Inhoudelijk activiteitenverslag

Inhoudelijk activiteitenverslag #2009

Woord vooraf Als steunpunt voor architectuur zet het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) zich reeds acht jaar in om de kennis over architectuur in Vlaanderen te vergroten en architectuur dichter bij de mensen te brengen. Het VAi ontwikkelde daarvoor verschillende instrumenten die ook in 2009 werden ingezet en verfijnd. Het hoogtepunt daarin was de vierde editie van de Dag van de architectuur op 11 oktober 2009. Samen met de lokale architectuurcentra, architecten, steden en gemeenten stelde het VAi 77 gebouwen open. Allen zijn recente voorbeelden van inspirerende hedendaagse architectuur die de complexe ontwerpopdracht op inventieve wijze beantwoorden. Met meer dan 37.000 deelnemers leg het deelnemersaantal gevoelig hoger dan de voorbije jaren. De Dag van de architectuur is daarmee terecht uitgegroeid tot hét architectuurevent in Vlaanderen. Naast de drukte van de Dag van de architectuur, werkte het VAi in alle stilte aan de voorbereiding van het tweede belangwekkende instrument voor architectuurcultuur, namelijk het Jaarboek Architectuur Vlaanderen. Meer dan 300 architecten zonden projecten in, die alle op een duurzame manier worden bewaard in het e-depot dat VAi met zijn expertisecentrum CVAa uitbouwde. Het tweejaarlijkse Jaarboek Architectuur Vlaanderen analyseert het veld van de architectuur. De betekenisvolle architectuurproductie alsook de uitdagingen voor de toekomst worden met een redactieploeg bestaande uit experten uit het veld verwerkt tot spitse en kritische essays. Aan de hand van geïntegreerde projecten bouwt het VAi kennisontwikkeling, praktijkondersteuning en publiekswerking rond specifieke en urgente thema’s in het hedendaags architectuurgebeuren uit. In 2009 werd in dit kader een gedifferentieerde werking opgezet rond de wederopbouwarchitectuur in de Westhoek. Het VAi organiseerde workshops voor architecten en een opleiding voor ‘ambassadeurs’ van de wederopbouwarchitectuur. Daarnaast gaf het samen met het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa), de provincie WestVlaanderen en de erfgoedcel CO7 een vooruitstrevend boek uit waarin de geschiedenis van de wederopbouw wordt gekoppeld aan de vraag hoe we vandaag moeten omgaan met het wederopbouwpatrimonium. In 2009 is tevens de voorbereiding opgestart van een nieuw geïntegreerd project dat betrekking heeft op de architect Renaat Braem. Naar aanleiding van de projectmatige ondersteuning van het CVAa voor een ontwikkelingsgericht project en de vraag tot samenwerking met het VIOE voor de oeuvrecatalogus over Braem, startte het VAi de voorbereiding van een publieksprogramma. In 2009 betrof het vooral de zoektocht naar partners en extra middelen en de aanvang van het onderzoek voor een tentoonstelling, een educatief programma en de organisatie van een internationale ideeënwedstrijd. Deze voor bereidingen zullen culmineren in de eerste grote publiekstentoonstelling in de nieuwe kunstcampus deSingelin oktober 2010. Internationaal zette het VAi in op een samenwerking rond City Visions waarbij een brede publiekstentoonstelling, studiedag en avondlezingen in Mechelen de kwestie van de centrumsteden in Europa onder de aandacht bracht. Ondertussen is www.vai.be uitgegroeid tot hét virtuele kenniscentrum in Vlaanderen over architectuur. In 2009 werd deze dagelijks ge-update website verder uitgebouwd. De daaraan gekoppelde VAi-nieuwsbrief, ArchitectuurActueel, met nieuwe over actuele vraagstukken,

architectuurbeleiden -programmatie bereikt wekelijks bijna 9000 abbonnees en is een niet te missen voor iedere architectuurliefhebber in Vlaanderen. Op beleidsvlak presenteerde het VAi samen met de Vlaams Bouwmeester de allereerste architectuurnota Vlaanderen in het vooruitzicht van de aanstelling van de nieuwe Vlaamse regering. Doel van de nota was de nieuwe Vlaamse regering te inspireren in haar architecturale beleid door de ontwikkeling van een architectuur-reflex. De nota onderstreepte het belang van het geïntegreerde project en opende het debat omtrent kwaliteitsvolle architectuur. Op die manier werkt het VAi ook mee aan het creëren van het maatschappelijk draagvlak voor kwaliteitsvolle hedendaagse architectuur. Dit zal het VAi ook in 2010 blijven nastreven, ook met de nieuwe Vlaamse Bouwmeester. In het bijzonder zijn de uitdagingen in de sector van de zorg prangend. Architectuur kan aldus bijdragen tot een betere leefomgeving tijdens de gehele levenscyclus, van kinderopvang tot de seniorenhuisvesting. Katrien Vandermarliere Directeur Vlaams Architectuurinstituut

Inhoud

A.

Beeldvorming en Communicatie

A.1

Steunpuntopdrachten A.1.1 A.1.2 A.1.3 A.1.4 A.1.5 A.1.6

A.2

6 6 9 10 11 11 11

Website, nieuwsbrief en persopvolging Promotie jonge architecten: 1 op 1 architectuur Publiekswerking en participatie algemeen Internationale promotie VAi aanwezigheid in de pers Boekendistributie 2009

BIJKOMENDE PUBLIEKSOPDRACHTEN A.2.1 Voorbereiding Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2008-2009, editie 2010 A.2.2 Dag van de architectuur 11 oktober 2009

A.3

6

13 13 14

SAMENWERKING EN COPRODUCTIES mbt BEELDVORMING EN COMMUNICATIE

22

A.3.1 Samenwerking met de Vlaams Bouwmeester A.3.2 Geïntegreerde projecten

22 22

B.

Praktijkondersteuning

30

B.1

Informatie en documentatie

30 30 30 30 31 31 31

B.1.1 B.1.2 B.1.3 B.1.4 B.1.5 B.1.6

B.2

Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg B.2.1 B.2.2 B.2.3

B.3

Informatie Documentatie Bibliotheek Uit in Vlaanderen Digitaal documentatiecentrum Leeszaal Kunstencampus deSingel

Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg Bijscholing voor gidsen / ambassadeurs: Hedendaagse architectuur en wederopbouwarchitectuur in de Westhoek Atelier architectuurontwerp Wederopbouwarchitectuur in de Westhoek

Internationale Samenwerking

32 32 34 35

B.3.1 Ontwerpopdracht City Visions Europe B.3.2 Buitenlandse expertise

36 36 37

C.

Praktijkontwikkeling

39

C.1

Kritische reflectie en debat

39 39

C.1.2 Architectuurnota Vlaams Bouwmeester en VAi

C.2

Intermediaire rol tussen veld en overheid C.2.1 C.2.2 C.2.3 C.2.4

Advies subsidie-aanvragen Adviesverlening voor de sector Overleg met de Beoordelingscommissie Architectuur en Vormgeving en Agentschap Kunsten en Erfgoed Samenwerking met de Kunstensteunpunten

Vlaams Architectuurinstituut / Jaarverslag 2009

41 41 42 42 43

4

C.3

Culturele diversiteit en toegankelijkheid voor iedereen

43

C.4

Architectuureducatie C.4.1 Schoolmaken in architectuur, website met lessenpakket C.4.2 Opleiding voor gidsen/ambassadeurs. C.4.3 Opleidingen voor leerkrachten/scholieren

44 44 44 44

D.

Bijlagen

45

D.1

Overzicht opleidingen en studiedagen

45

D.2

Dag van de architectuur 2009 in cijfers

45

D.3

Leden Raad van Bestuur & Algemene Vergadering

46

D.4

Personeel

47


5

A. Beeldvorming en Communicatie A.1

Steunpuntopdrachten

A.1.1

Website, nieuwsbrief en persopvolging

A.1.1.1

Website

> 1.021.003 bezoekers op www.vai.be > 40 nieuwsbrieven naar 8.718 abonnees > 465 architectuurevenementen in de kalender > 358 persknipsels voor 1.554 abonnees De homepage van de website kreeg in 2009 een facelift om de overzichtelijkheid te verbeteren. Het aantal abonnees op de nieuwsbrief en het online krantenarchief steeg respectievelijk 18% en 10%. Dagelijks kon je een architectuuractiviteit bijwonen en verscheen er een relevant pers artikel over architectuur in Vlaanderen, waarover de website van het VAi getrouw berichtte. De internationale uitstraling van architectuur in Vlaanderen werd ondersteund door het ac tualiseren en herstructureren van de Engelstalige website en de actieve participatie aan de internationale kunstnieuwsbrief Arts Flanders.  Inhoudelijke en technische optimalisering

Op de website www.vai.be werden dagelijks aanpassingen doorgevoerd in het krantenarchief, de architectuurkalender en de homepage, terwijl het nieuws op wekelijkse basis geactualiseerd werd. De VAi- en CVAa-activiteiten werden systematisch aangevuld en gearchiveerd. Nieuws dat opgenomen werd in de VAi-nieuwsbrieven en de architectuuractueel werd ook steeds toegevoegd aan de VAi-website. Het betrof onder meer publicaties, publieksprojecten, dossiers. Naast deze dagelijkse of wekelijkse actualiseringen, werd in augustus 2009 de homepage van de VAiwebsite volledig vernieuwd. De voorheen beschikbare informatie werd daarbij in een nieuwe overzichtelijke indeling gegoten. Ook werden voorheen minder toegankelijke onderdelen van de website, zoals de


6

architectuurkalender, het krantenarchief of de rubriek downloads/dossiers, beter toegankelijk gemaakt door ze een zichtbare plaats op de homepage te geven. Het navigatiegedeelte dossiers/downloads, dat alle beschikbare informatie per onderwerp bundelt met beelden, downloads en links, werd bovendien in 2009 verder uitgewerkt. Naast de bestaande dossiers De brede school, Hoogbouw, 35m³, Universal Design en Culturele Architectuurinitiatieven in Vlaanderen, werden ondermeer dossiers over Kunstenbeleid, 1 op 1 architectuur, Wederopbouwarchitectuur en Diversiteit toegevoegd.  Bezoekersaantallen In 2009 telde de VAi-website 151.414 bezoekers, en werden 624.007 pagina’s bezocht (gemiddeld 4 pagina’s per bezoek). De meest bezochte pagina’s waren zoals voorheen de homepage, de architectuurkalender en het krantenoverzicht. Een piekmoment in bezoekersaantallen vond plaats in oktober, de maand waarin de Dag van de architectuur plaatsvond, wat vele geïnteresseerden deed surfen naar de VAi-website. De afzonderlijke website die voor de Dag van de architectuur 2009 aangeboden werd en waarop geïnteresseerden informatie over de ingerichte activiteiten en opengestelde gebouwen konden terugvinden, telde 44.077 bezoekers. 396.996 pagina’s werden op deze website bezocht (gemiddeld 9 pagina’s per bezoeker).

Aantal bezoekers VAi-website Aantal bezochte websitepagina’s VAi-website

A.1.1.2

2009

2008

2007

2006

195.491

158.710

325.769

125.446

1.021.003

718.964

1.597.053

848.096

Aantal abonnees VAi-Nieuwsbrief

8.718

7.387

5.784

4.327

Aantal abonnees krantenarchief

1.554

1.422

1.205

692

Architectuurkalender De website van het VAi voorziet een uitgebreide en toegankelijke architectuurkalender. De VAi-kalender geeft een overzicht van activiteiten met betrekking tot architectuurcultuur: tentoonstellingen, lezingen en colloquia, workshops, radio- en tv-uitzendingen, cursussen, architectuurreizen en -rondleidingen. Voor het jaar 2009 werden 465 evenementen ingebracht.

A.1.1.3

Nieuwsbrieven en ArchitectuurActueel In 2009 verschenen er 40 nieuwsbrieven, daar waar 2008 er 50 telde. In 2009 werd er immers voor geopteerd om in de vakantiemaanden juli en augustus en tijdens het kerstverlof geen nieuwsbrief te versturen. Er verschenen 11 steunpuntnieuwsbrieven. In deze maandelijkse nieuwsbrieven worden VAi- en CVAaactiviteiten, wedstrijden, prijzen, samenwerkingen, vacatures, cultureel overheidsnieuws, beleidsinfo, subsidies, algemene info over het culturele veld en enkele highlights uit het architectuurprogramma in Vlaanderen die ook in de Architectuurkalender te vinden zijn, opgenomen. In 2009 werden er geen afzonderlijke CVAa-nieuwsbrieven verstuurd. Alle CVAa-info werd opgenomen in de reguliere VAi-nieuwsbrief om het publiekbereik en de aandacht voor architectuurarchieven te maximaliseren. Naast de steunpuntnieuwsbrieven verschenen er 29 nieuwsflashes met berichten over de VAi-activiteiten en over de actualiteit en het veld van de architectuur. Om verwarring bij de lezer te vermijden, wordt zowel voor de steunpuntnieuwsbrieven als voor de nieuwsflashes de naam ArchitectuurActueel aangewend. Wel blijft de opdeling behouden waarbij uitgebreide nieuwsbrieven met berichtgeving over meerdere onderwerpen worden afgewisseld met kortere nieuwsflashes die slechts één of enkele items behandelen. Momenteel zijn er 8.718 geabonneerden op de nieuwsbrief. Dit betekent een stijging van ongeveer 18% in vergelijking met 2008 (eind 2008 waren er 7.387 abonnees).


7

A.1.1.4

Krantenarchief op de VAi-website De rubriek ‘In de kranten’ op de VAi-website geeft een dagelijkse selectie van nieuwsberichten over architectuur, stedenbouw, stedenbeleid en ruimtelijke ordening uit de Vlaamse kranten. In 2009 werden zo 358 nieuwsberichten uit de Vlaamse kranten online geplaatst. Geïnteresseerden die de krantenartikels willen raadplegen, dienen zich via het ingeven van hun emailadres aan te melden, waardoor zij vervolgens door de website als abonnee herkend worden. Eind 2009 telde ‘In de kranten’ zo 1.554 abonnees. Dit zijn er 132 meer in vergelijking met vorig jaar.

A.1.1.5

Engelstalige website De Engelstalige website werd in de tweede helft van 2009 volledig vernieuwd. De voorheen beschikbare informatie – over het VAi en zijn projecten en activiteiten, over architectuurbeleid, over instellingen en opleidingen, enz. – werd daarbij in een nieuwe overzichtelijke indeling gegoten. Daarnaast werd ook een volledig nieuwe rubriek, Architecture in Flanders, uitgewerkt. De bezoeker kan in deze rubriek alle in het Engels beschikbare projectbeschrijvingen, kritieken en teksten van of over Vlaamse architecten consulteren die in het kader van producties en coproducties van het VAi werden gemaakt. Zo kunnen de projecten van het jongste Architecture Yearbook Flanders hier geraadpleegd worden, alsook de projectbeschrijvingen en biografieën gepubliceerd in de Arts Flanders 08 Compilation Box. De teksten en kritieken afkomstig van de projecten 1 to 1 architecture en 35m³ en een digitale versie van de Young Architecture in Flanders serie zijn hier ook terug te vinden.  Internationale nieuwsbrief – Arts Flanders In 2007 startten de kunstensteunpunten gezamenlijk een internationale nieuwsbrief op: Arts Flanders. Deze nieuwsbrief richt zich naar het institutionele publiek in het buitenland en in Brussel: persagentschappen, internationale netwerken, Belgische diplomatie in het buitenland, internationale diplomatie in Brussel, steunpuntachtigen in het buitenland, Export Vlaanderen, Toerisme Vlaanderen, Cultuuroverheden, expats en eurocraten in Brussel. De focus ligt hier in eerste instantie op wie als intermediair iets met die data wil/zal doen voor diverse doelgroepen (eindgebruikers) en niet op de diverse soorten ‘eindgebruikers’ zelf. Deze nieuwsbrief bevat naast de verschillende items over de verschillende kunsten ook een kalender met relevante nieuwsfeiten. De bedoeling van deze nieuwsbrief is een grote groep mensen die niet professioneel met de kunsten bezig zijn, over het reilen en zeilen van de kunsten uit Vlaanderen te informeren. Deze nieuwsbrief verscheen zes keer in 2009, in de maanden februari, april, juni, augustus, oktober en december. De bijdrage van het VAi in die periode bestond uit 11 artikels met betrekking tot architectuur. Arts Flanders is niet alleen de naam van het e-zine, maar wil ook een keurmerk zijn waarmee de steunpunten zich gezamenlijk kunnen profileren op internationale conferenties en cultuurevenementen. Daartoe werd in 2009 door de steunpunten het initiatief genomen om de website www.artsflanders.be, die momenteel nog een catalogus is van de reeds verzonden nieuwsbrieven, te vernieuwen.  Evaluatie Ondanks de verouderde en statische technische back end van de website, de afhankelijkheid van het extern webdesignbureau en de plotse en langdurige afwezigheid van de webmaster is de website met aanverwante in 2009 hét belangrijkste en sterkste communicatiemedium van VAi gebleven. Dit wijst op meerdere vaststellingen. Vooreerst is met creatieve en kleine technische oplossingen de bestaande website geoptimaliseerd. Maar hier is ook het eindpunt bereikt. De aanmaak van een nieuwe adequate en vooral dynamische website dringt zich op. Dit zal dan ook in 2010 prioriteit krijgen. De verouderde technologie is vooral een kostenpost: tijdsinvestering webmaster en onkosten voor het externe webdesignbureau. Dit zal in 2010 en later vermeden worden. Het feit dat de plotse afwezigheid van de webmaster niet heeft geleid tot zichtbare stagnatie voor het lezerspubliek van de website wijst erop dat de vervanging snel en efficiënt mogelijk was. Dit wijst op een de overzichtelijke en gestructureerde manier van werken en de flexibiliteit van de andere medewerkers binnen VAi die de website ter harte namen. Positief is tevens dat uit de cijfers blijkt dat zowel gebruikers, nieuwsbrief- en krantenabonnees blijven stijgen ten opzichte van de vorige jaren. Uitvoering: Siska Claessens, Jorg De Vriese, vervanging Siska Claessens: Joris Vermeir, (+freelance Karen Swyngedauw)


8

A.1.2

Promotie jonge architecten: 1 op 1 architectuur

> architectuurbezoeken aan recent opgeleverde projecten > 5 jonge architecten(-teams) tonen hun werk op ware grootte (1:1) > 3 architectuurcritici kregen 5 schrijfopdrachten

Voortbouwend op de traditie van de publicatiereeks Jonge architecten en de tentoonstellingen van 35m³ werkte het VAi in 2009 een nieuw format uit waarbij een recent bouwwerk van jonge architecten werd bezocht en kritisch omkaderd. Bezoekers gingen rechtstreeks in dialoog met de ontwerper. De architectuurkritieken over deze gebouwen werden eveneens in het Engels vertaald zodat het internationaal netwerk van het VAi kon kennis maken met dit werk. De diversiteit van de architectuurpraktijk tonen en duiden is de eerste stap in een gesprek over architectuur. Jonge architectuurbureaus spelen hierin een prikkelende rol. Het VAi heeft in het verleden steeds acties ondernomen om werk van jonge architecten in Vlaanderen onder de aandacht te brengen. Hierbij kwamen diverse formats al aan bod, publicaties, tentoonstellingen, interviews, open ideeënwedstrijden voor internationale achitectuurtentoonstellingen, opdrachten voor scenografieën voor eigen tentoonstellingen. In 2009 startte VAi een nieuwe formule 1 op 1 architectuur, waarbij een recent opgeleverd gebouw van een jonge ontwerper met een groep geïnteresseerden werd bezocht. Het bezoek ging gepaard met een schrijfopdracht die werd uitbesteed aan jonge architectuurcritici: Bjorn Hauttekier, Jürgen Van Der Docnkt, Maarten Van Den Driessche verzorgden deze teksten. Zij werden aangeboden op onze websites Nederlands en Engels en vullen op die manier de langzaam groeiende informatieplek Architectuur in Vlaanderen aan. Niet alleen kregen de architecten hiermee een kritische reflectie op hun eerste realisaties, het leverde hen meteen een goed instrument voor internationale bekendmaking op. 1 op 1 architectuur laat mensen architectuur op een fysieke manier ervaren, leert ze over de aanpak en het proces in architectuur, daarnaast leverde het ruimte voor dialoog en kritiek.


9

Programma bezoeken voorjaar 2009: Zaterdag 25 april,

bezoek aan de tijdelijke installatie UC II (Urban Camping versie 3, Scheldekaaien, Antwerpen,

import-export architecture, www.iea.be

Zaterdag 9 mei,

Serviceflats De Hertogloges,Lommel)

PLUS office architects bvba, www. plusoffice.eu

Zaterdag 13 juni,

uitbreiding van het internaat ‘Hof ten Bos”, Brasschaat,

ZED architecten, www.z-ed.be

Zaterdag 14 november,

Sint Ursusla, Basisschool, Laken,

Tom Thys en Adinda Van Geystelen

Zaterdag 28 november,

Gemeenschapcentrum Spikerelle, Avelgem,

dierendonckblanckeARCHITECTen

 Evaluatie De bijeenkomsten waren aangename rendez-vous met een vaste kern van architecten, bezoekers niet-architecten die uit de nabijheid kwamen of die met een gelijkaarde bouwopdracht bezig waren. Inschrijvingen en reservatie waren noodzakelijk via de website, de deelname was gratis. Het bezoek werd aanvankelijk beperkt tot maximaal 35 personen, maar naar einde van de reeks eindigde dit rond de 50 personen. Dit initiatief werd door (jonge) architecten bijzonder gewaardeerd. VAi zal blijven ijveren voor het ondersteunen van jonge architecten. Uitvoering: Katrien Vandermarliere (+freelance Lieven De Boeck)

a.1.3

Publiekswerking en participatie algemeen

De publiekswerking van 2009 was hoofdzakelijk toegespitst op de Dag van de architectuur, waarbij de inzet was een groter doelpubliek te bereiken. Met de stijging van het aantal deelne mers van 28.000 naar 37.000 zijn we ook in dit opzet geslaagd. Vooral de return van de diverse mediadeals en de samenwerking met de VRT leverde grote naambekendheid op van de Dag van de architectuur. Daarnaast maakte het VAi een overeenkomst met deSingel voor het produceren van publieks activiteiten vanaf 2010 in de nieuwbouw van de Kunstencampus. A.1.3.1

Cultuurmarkt Vlaanderen De communiatiecampagne van de Dag van de architectuur ging van start met de cultuurmarkt te Antwerpen op zondag 31 augustus 2009. Het was het lanceringsmoment van de campagne Dag van de architectuur 2009: magazine, website, persbericht, en lancering van de wedstrijd. VAi was met de lokale partner van de Dag van de architectuur ook aanwezig op de cultuurmarkten van Gent en Turnhout. Een aandachtspunt hierbij is dat cultuurmarkten vooral een ouder publiek aanspreken. Het nieuwe publiek dat kennismaakt met het VAi via de Dag van de architectuur wordt uitgenodigd om zich te abonneren op de VAi-nieuwsbrief. Hierdoor verkreeg het in het najaar van 2009 1.538 nieuwe abonnees. Uitvoering: Stefan Siffer, Marion Witteveen, (+freelance Tine Verschaeve)

extra activiteit

A.1.3.2

Publieksuitbreiding op de Internationale Kunstencampus deSingel

Gezien de uitbreiding met nieuwbouw op de campus en in het licht van de nieuwe beleidsperiode voor het Kunstcentrum deSingel, werd onderzocht hoe VAi in de nieuwbouw aan publieksuitbreiding kon werken. Dit leverde een overeenkomst tussen VAi en deSingel op waarbij het VAi minstens eenmaal om de twee jaar een grote architectuurtentoonstelling kan (co)produceren en presenteren. Daarnaast wordt de


10

Blauwe oefenzaal voor VAi evenementen ter beschikking gesteld. Uitvoering: Katrien Vandermarliere

a.1.4

Internationale promotie

De internationale promotie is in de eerste plaats een vertaalpolitiek naar het Engels, het aan sluiten bij internationale netwerken en het leggen van persoonlijke contacten met strategische actoren in het buitenland. De internationale promotie gebeurt met zeer bescheiden middelen en behelst ondermeer: > De vertaling naar het Engels van vijf kritische teksten over jonge ontwerpers die in 1 op 1 architectuur aan bod kwamen. (zie A.1.2) > De medewerking van het VAi aan het Internationaal project City Visions waarbij twee bureaus uit Vlaanderen en Brussel nl. Jan De Vylder Architecten en Office in een internationaal ontwerpgroep werden opgenomen. (zie A.3.2.3) > Redactionele en logistieke ondersteuning van de nieuwsbrief Arts Flanders (zie A.1.1) > De Engelstalige nieuwsbrief (zie A.1.1) > Samenwerking met FRAC Nord pas de Calais voor Europese subsidieaanvraag. House on the Beach, advies met betrekking tot keuze van architecten en kunstenaars uit Vlaanderen. > De geplande tentoonstelling over de fotografieopdracht van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen werd niet getoond in buitenlandse architectuurcentra wegens gebrek aan aanknopingspunten of te kort aan middelen.

a.1.5

VAi aanwezigheid in de pers

163 persvermeldingen in 2009 De activiteiten van het Vlaams Architectuurinstituut kwamen in uiteenlopende media aan bod: > Gespecialiseerde pers 11 > Algemene dagbladpers en tijdschriften 22 > Met de Dag van de architectuur was het VAi 130 keer in de diverse media aanwezig.

a.1.6

Boekendistributie 2009 > 542 verkochte publicaties > 261 relatie- en netwerkgeschenken

In 2009 werden geen nieuwe publicaties door het VAi uitgegeven. De boekendistributie was vooral gefocust op het uitbouwen van samenwerkingsovereenkomsten en het activeren van de stock naar nieuwe doelgroepen door middel van verkoopsacties De boekenverkoop van het VAi gebeurt via de website, op locatie bij activiteiten van het VAi, in de kantoren van het VAi en via de distributeur Exhibitions International die de boekhandels lokaal en Ideabooks, Amsterdam internationaal. Aangezien de boeken ook de sensibiliseringsopdracht vertegenwoordigen is er een politiek van gratis exemplaren voor de pers, partners, lokale architectuurinitiatieven, internationale architectuurinstituten en relaties. Voor studenten en afnemers van grote hoeveelheden voorziet het VAi een aanzienlijke korting. Het Jaarboek Architectuur Vlaanderen 06-07 is zo goed als uitverkocht.


11

Een samenwerkingsovereenkomst voor verkoop werd opgezet met deSingel in Antwerpen. Tijdelijke overeenkomsten werden afgesloten met Speculoos, Oostende Werft, Wiels, VVV Heuvelland, Flanders Fields Museum, stadsarchief Diksmuide, Provinciaal Archief West-Vlaanderen: ze ontvingen de boeken in consignatie en boden ze te koop aan in hun bookshop. Het VAi bood met de eindejaarsactie een studentenkorting aan voor de Jaarboeken (edities 98-99, 02-03, 04-05 en 06-07), Isia Isgour en Wonen in Welvaart. Uitvoering: Marion Witteveen Totaal Verkocht

Gratis

8

8

2

12

12

3

Onderzoeker ?

10

10

4

Het Gekwetste Gewest

43

43

162

1

1

0

321

Titel

Verkocht

Achtergrond #01 Bedrijfsgebouwen

Promotieactie

Stock 60

Achtergrond #02 Publieke ruimte openbare

150

gebouwen Achtergrond #03 Architect / Ontwerper /

636

A+ Hors Série 1907 After the party

390

0

0

Uitverkocht

10

17

27

2

180

Wonen in Welvaart

9

30

39

6

969

Architectuurarchieven in Vlaanderen (blauw) (stafkaart)

0

0

0

Handleiding Architectuurarchieven: Inventarisatie (zwart)

4

4

0

Zorg (groen)

3

3

0

Huib Hoste

1

1

1

Uitverkocht

Schoolmaken in architectuur

6

6

0

Uitverkocht

171

54

Uitverkocht

8

5

318

80

3

524

1

4

55

Kinshasa - Tales of the invisible city

0

Isia Isgour 1913-1967

107 221

Handleiding Architectuurarchieven: Materiële

414

77

JAARBOEK Architectuur Vlaanderen 06-07

94

8

FLANDERS Architectural Yearbook 06-07 JAARBOEK Architectuur Vlaanderen 04-05

18

FLANDERS Architectural Yearbook 04-05

62

1

67

3

449

0

0

3

562


14

14

1

Uitverkocht


7

43

0

155


18

FLANDERS Architectural Yearbook 02-03

49

36


0

0

0

Uitverkocht


0

0

0

40


5

5

0

48

1

1

1

0

0

1

Uitverkocht

2

2

1

Uitverkocht

design process

2

2

2

05 Alexander D’Hooghe / Public Form

4

4

1

89

06 Ney & Partners / Freedom of Formfinding

2

2

2

84

554

261

253

01 Macken&Macken Architecten - 5 Huizen / 5 Houses 02 FLC Fucklecorbusier / Future Conflicts

o

03 Huiswerk Architecten / Homework 04 Thomas Nollet & Hilde Huyghe / Stills from a

Totalen

62

266

288

Uitverkocht: een 25-tal exemplaren wordt bewaard voor de eigen werking en het archief.


12

A.2

BIJKOMENDE PUBLIEKSOPDRACHTEN

A.2.1

Voorbereiding Jaarboek Architectuur Vlaanderen 2008-2009, editie 2010

> 357 ingediende projecten > 38 geselecteerde projecten > Geproduceerd door 10 redactieleden, 17 auteurs, 11 fotografen Bij de opstart van de productie van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen wordt het hele pro ductieproces opnieuw in vraaggesteld door een nieuwe redactieploeg: oproep, selectieprocedure, criteria, vorm van het boek. Op die manier wil het VAi de publicatie actueel en maatschap pelijk relevant houden. Om het productieproces te verbeteren werd geïnvesteerd in een online FTP-systeem dat bovendien naar de toekomst het publicatiemateriaal bruikbaar maakt voor digitale bewaring en ontsluiting. Het Jaarboek Architectuur Vlaanderen gidst zijn lezers tweejaarlijks door het architectuurlandschap in en buiten Vlaanderen. Het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) nodigt alle architecten uit om realisaties, ontwerpen en ideeën in te zenden en zo deel te nemen aan het architectuurdebat. Het VAi lanceerde deze oproep in maart 2009 met de verspreiding van de postkaart JAARBOEK ZOEKT ARCHITECTUUR naar o.a. alle Vlaamse architecten. Architecten en opdrachtgevers konden maximum drie projecten inzenden. De projecten dienden - voor zover het om gebouwde projecten ging - opgeleverd te zijn tussen 1 mei 2007 en 1 mei 2009. Ook nietgebouwde, meer theoretische of artistieke werken waren welkom. De interesse van de redactie ging uit naar alle projecten van architecten actief in Vlaanderen. Zij konden realisaties in én buiten Vlaanderen inzenden. In het kader van een optimale ontsluiting van het ingezonden materiaal vroegen wij om alle dossiers zowel digitaal als op papier aan te leveren, en dit vóór 20 april 2009. Digitale bestanden kon men net zoals twee jaar geleden via een link op onze website opladen naar een ftp-server. Het systeem werd echter geperfectioneerd en uitgebreid (zie verder). Wij ontvingen 357 projecten van 212 architectenbureaus. De redactieleden namen alle inzendingen nauwgezet door. Zij bestudeerden alle teksten, tekeningen en foto’s onbevangen en met grote interesse en hanteerden geen op voorhand vastgelegde criteria bij de afweging een project al dan niet te selecteren. De redactie constateerde verheugd dat veel projecten over inherente kenmerken beschikken, kwaliteiten waar zij niet omheen konden zoals een intelligente planopbouw, een bijzondere aandacht voor detaillering, integratie in het stedelijk weefsel, een geslaagd antwoord op een programma met bijzondere uitdagingen, een hoge flexibiliteit, een uitermate geslaagd gebruik en algehele inventiviteit.


13

Een lang proces van analyseren en discussiëren resulteerde eind september 2009 in een selectie van een veertigtal projecten die de redactie u in editie 2010 van het jaarboek zal presenteren, aan de hand van architectuurkritieken en uitgebreid beelden plannenmateriaal. Redactie: De samenstelling van de redactie werd voor een deel samengesteld door de Raad van Bestuur van het VAi. De kernredactie bestaat uit Gideon Boie, Dieter De Clercq, Janina Gosseye en Jan Mannaerts, die op cruciale momenten wordt uitgebreid met de leden van een uitgebreide redactie:Kristiaan Borret, Maarten Delbeke, André Loeckx en Koen Van Synghel. De leden van de kernredactie zijn op elke redactieraad aanwezig: zij engageren zich volledig voor elke kleine én grote stap tijdens dit hele proces. De keuze om deze kernredactie op bepaalde tijdstippen uit te breiden met de leden van de uitgebreide redactie, maakte het mogelijk om een aantal gerespecteerde critici bij het jaarboek te betrekken. Dit minder intensieve engagement kon makkelijker in hun professionele verplichtingen ingepast worden. Zoals steeds vervolledigen Katrien Vandermarliere als directeur VAi en Ilse Degerickx als projectleider VAi de redactieploeg. Auteurs: Gideon Boie, Kristiaan Borret, Maarten Delbeke, Dieter De Clercq, Sigrid De Jong, Mil De Kooning, Janina Gosseye, André Loeckx, Jan Mannaerts, Marc Martens, Shane O’Toole, Kelly Shannon, Katrien Vandermarliere, Maarten Van Den Driessche, Koen Van Synghel en Roemer van Toorn Fotografen: Stijn Bollaert, Reinhart Cosaert, Niels Donckers, Filip Dujardin, Jan Kempenaers, Dieuwertje Komen, Ilse Liekens, Lander Loeckx, Marie-Françoise Plissart, Bas Princen, Frederik Vercruysse, e.a. Vormgeving: Lodewijk Joye Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Ilse Degerickx

A.2.2

Dag van de architectuur 11 oktober 2009

In 2007 werd hard gewerkt aan publieksverbreding op de Dag van de architectuur. Dit bleek een goede keuze te zijn, die in 2009 met groot succes werd bevestigd: 37.000 bezoekers kwamen kijken in de 77 opengestelde gebouwen of volgden een rondleiding. Hoewel het aanbod van opengestelde gebouwen een kwart kleiner was dan in 2007, kende de Dag 2009 een publiekstoe name van meer dan 35%. Nieuw was het openstellen van de gebouwen vanaf 10u s’morgens. De tevredenheid van de bezoekers was hoog. De Dag van de architectuur bewijst hier onmis kenbaar dat er in Vlaanderen wel degelijk een publiek draagvlak bestaat voor actuele archi tectuur en stedenbouw. Tegelijk groeit het besef dat we met de huidige middelen voor de Dag van de architectuur de grenzen van de publieksuitbreiding hebben bereikt, willen we dezelfde kwaliteit voor de bezoeker blijven aanbieden. Het format van de Dag van de architectuur werd grotendeels behouden: kern van het programma zijn de opengestelde gebouwen, die men vrij kan bezoeken. De meerwaardezoekers sluiten aan bij een van de rondleidingen of begeleide tours. Thema: meerwaarde van architectuur Om de Dag thematisch te verdiepen werd het begrip “meerwaarde” gehanteerd als katalysator voor het ontwikkelen van thematische programmaonderdelen. Het begrip “meerwaarde” werd als dusdanig in de communicatie niet op het voorplan geplaatst, aangezien dit een abstract begrip is voor de brede publiekscommunicatie. De meerwaarde van architectuur werd aan de hand van vier thema’s in het programma gerealiseerd: Zintuiglijke architectuur, Passiefbouw, Wonen in meervoud, en Wederopbouwarchitectuur en hedendaagse architectuur in de Westhoek.


14

A.2.2.1

Programma Het programma vond plaats tussen 10u en 18u en bestond uit verschillende deelnameniveaus:  Opengestelde gebouwen 77 gebouwen openden de deuren op de Dag van de architectuur. Alle gebouwen zijn recente realisaties. In elk gebouw was een deskundige gids ter beschikking, de architect of de bouwheer van het gebouw. Deze geeft het verhaal achter het ontwerp, de ideeën van de architect of de eisen van de bouwheer. Zo komt dialoog tot stand tussen de bezoeker en de gids. > Minder opengestelde gebouwen betekent niet noodzakelijk minder publiek (in 2007 waren meer dan 100 gebouwen open voor het publiek). Integendeel, de selectie kan nog selectiever. De nieuwwaarde en kwaliteit van de architectuur is belangrijker om publiek te mobiliseren dan het aantal opengestelde gebouwen. > Het publiek dat niet deelneemt aan een rondleiding heeft honger naar informatie. Veel hosten vragen om ook inhoudelijk gebrieft te worden, zodat zij een korte toelichting kunnen geven aan bezoekers die erom vragen.  Rondleidingen en tours De bezoeker kon kiezen uit meer dan 30 programma’s (297 rondleidingen). Opmerkelijke realisaties uit de hedendaagse architectuur, stedenbouwkundige plannen en uitdagingen passeren de revue. Inspiratie van de ontwerper, historische achtergrond, het planningsproces en de visie van de verschillende partijen worden uit de doeken gedaan. Tijdens de tour was er ruimte en tijd voor een kritische reflex. > De formule van stadsrondleiding (30) slaat eveneens aan. Er werden slechts 4 rondleidingen geannuleerd wegens te weinig inschrijvingen op voorhand. Voor sommige rondleidingen was er op de dag zelf zo veel interesse dat extra tours konden worden georganiseerd.  Randprogramma Naast het eigen programma werden allerlei activiteiten: expo’s, lezingen, kinderateliers,… georganiseerd om de Dag van de architectuur extra inhoud te geven. (34 randactiviteiten op de Dag zelf) > Zowel op de Dag zelf als in de maand rond de Dag werden tal van activiteiten georganiseerd door het VAi, de partners en andere organisaties. Dit geeft de Dag van de architectuur het cachet van een festival met allerhande activiteiten van architectuurdebatten tot en met publiciteitsstunt in de vorm van een architectuurwedstrijd voor het lelijkste gebouw. Het VAi stimuleert het ontplooien van randactiviteiten door derden door ze mee op te nemen in de communicatie, maar kan zich niet garant te stellen voor de kwaliteit.  Thema: Zintuiglijke architectuur Tijdens de Dag van de architectuur kon men een verrassende rondleiding volgen om de zintuiglijke rijkdom van architectuur te (her)ontdekken. Deze rondleidingen werden begeleid door deskundige gidsen, blinden of slechtzienden, die zich specialiseren in de tactiele, akoestische en andere onzichtbare aspecten van architectuur. Voor hen is architectuur immers enkel en vooral toegankelijk via haar niet-visuele kwaliteiten. Het multisensoriële kwam tijdens deze rondleidingen naar voor als toetssteen voor de meerwaarde van het gebouw. > De doelgroep waren mensen zonder visuele of andere beperking. De sensibilisering naar deze doelgroep is gelukt. Ook de informatie die via de communicatie van de Dag werd verspreid werkte sensibiliserend. > De beperkte plaatsen voor de rondleidingen (10) waren allemaal volzet, met uitzondering van Kortrijk, waar de rondleiding wegens geen inschrijvingen werd geannuleerd.


15

> Voor de gidsen was het zeer intensief, waardoor meer rondleidingen op een dag uitgesloten zijn. Er moeten meer gidsen worden voorzien om aan de belangstelling tegemoet te komen. > Dankzij de steun van de cel Gelijke Kansen kon het thema ruim gecommuniceerd worden en kregen de experten en ervaringsdeskundigen een degelijke ondersteuning.  Thema: Passiefbouw Passiefhuis-Platform organiseerde een rondrit langs passieve tertiaire gebouwen in het Gentse. Op het programma stond het kantoorgebouw van het havenbestuur, Volvo trucks, het theatergezelschap ‘Bij’ De Vieze Gasten’ en het educatieve centrum De Bourgoyen van de stad Gent. De gebouwen zijn niet alleen duurzaam, ze zijn ook laag in gebruikskost. Het zijn aangename werkplekken waar rekening werd gehouden met de gebruiksvriendelijkheid, het hoge comfort en een mooie lichtinval.  Thema: Wonen in meervoud De Vlaamse overheid financierde een campagne ‘Wonen In Meervoud’ over groepswoningbouw als haalbaar en kwaliteitsvol alternatief voor het individuele bouwen. Tijdens de Dag van de architectuur, kwam ook groepswoningbouw in beeld. Gidsen van het project vergezelden enkele honderden geïnteresseerden langs interessante voorbeelden van Wonen in Meervoud. Wie er niet bij was kan nu ook op zijn eentje kennis maken met Wonen In Meervoud. Per wandeling en fietstocht heeft WiM een handige flyer gemaakt met een overzichtkaartje en wat commentaar bij de verschillende projecten.  Thema: Wederopbouwarchitectuur in de Westhoek Het Vlaams Architectuurinstituut, het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven en de Provincie WestVlaanderen werken samen aan een reeks projecten die de wederopbouwarchitectuur beter bekend moeten maken. De Dag van de architectuur is er één van. In de rondleidingen tonen we frisse en verrassende voorbeelden van nieuwe oplossingen in gebouwen van bijna honderd jaar oud die de meerwaarde van erfgoed en zorgvuldig ontwerpwerk combineren.

A.2.2.2

Organisatie  Inschrijvingen De gidsbeurten in de opengestelde gebouwen waren gratis, tenzij anders aangegeven. Reserveren is aangewezen via het inschrijvingsformulier op deze website of telefonisch. Voor een stadsrondleiding, fietstocht of bustour was reserveren verplicht via het inschrijvingsformulier op de website of telefonisch. Een wandeling / fietstocht koste 8 Euro, een bustour 15 Euro. Er werd een nieuwe reservatiemodule ontwikkeld in plaats van gebruik te maken van het reservatiesysteem van deSingel. Voor het onthaal en opvolgen van de reservaties werd een tijdelijke onthaalmedewerker aangeworven.  Samenwerking met de partnerorganisaties Er werd met verschillende culturele organisaties en stadsdiensten samengewerkt: zie OLIA > De partnerorganisaties hebben een sleutelrol in de samenstelling van het programma en het mobiliseren van het publiek in de stad of regio. > Sommige lokale organisaties zijn sterk genoeg om meer autonoom te werken, andere hebben meer begeleiding van het VAi nodig. Het VAi is de eindverantwoordelijke voor de communicatie, aansprakelijkheid, contractuele verbintenissen met bouwheren, architecten, hosten en gidsen. > Indien de partner niet voldoende middelen en werktijd kan vrijmaken heeft dit een negatief effect op het succes van de Dag ter plaatse. Zo bleek dat er in Kortrijk weliswaar een goed aanbod was, maar geen centrale dienst of coördinator die zich op de organisatie van de Dag kon toeleggen. De publieksopkomst was teleurstellend. In Genk was er dan weer zo veel drive bij de Stad en de partnerorganisatie Architectuurwijzer; men had zijn eigen succes op voorhand onderschat en op daardoor werd men op sommige plaatsen geconfronteerd met een overrompeling. > Partners die door het Kunstendecreet gesubsidieerd worden doen er in de toekomst goed aan de Dag van de architectuur op te nemen in hun beleidsplan, hun visie op de Dag te communiceren naar de beoordelingscommissie en de nodige werkingsmiddelen te budgetteren.


16

 Vrijwilligers De Dag van de architectuur kan niet georganiseerd worden zonder de inzet van honderden vrijwilligers. De hosten zorgden voor het goede verloop op elke locatie, architecten en gidsen werkten in de regel als vrijwilliger. Hun expertise en bevlogenheid is onontbeerlijk voor de kwaliteit van de gidsbeurten en enthousiasmering van het publiek. De bouwheren verleenden toegang tot het gebouw en zijn verantwoordelijk voor de veiligheid ter plaatse.  Hosten > De hosten krijgen een briefing op voorhand en moeten de hele Dag aanwezig of stand-bye zijn. Doordat de onkostenvergoeding afhankelijk was van de aanwezigheid op de briefing waren bijna alle hosten op voorhand op de hoogte van hun taken. > De gedrevenheid van de hosten is hoog, op sommige gevallen na. Het zou goed zijn om het contact met de hosten nadien niet te verliezen bvb met een dankevenement. Verschillende hosten zullen worden ingezet als gids tijdens het openingsweekend van de nieuwbouw van deSingel op 1, 2 en oktober.  Architecten en gidsen > Het directe contact en debat met de architect een bijzondere meerwaarde van de Dag. > De kwaliteit van de gidsen/architecten wordt verondersteld. Hier is geen opleiding voorzien. Dit blijkt ook niet nodig te zijn, gezien de grote tevredenheid van de bezoekers.  Bouwheren > Een goede verstandhouding met de bouwheren is noodzakelijk. De lokale coördinatoren spelen hier een sleutelrol.

A.2.2.3

Enquête Dag van de architectuur 2009 Alle hosten vulden een evaluatieformulier in waarin naar het verloop en de kwaliteit van de Dag werd gepeild. De hosten zijn goed geplaatst om te bevragen. Zij hebben het verloop van de Dag van begin tot eind meegemaakt en waren het eerste aanspreekpunt voor bouwheer, gidsen en bezoekers. Bovendien waren zij niet betrokken bij de voorbereiding van de Dag, waardoor zij relatief onbevangen de Dag hebben meegemaakt. Enkele conclusies: > Positief: - De gebouwen in het programma zijn bijna allemaal zeker de moeite waard om te bezoeken - De ligging en toegankelijkheid van het gebouw is doorgaans goed. - Het publiek is tevreden tot zeer tevreden. De reacties op de gidsbeurten zijn bijna unaniem goed tot zeer goed. - De architecten en gidsen zijn doorgaans tevreden tot zeer tevreden over de organisatie en het verloop van de Dag. - De reactie van de bouwheer is overwegend goed. - De werkdruk van de host is goed uitgebalanceerd tot aangenaam druk, - Het publiek van de Dag bestaat grotendeels uit 20-ers, 30-ers en, met een licht overwicht 40-plussers.


17

> Negatief - Bijna de helft van de hosten geeft aan dat de duidelijkheid van de inhoud in het magazine en op de website matig tot slecht is. De leesbaarheid is goed, maar toch voor een kwart van de respondenten eerder matig. Dit zijn verrassende cijfers, gezien de positieve reacties die we op voorhand kregen op zowel magazine als website. - De signalisatie van de gebouwen is niet overal even goed. - Opvallend is dat bijna een derde van de hosten niet weet wat de reactie is van de eigenaar/contactpersoon van het gebouw. De communicatie tussen host en bouwheer moet dus verbeterd worden. - Een vijfde van de hosten geeft aan zich te hebben verveeld. Hosten kunnen dus nog een actievere rol toebedeeld krijgen. - Jongeren en kinderen worden te weinig bereikt. (opm. veel jongeren engageren zich wel als host, op de Pecha Kucha Ghent waren ook veel jonge mensen aanwezig)

A.2.2.4

Communicatie en promotie De marketingcommunicatie omvat het grootste deel van het budget en tijdsinvestering van de Dag van de architectuur. De productie en distributie van alle communicatiemiddelen neemt 64% van het budget voor zich. Daarnaast werd beroep gedaan op diensten van de externe communicatiemedewerker (27% van het budget) voor de uitvoering van de communicatiestrategie en sponsorwerving. In vergelijking met 2007 is het budget voor communicatie met 70% gestegen. Daar tegenover staat een stijging van sponsormiddelen met 100% en een publiekstoename van 35%. De communicatie gaat over: > De totale communicatiestrategie, > De communicatiemiddelen: de stijl van de campagne (het campagnebeeld, het logo, de slogan, het magazine, de website, het filmpje, de postkaart, de poster, de banner, de T-shirts, de stickers, de schoudertas, de signalisatie, de wedstrijd, de cultuurmarkt, de partners (financiële partners, materiaalpartners en mediapartners) > De aandacht in de pers: vermelding en inhoudelijke dossiers  De totale communicatiestrategie Het doel van de communicatie was een landelijke dekking genereren in verschillende media voor een breed publiek. De boodschap moest voldoende kwaliteit beloven, zodat de kritische en professionele architectuurdoelgroep zich ook kon vinden in het programma. Zowel de eigen communicatiemiddelen als de gratis publiciteit van pers, partners en sponsors werden ten volle benut. De boodschap was een positief imago van actuele architectuur overbrengen dat appeleert aan de nieuwsgierigheid van de bezoeker. De ontwikkeling en uitwerking van de communicatiestrategie is een continu proces dat door het hele team werd uitgewerkt, continu werd opgevolgd en bijgestuurd.


18

 Communicatiemiddelen Middel

Doel

Distributie

Campagnebeeld en slogan Het campagnebeeld toont de Productiestudio’s voor Les Ballets C de la B en LOD in Gent, gefotografeerd door Tim Dirven.

Het campagnebeeld toont architectuur in zijn context. De slogan van uitzicht tot inzicht balt alle facetten van meerwaarde in architectuur samen.

Alle communicatiemiddelen

Magazine

Het gratis magazine van de Dag van de architectuur werd een echt magazine van 56 pagina’s. Het omvatte het volledige programma en deed dienst als gids voor de bezoeker. Het werd gedrukt op 162.000 exemplaren, 120.000 voor de abonnees van Knack WK, 27.000 voor de stad Genk en 15.000 exemplaren voor het VAi.

De magazines werden verspreid via Knack WK abonnees op 30 september, de stad Genk, Aeolusnetwerk in Vlaanderen en Brussel, partners, regionale coördinatoren, steden, Vlaamse overheid, bibliothekensteunpunten, lokale architectuurinitiatieven, cultuurmarkt en op de infopunten op 11 oktober.

Kleine sticker (4,3cm op 3 cm, 25.000 stuks met logo)

Teaser

Deze kleine stickers werden verspreid via alle mailings van het VAi, steunpunten, partners, regionale coördinatoren, etc…

Grote sticker A3, 100 stuks met logo

Signalisatie op de gebouwen

Alle deelnemende gebouwen

25.000 postkaarten met campagnebeeld

Uitnodiging voor het VAi-publiek en als flyer voor massacommunicatie

Distributiepartners, regionale coördinatoren, steden, Vlaamse overheid, bibliothekensteunpunten, lokale architectuurinitiatieven, cultuurmarkt en op de infopunten op 11 oktober.

Grote poster A1, 5000 stuks met campagnebeeld Kleine poster A2, 1000 stuks met campagnebeeld

Massacommunicatie in het straatbeeld en als bijlage bij A+ voor alle ingeschreven architecten

Werden verspreid via Rapid (grote steden in kaders) en Aelolus, steunpunten, partners, regionale coördinatoren en lokale architectuurinitiatieven 16.000 grote posters A1 via abonnees A+ (magazine + poster)

Banners Afmetingen waren 2 meter op 3 meter, opgespannen op een ijzeren kader met 2 zware voeten. Distributie

Grote visuele herkenbaarheid op cultuurmarkten en infopunten op de Dag zelf

In alle steden vond je aan de infopunten de banners, werden ook gebruikt op de cultuurmarkt in Antwerpen en Gent en stond 2 meer dan een maand als eyecatcher in De Singel opgesteld.

Tshirts en oranje draagtassen

Visuele herkenbaarheid van aanspreekpersonen op de Dag

gedragen door de hosts op de Dag van de architecuur en op de cultuurmarkt

Advertenties

Massacommunicatie via mediasponsors

print A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur: 1 full page quadri Knack Wk: 1 full page quadri digitaal Archi-Ned: 1maand banner op de website van Archined

TV-campagne

Massacommunicatie met zeer groot bereik

Canvas: 20sec spot van 3 tot met 10 oktober, 15 spots op primetime, voor een waarde van 15.000€ Kanaal Z: 20 sec spots, van 28 sept tem 11 oktober, 100den spots

Drukwerk


19

Middel

Doel

Digitale media

Digitale media nemen meer en meer een belangrijke plaats in de communicatiemix. Sociale media kennen ook een niet te stuiten opmars.

Distributie

Website www.dagvandearchitectuur.be

Er was een up-to-date overzicht van alle activiteiten, praktische informatie en inhoudelijke documentatie over de opengestelde gebouwen, stadswandelingen, fietstochten, lokale initiatieven en meer architectuur. De stadsplannetjes konden gedownload worden via de website. Ook reservering gebeurde bijna hoofdzakelijk via de website en werd gestimuleerd door de betalende activiteiten 1€ goedkoper te maken.

Zie statistieken website

Nieuwsbrieven VAi

Via ons groot adressenbestand berichtten wij bijna wekelijks vanaf juni over De dag van de architectuur 2009

6000 geüpdatet adressen

Sociale netwerksites

Voor het VAi was dit een testcase om een jonger publiek te bereiken aandachtspunten evaluatie Na de Dag moet de groep opgevolgd worden.

Facebook Wij maakten een Dag van de architectuur account aan waar we regelmatig info op plaatsten met nieuwtjes over De dag van de archictectuur. Op korte tijd kwamen we aan 657 “vrienden”. Op Facebook moeten we nog groeien, hoe meer vrienden, hoe beter, spread the news.

Wedstrijden 2 architectuurreizen naar het Rurhgebied 10 abonnmenten op A+ Verwenweek-end in het hotel Carbon Nocturne in de Melkerij en het Kasteel van Gaasbeek (Return mediadeal Knack Weekend)

Wedstrijden zijn bedoeld om nog meer aandacht te genereren voor De dag van de architectuur

Op de website van de Dag van de architectuur waren er 578 deelnemers, op de website van Uit in Vlaanderen waren er 475 deelnemers (grootste score van al hun wedstrijden) Als troostprijs bij de te winnen architectuurreis op de website kon je 10 jaar abonnementen winnen op A+ Er werd een verwenwk weggegeven op 8 oktober in Mezzo, met vermelding van de stad Genk en het Carbonhotel van op de website van radio 1 en doorklik naar De Dag van de architectuur 2 x 40 lezers van Knackwerden uitgenodigd op een nocturne met P.Robbrecht in de Melkerij en geleide bezoek aan de tentoonstelling Droomburchten en Luchtkstelen, gevolgd door een receptie

Cultuurmarkt

Kick off van de campagne, groot publiek van cultuurconsumenten

vond plaats op zondag 31 augustus 2009 in Antwerpen

 Persaandacht Er werden 4 persberichten (20 januari, 18 juni, 8 oktober, 11 oktober 2009) verstuurd. Er is een pers en partnerbijeenkomst georganiseerd op donderdag 1 oktober 2009. Naast de pers zorgden de mediapartners (Knack -Week-end, A+ Magazine, Radio 1, Kanaal Z, Uit in Vlaanderen, Archined, Vlaamse architectuur.be) voor een belangrijk aandeel publiciteit en redactionele aandacht  Perscoverage Kranten, radio en tv zenders hebben vooraf en op de Dag zelf verslag uitgebracht. Uit de zeer goede covering van de pers blijkt dat het succes van het evenement zeer afhankelijk is van de persmedewerking.


20

Enkele hoogtepunten TV Canvas - Canvas +

Uitzending van Strada op Canvas en Canvas+ op 2 x uitgezonden 40.000 en 30.000 kijkers

Één

Vlaanderen Vakantieland: algemeen over de Dag van de architectuur

EXQI cultuurjournaal

5 reportages van 5 okt tem 11okt 2009: 3,5 min per item, invalshoeken Bronks, Hogeschool Gent, Den Bell, C-mine, Herentals

Architv

Reportage over Antwerpen

regionale zenders

Diverse aankondigingen op Wtv focus – ring tv – Rob TV – AVS – ATV – TVLimburg – TV Brussel

RADIO Radio 1

Donderdag op Mezzo over Oostende

Klara

De Kunstkaravaan op zaterdag 10 oktober over de Dag van de architectuur Mechelen Babel op vrijdag 9 oktober over De dag van de architectuur en Ieper

Radio 2 West-Vlaanderen

elke dag van 5 oktober tem rond Wederopbouwboek en verwijzing naar de dag

Radio 2 Oost- Vlaanderen

Op 9 oktober, over het programma

Radio 2 Antwerpen

Op 9 oktober over het gerechtgebouw

Q-Music

Interview in het nieuws als aankondiging en op de dag zelf na de Dag van de architectuur

4FM

Interview in het nieuws als aankondiging en op de dag zelf na de Dag van de architectuur

PRINT De Morgen Magazine

dossier Gent (5 pgs)

De Standaard

groot interview met EVR architecten

De Morgen

overzicht van kleine pareltjes uit de selectie

DSmagazine

groot dossier over Genk (6 pgs)

Knack WK

groot interview met Jan De Vylder (5 pgs)

De Tijd

groot interview met Katrien Vandermarliere over kantoorbouw

Gazet van Antwerpen

interview met minister Pascal Smet

DIGITAAL Nieuws websites pikten onze persberichten op: De Morgen – De Standaard Bouwen en Wonen De persberichten werden verwerkt in tal van nieuwsbrieven

Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Eline Dehullu, Anja Hellebaut, Stefan Siffer, Roeland Dudal, Elke Hoornaert, Anna Cruse, (+freelance Tine Verschaeve)


21

A.3

SAMENWERKING EN COPRODUCTIES mbt BEELDVORMING EN COMMUNICATIE

A.3.1

Samenwerking met de Vlaams Bouwmeester

Er was maandelijks overleg tussen de Vlaams Bouwmeester en het VAi. Hier werd mogelijke samenwerking onderzocht mbt deelname aan de Dag van de architectuur (is niet gerealiseerd om pragmatische en inhoudelijke redenen), publicaties van de Vlaams Bouwmeester, acties ivm zorg en architectuur, vertegenwoordiging in het Europees Forum voor Architectuurbeleid. De samenwerking resulteerde ondermeer in de eerste Architectuurnota nav de vorming van een nieuwe Vlaamse Regering. Zie ook C. Praktijkontwikkeling C.1. Kritische reflectie en debat. Verder dient het overleg ook voor afstemming inzake architectuurbeleid op Vlaams niveau, internationale promotie, informatie en kennis en expertise-uitwisseling. Evaluatie De samenwerking en afstemming zijn complementair en worden door beide partijen als positief ervaren. Dit wordt ook door de sector en de overheid zelf positief beoordeeld. Uitvoering: Katrien Vandermarliere

A.3.2

Geïntegreerde projecten

A.3.2.1

Sensibiliseringsacties omtrent actuele omgang met wederopbouw architectuur

Deze sensibiliseringsactie wil zowel bewoners, bezoekers, architecten, ambtenaren van de West hoek bewust maken van een doordachte hedendaagse omgang met het unieke patrimonium van de wederopbouw. Het project kwam tot stand in nauwe samenwerking met de Provincie West-Vlaanderen.


22

De Westhoek ondergaat recent vele en snelle veranderingen. De kennis en waarde van het na de Eerste Wereldoorlog gereconstureerde steden-en dorpenlandschap in dit agrarische gebied is onbekend. Noch de beleidsmakers, noch de bewoners zijn zich voldoende bewust van de betekenis van de Wederopbouw en haar impact op de huidige leefomgeving. De Provincie was initiatiefnemer van diverse acties op verschillende niveaus, via plannen van aanleg, via onderzoek, via culturele acties in verschillende sectoren monumenten en landschapszorg, erfgoed en cultuur. Zij zochten het VAi aan voor de uitwerking van sensibiliseringsacties en deskundigheidsbevordering. Hieronder volgt overzicht en doorverwijzing naar uitgebreidere verslaggeving en evaluatie in dit overzicht. inventarisatie en onderzoek van architectuurarchieven, zie Jaarverslag CVAa 2009/2010 > een publicatie Bouwen aan Wederopbouw 1914-2050. Architectuur in de Westhoek. Het CVAa samen met het VAi, de Erfgoedcel CO7 en de provincie West-Vlaanderen coproduceerden samen deze publicatie. Dit boek werd geschreven door onderzoekers, mede op basis van het archievenonderzoek dat het CVAa in het kader van het ontwikkelingsgericht project ‘Het Gekwetste Gewest’ ondernam. Verder nam het VAi het onderdeel hedendaagse architectuur en de fotografie-opdracht onder zijn hoede. Het boek richt zich naar een breed publiek van bewoners en bezoekers van de Westhoek. De 1750 exemplaren zijn allen verspreid. > Organisatie van een workshop gidsen/ambassadeurs door VAi zie B.2. Praktijkondersteuning B.2.2. Deskundigheidsbevordering > programma met rondleidingen voor de Dag van de architectuur, zie A.2. Bijkomende publieksopdrachten A.2.2 Dag van de Architectuur > Organisatie van een ontwerpatelier voor architecten door VAi, zie B?2. Praktijkondersteuning > B2.2. Deskundigheidsbevordering > Een educatief project werd niet opgezet (geen middelen door Provincie ter beschikking gesteld) Uitvoering: Katrien Vandermarliere + freelancer Tine Verschaeve

A.3.2.2

Voorbereiding publieksevenement ‘Renaat Braem 1910-2010’

Deze samenwerking VAi/CVAa is een geïntegreerd project over de erfenis en actuele betekenis van het oeuvre van Renaat Braem. Het behelst een openbare ideeënwedstrijd, de voorbereiding van een tentoonstelling en de uitwerking van een educatief pakket. Het geïntegreerd project wil via architectuurarchieven betekenis, waarde en huidige maatschappelijke relevantie van het patrimonium van de jaren vijftig en zestig ter discussie stellen. De evenementen worden in 2010 gerealiseerd.  Ideeënwedstrijd

> 37 ideeën rond 1 gebouw > 5 laureaten Samen met de Stadsbouwmeester Antwerpen en het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) organiseerde het CVAa een openbare ideeënwedstrijd rond de directeurswoning met stookplaats van Renaat Braem van het Kiel in Antwerpen. Voor de samenstelling van de opdracht werd beroep gedaan op de architectuurarchieven van het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE). De intentie van het onderzoek is de meerwaarde van het architectuurarchief van Braem aan te tonen voor het aanreiken van oplossingen voor complexe ruimtelijke vraagstukken. Het onderzoek spitst zich toe op de directeurswoning met stookplaats in het Antwerpse Kiel. Aan de hand van een concreet onderzoek wil het VAi en het CVAa het debat aanwakkeren over de toekomst van het patrimonium van de jaren ’50 en ’60. Het wil ontwerpers uitdagen een visie te ontwikkelen omtrent de herbestemming van het gebouw en hen uitnodigen tot een ontwerpvoorstel met een eigentijdse ingreep, dat zijn kwaliteit kan ontlenen aan het geheugen van de plek dat te vinden is in het architectuurarchief van Braem. De wedstrijd stond open voor architecten, stedenbouwkundigen, sociologen, cultuurhistorici, designers, kunstenaars,… . De resultaten zullen geïntegreerd worden in de publieksprojecten van het najaar 2010 om de gegenereerde kennis aan een breed publiek over te maken.


23

De jury bestond uit volgende leden: Kristiaan Borret (stadsbouwmeester Antwerpen), Katrien Vandermarliere (directeur Vlaams Architectuurinstituut), Rudy Cle (directeur projecten Woonhaven Antwerpen), Jo Braeken (erfgoedonderzoeker bij het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed), Sander Nelissen (architect, lid DOCOMOMO Nederland), Aglaia Konrad (kunstenaar) en Luc Deleu (architect, urbanist, kunstenaar). Voorstellen konden worden ingediend tot 31 oktober 2009. Op 7 december 2009 selecteerde de jury vijf projecten uit 37 inzendingen. De vijf laureaten zijn ISO Architectenbureau, Robbe Van Caimere & Birgit Cleppe, Biq stadsontwerp, 1:1 Architecture, Marco Henssen & Laura Weeber. De laureaten werden uitgenodigd om hun ideeën verder te ontwikkelen in de tweede fase van de wedstrijd. Op het einde van de tweede fase wordt één laureaat aangeduid. De verschillende ontwerpen van de vijf laureaten worden bekend gemaakt binnen de activiteiten van het project Renaat Braem 1910-2010.  Voorbereiding tentoonstelling Het afgelopen jaar bogen het CVAa en het VAi zich over het gekende en onbekende archiefmateriaal van Renaat Braem ter voorbereiding van een grote publiekstentoonstelling. Deze expo brengt een kaleidoscoop van de controversiële architect/urbanist en de veelzijdige figuur Renaat Braem en wil alsook de betekenis van zijn oeuvre en zijn ideeën voor de hedendaagse ruimte onderzoeken. Het voorbereidend onderzoek verliep in zeer nauwe samenwerking met het VIOE (Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed)  Samenwerking en publiekswerking In 2009 zijn gesprekken opgestart met de Stad Antwerpen voor de productie van tal van nevenactiviteiten rond Braem. Het doel is kennis te verspreiden en de erkenning te stimuleren die de figuur Braem verdient. Met het engagement van de publiekswerking van het Museum Middelheim, Antwerpen, de publiekswerking van het VIOE is het VAi gestart met de uitwerking van een educatief aanbod voor scholieren van de laatste graad. Bedoeling is om jongeren in contact te brengen met architectuur en Renaat Braem en dit op een originele en interactieve manier die makkelijk en praktisch in lesopdrachten van leerkrachten kan opgenomen worden. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, (+freelance Ine Lemmens) + team van CVAa

A.3.2.3

City Visions (in jaarplan 2009 vermeld als MMMechelen)

> 4 steden > 17 partners: 5 initiatiefnemers, 10 aanvullende partners, 2 mediapartners > 1 tentoonstelling > 1 conferentie met 13 sprekers > 1 publiekslezing > 3 debatten met 9 sprekers > >3000 bezoekers en deelnemers


24

In het kader van het stadsfestival Stadsvisioenen organiseerden het Berlage Institute (Rot terdam) en het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) een tentoonstelling, een conferentie en drie discussies over de toekomst van de Europese stad. De project titel City Visions Europe/Stads visioenen verzamelde al deze activiteiten. City Visions werd gerealiseerd met middelen van het European Exhchange Program, 2008-2010 ism de steden Bordeaux, Kosice, Mechelen, Pilsen. Initiatiefnemers - Berlage Institute – Centre for Architectural Research and Development, Rotterdam (NL) - www. berlage-institute.nl - arc en rêve - centre d’architecture, Bordeaux (FR) - www.arcenreve.com - Centre for Central European Architecture, Prague (CZ) - www.ccea.cz - MMMechelen, Mechelen - www.mmmechelen.be - Vlaams Architectuurinstituut (VAi), Antwerpen - www.vai.be Ondersteunende partners - Stad Mechelen – www.mechelen.be - Mechelen in Beweging – www.mecheleninbeweging.be - Vlaamse Overheid – www.vlaanderen.be - Stad Pilsen - www.plzen.eu - Stad Kosice – www.kosice.sk - Kosice 2013 - www.kosice13.sk - Communauté Urbaine de Bordeaux – www.lacub.com - Agence d’Urbanisme de Bordeaux Métropole Aquitaine – www.aurba.com - Communauté Française de Belgique – Wallonie Bruxellois - www.cfwb.be - Stad Mons – www.mons.be - Media partners - A10 – www.a10.eu - A+ Belgisch Tijdschrift voor Architectuur – www.a-plus.be  Tentoonstelling History and Future of the European City Bordeaux (FR), Kosice (SL), Pilzen (CZ) en Mons (BE) dienden hun kandidatuur in om in 2013 of 2015 een jaar lang Culturele Hoofdstad van Europa te zijn. Mechelen engageerde zich als de Vlaamse kernpartnerstad van Bergen. In de aanloop naar de prestigieuze titel grijpen vele steden de kans aan om de stad uit te rusten met nieuwe infrastructuur en culturele voorzieningen. Spectaculaire publiekstrekkers, naar het voorbeeld van het Guggenheimmuseum in Bilbao, moeten de stad wereldwijd in de kijker zetten en het toerisme en de economie een duw in de rug geven. Dat streven naar een uitzonderlijk gebouw overschaduwt vaak andere, fundamentelere kwaliteiten en uitdagingen van deze steden.” De tentoonstelling ging daarom op zoek naar de geschiedenis van de Europese stad en naar de bouwstenen die in de loop der eeuwen van die steden zulke aantrekkelijke plekken hebben gemaakt.


25

Bordeaux, Kosice, Pilsen, Bergen en Mechelen zijn namelijk geen grote Europese metropolen, maar typische middelgrote steden. Aan de hand van historische documenten, kaarten, plannen en beelden werden de structuur van de publieke ruimte, de inpassing van infrastructuur, en de kwaliteit van woonomgevingen in de vijf steden onderzocht. In deze aspecten zagen de tentoonstellingsmakers de belangrijke ontwerpuitdagingen voor de toekomst van de Europese stad. Fotografe Dieuwertje Komen confronteerde deze uitdagingen met een portret van Mechelen en Bergen. Daarnaast verzamelde en documenteerde de tentoonstelling ook de recente en toekomstige architecturale en stedenbouwkundige projecten in elk van de vijf steden. Samen richtten deze elementen de blik van de bezoeker op de toekomst van de stad. De tentoonstelling vond plaats in een in onbruik geraakte voetgangerstunnel onder het stationsplein van Mechelen. Die voetgangerstunnel is vandaag gesloten, maar werd tijdens de duur van de tentoonstelling terug opengesteld voor het publiek. Publieksopening vr 24/04 om 20.30u Data: 24/04 > 21/06, elke dag van 9 tot 19u (gesloten op maandag) Locatie: Tunnel onder het Koning Albertplein, Mechelen Prijs: gratis Aantal bezoekers: 2768 Rondleidingen voor: Stedelijke Commissie stadsontwikkeling, ruimtelijke ordening en openbare werken van de Mechelse gemeenteraad, Stedelijke Uitvoeringsdiensten, Afdeling Stadsontwikkeling Stad Mechelen, Studenten stedenbouw Sint-Lucas Gent,Labo Stedenbouw Ugent Curatoren: Joachim Declerck, Martino Tattara, Fabio Vanin (Berlage Instituut – Rotterdam) & Roeland Dudal (Vlaams Architectuurinstituut, Antwerpen) Projectcoördinator: Frank Herman (Mons 2015 – Mechelen) Tentoonstellingsarchitectuur: 1:1 architecture (Antwerpen) – www.1to1architecture.com Grafisch ontwerp: Catalogtree, Arnhem/Rotterdam – www.catalogtree.net Fotografie: Dieuwertje Komen (Rotterdam) – www.dieuwertjekomen.nl Onderzoeksmedewerkers: Cristina Renzoni (IUAV University of Venice) / Dieter Van Acker (Gent)  Conferentie New Vocabularies for the European City Parallel met de tentoonstelling vond er een tweedaagse internationale conferentie over de toekomst van de Europese stad plaats. New Vocabularies for the European City bracht politici, onderzoekers, architecten en stadsplanners rond de tafel om na te denken en te discussiëren over de karakteristieken en de hedendaagse uitdagingen van de middelgrote Europese steden. De conferentie onderzocht welke de alternatieven zijn van de gebruikelijke instrumenten van stedelijke heropleving, zoals het stadsproject en het publieke gebouw als hefboomproject. De conferentie ging van start met een debat tussen de burgemeesters van Kosice, Mechelen en Pilzen. Programma > Donderdag 23 April 2009 - Joachim Declerck, Program Curator, Berlage Institute “City Visions Europe: An introduction” - Bruno de Meulder, Professor of Urbanism, TU Eindhoven (NL) “Middle-scales Revisited. The Urban Project and the European City” - Vedran Mimica (Berlage Institute) “Round Table of Mayors: Bordeaux, Kosice, Mechelen, Mons, Plzen” - Eric Troussicot, arc en rêve (FR) “Towards a Polycentric European city: arc en rêve’s Perspective” - Michal Hladky, Architect and Collaborator Kosice2013 (SK) “Interface: The Architecture of a European Capital of Culture” - Hans Ibelings (A10) and Joachim Declerck (BI) “Roundtable Discussion with City–Architects” > Vrijdag 24 April 2009 - Martino Tattara (Scientific Coordinator CVE) & Fabio Vanin (IUAV) “From Generic to Common: The Architecture of the European City” - Peter Stabel, Historian, University of Antwerp (BE) “The Network of Mid-scale European Cities: From the Middle-Ages till Today”


26

- Vladimir Slapeta, Dean, Brno University (CZ) “Tradition and Modernity: Czech Context” - Michiel Dehaene, Assistant Professor, TU Eindhoven (NL) “What Lies Beneath. Notes on Common Space” - Ines Weizman, Architect and Critic, London (UK) “The Secret Loves and Lives of the Post-Communist City” - Filip Geerts, Architect and Assistant Professor, TU Delft (NL) “Infrastructural Things” - Dominique Boudet, Independant critic and former Chief Editor AMC–Le Moniteur, Paris (FR) “The Urban Crisis of Architecture” - Project Presentations · “Plzen—South City”, RKAW (CZ) · “Le Grand Pari: DPAP”, L’AUC (FR) · “Four Rooms for Warsaw”, Raumbureau, Zürich (CH) · “Pharos”, GGNA, Bratislava (SK) · “Neocitta”, Berger+Berger, Paris (FR) · “Ilot 1 Nérigean”, Jan De Vylder Architects (BE) · “Svatopluk Square”, Nitra zerozero+totalstudio, Presov (SK) · “Park, City and Dike”, Office KGDVS, Brussels (BE) Data: 23/04 van 14 – 17u en 24/04 van 9 – 18u Locatie: Congres en Erfgoedcentrum Lamot, Van Beethovenstraat 8-10, Mechelen Prijs: 45,00 € / studenten: 25,00 € (inclusief koffie, lunch en conference pack) Aantal deelnemers: 92  Publiekslezing Bernardo Secchi Op vrijdag 24 april om 18u30 sloot de Italiaanse architect en stedenbouw-kundige Bernardo Secchi het congres af met een gratis publiekslezing. Bernardo Secchi ontwierp onder meer het Mechelse masterplan publieke ruimte en de heraanleg van de Mechelse Grote Markt en de Veemarkt. Tijdens de lezing bracht hij zijn recente realisaties in de publieke ruimte in Mechelen en andere Vlaamse steden in verband brengen met zijn visie op de Europese stad in het algemeen. Aanwezigen: +/- 150  Debatten Stadsvisioenen In het kader van City Visions Europe vonden tijdens het Mechelse cultuurfestival Stadsvisioenen tevens 3 debatten plaats over stedelijke infrastructuur, woningbouw en de architectuur van de publieke ruimte. Het eerste debat vond plaats op donderdag 14 mei en ging op zoek naar de rol van de architectuur van de infrastructuur van een stad. Het belang van een goede stedelijke infrastructuur wordt vaak te eenzijdig als een louter technische kwestie benaderd, en de impact ervan voor de architecturale en culturele ontwikkeling van een stad wordt hierbij ernstig onderschat. Mechelen staat op dit vlak voor enorme uitdagingen, nu de plannen voor de bouw van een nieuw station en de reorganisatie van de stationsomgeving op de tekentafels liggen. Sprekers > Bram Vermeulen, Euroimmostar > Maarten Van de Voorde, bureau West 8 > Filip Geerts, architect en onderzoeker, TUDelft Het debat werd gemodereerd door Roeland Dudal (VAi). Het tweede debat op donderdag 4 juni had ‘Wonen in de stad’ als thema. Sprekers uit Gent, Antwerpen en Mechelen presenteerden hun ervaringen over de rol van de architectuur voor het woonbeleid en de woonkwaliteit in hun stad. Ze deden dit telkens vanuit een andere invalshoek: vanuit het procesmanagement van stedelijke vernieuwing en gebiedsgerichte werking (Gent), vanuit het grond- en pandenbeleid (Antwerpen) en tenslotte als ontwerper en architect (Mechelen). De focus lag daarbij op het belang van kwalitatieve huisvesting, een duurzaam woonweefsel en doordachte woontypologieën voor de toekomst van de Europese stad. Tegelijk werd er ingegaan op de architecturale uitdagingen die hieruit voortvloeien. Sprekers > Liesbeth Bultinck, Ledeberg Leeft, programmaregisseur, Stad Gent, Stedelijke Vernieuwing en Gebiedsgerichte Werking > Steven Decloedt, Directeur Bouw, Grond- en Pandenbeleidteam van AG Vespa, Antwerpen


27

> David Driesen en Tom Verschueren, dmva Architecten, Mechelen (Het Spijker, renovatie Loretteklooster, BUSO, ...) Het debat werd gemodereerd door Roeland Dudal (VAi) en Joachim Declerck (Berlage Institute). In het derde debat op donderdag 18 juni brachten we de architectuur van de publieke ruimte onder de aandacht. Roeland Dudal presenteerde (in naam van architect Sam Haccour van Euroimmostar) het masterplan voor het nieuwe station in Mechelen, terwijl architect Marie-José Van Hee vanuit de concrete ontwerppraktijk de complexiteit en het spanningsveld toelichtte tussen ontwerp en concrete realisatie. Kunstenaar Rudy Luijters gaf ten slotte zijn visie op het werken met en het verwerken van ‘de natuur’ in de publieke ruimte. Sprekers > Roeland Dudal (VAi) in naam van de verontschuldigde Sam Haccour, architect, Euroimmostar, Mechelen in beweging > Marie-José van Hee, architect > Rudy Luijters, kunstenaar Katrien Vandermarliere (Directeur VAi) gaf een introductie en modereerde het debat. Data: do 14/05, do 4/06, do 18/06, telkens om 20u Locatie: Bar-o-droom, KHM Interieur & Design, Zandpoortvest 16, Mechelen Prijs: gratis Aantal deelnemerstotaal: 63  Evaluatie Dit project was bijzonder waardevol wat betreft inhoudelijke onderzoek, internationale samenwerking en netwerking. Doch de samenwerking met de Stad Mechelen verliep bijzonder moeizaam en was bijzonder arbeidsintensief. De vzw MMMechelen en de culturele diensten van de stad Mechelen kwamen de gedane afspraken niet na en leverden de organisatoren ontelbare problemen op. Bovendien kon de lokale partner niet instaan voor een voldoende draagvlak en publiek. Niettemin werd vooral de tentoonstelling door de Mechelse burger geapprecieerd en goed bezocht. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Roeland Dudal

extra activiteit

A.3.2.4

Samenwerking met de VRT

Naar aanleiding van de intensieve samenwerking met de VRT voor de Dag van de architec tuur zijn een reeks van gesprekken gestart om te onderzoeken of een breed cross-mediaal pro gramma zou kunnen opgezet worden over hedendaagse architectuur. Met een groep VAi-medewerkers, free lance communicatiemedewerker, VRT en onafhankelijke mediamensen zijn een zestal brainstorms opgezet die leiden tot de uitwerking van een vier mogelijke programmavoorstellen. Deze voorbereidingen worden door VRT en VAi in 2010 verder gezet. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, (+ freelancer Tine Verschaeve)

A.3.2.5

Samenwerking met de Kunstensteunpunten Wat de samenwerking met de Kunstensteunpunten onder dit luik betreft verwijzen we ondermeer naar de Arts Flanders (A.1.1). Zie ook C.2.


28

extra activiteit

A.3.2.6

Samenwerking Kunstcampus deSingel – Leeszaal Kunstcampus

In aanloop naar de verhuis van het VAi naar de nieuwbouw van deSingel, werd een traject afgelegd om in samenwerking met het Koninklijk Vlaams Conservatorium, de Internationale Kunstcampus deSingel en het VAi/CVAa een interdisciplinaire leeszaal uit te bouwen in de nieuwbouw. De leeszaal zal een plek van verdieping en verbreding worden voor theater, muziek, dans en architectuur – de disciplines die op de campus worden ontwikkeld, onderwezen en getoond. De leeszaal zal bovendien een plek zijn waar de vier disciplines op een aantrekkelijke en toegankelijke manier getoond worden in hun rijkdom. We denken aan multimediale toegangen en diverse vormen van programmatie (lezingen, kleine tentoonstellingen, …). De leeszaal staat open voor de studenten van het conservatorium, bezoekers en concertgangers van de kunstcampus en het brede cultureel geïnteresseerde publiek. Architectuur mee in dit interdisciplinaire verhaal brengen, is een uitdrukkelijke doelstelling van het VAi als kunstensteunpunt voor architectuur. Het CVAa ontwikkelde mee het concept van de leeszaal vanuit zijn expertise over ontsluiting van architecturaal cultureel erfgoed. Uitvoering: Sofie De Caigny, CVAa ism Katrien Vandermarliere

extra activiteiten

A.3.2.7

Horizon 8300 Knokke-Heist, vandaag en morgen

Naar aanleiding van de tentoonstelling Horizon 8300 Knokke-Heist vandaag en morgen, in het Cultureel Centrum van Knokke-Heist werd de installatie van M.U.D. van de vrije associ atie van ontwerpers FLC opnieuw opgesteld. M.U.D. werd in opdracht van VAi ontworpen als bijdrage aan de 2de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam, 2005. Knokke-Heist zal de komende jaren bouwen aan de toekomst. Aan de hand van maquettes, plannen en filmpjes brengen Steven Holl, Zaha Hadid, Jacob & Macfarlane, West 8, Neutlings Riedijk Architecten en Panamarenko en anderen hun toekomstige plannen in beeld. Data: 26/10/2009 – 10/01/2010 Aantal bezoekers: 20.382 Uitvoering: Roeland Dudal

A.3.2.8

Architectuur in beeld

De tentoonstelling Architectuur in beeld (zie jaarverslag 2008) is een coproductie met Bozar Architecture, Brussel die de fotografieopdrachten van het VAi voor het jaarboek architectuur 2006-2007 als basis neemt. Naar aanleiding van de Dag van de architectuur werd deze ten toonstelling hernomen in het Fort Napoleon te Oostende. Het Fort Napoleon deed eveneens dienst als tweede infopunt tijdens de Dag van de architectuur. Data: 8 oktober – 8 november Aantal bezoekers: 9.518 Uitvoering: Stefan Siffer


29

B. Praktijkondersteuning Het VAi verschaft als kunstensteunpunt praktijkondersteuning aan de professionele architec tuursector. Deze ondersteuning bestaat uit informatieverstrekking aan en het onderling net werken tussen organisaties en personen die streven naar een kwalitatieve en kritische ont wikkeling, reflectie en presentatie van architectuurcultuur. Het aanbieden van informatie en documentatie is een continu proces. Praktijkondersteuning kan ook gebeuren in het kader van een project. Het overleg tussen de partners van de Dag van de architectuur in de schoot van OLIA en het opleiden van ambassadeurs voor de wederopbouwarchitectuur in de Westhoek zijn projecten waarbij praktijkondersteuning en coproductie in elkaar overvloeien. Internationale netwerking werd gerealiseerd in het project City Visions, de redactie-uitbreiding van het Jaar boek 2010, de vertaalpolitiek en aanwezigheid in internationale netwerken zoals ICAM.

B.1

Informatie en documentatie

B.1.1

Informatie Voor het ontsluiten van informatie en documentatie maakt VAi gebruik van volgende instrumenten: website, architectuurkalender, adressengids en krantenarchief, alsook de nieuwsbrieven. Engelstalige informatie wordt via de Engelstalige website en nieuwsbrieven Arts Flanders ter beschikking gesteld. Belangrijk voor de informatiedoorstroming is de technische aanpassing die in 2009 gebeurde mbt de nieuwe homepage. Meer informatie is sneller vindbaar op de homepage. De Engelstalige website en met een zeer beperkte technische ingreep volledig herschikt en aangevuld met alle in het VAi beschikbare Engelstalige informatie. Dit is in middels een omvangrijk archief over architecten en gebouwen in Vlaanderen. Zie voor uitvoerige verslaggeving ook A.1.1 Website, Nieuwsbrief.

B.1.2

Documentatie Het verzamelen van informatie omvat de archivering van documentatie van Vlaamse en buitenlandse culturele instellingen in thematische registers. Daarnaast wordt ingestuurd digitaal materiaal ook geïnventariseerd en bewaard. Het fysiek documentatiearchief wordt wekelijks aangevuld en betreft portfolio’s van architecten en architectuurfotografen, kunstenaars die op het grensgebied beeldende kunst en architectuur werken, grafisch vormgevers. Dit wordt vrij veelvuldig gebruikt voor de eigen werking en voor adviesvragen. Het is voor derden consulteerbaar op afspraak.

B.1.3

Bibliotheek De VAi werkbibliotheek groeit gestaag aan dmv boekruil, recensie-exemplaren, giften en aankoop in beperkte mate omtrent de thema’s waar VAi aan werkt. In 2009 werden in de VAi-bibliotheek 145 nieuwe publicaties ingeschreven, in die van de CVAa-bibliotheek 153. Het VAi ontving in 2009: > 19 buitenlandse periodieken gespecialiseerd in architectuur > 6 buitenlandse periodieken over aan architectuur gerelateerde disciplines > 21 Vlaamse periodieken of nieuwsbrieven mbt architectuur (A+, de Architectenkrant, Arch-index)


30

of verband houdend met een gerelateerd onderwerp zoals stedenbouw, bouw, wonen en interieur (Ruimte, Mozaïek, Beter bouwen en verbouwen, Tijdschrift voor de Volkshuisvesting, Trend & Living) > 28 Vlaamse periodieken over andere onderwerpen (Blikveld, Courant, Dam, Hart, Tienstiens, etc.)

B.1.4

Uit in Vlaanderen De voormalige cultuurdatabank en website van Cultuurnet is in 2009 vernieuwd. VAi voerde in 2009 nav de Dag van de architectuur en de nauwe samenwerking met Cultuurnet alle architectuurinitiatieven in Vlaanderen in. Het VAi spoorde ook alle architectuurpartners aan om steeds opnieuw hun activiteiten in te voeren in de Uit in Vlaanderen website. Zie ook A.2.2

B.1.5

Digitaal documentatiecentrum Het e-depot Jaarboek Architectuur Vlaanderen is een samenwerking met het CVAa. CVAa ontwikkelt kennis over archivering van digital born architectuurarchieven. Om antwoorden op een aantal vragen te kunnen formuleren én om te vermijden te vervallen in een intensieve studie van andere voorbeelden en studies – ervaring is de beste leerschool – werd beslist een testcase op te starten met VAi. Na een uitgebreid vooronderzoek werd in 2009 een e-depot ontwikkeld op basis van de open source software Fedora Commons. Hiervoor werd een beroep gedaan op een extern expert. Het e-depot voldoet aan internationale standaarden en protocollen zoals OAIS en OAI-PMH. Als testcase werd het archief van de voorbije edities van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen van het VAi geïmporteerd. Het gaat om een kleine, beheersbare collectie: ca. 350 projecten worden ingezonden bij elke oproep. Daarvan wordt een kleine groep (ca. 10 %) effectief gepubliceerd. Van deze 10% bestaan bijkomende datastromen. Elk object (= 1 architectuurproject) bestaat uit een bundel van meervoudige (digital born) datastromen (die in een beperkt aantal formaten wordt aangeleverd) die een logisch geheel vormen. De collectie is klein maar heeft een hoge culturele waarde aangezien ze een doorsnede is van de hedendaagse architectuurproductie in Vlaanderen. Door de ontwikkeling van het e-depot wordt kennis gegenereerd en kan naar concrete antwoorden worden gezocht op de vraag naar de specificiteit architectuurarchieven. In de toekomst zullen de functionaliteiten van het huidige e-depot verder ontwikkeld en uitgebreid worden in nauwe samenwerking met het VAi. Dit moet uiteindelijk resulteren in het ontwikkelen van adviezen voor archiefvormers/architectenbureaus, richtlijnen voor het aanleveren van materiaal voor het Jaarboek Architectuur en ontsluiting via de VAiwebsite. Het volledige traject e-depot wordt afgetoetst aan de internationale context en ontwikkelingen en aan de ontwikkelen binnen het project Archipel, waarvan de archivaris van CVAa in de stuurgroep zit. De resultaten van de testcase werden reeds gecommuniceerd op de website, via de adviesraad, het internationale congres Hybrid architectural archives - creating, managing and using digital archives (Den Haag, 10-12.06.2009) en op Informatie aan Zee (Oostende, 9-10.09.2009).

B.1.6

Leeszaal Kunstencampus deSingel In aanloop naar de verhuis van het VAi naar de nieuwbouw van deSingel, werd een traject afgelegd om in samenwerking met het Koninklijk Vlaams Conservatorium, de Internationale Kunstcampus deSingel en het VAi/CVAa een interdisciplinaire leeszaal uit te bouwen in de nieuwbouw. De leeszaal zal een plek van verdieping en verbreding worden voor theater, muziek, dans en architectuur – de disciplines die op de campus worden ontwikkeld, onderwezen en getoond. De leeszaal zal bovendien een plek zijn waar de vier disciplines op een aantrekkelijke en toegankelijke manier getoond worden in hun rijkdom. We denken aan multimediale toegangen en diverse vormen van programmatie (lezingen, kleine tentoonstellingen, …). De leeszaal staat open voor de studenten van het conservatorium, bezoekers en concertgangers van de kunstcampus en het brede cultureel geïnteresseerde publiek. Architectuur mee in dit interdisciplinaire verhaal brengen, is een uitdrukkelijke doelstelling van het VAi als kunstensteunpunt voor architectuur. Het CVAa ontwikkelde mee het concept van de leeszaal vanuit zijn expertise over ontsluiting van architecturaal cultureel erfgoed. Uitvoering: Siska Claessens, Jorg De Vriese, Joris Vermeir, Katrien Vandermarliere, ism. Annelies Nevejans CVAa


31

B.2

Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg

B.2.1

Deskundigheidsbevordering en kwaliteitszorg

B.2.1.1

Overleg Lokale Initatieven Architectuurcultuur (OLIA)

OLIA is het overlegplatform van lokale architectuurverenigingen en organisaties die zich toe leggen op de ontwikkeling, presentatie en reflectie van en over architectuurcultuur. Er waren 11 vergaderingen.  Coproductie Dag van de architectuur In 2009 zijn de vergaderingen bijna uitsluitend besteed aan de voorbereiding van de Dag van de architectuur. De facto was OLIA de werkvergadering van alle partners van de Dag van de architectuur. Er werd met verschillende culturele organisaties en stadsdiensten samengewerkt: Het VAi bleef de overkoepelende organisatie en stond in voor de landelijke coördinatie. Regionale coördinatie

Architectuurwijzer vzw, Hasselt, Ar-Tur vzw, Turnhout, Oostende Werft vzw, Oostende Recyclart vzw, Brussel, Stad en Architectuur vzw, Leuven, Stad Gent, Stad Kortrijk

Partnerorganisaties thematisch programma

Departementen Architectuur van de Artesis Hogeschool Antwerpen, K.U.Leuven, Provinciale Hogeschool Limburg Sint-Lucas/Hogeschool voor Wetenschap & Kunst Passiefhuis-Platform vzw Wonen in Meervoud (Onderzoeksgroep Stedenbouw en Architectuur (OSA) van het departement Stedenbouw, Architectuur en Ruimtelijke Ordening van de KU Leuven, het bureau voor architectuur & planning, bv bvba uit Leuven, CIBE vzw, communicatiebureau uit Gent) Provincie West-Vlaanderen, Gebiedsgerichte werking

Andere partners voor specifieke programmaonderdelen of promotie

Antwerpen Averechts vzw Archipel vzw, Brugge Bond Vlaamse Architecten (BVA) Bozar Architecture, Brussel Brusselse Raad voor het Leefmilieu (BRAL) Brussel Congres vzw, Brussel Designregio Kortrijk vzw Nationaal Architectenverbond (NAV) Stad Antwerpen Stad Genk Stad Mechelen Stad Menen vtbKultuur vzw

> De partnerorganisaties hebben een sleutelrol in de samenstelling van het programma en het mobiliseren van het publiek in de stad of regio. > Binnen het format van de Dag dat het VAi naar voor schuift is er veel ruimte voor initiatief van de lokale partner. Afwijkingen in het format (vb andere openingsuren) leidden onvermijdelijk tot organisatorische problemen. > Sommige lokale organisaties zijn sterk genoeg om meer autonoom te werken, anderen hebben meer begeleiding van het VAi nodig. Het VAi is de eindverantwoordelijke voor de communicatie, aansprakelijkheid, contractuele verbintenissen met bouwheren, architecten, hosten en gidsen. > Indien de partner niet voldoende middelen en werktijd kan vrijmaken heeft dit een negatief effect op het succes van de Dag ter plaatse. Zo bleek dat er in Kortrijk weliswaar een goed aanbod was, maar geen centrale dienst of coördinator die zich op de organisatie van de Dag kon toeleggen. De publieksopkomst was teleurstellend. In Genk was er dan weer zo veel drive bij de Stad en partnerorganisatie


32

Architectuurwijzer dat men zijn eigen succes op voorhand onderschatte en op sommige plaatsen werd geconfronteerd met een overrompeling. > Partners die door het Kunstendecreet gesubsidieerd worden doen er goed aan de Dag van de architectuur op te nemen in hun beleidsplan, hun visie op de Dag te communiceren naar de beoordelingscommissie te communiceren en de nodige werkingsmiddelen te budgetteren. > De communicatie tussen VAi en partners en partners onderling kan nog meer gestroomlijnd worden. Opvolging van afspraken en informatiedoorstroming kan geautomatiseerd worden met online toepassingen. Dit zou veel vergadertijd (en veel verplaatsingen) uitsparen. > Brussel: de samenwerking met Recyclart als lokale coördinator was positief. De opkomst in Brussel was beduidend beter dan in de vorige edities. Toch is het potentieel in Brussel veel groter omdat Frans- en anderstaligen amper bereikt worden. Voor de volgende editie moet ruim op voorhand onderzocht worden hoe en met welke middelen de meertalige hoofdstad moet opgenomen worden in het programma. Er is immers geen vergelijkbaar initiatief voor hedendaagse architectuur in Brussel. Samenwerking met de Brussels Bouwmeester is dit een te onderzoeken piste.

 Netwerk OLIA Naast de voorbereiding van de Dag van de architectuur werden volgende onderwerpen besproken: > Onderlinge coördinatie van de programmatie 2009 > Preadviezen subsidies voor het geheel van de werking 2010-2013 > Reminder: deadline indienen actieplan: 31 oktober 2010 > Mededeling: Infosessie reservevorming op 22 september door VOBK > Overleg architectuurorganisaties: nieuwe leden > Project in de kijker: Elke vergadering willen we een project voorstellen waarop andere architectuurorganisaties kunnen inpikken. - Renaat Braem 2010, VAi en partners - Film: Huiselijk modernisme, Ar-Tur > Architectuurkalender voorjaar 2010 Voorstelling highlights van de activiteiten van de architectuurorganisaties Gedeelde planningskalender: http://www.google.com/calendar/embed?src=olia.kalender%40gmail.com&ctz=Europe/Brussels > Mappingsonderzoek architectuurcultuurbeleid > Kunstendecreet: - besparingen 2009 en 2010 - reservevorming Uitvoering: Stefan Siffer

B.2.1.1

Samenwerking met Oostende Werft De Ark 08 In 2009 werd door Oostende Werft, Coördinatiepunt voor Duurzaam Kustbeleid en VAi een architectuurprijs van de Kust voorbereid. Deze prijs wordt uitgereikt in 2010 en gekoppeld aan een studiedag over beeldkwaliteit , ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid over ingrepen aan de kust . Voor het uitschrijven van de procedure, reglement, prijs edm werd beroep gedaan op de expertise van het VAi. Uitvoering: Katrien Vandermarliere


33

B.2.2

Bijscholing voor gidsen / ambassadeurs: Hedendaagse architectuur en wederopbouwarchitectuur in de Westhoek

Gidsen, erfgoedmedewerkers en architecten krijgen vanuit hun praktijk meermaals te maken met wederopbouwarchitectuur en de actuele omgang hiermee. Zij hebben hierover echter geen tot weinig kennis. VAi werkt via de ambassadeurs aan een betere kennis en breder draagvlak voor hedendaagse architectuur in de Westhoek.

De intensieve heropbouw na de Eerste Wereldoorlog bepaalt 90 jaar later nog steeds de aanblik van talrijke gemeenten langsheen de voormalige frontlijn. Hierin ligt trouwens ook voor een stuk de erfgoedwaarde en betekenis van deze architectuur voor de identiteit van de hele regio. Om die gebouwen uit de wederopbouwperiode nu te laten voldoen aan nieuwe eisen inzake comfort, duurzaamheid en functionaliteit, wordt er doorlopend verbouwd en gesloopt. Dat daarbij vaak waardevolle gebouwen onherroepelijk verminkt raken of zelfs geheel verdwijnen, zal weinigen zijn ontgaan. Toch is het mogelijk om de noodzakelijke nieuwe ontwikkelingen met het wederopbouwpatrimonium van de streek te verzoenen. Een doordachte en kwaliteitsvolle hedendaagse architectuuringreep kan in dat geval zelfs een belangrijke meerwaarde bieden.

De opleiding had verschillende doelstellingen: > Kennis over wederopbouw en over hedendaagse architectuur bij te brengen > Toegang verschaffen tot meer informatie, studies, archieven, literatuur en onderzoeken > Werken aan een draagvlak voor beter omgang met wederopbouw en hedendaagse architectuur via gidsen en ambassadeurs naar een breder publiek > Gidsenpoel op te bouwen die kan deelnemen aan de rondleidingen voor de Dag van de architectuur 2009 > Kennis over hedendaagse architectuur en werking en mogelijkheden binnen brengen bij het middenveld > Opdrachtgevers in de kijker plaatsen die reeds opmerkelijke hedendaagse architectuur in wederopbouwpatrimonium realiseerden. De lessen werden verzorgd door professionele lesgevers uit de architectuurwereld en erfgoedsector: Architectuurhistoricus Jeroen Cornilly, ir.arch.Tine Bulckaen en arch. David Schmitz–Labo S - UGent, dr. ir. arch. Sven Sterken - docent Sint-Lucas, arch. Henk De Smet - docent K.U. Leuven - De Smet & Vermeulen Architecten.


34

In drie sessies werden volgende onderwerpen behandeld: > Bouwen aan Wederopbouw. Architectuur in de Westhoek 1915-2050 (Jeroen Cornilly) > Omgaan met wederopbouwarchitectuur in de Westhoek (Tine Bulckaen en David Schmitz – Labo S – Ugent) > Hedendaagse architectuur in Vlaanderen/België (Sven Sterken) > Rondleiding en cases: historische achtergrond en hedendaagse architectuur aan de hand van concrete voorbeelden in Ieper en Heuvelland (Henk De Smet, Tine Bulckaen) Uit de bevraging aan de deelnemers bleek een bijzonder hoge appreciatie voor de inhoudelijke samenstelling en het programma, de pedagogische kwaliteiten van de lesgevers en de orginele invalshoek. De prijs (100 €) bleek geen drempel en het initiatief werd door de subsideieverlener Provincie West-Vlaanderen goed bevonden voor herhaling. Data: 16 mei, 20 juni, 19 september Aantal deelnemers: 41 Uitvoering: Katrien Vandermarliere (+freelance Tine Verschaeve)

B.2.3

Atelier architectuurontwerp Wederopbouwarchitectuur in de Westhoek

VAi wil ruimte geven aan ontwerpmatig onderzoek die alternatieven en nieuwe ideeën naar boven brengen. Binnen de format van ontwerpoefeningen met gereputeerde en ervaren archi tecten is interactie en doorgeven expertise essentieel. Als architect, ontwerper of ambtenaar, werkzaam in de Westhoek, wordt men geregeld geconfronteerd met hedendaagse verbouwingen in wederopbouwarchitectuur. Een doordachte en kwaliteitsvolle hedendaagse architectuuringreep kan een belangrijke meerwaarde bieden. Om tegemoet te komen aan actuele eisen inzake hergebruik, comfort en leefbaarheid is een zekere vrijheid voor hedendaags ontwerpen noodzakelijk. Hoe dit in de dagelijkse ontwerppraktijk verloopt is geen evidente zaak. Verwachtingen van opdrachtgevers, de soms slechte bouwfysische toestand van de panden, de ongunstige ligging en oriëntatie, moeizaam samenwerking met diensten van stedenbouw en monumentenzorg… dit zijn slechts enkele van de vele, om moeilijke verzoenbare, elementen waar ontwerpers mee te maken hebben. Doelstellingen van de opleiding: > Architecten, ontwerpers, ambtenaren en studenten samen en concreet laten werken aan een opgave mbt wederopbouwprojecten in de Westhoek > Nieuwe ideeën en alternatieven en oplossingen bedenken > Binnen de format van een workshop een vrijere manier van werken en interactie doen ontstaan De workshops werden begeleid door ir.arch.Tine Bulckaen en ir.arch. Peter Vanden Abeele – Labo S, Universiteit Gent, arch. Henk De Smet - docent K.U. Leuven - De Smet-Vermeulen Architecten, ir.arch. An Fonteyne – noA Architecten De 3 sessies werden als volgt opgebouwd: > Dag 1: Locatiebezoek; ontwerpatelier - Hoeve in Merkem; gesprek tussen de drie ontwerpgroepen > Dag 2: ontwerpatelier – kleine rijwoningen in Poelkapelle; gesprek tussen de drie ontwerpgroepen > Dag 3: ontwerpatelier – voormalig klooster met school in Poelkapelle; gesprek tussen de drie ontwerpgroepen Evaluatie: De inschrijvingsprijs bedroeg € 100 voor de 3 dagen, voor studenten 30 €. Ondanks de vrij brede mailing naar architecten uit de Westhoek, alle stedenbouwkundige ambtenaren, stadsarchitecten, GECORO’s en ambtenaren van de Provincie West-Vlaanderen schreven zich slecht 10 personen in. Na telefonsiche bevraging bleken vooral de architecten het initiatief interessant te vinden, maar geen tijd te kunnen of te willen vrij maken voor dergellijke bijscholing. De ambtenaren bleken weinig interesse te hebben om hier voor tijd te willen vrij maken.


35

De deelnemers en docenten bleken echter allen bijzonder positief over de samenstelling van de workshop, de opdrachten en de onderlinge teamgeest tijdens de workshops. Uit evaluatie met de opdrachtgevers Provincie West-Vlaanderen blijkt dat onderlinge samenwerking tussen verschillende diensten cultuur, erfgoed, gebiedsgerichte werking enerzijds en diensten monumentenzorg, ruimtelijke ordening en stedebouw en sterk sectoriaal denken een echte doorstroming van nieuwe ideeën en samenwerking in de weg staat. Onderzoek, sensibilisering en draagvlak creeëren zijn één zaak, nieuwe praktijk ingang doen vinden in een wetgevend kader of in de regelgeving vergen een andere aanpak. Hier stuit het VAi op de grenzen van zijn mogelijkheden en een de betrekkelijk beperkte wil om hedendaagse architectuur kansen te geven in de concrete bouwpraktijk. Dit initiatief werd mede mogelijk gemaakt door de subsidietoelage van de Provincie West-Vlaanderen. Data: 12 november, 17 november, 26 november Aantal deelnemers: 10 Uitvoering: Katrien Vandermarliere, (+freelance Tine Verschaeve)

B.3

Internationale Samenwerking

B.3.1

Ontwerpopdracht City Visions Europe

> 79 inzendingen uit 13 Europese landen > 8 geselecteerde bureaus > 5 workshops Het Berlage Institute (Rotterdam) en het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) organiseerden naast de tentoonstelling, conferentie en discussies over de toekomst van de Europese stad een ontwerpopdracht. Het ontwerpend onderzoek betrof het zoeken naar een nieuwe architectuur voor de Europese stad en bijgevolg naar nieuwe stedelijke condities voor de vier partnersteden. In het voorjaar van 2009 werd er een Europese oproep gelanceerd. Architecten-bureaus uit heel Europa konden zich inschrijven. Een samenwerking tussen architectuurinstellingen en lokale overheden uit Bordeaux, Kosice, Mechelen, Pilzen dat middelen kon genereren uit het European Exhcange Programme 2008-2010. De organisatoren ontvingen 79 geldige kandidaturen uit dertien Europese landen. Acht architectenbureaus werden geselecteerd: l’AUC (Paris, FR), Berger&Berger (Paris, FR), GGNA (Bratislava, SK), Jan De Vylder architecten (Gent, BE), Office KGDVS (Brussel, BE), Raumbureau (Zürich, CH), RKAW (Prague, CZ) en zerozero+totalstudio (Presov, SK). Het onderzoeksprogramma City Visions Europe duurde in totaal 18 maanden, en liep van het najaar van 2008 tot het voorjaar van 2010. City Visions Europe is een coproductie van het Centre for Architectural Research and Development van het Berlage Institute (BI-CARD, Rotterdam), het Centre for Central Euro pean Architecture (Praag), arc en rêve centre d’architecture (Bordeaux), MMMechelen en het Vlaams Architectuurinstituut (VAi). Een synthese van het onderzoeksprogramma en de projecten van de acht Europese architectenbureaus zullen voorgesteld worden op een manifestatie in het voorjaar van 2010 (onder voorbehoud van financiering door de steden). De ontwerpers werden in de steden waar ze onderzoek voor maakten uitgenodigd voor locatiebezoek en overleg met de respectievelijke stadsdiensten/opdrachtgevers. In diverse gesprekrondes was er ook kennisuitwisseling tussen de internationale architectengroepen onderling. Data: Workshop Mechelen 25/4 Workshop Pilsen 20 en 21/5


36

Workshop Bordeaux10 en 11 /06 Workshop Kosice 2 en 3/07 Tussentijdse workshop bespreking voorlopige resultaten 10/9 Evaluatie: De voorbereidingen voor deze ontwerpoefening waren zeer omslachtig en arbeidsintensief, gezien de diverse internationale locaties, de verschillende architecturale tradities, de zeer uiteenlopende manieren van besluitvorming, de diverse motivaties van de steden om aan het project deel te nemen, de afhankelijkheid van informatie (plannen, edm). De opgave bleek ook voor de ontwerpers bijzonder complex. De ontwerpresultaten brachten niet de verhoopte resultaten. Er werd dan ook aan de ontwerpers gevraagd om na tussentijdse evaluatie dieper op de voorstellen in te gaan. Afhankelijke van de fondsen zullen de resultaten publiek worden gepresenteerd. Uitvoering: Roeland Dudal en Katrien Vandermarliere

B.3.2

Buitenlandse expertise Het VAi nodigde voor de samenstelling en productie van het Jaarboek Architectuur Vlaanderen buitenlandse experten in, het betreft de auteurs Sheen O’ Toole (IRE), Roemer van Toorn (NL), Kelly Shannon (USA), Sigrid de Jong (NL) en fotografe Diewertje Komen (NL). Voor de lezing De Moskee, in het kader van de Dag van de architectuur werd samengewerkt met de NAi Publishers, (verkoop publicatie De Moskee) en de architecten en Nederlandse intendent voor interculturaliseren Ergün Erkoçu en Cihan Bugdaci. Het VAi werd aangezocht voor de samenstelling van een Europees subsidiedossier omtrent kennisoverdracht mbt architectuureducatie. Het Centre for Central European Architecture Praag wenst op gelijkaardige wijze van het VAi een reeks architectuurlessen en een website voor leerkrachten uit te bouwen. Het VAi werd aangezocht voor de samenstelling van een Europees subsidiedossier omtrent een onderzoeks- en tentoonstellingsproject betreffende maritiem architecturaal erfgoed en hedendaagse architectuur door het Franse architectuurinstituut Arc-en Rêve uit Bordeaux.

B.3.2.1

Promotie Het VAi heeft pogingen ondernomen op architecten uit Vlaanderen voor te stellen in het programma van de Derde Internationale Architectuur Biënnale van Rotterdam. Dit heeft geen resultaten opgeleverd. Het VAi heeft een documentatiebundel verstuurd mbt het oeuvre van architect Juliaan Lampens aan het Britse tijdschrift Wallpaper. Een artikel en fotografieopdracht voor 2010 in Wallpaper zijn in voorbereiding

B.3.2.2

Vertaalpolitiek voor informatie De Engelstalige website en de Engelstalige nieuwsbrief ArtsFlanders zijn bescheiden maar duurzame projecten die buitenlandse samenwerking mogelijk maken. Immers de Nederlandse taal belemmert het vlot doorstromen van informatie over hedendaagse architectuur in het buitenland. Vandaar de keuze om de promotie voor jonge architecten te voeren middels een vertaling van teksten en ontsluiting via de Engelse website

B.3.2.3

Netwerking VAi staat open voor internationale samenwerking en uitwisseling. Gezien de beperkte middelen kan VAi hier actiefgericht stappenplan tot uitvoer brengen. Wel wordt elke buitenlandse uitnodiging voor samenwerking ernstig afgewogen en wordt informatie verschaft en doorverwezen naar andere partners in Vlaanderen.


37

Het VAi/CVAais lid van ICAM en neemt actief mee aan de tweejaarlijkse congressen (2010). Samen met de Vlaams Bouwmeester vertegenwoordigt het VAi de Vlaamse aanwezigheid in het European Forum Architectural Policies. In 2009 bereiden ze hiervoor op uitnodiging van de Franstalige Gemeenschap reeds het Congres dat in najaar 2010 in Brussel doorgaat voor.

B.3.2.4

Project Publicatie architectuurkritiek Het plan van het Stimuleringsfonds om in aansluiting op de masterclass architectuurkritiek (2008) een bescheiden publicatie op te stellen vond geen doorgang. In 2009 richtte het Stimuleringsfonds op eigen houtje een masterclass in. Hiervoor werd evenwel beroep gedaan op de procedure/format die VAi hiervoor in twee vroegere workshops had opgesteld en op de experten uit Vlaanderen die VAi hiervoor had ingezet. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Ilse Degerickx,Siska Claessens, Jorg De Vriese, Joris Vermeir


38

C. Praktijkontwikkeling In 2009 ontwikkelde het VAi in samenwerking met verschillende partners voor de architec tuursector instrumenten die alle niveaus van het architectuurbeleid tot reflectie en/of actie wilde aanzetten. De Architectuurnota biedt een langetermijnvisie voor de architectuurbeleids voering op regeringsniveau. Met een roadshow van infosessies werden ontwerpers en organi saties geïnformeerd over de steunmaatregelen van het bestaande architectuurbeleid binnen het Kunstendectreet. Op het tussenniveau werd het overleg tussen het steunpunt VAi en de adminis tratie en beoordelingscommissie opgevoerd, wat resulteerde in de onderzoeksopdracht over het architectuurcultuurbeleid. Door nauw samen te werken met de andere kunstensteunpunten en cultuurfondsen kon het beleid van het VAi beter aansluiten bij bestaande en nieuwe processen van het tussenveld en zelf expertise aanreiken aan de andere steunpunten. Ten slotte werkte het VAi aan competentieverhoging op het vlak van culturele diversiteit en architectuureducatie.

C.1

Kritische reflectie en debat

C.1.2

Architectuurnota Vlaams Bouwmeester en VAi


39

Met de aanstelling van de nieuwe Vlaamse regering in het vooruitzicht stelden de Vlaams Bouw meester en het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) de allereerste architectuurnota Vlaanderen voor. Doel van de nota was de nieuwe Vlaamse regering te inspireren in haar architecturale beleid door de ontwikkeling van een architectuur-reflex. Het belang van het geïntegreerde pro ject werd onderstreept en het debat omtrent kwaliteitsvolle architectuur geopend.

C.1.2.1

Het geïntegreerde project Meer dan welke discipline ook is architectuur gebaat met een geïntegreerde aanpak die ernaar streeft een zo groot mogelijke synergie te realiseren tussen afzonderlijke beleidsdomeinen. Het doel van geïntegreerd werken is de realisatie van efficiëntere en ‘rijkere’ projecten. In de complexe ruimtelijke en politieke werkelijkheid die Vlaanderen als regio is – hoge bevolkingsdichtheid, gespreide bebouwing, schaarse ruimte en een gefragmenteerde politieke besluitvorming – is de ontwikkeling van geïntegreerde projecten cruciaal. Innovatie, duurzaamheid en uitstraling zijn de ankerpunten van ieder mogelijk geïntegreerd project.

C.1.2.2

De architectuur-reflex Net omdat architectuur in zoveel aspecten van onze samenleving doorgedrongen is, pleitten de Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut in de eerste architectuurnota voor het ontwikkelen van een architectuur-reflex. De architectuurreflex gaat uit van het idee dat iedere beslissing een ruimtelijke of architecturale beslissing inhoudt. Dit is zeker het geval in een dichtbevolkt en sterk verkaveld landsdeel als vlaanderen waar publieke en private ruimte dikwijls met elkaar in conflict komen. De architectuur-reflex moet een nieuwe attitude vormen die ervoor zorgt dat architectuur in de meest uiteenlopende maatschappelijke domeinen een evidentie wordt. Ze vestigt de aandacht op de culturele meerwaarde van architectuur en op haar vermogen letterlijk en figuurlijk mee te bouwen aan een identiteit waarin mensen zich kunnen herkennen.

C.1.2.3

Concrete acties en aanbevelingen Om de komende Vlaamse regering de nodige inspiratie te geven, werden er eveneens een aantal concrete acties en aanbevelingen gedaan. Innovatie, duurzaamheid, identiteit, zorg en leefkwaliteit zijn hierbij ankerpunten. Het betrof ondermeer een: > Landelijk architectuurproject > Voorbeeldfunctie van de Vlaamse overheid > Duidelijk commitment naar middelen en bevoegdheden > Opleiding en onderwijs De publicatie werd een jaar lang voorbereid met een stuurgroep en een extern auteur. Volgende personen namen deel aan de tot De publicatie werd voorgesteld d.m.v. een persconferentie georganiseerd door de Vlaams Bouwmeester en het VAi. De nota werd opgenomen in diverse media VAi verspreidde de nota via de nieuwsbrief en website. De nota werd 38 keer gedownload op de VAi website. 650 gedrukte exemplaren zijn allen verspreid. Uitvoering: Katrien Vandermarliere


40

C.2

Intermediaire rol tussen veld en overheid

C.2.1

Advies subsidie-aanvragen

Infosessies Kunstendecreet subsidieregeling architectuur en vormgeving > 4 infosessies > 100 deelnemers Deze reeks infosessies is een gezamenlijk initiatief van het kunstensteunpunt Vlaams Architec tuurinstituut, de commissie Architectuur en Vormgeving, het Agentschap Kunsten en Erfgoed met medewerking van de organisaties Stad en Architectuur, Designplatform Limburg, Bozar Architecture, Archipel en Design Vlaanderen.Doel van de infosessies is meer aanvragen voor subsidies voor Architectuur en Vormgeving binnen te krijgen. > Communicatie en logistiek De organisatie is op korte tijd gerealiseerd. De deelnemende partners hebben voldoende tijd gehad om hun achterban uit te nodigen. De infrastructuur werd gratis door de cultuurhuizen ter beschikking gesteld. Ondanks de korte voorbereidingstijd waren er geen noemenswaardige problemen. > Inschrijvingen en deelnemers Datum 25/mei

Plaats

Inschrijvingen

Aanwezig

Leuven

5

(geannuleerd)

Antwerpen

20

14

15/jun

Hasselt

51

36

23/jun

Gent

29

28

29/jun

Brussel

5/jun

Totaal

40

22

145

100

De deelname was gratis. Deelnemers moesten zich op voorhand inschrijven, wat gezien het aantal inschrijvingen, geen drempel is. Toch moest de eerste infosessie afgelast worden wegens te weinig inschrijvingen. Op basis van inschrijvingen voor de volgende sessies lijkt het noodzakelijk om minstens een maand te voorzien tussen de aankondiging en de datum van de infosessie. De opkomst is bevredigend en past binnen de verwachte verhouding van 1/3de afwezigen bij gratis inschrijvingen. > Inhoud De inhoud werd door het Agentschap en het VAi samengesteld. De inleiding werd gegeven door een lid van de beoordelingscommissie. Tijdens een infosessie van 2u kan enkel de basisinfo over de regelgeving toegelicht worden. Indien er veel ruimte voor vragen wordt gelaten, loopt de duur van de sessie te veel uit. Toch is een vragenronde aangewezen om de basisinfo toe te lichten en om voeling te krijgen met het publiek. Voor uitvoerige vragen werden de deelnemers doorverwezen naar een individuele afspraak met het Agentschap of het VAi. Uitvoering: Stefan Siffer


41

C.2.2

Adviesverlening voor de sector

> 76 adviezen Het VAi wordt voornamelijk via de telefoon en schriftelijk via de e-VAi benaderd met diverse vragen naar informatie en advies. Vaak vergt dit verder inhoudelijk onderzoek vanwege de medewerkers. De vragen bereiken ons hoofdzakelijk vanwege studenten en onderwijsinstellingen, partners en contacten binnen de sector, architecten en ontwerpbureaus, binnen- en buitenlandse architectuurorganisaties, ambtenaren van de diverse overheden, binnen- en buitenlandse pers. > Vragen naar informatie over specifieke onderwerpen (vb. ecologie, scholenbouw, bouwvoorschriften); doorverwijzen o.a. naar specifieke, gespecialiseerde instellingen [12] > Vragen naar typevoorbeelden en verdere informatie betreffende - beleidsplannen - samenwerkingsovereenkomsten - subsidiemogelijkheden & fondsen en suggesties betreffende samenstelling commissies en jury’s, debatten [30] > Informatie over / coördinaten van architecten, beroepsverenigingen en architectuurorganisaties, architectuurgidsen [23] > Vragen naar documentatie en beeldmateriaal over concrete projecten of tentoonstellingen (zowel eigen initiatieven als van derden) [4] > Vragen naar architectuurarchieven en adviezen over archivering + doorverwijzing naar CVAa [2] > Ter beschikking stellen van eigen documentatie en dossiers [5] > In totaal beantwoordde het VAi in 2009 76 vragen voor advies. Uitvoering: Marion Witteveen, Katrien Vandermarliere, Stefan Siffer

C.2.3

Overleg met de Beoordelingscommissie Architectuur en Vormgeving en Agentschap Kunsten en Erfgoed Opstart Mappingsonderzoek Architectuurcultuurbeleid

Gezien de niet gevolgde adviezen van de commissie Architectuur en Vormgeving en de commis sie Kunsten mbt de subsidieaanvragen binnen het Kunstendecreet voor de sector van de archi tectuur, werd het opportuun bevonden door het Agentschap, de voorzitter van de commissie architectuur en vormgeving en het VAi om de toekomst van het landschap en de actiepunten onderling te bespreken. Dit leverde onder meer tot het uitschrijven van een Mappingsonderzoek architectuurcultuurbeleid. Dit onderzoek heeft drie doelen. Een eerste doel ligt in het bieden van aanzetten tot meer interdepartementaal overleg binnen de Vlaamse overheid rond architectuurcultuurbeleid. Dat beleid dient met andere woorden op een meer geïntegreerde wijze te worden gevoerd. Het tweede doel betreft een ander aspect van de wijze van beleidsvoering rond architectuurcultuur nl. het ‘evidence-based’ of geïnformeerd karakter ervan. Het onderzoek wil immers een bijdrage leveren tot de (her-)positionering van het architectuurcultuurbeleid zoals het vandaag wordt gevoerd vanuit het Agentschap Kunsten en Erfgoed. In het versterken van de netwerkvorming tussen actoren in het culturele veld ligt het derde doel van het voorliggende onderzoek. Aldus wil dit onderzoek ook bijdragen tot een meer gedragen architectuurcultuurbeleid in Vlaanderen. Het mappingsonderzoek loopt van maart tot september 2010 en wordt uitgevoerd door Ellen Wayenbergh en Junior Burssen, bestuurskundigen aan de Hogeschool Gent. Zij worden gecoacht door een stuurgroep die bestaat uit mensen van de administratie Kunsten, het VAi, de BAV, de Bouwmeester en een onafhankelijk expert.


42

Het VAi heeft mede de opdracht geformuleerd en kandidaten gezocht voor de gunning van het onderzoek. Het onderzoek moet voor het VAi resulteren in een monitoringinstrument waarmee het VAi als steunpunt het architectuurcultuurbeleid kan blijven in kaart brengen zodat in de toekomst een vergelijkende evaluatie mogelijk over een bepaalde periode. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Stefan Siffer

C.2.4

Samenwerking met de Kunstensteunpunten

Maandelijks overleg bij de kunstensteunpunten werd georganiseerd waarbij ook diverse ac toren worden uitgenodigd: Cultuurnet, Kunstenloket, Faro, Canon Cultuurcel, Departement Kunsten, ambtenaren van het Agenschap Kunsten en erfgoed. Het VAi vertegenwoordigt de architectuursector in allerhande adviesraden, manifestaties, werkgroepen met betrekking tot meer transversale thema’s in de kunsten (e-cultuur, diversiteit, relaties met onderwijs, participatie…). Dit gebeurt ook dmv het overleg met de kunstensteunpunten. In 2009 werden tevens gezamenlijke adviezen geformuleerd aan de respectieve sectoren mbt de subsidiebesluiten, de besparingen en besprekingen met de nieuwe minister van Cultuur. Concrete acties: > Internationale nieuwsbrief Arts Flanders, evaluatie en bijsturing > Uitwerking structuur en feel en look website Arts Flanders > Evaluatie, bijsturing en overleg met de overheid omtrent het data-analyse systeem Kwarts.be > Medewerking aan het project Archipel > Kennisdoorstroming tussen de steunpuntenmedewerkers nav een ontmoetings en werksessies > Medewerking aan de Regeerbijdrage Kunsten en Erfgoed op uitnodiging van het Agentschap > Opzetten werkgroep veldanalyses en landschapsteksten > Opzetten werkgroep internationaal cultuurbeleid en diversiteit Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Stefan Siffer

C.3

Culturele diversiteit en toegankelijkheid

voor iedereen Naar de sector en het publiek: Lezing De Moskee Het VAi zoekt naar aanleiding van het grote publieksevenement Dag van de architectuur het thema diversiteit en architectuur op de agenda te plaatsen. Immers het grote publieksbereik voor de Dag heeft kansen om dit niet zo evidente thema bij een grotere geroep ingang te doen vinden. Bovendien is er een grote mediacampagene en veel persaandacht die deze thema’s kan oppikken. Het thema interculturele diversiteit werd opgenomen met de lezing De Moskee. De lezing De Moskee door de Nederlandse architecten Ergün Erkoçu en Cihan Bugdaci was een coproductie met het Nederlands/Vlaams Huis De Buren en het Internationaal Kunstcentrum deSingel. Erkoçu en Bugdaci zijn de bedenkers van een verrassend concept voor een hedendaagse moskee in Nederland: de Poldermoskee. Het bouwwerk roept discussies op die verder gaan dan architectuur. Nieuwe moskeeën maken de islam lettelijk ‘zichtbaar’ in onze samenleving en dit maakt allerlei uitspraken los over de al dan iet geslaagde integratie van moslims en de interculturele samenleving. Evaluatie: De lezing werd gevolgd door een goed gesprek tussen de Nederlandse ontwerpers en de 15 aanwezigen (waaronder studenten, docenten, expertisecentrum moslimcultuur en architecten). Tevens werd de


43

publicatie De Poldermoskee te koop aangeboden, waarvan 6 exemplaren werden verkocht, wat wijst op bijzonder geïnteresseerde toehoorders. De geringe opkomst heeft mogelijks met enerzijds overprogrammatie en anderzijds desinteresse te maken. Immers de promotiekanalen van VAi, deSingel en De Buren hadden de lezing aangekondigd. Wanneer anderhalve maand later de Zwitsers een referendum hielden tegen het bouwen van minaretten, werd het VAi 2 maal door pers gevraagd om documentatie en informatie aan te leveren omtrent dit ontwerp. Zintuiglijke architectuur ‘Ontwerpen voor iedereen’ of universal design werd tevens opgenomen in het programma van de Dag van de architectuur als een aparte thema rondleidingen. Zie A.2.2. Dag van de architectuur Uitvoering: Katrien Vandermarliere, Stefan Siffer Intern: Binnen de organisatie werd diversiteit geïntegreerd door het verbeteren van het evenwicht tussen mannen en vrouwen in de raad van bestuur en het voordragen van Hakima El Meziane als bestuurder.

C.4

Architectuureducatie

C.4.1

Schoolmaken in architectuur, website met lessenpakket De lessenreeks Schoolmaken in architectuur is nog steeds downloadbaar op de VAi-website. In 2009 verzochten 6 leerkrachten om de dvd met plannenmateriaal voor het uitvoeren van bepaalde lesopdrachten. Verder werd de website 219 keer geconsulteerd voor downloads mbt informatie en lesopdrachten over architectuur. Dit is bijzonderveel en bewijst de duurzame werking van dit initiatief. Uitvoering: (freelance Ine Lemmens)

C.4.2

Opleiding voor gidsen/ambassadeurs. Zie B.2.2

C.4.3

Opleidingen voor leerkrachten/scholieren Het educatief project omtrent Wederopbouw architectuur en hedendaagse architectuur is niet doorgegaan. Dit was een samenwerking met de Provincie West-Vlaanderen die werd afgelast. In het kader van het Braem evenement zocht het VAi naar geschikte partners voor een educatief project. ViOE en publiekswerking Museum Middelheim zijn partners geworden. Met subsidie van de Stad Antwerpen is aan de voorbereiding van een leerkrachtendag en het uitschrijven van lesopdrachten begonnen. Uitvoering: Katrien Vandermarliere, (freelance Ine Lemmens)


44

D. Bijlagen D.1

Overzicht opleidingen en studiedagen > > > >

D.2

09/03/2009 19/05/2009 12/10/2009 17/12/2009

colloquium 2009: 1+1=3? over samenwerkingsverbanden in de culturele sector (SS) opleiding Sociare ‘infosessie Actua’ (SS) colloquium Geld voor Cultuur (SS) infosessie BTW (SS)

Dag van de architectuur 2009 in cijfers 9 regio’s 1 Antwerpen 2 Brussel 3 Genk 4 Gent 5 Herentals 6 Leuven 7 Mechelen 8 Oostende 9 Zuid-West Vlaanderen (Kortrijk-Menen) 4 thematische onderdelen Zintuiglijke Architectuur 2 Passiefbouw voor kantoor en cultuur 3 Wonen in meervoud 4 Wederopbouw en hedendaagse architectuur in de Westhoek 1

Bezoekersaantallen Totaal Antwerpen

9.206

Brussel

5.651

Genk

4.253

Gent

13.137

Herentals Leuven

662 1.918

Mechelen

432

Oostende

1.139

Zuid-West-Vlaanderen Eindtotaal

597 36.995

34 nevenactiviteiten op de Dag zelf opgenomen in de promotie: 3 coproducties van het VAi/CVAa in de periode van de Dag in samenwerking met of door 38 partners


45

Vergelijking Dag van de architectuur 2004-2009 cijfers: 2004

2007

2009

Reservaties

2.500

5.004

5.747

Bezoekers

9.500

28.018

36.995

Gidsen

80

150

157

Hosten

64

200

163

Verslaggevers

12

13

10

4

4

4

10.000

25.000

2.000

1.000

500

5.000

Projectleider (teammedewerkers) VTE medewerkers (2 jaar)

nb

kleine stickertje Affiche A2

2.500

Afiiche A1

2,52

Postkaarten

15.000

35.000

25.000

Magazines

15.000

175.000

162.000

300

250

3.200

5.000

Stickers A3 (signalisatie gebouw)

150

100

Stickers A4 (signalisatie gebouw)

300

T-shirts Draagtassen

Stoepborden (signalisatie gebouw)

26

Banners infopunten

12

Stadsplannen advertenties

7.000 2

9

3

vermeldingen in de pers

50

109

130

bezoeken op de website

1.309

6.200

7.727

1.407

1.053

Deelnemers wedstrijd

D.3

26

Leden Raad van Bestuur & Algemene Vergadering Raad van bestuur Wivina Demeester-De Meyer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorzitter algemene vergadering en raad van bestuur Piet Van Cauwenberghe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ondervoorzitter algemene vergadering en raad van bestuur Christian Dugardyn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . penningmeester algemene vergadering en raad van bestuur Jan Strubbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . secretaris algemene vergadering en raad van bestuur Kristiaan Borret. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering André Loeckx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering Inge Schoups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering Marcel Smets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering Paul Van Lindt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering Jan Vermassen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering (ontslagnemend) Moosa Benafti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering Herman Van Hove. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering Marij Preneel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering Hakima El Meziane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering


46

Algemene vergadering Wivina Demeester-De Meyer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorzitter algemene vergadering en raad van bestuur Piet Van Cauwenberghe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ondervoorzitter algemene vergadering en raad van bestuur Christian Dugardyn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . penningmeester algemene vergadering en raad van bestuur Jan Strubbe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . secretaris algemene vergadering en raad van bestuur Geert Bekaert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . oud-voorzitter, lid van de algemene vergadering Moosa Benafti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid raad van bestuur en algemene vergadering André Bergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering Kristiaan Borret. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur Christine Conix. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering Filip De Pau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering Goedele Desmet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering André Loeckx. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur Inge Schoups . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur Marcel Smets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur Ignace Vandenabeele. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering Paul Van Lindt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur bOb Van Reeth. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering (ontslagnemend) Jan Vermassen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . lid algemene vergadering en raad van bestuur (ontslagnemend) Herman Van Hove. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering Marij Preneel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering Hakima El Meziane. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . voorgedragen als lid van raad van bestuur en algemene vergadering

D.4

Personeel

Katrien Vandermarliere

directeur

Dominique Langenus

office manager

Marion Witteveen

office manager

Ilse Degerickx

projectleider

Stefan Siffer

projectleider

Elke Hoornaert

projectleider (bepaalde duur)

Eline Dehullu

Projectleider

Roeland Dudal

Projectleider

Anja Hellebaut

Projectleider (bepaalde duur)

Siska Claessens

verantwoordelijke website en publiekswerking

Jorg De Vriese

medewerker website

Ana Cruse

Administratief medewerker Dag van de architectuur (bepaalde duur)


47

Inhoudelijk activiteitenverslag

Recommend Documents