STMG. Inhoud

Praktijkgerichte scholing Wondbehandeling (02 november 2010)

Transmurale scholing wondzorg Esther van de Plasse Specialist ouderengeneeskunde

Inhoud • Anatomie huid • Wondgenezing • Infectie • Acute wonden • Chronische wonden - Veneus ulcus - Arterieel ulcus - Diabetisch ulcus - Decubitus

Feitjes • Grootste orgaan van ons lichaam • 10% van totale lichaamsgewicht • 2 m2

©2010 Alysis Zorggroep/STMG


Functies van de huid • Bescherming tegen: - Warmte, koude en straling - Mechanische invloeden (druk, stoten, wrijving) - Werking van chemische substanties - Invasie van micro-organismen

• Absorptie van actieve bestanddelen • Warmteregulatie • Handhaven vochtbalans • Receptorfunctie voor druk, vibratie, tast, pijn

en temperatuur

Anatomie van de huid

Opperhuid/ epidermis

Lederhuid/ dermis

Onderhuids bindweefsel/ hypodermis/ subcutis

Epidermis

• 0,1 mm dik (soms tot 2 mm) • Indirect voorzien van O2 en voedingsstoffen

(diffusie) • 95 % keratinocyten • Continue vernieuwing, afschilfering • Melanocyten -> pigment • Epidermis = barrière



Dermis • Papillaire laag: - Capillairvaten-> voeding epidermis - Lymfevaten-> afvoer afvalstoffen - Zenuwuiteinden -> temperatuur, pijn, tast

receptoren - Fibroblasten/ fibrocyten - Afweercellen

• Reticulaire laag: - Collageen en elastine -> elasticiteit - Haarfollikels, talgklieren, zweetklieren

Hypodermis • Geen duidelijke grens tussen dermis en

hypodermis • Verbinding huid met onderliggende fascia • Vet -> - Mechanische buffer - Isolatie tegen warmteverlies - Vetdepot

Wondgenezing • Ontstekingsfase - Zwelling, roodheid, pijn, warmte - Vasodilatatie -> bloeding - Trombocyten in wondbed - Vasoconstrictie - Trombocyten produceren fibrinogeen -> fibrineprop



Wondgenezing • Ontstekingsfase (vervolg): - Ontstekingscellen worden aangetrokken naar wond - Opruimen bacteriën en dood weefsel - Afvoer via lymfe of via wond (=pus)

Wondgenezing • Granulatiefase: - Fibroblasten en macrofagen produceren collageen en

elastine - Bouwwerk van elastine - Endotheelcellen vormen weefselknopen aan einde

van beschadigde capillairen -> onregelmatig aspect is granulatieweefsel - Nieuwe capillairen zorgen voor aanvoer zuurstof en voeding voor wondherstel

Wondgenezing • Maturatiefase: - Remodellering bindweefsel geeft toename sterkte - Samentrekking wondranden door myofibroblasten - Epitheelvorming -> wond is dicht

• Littekenvorming: - Weefsellagen vervangen door bindweefsel of

littekenweefsel - Zacht en zwak - Harder, roder, dikker, sterker - Zachter, wit en soepel



Invloeden op wondgenezing • Voeding: - Ondervoeding - Eiwittekort - Vitaminetekort

• Medicatie - Corticosteroïden - Cytostatica

• Diabetes Mellitus • Afweer (ziekte of medicatie)

Invloeden op wondgenezing • Zuurstofgebrek wond/ huid - Arteriële insufficiëntie - Veneuze insuffieciëntie - Hypovolemie - Vasoconstrictie

• Infectie • Bestraling • Roken

Infectie •

Symptomen ontsteking: -

Roodheid, warmte Pijn Zwelling Functie beperking

•

Bacteriën inkapselen -> infiltraat. Leucocyten ruimen bacteriën op. -> pus

•

Systemische verschijnselen infectie: -

Koorts Ziekte Verminderde eetlust ! Ontregeling diabetes Sepsis



Onderscheid ontsteking-infectie Ontsteking

Infectie

Niet-bacterieel

Bacterieel

Reactie ter plaatse van prikkel

Reactie uitgebreider

Langzamer, minder hevig

Sneller, heftiger Lymphangitis/ lymfadenitis

Zelden koorts

Koorts, systemische verschijnselen Verhoogde infectieparameters

Infectie Behandeling: - Wondkweek - Wondbehandeling aanpassen - Conditie patiënt optimaliseren (voeding, DM etc) - Antibiotica

Gericht tegen veroorzaker (obv kweek of statistiek) Moet ter plaatse kunnen komen (niet bij abces, bot)

-

-

Soorten wonden Iatrogeen

Chirurgisch (bijv. excisie)

Niet chirurgisch (bijv. bestraling)

Chronisch Acuut

(niet herstellend; Vaatproblemen infectie)

Acuut


Chronisch


Soorten wonden

Niet-iatrogeen

Acuut

Chronisch

(trauma)

(bijv. veneus ulcus)

Acute wonden • Primaire genezing= genezing die optreedt bij

een “ideale” wond: - Geen dood weefsel - Optimale doorbloeding wondranden - Steriele wond - Geen weefseldefect - Verschillende weefsellagen kunnen perfect tegen

elkaar aan gebracht worden zonder spanning Chirurgische wond

Acute wonden • Secundaire genezing= genezing bij niet-ideale

wond - Meer moeite om tot genezing te komen - Veiliger, minder infectie - Minder mooi litteken - Duurt langer: Ø 2 cm duurt 3 weken



Chronische wonden • Wond bestaat langer dan 6 weken • Wond is ontstaan ten gevolge van

onderliggende pathologie, die niet onmiddellijk te corrigeren is.

Chronische wonden: veneus ulcus • 70-90 % ulcera berust

op chronisch veneuze insufficiëntie • Vaak combinatie met

arteriële insufficiëntie • Vaak recidieven 67%

Veneus ulcus Oorzaak: Falen kuitspierpomp, onvoldoende sluiten veneuzen kleppen -> verhoogde veneuze druk -> spataderen -> druk neemt verder toe Meer vocht in veneuze systeem dan terug naar arteriële systeem =>oedeem Uiteindelijk lipodermatosclerose, ontsteking onderhuids vetweefsel -> hard en stug Wondje ontstaat gemakkelijk en geneest slecht



Veneus ulcus • Lokatie: mediale enkels, tussen enkel en begin

kuitspier • Wond: oppervlakkige wond met irregulaire

• • • •

wondranden, fibrineus beslag, granulatieweefsel, kan veel exsudaat Omliggende huid droog, schilferig, kwetsbaar Oedeem Lipodermatosclerose: hard, stug, glanzend Warm

Veneus ulcus • Diagnostiek: - Duplex - Doppler

• Behandeling: - Wondzorg - Compressietherapie (niet bij

arterieel) - Lopen en bij zit been omhoog - Pijnstilling - Chirurgisch: strippen/ laseren

Veneuze ulcus • Voorkomen van recidief: - Beweging - Vermijden langdurig stilstaan - Niet roken - Bestrijden overgewicht, hypertensie - Compressie! (steunkousen)



Chronisch wonden: Arterieel ulcus • Resultaat van arteriële insufficiëntie • Meest voorkomende oorzaak is arteriosclerose • Stenose van bloedvat of occlusie van bloedvat

door thrombus geeft zuurstoftekort. • Necrose • Progressief beloop • Pijn

Arterieel ulcus • HVZ • Vasculaire risicofactoren • Lokatie: minder goed doorbloede plaatsen • Wond: diepe wond, scherp begrensd,

necrose, weinig exsudaat • Omgeving: - Droge, dunne, bleke huid - Soms oedeem of cyanose - Koud - Vertraagde capillaire refill - Geen perifere pulsaties voelbaar

Arterieel ulcus • Onderzoek: - Enkelarm index - Angiografie

• Behandeling: -

Behandelen onderliggende oorzaak Vaatchirurg: dotteren, stent, bypass Acute ischemie: trombectomie of trombolyse Lokale wondbehandeling: verwijderen necrose, voorkomen infectie

- Amputatie



Arterieel ulcus • Preventie: - Bewegen - Geen compressie - Leefstijl aanpassen (voeding, roken etc) - Been niet hoog leggen (itt veneus ulcus)

Chronische wonden: Diabetisch ulcus • 15 % diabetici krijgt ooit diabetische voet • Lange-termijn complicatie diabetes • Perifere neuropathie tgv langdurige

hyperglycemie. Verlies van gevoel. • Perifeer vaatlijden - Grote arteriën: atherosclerose.

Vaatvernauwing/afsluiting. - Kleine vaten: vaatwand beschadigd, minder

vasodilatatie, minder goede doorbloeding

• Diabetisch ulcus meestal combinatie

Diabetisch ulcus • Door neuropathie niet altijd pijn bij wond • Ulcus tgv vaatlijden conform arterieel ulcus • Algehele gezondheid • Diabetes Mellitus • Leefstijl • Oorzaak: schoeisel??



Diabetisch ulcus • Lokatie:voetzool, onderkant voorvoet, grote

teen, hiel, tussen tenen. • Wond: omringd door eelt, fibrineus beslag,

weinig exsudaat, meestal geen zwarte necrose • Omgeving: normale kleur, warm, afwijkende

stand tenen/ voet

Diabetisch ulcus • Onderscheid arterieel – neuropathisch: op

basis klinisch beeld. Pulsaties voet voelen. Zo nodig verder onderzoek • Onderzoek neuropathie: - Sensibiliteit - Kracht - Reflexen - EMG

Diabetisch ulcus • Behandeling: - Diabetes instellen - Podoloog - Voethygiëne - Voeding - Leefstijl - Verminderen druk ter plaatse van ulcus - Lokale wondzorg • Preventie: - Diabetesregulatie - Voorlichting patiënt - Voetcontrole



Chronische wonden: Decubitus • Door druk of schuifkrachten • Weefselvervorming - Directe celschade door druk - Indirecte schade door verminderde stofwisseling

• Weefseltolerantie bepaald door

voedingstoestand, vaattoestand, algehele conditie • Lokatie: boven beenderig uitsteeksel. meestal 1 plaats, soms bilateraal

Decubitus • Wond: scherp begrensd, rond • Graad 1: niet wegdrukbare roodheid • Graad 2: open of gesloten blaar Opppervlakkig huiddefect van epidermis en/of dermis

Decubitus • Graad 3: oppervlakkige decubitus, met of

zonder necrose, spierlaag intact • Graad 4: diepe decubitus, met of zonder

decubitus, spier en/ of bot zijn aangedaan



Decubitus • Preventie: - Verminderen druk en schuifkrachten

Bedhouding Zithouding - Hielen vrij leggen - Drukreducerend matras (statisch of dynamisch) - Wisselhouding - Voeding - Verbeteren algehele conditie -

Decubitus • Inschakelen: - Arts

Fysiotherapeut Ergotherapeut - Diëtist - Wondverpleegkundige -

• Behandeling: - Voortzetten preventie - Lokale wondbehandeling - Chirurgisch: verwijderen necrose

Vragen?


STMG. Inhoud

Recommend Documents