Studiehandleiding Financieel Management Cursus CMTFM-C 2015-2016
Opleiding Management Toerisme
1
2
Inleiding: Dit blok gaan we ons onder andere met de achtergronden van de prijsvorming bezig houden en natuurlijk met allerlei andere aspecten die voor de bedrijfsvoering en het management van een toeristisch bedrijf van belang zijn. We gaan de branche bekijken via een “een economische bril” en gaan daarbij verder in op kenmerkende zaken voor onze toeristische branche als het om kosten en opbrengsten gaat. De nadruk ligt daarbij op de toepassing van de elementaire bedrijfseconomie op het werkveld van toerisme en recreatie. We starten een bedrijf op via diverse begrotingen, berekenen de kostprijs van een overnachting en kijken naar de capaciteit van en bedrijf en de invloed van deze capaciteit op de winst- of het verlies. Je leest wel eens onderstaande teksten Turkije; € 99,= de reclame schreeuwt het uit. Kan het nog goedkoper?? Akkoord, inmiddels weten we dat deze “misleidende reclame” exclusief transferkosten, luchthavenbelasting etc. niet meer mag, maar feit is dat je tegenwoordig vaak goedkoper uit bent met een weekje Turkije dan een week een bungalow huren aan de Nederlandse kust. Maar kan dat nu zo maar? Kun je als bedrijf dergelijke “stuntprijzen”, die soms ver beneden de kostprijs liggen, ongestraft maar blijven aanbieden? Het antwoord is natuurlijk nee…. Indien een bedrijf stelselmatig de consument minder laat betalen dan een prijs die de kosten dekt, de kostprijs, zal het verlies gaan lijden en ten onder gaan. Maar wat voor denkwijze zit daar nu achter, hoe kan dat nou de € 99,=? Natuurlijk heb je daarover al eens met medestudenten gesproken en doen daar allerlei verhalen de ronde over.. 1.1 Doel van de cursus: Het is belangrijk dat je financieel inzicht hebt. Bij onverwachte gebeurtenissen kun je snel aanpassen: door met geld te schuiven maak je zaken wel of niet mogelijk. Je moet alleen goed weten waar je grens ligt. Het doel van deze cursus is dat je kennis en inzicht opbouwt met betrekking tot de financiële aspecten van een project of een onderneming. 1.2 Koppeling in het programma Een goed begrip van de stof die tijdens de cursus wordt aangeboden, is essentieel. De begrippen en hun onderlinge relaties gaan we in blok 2 toepassen op bestaande toeristische bedrijven. We gaan de jaarstukken van toeristische bedrijven analyseren en een mening vormen over de kwaliteit van een toeristisch bedrijf in financiële zin. Dit doen we in het blok “toegepast financieel management” . In blok 3 gaan we een toeristisch bedrijf dat grote problemen met zijn continuïteit heeft en slechte rendement produceert financieel en economisch gezond proberen te maken. Kortom we passen de kennis en inzicht uit blok een toe in blok twee en drie. Ook zal het veelvuldig voorkomen dat we voor andere
3
vakgebieden bedrijven adviseren in hun bedrijfsvoering en dit advies gaat altijd gepaard met een financiële onderbouwing. Blok 1: Financieel Management
Blok2: Toegepast Financieel Management
Blok 3: Operations 1
Blok 1: Financieel Management: basisbegrippen en toepassingen Blok 2: Toegepast Financieel Management: met behulp van de begrippen uit blok 1 gaan we bestaande bedrijven beoordelen op hun financiële performance. Blok 3:OPE 1: analyse en beoordeling van een bestaand toeristisch bedrijf, tevens conclusies trekken en aanbevelingen doen om een slecht renderend bedrijf op financieel terrein te verbeteren. 1.3 Invulling beroepsrollen Je fungeert in deze cursus als financieel manager van een bedrijf in de toeristische en vrijetijdssector. Vanuit het werkveld bestaat de behoefte aan afgestudeerden met een behoorlijk kennisniveau op financieel gebied.
4
1.4 Competenties De competente financieel manager waakt op een planmatige manier over de financiële situatie van zijn onderneming of afdeling. In grotere organisaties heeft hij een beleidsondersteunende rol en informeert, begeleidt en adviseert hij bij financiële vraagstukken. Hij is in staat financiële documenten en rapportages op te stellen en werkt alleen of in teamverband. De competente financieel manager zal zijn taken en activiteiten in principe op projectmatige wijze oppakken. In alle gevallen begint hij met een analyse, waarna hij een plan creëert om vervolgens te komen tot een concreet advies of tot een realisatie of uitvoering van een plan. Hij zal zijn besluiten verantwoorden of verklaren. Het is van groot belang dat hij telkens reflecteert op zijn handelen en vervolgens zijn handelen zo nodig bijstelt. De financieel manager houdt zich van oudsher bezig met financiële controle. Deze taak vindt achteraf plaats, terwijl er steeds meer behoefte is aan sturing vooraf. Een pro–actieve houding bij de financieel manager wordt zodoende steeds belangrijker. De financieel manager moet in zijn werk risico’s kunnen signaleren en beheersen, waarbij de context van zijn werk steeds meer internationaal en multicultureel wordt. Hij analyseert, creëert, adviseert of realiseert en evalueert op basis van beschikbaar (cijfer) materiaal. Financieel beheer is nooit een doel op zich, maar maakt onderdeel uit van het managementinformatiesysteem dat nodig is voor het nemen van juiste beslissingen voor de onderneming of afdeling. Het managementinformatiesysteem bevat verder informatie over de ondernemingsstrategie, marketing, de interne bedrijfsprocessen en het personeelsbeleid. En ook de externe omgevingsfactoren zijn van invloed op de uiteindelijke beslissingen. Samenvattend kunnen we stellen dat de financieel manager zich op hoofdlijnen bezighoudt met de volgende zaken: - het beheersen van geldstromen en de financiële aspecten op korte en lange termijn. - het beheersen van informatievoorziening hierover. - het verwerken van deze informatie en adviseren ten behoeve van de duurzame besturing van de financiële bedrijfsprocessen. - het beoordelen of de informatie voldoet aan de gestelde normen en het voorzien in de behoefte aan externe informatie. Dit klinkt heel ingewikkeld. We geven daarom enkele voorbeelden van vragen die een financieel manager moet kunnen beantwoorden als hij zijn bedrijf gezond wil houden: * Wat is de verwachte omzet? * Was deze omzet ook wat we vooraf gepland hadden? * Blijven de bedrijfskosten binnen de begroting? * Ontwikkelt de nettowinst zich volgens plan? * Is de kasstroom (cashflow) steeds voldoende? * Is het rendement voldoende?
5
2.
De Inhoud
2.1 Studiemateriaal Literatuur: Lengkeek.J. (2014) De financiële overzichten in recreatie en toerisme, Breda, ISBN 9789490611057 Derde editie (2de druk 2014). / Prijs: € 19,50 p/s Lengkeek J. (2013) De investeringsanalyse in recreatie en toerisme, Breda ISBN 9789490611071 Vierde editie 2013. Prijs € 19,50 p/s ( op voorraad bij Kantoor & Zo, Brabantplein 18b, Breda, vlakbij de NHTV, achter Albert Heijn)
2.2. Lesinhoud per week De cursus wordt ingevuld met werkcolleges. De werkcolleges worden per groep of klas gegeven. De docent introduceert de onderwerpen en legt de essentie uit, de studenten reageren op vragen en opdrachten die ze in dit college maken. Je leest als student de tekst uit je studieboeken vooraf aan het werkcollege en noteert voor jezelf vragen, zodat je zinvolle vragen kunt stellen in het daaropvolgende werkcollege. Het bijwonen van deze colleges wordt je dringend aangeraden. Het is de snelste manier om inzicht te krijgen in de zwaartepunten die de docent legt. In de werkcolleges worden de opgaven uitgelegd. De student bereidt de genoemde opgaven thuis voor. Er is ruime gelegenheid voor het stellen van vragen. Week 1 (kalenderweek 37 ) Werkcollege 01: Introductie Onderwerpen: investeringsbegroting en BTW Werkcollege 02: Maken uit boek “Financiële Overzichten”, de investeringsbegroting pag. 19:opgave 1, 2 en 3 in de klas. Huiswerk: opgaven: 4,5,6 en 8 Lezen uit boek “Financiële Overzichten”, pag. 26 t/m 34 en pag. 38 t/m 52 voor eerste werkcollege in week 2. Week 2 (kalenderweek 38 ) Werkcollege 03: Onderwerpen: financieringsbegroting, beginbalans en ondernemingsvormen Werkcollege 04: Maken uit “ De Financiële Overzichten” pag 35: In de klas:opg. 1 en 2. Huiswerk: maken opg. 3 , 4 en 5 Maken uit “ De Financiële Overzichten” pag 53 : In de klas: opg 1 en 2 Lezen uit boek “Financiële Overzichten”, pag. 60 t/m 71 voor eerste werkcollege in week 3.
6
Week 3 (kalenderweek 39 ) Werkcollege 05: Onderwerpen: kosten en kostensoorten, resultatenrekening, afschrijvingen en eindbalans. Werkcollege 06: Maken uit “De financiële Overzichten” pag. 80 t/m pag.85 In de klas de opgaven 1, 2 en3. Huiswerk: opgave 4,5 en 6 . Lezen uit: “ de financiële overzichten” de pag.86 t/m 93 voor week 4 Lezen uit: “De investeringsanalyse” pag. 42 t/m 51 voor week 4 Week 4 (kalenderweek 40 ) Werkcollege 07: Onderwerpen: staat van ontvangsten en uitgaven, capaciteiten. Werkcollege 08: Maken uit “De financiële overzichten” pag 94: In de klas 1 en 2. Huiswerk opg 3 en opg 4.. Maken uit “De Investeringsanalyse” pag 52: In de klas opg 1 en 2 Huiswerk opg.3, 4 en 5.. Lezen uit: “De investeringsanalyse” pag. 12 t/m 17 en pag. 23 t/m 31 voor week 5. Week 5 (kalenderweek 41 ) Werkcollege 09: Onderwerpen: vaste en variabele kosten, de integrale kostprijs, de differentiële kostprijs, direct costing. Werkcollege10: Maken uit “De Investeringsanalyse” pag 32: In de klas: opg 1 opg 7 t/m opg. 11 Lezen uit: “ De Financiële Overzichten” pag. 100 t/m 115 voor week 6.
Week 6 (kalenderweek 42 ) Werkcollege 11 en 12 Onderwerp: Tentamenvoorbereiding en analyse van de case “Mescher Molen” Responsiecollege: Begin- en Eindbalansen opstellen en interpreteren Lezen uit: “De investeringsanalyse” pag. 106 t/m 127 de case “ Bestemming Dublin”.
7
Oefenopgaven: Voor een goed inzicht in de collegestof en om een stuk routine op te bouwen in het oplossen van vraagstukken kun je onderstaande oefensommen individueel thuis maken. De gespecificeerde uitwerkingen worden elke week op Netschool geplaatst. Bladzijde 23 opgave 7 “De financiële overzichten” Bladzijde 24 opgave 9“De financiële overzichten” Bladzijde 58 opgave 6 idem Bladzijde 59 opgave 7 idem Bladzijde 83 opgave 7idem Bladzijde 84 opgaven 8 en 9 idem Bladzijde 98 opgave 5 idem Bladzijde 37 opgave 6 “ De Investeringsanalyse” Bladzijde 38 opgaven 7 en 8 “ De Investeringsanalyse” Bladzijde 39 opgave 9 t/m 11 “ De Investeringsanalyse”
2.3 Studiebelasting: Het aantal studiepunten bedraagt: 3 ECTS.(European Credit Transfer System). Dat wil zeggen dat je in principe 3 * 28 uren = 84 uren nodig hebt om de cursus tot een goed einde te brengen ( dit zijn zogenaamde studiebelastingsuren). Het gedeelte kennisoverdracht bestaat uit 6 weken (exclusief tentamen). De eerste zes weken heb je per week 2 hoor/werkcolleges van elke anderhalf uur. Je hebt dus in totaal ongeveer 18 uren directe contacttijd met een docent. Daarnaast maak je individueel of in bepaalde samenwerkingsverbanden opgaven waarbij we inschatten dat je ongeveer 7 uren per week besteed aan deze opgaven. Tenslotte maak je ongeveer 2 uren per week vrij om literatuur te bestuderen en andere voorbereidingen te treffen voor het komende werk/ en hoorcollege. Voor het voorbereiden van het tentamen nemen we een stelpost van 12 klokuren. Alle tijdscomponenten bij elkaar geteld geeft dat dan 84 uren wat staat voor 3 ECTS. Denk om een goede verdeling van de tijd, zodat niet teveel uren in de laatste week moeten worden weggezet. Hoor/werkcolleges Opgaven maken 18 klokuren 42 klokuren
Voorbereiding 12 klokuren
Tentamen 12 klokuren
2.4 De toetsing De inhoud van de hoorcolleges en werkcolleges behoort tot de tentamenstof De cursus wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen d.m.v. open vragen. De inhoud van de hoorcolleges en de werkcolleges behoort tot de tentamenstof De tentamenstof is uit het boek: “De Financiële Overzichten” Hoofdstuk 1 t/m 6 De tentamenstof is uit het boek: “De Investeringsanalyse” Hoofdstuk 2 t/m 4
8
Het tentamen is in week 45. De inzage van het tentamen is in kalenderweek 48. Een eventueel hertentamen is in week 4 van 2016. Tentamens worden niet verspreid en is verboden opnamen in welke vorm dan ook van het tentamen te maken. 2.5 De uitslag De uitslag wordt vastgesteld en binnen tien werkdagen ingevoerd in het cijfervolgsysteem. Je dient de cursus met een voldoende (5,5) af te sluiten. 2.6 Herkansing Indien je geen voldoende hebt gehaald kan je de studiepunten alsnog behalen door een voldoende te halen voor de herkansing. Het herkansingstentamen vindt plaats in kalenderweek 4 van 2016. De inzage van het hertentamen is in kalenderweek 7 van 2016. 2.7 Wat verwachten we van jullie? De colleges financieel management geven je een inzicht in de financiële aspecten van een onderneming. Van de studenten wordt verwacht dat de stof voor de colleges wordt bestudeerd en de bijbehorende opgaven worden gemaakt. Tijdens de werkcolleges en responsiecolleges wordt een actieve bijdrage van de student verwacht. 3 De organisatie 3.1 De Docenten Financieel Management: Joop Lengkeek kamer H 0.012 email:
[email protected] Harm IJben kamer N 2.307, email:
[email protected] Arion van Ingen kamer H 0.014, email:
[email protected] (coördinator)
4.1 Kennisclips Van verschillende onderwerpen uit dit blok zijn zg. “kennisclips” gemaakt. Deze onderwerpen vind je gerangschikt onder 4.2. De bedoeling van deze kennisclips is, dat je op elk moment de uitleg over dit onderwerp eindeloos kunt bekijken. Heb je nadat de uitleg over BTW gegeven is nog moeite met dit onderwerp bekijk dan kennisclip 2 en/of 3 waarin het onderwerp “BTW” nogmaals via een film met toelichting door een docent uitgelegd wordt. Je kunt dus thuis, in de trein of waar dan ook deze extra uitleg bekijken.
9
Kennisclips zijn te benaderen via de link: http://vimeopro.com/nhtvaft/financieelmanagement-toerisme . 4.2 Welke kennisclips? 1. Investeringsbegroting 2. BTW 01: technische uitwerking 3. BTW 02: cascadestelsel 4. Financieringsbegroting 5. Beginbalans 6. Exploitatiebegroting 7. Rentekosten 8. Afschrijvingen 9. Liquiditeitsbegroting: staat van ontvangsten en uitgaven 10. Eindbalans 11. N en W en Capaciteiten 12. Kostprijs 13. Combinatie van beginbalans en eindbalans 14. FAQ en oefenvragen tentamen 15. Ratio’s
10
11
