STICHTING ZEISTER MUZIEKDAGEN INHOUDELIJK ACTIVITEITENVERSLAG
2012
LENTECONCERT – zaterdag 12 mei 2012│ 20.15 uur Onder een nieuwe naam een vertrouwd geluid. Als introductie op het Zomerfestival gaat het jaarlijks terugkerend concert voor vrienden, sponsors en belangstellenden van nu af aan verder onder de naam Lenteconcert. En vertrouwd waren de klanken van het Jerusalem Quartet voor de vaste bezoekersschare. De kerkzaal van de Evangelische Broedergemeente (Zeist) was nagenoeg tot de laatste plaats bezet. Daaraan zal de vooraankondiging van Maartje van Weegen, net toegetreden tot het Comité van Aanbeveling, in haar radioprogramma zeker hebben bijgedragen. Voorzitter Steven Matthijsen opende het concert. Met enige voldoening kon hij vaststellen dat de nieuwe formule, waarbij niet alleen de vrienden maar ook belangstellenden het concert kunnen bijwonen, goed aanslaat. Spreker toonde zich zeer content met de verdere groei van het aantal vrienden, de stand is nu 287. Spreker ging in op het nieuwe gecomputeriseerde bestel- en betalingssysteem. Een bewijs dat de Zeister Muziekdagen met de tijd meegaat. En niet minder belangrijk, want passend in de filosofie van de Stichting, het systeem is geheel door vrijwilligers opgezet. Grote kinderziektes deden zich niet voor, wel werden de toehoorders opgeroepen mogelijke problemen door te geven. Later bleek dat niemand zich bij een van de vrijwilligers gemeld had. Ten overstaan van de wethouder Cultuur benadrukte de voorzitter dat de steun van de gemeente onmisbaar is. Evenals de financiële of materiële ondersteuning van fondsen en sponsoren, zoals ook nu weer Dille & Kamille, die deze avond mede mogelijk maakte. Spreker prijst zich gelukkig met de samenwerking met de provincie in het project “de Vrede van Utecht”, in Zeist met de Zeister Muziekschool, het Slottuintheater en Figi, en niet te vergeten het Museum de Hermitage in Amsterdam en de Tindalstichting in Bussum als nieuwe locaties voor de studententournee. Even werd stilgestaan bij het overlijden van Marianne Visscher. De trouwe bezoekers zullen haar zeker gemist hebben. Jarenlang stond zij bij de ingang van de zaal de bezoekers te verwelkomen en hun plaats te wijzen. Zij was een toeverlaat voor de muziekminnende jeugd. Zij hielp hen waar zij maar kon. Na gememoreerd te hebben dat het Jerusalem Quartet dit concert voor de derde keer op rij verzorgde en dat het samen met Alexander Melnikov voor de nieuwe Schumann-opname de BBC-Music Award (1e prijs categorie kamermuziek) toegekend had gekregen, was het moment aangebroken om het kwartet op het podium uit te nodigen PROGRAMMA EN UITVOERENDEN Op het programma stonden: Ludwig van Beethoven Strijkkwartet in G, opus 18/2 Mark Kopytman Strijkkwartet no. 4- Bagatelles Johannes Brahms Klarinetkwintet in b, opus 115 Uitvoerenden: het Jerusalem Quartet bestaande uit Alexander Pavlovsky (1e viool), Sergei Bresler (2e viool), Ori Kam (altviool), Kyril Zlotnikov (cello) Sharon Kam (klarinet) Alexander wilde zijn kwartet niet eerder laten inzetten voordat hij de toehoorders hartelijk welkom had geheten en Sharon Kam als een grote musicienne had voorgesteld. Hij sprak de hoop uit dat hij velen bij het zomerfestival terug mocht zien.
1
De uitvoering van Beethovens strijkkwartet was overtuigend maar verraste minder dan de Bagatelles van Kopytman. Fascinerende muziek virtuoos gespeeld. Dat kon ook niet anders. Het werk was immers aan het kwartet opgedragen. De Jerusalemmers zijn warme pleitbezorgers van het werk van deze componist. Het idioom is niet iedereen vertrouwd en vraagt om een herhaling. Na de pauze werd er ademloos geluisterd naar het klarinetkwintet. Het ensemble vormde een perfecte eenheid. Toch was Sharon de ster van de avond zonder de andere musici in de schaduw te stellen. Na afloop een langdurig ovationeel applaus, dat evenwel de musici niet tot een encore kon verleiden. Begrijpelijk, de volgende ochtend moest voor dag en dauw naar Duitsland worden afgereisd. Deze mooie avond werd afgesloten met een hapje en een drankje aangeboden door Dille & Kamille. ZOMERFESTIVAL 11-25 augustus ‘Zeister Muziekdagen zijn van wereldklasse’ (kop recensie Telegraaf 17.8.12) Lezing Het 23e zomerfestival begon met een lezing door Remy van Kesteren. Gepassioneerd vertelde de uit Zeist afkomstige jonge harpist over het leven van Claude Debussy, die 150 jaar geleden werd geboren - een gebeurtenis, die als een rode draad ook door de programmering van het festival liep. Tot op de trap van het Koetshuis van de Evangelische Broedergemeente moest men zich een plaatsje weten te vinden en werd er geboeid geluisterd naar de spreker, die zich niet beperkte tot een droge opsomming van feiten maar ook de bedoelingen van de componist ‘achter de muziek’ met zijn harpspel illustreerde. Festivalconcerten (voor programma-inhoud zie pag 6) Publiek en vrijwilligers kunnen op een zeer geslaagd seizoen terugzien. De reacties in de pers staven dit. Het welslagen is in hoge mate te danken aan de keuzes en onvermoeibare inzet van de artistiek leider. Voor Alexander Pavlovsky was het al weer het vierde festival waar hij de eindverantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de programmering en uitvoering voor 7 concerten en een familieconcert droeg. Hij had er voor gekozen jonge ensembles en jonge solisten op het podium te krijgen (voor uitgevoerde werken en uitvoerenden zie bijlage). Dit om ook aansluiting te vinden bij een jonger publiek, al langer zijn streven waarin hij heel geleidelijk begint te slagen. Als tegenhanger van de impressionistische componeerstijl van Debussy werden een aantal belangrijke composities uit de Russische kamermuziek van de 19e en 20e eeuw op het programma gezet. Maar ‘de klassieken’, zoals Mozart, Beethoven, Schubert en Brahms, werden zeker niet vergeten. Het openingsconcert was een doorslaand succes. De kerkzaal was geheel bezet, een fenomeen dat zich de andere dagen bijna in dezelfde mate zou herhalen. De voorzitter leidde de avond in en wees op het verschil met de Olympische Spelen, waar efficiency, rationalisatie en meetbare prestaties de uitgangspunten vormen met als doel als het ware de vernietiging van de tijdsdimensie. Daartegenover plaatste hij een andere dimensie verwoord door Arvo Pärt: ‘ik zou het liefste willen dat ik de tijd zou kunnen laten stilstaan, de seconde die verstrijkt vast te houden en in de eeuwigheid te leven.’ En met Wagners uitspraak: ’Zum Raum wird hier die Zeit’ legde de voorzitter nadruk op het feit dat
2
de muziek een heel ander besef van tijd heeft, dat meer verwantschap heeft met het domein van de tijdloosheid. Maartje van Weegen opende vervolgens het festival. Zij roemde de hoge kwaliteit van het gebodene. En liet niet na daarbij te verwijzen naar het Jerusalem Quartet, dat voor de derde keer de BBC Music Award had gewonnen (applaus uit de zaal). Ook memoreerde zij de onmisbare steun van fondsen en sponsoren en niet in de laatste plaats alle vrijwilligers, die zij de volgende maandag in haar radioprogramma ‘Aubade’ in het zonnetje wilde zetten. Het concert van dinsdag 21 augustus moet apart vermeld worden. Het programma stond in het teken van het project ‘Oorlog en Vrede 2013, the art of making peace’ en sloot daarmee aan bij de herdenking van de Vrede van Utrecht (1713). Het internationaal hoog aangeschreven Cuarteto Casals voerde die avond Shostakovichs 8e strijkkwartet uit, een compositie door de componist opgedragen aan ‘de slachtoffers van oorlog en fascisme’. Het Cuarteto speelde ook Schuberts 15e strijkkwartet en presenteerde zijn nieuwe cd met de opname van dit strijkkwartet. De eerste cd werd aangeboden aan de wethouder Cultuur van de gemeente Zeist, mw. Joke Leenders, en aan Peter de Haan, directeur van de Vrede van Utrecht Het uitbrengen van de cd genereerde veel publiciteit zowel voor ons als voor cd-label Harmonia Mundi. FAMILIECONCERT en YOUNGSTERS CORNER Kamermuziek is voor alle leeftijden. De Zeister Muziekdagen richten zich dan ook op de jeugd vanaf ca. 8 jaar. Speciaal daarvoor is, deels in samenwerking met de Zeister Muziekschool, het jongerenproject ‘de Youngsters Corner’ opgezet. Dit jaar bestond het project uit de volgende onderdelen: - Familieconcert Op zaterdag 18 augustus verzorgde het Trio Vidalita de kindervoorstelling ‘Vlieg met me mee’. Op speelse wijze werden de kinderen en familie betrokken bij de muziek van Vivaldi, Piazzolla, Brahms en Monti. Zelfs de artistiek leider en de 2e violist van het Jerusalem Quartet maakten verkleed als Pepe en Paco onderdeel uit van de show. Helaas was het die zaterdag de warmste dag sinds decennia. Het concert ondervond daardoor wel wat concurrentie van het zwembad. Toch waren er ruim honderd jonge en oudere bezoekers in de zaal. - Youngsters Corner Kwartet Dit kwartet van zeer getalenteerde middelbare scholieren (tussen 15 en 18 jaar) is geadopteerd door de Zeister Muziekdagen en wordt al enige tijd gecoacht door Alexander Pavlovsky. Het ensemble krijgt door het jaar heen behalve les van hun eigen leraren ook les van hem. Zij volgden dit jaar weer de masterclasses samen met de studenten, gingen mee op de studententournee en musiceerden vol overgave tijdens het studentenslotconcert. Hun speelvreugde had een ontwapenend effect op de toehoorders. Samen met het studentenensemble het Lexis Quartet traden ze tijdens de studententournee op in het Slottuintheater en met het Academy Quartet en het Valarasen Trio in Wageningen. En het ensemble vertegenwoordigde de Muziekdagen op de Dag der Kunsten 17 juni jl. Het niveau is gelet op de leeftijden verbluffend hoog. Dat blijkt ook uit het feit dat een van de kwartetleden, Lena ter Schegget, winnares in haar categorie was van de Herman Krebbersprijs tijdens de Jordens Viooldagen. - Promotieoptreden
3
In samenwerking met de Zeister Muziekschool werd op woensdag 15 augustus een avondoptreden verzorgd door deelnemers aan de masterclasses, het al eerder genoemde Youngsters Corner Quartet en het uit Israëlische studenten bestaande Lexis Quartet. Hier klonk de première van ‘Caccia’ voor strijkkwartet gecomponeerd door de inmiddels veertienjarige Simo van de Vosse, leerling compositie van de Zeister Muziekschool. De weergoden lieten zich hier van een andere kant zien. Een flinke onweersbui onderbrak de uitvoering. Maar het publiek bleef standvastig en keerde op de (natte) banken terug met de scanderende kreet ‘We want more’. Aan die wens werd voldaan. Het gehele programma werd uitgevoerd. Het publiek beloonde het manmoedig doorspelen van de jonge musici met een daverend applaus. MASTERCLASSES Ook over de masterclasses had Alexander Pavlovsky de artistieke verantwoordelijkheid. Gerenommeerde docenten had hij uitgenodigd: de leden van het Jerusalem Quartet, Marc Danel (eerste violist van het Quatuor Danel), Gilad Karni (aanvoerder van de altviolen van het Tonhalle-Orchester in Zürich), de celliste Nathalie Clein, de pianiste Ella Pavlovsky en de pianist van het Trio Mondrian, Ohad Ben-Ari. Naast docent waren zij ook uitvoerende musici bij de festivalconcerten. Een hechte band tussen docenten en studenten werd opgebouwd; na afloop van ieder concert werden de docent-musici dan ook luid toegejuicht. Het gemiddelde niveau van de studentensembles was zeer hoog. En er werd flink gestudeerd. Aan de masterclasses namen 13 jongens en 10 meisjes deel verdeeld over: twee duo’s, een trio en vier kwartetten. Ze waren afkomstig uit: Spanje, Oekraine, Israel en Nederland. Het Academy Quartet werd financieel gesteund door de Stichting Oscar van Hemel. Het studeerde Strijkkwartet nr. 4 van de Nederlandse componist Oscar van Hemel in en speelde dit op een van de tourneeconcerten en tijdens het Studentenslotconcert op 24 augustus. STUDENTENTOURNEE en STUDENTENSLOTCONCERT Onlosmakelijk onderdeel van de masterclasses zijn de studententournee en het Studentenslotconcert. Beide zijn bedoeld om de studenten podiumervaring op te laten doen. Voor de eerste keer deed de tournee de Tindalvilla te Bussum aan (22 augustus); aan belangstelling ontbrak het ook daar niet. Hopelijk zijn we volgend jaar weer welkom. De andere tourneelocaties waren: Slottuintheater te Zeist (15 augustus), Gasthuiskapel te Zaltbommel (19 augustus), De Deel op het landgoed Anderstein te Maarsbergen (19 augustus), Belmonte te Wageningen (20 augustus), en de kerkzaal van het Museum de Hermitage te Amsterdam (22 augustus). Als afsluiting van de studententournee vond het Studentenslotconcert op 24 augustus in de kerk plaats waar ook de festivalconcerten waren. De vorderingen van 14 dagen intensieve training in samenspel, techniek en interpretatie waren duidelijk waarneembaar. De artistiek leider complimenteerde hen in zijn slotwoord met dit bereikte resultaat. PUBLICITEIT EN PROMOTIE Stemmen uit de pers waren er vele, zowel voor als tijdens het festival. Nagenoeg alle klassieke radioprogramma’s schonken, en soms meer malen, aandacht aan het festival, zodat iedere dag wel iets over het festival te horen viel. Omroep Max zond het openingsconcert live uit. Op instigatie van de Zeister Muziekdagen kon Freek Kamerling, een van de hoofdsponsors namens Dille & Kamille, in het radioprogramma ‘Een goede morgen met…’ zijn muziekkeuze twee uur lang presenteren op zaterdag 28 juli; het werd een mooie opmaat tot het festival. 13 augustus bracht Maartje van Weegen in het radioprogramma ‘de Aubade’ een hommage aan alle vrijwilligers voor het vele en niet-aflatende werk voor de Zeister Muziekdagen door een gedeelte van de nieuwste cd van het Jerusalem Quartet te draaien.
4
Buurt- regionale en landelijke bladen, en zelfs het Engelse gerenommeerde tijdschrift voor klassieke muziek ‘The Gramophone’ vergaten de Muziekdagen evenmin. Lovende recensies stonden in de NRC (vijf bolletjes) en De Telegraaf (4,5 ster). Reclame werd gemaakt in/door de VPRO-gids, de Groene, NRC, Volkskrant, Trouw, de FIGIbioscoop, het Beauforthuis en diverse e-nieuwsbrieven (FIGI, Vrede van Utrecht, Beauforthuis, Hermitage). Spandoeken in het centrum van Zeist attendeerden op het festival. Posters en flyers werden op ruime schaal verspreid; een alleraardigste poster-kaart was speciaal op de jeugd gericht. Website, Twitter en Facebook zijn nieuwe loten aan de ‘publiciteitstam’, die al aardig begint uit te lopen. DANKBETUIGING Zonder de financiële en (im)materiële steun van subsidieverstrekkers, sponsoren, fondsen en de vele vrijwilligers was dit festival niet te realiseren geweest. Een hartelijk dank daarvoor is zeker op zijn plaats. J.H. Werner, secretaris
5
PROGRAMMA VAN DE FESTIVALCONCERTEN EN FAMILIECONCERT GEGEVEN IN DE KERK VAN DE EVANGELISCHE BOEDERGEMEENTE Zaterdag 11 augustus: Jerusalem Quartet Mozart-strijkkwartet nr 15 in d, Debussy-strijkkwartet Op. 10, Shostakovich-strijkkwartet no. 9, Toegift: Borodin-‘Notturno’ uit strijkkwartet no. 2 Dinsdag 14 augustus: Jerusalem Quartet │ Natalie Clein (cello) │Mikhail Zemtsov (altviool)│ Arensky-strijkkwartet no. 2, Tchaikovsky-sextet Op. 70, Kodály-sonate voor cellosolo Op. 8 Donderdag 16 augustus: Alexander Pavlovsky (viool)│ Sergei Bresler (viool) │ Ori Kam (altviool)│ Natalie Clein (cello) │ Remy van Kesteren (harp) │ Emily Beynon (fluit)│ Mozart-duo voor viool en altviool no. 2, Schnittke-duo voor 2 violen, Kodály-serenade voor 2 violen en altviool, Shostakovich-prelude en fuga voor harpsolo, Prokofiev-prelude voor harpsolo, Debussy- sonate voor fluit, altviool en harp, Mozart-kwartet voor strijkers en fluit Zaterdagmiddag 18 augustus: Familieconcert Trio Vidalita Zaterdagavond 18 augustus: ‘Carte Blanche’ Nino Gvetadze (piano)│ Maja Bogdanovic (cello) │ Levan Tskhadadze (klarinet)│ Mussorgsky- Schilderijen van een tentoonstelling, Debussy-Petite Pièce en 1e Rhapsodie voor klarinet en piano, Debussy-sonate voor cello en piano, Brahms-trio in a, voor piano, klarinet en cello, Dinsdag 21 augustus: Cuarteto Casals │ Duo Montefiore│ Debussy-sonate voor viool en piano, Shostakovich-strijkkwartet no 8 Op. 110, Schubertstrijkkwartet no. 15 Donderdag 23 augustus: Trio Mondrian │ Alexander Pavlovsky (viool) │ Gilad Karni (altviool)│ Debussy-pianotrio, Shostakovich-pianotrio no. 2, Dvořák-pianokwintet no. 2, Vrijdag 24 augustus: Studentenslotconcert Zaterdag 25 augustus: Quatuor Danel │ Remy van Kesteren, harp │ Beethoven-strijkkwartet Op. 59 no. 2 (‘Rasumovsky’), Debussy-’Danse Sacrée et danse Profane’, voor harp en strijkkwartet, Weinberg-Notturno uit het 7e strijkkwartet, Tchaikovsky-strijkkwartet no. 3. Toegift: Weinberg - deel uit het 5e strijkkwartet
6
