Stichting Open Monumentendag Activiteitenverslag 2012
1
Inhoud
Stichting Open Monumentendag
3
Comités
4
Open Monument van de Maand
5
Landelijke opening
6
Open Monumenten Klassendag
7
Internationale Fotowedstrijd voor de Jeugd
9
Open Monumentendag 2012: Groen van Toen
10
Vernieuwde website Open Monumentendag
12
Publicatie Groen van Toen
13
Promotiemateriaal
14
Communicatie
15
Publiciteit
16
European Heritage Days
22
Open Monumentendag mogelijk gemaakt
23
2
Stichting Open Monumentendag
Bestuur Voorzitter Dhr. drs. J.J.L.M. Janssen (tot 22 juni 2012) Dhr. R. van Schelven (vanaf 22 juni 2012) Vicevoorzitter Mw. drs. E.M. Agricola Secretaris/penningmeester Dhr. R. van Schelven (tot 22 juni 2012) Dhr. H. van Waveren (vanaf 22 juni 2012) Leden Mw. M.A. Klein Dhr. dr. W.J. Munsters Dhr. drs. W. Weijland
Bureau Directeur Mw. drs. E. den Hartigh Beleidsmedewerker Mw. drs. A. Pasveer Administratief medewerker Mw. A.M. Leeflang Communicatiemedewerker Mw. S. Niekel (vanaf 1 april 2012)
April 2012: verhuizing naar het Korenmetershuis Amsterdam, samenwonen met Erfgoedvereniging Heemschut
3
Comités Aan Open Monumentendag 2012 werd deelgenomen door 331 comités, dat is 80 % van het totaal aantal gemeente (in 2011: idem). Circa 3.500 monumenten waren open en men kon deelnemen aan zo’n 2.200 activiteiten. Landelijk is het bezoekersaantal geschat op 925.000. Informatiepunt Utrecht
Comités waren positief over de 26e editie van de Open Monumentendag. 242 comités hebben deelgenomen aan het landelijke thema Groen van Toen. Veel comités grepen het thema aan om naast de openstellingen van monumenten ook fiets- en wandeltochten te organiseren. Het weer was heel erg mooi. Een greep uit de reacties: ‘Het thema paste precies bij het weer en dat bracht veel mensen op de been. Groen van Toen was een schot in de roos. Het vrolijkt mensen op die naar de monumenten kwamen kijken.’, ‘Er waren veel fietsers op pad, daardoor werden veel verschillende instellingen bezocht.’, ‘Een gezellige familiedag met veel bezoekers en prachtig weer.’, ‘Fantastisch weer, op de fiets, enthousiasme, alle soorten en leeftijden.’
4
Open Monument van de Maand In 2012 is gestart met het Open Monument van de Maand (OMvdM). Het OMvdM is een monument dat in een bepaalde maand ten minste één maal gratis opengesteld is voor publiek, in het kader is van het thema van de daaropvolgende Open Monumentendag, en meedoet aan die Open Monumentendag. De stichting besteedt in de betreffende maand extra aandacht aan het monument via persberichten, de sociale media en op de website, onder andere met daarvoor speciaal gemaakte video’s. Omdat het monument in het teken van het aankomende thema staat, vormen de monumenten van de maand bij elkaar een thematische aanloop naar de Open Monumentendag en attenderen bezoekers op andere monumenten in het jaar op de Open Monumentendag en op open monumenten in het algemeen. In 2012 trok het OMvdM gemiddeld 500 bezoekers op een dag. Bij het OMvdM wordt samengewerkt met hoofdsponsor Rabo Vastgoedgroep, de comités en de monumentbeheerder of eigenaar. Met het Open Monument van de maand wordt de publieke belangstelling en het draagvlak voor monumenten vergroot maar ook de zichtbaarheid van de Stichting Open Monumentendag en haar hoofdsponsor.
Huis Verwolde: Open Monument van de Maand augustus 2012
5
Landelijke opening De landelijke opening van Open Monumentendag is een feestelijke bijeenkomst voor relaties en comités. Het is een belangrijk moment van samenkomst en de aftrap van de Open Monumentendag. De landelijke opening 2012 vond plaats in Zuid-Limburg in samenwerking met Gebiedsontwikkeling Maastricht-Valkenburg. De locaties waren kasteel Vaeshartelt in de gemeente Maastricht en Château Sint Gerlach in de gemeente Valkenburg a/d Geul. De opening werd verricht door Prof. mr. Pieter van Vollenhoven. Na afloop vond op Sint Gerlach een diner plaats met sponsoren met hoofddirectievoorzitter van Rabovastgoedgroep Hans van der Linden, directeur Nationaal Restauratiefonds Pieter Siebinga en het bestuur van de Stichting Open Monumentendag.
6
Open Monumenten Klassendag Op de vrijdag voor de Open Monumentendag, op 7 september, vond de Open Monumenten Klassendag plaats, waarbij 20.000 leerlingen uit de groepen 7 en 8 van de basisscholen een monument bezochten, gecombineerd met een les in de klas. De Stichting Open Monumentendag wil verschillende generaties met elkaar verbinden en de Open Monumenten Klassendag blijkt daartoe een uitstekend middel. De Stichting Open Monumentendag streeft ernaar iedereen meerdere keren in zijn leven, in verschillende levensfases, met de Open Monumentendag in aanraking te brengen. Jong en oud willen we laten leren van het verleden, verbinden met monumenten in het heden en een inspiratiebron bieden voor de toekomst. Docenten reageren zeer positief op de Klassendag. Uit evaluaties blijkt dat ze het project van groot belang vinden voor de algemene ontwikkeling van leerlingen, dat het project goed aansluit bij het onderwijs in de eigen omgeving en dat het past in het streven dat de scholen zelf een rol hebben in de erfgoededucatie. De Open Monumenten Klassendag zal komende jaren verder uitgerold worden over Nederland om zo nog meer jonge mensen te betrekken bij monumenten.
7
8
Internationale Fotowedstrijd voor de Jeugd Sinds 1997 doet Nederland, samen met inmiddels 59 andere landen, mee aan de Internationale Fotowedstrijd voor de Jeugd. Ook in 2012 konden jongeren tussen de 10 en 18 jaar oud hun foto’s insturen. Deelnemers waren niet gebonden aan een thema, zolang het onderwerp maar een monument, een deel van een monument of een ander historisch object in Nederland was. Met de Open Monumenten Klassendag en de internationale fotowedstrijd wil Stichting Open Monumentendag bij jongeren de belangstelling voor cultureel erfgoed wekken. Winnaars fotowedstrijd 2012
Antiquair op het Noordeinde in Den Haag Aline Glaubitz (13 jaar)
Stadstuin bij een notariswoning uit 1830 in de ABCstraat in Utrecht, Mees Hilgers, 10 jaar.
9
Open Monumentendag 2012: Groen van Toen De Open Monumentendag van 2012 vond plaats in het weekend van 8 en 9 september. Het thema luidde Groen van Toen, waarmee aandacht gevraagd werd voor het monument in relatie tot zijn omgeving. Aanleiding om juist dit jaar voor een groen thema te kiezen vormde het Jaar van de Historische Buitenplaats in 2012. Tijdens de Open Monumentendag waren onder meer kastelen en buitenplaatsen, tuinen, parken, begraafplaatsen, villaparken, hofjes en boerderijen gratis toegankelijk.
Kasteel De Haar, Haarzuilens
Het monument waar in 2012 de meeste bezoekers kwamen was geen groen monument, maar een monument dat bijna nooit te bezichtigen is: de Trêveszaal in Den Haag met bijna 10.000 bezoekers. Andere toppers dit jaar waren onder andere Kasteel de Haar in Haarzuilens, net gerestaureerd, dat circa 5.000 bezoekers trok en Park Sonsbeek in Arnhem, dat door maar liefst 6.000 mensen is bezocht. Bijzonder goed bezocht werd ook Landgoed de Keukenhof in Lisse met 3.000 bezoekers en het wederopbouwcomplex De Lichtenberg in Weert waar eveneens circa 3.000 mensen zijn geweest. In Utrecht waren de tuinen van Zuylenspiegel en de Truttige Tuyl een groot succes. In Eindhoven trok de tuin van De Laak ruim 2.000 bezoekers en Rotterdam was erg succesvol met het geheel gerenoveerde Justus van Effencomplex waar ongeveer 1.600 mensen zijn geweest. In Amsterdam waren de hoogtepunten de Portugese Synagoge, het Gemeenlandshuis en het Waldorf Astoria Hotel, alle drie met circa 2.000 bezoekers. In Breda was Kasteel Bouvigne een topper met circa 1.500 bezoekers, en Fort Pannerden is druk bezocht in de gemeente Lingewaal, eveneens met 1.500 bezoekers. Andere toppers waren Kasteel Neubourg in Gulpen-Wittem, Kasteel De Vanenburg in Ermelo, Kasteel Ter Horst in Loenen, Druivenkwekerij Sonnehoeck in de gemeente Westland, Huize Hoevelaken en de kasteeltuinen in Langbroek.
10
Enkele bezoekersaantallen Amsterdam 35.000, Dordrecht 33.000, Den Haag 28.000, Bergen op Zoom 20.000, Rotterdam 19.500, Deventer 16.000, Leiden 15.000, Utrecht 15.000, ’s-Hertogenbosch 15.000, Amersfoort 15.000, Groningen 12.000, Zwolle 11.500, Breda 6.000, Lisse 5.000, Eindhoven 4.300, Gouda 4.000, Leidschendam-Voorburg 3.700.
11
Vernieuwde website Open Monumentendag In 2012 heeft de Stichting Open Monumentendag haar website vernieuwd. De stichting heeft een website gemaakt die aansluit bij de zeven ontwikkeldoelen van de Open Monumentendag zoals die door de stichting in 2011 verwoord zijn in haar Agenda van de Toekomst. De kernwaarden van de stichting, Leren, Verbinden en Inspireren zijn leidend geweest bij de ontwikkeling van de website, zowel inhoudelijk als visueel.
Met haar vernieuwde website wil de stichting mensen nadrukkelijk en op een aantrekkelijke manier informeren, activeren, uitnodigen en verleiden te participeren in de Open Monumentendag, één van de grootste en populairste culturele evenementen van Nederland. De nieuwe website moest inspireren met veel beelden die verleiden en zal in zijn boodschap en uitstraling er de nadruk op leggen dat het belangrijk en positief is om betrokken te zijn bij monumenten. Met de website wil de stichting meer mensen en meer verschillende doelgroepen bereiken en betrekken bij de Open Monumentendag, en bij monumenten in het algemeen, en de zichtbaarheid van de Open Monumentendag als evenement door het jaar heen vergroten. Ontwerp Samen met het ontwerpbureau Volta – ook verantwoordelijk voor de huisstijl van zowel de Open Monumentendag als de Open Monumenten Klassendag - is een nieuwe indeling voor de website van de Open Monumentendag gemaakt, waarbij inhoud en vorm direct in elkaars verlengde liggen. Meteen op de Homepage zijn vier pijlers te zien waar de verschillende interessegroepen op de website als bezoeker meteen een eigen ingang heeft: Bezoeken, Meewerken, Onderwijs en Organisatie.
12
Publicatie Groen van Toen
Aansluitend bij het thema gaf de Stichting Open Monumentendag in 2012 de publicatie Groen van Toen uit. Een groene monumentengids met een aantrekkelijke mix van achtergrondinformatie, foto’s, interviews, rondleidingen en weetjes. Auteur Annet Pasveer en interviewer Jacques Poell beschrijven in Groen van Toen verschillende voorbeelden van groene monumenten, bloemen, bomen, planten en kruiden. Op beeldende wijze en met veel illustraties wordt over de relatie tussen mensen, groen en monumenten verteld en komen deskundigen aan het woord die een rondleiding geven in hun heemtuin, paleistuin of warmoezeniersbedrijf. De publicatie was te bestellen via de website voor € 9,50.
Prof. mr Pieter van Vollenhoven ontvangt Groen van Toen uit handen van voorzitter Roland van Schelven.
13
Promotiemateriaal
Diverse promotie- en communicatiemiddelen zijn vervaardigd met daarop het logo van Open Monumentendag gecombineerd met dat van Rabo Vastgoedgroep. Behalve de website behoren daar vlaggen, spandoeken, bewegwijzeringsbordjes, buttons, poloshirts, posters en raambiljetten toe, maar ook het themaboek Groen van Toen met een oplage van 5.000 exemplaren. Daarnaast is al het materiaal met betrekking tot de Open Monumenten Klassendag voorzien van het logo van de hoofdsponsor.
14
Communicatie
Posteractie Nationaal Restauratiefonds Als belangrijke sponsor van de Open Monumentendag geeft het NRF het evenement, de monumenten en hun eigenaren zoveel mogelijk aandacht. Omdat monumenteigenaren een van de belangrijkste schakels bij het in stand houden van monumenten zijn, heeft het NRF een posteractie ontwikkeld waarmee trotse monumenteigenaren of beheerders de openstelling van hun monument op Open Monumentendag konden aankondigen. Er waren twee versies, één voor eigenaren met de tekst U bent welkom! en één voor betrokkenen met de tekst Bezoek Open Monumentendag. Het NRF deed in verschillende media de oproep posters te maken. Mensen konden op de speciale actiesite www.restauratiefonds-posteractie.nl een foto en een tekst invullen en kregen vijf posters per post thuisgestuurd. De posters hebben door heel Nederland gehangen voor en tijdens Open Monumentendag. Sociale media en persberichten Met nieuws gerelateerd aan de Open Monumentendag en open monumenten werd sociale media afgelopen jaar gebruikt als extra middel om ook de zichtbaarheid door het jaar heen en verdere profilering van de Open Monumentendag te bereiken. Sociale media als Facebook en Twitter biedt de stichting mogelijkheden die in andere door haar gebruikte media minder logisch zijn. Zo kan direct gecommuniceerd worden met bezoekers, vrijwilligers en eigenaren, en is er aandacht voor lokale en regionale initiatieven. Diverse persberichten, met verwijzing naar de hoofdsponsor, zijn er vanuit de landelijke stichting verschenen, wat geresulteerd heeft in duizenden berichten en artikelen in de media. Hoofdsponsor Bouwfonds Stichting Open Monumentendag is hoofdsponsor Rabo Vastgoedgroep zeer erkentelijk voor de geleverde sponsorbijdrage in 2012 en voor de verdere inzet ter promotie van de Open Monumentendag en het Open Monument van de Maand.
15
Publiciteit
Naar aanleiding van de Open Monumentendag op 8 en 9 september was vanaf 4 september op Nederland 2 de vierdelige serie Markante Monumenten te zien. Kijkers werden aan de hand van een fietsroute meegenomen langs bekende en minder bekende monumenten en kregen een kijkje achter de schermen. Per aflevering stond er een provincie centraal. De kijker kon de route tijdens de Open Monumentendag per fiets zelf afleggen. De serie werd op 4, 5, 6 en 7 september om 16.30 uur uitgezonden bij de NTR op Nederland 2. De productie en uitzending van deze serie werd mogelijk gemaakt door hoofdsponsor Rabo Vastgoedgroep.
16
Met de aankondiging Open Monumentendag in het teken van historische buitenplaatsen besteedde het NOSJournaal op 8 september aandacht aan de Open Monumentendag. Er was gefilmd in Langbroek met reacties van Ruud de Wijkerslooth de Weerdesteyn, eigenaar buitenplaats; en Wilna Hoogland-Van der Sluis.
In Blauw Bloed van 6 september werd uitgebreid aandacht aan de opening in Limburg besteed.
17
18
19
20
21
European Heritage Days
Het 5e European Heritage Days Forum vond plaats van 14 -16 oktober in Nicosia op Cyprus. Het jaarlijkse Forum is een ontmoetingsplek voor alle vertegenwoordigers van de European Heritage Days (EHD) en andere betrokkenen met een erfgoedachtergrond uit de aangesloten landen van de Raad van Europa. Het thema van dit Forum was “Communicating Heritage”. De sprekers en workshops gingen in op hoe en op welke wijze verschillende soorten publiek bij de EHD te betrekken. Namens Nederland gaf Edith den Hartigh een workshop over de Open Monumenten Klassendag.
22
Open Monumentendag mogelijk gemaakt
Rabo Vastgoedgroep is hoofdsponsor van de Open Monumentendag.
Het Nationaal Restauratiefonds ondersteunt de Open Monumentendag.
Het Fonds voor Cultuurparticipatie maakt de Open Monumenten Klassendag mogelijk.
Activiteitenverslag 2012 samengesteld door Stichting Open Monumentendag Nieuwezijds Kolk 28 1012 PV AMSTERDAM 020 422 2118
[email protected] www.openmonumentendag.nl
23
