l v o o r p a n e l e n met e e n s c h a d u w r i s i c o , z o d a t z e niet d e g e h e l e string negatief b e ï n v l o e d e n . E e n g e m i d d e l d o m v o r m r e n d e m e n t v a n 9 7 0 is r e a l i s t i s c h ; d e grotere o m v o r m e r s h e b b e n v a a k e e n w a t hoger rendement. D e o m g e v o r m d e w i s s e l s p a n n i n g wordt vervolgens met e e n kabel naar de meterkast getransporteerd. D e o m v o r m e r heeft e e n d i s p l a y w a a r o m te z i e n is h o e v e e l v e r m o g e n (W) d e p a n e l e n o p w e k k e n , h o e v e e l s t r o o m in k W h er d e b e t r e f f e n d e d a g e n s i n d s d e installatie v a n het s y s t e e m is g e p r o d u c e e r d e n of er e v e n t u e e l b e p a a l d e m e l d i n g e n zijn. E l k e o m v o r m e r b e v a t slijtage g e v o e l i g e o n d e r d e l e n , w a a r d o o r in a l g e m e n e zin e e n omvormer na circa 10-12 jaar vervangen moet worden. Tip: er zijn omvormers op de markt die modulair zijn opgebouwd, waardoor alleen het slijtage gevoelige onderdeel vervangen kan en hoeft te worden. Een goedkope en duurzame oplossing! M o n i t o r i n g - d e o g e n e n o r e n v a n het s y s t e e m h o u d e n z i c h t o p het r e n d e m e n t E e n monitoring o p l o s s i n g is e s s e n t i e e l e n biedt d e g e b r u i k e r e e n m o g e l i j k h e i d o m o p a f s t a n d d e p e r f o r m a n c e (opbrengst) e n e v e n t u e l e v e r s t o r i n g e n v a n het s y s t e e m te v o l g e n . S t a t e of the art o p l o s s i n g e n w e r k e n v i a internet e n b i e d e n d e g e b r u i k e r d e m o g e l i j k h e i d o m o p elk m o m e n t w a a r o o k ter w e r e l d o p d e laptop, P C , tablet of s m a r t p h o n e het s y s t e e m te m o n i t o r e n e n w a n n e e r nodig k a n d e juiste a c t i e w o r d e n o n d e r n o m e n . Dit k a n v a n groot b e l a n g zijn. E e n g o e d e w e r k i n g v a n het P V s y s t e e m is v a n groot b e l a n g o m het f i n a n c i e e l e n d u u r z a a m r e n d e m e n t z o a l s b e g r o o t in d e b u s i n e s s c a s e te b e h a l e n . B i j v o o r b e e l d het niet of o n v o l d o e n d e f u n c t i o n e r e n v a n é é n of m e e r d e r e p a n e l e n k a n e e n flinke o p b r e n g s t v e r l a g i n g b e t e k e n e n . T e v e n s is het mogelijk o m het monitoring s y s t e e m z o in te s t e l l e n , dat e r a u t o m a t i s c h e e n alert e m a i l wordt v e r z o n d e n a l s het s y s t e e m niet c o n f o r m v e r w a c h t i n g functioneert of is v e r s t o o r d .

M e t e r k a s t - v e r b i n d i n g met alle s t r o o m v e r b r u i k e r s in het g e b o u w e n t.b.v. t e r u g l e v e r i n g D e d o o r d e p a n e l e n g e p r o d u c e e r d e e n d o o r d e o m v o r m e r in w i s s e l s p a n n i n g o m g e z e t t e s t r o o m m o e t altijd w o r d e n a a n g e s l o t e n in d e m e t e r k a s t o p e e n a f z o n d e r l i j k e g r o e p s p e c i a a l v o o r het P V s y s t e e m . D e c a p a c i t e i t v a n d e z e a p a r t e g r o e p ( A m p e r a g e ) m o e t v o l d o e n d e zijn in relatie tot d e m a x i m a l e p r o d u c t i e v a n het s y s t e e m . H i e r v o o r zijn a a n p a s s i n g e n in d e m e t e r k a s t n o o d z a k e l i j k . Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 13 van 19

susīas* management b.v.

V a n u i t d e m e t e r k a s t g a a t d e g e p r o d u c e e r d e s t r o o m n a a r v e r b r u i k p u n t e n in het g e b o u w z e l f ( l a m p e n , P c ' s , m a c h i n e s etc.). A l s het P V s y s t e e m m e e r p r o d u c e e r t d a n het g e b o u w verbruikt, wordt het s u r p l u s t e r u g g e l e v e r d a a n het o p e n b a r e netwerk (tegen v e r g o e d i n g ) . A l s het g e b o u w m e e r n o d i g heeft d a n het P V s y s t e e m p r o d u c e e r t , d a n w o r d t dit z o a l s gebruikelijk uit het o p e n b a r e netwerk g e l e v e r d d o o r d e e n e r g i e leverancier. Voorbeelden: P r o d u c t i e : 2 . 0 0 0 k W h , verbruik in g e b o u w : 5 . 0 0 0 k W h . V a n u i t het o p e n b a r e net m o e t n o g netto 5 . 0 0 0 2.000 = 3.000 k W h worden afgenomen en betaald. P r o d u c t i e : 2 . 0 0 0 k W h , verbruik in g e b o u w : 1.500 k W h . E r w o r d t 2 . 0 0 0 - 1.500 k W h t e r u g g e l e v e r d a a n het o p e n b a r e netwerk t e g e n v e r g o e d i n g .

Bijlage 2 - energ ieprijs X in afhankelijkheid van de energiebelastingen In o n d e r s t a a n d e tabel is d e o p b o u w v a n d e integrale stroomprijs X g e p r e s e n t e e r d in relatie tot het totale j a a r v e r b r u i k e n afhankelijk v a n marktprijs, E n e r g i e B e l a s t i n g , O p s l a g D u u r z a m e E n e r g i e e n B T W . Verbruik kWh/jr

markt/kWh

EB + ODE per schijf

Totaal belasting belasting/kWh BTW/kWh Tarief totaal Kosten levering totaal

10.000

0,06

1.176

0

0

1.176

0,1176

0,0373

0,2149

2.149

15.000

0,06

1.176

219

0

1.395

0,0930

0,0321

0,1851

2.777

20.000

0,06

1.176

438

0

1.614

0,0807

0,0295

0,1702

3.405

25.000

0,06

1.176

657

0

1.833

0,0733

0,0280

0,1613

4.033

30.000

0,06

1.176

876

0

2.052

0,0684

0,0270

0,1554

4.661

35.000

0,06

1.176

1.095

0

2.271

0,0649

0,0262

0,1511

5.289

40.000

0,06

1.176

1.314

0

2.490

0,0623

0,0257

0,1479

5.917

50.000

0,06

1.176

1.752

0

2.928

0,0586

0,0249

0,1435

7.173

55.000

0,06

1.176

1.752

59

2.987

0,0543

0,0240

0,1383

7.607

60.000

0,06

1.176

1.752

117

3.045

0,0508

0,0233

0,1340

8.040

70.000

0,06

1.176

1.752

234

3.162

0,0452

0,0221

0,1273

8.908

80.000

0,06

1.176

1.752

351

3.279

0,0410

0,0212

0,1222

9.776

600.000

0,06

1.176

1.752

6.435

9.363

0,0156

0,0159

0,0915

54.889

Hieruit blijkt, dat het g e m e e n t e h u i s met e e n verbruik v a n 6 0 0 . 0 0 0 k W h , 170 m a a l z o v e e l verbruikt a l s e e n g e m i d d e l d h u i s h o u d e n v a n 3 . 5 0 0 k W h , m a a r s l e c h t s 8 k e e r z o v e e l b e l a s t i n g betaalt. D e g e m i d d e l d e b e l a s t i n g per k W h is d a n o o k s l e c h t s 1,56 ct, terwijl d e z e bij e e n h u i s h o u d e n 11,76 ct is.

Concept Advies rapport - P V systeem gemeente Drimmelen 25 oktober 2013

Pagina 14 van 19