De Tijdlijn van NLP: HISTORIE
Dick Kleijne
Oerontwikkelaar van NLP: Leslie Cameron (-Bandler)
Structuur van ‘Gevoelens en Emoties’ toegevoegd aan NLP Leslie Cameron is bij veel
natuurtalent en menige getuige uit
NLP’ers bekend als: ‘de (ex-)
die tijd stelt, dat zij door haar ‘deep
vrouw van Richard Bandler en
trance identificatie’ modellering van
medeontwikkelaar van ‘Meta’
Virginia Satir, in één weekend een
naar NLP’. Toch is het in NLP-
‘betere Virginia Satir’ werd dan
land niet algemeen bekend dat
Virginia zèlf. Ze verdiende als
Leslie een aantal significante
gewaardeerde groepsdeelnemer haar
ontwikkelingsbijdragen aan
‘NLP-sporen’ door menige waardevol-
NLP geleverd heeft, waaronder
le bijdragen te leveren aan de ont-
het ontwerp van de eerste for-
wikkeling van NLP.
mele NLP-curricula, de ontdekking en uitwerking van
In eerste instantie was daar de Meta-
Metaprogramma’s en haar
ontwikkelingsgroep (‘73/’74), vervol-
baanbrekende werk rondom ‘de
gens de Miltongroep (‘74/’75) en die
structuur van Emoties’ en
daarna creatief, moeiteloos en uiterst
Competentiepatronen. Ondanks
experimenteel werd uitgebreid onder
haar talenten en bevlogenheid
invloed van het kruisbestuivende
heeft ze in 1989 haar actieve
gedachtegoed van Gregory Bateson,
betrokkenheid bij NLP vrij plot-
Carlos Castaneda en andere axio-
seling beëindigd. Hierdoor zijn
maverschuivende vooraanstaande
veel van haar bijdragen uit de
wetenschappers en ‘New Age trend-
eerste twintig jaar van NLP
setters’, waarmee de NLP-ontwikke-
gaandeweg weggevallen uit het
lingsfocus werd verschoven van ‘Taal-
NLP-gedachtegoed. Dick
en Communicatiepatronen voor
Kleijne, psycholoog en NLP’er
Effectieve Therapie’ naar ‘verande-
verdiepte zich met de Redactie
ring creëren mede door BewustzijnsLeslie Cameron en Virginia Satir ill. Marni Taylor
in het ‘NLP-fenomeen Leslie Cameron’. Hij bestudeerde haar
verandering en -verruiming’. Er werd niet alleen geëxperimenteerd met de
boeken opnieuw en geeft je in onderstaand arti-
Meta- en Milton ‘taalpatronen in therapie’; op het cre-
kel naast de ‘high lights’ van Leslie Cameron’s
atieve ontwikkelingsmenu stonden inmiddels experi-
bijdragen aan NLP, de details van één van de ver-
mentele onderwerpen om in ‘Meta/NLP’ te betrekken
loren gegane, doch uiterst effectieve NLP-tech-
zoals: het werken met ‘Deep Trance’-fenomenen, tijds-
nieken van deze min of meer in vergetelheid
vervorming, positieve en negatieve hallucinaties,
geraakte bijzondere NLP-Co-creator.
gedachtelezen, de vaardigheid om met ‘X-ray ogen’
Leslie Cameron, geboren in 1948, werd als studente
regressiehypnose, catalepsie bij verlaagd bewustzijn,
door kleding heen te kijken, pijnbeleving, aura’s zien,
Leslie Cameron
48
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 2
Psychologie aan de University of California, Santa Cruz
enzovoort. Terrence McClendon vertelt in ‘Wild Days’:
in 1973 bij de Meta- en later Milton-groep geïntrodu-
hoe buitengewoon succesvol Leslie met het uitdokteren
ceerd door haar toenmalige echtgenoot Frank Pucelik
van deze technieken was. Vanuit deze nieuw verworven
die al vanaf 1971 met medestudent Richard Bandler
technieken werden de eerste NLP-patronen ontwikkeld
samen, succesvolle Gestaltgroepen op de campus gaf.
en op hun werkzaamheid getest. Het resultaat hiervan
Oorspronkelijk zou ze alleen stage lopen bij de groep
werd gepubliceerd in de drie NLP-boeken die vandaag
die inmiddels rond het driemanschap Richard, Frank en
de dag nog als basisliteratuur in NLP gelden: ‘Structure
John Grinder was ontstaan met oog op haar afstuderen
of Magic II’ (non-verbale communicatie, 1976),
als ‘Master of Arts’ in de klinische psychologie. Het
‘Changing with Families - A book about further educa-
pakte anders uit, ze werd volwaardig (en toonaange-
tion for Being Human’ (1976) en Patterns of Hypnotic
vend) groepslid en medeontwikkelaar. Ze bleek een
Techniques of Milton Erickson II (1977). De synthese
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
4
49
De Tijdlijn van NLP: HISTORIE
van deze drie werken werd door Richard, John, Judith
1977: John huwt Richard en Leslie
pand in Santa Cruz's Mission Street,
en Grinder na een rechtszaak voorgoed
en Leslie onder hoofdredactie van Robert Dilts in 1980
ill. Marli Taylor
ging Leslie aan de slag om NLP-trai-
was opgehouden te bestaan, werd ook de
op de markt gebracht onder de titel ‘Neuro-Linguistic
ningen te formaliseren en een gede-
echtscheiding tussen Richard en Leslie
Programming Volume I - The Study of the Structure of
gen opleidingscurriculum te ontwik-
uitgesproken. De ‘Society of NLP werd
Subjective Experience’. In deze vier uitgaven werden
kelen. Vanuit DOTAR werd in 1979 de
hierbij door Richard overgenomen’.
alle bouwstenen van de ontwikkelde NLP-modellen als
allereerste ‘Practitioner in NLP’ oplei-
Alle dynamische en creatieve groeps-
blauwdruk gepresenteerd waarmee het mogelijk werd
ding gegeven, die toen zelfs 40 dagen
ontwikkelingsactiviteiten rondom de
om elke vorm van gedrag en beleving te modelleren en
besloeg. Later in dat jaar volgde de
meest revolutionaire versnellingsfac-
tegelijkertijd ook om nieuwe en uiterst creatieve inter-
allereerste Master Practitioner-opleiding
tor-benadering op gebied van ‘Human
ventievormen te gaan ontwikkelen (Walker, W., 1996).
in NLP (en haar eerste NLP-
Change Technology’ die vanaf 1972
Trainersopleiding zag in 1980 het
hadden gespetterd en gevlamd,
Leslie’s NLP in Bedrijf
levenslicht), op basis van wat er rond die
waren in die tijd al ruim een jaar
Naast haar bijdrage aan de ontwikkelingsgroepen
tijd aan nieuwe modellen ontwikkeld en
gestaakt. Alle individuele groepsle-
werkte Leslie als gezins- en relatietherapeute. In de
aan NLP toegevoegd was. Deze DOTAR-
den en allen die zich in de loop van
inleiding van Structure of Magic II (1976) noemen John
periode, die gekenmerkt werd door het
de tijd aangesloten hadden bij
en Richard haar: ‘één van ’s werelds meest creatieve
aan de lopende band geven van NLP-trai-
dit jonge ‘Field of NLP’, gingen
gezinstherapeuten’. Ondanks haar werk als therapeute ging Leslie ook workshops en seminars geven in NLP.
ningen en workshops (onder andere in Grinder ontwikkeld. De therapeutische attitude van
In 1977 liep het huwelijk met Frank Pucelik op de klip-
Virginia Satir speelde hierin een belangrijke rol.
eindelijk door zou lopen tot 1982, geldt
pen en trouwde Leslie met Richard Bandler. Het werd
Daarnaast, had Leslie een groot talent om alle tijd en
achteraf bezien als de meest productieve
een champagne overgoten ‘jet set’ huwelijk, dat vol-
alle uitleg die veel mensen in de praktijk nodig hadden
periode in ‘The Field of NLP’.
trokken werd door John Grinder, die zich voor de gele-
om daadwèrkelijk, blijvend te kunnen veranderen te
partnerschap, zijn/haar eigen weg.
Leslie ontwikkelde vervolgens, net als
genheid bij de ‘Universal Light Church’ tot ‘Preacher’
geven. Als opmaat voor de later door Leslie te ontwik-
In de loop van de jaren, verschoof
kelen Metaprogramma’s hadden Leslie en Judith beiden
Leslie’s NLP-focus hierbij –in tegenstel-
naar) had laten inwijden. Als onderdeel van de cere-
het intuïtieve inzicht dat de manier van ‘leren en ver-
ling tot John Grinder en Richard
monie hield hij het jonge stel een glazen bol voor met
anderen’ bij mensen onderling verschilt: de één leert
Bandler- steeds meer naar de ‘beheer-
de instructie dat zij allebei moesten kijken naar wat de
(onbewust) door ‘confusion’ en hoeft het fijne niet te
sing en maakbaarheid van emoties’.
toekomst voor hen beiden in petto had.
weten en de ander leert (bewust) door ‘alles te weten
Het is vermeldenswaardig dat Leslie
veel andere ex-groepsgenoten, voortdurend nieuwe technieken en toepassingen voor en van NLP. Ze trouwde begin 80-er jaren met Michael Lebeau, een andere ontwikkelingsgroepsgenoot uit de tijd voordat ‘Meta’ zelfs ‘NLP’ ging
en te snappen’. Vanaf het begin van hun gezamenlijke
Cameron en Robert Dilts twee
optreden in 1977 waren Leslie en Judith met deze
aspecten van de menselijke erva-
communes naar een eigen ‘mansion’, compleet met
eigen insteek minstens nèt zo succesvol als Richard en
ring kozen (Leslie: de emoties en
zwembad en tennisbanen op een landgoed in Bonny
John.
Robert: de overtuigingen) die in de
Doon, California. Ondanks de scheiding van Frank en
‘het goede’, al dan niet in zakelijk
Overige wapenfeiten en publicaties
van deze kerk (is in dit geval: officiële trouwambte-
Richard en Leslie verhuisden na hun huwelijk wel uit de
vanaf die tijd met behoud van
Ericksoniaanse hypnotherapie) en die uit-
heten, die ook in DOTAR actief was. Samen met Michael (en David Gordon) richtte Leslie ook nog een andere organisatie op in Larkspur, California, genaamd: ‘Neuro-Linguistic
toen heersende cultuur beschouwd
het aangegane huwelijk met Richard, vormde dat in de
Verdiensten en offers
werden als zaken waaraan iemand
tegenculturele 'Hippie' tijdgeest (‘Woodstock, Flower
John en Richard gaven hun ‘Hurry up’ workshops, die
weinig kon veranderen. De meeste
gaven ze workshops, seminars en NLP-opleidin-
Power en (anti-) Vietnamoorlog Generation of Love’)
steeds meer bezocht werden en traden inmiddels al
mensen gingen er van uit dat je nu
gen van Leslie’s eigen model van NLP en publi-
van de 70’er jaren van de vorige eeuw geen enkel
uiterst succesvol op in Las Vegas. Het was echter Leslie
eenmaal ‘voelt wat je voelt’ en ‘gelooft
beletsel om met haar ex-man Frank (en diens ex Judith
Cameron, die met haar vooruitziende blik, gevoel voor
wat je gelooft’ en dat daar weinig tot
Relatie- (en seksualiteit) en
DeLozier waarmee hij een zoon had, voordat hij met
de markt en compassie met mensen, het ontwikkelen
niets aan veranderd kon worden.
Gezinstherapie, wat -naast NLP-, hun bei-
Programming for Advanced Studies’ en samen
Leslie trouwde) en de rest van de groepsleden uiterst
van een formeel opleidingscurriculum voor NLP ter
Leslie voegde (met Robert) aan NLP de
creatief te blijven samenwerken en haar substantiële
hand nam om de kennis van de Meta- en Miltongroep
baanbrekende mogelijkheden toe om juist
bijdragen aan de ontwikkeling van NLP te blijven leve-
en alles wat daarnà ontwikkeld was, overdraagbaar te
op dèze gebieden blijvende verandering tot
ren.
maken. Ze had eigener gelegenheid in 1977 al ‘The
stand te brengen.
Tijdens de ontwikkeling van deze nieuwe technieken
Society for NLP’ opgericht van waaruit Richard en John
Het huwelijk van Leslie met Richard
waren Richard en John al succesvol met het in de
als duo en Judith en zij NLP-workshops en seminars
Bandler was geen lang leven beschoren.
ceerden ze een aantal boeken op gebied van
der vakgebied was en waar ze heel succesvol in waren. In 1989 zetten Leslie (en Michael) al hun NLP-activiteiten volledig stop om zich verder volledig te wijden aan Therapie. De overige NLP-wapenfeiten waar Leslie
markt zetten van NLP. Vanaf 1976 trokken beide man-
gaven.
Terrence McClendon grapt in ‘Wild Days
nen al volle zalen met hun ‘Best show in Town’-work-
Om ‘NLP’ naar een hoger dan ‘Breaking!’ level: te
of NLP’ uit 1989: ‘dat John ze beiden
shops. Leslie was nauw bevriend met haar groepsge-
weten een ‘overdraagbaar level’ te tillen, richtte zij in
iets beter in die kristallen bol had moeten laten kij-
noot Judith DeLozier, die inmiddels een relatie was
1978 in Santa Cruz, met haar groepsgenoten Robert
ken’. Terrence vervolgt dat: ‘persoonlijke en zakelijke
Cameron, naast haar eerdere inbreng in de ontwikkelgroepen en haar modelleringstalent (waar ze in 1985 een verfijndere alternatiefme-
aangegaan met John Grinder en zij deelden beiden
Dilts, Maribeth Anderson en David Gordon, nog een
spanningen Leslie in 1979 enige tijd in het ziekenhuis
thode onder de naam ‘Mental Aptitude Patterning’ over
dezelfde visie op het trainen in NLP. Beide vrouwen
nieuw bedrijf op, het eerste officiële NLP-opleidingsin-
deden belanden, waarna ze de scheiding aanvroeg’. In
publiceerde) en het ontwikkelen van NLP-curricula, is
hadden een ‘vrouwvriendelijkere variant’ op de meer
stituut: ‘Division Of Training And Research’, DOTAR.
1980, toen inmiddels óók de ooit zo hechte, creatieve
onder andere: het later door haar ontwikkelde model
macho en ‘Hurry up’ benaderingswijze van Bandler en
Met DOTAR, gevestigd in een door Leslie gekocht groot
en wereldveranderende samenwerking tussen Bandler
van de ‘Metaprogramma’s’, de ontwikkeling van de
50
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 2
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
4
51
De Tijdlijn van NLP: HISTORIE
Scheidende wegen
‘Emprint Method’ en de toolset op gebied van haar
onderscheidde van de psychometrische profielen die tot
Het was het eerste boek over modellering. De auteurs
‘Imperative Self Method’.
dan toe in psychologische kringen voor generalisaties
hernoemden hierin echter de term ‘modelleren’ in
Leslie Cameron is, net als de door haar geliefde en
van onze persoonlijkheid werden gebruikt.
‘Mental Aptitude Patterning’ (MAP).
gemodelleerde vakgenoot: de ‘Giant’ Virginia Satir, his-
Metaprogramma’s
Na Leslie’s originele werk heeft Wyatt Woodsmall de
De ‘Imprint Methode’ geeft een totaal nieuwe kijk op
torisch en systemisch gezien, de personificatie van ‘het
Vanaf het begin worden er bij NLP onderscheidingen
vier onderscheidingen van Carl Jung (en Myers-Briggs)
wat je optioneel kunt bereiken en maakt je bewust van
Gevoel’ in (en voor) NLP.
gemaakt over niveaus. Er was het niveau van de repre-
toegevoegd aan de eerste lijst van Metaprogramma’s.
alle keuzemogelijkheden om een breed scala van nieu-
Leslie heeft zich, na zeventien jaar in de frontlinies van
sentaties, het primaire niveau van de zintuigen en het
De verfijning die Leslie later zelf weer toevoegde was
we talenten en vaardigheden te ontwikkelen en biedt
‘NLP Learning, Teaching and Development’ succesvol
niveau van de taal en symbolisme als het meta-repre-
het inzicht dat de Metaprogramma’s contextueel aan
tegelijkertijd de tools om deze keuzemogelijkheden
geweest te zijn, teruggetrokken uit NLP en daarna
sentatie systeem.
verandering onderhevig zijn.
naar wens te verwezenlijken.
jarenlang uitsluitend gewerkt als professionele gezins-
Op basis van deze vernieuwende ‘Emprint Method’
en relatietherapeut; waarbij zij -dankzij NLP- de over-
Herkaderen
publiceerde Leslie Cameron in 1985 nog twee boeken
treffende trap van tenminste Perls en Satir was.
Leslie wordt erkend als de eerste persoon die inzag dat een Metaprogramma-filter ieder van de eerder ontdekte NLP-patronen kon uitschakelen.
Hoewel verschillende andere psychologische modellen
waarin de 'Emprint-toolset' specifiek werd toegepast:
Navraag door de Redactie bij andere NLP’ers van het
Zelfs het krachtige ‘Movie Rewind Pattern' om fobieën
voor het menselijk functioneren ook ‘herkaderen’
‘Knowhow: Guided Programs for Inventing Your Own
eerste uur die vele, vele jaren nauw met haar samen
te genezen, trauma’s te elimineren en de emotionele
gebruiken (Brief Therapy, Solution Focused Therapy,
Best Future’ en ‘Solutions: Practical and Effective
hadden gewerkt, suggereren dat: ‘Leslie helemaal klaar
lading uit oude herinneringen te halen kan ineffectief
Narrative Therapy, Ericksonian Therapy, enzovoort),
Antidotes for Sexual and Relationship Problems’. Deze
was met NLP’ vanwege de jarenlange voortdurende
gemaakt worden door bepaalde Metaprogramma’s.
biedt NLP diverse verschillende herkaderingsmodellen.
laatste was een herziende en uitgebreide uitgave van
juridische dreigingen met betrekking tot de eigendoms-
Metaprogramma’s, zo ontdekte Leslie, stonden ‘meta’
Bandler en Grinder hebben als eersten (eerder dan in
‘They Lived Happily Ever After’ uit 1978: het eerste
rechten, auteursrechten en trade-mark van NLP. Uit
boek over de toepassing van NLP op relaties.
een rechtszaak tussen haar en Richard Bandler, vlak na
Als je wilt leren hoe je van ‘het blijven hangen in wen-
om ‘NLP’-opleiding en –therapie te geven. Terrence
ten opzichte van tot dan toe ontdekte significante
1978) de ‘context- en inhoudsherkadering’ onderschei-
patronen.
den. Hierna hebben Richard Bandler en Leslie Cameron
Er werden door haar oorspronkelijk 60 metaprogram-
de ‘Sleight of Mouth Patterns’ (taalkundige ‘vingervlug-
ma’s onderscheiden. Ze definieerde deze als de speci-
heid’) gespecificeerd waarmee andere vormen van her-
sen van onder andere een goede relatie’ naar ‘het
McClendon schrijft in ‘Wild Days’ dat Richard Bandler
fieke filters die we gebruiken om te communiceren met
kadering mogelijk werden.
realiseren van mogelijkheden’ kunt komen dan is
niet aflatend (sinds 1979) toch claimde het volledige
‘Knowhow’ een aanrader. Je leert de denkprocessen,
eigendom en dus alleenrecht op NLP te hebben. Leslie’s
vormen wat we binnen laten vanuit de externe wereld.
Emprint Method
percepties en gedragingen onderscheiden die horen bij
gerechtelijke, formeel verkregen ‘recht op NLP’ zou na
onszelf en de mensen om ons heen. Ze wijzigen en
hun scheiding in 1981, had Leslie het recht verkregen
Ze worden ook vermengd van wat van binnenuit ons-
In 1985 publiceerde Leslie, samen met Michael Lebeau
mensen die succesvol en vervuld zijn op de verschillen-
dit gerechtelijke vonnis toch nog acht jaar lang bestre-
zelf ontstaat als we met de wereld buiten ons commu-
en David Gordon, ‘The Emprint Method, A Guide to
de gebieden zoals: liefdevolle relaties, ouderschap en
den zijn en dit zou Leslie’s uiteindelijke finale terug-
niceren. Het is deze erkenning die dit gereedschap
Reproducing Competence’ (zie kadertekst op pag. 54).
echte keuzes op het terrein van werk, lichamelijke
trekking uit NLP in 1989 kunnen verklaren.
oefening, eten, enzovoort.
Imperative Self Method Leslie Cameron was de eerste NLP-trainer/therapeut die NLP-technieken toepaste bij relatiecounseling. Zij ontwikkelde vervolgens samen met Michael Lebeau een NLP-model om ‘de structuur van emoties’ in kaart te brengen en te veranderen en een systeem om persoonlijke ontwikkeling te modelleren, dat ‘The
Ik zie het als mijn taak om mensen te helpen om aanwezige hulpbronnen te mobiliseren en effectief in te zetten om gewenste veranderingen daadwerkelijk te kunnen realiseren.
Imperative Self’ wordt genoemd. Deze techniek was
(Leslie Cameron)
één van de eerste toepassingen van NLP-onderscheidingen en -principes voor het identificeren en veranderen van persoonlijkheidspatronen.
52
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 2
De twee boeken die zij in 1986 over ‘de structuur van
In 2003 oordeelde de Hogere Rechtbank van California,
Emoties’ publiceerde waren getiteld: ‘The Emotional
Santa Cruz, in een langlopende volgende rechtszaak
Hostage: Rescuing Your Emotional Life’ (Volgens vele
tegen onder andere Christina Hall en andere (al dan
lezers: een ware gebruikershandleiding voor de mense-
niet met naam genoemde) NLP’ers, dat Bandler's aan-
lijke psyche om controle over ons emotionele leven te
spraak op het exclusieve eigendomsrecht van de
krijgen) en ‘Influencing behavior in the Alcoholic
Society of NLP en daarmee verbonden rechten van
Family: Strategies for Creating a Compelling Future’.
intellectuele eigendom ongegrond was. In 2003 ver-
Leslie Cameron’s laatste ‘NLP-ontwikkelingstraject was
schijnt Leslie Cameron’s naam opnieuw -na bijna 15
dit ‘Imperative Self’ onderscheid en -toolset, voordat
jaar ‘NLP-stilte’- prominent in de uitgave van een NLP-
zij stopte met de actieve betrokkenheid met NLP. Ten
boek: ze schrijft als NLP-coryfee het voorwoord in een
tijde van haar vertrek uit NLP werd zij ondertussen
herdruk van het boek ‘Practical Magic: A Translation of
wereldwijd aangemerkt als ‘één van de meest gewilde
Basic Neuro-Linguistic Programming Into Clinical
NLP-opleiders’.
Psychotherapy’ van Stephen R. Lankton.
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
4
53
De Tijdlijn van NLP: HISTORIE
Her-ontdekking van de 'Emprint Method'
Om Leslie Cameron en haar benadering van (en bijdra-
bepaalde context en zo zijn vaardigheid sterk vergroten om dezelfde gedragsvaardigheden te tonen als die van zijn voorbeeld.
ge aan NLP) goed te kunnen plaatsen en op waarde te schatten, helpt naast bovenstaande feiten wellicht de metaforische 'Star Trek films'-kenschets van Wyatt
De 'Emprint Method' is ontstaan vanuit de behoefte om gereedschappen te ontwikkelen die je helpen bij het verkrijgen van menselijke vaardigheden en deze over te dragen aan anderen. De benadering die gebruikt is bij het ontwikkelen van de 'Emprint Method' is: ‘Mental Aptitude Patterning’ (MAP). Een ‘Aptitude’ is een excellente kundigheid die een individu vertoont zoals wiskunde leren, je aan een dieet houden, muziek spelen, jezelf motiveren, patronen herkennen, enzovoort. ‘Aptitudes’ bestaan uit constellaties van specifieke percepties en interne representaties en de manier waarop ze interacteren, bepalen hoe een ‘aptitude’ zich manifesteert. De schrijvers hebben de patronen genomen die aan menselijke ‘aptitudes’ ten grondslag liggen en hebben ze in taal gecodeerd. Het doel van ‘Mental Aptitude Patterning’ is om recepten te ontdekken voor verschillende menselijke vaardigheden die het waard zijn om aan anderen te leren. De kunst is om de gecodeerde informatie om te zetten in een reeks van instructies, deze te leren en vervolgens te installeren bij een bepaald persoon.
De 'Emprint Method' is gebaseerd op de volgende veronderstellingen: • Veel van vaardigheden en kwaliteiten zijn feitelijk eenvoudig een functie van gedrag en zijn daarom aan te leren • Iemands individueel gedrag is een manifestatie van interne processen • Interne processen kunnen voorgesteld worden als een verzameling van functionele variabelen die door ons allemaal gedeeld worden die in deze cultuur zijn opgegroeid • Hoe ieder van ons deze variabelen invult kun je weten door de taalkundige distincties die we maken bij het beschrijven van onze ervaringen. • Sinds de variabelen hetzelfde zijn voor ons allemaal en de verschillen tussen ons zitten in de distincties die we maken tussen de verschillende variabelen, is het mogelijk voor een persoon om zijn interne processen zo te veranderen dat ze grotendeels overeenkomen met die van een ander binnen een
54
Je bekwaamheid om grip te krijgen op je persoonlijke ervaringen of deze te beïnvloeden is het directe resultaat van de distincties die je maakt en het model dat je gebruikt om die onderscheidingen te organiseren – de kunst van het herkennen van verschillen. Een organiseerprincipe is een onderscheiding die significant is voor alle onderdelen van een systeem. Er zijn veel organiseerprincipes gebruikt bij het ontwikkelen van modellen en theorieën over de menselijke ervaring en gedrag. De 'Emprint Method' hanteert ook een organiseerprincipe, namelijk die van tijdskaders – verleden, heden en de toekomst. Door het bewust worden van onze interne processen die onze ervaringen creëren en leiden tot ons gedrag, hebben de schrijvers zeven interne processen geïdentificeerd. De specifieke verzameling van deze variabelen die een individu gebruikt in een bepaalde context heet het werkformaat (‘Operative format’). Iemands ervaring en gedrag binnen een bepaalde context zijn de manifestatie van de evaluaties die deze persoon maakt. Elke evaluatie wordt uitgedrukt in een apart werkformaat. Een evaluatie bestaat altijd uit een verzameling interne procesvariabelen die gelijktijdig met elkaar optreden. Het onderwerp van elke evaluatie, samen met de toegewezen verzameling interne procesvariabelen, vormt een werkformaat. Het opdelen van een Outcome in onderliggende activiteiten is de sleutel voor efficiënt de zelfde bekwaamheden te manifesteren waarin anderen al succesvol zijn en waar jij maar gedeeltelijk succesvol in bent. Mensen doen meer dan alleen informatie opslaan. We bevestigen, beslissen, schatten, waarderen, onderscheiden, veronderstellen, geloven, deduceren en concluderen. Met andere woorden: we oordelen constant over onze percepties en gedachten. Een evaluatie of test is daarom de kern van het werkformaat.
Woodsmall. Hij maakt hiervoor onderscheid tussen de verschillende NLP-stromingen en wat Leslie Cameron’s (systemische) plaats hierin is. Woodsmall stelt: ‘NLP heeft zich, vanaf het begin, in drie -verschillende- stromingen of scholen ontwikkeld. De eerste NLP-school, aangevoerd door John Grinder (en later ook Tony Robbins), benadrukt het belang van fysiologie en gedrag. Zij zeggen dat éérst de fysiologie en het gedrag moeten veranderen, waarna àl het andere als vanzelf volgt. Dit wordt de 'Klingon-school’ Vrijwel meteen hierna raakte zij als mede-initiator,
genoemd (naar het Viking-achtige ‘Klingon’ krijgsvolk
directeur en sponsor ook betrokken bij de toekenning
uit 'Star Trek'), die het standpunt: 'Als je ze bij de bal-
van een nieuwe, jaarlijkse internationale ‘Neuro-
len vast hebt dan zal het hart en de geest vanzelf vol-
Linguistic Programming World Community Award’ voor
gen' als credo heeft.
‘Uitzonderlijke NLP-developers’. Na vier Award-toekenningen waar een prijs van 20.000 dollar aan verbonden
De tweede NLP-school, aangevoerd door Richard
was (onder andere in 2004 aan Richard Gray, PhD,
Bandler en Robert Dilts, benadrukt het belang van het
voor zijn toepassing- en opleidingswerk van NLP voor
‘Interne Proces’. Zij zeggen: dat je éérst je strategieën,
verslaafde delinquenten en in 2005 aan Jamie Reaser,
submodaliteiten, overtuigingen en identiteiten moet
PhD Biologe, voor haar ontwikkelingswerk op het snij-
veranderen, waarna àl het andere vanzelf volgt. Dit
vlak van NLP en Milieu/Duurzaamheid), is deze Award
wordt de 'Mr. Spock' (de hybride wetenschapper uit
eind 2005 om nog onbekende reden opgeheven.
'Star Trek') of de 'Vulcan school' genoemd (het ruimtevolk van de 'Vulcans' staat in de ‘Star Trek-analogie’
Systemische erkenning
bekend om hun neiging om emoties uit te sluiten en te
Ondanks al haar bijdragen lijkt Leslie in de vergetel-
leven volgens de richtlijnen van ‘Reason and Logic’).
heid geraakt te zijn. Met dit artikel staat ook zij weer als ‘Giant’ in de spotlights aan het NLP-firmament. Als
De derde NLP-school, aangevoerd door Leslie Cameron
nieuwkomer zeg je misschien: ‘Wéér een NLP’er uit het
(en recentelijk onder andere ook door Michael Hall),
verleden. Moet ik al deze mensen echt leren kennen?’.
onderstreept het belang van de 'Internal States' (emo-
Het is weliswaar 2012… maar in het geval van Leslie
ties). Zij zeggen: dat je eerst je emotionele staat moet
Cameron is het antwoord volmondig: ‘Ja!’.
veranderen, waarna àl het andere vanzelf volgt. Dit wordt: de ‘Heart and Flowers School’ of wel de 'Dr.
Frank Pucelik stelde in 2010 in een interview (gepubli-
Bones McCoy-school' genoemd (naar de gepassioneer-
ceerd in INzicht editie 13/4) en in zijn forum-postings
de, sympathieke ‘Star Trek’ opperarts die met Captain
op NLP Connection, terugkijkend op Leslie en haar
Kirk bevriend was en vaak aanvaringen had met Mr.
enorme waarde voor NLP en als mens over haar het
Spock).’
volgende:
De eerste van deze procesvariabelen is het tijdskader en dat beïnvloedt de evaluatie enorm. Een test uit het verleden over een bepaald gebeurtenis heeft een heel ander ervarings- of gedragsmatig resultaat dan een huidige of toekomstige test over dat zelfde gegeven. Door onze ervaringen om te zetten in gebeurtenissen die eindigen en dan terug te gaan naar het verleden creëren we de mogelijkheid om die gebeurtenissen te evalueren en ze benoemen als succes of mislukking. Het heden is de bron van onze directe sensorische ervaring en het tijdskader van actie. De toekomst wordt een gebied van
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 2
‘The first group of Meta people had already graduated
Standing on the shoulders of Giants
from UCSC and left and the second generation of us
En als je nu, ondanks dat Leslie vèr voor het YouTube-
had been going for over a year when Leslie joined us.
tijdperk ons 'NLP Zonnestelsel' al dan niet per ruimte-
This was in '73 or '74 I believe. She taught me what
schip richting voor haar betere universa verliet, tòch
love was and was probably one of the best parts of my
nog een ‘Look and Feel-beleving’ wilt krijgen over: wie
life. I have always considered her one of the best trai-
en hoe Leslie precies was en hoe ze met zich steeds
ners I have ever seen. She was a great addition and
verder ontwikkelend NLP precies werkte in het tijdsfra-
contributed tremendously to our efforts. She was the
me tussen 1973 en 1989; dan bestaan er nog drie
best natural trainer I had ever seen and I was proud to
prachtige DVD’s uit het begin van de 80’er jaren waar-
be her partner for over 2 years. She taught me more
onder: ‘Making Futures Real’ en ‘Lasting Feelings’
and gave me more than I can ever repay.’
(1983) verkrijgbaar. Ondanks dat de kosten per Dvd
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
4
55
De Tijdlijn van NLP: HISTORIE
speculatie. Zolang de toekomst open eindig blijft is er mogelijkheid en als er mogelijkheid is dan is er hoop. De toekomst wordt altijd beïnvloed door de ervaringen uit het verleden en het heden. Om een evaluatie goed te kunnen uitvoeren hanteren we criteria. Dat is de tweede variabele. Criteria zijn de standaards waarmee we onze ervaring en de wereld om ons heen evalueren. Criteria vertellen ons wat de kwalitatieve basis van een test is en het tijdskader zegt ons wanneer die criteria zijn vervuld. De derde variabele is: ‘Criterial equivalence’. ‘Criterial equivalence’ specificeert wat je ziet, hoort en/of voelt en laat je weten dat een criterium van jou vervuld is, wordt of zal worden. Verschillende ‘criterial equivalences’ voor hetzelfde criterium kunnen dramatisch iemands percepties en reacties in een bepaalde context beïnvloeden. Een zwerver bijvoorbeeld, wiens ‘criterial equivalence’ is doelen behalen en die zijn leven tot nu toe evalueert zal tot de conclusie komen dat hij een mislukkeling is. Als je weet wat binnen een bepaalde context iemands ‘criterial equivalences’ zijn dan kun je beter de interne processen en reacties van die persoon begrijpen binnen die context. Onze ervaringen zijn gebaseerd op wat we met onze percepties waarnemen. De onderdelen waaruit onze ervaring is opgebouwd noemen we representatiesystemen (Visueel, Auditief, Kinesthetisch, Olfactorisch en Gustatorisch). Dat is de vierde variabele. De rol van representatiesystemen is bijzonder belangrijk voor het criterium attractiviteit. Voor veel mensen wordt het criterium attractiviteit vervuld door voornamelijk visuele kenmerken. Voor sommigen zijn ook de auditieve en kinesthetische kenmerken belangrijk. De geschiktheid van een bepaald representatiesysteem hangt af van de context. Alle evaluaties hangen af van de classificatie van informatie. De referentiecategorie is de vijfde variabele en classificeert de ervaringen, sensaties, herinneringen, percepties en andere bronnen van informatie die iemand gebruikt om een evaluatie te maken. De drie belangrijkste distincties die worden onderscheiden bij een referentiecategorie zijn tijdskader (verleden, heden en toekomst), authenticiteit (actuele en geconstrueerde referenties) en emotionele betrokkenheid (persoonlijke en informationele referenties). De zesde variabele is de relevante verzameling van oorzaak-gevolg effecten. Een oorzaak-gevolg relatie is een contingente relatie tussen gebeurtenissen en wordt naast inhoud ook gekenmerkt door het onderliggende
56
tijdskader. Het aansprekende tijdskader is het tijdskader binnen een bepaald werkformaat dat tot het gewenste gedrag leidt. Echter het actuele gedrag dat het aansprekende tijdskader vereist, zal worden bepaald door de gelijktijdige impact van de referenties, tests, criteria, ‘criterial equivalence’, representatiesystemen en oorzaak-gevolg effecten. De zevende variabele geeft aan welke van twee of meer incompatibele tests door jou als reëler worden ervaren, in die zin dat het een gedragsmatige respons oproept. De incompatibiliteit van tests wordt opgelost door één van de tijdskaders ondergeschikt te maken aan een andere (subordinatie). Wanneer iemands overwegingen betrekking hebben op conflicterende tests, zal het tijdskader van de meest aansprekende (‘Compelling’) categorie je vertellen welke van de tests ondergeschikt gemaakt zal worden en welke het gedrag van iemand zal bepalen. Mensen die oog hebben voor hun gezondheid (doen van lichamelijke oefeningen, juist voedsel eten, vermijden van koffie, sigaretten en drugs) ontwikkelen en houden vast aan toekomstige representaties van zowel de mogelijke voordelen als nadelige consequenties van dingen die ze innemen en doen. Voor mij was het altijd een raadsel waarom mensen die aan het afvallen waren toch weer snel op hun oude gewicht waren. Het ontbreken van een ’Compelling Future’ verklaart dit voor een groot deel en was voor mij een belangrijke ‘eye opener’. Voor een bepaald individu zal de inhoud van de zeven bovengenoemde variabelen die deel uitmaken van een ‘Operative Format’ verschillen, afhankelijk van de context die onderzocht wordt.
tamelijk hoog liggen ($ 78 per stuk; iets om samen
Boeken en DVD’s van Leslie Cameron-Lebeau
met je oefengroepsleden aan te schaffen?) is dit werk
•
zeer aanbevelenswaardig.
Know How: Guided Programs for Inventing Your Own Best Future, Leslie Cameron-Bandler, David
Lucas Derks (psycholoog en NLP-/Social Panorama
Gordon, Michael Lebeau, (ISBN 0932573002), Real
Trainer) omschrijft zijn recente (her-) beleving van bij-
People Press 1984
voorbeeld de ‘Lasting Feelings Dvd’ als volgt: ‘Leslie
•
speelt met NLP; dit is één van de vrolijkste en creatief-
Solutions: Practical and Effective Antidotes for Sexual and Relationship Problems (in 1985; originally titled
ste NLP-sessies die ik ooit op video zag. Leslie beweegt
They Lived Happily Ever After, 1978) (ISBN 978-
letterlijk en figuurlijk –kaleidoscopisch- in alle richtin-
0932573018), Future pace 1985
gen en zit feitelijk heel dicht bij haar cliënt, op nog
•
geen 60 centimeter afstand. Maar deze video is geen instructieband– de structuur is de ‘flow’ tussen Leslie
•
en haar cliënt: diep rapport, waar je als buitenstaander bijna geen grip op krijgt. Het is ‘free jazz’, het zijn
The Emotional Hostage: Rescuing Your Emotional Life (ISBN 978-0932573032) Real People Press 1986
•
improvisaties die wel steeds in de richting van andere
Influencing behavior in the alcoholic family: Strategies for creating a compelling future, Focus on Family and
gezichtspunten, herkaderingen en hulpbronnen voeren. Het is ‘het NLP’ nog van vòòrdat we dachten dat we
The Emprint Method: A Guide To Reproducing Competence (1985)
Chemical Dependency. Cameron-Bandler, L. (1986). •
Practical Magic: A Translation of Basic Neuro-Linguistic
wisten hoe het moest: in 1983 kon NLP met haar cre-
Programming Into Clinical Psychotherapy (ISBN 978-
atieve elan en de elegantie die zij toen bezat, nog àlle
1904424116) Crown House Publishing 2003
kanten op. Deze Dvd was er niet op gericht om NLP te verkopen en evenmin om Leslie van een goeroestatus te voorzien. Het geeft een tijdsbeeld van de sprankelende creatieve sfeer waarin Leslie Cameron NLP hielp ontstaan en ontwikkelen en toont eenvoudigweg met hoe veel NLP-plezier en -toewijding ze haar cliënten naar een ‘betere toekomst’ gidst.’ Leslie Cameron heeft vlak voordat ze zich uit NLP terugtrok nog samen met Micheal Lebeau een ‘Thuiscursus voor NLP’ (in boekvorm) in de wereld gezet: ‘The Fundamentals Of NLP - Jump Start Home
Dick Kleijne is jurist en psycholoog en was voor zijn pensionering werkzaam in de zakelijke dienstverlening (ICT) en later als Coach. Hij is NLP-trainer i.o. en voorzitter van de NVNLP.
Study Guide’ (1989). Deze Thuisstudie is inmiddels
Het tweede deel van het Emprint-boek wordt afgesloten met verschillende voorbeelden over de methode in actie zoals een verkoopteam goed laten werken, nooit fouten herhalen, juiste timing, levenslang leren. Het derde deel behandelt de verschillende onderwerpen zodat de methode werkt voor jou. Het begint bij het selecteren van een Outcome en de keuze van de persoon die je wilt modelleren. Vervolgens wordt je geleerd de activiteiten en werkformaten te identificeren. Dan worden de zeven variabelen van elk werkformaat gespecificeerd. Nu ben je klaar om de werkformaten over te dragen aan een ander persoon of op jezelf toe te passen. Als je weet welke werkformaten je wilt overdragen moet je eerst je subject (of jezelf ) leren hoe hij of zij toegang krijgt tot elk van de vereiste variabelen. Daarna moeten de variabelen geïnstalleerd worden in de interne processen van het subject door repetitief gebruik en een speciale vorm van herhaling die we ‘Future Pacing’ noemen. Als je subject net zo bekwaam of succesvol is als je model dan weet je dat de overdracht geslaagd is.
I N z i c h t
j a a r g a n g
1 4 / 2
door de NLP-trainer/uitgever Steve Andreas met
Voor meer info en contact:
[email protected]
bonussen, bijlagen en een aantal privé video-opnamen op Dvd (en ook online) gezet, waarbij Steve vertelt dat: ‘Zelfs ervaren NLP-trainers dit programma hebben
N.B. De redactie heeft tot nu toe geen actuele contactge-
gekocht alleen maar om Leslie Cameron's werk met
gevens van Leslie Cameron-Lebeau kunnen achterhalen.
cliënten, haar unieke en speels-creatieve vaardigheiden, haar houding en liefdevolle aanpak zèlf te ervaren’. Leslie Cameron (-Bandler) –Lebeau: de levendige en zeer getalenteerde, emphatische, creatieve en knappe blondine, verdient het om als bevlogen en begaafde Co-Creator en ontwikkelaar van NLP, zelfs in 2012 alsnog erkend te worden als ‘mede-Gigant’ op wiens schouders NLP feitelijk rust. De in dit artikel 3 genoemde Dvd’s en de Thuiscursus Dvd’s zijn verkrijgbaar bij NLP Comprehensive: www.nlpco.com en http://shop.nlpco.com. De Thuiscursus is in abonnementvorm ook online af te nemen ($ 75,= voor 6 maanden toegang).
D e
T i j d l i j n
v a n
N L P
-
d e e l
4
57
