In Stille getuigen laten 25 thrillerschrijvers zich inspireren door het werk van het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag. Stuk voor stuk werden de auteurs gekoppeld aan een specialist van het nfi en verwerkten ze diens specialisme in een kort verhaal. In alle vrijheid, met alle fantasie die schrijvers van misdaadverhalen eigen is.
met nieuwe verhalen van: René Appel Daniëlle Hermans Roel Janssen Jac. Toes Carla de Jong Ed van Eeden Nicolet Steemers John Brosens Gerard Nanne Marianne en Theo Hoogstraaten Aad van den Heuvel Tomas Ross
extra Stille getuigen in beeld, een kijkje achter de schermen van het nfi in zestien pagina’s kleurenfoto’s.
Sporen van misdaad in 25 verhalen
Simone van der Vlugt Loes den Hollander Judith Visser Chris Rippen Herman Vemde Jacob Vis Tupla Mourits Ashe Stil Carla Vermaat Bram Dehouck Dick van den Heuvel Almar Otten Peter de Zwaan
Stille getuigen
25 nieuwe nederlandse misdaadverhalen
Stille
getuigen
Sporen van misdaad in 25 verhalen
Wetenschappers en fictieschrijvers zijn vreemde bedgenoten. Aan de ene kant bevinden zich de mannen en vrouwen van de feiten; zij die per definitie zo snel mogelijk achter de waarheid willen komen. En aan de andere kant staan wij, de fictieschrijvers. Moedwillig zetten wij onze klanten op het verkeerde been, door weg te laten en te generaliseren, door de waarheid te vervormen en te overdrijven. Willem Asman voorzitter van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs
pagina
9 antropologie archeologie pathologie
19
pagina
9
vergelijkend onderzoek brandstoffen antropologie archeologie pathologie
29 37 47
verfonderzoek
47
toxicologie glasonderzoek
textielonderzoek
115
bloedspoorpatronen haaronderzoek vingersporen dna-6 uuronderzoek
123 133 niet-humane biologische sporen
143
identificatie verdovende middelen
schoen-voetonderzoek kras-, indruk en vormsporen
beeldmerken: nfi
munitie en schotresten wapens en munitie
niet-humane biologische sporen
beeldvergelijking spraakonderzoek visualisatie plaats delict
249
schoen-voetonderzoek kras-, indruk en vormsporen
munitie en schotresten wapens en munitie
handschriftonderzoek
179 189 199
229
explosieven
143
169 identificatie verdovende middelen
219
239
textielonderzoek
115
133
handschriftonderzoek
189
209
105
155
179
199
95
123
155 169
glasonderzoek
87
95 105
verfonderzoek
67 77
87 bloedspoorpatronen haaronderzoek vingersporen dna-6 uuronderzoek
29
57
67 77
vergelijkend onderzoek brandstoffen
37
57 toxicologie
19
209
beeldvergelijking spraakonderzoek visualisatie plaats delict
219 229
gegevens op harde schijf gegevens op mobiele telefoon
239 explosieven
249
gegevens op harde schijf gegevens op mobiele telefoon
De buurman
Simone van der Vlugt
‘En nu lekker slapen en niet meer uit bed komen,’ zegt Astrid terwijl ze Tim voor de zoveelste keer instopt. Twee opengesperde ogen kijken haar in paniek aan, een handje grijpt haar arm. ‘Niet weggaan!’ ‘Wat is er aan de hand?’ Astrid kijkt haar zoontje onderzoekend aan. ‘Je bent nooit bang om te gaan slapen. Heb je een enge film gezien?’ Bij wijze van antwoord houdt Tim haar nog steviger vast. Zijn lippen trillen en hij staat op het punt om te gaan huilen. Voorzichtig strijkt ze het blonde haar van zijn voorhoofd. ‘Als er iets is, dan kun je het toch aan mama vertellen, lieverd? Wat is er gebeurd? Zeg het maar.’ Tim aarzelt nog even, maar het geheim dat hij met zich meedraagt is te groot om nog langer voor zich te houden. ‘Er was een man,’ fluistert hij. ‘Met buitenspelen.’ ‘Een man?’ De angst in de ogen van haar zoontje doet alle alarmbellen rinkelen bij Astrid. ‘Wat voor een man?’ Bijna onverstaanbaar doet Tim zijn verhaal, en terwijl zijn moeder verbijsterd luistert, valt haar wereld langzaam in scherven. ‘Heb je even?’ Marjan Smit komt met haastige stappen de afdeling Digitale Technologie van het Nederlands Forensisch Instituut oplopen. Lars Wegeman, nog helemaal verdiept in het vergelijken van verschillende databestanden, werpt haar een vluchtige blik toe. ‘Ja, zeg het maar.’ Als Marjan op die manier binnenkomt, betekent dat werk voor hem. Marjan is forensisch adviseur, wat inhoudt dat ze twee dagen per week op het Nederlands Forensisch Instituut zit en de rest van de week bij de politie. Via haar komen verzoeken om assistentie binnen als een klus te lastig is voor de digitale recherche, of als ze vinden dat een bepaald onderzoek niet onder hun takenpakket valt, wat nogal eens gebeurt. Marjan neemt plaats op de lege stoel naast zijn bureau en legt een map bij hem neer. ‘Een melding van kindermisbruik. Mogelijk een spoor naar de zaak waar je laatst mee bezig was.’ Geïnteresseerd pakt Lars de map van tafel en bladert hem door. ‘Dat zou mooi zijn. Waar gaat het over?’
‘Naar het schijnt is de vijfjarige Tim Dijkstra aangerand toen hij aan het spelen was in de bosjes in de buurt van zijn huis. Het kind heeft de dader niet herkend, maar de politie houdt er rekening mee dat ze bij elkaar in de buurt wonen. Het buurtonderzoek heeft tot nu toe niets opgeleverd, maar er blijkt wel een voormalige pedofiel in de straat van dat jongetje te wonen.’ Lars trekt zijn wenkbrauwen op. ‘Een voormalige pedofiel? Dat kan niet. Je bent pedofiel of niet.’ ‘Ik bedoel dat die man al jaren niet meer actief is op dat gebied. Arjan Bulder heeft geboet voor zijn daden, is verhuisd en leeft een normaal leven met zijn vrouw en twee kinderen.’ ‘Maar als er sprake is van een zedenmisdrijf, komt hij natuurlijk meteen in beeld.’ ‘Precies. De politie heeft hem meegenomen voor verhoor en geoordeeld dat er genoeg aanleiding is tot nader onderzoek.’ ‘Laat me raden; ze hebben zijn pc meegenomen en die is nu hier.’ Marjan knikt. ‘De digitale recherche heeft hem onderzocht maar de boel is beveiligd. Er zit een versleuteling op die ze niet kunnen kraken.’ ‘Laat maar komen,’ zegt Lars. ‘Ik ga er meteen mee aan de slag.’ Hij rolt zijn stoel naar achteren. Even een paar krentenbollen halen in de kantine. Het is nog geen lunchpauze, maar hij weet nu al dat als hij straks afdaalt in de krochten van de digitale wereld, hij voorlopig niet meer bovenkomt. Hij loopt door de lange gang, met aan weerskanten laboratoria die door de glazen wanden baden in het licht. Het nadeel is dat je nergens kunt zitten zonder dat je het gevoel hebt bekeken te worden, maar dat went. Door het strenge systeem met pasjes die alleen toegang geven tot de afdeling waar je iets te zoeken hebt, valt het met de aanloop ook wel mee. Aan het einde van de gang haalt Lars zijn pasje langs de scanner en duwt de deur open. Toen hij jaren geleden voor de studie Informatica koos, had hij nooit gedacht dat hij bij het Nederlands Forensisch Instituut terecht zou komen, laat staan dat hij zou helpen zedenmisdrijven op te lossen. Er komt van alles op zijn pad, van hackers die bedrijven chanteren tot oplichters die websites van banken kopiëren en op die manier geld van spaarders wegsluizen. Maar zijn voornaamste taak bestaat uit het opsporen van criminelen die kinderporno maken en verspreiden. Een zware taak, die veel van hem vraagt. Na een dag waarin je alleen maar pornografische foto’s van minderjarigen aan je hebt zien voorbijgaan, kijk je heel anders naar de wereld. Intussen is hij wel wat gewend, maar af en toe kan het hem teveel worden. Dan is het een opluchting om je even bezig te houden met iemand die digitaal een testament heeft vervalst of met het opsporen van een drugdealer. Wat hem motiveert is de beloning: het oprollen van een netwerk dat zijn geld binnenhaalt op de meest verwerpelijke manier die denkbaar is.
In de straat waar de vijfjarige Tim Dijkstra woont, is een oploopje ontstaan. Buurtbewoners praten opgewonden met elkaar. Sommigen worden geïnterviewd door de toegestroomde pers, anderen trekken zich terug en weigeren commentaar. Zodra ze lucht kregen van wat er gebeurd was, hebben de media zich energiek op deze zedenzaak gestort. ‘En ik zeg het jullie: als die vent nu de straat in zou lopen, zou hij zijn voordeur niet bereiken. Hij zou gelyncht worden. Iedereen hier is razend! Je moet er toch niet aan denken dat er zoiets met je kind gebeurt als je denkt dat het lekker buiten speelt?’ Jacqueline Schuyt, die tegenover de opgepakte pedofiel woont, kan er niet over uit. In tegenstelling tot veel van haar buren heeft ze er geen enkele moeite mee om haar mening te spuien tegenover de pers. ‘En wat ik ook niet begrijp is dat ze zo’n kerel in een wijk met zoveel jonge kinderen laten wonen. Dan spoor je toch niet? Ik vind dat we als buurt geïnformeerd zouden moeten worden over de verblijfplaats van pedofielen. Dan kun je tenminste beslissen of je daar wilt blijven wonen, of dat je een veiligere plek zoekt.’ Haar woorden worden gretig opgetekend, de camera’s draaien, zwenken naar het huis van de verdachte en weer terug, naar het huis van Tim en zijn ouders. Daar zijn de gordijnen dicht en de bel is afgezet. Ook in het huis van Arjan Bulder is niemand te bekennen; zijn vrouw en kinderen zijn naar familie gevlucht. ‘Hebt u de verdachte wel eens met kleine kinderen gezien?’ vraagt een journalist van een bekend actualiteitenprogramma hoopvol. Net als Jacqueline Schuyt die vraag wil beantwoorden, komt haar man Ruud aanlopen. ‘Nee,’ zegt hij en pakt zijn vrouw bij de arm. ‘Dat hebben we nog nooit gezien. Ik in ieder geval niet. En die man is pas schuldig als zijn schuld is bewezen.’ Met zachte dwang neemt hij zijn vrouw mee, die licht tegenstribbelt. De journalisten en cameramannen zijn al op weg naar een volgende bereidwillige buurtbewoner. In eerste instantie komen er geen duistere zaken uit Bulders computer. De harde schijf bevat vakantiefoto’s, mailtjes aan vrienden en familie, en huiswerkopdrachten die zijn kinderen blijkbaar op zijn pc hebben gemaakt. Geen spoor van kinderporno. Wel stuit Lars op een melding dat er contact gezocht wordt met een computer met de naam Cwch. Met een frons op zijn voorhoofd gaat hij op zoek, maar in het aangeleverde materiaal komt die computer niet voor. ‘Arjan Bulder kan Tim niet aangerand hebben.’ Zoals altijd valt Marjan met de deur in huis als ze de afdeling op komt lopen. ‘Hij heeft een alibi. Op dat tijdstip was hij op zijn werk. Hij zit bij de brandweer en er zijn getuigen genoeg die hebben verklaard dat hij de kazerne niet heeft verlaten. Heb jij nog iets?’ ‘Het is vreemd. Bulder lijkt niets met kinderporno te maken te hebben. In de beveiligde bestanden staat niets bijzonders, dus ik vraag me af waarvoor die versleuteling dan nodig is.’
‘Dat klinkt inderdaad verdacht,’ zegt Marjan. ‘Er is meer. Bulder was tijdens de aanranding op zijn werk, maar de videobestanden op zijn pc zijn rond dat tijdstip bekeken. Het lijkt me sterk dat hij daar in de kazerne aan heeft gezeten. Kijk, de tijden van de errors uit de registry vallen ook in die periode. Ik zal een analyse op zijn access point uitdraaien.’ Lars’ vingers vliegen over het toetsenbord. Als hij klaar is, leunt hij naar achteren en wacht. Met gevouwen armen staat Marjan naast hem en staart naar het beeldscherm. Er verschijnt een melding en tegelijk buigen ze zich naar de pc toe. ‘Daar staat het,’ zegt Lars. ‘Unaccounted for,’ leest Marjan hardop voor. ‘Wat wil dat zeggen?’ ‘Dat er nog een pc in het spel is. Een die zich niet in het huis van Bulder bevindt.’ ‘Dus dat betekent...’ zegt Marjan langzaam. ‘Dat iemand via het draadloos netwerk gebruik maakt van Bulders computer,’ vult Lars aan. ‘Iemand die niet ver bij hem vandaan woont.’ Ze staan in de straat waar Tim Dijkstra woont; Lars en twee rechercheurs. Voor de buitenwereld is niet zichtbaar wat ze aan het doen zijn. Sowieso zijn ze in burger en de laptop die de computer met de naam Cwch moet uitpeilen, zit verborgen in Lars’ rugzak. Alleen voorbijgangers die heel dichtbij komen, zouden het zwakke gepiep kunnen horen waarmee de antenne de straat afzoekt. Zodra ze de auto uitstappen, blijkt dat Cwch niet ver uit de buurt is. Het is een kwestie van langs de huizen lopen en kijken waar het signaal het sterkst is. Ze blijven staan bij het tuinhek van een huis waar de teller op de laptop heftig uitslaat. ‘Hier is het,’ zegt Lars. Voor de zekerheid scannen ze de omliggende huizen eveneens, maar als ze weer voor het tuinhek, is duidelijk dat dit het adres is dat ze zoeken. Om geen argwaan bij de bewoners te wekken, stappen ze meteen weer in de auto en vertrekken. Een paar straten verderop doen ze telefonisch verslag aan de tactisch coördinator van het rechercheteam. Nauwelijks een uur later stopt er een TNT-busje naast hen. De schuifdeur gaat open en Lars stapt in. Onmiddellijk gaat de deur weer dicht en wordt hij met een knikje begroet door vier mannen met bivakmutsen en kogelwerende vesten. Zonder dat er een woord wordt gesproken, krijgt Lars een paar veiligheidsschoenen, een prikvest en een bomberjack aangereikt. Zijn laptop heeft hij al in zijn rugzak zitten, dus hij heeft alles wat hij nodig heeft. Zodra hij zich heeft omgekleed, rijden ze weg. ‘Het is een gezin met kinderen,’ zegt Roel, de sectiecommandant. ‘Eén van hen zit op school maar de jongste van drie is thuis. Daarom gaan we niet met grof geweld naar binnen, maar bellen we netjes aan.’
Er wordt gegrinnikt, maar als ze de hoek omgaan, wordt het stil. Ze wachten tot hun collega, die gekleed als postbezorger het busje bestuurt, voor het invaladres stilhoudt en uitstapt. Een kort klopje op de schuifdeur is het teken dat hij zich naar de voordeur begeeft. Lars ademt een paar keer diep in en uit om de opkomende spanning onder controle te krijgen. Ook op dit soort werkzaamheden had hij niet gerekend toen hij Informatica studeerde. Het komt geregeld voor dat hij wordt meegenomen als een computer moet worden veiliggesteld. Eén druk op een toets is genoeg om de beveiliging van de harde schijf in werking te stellen en dan wordt het een lastige klus om die open te breken. Hij kent zijn taak en het belang ervan, maar het blijft een stressvolle bezigheid. Hij zal blij zijn als hij straks weer rustig op het lab zit. Roel kijkt door een kier van de schuifdeur en doet verslag. ‘Hij belt nu aan. De vrouw doet open. Ze krijgt instructies dat ze haar man moet roepen omdat hij moet tekenen voor het pakket. Oké, de deur is vrij, we gaan er op af.’ Met een ruk schuift hij de deur open. In een vloeiende beweging stroomt het arrestatieteam het busje uit en rent naar de voordeur. Lars sluit de rij. Nu ze in actie zijn gekomen, schiet de adrenaline door zijn aderen en is zijn nervositeit opeens verdwenen. In een vloeiende beweging glipt hij met de anderen mee naar binnen. Jacqueline en haar jongste kind zijn in de woonkamer en horen het team niet eens binnenkomen. Geruisloos sluipen ze de trap op. Twee agenten doorzoeken de eerste verdieping, de rest gaat meteen door naar de zolder. Daar is onder de hanenbalken een hobbykamer gebouwd. Een rossige man in een spijkerbroek en zwart t-shirt komt net naar buiten. Als hij figuren met bivakmutsen over het hoofd getrokken de trap op ziet snellen, draait hij zich razendsnel om. ‘Halt! Geen beweging!’ roept een van de agenten, maar de man is al in zijn kamer en doet de deur op slot. Een van de agenten trapt hem open en stormt met zijn collega naar binnen. Op het moment dat Ruud Schuyt zijn muis wil grijpen, springen ze boven op hem en werken hem tegen de grond. Lars dringt langs hen en ploft op de bureaustoel. ‘Laat me gaan!’ schreeuwt Schuyt. ‘Wat moet dit voorstellen? Ik heb niets gedaan! Blijf van die computer af!’ Zonder aandacht aan hem te besteden gaat Lars aan het werk. Achter hem wordt een schreeuwende Schuyt afgevoerd en beneden begint Jacqueline te roepen, maar hij heeft alleen oog voor het beeldscherm. Het is hem opgevallen dat Schuyt niet al te snel reageerde op de mededeling van zijn vrouw dat hij beneden moest komen om voor een pakketje te tekenen. Rook hij onraad?
Hij weet niet wat Schuyt heeft uitgevoerd op zijn pc in de paar seconden respijt die hij wist te veroveren, maar hij weet wel dat bestanden razendsnel gewist kunnen worden. Hij moet snel zijn. Haastig gaat hij aan de slag. De beveiliging van de computer is ingeschakeld zodat hij niet direct kan inloggen op zijn laptop. Lars vist een kabel uit zijn rugzak en sluit zijn laptop aan op Schuyts computer. ‘Eens kijken of hij zijn USB-poort ook heeft beveiligd,’ mompelt hij. Op hetzelfde moment heeft hij verbinding en een grijns trekt over zijn gezicht. Nu de computer toegankelijk is, start Lars eerst een preview van Schuyts harde schijf. Al gauw blijkt dat hij gebruik heeft gemaakt van steganografie, een versleuteling waarbij boodschappen verborgen worden in andere, grote bestanden. Dat kan in tekst zijn maar ook in foto’s, muziek en videofilmpjes. Om daar achter te komen zal hij eerst het wachtwoord van de verborgen inhoud moeten kraken. Dat hoeft hij niet zelf te doen, één opdracht en het rekencluster van het NFI gaat aan de slag. Het doorzoekt net zolang alle woorden die de Nederlandse en Engelse taal kent tot het wachtwoord gevonden is. Het duurt een tijdje, maar uiteindelijk klinkt het gongetje waar hij op zit te wachten. Vol energie gaat Lars verder, zijn vingers razen over het toetsenbord. Even later verschijnen de verborgen bestanden een voor een op het scherm. Met een bizar gevoel voor humor heeft Schuyt vakantiefoto’s van zijn gezin gebruikt om harde porno met kinderen van een jaar of tien achter te verbergen. Lars leunt naar achteren en kijkt er zwijgend naar. Een enorme woede welt in hem op, een welkom gevoel dat hem bevrijdt van de walging en onmacht die veel minder goed te hanteren zijn. Zijn blik gaat naar de schoolfoto van twee kleine jongetjes op Schuyts bureau. Zijn zoontjes. Zou Schuyt van plan zijn geweest om zijn eigen kinderen voor dit soort praktijken in te zetten als ze wat ouder waren? Heeft hij erover gefantaseerd of er zelfs plannen voor gemaakt? Lars pakt de foto op en kijkt naar de vrolijk lachende jongetjes. ‘Dat gaat mooi niet door, klootzak,’ zegt hij hardop. ‘Je hangt.’
pagina
9 antropologie archeologie pathologie
19
pagina
9
vergelijkend onderzoek brandstoffen antropologie archeologie pathologie
29 37 47
verfonderzoek
47
toxicologie glasonderzoek
textielonderzoek
115
bloedspoorpatronen haaronderzoek vingersporen dna-6 uuronderzoek
123 133 niet-humane biologische sporen
143
identificatie verdovende middelen
schoen-voetonderzoek kras-, indruk en vormsporen
beeldmerken: nfi
munitie en schotresten wapens en munitie
niet-humane biologische sporen
beeldvergelijking spraakonderzoek visualisatie plaats delict
249
schoen-voetonderzoek kras-, indruk en vormsporen
munitie en schotresten wapens en munitie
handschriftonderzoek
179 189 199
229
explosieven
143
169 identificatie verdovende middelen
219
239
textielonderzoek
115
133
handschriftonderzoek
189
209
105
155
179
199
95
123
155 169
glasonderzoek
87
95 105
verfonderzoek
67 77
87 bloedspoorpatronen haaronderzoek vingersporen dna-6 uuronderzoek
29
57
67 77
vergelijkend onderzoek brandstoffen
37
57 toxicologie
19
209
beeldvergelijking spraakonderzoek visualisatie plaats delict
219 229
gegevens op harde schijf gegevens op mobiele telefoon
239 explosieven
249
gegevens op harde schijf gegevens op mobiele telefoon
In Stille getuigen laten 25 thrillerschrijvers zich inspireren door het werk van het Nederlands Forensisch Instituut in Den Haag. Stuk voor stuk werden de auteurs gekoppeld aan een specialist van het nfi en verwerkten ze diens specialisme in een kort verhaal. In alle vrijheid, met alle fantasie die schrijvers van misdaadverhalen eigen is.
met nieuwe verhalen van: René Appel Daniëlle Hermans Roel Janssen Jac. Toes Carla de Jong Ed van Eeden Nicolet Steemers John Brosens Gerard Nanne Marianne en Theo Hoogstraaten Aad van den Heuvel Tomas Ross
extra Stille getuigen in beeld, een kijkje achter de schermen van het nfi in zestien pagina’s kleurenfoto’s.
Sporen van misdaad in 25 verhalen
Simone van der Vlugt Loes den Hollander Judith Visser Chris Rippen Herman Vemde Jacob Vis Tupla Mourits Ashe Stil Carla Vermaat Bram Dehouck Dick van den Heuvel Almar Otten Peter de Zwaan
Stille getuigen
25 nieuwe nederlandse misdaadverhalen
Stille
getuigen
Sporen van misdaad in 25 verhalen
Wetenschappers en fictieschrijvers zijn vreemde bedgenoten. Aan de ene kant bevinden zich de mannen en vrouwen van de feiten; zij die per definitie zo snel mogelijk achter de waarheid willen komen. En aan de andere kant staan wij, de fictieschrijvers. Moedwillig zetten wij onze klanten op het verkeerde been, door weg te laten en te generaliseren, door de waarheid te vervormen en te overdrijven. Willem Asman voorzitter van het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs
