Stichting Perspectief, juni Stichting Perspectief. Kenniscentrum voor Inclusie en Zeggenschap

 Stichting Perspectief, juni 2012

JAARVERSLAG 2011 Stichting Perspectief Kenniscentrum voor Inclusie en Zeggenschap

Inhoudsopgave Inleiding......................................................................................................................3 Organisatie.................................................................................................................5 Ontwikkeling rondom kwaliteit van zorg en ondersteuning ..................................8 CQ-metingen ............................................................................................................11 Evaluaties.................................................................................................................12 Trainingen en procesbegeleiding ..........................................................................14 Innovatie en projecten.............................................................................................19 Onderwijs .................................................................................................................23 De omgeving van Perspectief.................................................................................27 bijlagen Overzicht organisaties waar is geëvalueerd .........................................................29 Standaarden Perspectief.........................................................................................31

2

Inleiding Het jaar 2011 stond in het teken van vergaande wijziging van strategie en werkwijze van de organisatie. Stichting Perspectief ontwikkelt zich van een uitvoeringsorganisatie voor evaluaties van kwaliteit van zorg en ondersteuning, naar een organisatie die op vernieuwende wijze met kennis, projecten en ontwikkeling van nieuwe methodieken concreet bijdraagt aan een beter bestaan, midden in de samenleving, voor mensen met beperkingen en hun familie en vrienden. Het doel van de organisatie is breder dan het ooit was. Stichting Perspectief had al langer de intrinsieke behoefte de werkzaamheden breed te richten op inclusie van mensen met een beperking. Een reden om de vernieuwing snel door te zetten was de snelle afbouw van overheidssubsidie. De subsidie van Fonds PGO in 2011 voor het uitvoeren van evaluaties van kwaliteit van bestaan van mensen met een verstandelijke beperking werd opnieuw sterk verminderd. Dat gebeurde op last van de minister van VWS. Deze maakte de politieke keuze om verdiepende kwalitatieve evaluaties van kwaliteit van zorg niet langer meer te financieren en de subsidie af te bouwen. Perspectief voerde ook in 2011 desondanks nog altijd een flink aantal evaluaties uit (tegen een hogere prijs voor zorgaanbieders vanwege de verminderde subsidies). Trainingen zijn als vanouds aangeboden en afgenomen door bedrijven en maatschappelijke organisaties. Daarnaast is financiering gezocht en gevonden voor tal van nieuwe projecten, alle gericht op het ondersteunen van of het ontwikkelen van methodieken waarmee voor mensen met een beperking een beter bestaan kan worden opgebouwd en de samenleving meer diversiteit en inclusie ervaart. In 2011 is een belangrijke verdere stap gezet naar betaalde activiteiten buiten het vertrouwde werkterrein van Perspectief. Zo zijn nieuwe projecten gericht op kwaliteit van bestaan voor ouderen die afhankelijk zijn van zorg en ondersteuning, voor jongeren die afhankelijk zijn van interventies vanuit jeugdzorg en projecten gericht op zeggenschap voor mensen die bij gemeenten een beroep doen op ondersteuning vanuit de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Perspectief richtte zich met al langer lopende projecten opnieuw ook op onderwijsterrein. Bewust is in 2011 ook ingezet op een verandering van de eigen werkwijze. Perspectief werkte altijd al op “inclusieve” manier, dat wil zeggen dat in voorbereiding en uitvoering van al het werk mensen met een (verstandelijke) beperking en hun familie actief zijn. Het verslagjaar is gebruikt om aanzetten te geven tot ook een nieuwe manier van samenwerken binnen en buiten de eigen werkorganisatie. De nieuwe aanpak is ontwikkeld door werknemers en externe medewerkers van stichting Perspectief. De organisatie wil (nog) minder hiërarchische structuren hebben, en werkt toe naar zelfsturende netwerken. Het onderscheid tussen medewerkers in vaste dienst of medewerkers op freelance basis vervaagt. Perspectief is in 2011 ook begonnen met een werkwijze die uitgaat van cocreatie. Projecten zijn niet van begin tot einde vooraf vastgelegd. Met maatschappelijke organisaties en financiers wordt een doel geformuleerd en het project ontwikkelt zich in intensieve samenwerking; cocreatie. JAARVERSLAG 2011

3

De gerealiseerde verbreding van het werk en aanzetten tot gewijzigde werkwijze zijn in overeenstemming met de plannen zoals vastgelegd in het Beleidsplan 2009-2012. Daarin staat aangegeven dat Perspectief zich omvormt tot een zelfstandig opererend kenniscentrum voor inclusie en zeggenschap. De opdracht in het Beleidsplan is het verwerven van opdrachten voor onder meer trainingen, het uitvoeren van projecten en het blijven uitvoeren van evaluaties van kwaliteit van zorg tegen een kostendekkende prijs, opdrachten te verwerven op een bredere markt en een financieel gezonde basis te leggen om continuïteit van het werk en de organisatie te waarborgen. De bredere markt is gevonden. Ondanks de teruggelopen subsidies kon Perspectief genoeg verdienen op andere activiteiten gericht op bevorderen inclusie en zeggenschap. Het boekjaar is met een positief resultaat afgesloten. Ook in 2011 was de opdracht om voldoende te verdienen niet gemakkelijk. De non-profit sector staat onder druk vanwege de bezuinigingen door de landelijke overheid op zorg en welzijnsactiviteiten. Tegelijk leidt de verschuiving van ondersteuning en begeleiding van landelijke georganiseerde AWBZ-voorzieningen naar WMO (naar gemeenten) ertoe dat er meer maatschappelijk debat ontstond over het goed organiseren van adequate ondersteuning en zeggenschap van burgers die daarvan afhankelijk zijn. Perspectief is vanwege de specifieke kennis en ervaring een aantrekkelijke partner om ondersteuning en zeggenschap helpen vorm te geven. In 2011 wierp de forse subsidieteruggang Perspectief in financieel opzicht ver terug. Tegelijk was het mede een aanzet om te kiezen voor een nieuwe werkwijze en bredere doelstelling. Perspectief is verkwikt en versterkt het jaar uitgekomen. Met nieuwe projecten zijn goede resultaten geboekt die niet alleen de eigen organisatie maar vooral ook gemarginaliseerde burgers én de samenleving ten goede komen. Dit jaarverslag geeft een overzicht van de activiteiten van de organisatie in 2011. Financiële resultaten staan vermeld in het financiële jaarverslag.

4

Organisatie Bureau Perspectief is een onafhankelijke netwerkorganisatie die samen met mensen met een beperking en hun familie werkt aan een goed leven voor iedereen. Perspectief verbindt en inspireert mensen en organisaties rondom inclusie en zeggenschap. De organisatie is in oktober 1999 opgericht op voorspraak van cliëntorganisaties en enkele aanbieders van zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Doelstelling was het onafhankelijk toetsen van kwaliteit van zorg en ondersteuning vanuit het gebruikersperspectief aan de hand van de uitgangspunten Zeggenschap, Inclusie, Respect en Veiligheid, en Persoonlijke Ondersteuning (zie bijlage 2). Perspectief heeft gaandeweg de programma’s voor toetsing van kwaliteit uitgebreid en biedt ze nu aan in meer flexibele vorm en op andere terreinen dan alleen zorg, met name ook rond onderwijs. Ook zijn verschillende programma’s ontwikkeld die tot doel hebben de maatschappelijke participatie en zeggenschap van mensen met een beperking te bevorderen. Via tal van projecten en onderzoek is waardevolle unieke kennis opgebouwd. Inmiddels is Perspectief uitgegroeid tot een onafhankelijk kenniscentrum dat allerlei vraagstukken met betrekking tot het realiseren van inclusie begeleidt. Perspectief zet opgedane kennis om in een ook in 2011 verder uitgebreid concreet coachingen trainingsaanbod voor zorgorganisaties, bedrijven en andere maatschappelijke organisaties. Bijzonder aan de werkwijze van Perspectief is dat voorbereidend en uitvoerend werk altijd in teams gebeurt waarin mensen met verstandelijke of andere beperkingen en hun familieleden deelnemen. Om iedereen volwaardig te laten meewerken zijn speciale basistrainingen door Perspectief ontwikkeld. De ervaring van het uitvoeren van evaluaties door teams waarin ook mensen met verstandelijke beperkingen werken, heeft geleid tot een bijzondere expertise. Stichting Perspectief kan niet alleen mensen met (ook ernstige) verstandelijke beperkingen ondervragen. Perspectief kan het zo inrichten dat mensen met verstandelijke beperkingen de vragen stellen en gesprekken aangaan, rapportages uitbrengen en gegevens leveren voor verdere beleidsanalyse. Interne werkwijze Bewust is in 2011 ingezet op een verandering van de eigen werkwijze. De nieuwe aanpak is ontwikkeld door werknemers en externe medewerkers van stichting Perspectief via regelmatige brainstorm en creatieve sessies. De organisatie wil (nog) minder hiërarchische structuren hebben, en werkt in plaats daarvan toe naar zelfsturende netwerken. Directeur Mario Nossin trok zijn organisatie mee in een proces waarin niet alleen is gekeken naar nieuwe activiteiten, maar ook een andere manier van werken. “Het was belangrijk niet alleen na te denken over wat je wilt organiseren maar ook hoe je dingen organiseert.” Nossin introduceerde bewust een andere taal: “Toewerken naar Perspectief 3.0 betekent een andere taal gebruiken; om duidelijker te maken dat we inhoudelijk anders willen werken. We wilden niet reorganiseren. We willen ‘omdenken’ en ‘omniseren’.

JAARVERSLAG 2011

5

We willen geen vaste structuren maar zelforganiserende netwerken of zwermen. Zwermen hebben een bepaalde orde maar zijn beweeglijk en veranderlijk. We wilden ons niet per se richten op alleen mensen in vaste dienst maar zien hoe we platforms van betrokken mensen kunnen creëren waar mensen in vaste dienst en freelancers op aansluiten en elkaar voeden. We wilden een organisatie die meer is gericht op halen en brengen. Mensen brengen kennis, ideeën en ervaring in, delen dat met elkaar en nemen weer andere dingen terug.” Het proces leidde tot afschaffing van de traditionele structuur met managementteam en lijnfuncties. Traditioneel ogende elementen als urenregistratie zijn juist ingebracht. Nossin: “Niet als controle op het werk, maar om ieder te bewust te maken waaraan tijd wordt besteed. De vraag is niet, werk je hard, maar besteden we tijd aan de goede dingen.” Perspectief richtte in 2010 een platform freelance deskundigen op waarbij rond 150 mensen zich aansloten die willen bijdragen aan en leren van de kennisontwikkeling rondom inclusie en zeggenschap. Het netwerk bevat een grote diversiteit aan mensen, talenten, kennis en kunde. Perspectief werkt bij de ontwikkeling en uitvoering van projecten veelvuldig samen met leden uit de pool. Bij de nieuwe werkwijze hoort dat Perspectief ontmoeting en uitwisseling organiseert tussen de deskundigen uit de eigen organisatie en de freelance pool; virtueel via social media en reëel via regelmatige ontmoeting- en scholingsbijeenkomsten. Dropbox en Yammer worden gebruikt om informatie en ervaring uit te wisselen vanaf wisselende werkplekken. Via Linkedin groepen wordt onderling debat en uitwisseling met een nog bredere cirkel betrokkenen ondersteund. De website www.perspectief.org biedt ruimte om aparte webomgevingen te maken voor projecten. Op die eigen webruimte kunnen (ook externe) deelnemers aan het project met elkaar informatie delen. Perspectief is in 2011 begonnen met een werkwijze die uitgaat van cocreatie. Projecten zijn niet van begin tot einde vooraf vastgelegd. Met maatschappelijke organisaties en financiers wordt een doel geformuleerd en het project ontwikkelt zich in intensieve samenwerking; cocreatie. In de aanzet naar projecten als “Iedereen praat mee in de WMO” en “Van hinderpaal naar mijlpaal” is met cocreatie een begin gemaakt. Personeelsformatie In 2011 werd vanuit het hoofdkantoor in Utrecht en het regiokantoor in Rotterdam gewerkt. Ultimo 2011 waren 22 personen in dienst. Omgezet in fulltime equivalenten (FTE) was dat 14,5 ultimo 2011. Naast vaste medewerkers is er een pool freelance teamleiders, interviewers en trainers op wie een beroep gedaan kan worden. Een groot deel van de medewerkers, in vaste dienst of freelance hebben een beperking en/of zijn naaste verwanten van mensen met een beperking. Collecte Medewerkers en bestuursleden van Perspectief deden in november mee aan de collecte voor de Nederlandse Stichting voor het Gehandicapte Kind NSGK. De stichting financiert onder andere speciale vakanties, aangepaste speelplaatsen en kleinschalige woonvormen en tal van projecten gericht op een volwaardig leven midden in de samenleving. Perspectief mag de gecollecteerde gelden voor de helft besteden aan een eigen doel. Dat werd het laten maken van fotomateriaal van jongeren met een beperking die laten zien hoe zij willen deelnemen aan de samenleving.

6

Directie en bestuur De directie wordt gevoerd door Mario Nossin. Hij is bij de oprichting van Perspectief aangezocht voor die functie vanwege zijn langjarige ervaring bij de Nieuw-Zeelandse organisatie SAMS. Ook deze organisatie is opgericht voor het uitvoeren van toetsingen van kwaliteit van zorg en ondersteuning vanuit gebruikersperspectief. Nossin zet zijn brede internationale netwerk in voor samenwerking met SRV-deskundigen in de VS, Nieuw Zeeland en Australië en met deskundigen op het terrein van sociale inclusie uit diverse Europese landen.

Mario Nossin

Het bestuur bestond in 2011 uit: • Ger Arts, voormalig voorzitter Raad van Bestuur Gemiva-SVG Groep; • Ine Gevers, artistiek directeur van Ja Natuurlijk, internationale tentoonstelling kunst en ecologie en van de internationale kunstmanifestatie Niet Normaal; • Martin Jan de Jong, bestuursvoorzitter Greijdanus (scholen voor voortgezet onderwijs • Willem van der Putten, gemachtigde College Sanering Zorginstellingen; • Jacqueline Schoonheim, jurist, verbonden aan Universiteit Maastricht. • Kees Wijnbeek, voormalig directeur van de Federatie van Ouderverenigingen en zorgaanbieder Sherpa;

Ine Gevers

Martin Jan de Jong

Willem van der Putten

Jacqueline Schoonheim

Kees Wijnbeek, voorzitter

Ger Arts nam eind 2011 afscheid van het bestuur. Hij was vanaf de oprichting een actief en betrokken bestuurslid en is daarmee het langst zittende bestuurslid geweest. Hij was als bestuurder vele jaren beroepsmatig actief bij enkele grotere zorginstellingen en vond bij Perspectief een kleinschaliger, maar in zijn beleving uiterst creatieve en inspirerende omgeving. Hij heeft zich met groot enthousiasme en betrokkenheid ingezet voor Perspectief. De directie kon zeer profiteren van zijn grote kennis en enorme persoonlijke netwerk. Ger Arts

JAARVERSLAG 2011

7

Ontwikkeling rondom kwaliteit van zorg en ondersteuning Het vorige jaarverslag meldde schrijnende situaties van mensen met een beperking die werden verwaarloosd of langdurig werden gefixeerd en gesepareerd terwijl met beschermende regels uit de wet BOPZ op grote schaal de hand werd gelicht1. Andere gemelde incidenten hadden betrekking op fraude met cliëntengelden. Het beeld in 2011 was niet veel anders. De televisie-uitzending op 18 januari 2011 over de jarenlang letterlijk vastgeketende Brandon2 deed tot in het buitenland stof opwaaien. En er waren opnieuw berichten over financieel wanbeheer in de zorg. Het jaar werd afgesloten met het faillissement van Zonnehuizen in Zeist waarbij de bewoners hun gespaarde zakgeld verloren en bestuurders na wanbeheer met hoge bonussen mochten vertrekken.3 In 2011 is door de regering nieuw beleid aangekondigd om de kwaliteit van zorg en ondersteuning van mensen met een beperking te verbeteren, meer te richten op individuele wensen en tegelijk te koppelen aan het plan om te bezuinigen op de kosten van AWBZ, Wajong en Sociale werkvoorziening en onderwijs. Veel zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking wordt georganiseerd en gefinancierd op basis van de AWBZ, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, Ruim 600.000 personen doet een beroep op AWBZ-zorg en een kleine helft van hen (260.000) krijg de zorg niet in eigen huis maar via verblijf in een instelling. De kosten van AWBZ-zorg bedragen 26 miljard euro. In de Programmabrief Langdurige Zorg4 (1 juni 2011 naar de Tweede Kamer gezonden) geeft verantwoordelijk staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten een overzicht van haar plannen. Onder meer: - ruim 800 miljoen euro extra wordt uitgegeven voor extra personeel in zorginstellingen; - 900 miljoen euro wordt bezuinigd op persoonsgebonden budgetten; - een wetsvoorstel met betere klachtmogelijkheid en geschillencommissie voor bewoners van zorginstellingen; - overheveling van alle extramurale begeleiding vanuit AWBZ naar WMO (dus naar gemeenten) - verhogen van de IQ-grens voor AWBZ-zorg zodat minder mensen aanspraak kunnen maken op begeleiding; - een aankondiging van een wet waarin “beginselen” van goede zorg zijn aangegeven. - programma’s om kwaliteit van zorg te verbeteren via het oprichten van een Kwaliteitsinstituut en het stimuleren van het opstellen van kwaliteitsnormen door de sector - verzamelen van en beschikbaar stellen van keuze informatie (CQ-metingen en informatie via website www.kiesbeter.nl). Op onderwijsterrein werden ingrijpende maatregelen aangekondigd voor ondersteuning van leerlingen met een beperking5 met als belangrijke maatregel het vervallen van de individuele leerling-gebonden financiering en ambulante begeleiding in ruil voor meer algemene middelen en de verplichting voor schoolbesturen om elke leerling met handicap ergens op een gewone of speciale school een plek te geven. 1

2 3

4 5

8

In algemene pers en in de rapportage van de Inspectie voor Gezondheidszorg IGZ: Zorg voor vrijheid: terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen kan en moet www.uitgesprokeneo.nl/reportage/gehandicapte-brandon-al-drie-jaar-vastgeketend-aan-de-muur/ Rechtbank Utrecht over faillissement onder meer op: www.rtvutrecht.nl/nieuws/412940/zorginstelling-zonnehuizen-in-zeist-isfailliet uitspraak en verder onder meer de Volkskrant 2 december 2011: www.volkskrant.nl/vk/nl/5270/Zorg/article/detail/3061042/2011/12/02/Ex-top-zorggroep-weigert-bonussen-terug-testorten.dhtml en inbeweging.blogspot.com/ www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2011/06/01/programmabrief-langdurige-zorg.html Zie onder meer: www.passendonderwijs.nl/beleid-regelgeving/

Ingrijpende reorganisaties zijn aangekondigd op terrein werk: jongeren met beperkingen die geacht worden gedeeltelijk te kunnen werken, krijgen geen Wajong meer en geen recht op een plaats in de sociale werkvoorziening. In plaats daarvan kunnen ze een beroep doen op de gemeente voor steun bij het zoeken van regulier werk. Om eventueel inkomen aan te vullen zijn ze eveneens aangewezen op de gemeente voor een aanvulling op bijstandsniveau. Beleidswijzigingen kunnen, zeker als het om wetswijzigingen gaat, niet snel worden doorgezet. De kwaliteit en dagelijkse praktijk van zorg en ondersteuning is in 2011 (nog) niet merkbaar veranderd. Wel werd merkbaar dat gemeenten nadenken over de nieuwe omvangrijke taak die ze krijgen. Meer dan voorheen zijn het locale gemeentebestuurders en ambtenaren die in samenspraak met mensen met een beperking of hun belangenbehartigers nadenken over manieren om ondersteuning anders vorm te geven. Deze verschuiving schept ruimte om ondersteuning voor mensen met een beperking op onderwijs en zorgterrein en arbeidsmarkt op elkaar af te stemmen. Ook is in het debat meer oog ontstaan voor ondersteuning in en in relatie met de samenleving op locaal niveau. Perspectief heeft eerder de keuze gemaakt om zich niet uitsluitend op langdurig (AWBZ) zorgterrein te richten en heeft het vizier gericht op andere groepen dan alleen mensen met verstandelijke beperkingen. Kennis die wordt opgedaan met het organiseren van inclusie en zeggenschap voor kwetsbare mensen met verstandelijke beperkingen is evengoed in te passen in projecten voor ouderen of jongeren die aangewezen zijn op jeugdzorg. Zorg is slechts een onderdeel van het leven van mensen. Ook onderwijs, arbeid, vriendschappen, vrijetijdsbesteding en vervoer zijn van groot belang. De evaluaties van Perspectief zijn gericht op de verbeteringen die in het leven van mensen zelf zijn te bewerkstelligen vanuit een brede kijk op en kwalitatief goed bestaan. Mario Nossin noemt het “evoluaties”. Nossin: “Wijzigingen in wetgeving op het terrein voor langdurige zorg is niet wat ons nu zo aan het denken houdt. We denken liever na over welke samenleving we met elkaar willen en hoe we kunnen organiseren wat wij daaraan kunnen bijdragen.”

Inspiratiebijeenkomst Perspectief 3.0 met medewerkers en freelancers. JAARVERSLAG 2011

9

Wat zijn algemene evaluaties van Perspectief? Een evaluatie van Perspectief wordt uitgevoerd door een team van drie of vier personen: iemand vanuit het gebruikersperspectief met een beperking, een familielid of vriend en een teamleider. Zij hebben bij Perspectief trainingen gevolgd om evaluaties te doen en hebben zelf niets te maken met de organisatie waar zij het onderzoek uitvoeren. Bij het uitvoeren van evaluaties gaat Perspectief na of de ondersteuning aansluit op persoonlijke behoeften en wensen van mensen. Voor mensen met een beperking is het belangrijk dat de ondersteuning hen helpt om het leven te kunnen leiden dat ze willen. Dat staat centraal in de evaluaties van Perspectief. We vragen ons bij evaluaties dan ook bijvoorbeeld af: Hoe geven dienstverlenende organisaties hieraan inhoud? Wat doen zij aan het versterken van mensen en hun netwerk? Kunnen mensen zich ontwikkelen in een zelfgekozen richting, met eigen voorkeuren en leefstijl? Hoe kunnen mensen profiteren van alle rijkdom die de samenleving iedereen biedt? Hoe worden zij hierin ondersteund? De kern van evaluaties Wij stellen ons daarbij steeds de vraag wat optimaal bereikbaar is voor mensen en welke ondersteuning mensen kunnen gebruiken om verder te komen. Wij vragen mensen welke wensen ze hebben en bespreken wat daarbij voor hen van belang is. Basis van de evaluaties zijn de vier standaarden, beschreven vanuit kwaliteit van bestaan: zeggenschap, inclusie, respect en veiligheid, en persoonlijke ondersteuning. De standaarden zijn gebaseerd op onderzoeken in binnen- en buitenland en discussies in eigen kring met mensen die ondersteuning krijgen en hun familie en vrienden. De evaluaties bieden de mogelijkheid te kijken naar het totale leven van mensen. Alle betrokkenen - mensen met beperkingen, hun familie en andere belangrijke mensen uit hun leven, maar ook begeleiders en management - worden naar hun mening en ideeën gevraagd, ieder vanuit het eigen perspectief. Een ervaring: "Alle mensen hebben tijdens de evaluatie de gelegenheid gehad om hun verhaal te doen. De vragen van het team hebben ons aan het denken gezet over de toekomst van de pleegkinderen. Door de evaluatie zijn we onszelf en anderen vragen gaan stellen die we nog niet eerder gesteld hadden. Omdat Perspectief onafhankelijk is, was het voor iedereen veilig om dilemma's bespreekbaar te maken." Aldus Jouktje, Gezinshuis Alles Kids.

10

CQ-metingen Honderden mensen met verstandelijke beperkingen, met fysieke beperkingen, ouderen, daken thuislozen in een brede variatie aan woonsituaties en instellingen kregen in 2011 interviewers van Perspectief over de vloer voor CQI-trajecten. De honderden mensen die werden ondervraagd wonen in een brede variatie aan situaties en instellingen: algemene, christelijke, antroposofische zorgaanbieders, grote en kleine organisaties, en verdeeld over het hele land. De honderden mensen die afhankelijk zijn van zorg en ondersteuning kregen de vragen voorgelegd in het kader van de CQ-Index. CQ staat voor Consumer Quality. De CQ is gericht op het verzamelen van gegevens die kwantificeerbaar en op grote schaal vergelijkende informatie over de kwaliteit van het aanbod van zorgaanbieders moet opleveren. Met 3 meetbureaus (Triqs, Effectory en van Loveren en partners) zijn de verschillende CQI Trajecten uitgevoerd zowel voor ouderen in verzorgingshuizen en somatische afdelingen van verpleeghuizen als voor mensen met verstandelijke beperkingen. Perspectief heeft inmiddels veel ervaring opgebouwd met het uitvoeren van de CQI voor mensen met (ernstige) verstandelijke beperkingen. Er werd door Perspectief een bijeenkomst verzorgd voor interviewers van de meetbureaus vanwege hun onbekendheid met VG-sector. Perspectief voerde de interviews voor mensen met verstandelijke beperkingen voor het eerst ook niet meer uit in de vorm van een pilot maar volgens de officiële regels van het Centrum Klantervaringen Zorg (CKZ). Voor deze groep blijft het afnemen van de interviews arbeidsintensief omdat in het traject van steekproeftrekking, vaststelling van een definitief aantal respondenten voor de interviews, de planning en het doen van de interviews nogal wat barrières moeten worden genomen. Inmiddels zijn er 4 verschillende CQ-Indexen beschikbaar in de GGZ-sector en de Verslavingszorg, t.w. voor de Maatschappelijke Opvang, de klinische GGZ, de RIBW’s (begeleid wonen), en de ambulante GGZ. Voor elk zijn eigen selectiecriteria en instructies voor de metingen beschikbaar. Er zijn zowel onderdelen waar de interviewer de vragen uit de CQ-lijst stelt, als zogenoemde groepsinterviews. Bij groepsinterviews komen cliënten samen om een CQ-lijst in te vullen, waarbij een beroep gedaan kan worden op assistentie van een interviewer. In het najaar van 2011 vond een pilot plaats bij de J.P. van den Bentstichting. Deze was erop gericht om verdieping te geven aan de resultaten die uit interne tevredenheidvragenlijsten zijn gekomen. Deze vragenlijsten worden door de J.P. van den Bent stelselmatig voorgelegd aan cliënten en aan hun vertegenwoordigers op het moment van het bespreken van het ondersteuningsplan. De pilot vond op drie locaties (kortverblijf huis, 24-uurs ondersteuning, ambulante ondersteuning) plaats en bestond uit 1-daagse evaluaties. Perspectief en J.P. van den Bent wilden zo nagaan of er op deze wijze een model kan ontwikkeld worden dat verdieping geeft aan de interne toetsingen, dat voldoet aan verantwoordingseisen van het Zorgkantoor en dat kan leiden tot het verbeteren van de zorg. De pilot leverde een schat aan achtergrondinformatie op. Ondanks het relatief beperkte aantal gesprekken ontstaat een veelkleurig beeld op de afzonderlijke plaatsen.

JAARVERSLAG 2011

11

Duidelijk werd dat veel mensen graag bereid zijn hun ervaringen en meningen met het evaluatieteam te delen. Op basis daarvan werd besloten meer verdiepende evaluaties uit te voeren in het volgende verslagjaar. Los van deze pilot volstaan interviewers van Perspectief ook bij andere opdrachtgevers niet met het afturven van CQ-vragen. Bij alle trajecten is steeds geprobeerd mensen die zorg ontvangen iets te laten vertellen over hun leven, vanuit hun eigen ervaringen. Steeds is de tijd genomen om mensen hun verhaal te laten doen en dat verhaal 'te vangen' in kwantificeerbare antwoorden. Om dat te bereiken is gewerkt met officiële CQ-vragenlijsten, maar ook met door zorgaanbieders zelf ontwikkelde vragenlijsten. Het leverde voor de interviewers gevarieerd werk op en een uitdaging omdat per situatie richtlijnen anders konden zijn.

Evaluaties Aantal evaluaties in 2011 In 2011 werden bij 19 zorginstellingen 42 evaluaties van kwaliteit van zorg en ondersteuning uitgevoerd. De 19 zorginstellingen waren: de Baalderborg Groep, Talant, JP van den Bent, Zuidwester, Aveleijn, Westenrijck, HartekampGroep, Syndion, Promens-Care, NOVO, Esdégé-Reigersdaal, Trans, Steinmetz de Compaan, Pameijer, Diomage, Zorgplus, Huize Henricus, Cavent en Osani. De evaluaties bij Talant waren specifiek gericht op zeggenschap. Ze werden afgesloten met een overzichtsrapportage op basis van de bevindingen tijdens de 11 evaluaties uit 2010 en 2011. Deze overzichtsrapportage vormt de basis voor een ontmoeting tussen Perspectief en Talant. Veel organisaties maakten de keuze om de evaluaties een vervolg te geven met een bespreking van de rapportage met alle betrokkenen bij de evaluatie. Het aantal van 42 algemene evaluaties bij evaluaties is een teruggang ten opzichte van 2010 toen nog bij 23 instellingen 89 evaluaties uitgevoerd. Een belangrijke reden voor de teruggang is het besluit van het ministerie van VWS geen subsidie meer te verstrekken voor het uitvoeren van kwalitatieve evaluaties van kwaliteit van zorg vanuit het gebruikersperspectief. Met subsidie betaalden instellingen 25% van de reële kostprijs. Perspectief is erin geslaagd de evaluaties doelmatiger te organiseren en in meer vormen. Er kunnen een- of meerdaagse evaluaties worden aangeboden, of evaluaties gericht op enkele aspecten of een bepaalde persoon. Die flexibeler opzet wordt gewaardeerd maar het wegvallen van de subsidie maakt dat instellingen meer moeite hebben de evaluaties te financieren. Een groot aantal instellingen blijft grote waarde hechten aan de onafhankelijke onderzoeken vanuit gebruikersperspectief. Het levert hen belangrijke inzichten op over de mate waarin op locaties in de instellingen ontvangers van zorg reële zeggenschap genieten, echte keuzes kunnen maken, en of de zorg en ondersteuning die ze krijgen daadwerkelijk bijdraagt aan een goed bestaan gericht op persoonlijke ontwikkeling en participatie. De uitkomsten van evaluaties worden gebruikt om het beleid in de instelling meer te richten op deze aspecten en leidt tot verbeteracties.

12

Evaluaties zijn een instrument voor bewustwording en verandering, meer dan alleen meten van kwaliteit. Het valt daarom te betreuren dat het instrument minder wordt gebruikt in langdurige zorg omdat ze voor instellingen moeilijker te financieren is. Perspectief heeft zich via een juridische procedure vergeefs verzet tegen het wegvallen van subsidie voor evaluaties in de zorg. Op 29 juni 2011 verklaarde de rechtbank het beroep ongegrond. Het wegvallen van de subsidie voor evaluaties kan worden opgevat als een signaal dat de overheid het niet belangrijk vindt actief te werken aan verbetering van kwaliteit van ondersteuning. De regering vindt het systeem van CQI afdoende om “vergelijkende keuzeinformatie” te verzamelen voor de “zorgconsument”. Zorgverlening wordt gezien en behandeld als een markt waar individuele consumenten een toeleverancier zoeken. Nederlandse onderzoekers van de Erasmus Universiteit Rotterdam stelden in 2011 overigens vast dat ouders van kinderen met een beperking bij de keuze voor een zorgaanbieder “keuze informatie” amper bruikbaar vinden.6 Perspectief werkt al jaren mee aan het verzamelen van meetgegevens via de CQ-index en specialiseert zich daarbij op het uitvoeren van die metingen bij mensen die niet makkelijk communiceren. Niettemin zijn CQ-metingen niet voldoende om concrete verbetering te bevorderen in situaties waarin ondersteuning onvoldoende is ingericht op behoeften van individuele mensen. Het komt er op neer dat de overheid de sector wel verplicht tot het meten van kwaliteit maar de sector niet helpt die ook te verbeteren. Uit de folder Evaluaties

Evaluatie als onderdeel van projecten in de samenleving Het evaluatie instrument wordt inmiddels breed ingezet als onderdeel van projecten. Dat gebeurt in het onderwijs in het kader van de projecten IkLeerOok, bij gemeenten op WMOterrein, bij projecten zoals ‘Ouderen aan Zet’ en bij opdrachtgevers als de NSGK; de Nederlandse stichting voor het gehandicapte kind. De NSGK vroeg evaluaties specifiek voor projecten die zij financieren en die naast ontwikkelingen voor het project zelf ook aangevuld worden met een beleidsrapportage ten behoeve van ontwikkelingen bij het NSGK zelf. In dit kader werden evaluaties uitgevoerd bij Fitkids Amsterdam Oosterpark, Hengelo, en Utrecht en Fitkids Nederland, met speciaal focus op het meedoen van kinderen van niet-Nederlandse afkomst. Fitkids is een activiteit van Artsen voor Kinderen. De William Schrikker Groep heeft Perspectief benaderd om externe toetsingen te gaan uitvoeren bij de op te richten gezinshuizen voor jongeren met ernstige beperkingen die vanuit de AWBZ zorg krijgen én onder toezicht of voogdij staan.

6

Anna P. Nieboer, e.a.:Journal of intellectual & developmental Disabilities, June 2011; 36 (2), 127-136:choice processes and satisfaction with care according to parents of children and young adults with intellectual disabilities in the Netherlands http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/13668250.2011.573471

JAARVERSLAG 2011

13

Trainingen en procesbegeleiding Het aanbod van trainingen en procesbegeleiding was in 2011 breed en meer gevarieerd. In het verlengde van algemene evaluaties is veel aanbod ontwikkeld en afgenomen, in samenspraak met opdrachtgevers. Ook blijkt op locaal niveau veel in beweging rondom de WMO en is behoefte ontstaan aan studiedagen en specifiek op groepen als cliëntenraden gericht scholingsaanbod volgens de beproefde Perspectef-wijze. Perspectief trainingen, workshops en opleidingen zijn praktisch en doelgericht en brengen een heldere maatschappijvisie over. Uitgangspunt is dat de bijdrage van iedereen nodig is om te werken aan verbetering en dat ieder mens kwaliteiten heeft. Mensen worden in de activiteiten van Perspectief Trainingen uitgenodigd deze verder te ontwikkelen en de eigen kracht te ervaren. Bij de trainingen worden beproefde methodieken gebruikt: Social Role Valorization SRV, de ‘Index voor Inclusie’, Model Coherency, Social Return on Investment (SROI) en Family Governed Projects. Bij trainingen wordt gewerkt met ervaringsdeskundigen (mensen met een beperking en familie of verwanten) die gewend zijn hun ervaringen en ideeën te delen met anderen. Daarnaast staat leren door te ervaren centraal: Perspectief heeft ondervonden dat cursisten baat hebben bij zelf iets zien, doen of ondergaan. Perspectief ontwikkelt steeds werkvormen die hierbij aansluiten zoals de toegankelijkheidstrainingen gericht op vervoer en horeca.

Het is ongelooflijk om te zien wat er verandert in een mensenleven als je op een andere manier naar mensen kijkt en andere vragen stelt. Er zijn ideeën uit voortgekomen die nu heel logisch klinken maar waar we tot dan toe nooit bij stil hadden gestaan. Het leven is veel rijker geworden", zegt een cursist.

Met De Drie Notenboomen zijn op basis van evaluaties in voorgaande jaren afspraken gemaakt voor twee tot vier trainingen voor nieuwe ondernemers, zowel binnen de Thomashuizen als de Herbergiers. Daarnaast gaat Perspectief binnen een vijftal Herbergiers workshops geven rondom “Kwaliteit van Leven”, zo ook binnen twee Thomashuizen. Het volledige trainingsaanbod van Perspectief is binnen alle Thomashuizen beschikbaar als een soort “menukaart”, waaruit ondernemers kunnen kiezen wat zij wensen. Andere opdrachtgevers die trainingen en bijeenkomsten aanvroegen in relatie met evaluaties waren onder meer Syndion, Steinmetz de Compaan, Pluryn, Pameijer en EsdégéReigersdaal, Perspectief Trainingen biedt ook het (mede)organiseren van congressen, symposia, debatten en studiedagen. Opdrachtgevers waren in 2011 de Coalitie voor Inclusie, WMOplatform Baarn in samenwerking met programma VCP, Cliëntenraad WMO Maasdonk, MEE Nederland, MEE UGV, Adviesteams gemeente Venlo, Humanitas DMH en de nieuw gestarte INbeweging. Advies en procesbegeleiding, organisatie van congressen en dergelijke Advies en Procesbegeleiding zijn vaste onderdelen van het aanbod van Perspectief Trainingen.

14

Het kan gaan om coaching en procesbegeleiding binnen families of in veel grotere verbanden zoals in zorgorganisaties na evaluaties, bij grote projecten in gemeenten (Floriade, WMO) en bij netwerkorganisaties zoals de Coalitie voor Inclusie. In de praktijk blijkt dat het inslaan van nieuwe wegen nogal wat voeten in de aarde heeft. De bestaande en vertrouwde vormen van ondersteunen en organiseren zijn sterk verankerd in onze samenleving. Veranderingen worden tastbaar als ze gedragen worden door alle betrokkenen. Uiteraard door de mensen die het direct aangaat, door ondersteuners en managers van zorgorganisaties. Maar juist ook mensen en organisaties in de samenleving, zoals scholen, bedrijven en organisaties op het gebied van welzijn, sport en cultuur spelen een belangrijke rol. Perspectief draagt bij aan het veranderingsproces naar een rijker en meer compleet leven van mensen door gedurende een periode betrokkenen ter zijde te staan. Een voorbeeld van een begeleidingstraject is het traject dat werd uitgevoerd bij de cliëntenraad van MEE Utrecht Gooi en Vecht. Leden van de cliëntenraad en de directeur hebben gezamenlijk vastgesteld dat de werkwijze van de cliëntenraad niet het gewenste resultaat heeft. Alle betrokkenen zoeken naar een vorm waarin de cliëntenraad op een proactieve manier een bijdrage kan leveren aan de verbetering van de dienstverlening van MEE. Kwaliteit van Leven voor ieder persoon is daarbij een belangrijk thema.

Perspectief gaf in 2011 de workshop ‘Wat maakt een huis tot een thuis’ voor gebruikers van ondersteuning, een coach en vertegenwoordigers van de cliëntenraad van zorgaanbieder Reinaerde. Enkele uitspraken van deelnemers: “Ik vond het erg ‘leervol’ (leerzaam en vol met leerzame elementen).” “Met het onderwerp ‘thuis’ kun je ook in bestaande situaties veel doen.” “Onze instelling moet zich toch nog meer richten op het individu”, zei een deelnemer die eerder had aangegeven individuele benadering te zien als iets wat zou leiden tot vereenzaming.

Begeleiding van familienetwerken In 2011 werd procesbegeleiding uitgevoerd ook bij individuen met een beperking en hun familie- en vriendennetwerk. Uitgangspunt is het vergroten en verstevigen van het sociale netwerk rondom mensen met een beperking. Alleen met anderen zijn mensen in staat een goed leven te leiden, samen met anderen waar je wat mee hebt, waar je wat voor kunt betekenen en die er voor je zijn als je ze nodig hebt. Bij mensen met een beperking kan het netwerk sterk zijn ingekrompen en bestaan uit ouders of naaste verwanten en professionals of lotgenoten. Zo’n beperkt netwerk is kwetsbaar: ouders vallen op een gegeven moment weg, begeleiders wisselen. Uit de folder Gewaardeerde sociale rollen.

JAARVERSLAG 2011

15

Een trainer van Perspectief heeft bijeenkomsten met de ondersteunde persoon, zijn naaste familieleden c.q. partner en een van zijn begeleiders. De groep bespreekt de wensen van de persoon t.a.v. een goed leven, wie hij in zijn netwerk heeft en wat hij voor de toekomst wil. Gestuurd door de persoon zelf ontstaat een helder beeld van de waardevolle sociale rollen die hij heeft en welke hij graag wil hebben of versterken. Ook wordt duidelijk welke waarborgen nodig zijn om gemaakte plannen tot een succes te maken. Er wordt gebruik gemaakt van SRV, person centered planning en cocreatie. De trainer helpt het proces op gang, coacht de begeleider en zijn team. (In totaal werden in 2011 3 teams getraind en werd er met 2 nieuwe netwerken gestart).

Toegankelijkheidstrainingen Perspectief geeft al jaren toegankelijkheidstrainingen in bedrijven. Ook in 2011 zijn die toegankelijkheidstrainingen gedurende het hele jaar verzorgd voor onder meer de Nederlandse Spoorwegen, ROC van Twente en Connexxion, stichting ZET Tilburg, locaal platform gericht op de Horeca Venlo, GIPS, Gemeentelijk Vervoerbedrijf Amsterdam in samenwerking met Cliëntenbelang Amsterdam. Bij stichting Zet in Tilburg is een certificeringtraject voor de trainers van Zet voltooid. Basistraining In februari namen 21 mensen deel aan de basistraining die opleidt tot teamlid/evaluator Deelnemers hadden een zeer diverse achtergrond: ervaringsdeskundigen, familieleden van mensen met een beperking, professionals/ondersteuners, adviseurs, studenten enz.

Een basistraining voor teamleden

Social Role Valorization Binnen trainingen wordt altijd gewerkt vanuit het gedachtegoed van SRV (Social Role Valorization). In alle trainingen en binnen de procesbegeleiding is aandacht voor het verwezenlijken van gewaardeerde sociale rollen. In januari 2011 werd een driedaagse SRV-training uitgevoerd om mensen vertrouwd te maken met het gedachtegoed. De belangstelling was groot met 49 deelnemers en 19 deelnemers op de terugkomdag in september. Het betrof professionals die in zorgorganisaties werken of bij MEE kantoren en scholen en mensen met een beperking familieleden en mensen die op basis van een persoonsgebonden budget voor mensen met een beperking werken. Uit die laatste groep konden 10 mensen deelnemen dankzij een financiële bijdrage van de Nederlandse Stichting voor het gehandicapte Kind NSGK.

16

In de training konden inmiddels Nederlandse goede voorbeelden worden getoond en niet alleen succesverhalen uit het buitenland. SRV is gericht op verbetering van kwaliteit van leven van mensen met een beperking en werkt vanuit de kracht van mensen, de noodzaak van relaties tussen mensen en het belang van gewaardeerde sociale rollen.

Anouk Bolsenbroek, wetenschappelijk docent en publicist7 nam deel aan de SRV-training. Uit haar impressie: Social Role Valorization is een doeltreffende manier om aan inclusie te werken, vanuit een stevig onderbouwde theorie. Tijdens een intensieve training van drie dagen vertelden trainers Darcy Elks, Betsy Neuville en Pamela Seetoo vanuit eigen ervaring. Familieleden van mensen met beperkingen, ondersteuners, belangenbehartigers, trainers, onderzoekers en directeuren namen deel. De Social Role Valorization theorie is ontwikkeld door de psycholoog Wolf Wolfensberger van de Syracuse Universiteit in New York. Hij heeft tot in detail beschreven welke vormen van uitsluiting er allemaal zijn in de samenleving en hij ontwikkelde ideeën over wat je eraan kunt doen. Darcy, Betsy en Pamela vertelden aan de hand van dia’s hoe zij mensen ondersteunen om een vervullend, betekenisvol en inclusief leven te leiden. Deelnemers konden de informatie gelijk aan hun eigen ervaringen koppelen. Social Role Valorization is toepasbaar voor iedereen die met uitsluiting te maken heeft. Een individu of groep sluit mensen uit omdat ze die mensen als de mindere zien van zichzelf. Dat noemen ze devaluatie. Omdat we dat meestal meekrijgen vanuit onze cultuur, hebben we het vaak niet eens door dat we het doen. Als je met een beperking wordt geboren, vormen andere mensen zich beelden van wat je wel of niet zou kunnen in je latere leven. Het idee dat je wel eens je middelbare school af zou kunnen maken als je Down syndroom hebt, een succesvol musicus zou kunnen worden als je bijna doof bent of een gezin zou kunnen hebben als je een verstandelijke beperking hebt, komt niet in ze op. Hoewel daar goede voorbeelden van zijn. Mensen denken eerder aan speciaal onderwijs, een beschermde werkplek, een beschermde woonvorm. De wijze waarop je begeleid wordt spitst zich daar op toe. Op een leven midden in de samenleving heb je dan veel minder kans. Social Role Valorization is een antwoord op devaluatie. In de Social Role Valorization gaat het om het zoeken naar sociaal gewaardeerde rollen die in de Nederlandse cultuur gewaardeerd worden. Het gaat om rollen die passend zijn voor personen van dezelfde leeftijdsgroep. Het vervullen van gewaardeerde sociale rollen geeft mensen een betekenisvol, zinvol leven. In de rollen die je vervult ‘word’ je iemand, ga je iets betekenen voor anderen. Dat maakt dat je voelt dat je erbij hoort en dat je verschil maakt. In de training kwam bijvoorbeeld de mogelijkheid van huiseigenaar zijn naar voren, of van tuinier, van vriend of vriendin, van partner of van werknemer. Er wordt geassisteerd in het zoeken van rollen die aansluiten bij de interesses. Voor iemand die heel veel heeft met de natuur, en ervan houdt om met grond bezig te zijn, zou de rol van tuinier een goede kunnen zijn.

7

A.Bolsenbroek, D. van Houten: Werken aan een Inclusieve samenleving. 2010. www.boomnelissen.nl/uitgaven/hulpverlening_en_ggz/werken_aan_een_inclusieve_samenleving_9789024418633

JAARVERSLAG 2011

17

Op de tweede dag zijn we gaan kijken welke activiteiten bij zo’n rol kunnen passen: een eigen tuin ontwerpen en onderhouden, naar het tuincentrum gaan, actief lid zijn van een tuinvereniging, lezen over boom- en plantensoorten, gereedschap onderhouden, tuinen van anderen bezoeken. De mogelijkheden zijn eindeloos. Een rol vervul je in een sociale en fysieke omgeving en brengt meerdere activiteiten met zich mee. Dat is ook het voordeel van primair kijken naar rollen in plaats van direct focussen op activiteiten. Wanneer je andere mensen ondersteunt met Social Role Valorization is het van belang om ervoor te zorgen dat je succesvol bent. Daarvoor is het van belang goed te weten waar je mee bezig bent, uit te gaan van hoge verwachtingen en een duidelijke visie te hebben. Dit houdt in dat je je moet durven voorstellen wat er nog niet is en dat je uitgaat van de talenten en mogelijkheden van een persoon. Een ander punt is het belang van het vormen van een sociaal netwerk rondom een persoon met een beperking: mensen die jou komen opzoeken, die iets met jou willen omdat ze je leuk en aardig vinden, in dezelfde organisatie werken of dezelfde interesses hebben en niet omdat ze ervoor betaald worden. Mensen met beperkingen krijgen gedurende hun leven gemiddeld assistentie van zo’n 2000 verschillende ondersteuners. In tegenstelling tot supportmedewerkers met wie de relatie vaak ophoudt na het dienstverband, blijven mensen uit het persoonlijk netwerk langdurig in iemands leven aanwezig. De derde dag kwamen uiteenlopende onderwerpen aan de orde, zoals rolmodellen, de kracht van imitatie en het belang van het leren van vaardigheden. Mensen leren door zich te identificeren met de mensen om hen heen. ’s Avonds wisselen we persoonlijke verhalen uit. Iemand vertelt uit eigen ervaring hoe hij op de Mytyl school waar hij zat, vooral werd gezien als iemand die zorg nodig had. Het onderwijs dat hij kreeg was ver beneden zijn niveau. Waarschijnlijk had een gewone school, met enige extra ondersteuning, hem veel beter voorbereid op zijn werk als zelfstandig ondernemer. Twee broers vertellen dat ze dagelijks hun broer ondersteunen. Zij zijn op zoek naar een huis waar zij met z’n drieën kunnen wonen. Supportmedewerkers van zorgaanbieders vertellen dat ze de Social Role Valorization theorie al toepassen in hun werk. Iemand van hen ondersteunt bijvoorbeeld mensen met beperkingen bij het maken van een persoonlijk toekomst plan. Anderen vertellen hoe zij jongeren in hun gezinssituatie ondersteunen bij het vormgeven aan hun eigen leven.

18

Innovatie en projecten Binnen Innovatie wordt gewerkt aan nieuwe vormen van evaluaties, inhoudelijke procesbegeleiding, conceptontwikkeling en verdieping van onderwerpen en/of instrumenten. Innovatie betekent letterlijk: de invoering van iets nieuws. Innovatie betekent voor Perspectief: samen met mensen en organisaties inzichten, mogelijkheden en verbindingen verkennen die kunnen leiden tot nieuwe vormen van evaluaties, trainingen, procesbegeleiding en advies. Bij innovatie gaat het om een wederzijds proces. Het opdoen en het delen van kennis, ervaringen en meningen van mensen zelf, van ervaringsdeskundigen, van andere persoonlijk betrokkenen en professionals. Keurmerk gezinshuizen Perspectief startte in 2011 met het project Keurmerk Gezinshuizen in opdracht van de Rudolphstichting aan versterking van de kwaliteit gezinshuizen in de jeugdzorg. Gezinshuizen kennen een karakteristieke combinatie van het privé- en professioneel domein. Een zorgvuldig kwaliteitssysteem kan bijdragen aan een goede balans tussen beide domeinen. Tevens draagt het bij aan transparantie richting samenwerkingspartners van het gezinshuis: zorgaanbieders, voogden, financiers. Verkennend onderzoek heeft uitgewezen dat bestaande kwaliteitssystemen onvoldoende recht doen aan het unieke en kleinschalige karakter van gezinsvormen. Doel van het project is de opbouw van een systeem van externe toetsingen vanuit de rechten en belangen van kinderen en jongeren. De vraag van de Rudolphstichting naar een keurmerk voor gezinshuizen maakt deel uit van een breed programma dat geïnitieerd en uitgevoerd wordt door de Alliantie “Kind in Gezin”. Dit programma wil een fundamentele verschuiving in de jeugdzorg. Aangesloten organisaties hebben zich tot doel gesteld om over 10 jaar minstens de helft van alle kinderen die nu in instituten worden opgevangen een duurzaam alternatief te bieden in een gezinsvorm. Quickscan Om snel de stand van rondom inclusie, kwaliteit van leven of zeggenschap bij een organisatie/project/initiatief in beeld te kunnen brengen is in eigen opdracht een nieuwe Quickscan ontwikkeld. De scan is gemaakt op basis van interviews van medewerkers van Perspectief door een extern medewerker. Als basis dienen de vier standaarden van Perspectief en het VN-Verdrag voor de rechten van personen met een handicap. Van Hinderpaal naar Mijlpaal. Jonge kinderen hebben in hun leven verschillende belangrijke transitiemomenten zoals de overgang van speciaal onderwijs naar regulier, van de basisschool naar voortgezet onderwijs of van school naar werk. In 2011 is de aanzet gegeven tot het project van Hinderpaal naar Mijlpaal dat vooral de transitiemomenten van jonge kinderen wil ondersteunen. Project Zeggenschap Het eindrapport van het meerjarenproject Zeggenschap, in 2010 verschenen, leidde in 2011 tot een uitnodiging van ZonMW en Vilans om de opgedane kennis in te zetten in een project om zeggenschap voor mensen met ernstige beperkingen beter te organiseren. Opzet is om kennis op dit terrein te inventariseren. Vervolgens wordt in samenwerking met zorgprofessionals en mensen met een (ernstige) beperking de kennis omgezet in een praktisch bruikbare methodiek en instrumenten om zeggenschap in de praktijk beter te realiseren. JAARVERSLAG 2011

19

Veel aandacht zal worden besteed aan cultuurverandering en manieren om die te bestendigen in organisaties. Dat is gebaseerd op de conclusie uit het onderzoek naar zeggenschap. De belangrijkste uitkomst bleek te zijn dat zeggenschap alleen echt toeneemt als de opvattingen over zeggenschap op alle niveaus van een organisatie gericht zijn op het ondersteunen van de eigen regie van mensen met een beperking om zelf hun eigen weg te volgen. Het nieuwe project start in 2012 en is onderdeel van het verbeterprogramma Zorg voor Beter. Iedereen Praat Mee In De WMO Als de WMO uitgevoerd wordt zoals het op papier bedoeld is, draagt dit bij aan een beter leven voor mensen met beperkingen. Perspectief wil via het project Iedereen Praat Mee in de WMO manieren ontwikkelen om mensen die ondersteund worden via de WMO meer zeggenschap te geven in hun eigen leven. Het is daarin belangrijk dat mensen zelf aan kunnen geven wat ze nodig hebben om goed te functioneren en mee te doen. Het project helpt mensen aan te geven welke concrete ondersteuning ze nodig hebbenen. Ambtenaren krijgen concrete handvatten waardoor ze mensen goed kunnen ondersteunen om echte regie in eigen leven te bevorderen. In 2011 is de start van het project voorbereid. Het gebruik van speciale software (sensemaking) wordt onderdeel van het project. Coalitie voor inclusie Perspectief ondersteunde de Coalitie voor Inclusie organisatorisch en beleidsmatig bij een serie werkbijeenkomsten, openbare landelijke en regionale conferenties. Perspectief is een van de initiatiefnemers van de Coalitie voor Inclusie, een netwerkbeweging van mensen met een beperking, professionals, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, overheden, organisaties en bedrijven die daar waar nodig hun kennis en expertise beschikbaar stellen voor het realiseren van inclusie. Perspectief organiseerde voor de Coalitie voor Inclusie bijeenkomsten en kennisontwikkeling gericht op ratificatie en implementatie van het VN-Verdrag Rechten van Personen met een Handicap. Klapstuk was in maart de grootschalige manifestatie rondom het VN_verdrag voor de rechten van Personen met een Handicap gehouden in de jaarbeurs in Utrecht. Er waren 1300 deelnemers op de manifestatie. De manifestatie was een voorlopig slotakkoord op de campagne Tekenen en dan…? Tijdens de manifestatie draaide alles om gelijke mensenrechten voor mensen met een beperking. Het VN-Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking kwam in 2006 al tot stand, maar geldt nog steeds niet in Nederland! Het verdrag zegt dat het hebben van een beperking mensen niet langer buiten de maatschappij mag plaatsen. Zolang dit verdrag niet door Nederland wordt bekrachtigd, kunnen mensen met een beperking zich in ons land niet beroepen op deze mensenrechten.

20

Manifestatie Tekenen en dan…? over het VN-Verdrag Rechten van Personen met een Handicap.

Perspectief bestuurslid Jacqueline Schoonheim publiceerde voor de Coalitie voor Inclusie in december een artikel8 waarin zij beschrijft dat Nederland zich, ook als het VN-Verdrag nog niet is geratificeerd, al kan en moet inspannen om de gelijke rechten te verwezenlijken. Ze bepleit een nationale handicap strategie: “Het respecteren van rechten van mensen met een beperking, en het naleven van deze rechten, is niet vanzelfsprekendheid in onze samenleving. Een verdrag ligt nu voor ons dat een kentering in ideeën over handicap bezegelt, en duidelijk maakt dat de samenleving een belangrijke rol speelt, zowel bij het wegnemen van belemmeringen teneinde volle participatie van mensen met een beperking te bereiken, als bij het in stand houden van deze belemmeringen. Zonder een heldere en coherente nationale disability strategie kunnen wij niet duidelijk zien wat ons te doen staat. Het VN-Verdrag geeft in ieder geval een stevig impuls om de participatie van mensen met een beperking als doel te stellen en als volwaardige partners te beschouwen in het proces om daar te komen. Uit de ervaringen van andere landen die bezig zijn om het VN-Verdrag te implementeren aan de hand van een nationale disability strategie kunnen waardevolle lessen gehaald worden. Nederland is op weg naar ratificatie van het Verdrag, en nu is het tijd om de implementatie waar mogelijk met behulp van deze lessen goed voor te bereiden. “

8

Tijd voor een Nederlandse disability strategie en plan van aanpak. Buitenlandse ervaringen met implementatie van het VNVerdrag www.vnverdragwaarmaken.nl/images/stories/nieuws/ArtikelTijdvoorNationaleDisabilityStrategie.pdf

JAARVERSLAG 2011

21

Na de manifestatie heeft Perspectief de Coalitie voor Inclusie verder ondersteund met organisatie van bijeenkomsten, onder meer in december in de Tweede Kamer waar Jan Jařab, Europees vertegenwoordiger van de VN Hoge Commissaris voor de Rechten van de Mens in gesprek ging met leden van Tweede en Eerste Kamer. INbeweging Perspectief nam het initiatief voor INbeweging. Het project is meegefinancierd door de NSGK. INbeweging staat voor Inclusie Nederland Beweging: voor een goed leven van mensen met een beperking, midden in de samenleving. INbeweging brengt mensen en initiatieven samen en ondersteunt hen bij het vinden van samenwerking in hun eigen buurt. In 2011 startte de voorbereiding. De website startte in 2011. De eerste reële ontmoeting was net na de jaarwisseling. Ouderen aan zet Bij zorgverlening aan ouderen is tegenwoordig een zorgleefplan verplicht gesteld. Maar welk effect heeft een zorgleefplan daadwerkelijk op de kwaliteit van leven? Hoe kan dat effect zo mogelijk worden vergroot? Dat is het doel van het project ‘Ouderen aan Zet’, dat Perspectief in mei 2011 kon starten. In het project worden met de oudere die zorg ontvangt, familie en medewerkers in de zorginstelling een reeks evaluaties ingezet. Het project is opgezet en wordt uitgevoerd in samenwerking met LOC Zeggenschap in Zorg, en daarnaast CSO, V&VN, Actiz in een klankbordgroep. Het project loopt tot en met 2013.

Voor deze evaluatie van het instrument zorgleefplan is een speciale set indicatoren opgesteld. De methodiek zal gedurende het projectverloop op basis van ervaringen worden bijgesteld. Onderdeel is ook actieve netwerkopbouw rond het project (onder andere via CSO ouderenorganisaties), het ontwikkelen van een training voor toekomstige evaluatoren en een brede workshop over kwaliteit van leven van oudere zorgvragers.

Uit de folder ‘Ouderen aan Zet’

Op de website www.ouderenaanzet.org wordt over het verloop van het project gepubliceerd. In november gaf Perspectief de workshop ‘De houdbaarheidsdatum van kwaliteit van leven’ op het symposium 'Lang zullen ze leven' georganiseerd door het ROC Midden-Nederland. Dit is een jaarlijks terugkerend symposium voor iedereen die betrokken is bij de ouderenzorg.

22

Onderwijs IkLeerOok In 2011 kwam het project IkLeerOok goed op gang (na de start in 2010 loopt het door tot 2013) In het project wordt met negen gezinnen gewerkt aan het creëren van een goede leeromgeving voor een kind met een beperking, samen met de school en de buurt. Deelnemende gezinnen komen uit heel Nederland. Van Delft tot Groningen en van Eindhoven tot Amsterdam. Het project biedt ouders een klankbord en concrete ondersteuning door procesbegeleiders die het gezin en het netwerk faciliteren om de goede leeromgeving voor hun kinderen te realiseren. Via de 9 gezinnen, de sociale netwerken (die worden uitgebouwd) en de deelnemende scholen wordt ervaring opgebouwd met methodiek en wordt een model neergelegd dat bruikbaar is voor meer gezinnen en scholen. Projectleider Astrid Greven zegt over de verandering die wordt nagestreefd: “Inclusie betekent op dit moment nog vaak: kinderen met een beperking mogen meedoen. Het uitgangspunt dat inclusie een realiteit is en een recht voor alle kinderen, waar alle kinderen profijt van hebben is nog geen gemeengoed.”

Wat zeggen ouders betrokken bij IkLeerOok? "Je beseft meer wat anders kan in de leeromgeving van je kind, omdat meer mensen meedenken en je attent maken op zgn. 'vanzelfsprekende' dingen." "We voelen ons steviger in de schoenen staan." "We kunnen gericht dromen en plannen maken.." "We hebben meer duidelijkheid over wat goed is voor ons kind." "Wij durven nu beter met scholen te praten." “Het project helpt aannames weg te nemen, zoals dat je kind anderen tot last zal zijn of dat je je eigen boontjes moet doppen.” “Wij als ouders voelen ons gestimuleerd om actief te zijn in het zoeken naar een goede school.” “We worden gedwongen om meer uit de comfortzone te stappen en dat levert nieuwe dingen op.” “De communicatie tussen de school, andere instellingen en onszelf lijkt te verbeteren.”

Kern van het project is het vergroten van het netwerk van gezinnen. In 2011 zijn er 12 netwerkbijeenkomsten gehouden. De grootte van de netwerkgroep varieert tussen de 6 en 25 mensen. Sommige netwerken bestaan vooral uit vrienden en familie, andere voornamelijk uit professionals en weer anderen uit een combinatie hiervan. Een van de netwerkbijeenkomsten (Leercirkel) werd georganiseerd door de Eigen Kracht Centrale. Een eerste onderzoek binnen dit project, uitgevoerd bij een van de betrokken scholen, volgde een werkwijze die Perspectief al vele jaren beproeft. Een team van interviewers, getraind door Perspectief, voert het kwaliteitsonderzoek uit. De school ontvangt na het onderzoek een rapport waarin zowel de sterke kanten als verbeterpunten van de school met betrekking tot welkom onderwijs wordt aangegeven. In november 2011 werd het tweede kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. JAARVERSLAG 2011

23

Halverwege het jaar was er de eerste uitwisseldag voor ouders betrokken binnen het IkLeerOok project. Er werd uitgebreid met elkaar gesproken over onderwerpen die van belang waren voor ouders, zoals het onderhouden van het sociale netwerk en hoe de communicatie met de school goed kan blijven verlopen. In het verlengde van IkLeerOok is samenwerking gezocht met MEE Amsterdam. Volgens het concept Traindetrainer worden meer netwerken opgezet rondom gezinnen in de regio Amsterdam.

Voor een goede communicatie zijn diplomatie en vertrouwen tussen school en ouders van belang, geven de deelnemers van IkLeerOok aan. Andere tips: − Neem iemand mee naar gesprekken met de school ‘zonder emoties’, die goed kan verwoorden. − Het helpt soms als mensen vanuit het zelfde ‘niveau’ met elkaar kunnen praten: bijvoorbeeld een schooldirecteur uit het eigen netwerk met een directeur van de betrokken school. − School verleiden (Wat levert iets de school op? Wat is jouw bijdrage? Wat is aantrekkelijk voor de school?) − Up-to-date kennis. Vaak is het makkelijker communiceren als je weet waar je over praat. Bijvoorbeeld over regelingen/financiën etc. Dan ziet de school ook dat je kennis binnenbrengt, dat kan voor hen aantrekkelijk zijn. Deze kennis kan uit het netwerk komen. − Streven om met een school ‘in gesprek’ te komen. In gesprek zijn geeft de gelegenheid om van elkaar te weten te komen dat je naar dezelfde dingen streeft, er een gezamenlijke basis is, en te horen dat je soms hetzelfde over dingen denkt. Er ontstaat een wederkerigheid en meer respect voor elkaar. − Als ouder doorvragen in gesprekken. Dus rustig vragen: Kunt u dit even verder uitleggen? Ik heb begrepen dat…? Kunt u uitleggen hoe dat werkt voor de school? Ik vind het leuk te horen wat uw ervaringen zijn over …(onderwerp). Is het mogelijk dat we hier verder over doorpraten op een ander tijdstip? Bent u op de hoogte van….? Kunnen we daar misschien samen meer over uit zoeken? − Meer ‘delen’ in de gesprekken: duidelijk maken dat niemand er alleen voor staat, dus ook niet de leerkracht.

Met je opleiding aan de slag Om de arbeidsparticipatie van jongeren met een beperking te bevorderen barrières, rondom leren en de arbeidsparticipatie van jongeren, inzichtelijk worden naar kansen voor ontwikkeling. In het project ‘Met je opleiding Perspectief met twee scholen; de Klimopschool in Middelburg en De (VSO en/of PrO) aan de slag gegaan.

24

is het nodig dat zijn en omgezet aan de slag’ is Brug in Almelo

Middels het uitvoeren van evaluaties zijn gesprekken gevoerd met leerlingen, ouders, leerkrachten en externe betrokkenen. Daarmee is inzichtelijk gemaakt hoe de school werkt aan een goede voorbereiding op werk én welke barrières er zijn, zowel binnen als buiten de school. Vervolgens is samen met betrokkenen in en buiten de school gewerkt aan een concrete en actieve aanpak om de verbeteringen door te voeren Belangrijk in het project was de bijdrage van leerlingen/jongeren zelf. Er is meer gedaan dan praten met leerlingen op de scholen. Jongeren en ouders namen ook een belangrijke plek in de evaluatieteams. Alle teamleden kregen vooraf een training om zich voor te bereiden op het werk in een evaluatieteam. Het eindverslag is een bundel van verhalen, ervaringen, foto’s, links naar filmpjes, onderzoek, analyses, aanbevelingen en kennis: de zichtbare resultaten van dit project. In september werd het project op De Brug afgesloten met een symposium. Enkele twitterberichten over de leerlingen tijdens het symposium: “Martijn werkt 38 uur per week bij horecabedrijf. Zijn tip voor jongeren met beperkingen: als je iets wil leren, doe het! En geloof in jezelf.” “Roy liep stage op vakantiepark en werkt daar nu 3 dagen per week, het liefst met machines! Hij haalde na school nog diverse certificaten.” “Bram werkt al 6 jaar bij de boer en heeft inmiddels een vaste baan met een gewoon salaris.” Naast de evaluaties zijn 5 jongeren met een beperking (en hun familie/netwerk) uitgebreid geïnterviewd over hun ervaringen als het gaat om het vinden van werk. Van deze interviews zijn drie artikelen gemaakt. Zo wordt zichtbaar hoe het kan gaan als je, met een VSO opleiding, op zoek gaat naar werk.9 Niet alleen in Nederland maar ook in Nieuw-Zeeland is in het kader van dit project onderzoek gedaan naar ontwikkelingen, praktijk en beleid rondom transitie (overgang van onderwijs naar werkgelegenheid) voor mensen met een beperking. Er zijn vijf jongeren geïnterviewd. Dit resulteerde in de publicatie ‘Ik ben WEG NAAR WERK’.

9

Bijvoorbeeld: www.perspectief.org/project-opleiding/documenten/artikel-Remi-de-Nie.pdf

JAARVERSLAG 2011

25

Uit evaluatierapporten in het kader van het project ‘Met je opleiding aan de slag’: “Uit de gesprekken blijkt ook dat de gerichtheid om de kinderen/leerlingen te beschermen tegen teleurstellingen (of die grote buitenwereld) soms groot is. Dat is begrijpelijk, zeker wanneer het gaat om leerlingen die na soms zeer negatieve ervaringen op andere scholen nu een goede plek hebben gevonden op De Brug. Het werken aan en vergroten van zelfbewustzijn en zelfrespect van leerlingen blijft in onze ogen een voortdurend punt van aandacht. Het is de uitdaging een balans te vinden tussen beschermd worden en de kansen om jezelf of je grenzen tegen te komen, naast de kans om jezelf te overtreffen, trots te zijn en daarvan te groeien.” “In vrijwel alle gesprekken komt de periode na school naar voren als een punt van zorg. Lang niet alle leerlingen zijn aan het eind van hun schoolperiode klaar voor de grote wereld. VSO onderwijs is eindonderwijs en levert geen certificaat of diploma op dat toegang geeft tot de arbeidsmarkt. Op de overigens door leerlingen en ouders zeer gewaardeerde speciale klas bij het ROC na (één dag per week) is er geen vervolgonderwijs. Leerkrachten zien met lede ogen aan dat op veel van wat leerlingen geleerd hebben niet wordt voortgeborduurd. Veel ouders vinden het spijtig dat jongeren zich niet verder kunnen ontwikkelen; het concept ‘een leven lang leren’ gaat voor hun kinderen vaak niet op.

Index voor Inclusie De derde editie van de ‘Index voor Inclusie’ kwam mei 2011 uit, aangepast en uitgebreid door Tony Booth. De ‘Index voor Inclusie’ biedt een handvat aan scholen die een antwoord willen op de vraag hoe met diversiteit van leerlingen om te gaan, op een manier waarbij alle leerlingen gewaardeerd worden.10 Het instrument is ontwikkeld in samenwerking met schoolteams, ouders, bestuurders, onderzoekers, zorg- en welzijnsorganisaties. De ‘Index voor Inclusie’ wordt in meer dan 45 landen gebruikt De Index is een gereedschapskist voor scholen om het proces te ondersteunen in de richting van een inclusieve leeromgeving. Het helpt scholen een spiegel voor te houden en samen met betrokkenen (zeker ook met leerlingen) te kijken waar mogelijkheden zitten voor verdere ontwikkeling. Het onderzoekt barrières en hulpbronnen voor leren en participeren. Deze nieuwe editie haalt nadrukkelijk de waarden naar voren die de basis vormen van de Index zoals duurzaamheid, wederkerigheid, gelijkwaardigheid, actieve participatie etc. Het heeft ook een geheel nieuw onderdeel: een curriculum dat gebaseerd is op deze waarden en die gelden voor iedereen die wil leren en participeren volgens duurzame en democratische principes. Perspectief helpt scholen de Index toe te passen. Veranderingen binnen scholen hebben invloed op veranderingen in de samenleving en omgekeerd; een inclusieve school en een inclusieve samenleving liggen in elkaars verlengde. Het werken met de Index versterkt beide processen. Doordat wordt ingestoken op het intensief betrekken van regionale partijen vanuit gemeenten, bedrijven en zorginstellingen ontstaan er netwerken (zorg- en dienstverlening) die het kind en het netwerk (ouders, buurt en school) ondersteunen bij het realiseren van de benodigde passende leeromgeving. 10

www.indexvoorinclusie.nl

26

De omgeving van Perspectief Internationale contacten Vanaf de oprichting onderhoudt Perspectief contact met het internationale netwerk van personen en organisaties die verwantschap hebben met de missie van Perspectief. Te noemen valt Inclusion Europe, Inclusion International, het Open Society Institute (OSI), Academic Network European Disability Experts ANED, de European Association of Service Providers for Persons with Disabilities (EASPD), Office Disability Issues (OID) in NieuwZeeland, Centre for Studies on Inclusive Education (CSIE), Canterbury Christ Church University College, GIP (Geneva Institute on Psychiatry), Universiteit van Gent, Artevelde Hogeschool Gent, Universiteit Antwerpen, Hogeschool Leuven, het Trinity College in Dublin en de Universiteit Praag. Voor het Fundamental Rights Agency in Wenen werd een onderzoek naar de mensenrechten van mensen met een verstandelijke en psychische beperking uitgevoerd. Dat onderzoeksrapport, te publiceren in 2012, werd de basis voor een korter rapport11 in november ingediend bij de Verenigde Naties voor het Universal Periodic Review naar mensenrechten in Nederland. Het rapport is ook gedeponeerd bij de Commissie Gelijke Behandeling. Overheid In het beleid van VWS voor mensen met beperkingen staat Kwaliteit van Leven voorop net als “het aansluiten bij de leefwereld van de cliënt, zijn behoeften en taal”. Aangegeven wordt dat er een omslag nodig is in het denken van de wereld van het beleid naar de wereld van de cliënt. Het ministerie gaf in 2011 aan die ontwikkeling vooral ook te willen bevorderen door beleid en uitvoering van delen van AWBZ-zorg te decentraliseren naar gemeenten. Deze zouden beter in staat zijn met minder financiële middelen de ondersteuning te richten op individuele behoeften en wensen. In 2011 werd daarnaast de zorg behandeld als een ‘markt’ waarbij private partijen als zorgverzekeraars en zorgaanbieders zelf verantwoordelijk zijn voor goede kwaliteit van zorg. Het veld mag bepalen welke koers het vaart. Die visie vindt internationaal geen weerklank. In Europa en de OESO, de organisatie voor ontwikkelde landen, wint de mensenrechtenbenadering terrein en wordt van de overheid een actieve opstelling verwacht om rechten van mensen met een beperking te borgen. Het nieuwe VN-Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking gaat uit van inclusie en zeggenschap voor mensen met een beperking op alle terreinen in hun leven. Het verdrag is in vrijwel alle landen van de Europese Unie geratificeerd, evenals door de Europese Unie zelf. Nederland heeft in 2011 geen voorstel voor ratificatie voorgelegd aan het parlement. De Nederlandse overheid heeft laten blijken dat de mensenrechtenbenadering niet dringend nodig zou zijn. Mensen met een beperking hebben het nu goed, is de mening. Perspectief voelt zich niet thuis in die benadering. Er zijn goede voorzieningen voor mensen met een beperking; er is basiszorg (AWBZ), er is een basisinkomen (vaak Wajong), maar van echte zeggenschap en echte deelname aan de samenleving als gewaardeerd burger, is voor veel mensen met een ernstige beperking nog geen sprake.

11

www.perspectief.org/documenten/netherlanduprhumanrights2011.pdf

JAARVERSLAG 2011

27

Perspectief is zich steeds verder gaan toeleggen op het verbinden en inspireren van mensen en organisaties rondom onderwerpen die hen rechtstreeks aangaan, dit in verschillende domeinen van het leven zoals onderwijs, zorg, werk en vervoer. Perspectief staat voor een ‘gevarieerde samenleving’ met als belangrijkste uitgangspunten zeggenschap, gelijkwaardigheid en diversiteit. Anders gezegd: burgers moeten aan het maatschappelijke leven kunnen deelnemen (waar nodig met persoonlijke ondersteuning), met erkenning van en respect voor de verschillen tussen mensen. Perspectief vindt internationaal en in Nederland bij afzonderlijke organisaties en bij mensen met een beperking en hun familie- en vriendenkring, veel medestanders in het streven naar inclusie. Dat streven zou aan kracht winnen als in het landelijk beleid meer inzicht groeit in wat mensen met een beperking buiten AWBZ om nodig hebben om bij te dragen aan een rijk geschakeerde samenleving.

Op de manifestatie over het VN-Verdrag voor de rechten van mensen met een beperking, maart 2011 in de Jaarbeurs.

28

Bijlage 1

Overzicht van de organisaties waar Perspectief heeft geëvalueerd 2011 Baalderborg Groep, Talant, JP van den Bent, Zuidwester, Aveleijn, Westenrijck, HartekampGroep, Syndion, Promens-Care, NOVO, Esdégé-Reigersdaal, Trans, Steinmetz de Compaan, Pameijer, Diomage, Zorgplus, Huize Henricus, Cavent en Osani. 2010 ASVZ, De Drie Notenboomen, Diogenes, Arduin, Aveleijn, Cavent, Talant, Diomage, Osani, Tiuri, Esdégé-Reigersdaal, s Heeren Loo, J.P. van den Bent, Kensoor, Okkernoot, Stg. Wigwam Vallei Nederland, Cliëntenbelang Utrecht, VSO De Brug, Pameijer, De Hartekamp Groep, De Zijlen, Klimopschool, De Lichtenvoorde. 2009 Arduin, ASVZ, AveleijnSDT, Baalderborg Groep, De Akkerwinde, De Drie Notenboomen, De Lichtenvoorde, De Trans, De Zijlen, ENZO, Esdégé-Reigersdaal, Ipse De Bruggen, JP van den Bent, MEE IJsseloevers, Pameijer, Promens Care, Raamwerk, Reinaerde, ‘s Heeren Loo, Stg. Zorgboerderijen Zeeland, Triade, VGN, VGPH 2008 Arduin, Aveleijn, JP van den Bent, Daelzicht, De Drie Notenboomen, GGZ Duin- en Bollenstreek, ’s Heeren Loo Noord, Humanitas, Lichtenvoorde, LSW, Maeykehiem, NOVO, De Okkernoot, Philadelphia Zorg (IJsselwelle), Promens Care, Reinaerde, Sensis, SOVAK, Sprank, Steinmetz | de Compaan, Syndion, Talant, Thomashuizen, Tragel, VanBoeijen, Ygdrasil 2007 Arduin, ASVZ, Aveleyn, Compaan, De Akkerwinde, De Leite, Lichtenvoorde, De Okkernoot, Emergis, Enzo, Esdégé-Reigersdaal, Filadelfia, Fleuroja, J.P. v.d. Bent, ’s Heeren Loo, NOVO, Paus Johannes XXIII, SIG, Sprank, Syndion, Talant, Thomashuizen, Tragel, Westenrijck, Zuidwester 2006 Arduin, ASVZ, Aveleyn, Daelzicht, Dagcentra Twente, De Leite, De Okkernoot, De Trans, De Wilg, De Zijlen, Esdégé-Reigersdaal, Filadelfia, Fleuroja, J.P. v.d. Bent, ’s Heeren Loo, Kleinschalig Wonen, Lichtenvoorde, Maeykehiem, Meare, NOVO, Pepijn & Paulus, SDW, SOVAK, Sprank, St. Anna/Op den Bies, Syndion, Thomashuizen, Tragel, Wonen Plus, Ygdrasil, Zozijn 2005 Amarant, Arduin, ASVZ-ZW, Aveleyn, Compaan, Daelzicht, De Leite, Esdégé-Reigersdaal, Filadelfia, Het Gors, J.P. v.d. Bent, Lichtenvoorde, MEE ZHZ, PameijerKeerkring, Raamwerk, Radar, Sherpa, SIG, ’t Skûtsje, Sprank, SPZ, Syndion, Talant, Thomashuizen, Tragel, Trans, VanBoeijen, Zozijn 2004 Amarant, Arduin, ASVZ-ZW, Bollenstreek/Raamwerk, Compaan, Daelzicht, De Leite, De Zijlen, Esdégé-Reigersdaal, Het Gors, J.P. v.d. Bent, Lichtenvoorde, Maasveld, Meare, MEE Flevoland, MEE IJRV, MEE ZHZ, MEE Zwolle, PameijerKeerkring, Pepijn & Paulus, PSWML, SDIJ, Sherpa, Syndion, Talant, Thomashuizen, Tragel, VanBoeijen, Vizier, Zozijn, Zuidwester 2003 Amarant, Arduin, Daelzicht, De Leite, De Zijlen, Esdégé-Reigersdaal, Festog/Zozijn, Het Gors, J.P. v.d.Bent, Lichtenvoorde, PameijerKeerkring, Sherpa, SIG, SPD Flevoland, SPD IJRV, SPD Zwolle, SPZ, St. Zorg op Maat, Talant, Tragel, VanBoeijen, Vizier, Zorgboerderijen Landbouw & Zorg, Zuidwester

JAARVERSLAG 2011

29

2002 Amarant , Arduin, ASVZ-NH, ASVZ-ZH, Daelzicht, Esdégé-Reigersdaal, Festog, Hartekampgroep, J.P. v.d. Bent, Lichtenvoorde, Odion, PameijerKeerkring, Paus Johannes XXIII, SDIJ, Sherpa, SIG, SPD IJRV, SPD ZHZ, SVGNK, Syndion, Talant, Urtica, VanBoeijen, Vincentius 2001 Arduin, ASVZ-NH, Bollenstreek, Compaan, Daelzicht, DAG, Dit Koningskind, Esdégé-Reigersdaal, Festog, Heechhout-Kaai, J.P. v.d.Bent, Lichtenvoorde, Maeykehiem, Olmen Es, Orion, PameijerKeerkring, Prisma, Severinus, Sherpa, SPD Oost-Gelderland, SPD ZHZ, SPD Zwolle, SPZ (Philadelphia Zorg) , SVGNK, Syndion, Tjallingahiem, VanBoeijen, Zuidwester 2000 Arduin, ASVZ-NH, Bollenstreek, Daelzicht, DAG, Dit Koningskind, Eemeroord-Naarmate, EsdégéReigersdaal, Festog, Heechhout-Kaai, ’s Kooningsjacht, Lichtenvoorde, Maartenswouden, Maeykehiem, Noorderbrug, Olmen Es, PameijerKeerkring, SPD Leeuwarden , SPD Oost-Gelderland, SPD ZHZ, SVGNK, Syndion, Tjallingahiem, VanBoeijen, Zorgboerderijen Landbouw & Zorg, Zuidwester

30

Bijlage 2

Standaarden Perspectief ZEGGENSCHAP Mensen hebben zeggenschap over hun eigen leven. Ieder kan zich ontwikkelen in een richting die hij wil en door middel van zijn keuzes, voorkeuren en leefstijl uitdrukking geven aan een eigen identiteit. Zeggenschap is uitgangspunt van het beleid. INCLUSIE Mensen zijn gewaardeerde burgers. Zij zijn verbonden met anderen, zoals familie, vrienden, kennissen, collega’s. Zij maken deel uit van en dragen op unieke wijze bij aan de samenleving. RESPECT EN VEILIGHEID Mensen hebben respect voor elkaar. Mensen leven in een veilige, gezonde, vertrouwde omgeving. PERSOONLIJKE ONDERSTEUNING Mensen geven hun leven zelf vorm en inhoud en krijgen daarbij passende en geschikte ondersteuning in aansluiting op hun ondersteuningsbehoeften.

JAARVERSLAG 2011

31

Uitkomsten/effecten van standaarden STANDAARD Zeggenschap

Inclusie

Respect en veiligheid Persoonlijke ondersteuning

32

UITKOMST / EFFECT • Mensen kunnen op alle levensterreinen bepalen hoe ze hun leven inrichten • Mensen doen een veelheid van ervaringen op en bereiken hun persoonlijke doelstellingen • Mensen wonen hoe ze willen. Ze zijn baas in eigen huis en dragen verantwoordelijkheid. • Kinderen en jongeren volgen onderwijs. Mensen hebben werkzaamheden of bezigheden die aansluiten bij hun interesses en ambities. Zij bepalen hoe ze hun vrije tijd doorbrengen. Ieder kan zich in alle levensfases naar behoefte verder scholen. • Mensen bepalen met welke organisaties zij samenwerken en van welke diensten zij gebruik maken. • Mensen hebben waardevolle persoonlijke en sociale netwerken in de samenleving. • Zij maken gebruik van voorzieningen die voor iedereen bedoeld zijn. • Mensen wonen in de samenleving met mensen waarmee ze zich verbonden voelen. • Kinderen en jongeren volgen breed toegankelijk, regulier onderwijs, dat bijdraagt aan hun ontplooiing. • Ieder schoolt zich op terreinen waar zijn interesses en ambities liggen. • Mensen hebben gerespecteerde werkzaamheden of bezigheden in de samenleving en voelen zich gewaardeerde medewerkers. • Mensen nemen deel en dragen bij aan het sociale, culturele, religieuze en recreatieve leven (concerten, cafés, clubs, kerken, verenigingen, sportevenementen etc.) in de samenleving. Zij maken gebruik van welzijnsen gezondheidsvoorzieningen in de plaatselijke gemeenschap. • Mensen hebben dezelfde rechten, kansen en verantwoordelijkheden als iedere burger, ook op het gebied van trouwen, kinderen krijgen, stemmen, sterilisatie, orgaandonatie, euthanasie etc. • Mensen voelen zich gerespecteerd, hun persoonlijke integriteit is gewaarborgd. Zij leven in een veilige, gezonde en hun vertrouwde omgeving. • Mensen hebben ondersteuning (in de vorm van begeleiding, verzorging, coaching etc.) bij alle voor hen belangrijke zaken. • Zij kunnen hun leven inrichten, zoals hen past. • Mensen vinden dat zij een goed leven leiden. • Ondersteuning wordt verleend op afgesproken en gecoördineerde manier.