STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS
JAARVERSLAG 2010
STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS
JAARVERSLAG 2010
Het doel van de stichting is: Het bevorderen van multidisciplinair onderzoek betreffende de natuurlijke ontwikkelingsgeschiedenis (geomorfologie, ecologie), de menselijke bewoning en gebruik, en van de cultuurhistorie van het trilaterale Waddenzeegebied; Het toegankelijk maken en presenteren van de verkregen onderzoeksresultaten voor zowel beleidsmakers, wetenschappers als een breed publiek, en hierdoor bijdragen aan de waardering en de bescherming van het Waddenzeegebied in al zijn facetten. Comité van Aanbeveling Prof. Dr. Horst Lademacher emeritus hoogleraar Zentrum für Niederlande-Studien (Universiteit Münster) Dr. Pieter Winsemius oud-minister De heer Hans Alders oud-minister, oud-Commissaris der Koningin in de provincie Groningen Prof. Dr. Wubbo Ockels oud-ruimtevaarder; hoogleraar Duurzame Technologie (TU Delft) Prof. Dr. Morten Pejrup hoogleraar geografie (Universiteit van Kopenhagen)
websites: www.verdronkengeschiedenis.nl www.versunkenegeschichte.de 2
1. De Stichting
De Stichting Verdronken Geschiedenis werd opgericht op 17 januari 2007, en is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Groningen onder nr. 02096978. Het bestuur bestond in 2010 uit: Voorzitter: Prof. Dr. Dick E.H. de Boer (hoogleraar middeleeuwse geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen) Secretaris: Dr. Karel Essink (oud- senioradviseur/marien ecoloog, Rijkswaterstaat) Penningmeester: Drs. Eddy de Jonge (directeur RHC Groninger Archieven) Lid: Drs. W. van Vulpen (initiatiefneemster zoektocht naar het eiland Bosch)
3
Vondsten van Engelsmanplaat
4
2. Organisatie
Het Stichtingsbestuur behartigde de formele en financiële gang van zaken. Daartoe vergaderde het bestuur drie keer te Groningen. Het bestuur overlegde drie keer met de directeur en enkele medewerkers van het Museumhuis Groningen. Hierbij werd gesproken over een nieuwe subsidieaanvraag bij het Waddenfonds (Dollard 3D) en over een samenhangend onderzoeks- en presentatieprogramma voor het Waddengebied. Bij laatstgenoemd onderwerp waren ook de Fryske Akademy en de Universiteit van Groningen betrokken. (zie: Projecten/thema 2). Een Coördinatiegroep initieerde en begeleidde diverse activiteiten. Hiertoe werd vier keer vergaderd in Groningen, en één keer in Esens (Duitsland). De Coördinatiegroep bestaande uit de heren A. Buursma, F. Driesens, K. Essink, H. Feenstra, A. Heinze, H-J. Frick , J. de Jagher en de dames Y. Nijlunsing en U. Oltmanns werd uitgebreid met de archeoloog Dr. Egge Knol. Agenda-leden waren de heren A.P. Oost, L. Oorschot en K. de Vries. De zorg voor de websites www.verdronkengeschiedenis.nl en www.versunkenegeschichte.de was in handen van F. Driesens (webmaster) en K. Essink (contentbeheer).
5
Het wad bij Wierum
6
3. Projecten
In het verslagjaar werd aan de volgende projecten gewerkt: Thema 1: Regiostudies • Verdronken dorpen Dollard – Stormvloed 1509. De financiële afwikkeling van het in september 2009 gehouden symposium “Stormvloed 1509 – Geschiedenis van de Dollard” en dijkevent te Nieuwe Statenzijl werd afgerond. Er werd gewerkt aan de voorbereiding van een boek over de geschiedenis van de Dollard, gebaseerd op de voordrachten op het symposium in 2009 en aangevuld met enkele andere bijdragen. In november werd duidelijk dat dit boek zal worden uitgegeven door de Ostfriesische Landschaft te Aurich. Het boek wordt tweetalig: Duits en Nederlands. • Hoogeland – Oude Weer Een kleine werkgroep, aangevuld met enkele externe deskundigen, voerde een verkennend onderzoek uit naar ligging van een oude kweldergeul en uitwateringssluis (zijl) nabij het dorp Den Andel. Hierbij werden zowel opnamen met grondradar ( 14 aug.) als grondboringen (15 aug. en 12 sept.) uitgevoerd. • Dollard 3D In het voorjaar werd door het bedrijf ROM3D mede namens Museumhuis Groningen en Stichting Verdronken Geschiedenis bij het Waddenfonds een subsidieaanvraag ingediend voor het maken van 3D visualisaties van het historisch, huidig en toekomstig landschap van het Dollardgebied en de cultuurhistorische elementen daarin. In december werd bericht ontvangen dat de aanvraag niet was gehonoreerd.
7
Thema 2: Relaties eilanden – vasteland • Relatie Engelsmanplaat-Schiermonnikoog – Wierum. In het kader van dit project omtrent de geo(morfo)logie en cultuurhistorie van het Waddengebied tussen het dorp Wierum en de eilanden Engelsmanplaat en Schiermonnikoog werden veldverkenningen uitgevoerd bij Wierum ( 6 juni) en op de Engelsmanplaat (10 april en 6 november). • Zuiderzee – Waddenzee 1400 - 1900 . Een aanvang werd gemaakt met het formuleren van een multidisciplinair project over de sociaal-economische betekenis van dit brede samenhangende maritieme cultuurlandschap. Hierbij zal onder meer aandacht worden geschonken aan handelsrelaties, scheepvaart en de afhankelijkheid van de geomorfologische en ecologische dynamiek in het onderzoeksgebied. Dit plan wordt ontwikkeld in samenspraak met Fryske Akademy, Nieuw Land Erfgoedcentrum en Rijksuniversiteit Groningen. Beoogd wordt subsidie aan te vragen bij o.a. NWO.
8
4. Overige activiteiten
TV- programma - In april werd meegewerkt aan het programma “Weelden over water”. Hiervoor werden opnamen gemaakt aan de kust bij Wierum en bij Engelsmanplaat. Provincie Fryslân - In september werd met deze provincie overlegd over mogelijke samenwerking m.b.t. bezinningstoerisme, onderwaterarcheologie en bezoekerscentra. Vondstenavond Terschelling - Op 22 september werd te Hoorn (Terschelling) een vondstenavond georganiseerd, e.e.a. in samenwerking met de Cultuurhistorische Vereniging Schylge myn Lântse, het museum Het Behouden Huys (Terschelling-West) en het Wrakkenmuseum (Formerum). De avond werd druk bezocht; de vele meegebrachte vondsten gaven de deskundigen volop werk. Dag van de Groninger Geschiedenis - Op 16 oktober presenteerde de Stichting zich met kaarten over historische landschapsontwikkeling Dollard, informatie over de manifestatie “Stormvloed 1509”, en de zoektochten op Engelsmanplaat. Hierbij gaf Staatsbosbeheer als beheerder van Engelsmanplaat ondersteuning. Domein Walraversijde - Op 30/31 oktober brachten enkele leden van de Coördinatiegroep een bezoek aan het archeologisch opgravingsterrein en museum Walraversijde (nabij Oostende, België) en aan het museum van het Zwingebied ‘Sincfala’ te Knokke-Heist. Pingo-project - Lid van de Coördinatiegroep Axel Heinze organiseerde op 18 november te Aurich (Ostfriesland) een bijeenkomst over het door hem geïnitieerde schoolproject dat pingo ruïnes in Ostfriesland onderzoekt. Hiervoor loofde de Irma Waalkes Stiftung (Emden) een prijs van 1000 Euro uit. Pingo ruïnes blijken in het kustgebied langs de Waddenzee talrijk voor te komen. Een voortzetting van het project, waaraan ook de universiteiten van Utrecht, Oldenburg en Groningen deelnemen, wordt voorbereid. 9
Bezoekerscentrum Schiermonnikoog - Op 26 november namen de secretaris en Albert Oost deel aan een expertmeeting ter voorbereiding van de inrichting van het nieuw te bouwen en in te richten bezoekerscentrum “De Promenade”. Waddenacademie - Op 8-10 december namen voorzitter, secretaris, Egge Knol en Albert Oost deel aan het symposium “Towards a trilateral research agenda” van de Waddenacademie te Leeuwarden. Een deel van het symposium was gewijd aan geschiedenis en erfgoed. Vondstenavond Borkum – In december werd met de Heimatverein Borkum overeenstemming bereikt over een in maart 2011 op Borkum te organiseren vondstenavond.
10
Vondstenavond op Terschelling: deskundigen en de getoonde vondsten
5. Financiën
De grootste mutaties betroffen de eindafrekening van het in 2009 uitgevoerde project “Stormvloed 1509”. Dit betreft de ontvangst van subsidies van de Eems Dollard Regio en andere subsidieverstrekkers. Het exploitatieoverzicht 2010 wordt gepresenteerd op de pagina’s 12 en 13.
11
Exploitatieoverzicht 2010 Ontvangsten
12
Begroting 2 Symposium Stormvloed 1509 3 Giften/donaties 4 Dag v.d. Gron. Geschiedenis 5 Ontvangen rente 6 Dijkevenement 1509
Realisatie Verschil € 20.204,25 € 20.204,25 € 0,00 € 0,00 € 350,00 € 350,00 € 0,00 € 0,00 € 595,00 € 64,75 € 0,00 € 595,00
Totaal
€0,00
€ 21.149,25 € 21.149,25
Ontvangsten € 0,00 Uitgaven € 0,00 Kosten 2008 betaald in 2009
€ 21.149,25 € 21.149,25 € 8.766,54 € -8.766,54 € 474,12
Verschil
€ 12.382,71
€ 0,00
Uitgaven Begroting 7 Bankkosten 8 Dijkevenement Stormvloed 9 Symposium Stormvloed 10 Coördinatiegroep 11 KvK 12 Reis- en verblijfskosten en overige kosten 13 Website 14 Irischeques 15 Vondstenavonden
Realisatie Verschil € 63,70 - € 63,70 € 2.908,84 - € 2.908,84 € 3.999,34 - € 3.999,34 € 516,48 - € 516,48 € 26,10 - € 26,10
Totaal
€ 8.766,54 - € 8.766,54
€0,00
€ 473,88 € 0,00 € 0,00 € 778,20
- € 473,88 € 0,00 € 0,00 - € 778,20
Balans 2010 Saldo 01-01-10 Saldo 31-12-10 Toe-/afname
Kas Bank Spaar
€ 0,00 € 5.838,52 € 0,00
€ 0,00 € 0,00 €18.221,23 € 12.382,71 € 0,00 € 0,00
Liquide middelen
€ 5.838,52
€ 18.221,23 € 12.382,71
Verschil
€ 0,00 13
Scheepswrak op Terschelling wordt geïnspecteerd door Dr. Egge Knol
14
6. Public relations
De website www.verdronkengeschiedenis.nl werd regelmatig geactualiseerd. Er werden drie versies onderhouden: een Nederlandse, een Duitse en een Engelse. De website werd 18.840 keer bezocht met in totaal 164.269 hits. In januari 2010 werd een Nieuwsbrief per email verzonden aan ca. 200 in het werk van de Stichting geïnteresseerde personen. Aandacht in de media: - Schylge myn Lântste jg. 31, 1 - voorjaar 2010- Aankondiging vondstenavond op Terschelling; - De Terschellinger 18 mrt 2010 - Vondstenavond in De Stoek; - Kabelkrant Terschelling eind mrt 2010: Strandvondsten op Terschelling; - Leeuwarder Courant 23 mrt. 2010 - Lessen uit de Terschellinger historie; - Leeuwarder Courant 23 mrt. 2010 - Dozen vol Terschellinger Geschiedenis; - Harlinger Courant 23 mrt. 2010 - Bijzondere strand- en bodem-vondsten op ‘Pakjesavond’; - Friesch Dagblad 23 mrt. 2010 - Geen groot nieuws, wel mooie verhalen. Terschellingers leveren honderden strandvondsten aan voor onderzoek door Verdronken Geschiedenis; - De Terschellinger 25 mrt 2010 - Massale opkomst bij vondsten-avond in De Stoek; - Leeuwarder Courant 26 mrt. 2010 - Terschelling - EDR Grenzeloos nr. 2/2010 - Hoge onderscheiding voor Nederlands-Duits project; - RTVNoord teletekst 10 apr. 2010 - Zoektocht op Engelsmanplaat; - Friesch Dagblad 12 apr. 2010 - Het wad geeft zijn geschiedenis maar moeilijk prijs. Resultaat archeologisch onderzoek op Engelsmanplaat valt tegen. - RTVNoord teletekst 12 apr. 2010 - Botten en bakens op Engels-manplaat; - Omrop Fryslân april – reportage zoektocht op Engelsmanplaat - DvhN 26 apr. 2010 - ‘Dollardramp 1509’ beloond. Prestigieuze Duitse 15 onderscheiding voor theaterstuk over stormvloed;
- DvhN 13 aug. 2010 - Boringen naar oud riviertje; - DvhN 17 aug. 2010 - Wetenschappers op zoek naar bewijzen Oude Weer; - Magazine Dag van de Groninger Geschiedenis okt. 2010 - verschillende artikelen - DvhN 6 nov. 2010 - Zoektocht naar verleden Engelsmanplaat; - DvhN 6 nov. 2010 - Zoektocht naar het graf van de Frederik Hendrik; - RTVNoord teletekst 7 nov. 2010 - Opnieuw Expeditie Engelsman-plaat; - Leeuwarder Courant 8 nov. 2010 - De motorzaag ronkt op stille Engelsmanplaat; - Leeuwarder Courant 9 nov. 2010 - Resten van ‘schip’ oud baken. De volgende publicaties verschenen: - Egge Knol, 2010: Het verleden van kwelders, wierden en dijken, werk voor natuurwetenschappers. In: G.J. Borger, P. Breuker & H. de Jong (red.), Van Groningen tot Zeeland. Geschiedenis van het cultuurhistorisch onderzoek naar het kustlandschap. Hilversum, 11-27, 65-68, 145-149. - Karel Essink. Hidde Feenstra, Axel Heinze en Albert Buursma Verslag van de excursie naar Walraversijde en het Zwingebied op 30/31 oktober 2010.
Opgesteld te Paterswolde, februari 2011 Dr. K. Essink, secretaris Hooiweg 119 9765 EE Paterswolde
