Stichting ORTEC Pensioenfonds. Jaarverslag 2009

Stichting ORTEC Pensioenfonds

Jaarverslag 2009

INHOUDSOPGAVE Pagina

A B C D E

Voorwoord Kerncijfers Karakteristieken van het pensioenfonds Verslag van het verantwoordingsorgaan Bestuursverslag Hoofdlijnen Pensioenparagraaf Beleggingen Financiele positie Risicoparagraaf Verwachtingen

3 5 9 14 16 17 23 25 28 29 30

JAARREKENING 1 2 3 4 5 6

Balans per 31 december 2009 Staat van baten en lasten over 2009 Kasstroomoverzicht 2009 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2009 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2009

32 33 35 36 42 53

OVERIGE GEGEVENS 1 2 3 4 5

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum Herstelplan Resultaatverdeling Actuariële verklaring Accountantsverklaring

59 59 59 60 62

BIJLAGEN 1

Verloopstaat deelnemers

65

___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________ Stichting ORTEC Pensioenfonds 2

A

VOORWOORD


VOORWOORD Voor u ligt het jaarverslag over 2009 van Stichting ORTEC Pensioenfonds. Zoals u ziet, heeft het verslag een andere vormgeving. Het bestuur hoopt hiermee de leesbaarheid van het jaarverslag te verbeteren. Een andere reden voor deze verandering is de overgang van de uitvoering van de pensioenadministrate, door Syntrus Achmea, vanuit De Meern naar Tilburg in 2009. Economische crisis en herstelplan 2009 stond opnieuw in het teken van de economische recessie. Het jaar begon met forse verliezen op de beurzen en daarnaast was er sprake van een lage rente. Door deze combinatie raakten veel pensioenfondsen aanvankelijk in een situatie van onderdekking, ook Stichting ORTEC Pensioenfonds. Eind maart 2009 moest het pensioenfonds daarom een herstelplan indienen bij De Nederlandsche Bank (DNB). Het plan omschrijft met welke sturingsmiddelen het bestuur het tekort binnen de gestelde termijn wil opheffen. DNB heeft met het herstelplan ingestemd. In de loop van 2009 werden de ontwikkelingen op de beurzen gunstiger. Het pensioenfonds heeft het dieptepunt van de dekkingsgraad achter de rug. In 2009 is de dekkingsgraad gestegen van 87,1% in de maand februari (onderdekking) tot 116,0% op 31 december 2009. Pension Fund Governance In het kader van Pensioen Fund Governance is per 1 januari 2009 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Bestuur en verantwoordingsorgaan willen de samenwerking verder ontwikkelen om de transparantie rondom het besluitvormingsproces en de communicatie met de deelnemers en andere belanghebbenden waar nodig te verbeteren. Ook is in 2009 de visitatiecommissie ingesteld. Deze commissie heeft het fonds bezocht en haar bevindingen aan het bestuur gerapporteerd en besproken met het verantwoordingsorgaan. Het bestuur streeft naar een evenwichtige communicatie waarbij alle groepen (actieven, gepensioneerden en slapers) naar hun behoefte bediend worden. De communicatiecommissie is voortvarend van start gegaan. Er is een website ontwikkeld en de UPO's zijn verder eoptimaliseerd. Voor het komende jaar staan een verdere uitbouw van de communicatie op de actielijst van de communicatiecommissie. Ook zijn de toeslagenlabels voor de regelingen van het fonds in 2009 vastgesteld en gecommuniceerd aan belanghebbenden. Toeslag in 2009 Per 1 januari 2009 is op de opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers een toeslag van 2,50% verleend. De pensioenrechten van de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden zijn als onderdeel van het herstelplan toen niet verhoogd in verband met de financiële positie van het fonds. Eind 2009 is het besluit genomen de pensioenen van actieven en inactieven met ingang van 1 januari 2010 met 0,4% te indexeren.

Verwachtingen voor 2010 In 2010 staat risicobeheer hoog op de agenda van het bestuur. Het bestuur gaat in dit jaar via een ALM-studie het beleggingsbeleid evalueren en eventuele aanpassingen van dit beleid vaststellen. Een blijvend punt van aandacht voor het bestuur zijn de ontwikkelingen op het gebied van pensioenen. Onlangs hebben vier door de overheid ingestelde commissies hun bevindingen over het Nederlandse pensioensysteem gerapporteerd aan de verantwoordelijke minister. Hun rapporten bevatten de nodige verstrekkende ideeën en aanbevelingen voor de toekomst van ons pensioensysteem. Duidelijk is dat er met het oog op de vergrijzing en de stijgende levensverwachting dringend maatregelen moeten worden genomen om pensioen ook in de toekomst betaalbaar te houden. Het bestuur volgt de ontwikkelingen nauwgezet en zal daarover regelmatig communiceren. C.G.E. Boender, voorzitter


B

KERNCIJFERS


KERNCIJFERS Deelnemers, gewezen en pensioentrekkenden 2009 Aantal Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioengerechtigden

2008 %

Aantal

2007 %

Aantal

2006 %

Aantal

2005 %

Aantal

%

475

60,8

489

67,6

399

63,2

354

63,6

309

65,8

299 8

38,2 1,0

227 7

31,4 1,0

225 7

35,7 1,1

196 6

35,3 1,1

158 3

33,6 0,6

782

100,0

723

100,0

631

100,0

556

100,0

470

100,0

Bijdragen van werkgevers en werknemers, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en uitvoeringskosten (x € 1.000) 2009

Premie werkgevers en werknemers Premiebijdragen risico deelnemers

2008

2007

2006

2005

2.729

2.180

1.575

1.172

925

425

358

169

0

0

3.154

2.538

1.744

1.172

925

103

64

28

31

74

-104

0

0

0

0

-1

64

28

31

74

Pensioenuitkeringen

118

125

104

131

48

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

207

200

159

150

127

Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers


Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves en belegd vermogen (x € 1.000) Dekkingsgraad in % 31-12-2009

Technische voorzieningen - voor risico pensioenfonds - voor risico deelnemers

Stichtingskapitaal en reserves Beleggingen - voor risico pensioenfonds - voor risico deelnemers Liquide middelen Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo overige activa en passiva Totaal belegd vermogen Aanwezige dekkingsgraad FTK Vereiste dekkingsgraaf FTK

31-12-2008

31-12 2007

31-12 2006

31-12 2005

11.057 1.806

10.754 1.175

5.585 1.244

5.019 1.082

3.895 824

12.863

11.929

6.829

6.101

4.719

1.768

-874

1.796

1.221

695

11.948 1.806 666

8.662 1.176 970

7.160 1.244 301

6.188 1.082 66

4.565 824 52

205 5

328 -81

11 -91

12 -26

12 -39

14.630

11.055

8.625

7.322

5.414

116,0 123,9

91,9 123,0

132,2 130,0

124,3 123,0

117,8 -

Verdeling beleggingsportefeuille (x € 1.000) 2009

2008 %

Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen

2007 %

2006 %

2005 %

%

3.640

30,5

1.631

18,8

2.365

33,0

2.216

35,8

1.699

37,2

8.177 131

68,4 1,1

6.961 70

80,4 0,8

4.501 294

62,9 4,1

3.440 532

55,6 8,6

2.843 24

62,3 0,5

11.948

100,0

8.662

100,0

7.160

100,0

6.188

100,0

4.566

100,0

Beleggingsopbrengsten en kosten vermogensbeheer risico pensioenfonds (x € 1.000) 2009

Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Kosten vermogensbeheer

2008

2007

2006

2005

133 523 12

75 243 39

48 -152 -2

34 119 13

23 399 -10

668

357

-106

166

412


Beleggingsopbrengsten risico deelnemers (x € 1.000) 2009

Indirecte opbrengsten

2008

309

2007

-426

2006

-7

2005

270

181

In 2006 en 2005 is er geen onderscheid tussen beleggingsresultaten en premiebijdragen voor risico deelnemers bekend. Beleggingsrendement

Totaal rendement

2009

2008

2007

2006

2005

%

%

%

%

%

5,5

3,0

-1,8

2,7

11,9


C

KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS


KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS Profiel Het pensioenfonds is op 1 januari 2000 opgericht onder de naam Stichting ORTEC Pensioenfonds (SOP) en is statutair gevestigd te Groningen. Doel van SOP is om, in aanvulling op de wettelijke uitkeringen zoals de AOW en de ANW, een pensioenvoorziening voor de (gewezen) deelnemers en hun nabestaanden te treffen. De laatste statutenwijziging was op 21 mei 2008. De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 02068524. Het fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (OPF). In SOP nemen vanaf 2000 werknemers deel van ORTEC International B.V. en de aan haar gelieerde ondernemingen (de werkgever). De pensioenaanspraken van de werknemers van ORTEC International B.V. waren tot 1 januari 2000 rechtstreeks verzekerd bij verzekeraar Nationale-Nederlanden. De opgebouwde rechten van voor 2000 zijn nog steeds ondergebracht bij Nationale Nederlanden. Organisatie van het pensioenfonds Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van het fonds aan de hand van het onderstaande schema.

Verantwoordings orgaan

Accountant / Actuaris

Toezichthouder (DNB en AFM)

Bestuur

Visitatie commissie

Beleggings commissie

Uitvoeringsorganisatie (bestuursondersteuning, administratie, herverzekeraar, vermogensbeheer)

Bestuur van het fonds Het bestuur is verantwoordelijk voor het beheer van het fonds en het uitvoeren van de door de werkgever toegezegde pensioenregeling, waaronder het doen van pensioenuitkeringen aan gepensioneerden en rechthebbende nabestaanden. Onderdeel van deze verantwoordelijkheid is het inrichten en uitvoeren van interne controlemaatregelen gericht op de juiste en volledige registratie van de gegevens van het fonds. Het bestuur heeft bevoegdheden krachtens de statuten en reglementen, alsmede de hiermee verbonden uitvoeringsbesluiten en uitvoeringsovereenkomst, tot het verrichten van betalingen en het aangaan van contractuele verplichtingen met derden. Het bestuur heeft uitsluitend bevoegdheden conform de statuten en reglementen van het fonds, overeenkomstig de vastlegging in de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN). Ieder jaar wisselen de voorzitter en secretaris met hun plaatsvervangers van functie.


Verantwoordingsorgaan In het kader van PFG heeft het bestuur van Stichting ORTEC Pensioenfonds per 1 januari 2009 een verantwoordingsorgaan ingericht. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over beleid, uitvoering beleid en naleving van Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur. Het verantwoordingsorgaan heeft tot taak een oordeel te geven over het handelen van het bestuur aan de hand van het jaarverslag, de jaarrekening en andere informatie, waaronder de bevindingen van de visitatiecommissie, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, bekend gemaakt en in het jaarverslag opgenomen. Het bestuur heeft per 1 januari 2008 het reglement verantwoordingsorgaan vastgesteld. In dit reglement zijn de rechten en bevoegdheden van het verantwoordingsorgaan vastgelegd. Visitatiecommissie Het intern toezicht bij het fonds wordt gevormd door een visitatiecommissie. Het bestuur heeft de visitatiecommissie in het 3e kwartaal 2009 ingesteld en haar gevraagd om over het verslagjaar 2009 een oordeel te geven over: - De beleids- en bestuursprocedures- en processen en de checks en balances binnen het fonds; - De wijze waarop het fonds wordt aangestuurd; - De wijze waarop door het bestuur wordt omgegaan met de risico's op de langere termijn. Het intern toezicht rapporteert aan het bestuur en bespreekt de rapportage en de eventuele daarop voorgenomen bestuursbesluiten met het verantwoordingsorgaan. De bevindingen worden in het jaarverslag vermeld onder: Intern toezicht en verantwoordingsorgaan. Beleggingscommissie Het bestuur heeft een beleggingscommissie opgericht met als mandaat het monitoren van de vermogensbeheerder, het voeren van een beleggingsbeleid ten opzichte van de strategische benchmark en het opstellen van het beleggingsplan.

Compliance officer Het bestuur heeft een interne compliance officer bij SOP benoemd en waarborgt dat deze compliance officer onafhankelijk van het bestuur is. Uitvoeringsorganisatie Het pensioenbeheer, inclusief pensioenadministratie, en de bestuursondersteuning zijn uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. kantoorhoudend te Tilburg. Het vermogensbeheer is deels uitbesteed aan Robeco Institutional Asset Management B.V. te Rotterdam. Externe deskundigen Naast deze interne organen kent het fonds ook externe deskundigen. - De certificerend actuaris rapporteert jaarlijks over de financiële positie van het fonds en geeft een actuariële verklaring af. - De certificerend accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een accountantsverklaring bij de jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van zijn eventuele opmerkingen en aanbevelingen omtrent de administratieve organisatie en interne controle van het fonds.


Personalia Stichting ORTEC Pensioenfonds per 31 december 2009 Samenstelling van het bestuur

Naam

Gekozen / benoemd door

Rol

J.E.M. Scholing

Deelnemers

Plv. voorzitter

A. Van Vliet

Deelnemers

Secretaris

W.A. Luijten

Deelnemers

Lid

C.G.E. Boender

Werkgever

Voorzitter

A.A. Hartog

Werkgever

Plv.secretaris

F. Heemskerk

Werkgever

Lid

Het bestuur van de Stichting bestaat uit zes leden. Drie leden zijn benoemd door de werkgever en drie leden zijn gekozen uit en door de deelnemers. Met uitzondering van de bestuursleden namens de werkgever, hebben de bestuursleden een zittingstermijn van vier jaar. De heer W.A. Luijten en mevrouw J.E.M. Scholing zijn in 2009 herkozen voor de twee vrijgekomen plaatsen voor een nieuwe termijn van vier jaar als deelnemersbestuursleden.

Samenstelling van het verantwoordingsorgaan

Naam

Gekozen / benoemd door

Rol

L.J.J. Van der Bruggen

Werkgever

Voorzitter

P.J.J. Wijnhoven

Deelnemers

Lid

R.A.P. Kouijzer

Pensioengerechtigden

Secretaris

Het verantwoordingsorgaan bestaat uit drie leden: vertegenwoordiger van deelnemers, pensioengerechtigden en werkgevers. De vertegenwoordiger van de werkgever wordt benoemd door de werkgever en de vertegenwoordiger van de deelnemers door de Ondernemingsraad van de werkgever. De benoeming van de vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden vindt plaats door het bestuur na verkiezing van deze vertegenwoordiger en uit de groep pensioengerechtigden. In 2009 hebben zich geen wisselingen in het verantwoordingsorgaan voorgedaan.

Samenstelling van de visitatiecommissie

Naam

Namens

K.A. Van Leeuwen

VAK-VC

E.E. Hagen

VAK-VC

B.A. Davis

VAK-VC

De visitatiecommissie is benoemd voor een periode van 3 jaar. Deze eindigt in 2012.

Samenstelling van de beleggingscommissie

Naam

Voorgedragen / benoemd door

Rol

A. Van Vliet

Deelnemers / Bestuur

Secretaris

C.G.E. Boender

Deelnemers / Bestuur

Voorzitter

J. Van Markwijk

Bestuur

Lid

A. Kemna

Bestuur

Lid


De beleggingscommissie bestaat uit 4 leden en benoemd door het bestuur. De heren Van Beuzekom en Poppelaars zijn in 2009 afgetreden. Als nieuwe leden traden aan de heer J. van Markwijk en mevrouw A.G.Z. Kemna. Daarnaast heeft naast de heer A. van Vliet ook de heer C.G.E. Boender vanuit het bestuur zitting genomen in de beleggingscommissie.

Compliance officer D. Ament

Uitvoeringsorganisatie Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. te Tilburg

Vermogensbeheerder Robeco Institutioneel Asset Management B.V. te Rotterdam

Certificerend Actuaris Towers Watson te Rotterdam

Certificerend Accountant Ernst & Young Accountants LLP te Den Haag


D

VERSLAG VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN


VERSLAG VERANTWOORDINGSORGAAN Conform Artikel 7 van het Huishoudelijk Reglement kan het VO een oordeel geven over: - het handelen van het bestuur, - het door het bestuur uitgevoerde beleid, - beleidskeuzes voor de toekomst. Het oordeel van het VO is gebaseerd op de door het bestuur aangeleverde stukken en de gevoerde gesprekken met het bestuur. Verder hebben het rapport van en gesprekken met de visitatiecommissie nadrukkelijk bijgedragen aan de totstandkoming van het oordeel van de VO. Het VO heeft de volgende constateringen en aanbevelingen geformuleerd, ter opneming in het Jaarverslag 2009 van het SOP: 1. Het VO is verheugd te constateren dat het bestuur de aanbevelingen, zoals gedaan in het Jaarverslag 2008, heeft overgenomen en er actief mee aan de slag is gegaan. De geboekte voortgang in 2009, in het bijzonder op het gebied van informatieverstrekking aan belanghebbenden bij het pensioenfonds en onderbouwing van het beleid, beschouwt het VO als beperkt. Het VO verzoekt het Bestuur om in 2010 nadere stappen te nemen die gaan leiden tot verdere verbetering. 2. Het jaar 2009 is een hectisch jaar geweest in de financiële wereld, wat sterke invloed heeft gehad op het SOP. Aan het begin van 2009 kampte het SOP met een flinke onderdekking, die geleid heeft tot noodzaak voor het indienen van een herstelplan bij de DNB. In de tweede helft van het jaar heeft herstel plaatsgehad op de financiële markten, en is de dekkingsgraad van het fonds toegenomen tot boven de minimaal vereiste dekkingsgraad (maar nog onder de vereiste dekkingsgraad). Daarmee kan gesteld worden dat het (herstel)beleid van het bestuur een goede uitwerking heeft gehad op de dekkingsgraad. 3. In het 3de kwartaal van 2009 heeft het bestuur een visitatiecommissie (VC) ingesteld. Het VO heeft met genoegen kennis genomen van de over het algemeen positieve beoordeling van de VC over het door het bestuur gevoerde beleid. Het VO verzoekt het Bestuur om proactief opvolging te geven aan de door de VC gemaakte aanbevelingen. 4. In het licht van de ervaringen opgedaan tijdens het afgelopen crisisjaar en recente ontwikkelingen in de pensioenwereld, adviseert het VO het bestuur om missie, strategie en beleid van het SOP in 2010 te evalueren en waar nodig aan te passen. Het VO verzoekt het bestuur spoedig doch uiterlijk binnen 3 maanden te reageren op dit oordeel. Verder spreekt het VO het vertrouwen uit dat het Bestuur de aanbevelingen zal overnemen en in de loop van 2010 van een goede uitwerking zal voorzien. Het verantwoordingsorgaan van de Stichting ORTEC Pensioenfonds, 25 mei 2010, Lambert van der Bruggen (Voorzitter) Ruud Kouijzer (Secretaris) Pieter Wijnhoven (Lid)


E

BESTUURSVERSLAG


BESTUURSVERSLAG Hoofdlijnen Bestuursvergaderingen Het bestuur van het fonds heeft het afgelopen jaar 6 maal vergaderd. Belangrijke onderwerpen waren - De effecten van de mondiale financiële ontwikkelingen op de financiële positie van het fonds; - Het opstellen en monitoren van het herstelplan; - Het beleggingsbeleid m.b.t. de aan te kopen vastrentende waarden; - De inrichting van de visitatiecommissie en de uitvoering visitatie; - De overgang/transitie administratie naar Tilburg; - De wijzigingen in de diverse fondsdocumenten; - Het opzetten van de website van het fonds. Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG) verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid, verantwoording en intern toezicht. Het beleid van het fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid komt voort uit artikel 143 van de Pensioenwet en is vastgelegd in de Actuariële Bedrijfstechnische Nota van het fonds. Dit houdt onder meer in: - Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing - Analyse en beheersing van integriteitrisico's - Voorkomen van belangenverstrengeling - Duurzame beheersing van (financiële) risico's - Eenmaal per 3 jaar een continuïteitsanalyse. Intern toezicht en verantwoordingsorgaan Het bestuur van het fonds besteedt conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed pensioenfondsbestuur veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Statutair is bepaald hoe het bestuur omgaat met de rol als bestuur en invulling geeft aan begrippen als goed bestuur, verantwoording en intern toezicht. Sinds 2009 is het verantwoordingsorgaan (VO) actief. Ook het formele overleg tussen bestuur en VO kadert daarin. In dit jaarverslag wordt separaat verslag gedaan van de bevindingen van het VO ten aanzien van het gevoerde beleid. Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van de beoordeling van het verantwoordingsorgaan van het in 2009 gevoerde beleid en zal rekening houden met de gemaakte aanbevelingen. Voor het Intern Toezicht is gekozen voor de vorm van een visitatiecommissie (VC). De VC beoordeelt eens in de drie jaar de beleids- en bestuursprocedures en -processen, de checks and balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico's op de langere termijn voor (de dekkingsgraad van) het pensioenfonds. De VC is in het derde kwartaal 2009 geïnstalleerd. Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van de beoordeling van de VC van het gevoerde beleid en zal opvolging geven aan de gemaakte aanbevelingen.


Deskundigheidsbevordering Het bestuur van het fonds hecht er groot belang aan dat het fonds op deskundige wijze wordt bestuurd. Ook geeft het bestuur zich rekenschap van de eisen die de Pensioenwet en het Besluit uitvoering Pensioenwet stellen aan de deskundigheid van de bestuurders, waaronder ook eisen die PFG-principes van de STAR stelt aan de vormgeving van de deskundigheidsbevordering. Het bestuur onderschrijft tevens de aanbevelingen die de drie pensioenkoepels in april 2007 hebben gepresenteerd in hun Plan van Aanpak deskundigheidsbevordering (hierna: PvAD). Sinds 2008 is er een goedgekeurd deskundigheidsplan en een deskundigheidsmatrix. De eisen die het bestuur aan haar eigen deskundigheid stelt wordt door middel van deze matrix getoetst. De deskundigheidsmatrix is in 2009 opnieuw nagelopen. In het verslagjaar zijn er geen opleidingen geweest. Naleving weten regelgeving Er zijn het bestuur geen overtredingen van weten regelgeving bekend. Gedragscode Jaarlijks wordt door de leden van het bestuur en de beleggingscommissie de gedragscode getekend. Dit is ook dit verslagjaar gebeurd. Uitbesteding Het bestuur heeft overleg gevoerd met de uitvoeringsorganisatie over de dienstlevering overeenkomst de service-levelagreement. Daarnaast heeft het bestuur op grond van haar analyse van de SAS70-rapportage aanvullende vragen gesteld aan de uitvoeringsorganisatie over bepaalde aspecten van de kwaliteit van de beheersmaatregelen. Communicatie Het bestuur heeft het communicatiebeleid van het pensioenfonds vastgelegd in een communicatiebeleidsplan voor de periode 2008-2012. Uitgangspunt is dat de communicatie naar doelgroep wordt ingedeeld. Ook is een aantal communicatiedoelstellingen vastgesteld. Deze zijn dat: - Doelgroepen weten wat de pensioenregeling van het fonds op hoofdlijnen inhoudt en begrijpen wat dit voor hem/haar betekent; - De doelgroepen weten waar informatie over de regeling gehaald kan worden. - De doelgroepen weten hoe de eigen pensioensituatie eruit ziet of waar deze achterhaald kan worden. - De doelgroepen weten wat de Stichting ORTEC Pensioenfonds is en doet. De middelen die daarvoor worden ingezet zijn: - Officieel reglement - Jaarverslag - Brieven - Website


In overeenstemming met de door de koepels geïntroduceerde doelstelling om eenvormige, eenduidige en duidelijke pensioenoverzichten te verstrekken (uniform pensioenoverzicht, UPO) is aan alle deelnemers een pensioenoverzicht op basis van de huidige regeling uitgereikt. Het bestuur heeft de voorwaardelijkheidsverklaring vastgesteld. In de verschillende communicatie-uitingen (o.a. startbrief) wordt aan de deelnemer uitgelegd wat de regeling inhoudt. In 2009 heeft de communicatiewerkgroep een planning voor de komende twee jaar gemaakt van de volgende activiteiten: 1. Communicatieplan 2. Opzetten van de website 3. Gebeurtenissen communicatie 4. Uitvoering communicatieplan (o.a. opzetten pensioensite) Het bestuur vertrouwt erop hiermee een belangrijke stap voorwaarts in de pensioencommunicatie te hebben gezet.

Ontwikkelingen 2009, regelgeving en overheidsbeleid Pensioenfonds in onderdekking Het jaar 2009 stond in het licht van de economische crisis als gevolg van de kredietcrisis. Aan het begin van 2009 waren er na de verliezen in 2008, nog verdere forse verliezen op de beurzen. Daarnaast was sprake van een lage rente. Als gevolg hiervan verkeerde ook Stichting ORTEC Pensioenfonds begin 2009 in onderdekking. Dat wil zeggen dat er onvoldoende financiële middelen waren om aan alle (toekomstige) verplichtingen te voldoen. Begin 2009 is een continuïteitsanalyse uitgevoerd om na te gaan hoe snel de dekkingsgraad - dat is de verhouding tussen de bezittingen en de verplichtingen van een pensioenfonds - weer zou kunnen herstellen van het aanvangsniveau van 92% tot boven de minimaal vereiste dekkingsgraad van 108% en de vereiste dekkingsgraad van 122%. Uit de continuiteitsanalyse kwam naar voren dat Stiching ORTEC Pensioenfonds weer zeer snel zou kunnen herstellen. Belangrijkste reden hiervoor is dat de verhouding tussen premie en pensioenverplichtingen nog zeer gunstig is, aangezien Stichting ORTEC Pensioenfonds nog een zeer jong fonds is. In de loop van 2009 werden de ontwikkelingen op de beurzen gunstiger. Het pensioenfonds heeft het dieptepunt van de dekkingsgraad achter de rug. De dekkingsgraad bedroeg op 31 december 2009 116,0%. Herstelplan Op 31 december 2008 was de dekkingsgraad van het fonds ca. 92%. Het pensioenfonds moest net als veel andere pensioenfondsen een kortetermijnherstelplan en een langetermijnherstelplan indienen bij DNB. Bij het opstellen van het herstelplan moet het bestuur zich laten leiden door een evenwichtige belangenafweging. Dat betekent dat de belangen van degenen die nu pensioen opbouwen en de gepensioneerden evenwichtig in het herstelplan verwerkt moeten zijn. DNB beoordeelde de herstelplannen ook daarop. Het bestuur heeft het herstelplan op 19 maart 2009 vastgesteld en goedgekeurd. Het bestuur heeft in deze vergadering besloten om geen aanvullende maatregelen te nemen. Op 31 maart 2009 is het herstelplan naar DNB verzonden. Het bestuur heeft gekozen voor een hersteltermijn van 3 jaar. DNB heeft het door het fonds ingediende herstelplan goedgekeurd.


Door lage dekkingsgraad geen waardeoverdracht Als een werknemer van baan verandert, mag hij zijn pensioen overdragen naar zijn nieuwe pensioenfonds. Dit heet waardeoverdracht. Is de dekkingsgraad van het uitgaande of ontvangende fonds lager dan 100%, dan mag het pensioenfonds waardeoverdrachten niet uitvoeren. Het moet deze volgens de Pensioenwet "opschorten". Veel fondsen hebben in 2009 een aantal maanden een dekkingsgraad van minder dan 100% gehad; sommige fondsen hebben daar nog steeds mee te maken. Ook het pensioenfonds had in 2009 een aantal maanden een dekkingsgraad lager dan 100%. De situatie dat veel pensioenfondsen tegelijkertijd in onderdekking waren, had zich nog niet eerder voorgedaan. Hierdoor kwamen de knelpunten naar voren die een opschorting van de waardeoverdrachten met zich meebrengt. In de loop van 2009 kwam de dekkingsgraad van het fonds weer boven 100%. Om te voorkomen dat waardeoverdrachten worden gestart en vlak daarna weer moeten stoppen heeft het bestuur besloten dat de dekkingsgraad gedurende 3 maanden 100% of meer moet zijn voordat de overdrachten weer worden opgestart. De toezichthouder is het hiermee eens. Dit betekent dat het fonds sinds december 2009 weer meewerkt aan waardeoverdrachten. Of een verzoek om waardeoverdracht daadwerkelijk afgehandeld kan worden hangt ook af van de situatie van het andere fonds. Reservering voor aanpassing actuariële grondslagen Recente sterftecijfers laten zien dat de levensverwachting van Nederlandse mannen en vrouwen sneller stijgt dan men op grond van de huidige prognosetafels zou verwachten. Het Actuarieel Genootschap zal medio 2010 met nieuwe prognosetafels komen waarin de laatste sterftecijfers zijn verwerkt. Op basis hiervan zullen voorzieningen dan opnieuw worden berekend. Rekeninghoudend met een uit te voeren actualisatie van de verhoging van de opslag voor de toekomstige uitvoeringskosten, heeft het bestuur besloten om in de balans per 31/12/2009 alvast voor de aanpassing van actuariële grondslagen in 2010 de technische voorziening te verhogen met 3,5% van de voorziening.

Communicatie Toeslagenlabel en voorwaardelijkheidsverklaring Het verhogen van het pensioen vanwege loon- of prijsstijging heet toeslag. Het fonds kent een voorwaardelijke toeslagregeling, waarbij de toeslag afhankelijk is van de financiering ervan door de werkgever. Voor een begrijpelijke communicatie over het toeslagbeleid van het pensioenfonds voerde de Pensioenwet een toeslagenlabel in. Dit label dient op bijna alle communicatiemiddelen te staan. Hiermee wordt beoogd dat pensioenfondsen en verzekeraars duidelijk maken of de pensioenen de komende jaren kunnen meegroeien met de prijsstijgingen, met andere woorden of de koopkracht op peil blijft. Naast het toeslagenlabel moet het fonds een voorwaardelijkheidsverklaring gebruiken. Daarin wordt het toeslagbeleid verder uitgelegd. Het gaat dan om de ambitie die het fonds heeft voor de mate waarin toeslagen worden gegeven. En ook hoe toeslagen worden betaald. Verder geeft het label aan wat daarvan de laatste drie jaar is waargemaakt. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is de toezichthouder die zich concentreert op het gedragstoezicht van pensioenfondsen. In de praktijk gaat het met name om communicatie. Het toeslagenlabel valt onder het toezicht van de AFM. Vanwege de bijzondere economische situatie in 2009 besloot minister Donner dat het toeslagenlabel in 2009 niet gebruikt hoefde te worden. Toepassing van het toeslagenlabel in de huidige economische situatie zou verwarring kunnen veroorzaken bij de belanghebbenden, zo was de argumentatie. In plaats daarvan ontwikkelde de pensioensector, in overleg met de toezichthouder AFM, een modelbrief. In tegenstelling tot de meeste pensioenfondsen heeft het bestuur in 2009 de toeslagenlabels voor de regeling van het fonds vastgesteld en gecommuniceerd met alle belanghebbenden. Er is geen modelbrief verzonden.


Toeslag in 2009 Het bestuur heeft op 9 december 2009 besloten om per 1 januari 2010 een toeslag te verlenen op de opgebouwde pensioenaanspraken van de deelnemers. Het betrof een toeslag van 0,4%, hetgeen gelijk is aan de CBS-prijsinflatie tussen oktober 2008 en oktober 2009. Ook de pensioenrechten van de gewezen deelnemers en pensioengerechtigden worden per 1 januari 2010 met 0,4% verhoogd, ondanks dat er nog steeds een reservetekort is. Het bestuur is van mening dat deze indexatie voor de inactieve deelnemers verantwoord is gegeven de beperkte meerkosten (ongeveer 7000 euro) en de gunstige ontwikkeling van de dekkingsgraad. Bij het opstellen van de jaarrekening is hiermee rekening gehouden.

Goed pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) In 2005 publiceerde de Stichting van de Arbeid (STAR) de "Principes voor goed Pensioenfondsbestuur". Deze principes bieden kaders voor zorgvuldig bestuur, intern toezicht, verantwoording, deskundigheid, openheid en communicatie. Maar ook andere regels spelen een rol: zo is de Code Tabaksblat van belang voor het beleggingsbeleid. Sinds 2007 zijn de Principes voor goed pensioenfondsbestuur van de STAR verankerd in de Pensioenwet. De bedoeling van de principes is dat een pensioenfondsbestuur weet waarvoor het verantwoordelijk is en hoe het die verantwoordelijkheid moet dragen en moet afleggen. Aandacht voor principes in 2009 Het jaar 2009 stond vooral in het teken van risicobeheer. Kernvraag daarbij is of pensioenfondsen risico's vooraf voldoende in beeld hadden. Dat geldt zowel voor het beleggingsbeleid als voor de verplichtingen. Zelfevaluatie Besturen moeten een procedure vaststellen voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. Het bestuur heeft besloten dat de evaluatie eenmaal per jaar plaatsvindt. Risicobeheer en compliance Risicobeheer en compliance vormden in 2009 een speerpunt voor DNB. Pensioenfondsbesturen moeten voldoen aan alle weten regelgeving en controle hebben over alle risico's die zich voordoen. DNB hanteert hiervoor het FIRM-model met een beschrijving van tien risicocategorieën. FIRM staat voor Financiële Instellingen Risicoanalyse Methode. De Pensioenwet verplicht het tot het treffen van maatregelen voor een integere en beheerste bedrijfsvoering. Deze verplichting gaat verder dan de gedragscode die het nu al heeft. Het gaat om een risicobeleid, waarbij integriteitsrisico's en ook andere risico's in kaart worden gebracht. Principes bij beloningsbeleid Op 6 mei 2009 hebben DNB en AFM de "Principes voor beheerst beloningsbeleid" gepubliceerd (verder: de Principes). De Principes zijn gericht op de financiële ondernemingen en op pensioenfondsen die onder toezicht staan van DNB of AFM. In een gezamenlijke brief van 24 juni 2009 aan de pensioenfondsen hebben DNB en AFM duidelijk gemaakt dat het beloningsbeleid ook bij pensioenfondsen en hun uitvoerders in lijn moet zijn met de Principes. Het bestuur heeft in 2009 beloningsbeleid op de bestuurstafel behandeld. De uitvoeringsorganisatie, Syntrus Achmea, heeft een verklaring aangeleverd waarin wordt omschreven dat het beloningsbeleid moet voldoen aan de principes. Het fonds heeft deze modelverklaring naar alle dienstverleners gestuurd met het verzoek deze retour te zenden. Daarnaast is een conceptverklaring opgesteld die door het pensioenfonds zelf wordt onderkend. Deze verklaring is met een begeleidende korte brief naar DNB en AFM gestuurd. Deskundigheidplan / matrix Sinds 2008 is er een goedgekeurd deskundigheidsplan en een deskundigheidsmatrix. De deskundigheidsmatrix is in 2009 opnieuw nagelopen.


Intern toezicht Het intern toezicht bij het fonds wordt gevormd door een visitatiecommissie. Het bestuur heeft in 2009 de visitatiecommissie ingesteld. Het fonds heeft ervoor gekozen ten aanzien van de samenstelling om de uitvoering neer te leggen bij het VAK-VC. De visitatiecommissie heeft haar bevindingen in het vierde kwartaal aan het bestuur gerapporteerd en deze besproken met het verantwoordingsorgaan.


Pensioenparagraaf De pensioenregeling kan, overeenkomstig artikel 10 PW, worden omschreven als een geïndexeerde middelloonregeling, gecombineerd met een beschikbare premieregeling. De basis van de regeling, tot een vast jaarinkomen van € 46.194, maximum premiegrondslag, wordt gevormd door de geïndexeerde middelloonregeling. Daarnaast is er een individuele beschikbare premieregeling voor werknemers met een vast jaarsalaris van meer dan € 46.194,- (per 1 januari 2009). Per 1 januari 2008 zijn de volgende onderdelen uit Pensioenwet van kracht geworden: - Toeslagenmatrix - Startbrief voor nieuwe deelnemers - Informatieverplichtingen - Uitruil ouderdomspensioen voor partnerpensioen - Uitvoeringsovereenkomst tussen pensioenfonds en werkgever - Pension Fund Governance (principes voor goed pensioenfondsbestuur) - Bestaande instemmingsrechten vervallen. Een en ander is in het bestuur aan de orde geweest. Kenmerken middelloonregeling De kenmerken van de regeling zijn als volgt:

Pensioensysteem Pensioenleeftijd Maximum pensioengevend salaris Franchise (2009) Maximum pensioengrondslag Opbouwpercentage Nabestaandenpensioen Bijdrage werknemer

Geïndexeerde opbouwregeling 65 € 46.194,€ 14.807,€ 31.387,- (=Pensioengevend salaris -/- franchise) 2% Risicobasis 4%

Wat biedt de pensioenregeling? - Het nabestaandenpensioen is tijdens de actieve deelneming volledig op risicobasis verzekerd; - Bij arbeidsongeschiktheid wordt de pensioenopbouw naar rato van het arbeidsongeschikheidspercentage gecontinueerd. De financiering van de opbouw is dan voor rekening van het fonds;. - Op de pensioenrichtleeftijd respectievelijk bij beëindiging van de deelneming hebben de deelnemers de mogelijkheid om een deel van het ouderdomspensioen om te zetten in nabestaandenpensioen; - De ingang van het ouderdomspensioen kan hoogstens 5 jaar worden vervroegd ten opzichte van de pensioenrichtleeftijd, waarbij het ouderdomspensioen op actuarieel neutrale wijze wordt omgerekend naar de gewijzigde ingangsdatum.


Toeslagbeleid Toeslagverlening actieven Ieder jaar verhoogt het bestuur de opgebouwde aanspraken op ouderdomspensioen van de actieve deelnemer (in dienst van de werkgever), inclusief extra aanspraken uit waardeoverdracht, met een door het bestuur te bepalen percentage tenzij de premie uitkomt boven de maximum premie (15% van de salarissom). Als uitgangspunt wordt genomen de door het CBS bepaalde CPI alle huishoudens afgeleid over de laatste periode oktober - oktober. De toeslag wordt betaald door de sponsor als onderdeel van de premie maar heeft wel een voorwaardelijk karakter. Er is geen zekerheid. Er wordt geen geld gereserveerd om het pensioen in de toekomst te verhogen. Indien de totale premie niet toereikend is om deze toeslag te financieren wordt deze, voorzover de middelen van het fonds het naar het oordeel van het bestuur toelaten, uit het fonds gefinancierd. Indien de toeslag in enig jaar niet of niet volledig is toegekend, zal de premie op het maximum niveau blijven om, zodra mogelijk, de genoemde toeslag alsnog te verstrekken door middel van een hogere toeslag op een later tijdstip, derhalve niet met terugwerkende kracht. Toeslagverlening niet-actieven Ieder jaar bekijkt het bestuur of de rechten van gewezen deelnemers en gepensioneerden verhoogd kunnen worden met een toeslag. Dit is een voorwaardelijke indexatie, op basis van een door het bestuur te bepalen percentage, hierbij wordt als uitgangspunt de door het CBS bepaalde CPI alle huishoudens afgeleid over de laatste periode oktober - oktober genomen. De toeslag is afhankelijk van de nominale marktwaarde dekkingsgraad, het vereist eigen vermogen (vev) ) en het minimum vereist eigen vermogen (mvev) van het pensioenfonds. Er is geen zekerheid. Er wordt geen geld gereserveerd om het pensioen in de toekomst te verhogen. Als uitgangspunten in 2009 dienden: - indien de dekkingsgraad lager is dan mvev wordt er geen toeslag verleend; - indien de dekkingsgraad hoger is dan mvev en lager dan 100% + vev dan wordt een gedeeltelijke toeslag verleend (lineaire methodiek); - indien de dekkingsgraad hoger is dan 100% + vev wordt volledig geïndexeerd en worden eventuele achterstanden ingehaald.


Beleggingen Algemene Inleiding Het jaar 2009 zal de geschiedenis in gaan als het jaar waarin een einde kwam aan de zwaarste recessie sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Krachtige stimuleringsmaatregelen door centrale banken en overheden hebben hun uitwerking niet gemist. Vooral het economisch herstel in Azië is indrukwekkend. Hoewel het nog te vroeg is om te concluderen dat een depressie zoals die van Japan in de jaren 1990-2005 definitief is afgewend, verraste de wereldwijde groei in de tweede helft van 2009 in positieve zin, terwijl de inflatie een dalende tendens vertoonde. Indicatoren wijzen over een breed front op aanhoudend economisch herstel in 2010. De prijzen van meer risicovolle activa profiteerden hiervan en toonden een enorme herstelbeweging sinds de bodem in maart. De wereld komt nu in een moeilijker fase van het economisch herstelproces, namelijk de fase waarin de uitzonderlijke stimuleringsmaatregelen geleidelijk moeten worden teruggebracht. Het lijkt erop dat de autoriteiten het zekere voor het onzekere willen nemen en weinig haast maken met de implementatie van hun exitstrategieën. Vooruitzichten aandelenmarkten Het jaar 2009 kende een zeer moeilijke start. De S&P500 Index was het jaar 2008 op een stand van 903 geëindigd en de AEX op 246. Daarmee sloten de Amerikaanse en Europese beurzen een moeilijk jaar af, maar aan het begin van 2009 ging de daling onverminderd verder. Tot het dieptepunt op 9 maart verloor de AEX nog eens 19% en de S&P500 25%. De dieptepunten werden bereikt op magische niveaus: Op 9 maart bereikte de S&P500 een stand van 666 en de AEX kwam rond de 200 uit. Vanaf begin maart werd een stijging ingezet. Beurzen uit opkomende markten waren al aan het stijgen, zij hadden hun dieptepunt reeds in november 2008 bereikt. De zorgen bleven, maar de berichten vielen telkenmale mee. In deze fase bevinden wij ons nu nog steeds. De economische groei komt terug al was het maar omdat de eerste helft van 2010 wordt vergeleken met de eerste helft van 2009, toen de economie zich op een dieptepunt bevond. De koersen van aandelen en obligaties zijn gestegen en de waardedaling van de woningen in de Verenigde Staten lijkt tot stilstand te zijn gekomen. Dit geeft de burger opnieuw de moed om meer te consumeren. Bedrijfsinvesteringen zullen naar verwachting nog wel even achterblijven. Er is weinig reden om veel te investeren, aangezien de bezettingsgraad van de bestaande capaciteit nog laag is. De centrale banken zullen in de eerste helft van 2010 waarschijnlijk nog geen drastische beleidswijzigingen doorvoeren omdat de geschiedenis leert dat je het prille herstel niet in de kiem moet smoren. Overheden zullen dus blijven besteden en investeren, aangezien veel beleidsplannen tot ver in 2010 blijven doorlopen. Maar er komt een moment in 2010 dat de overheden en centrale banken het stokje overgeven aan de particuliere sector en dat moment zal met onzekerheid omgeven worden. Voor bedrijfswinsten geldt hetzelfde beeld. Herstel van de groei biedt ook de bijbehorende operationele hefboomfactor: de omzet stijgt, maar het duurt even voordat de kosten ook toenemen. Aanvankelijk kan men toe met het bestaande personeel en kan de leemte in de bestaande productiecapaciteit worden gebruikt voor groei zonder additionele investeringen. Dit duidt op een fors winstherstel. De waardering van de gehele beurs is gemiddeld, na de stijging van de afgelopen maanden. Veel particulieren, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen hebben nog veel liquide middelen die bij de huidige lage rente schreeuwen om meer rendement. Wij voorzien in de eerste helft van 2010 per saldo dan ook een verdere stijging van aandelenbeurzen. Hoe verder we echter in het jaar komen, hoe moeilijker het zal worden om de verwachte koersstijging op aandelenbeurzen voort te zetten. Het eerste deel van het cyclische herstel loopt dan ten einde. Overheden en centrale banken zien weer groei en kunnen stimuleringsmaatregelen afbouwen maar lopen daarmee het risico het economische herstel in de kiem te smoren.


Vooruitzichten voor de obligatiemarkten Wij verwachten dat de officiële korte rentes in de ontwikkelde economieën rond de historisch lage niveaus zullen blijven bewegen om zo een blijvend economisch herstel te stimuleren. Obligaties zullen steun ondervinden van centrale banken die de monetaire omstandigheden niet agressief zullen normaliseren. Verder zijn er geen dreigende inflatierisico's, gezien de stijgende werkloosheid en de trage wereldwijde economische groei. Verder in de toekomst kunnen obligatiemarkten kwetsbaar worden als overheden niet in staat zijn fiscale maatregelen door te drukken waardoor de inflatieverwachtingen zouden kunnen gaan toenemen. De vooruitzichten voor de bedrijfsobligatiemarkten zijn positief. Consumenten en bedrijven bouwen de schuldenlast af die zij in de afgelopen twee decennia hebben opgebouwd. Banken worden geconfronteerd met hogere solvabiliteitseisen en zullen daardoor hun kernvermogen versterken. Hoewel de aflossingstrend de groei zal drukken, zijn de fundamentele ontwikkelingen gunstig voor bedrijfsobligaties. Tegelijkertijd kunnen bedrijfsobligaties profiteren van de aanhoudende vraag die wordt gedreven door lage absolute risicovrije rendementen en hogere spaarrentes. Beleggingsbeleid in 2009 De hoofddoelstelling van het beleggingsbeleid is de beleggingen zo in te richten dat op lange termijn aan de verplichtingen kan worden voldaan. Hierbij wordt getracht een maximaal beleggingsrendement te genereren bij een acceptabel niveau van het beleggingsrisico. Het strategisch beleggingsbeleid wordt door het bestuur vastgesteld aan de hand van een periodiek uit te voeren ALM studie en de actuele financiële positie van het pensioenfonds. Met de ALM-studie worden de risico’s die het pensioen loopt ten aanzien van de pensioenregeling, het indexatiebeleid, het premiebeleid en het beleggingsbeleid in kaart gebracht. Het beleggingsbeleid voorziet erin dat de premie als volgt belegd wordt: 70% in vastrentende waarden 30% in aandelen. Rondom deze normweging wordt een bandbreedte gehanteerd van +10% en -10%, alvorens de portefeuille dient te worden herschikt.

Normverdeling portefeuille (in % van het totale vermogen) Norm

Min.

Max.

Aandelen

30%

20%

40%

Vastrentende waarden

70%

60%

80%

Kortlopende middelen

0%

0%

10%

Beleggingscategorie

Bij het beleggen van nieuwe premie wordt actief gestuurd richting de normweging. Indien het percentage aandelen namelijk kleiner dan 25% is, wordt de nieuwe premie volledig in aandelen belegd. Indien het percentage aandelen groter is dan 35%, dan wordt de nieuwe premie volledig in vastrentende waarden belegd. Sinds augustus 2005 worden de aankopen in de vastrentende beleggingen gedaan in het “Robeco Institutional Liability Driven Euro Government Bond Fund”. Vanaf december 2009 worden de aankopen in vastrentende beleggingen gedaan in Nederlandse staatsobligaties met een lange looptijd. Door nieuwe gelden in titels met een lange duratie te beleggen, wil het bestuur het renterisico geleidelijk verminderen.


Ontwikkelingen voorjaar 2009 Het lage niveau van de lange (swap-)rente heeft de vraag naar boven gebracht of er wel nieuwe aankopen in het Long Duration Fonds moesten plaats vinden. In januari 2009 is de nieuwe premie – conform mandaat aangezien het percentage aandelen kleiner dan 25% was – volledig in aandelen belegd. Vanaf mei t/m november 2009 heeft het bestuur de inleg bestemd voor vastrentende waarden tijdelijk als kaspositie aangehouden. In december 2009 is deze kaspositie belegd in Nederlandse staatsobligaties. Beleggingscommissie Eind mei heeft de beleggingscommissie (in de nieuwe samenstelling) gesproken over de langlopende beleggingen. De beleggingscommissie bevestigde het bestuursbesluit dat het geen goed moment was om in een long duration fonds aankopen te doen. Gegeven de huidige onzekerheid werd de voorkeur uitgesproken om solide staatsobligaties aan te kopen met een looptijd van tenminste 10 jaar. De beleggingscommissie heeft tevens aandacht gevraagd voor het actieve rentebeleid binnen het Lux-O-Rente fonds en het valutarisico in het Robeco fonds. In 2010 zal het beleggingsbeleid worden geactualiseerd aan de hand van de ALM studie die dan wordt uitgevoerd.


Financiele positie De actuaris concludeert in zijn rapport, dat het op basis van het FTK gedefinieerd Minimum Vereist (Eigen) Vermogen voor nominale pensioenaanspraken per 31 december 2009 aanwezig was. Het Vereist (Eigen) Vermogen was per 31 december 2009 niet aanwezig. Aangezien de aanwezige dekkingsgraad lager is dan de vereiste dekkingsgraad is er sprake van een reservetekort.

Resultaat boekjaar Actuariële analyse van het resultaat De samenstelling van het resultaat over 2009 en 2008 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht:

Wijziging rentetermijnstructuur Resultaat op intrest/beleggingen Resultaat op premie resultaat op waardeoverdrachten Resulaat op kosten Resultaat op uitkeringen Resultaat op overige kanssystemen Toeslagverlening overige incidentele mutaties Overige resultaten

2009

2008

Verschil

€

€

€

1.658 365 798 -1 84 1 117 -15 6 -371

-3.668 77 955 -21 35 1 -29 -2 -35 17

5.326 288 -157 20 49 0 146 -13 42 -388

2.642

-2.670

5.313

De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:

Kostendekkende premie Gedempte premie Feitelijke premie

2009

2008

€

€ 2.306 2.088 2.729

1.453 2.130 2.180


Risicoparagraaf Risico en beheersing/beleid Het bestuur heeft zijn beleid verwoord in de ABTN. Algemene leidraad voor het uitvoeren van zijn beheertaken is risicobewust operationeel management. Onderstaand treft u de risico´s die het bestuur met prioriteit heeft gevolgd. - Beleggingsrisico's - Operationele risico's - Actuariële risico's - Renterisico Beleggingsrisico's In het beleggingsbeleid is sprake van een spreiding over de verschillende beleggingsfondsen en niet in individuele aandelen. Dit resulteert er in dat de gehele portefeuille een lager risico heeft. Voor de beleggingen in aandelen is het fonds Robeco geselecteerd. De belangrijkste beleggingsrisico's zijn het markt-, prijs-, valuta- en kredietrisico. Operationele risico's Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen zijn vastgelegd in Service Level Agreements. Actuariële risico's Het fonds maakt gebruik van de zogenaamde prognosetafels AG 2005-2050 startkolom 2007-2012. In deze tafels is de sterftetrend verdisconteerd. Door toepassing van deze prognosetafels is het langlevenrisico voor het fonds sterk gereduceerd. Overige relevante actuariële risico's zijn het overlijdens- en het arbeidsongeschiktheidsrisico van de deelnemers. Het overlijdensrisico (oftewel het risico van kortleven) is begrensd door de risicokapitalen van partnerpensioenen op stop-loss basis te herverzekeren. Het arbeidsongeschiktheidsrisico is verzekerd. Renterisico Het fonds is gevoelig voor wijzigingen in de marktrente omdat de duration van de beleggingen en de verplichtingen niet gelijk zijn. Bij de bepaling van het beleggingsbeleid weegt het Bestuur zorgvuldig de voordelen (meer zekerheid) en nadelen (minder rendement) van meer of minder durationmatching af ten opzichte van alternatieve strategieën.


Verwacht en gepland voor 2010 Een blijvend punt van aandacht voor het bestuur zijn de ontwikkelingen op het gebied van pensioenen. Onlangs hebben vier door de overheid ingestelde commissies hun bevindingen over het Nederlandse pensioensysteem gerapporteerd aan de verantwoordelijke minister. Hun rapporten bevatten de nodige verstrekkende ideeën en aanbevelingen voor de toekomst van ons pensioensysteem. Duidelijk is dat er met het oog op de vergrijzing en de stijgende levensverwachting dringend maatregelen moeten worden genomen om pensioen ook in de toekomst betaalbaar te houden. Het bestuur volgt de ontwikkelingen nauwgezet en zal daarover regelmatig communiceren. ALM- studie In 2010 staat risicobeheer hoog op de agenda van het bestuur. Het bestuur gaat in dit jaar de prestaties van de vermogensbeheerder evalueren via een nieuwe ALM-studie en onderzoeken of het afgegeven beleggingsmandaat moet worden aangepast. Fondsorganen Zowel het bestuur als het verantwoordingsorgaan heeft het voornemen te werken aan de verdere ontwikkeling van de samenwerking tussen de beide organen van het fonds. Communicatie Opzetten en verder ontwikkelen van de nieuw opgebouwde website, optimaliseren van UPO en startbrief, en andere communicatie uitingen, verdere uitbouw van de gebeurteniscommunicatie staan op de werklijst van de bestuurscommissie communicatie. Het bestuur streeft naar een evenwichtige communicatie waarbij alle groepen (actieven, gepensioneerden en slapers) naar hun behoefte bediend worden. Rotterdam, 31 mei 2010

Stichting ORTEC Pensioenfonds

Het bestuur J.E.M. Scholing

Plv. voorzitter

A. Van Vliet

Secretaris

W.A. Luijten

Lid

C.G.E. Boender

Voorzitter

A.A. Hartog

Plv. secretaris

F. Heemskerk

Lid


JAARREKENING


1 BALANS PER 31 DECEMBER 2009 (na bestemming saldo baten en lasten) (in duizenden euro's)

31 december 2009

31 december 2008

€

€

€

€

ACTIVA Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)

11.948

8.662

Beleggingen voor risico deelnemer

(2)

1.806

1.176

Herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(3)

205

328

Vorderingen en overlopende activa

(4)

64

21

Liquide middelen

(5)

666

970

14.689

11.157

PASSIVA Stichtingskapitaal en reserves

(6)

1.768

-874

Technische voorzieningen

(7)

11.057

10.754

Voorzieningen voor risico deelnemers

(8)

1.806

1.176

Kortlopende schulden en overlopende passiva

(9)

58

101

14.689

11.157


2

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2009 2009 €

2008 €

€

€

Bijdragen van werkgevers en werknemers

(10)

2.729

2.180

Premiebijdragen risico deelnemers

(11)

425

358

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(12)

668

357

Beleggingsresultaten risico deelnemers

(13)

309

-426

Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds

(14)

103

64

Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers

(15)

-104

0

Pensioenuitkeringen

(16)

-118

-125

Mutatie technische voorzieningen

(17)

Pensioenopbouw Toeslagen Rentetoevoeging Pensioenuitkeringen en afkopen Uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen Mutatie voorziening verzwaring grondslagen

-1.644 -15 -302 118 4 -104 1.658 0 353

-994 -2 -282 125 4 -85 -3.774 -60 -100

68 -371

-5.168 0 -303

-5.168

Mutatie voorzieningen risico deelnemers

(18)

-630

68

Herverzekeringen

(19)

-107

-112

Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen

(20)

-123

317

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

(21)

-207

-200

Diverse baten en lasten

(22)

0

17

2.642

-2.670


Bestemming saldo Mutatie algemene reserve

2.642

-2.670


3

KASSTROOMOVERZICHT 2009

(in duizenden euro's) Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. 2009 €

2008 €

€

€

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen beleggingen Aankopen beleggingen Directe opbrengsten Overige mutaties beleggingen Kosten vermogensbeheer

104 -3.066 133 -122 12

5 -1.862 75 240 39 -2.939

-1.503

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Bijdragen van werkgevers en werknemers Premiebijdragen risico deelnemers Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers Pensioenuitkeringen Herverzekeringen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Diverse baten en lasten Mutatie vorderingen en overlopende activa Mutatie overige schulden en overlopende passiva

2.729 425 103 -104 -118 -107 -207 0 -43 -42

2.180 358 64 0 -125 -112 -200 17 0 -11 2.636

2.171

-303

668


4

GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING

Algemeen Het doel van Stichting ORTEC Pensioenfonds, statutair gevestigd te Groningen is het nu en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9, Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Schattingswijziging Op basis van nieuwe waarnemingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2006 en 2007 heeft het CBS in december 2009 een nieuwe prognose afgegeven voor de levensverwachting voor 2050. De ontwikkeling van de toekomstige levensverwachting blijkt aanzienlijk beter dan eerder voorzien en daarmede ongunstiger voor pensioenfondsen. Het Actuarieel Genootschap heeft een gedeelte van de statistieken van het CBS verwerkt tot een nieuwe AG-prognose tafel 2003-2008. De resultaten hiervan wijzen uit dat de eerder afgegeven prognoses zijn onderschat. In het kader van de richtlijnen van het Actuarieel Genootschap dient met deze actuele ontwikkelingen rekening te worden gehouden. De herziene AG-prognosetafels zijn nog niet beschikbaar; deze worden in de loop van 2010 verwacht. Vooruitlopend op het beschikbaar komen, het beoordelen en toepassen van die nieuwe AG-prognosetafels en een verhoging van de opslag voor de toekomstige uitvoeringskosten wordt ultimo 2009 een voorziening getroffen ter grootte van 3,5% van de technische voorzieningen ultimo 2009.

Presentatiewijziging Ten opzichte van 2008 zijn er in de jaarrekening enkele herrubriceringen doorgevoerd. - het herverzeringsdeel technische voorziening is in het totaal van de technische voorziening opgenomen en niet meer bij overige voorzieningen. - De premies en uitkeringen Herverzekeringsmaatschappij zijn niet meer opgenomen onder overige baten en lasten maar onder een eigen item. - De overige renteopbrengsten zijn opgenomen onder beleggingsresultaten i.p.v. overige baten

GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's. Beleggingen en pensioenverplichtingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Overige activa en passiva worden gewaardeerd op nominale waarde, tenzij anders is vermeld. Voor zover noodzakelijk, wordt op activa een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht.


Schattingen en oordelen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Verwerking van activa en passiva Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post "nog af te wikkelen transacties".

Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. Vreemde valuta Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.


Beleggingen Algemeen De beleggingen worden gewaardeerd op actuele waarde. Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers.

Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waarden en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers, verhoogd met de lopende intrest. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd tegen de actuele waarde op basis van de door de vermogensbeheerder van het fonds laatste afgegeven intrinsieke waarde. Niet aan een beurs genoteerde fondsen zijn gewaardeerd op basis van de geschatte toekomstige nettokasstromen (rente en aflossingen) die uit de beleggingen zullen voortvloeien, contant gemaakt tegen de geldende marktrente en rekening houden met het risicoprofiel en de looptijd.

Overige beleggingen Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen geclassificeerd kunnen worden. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder. De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen marktwaarde.

Beleggingen voor rekening en risico deelnemer Beleggingen voor rekening en risico deelnemers zijn middelen die aangehouden worden op rekeningen ten behoeve van deelnemers die zelf het beleggingsrisico dragen in het kader van de beschikbare premieregeling. De grondslagen voor de waardering van de beleggingen voor risico deelnemers zijn gelijk aan die voor de beleggingen die voor rekening van het fonds worden aangehouden.

Herverzekering Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen uit herverzekeringscontracten op risicobasis worden verantwoord op het moment dat de verzekerde gebeurtenis zich voordoet. Bij de waardering worden de herverzekerde uitkeringen contant gemaakt tegen de rentetermijnstructuur, onder toepassing van de actuariële grondslagen van het pensioenfonds. Bij de waardering van de vorderingen wordt rekening gehouden met de kredietwaardigheid van de herverzekeraar (afslag voor kredietrisico).


Vorderingen en overlopende activa Vorderingen worden opgenomen tegen de reële waarde van de tegenprestatie, gewoonlijk de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid.

Stichtingskapitaal en reserves Reserves worden bepaald door het bedrag dat resteert nadat alle actiefposten en posten van het vreemd vermogen, inclusief de voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het pensioenfonds en overige technische voorzieningen, volgens de van toepassing zijnde waarderingsgrondslagen in de balans zijn opgenomen.

Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen De voorziening pensioenverplichtingen is gelijk aan de contante waarde van de per balansdatum gefinancierde pensioenaanspraken, volgens de opgebouwde rechtenmethode. Dit wil zeggen dat de gefinancierde aanspraken overeenkomen met de per balansdatum tijdsevenredig verworven pensioenaanspraken. De contante waarde is berekend op basis van navolgende actuariële grondslagen: Rekenrente: De rekenrente wordt bepaald conform de rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door DNB. Overlevingsgrondslagen: AG prognosetafels 2005-2050 De gehanteerde sterftekansen zijn 78% van deze AG prognosetafels 2005-2050 in verband met de afwijking van de verzekerdensterfte ten op zichte van de gehele bevolking. Startkolom 2007-2012. Partnerschap Voor de berekening van het risico voor het nabestaandenpensioen wordt verondersteld dat alle actieve deelnemers gehuwd zijn; voor premievrije en gepensioneerde deelnemers wordt, indien zij hebben gekozen voor nabestaandenpensioen, voor nabestaandenpensioen gereserveerd. Leeftijdsverschil man-vrouw 3 jaar. Wezenpensioen Voor ingegane wezen wordt geen sterfte verondersteld. Invaliditeit Voor de (gewezen) deelnemers die invalide zijn, wordt de contante waarde van de toekomstige premievrijgestelde pensioenopbouw gereserveerd. Kostenopslagen Voor verhoging van de opslag voor de toekomstige uitvoeringskosten is de technische voorziening verhoogd met 3%.


Overige technische voorzieningen Voorziening verzwaring grondslagen. Op basis van nieuwe waarnemingen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2006 en 2007 heeft het CBS in december 2009 een nieuwe prognose afgegeven voor de levensverwachting voor 2050. De ontwikkeling van de toekomstige levensverwachting blijkt aanzienlijk beter dan eerder voorzien en daarmede ongunstiger voor pensioenfondsen. Het Actuarieel Genootschap heeft een gedeelte van de statistieken van het CBS verwerkt tot een nieuwe AG-prognose tafel 2003-2008. De resultaten hiervan wijzen uit dat de eerder afgegeven prognoses zijn onderschat. In het kader van de richtlijnen van het Actuarieel Genootschap dient met deze actuele ontwikkelingen rekening te worden gehouden. De herziene AG-prognosetafels zijn nog niet beschikbaar; deze worden in de loop van 2010 verwacht. Vooruitlopend op het beschikbaar komen, het beoordelen en toepassen van die nieuwe AG-prognosetafels en een verhoging van de opslag voor de toekomstige uitvoeringskosten wordt ultimo 2009 een voorziening getroffen ter grootte van 3,5% van de technische voorzieningen ultimo 2009.

Voorziening voor risico deelnemers De waardering van de voorzieningen voor risico van deelnemers wordt bepaald door de waardering van de tegenover deze voorzieningen aangehouden beleggingen. Overige schulden en overlopende passiva Deze worden gewaardeerd op nominale waarde.

RESULTAATBEPALING Algemeen Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking hebben. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan derden in rekening gebrachte c.q. te brengen bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Beleggingsresultaten Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen, zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en valutaverschillen. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Deze post bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen. Pensioenuitkeringen De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.


Premies herverzekering De risico's, voortvloeiend uit weduwen-, wezen- en arbeidsongeschiktheidstoezeggingen zijn herverzekerd bij Zwitserleven te Amsterdam.

Uitvoeringskosten De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is conform de indirecte methode opgesteld. Er is onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit beleggingsactiviteiten en pensioenactiviteiten.


5

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2009

(in duizenden euro's)

ACTIVA 1. Beleggingen voor risico pensioenfonds

Stand per 1 januari 2008 Aankopen Overige mutaties Waardemutaties

Aandelen

Vastrentende waarden

Overige beleggingen

Totaal

€

€

€

€

2.357 414 0 -1.140

4.498 1.085 0 1.378

304 0 -240 6

7.160 1.499 -240 243

Stand per 31 december 2008 Aankopen Overige mutaties Waardemutaties

1.631 1.295 0 714

6.961 1.346 62 -192

70 0 61 0

8.662 2.641 122 523

Stand per 31 december 2009

3.640

8.177

131

11.948

Actuele waarde Schattingen en oordelen Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds nagenoeg allemaal gewaardeerd tegen actuele waarde per balansdatum en is het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de actuele waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, geldt dat de boekwaarde de actuele waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de actuele waarde. Voor de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten. Op basis van de boekwaarde kan het volgende onderscheid worden gemaakt:

31-12-2009

31-12-2008

€

€

Aandelen Beursgenoteerde aandelen

3.640

1.631

Per 31-12-2009 zijn geen aandelen uitgeleend.


De aandelen kunnen als volgt worden gesplitst: 31-12-2009 €

31-12-2008 In %

€

In %

Specificatie naar bedrijfstak: Financiële instellingen Informatie technologie Farmacie en gezondheidszorg Energie Industrie en dienstverlening Consument cyclisch Consument defensief Basismaterialen Telecom Nutsbedrijven Overig

550 371 419 404 480 535 375 95 200 171 40

15,1 10,2 11,5 11,1 13,2 14,7 10,3 2,6 5,5 4,7 1,1

245 214 209 202 165 160 152 93 91 73 27

15,1 13,1 12,8 12,4 10,1 9,8 9,3 5,7 5,6 4,5 1,6

3.640

100,0

1.631

100,0

1.762 1.427 408 43

48,4 39,2 11,2 1,2

742 626 230 33

45,5 38,4 14,1 2,0

3.640

100,0

1.631

100,0

Specificatie aandelen naar regio Amerika Europa Verre Oosten Overig

Vastrentende waarden 31-12-2009

31-12-2008

€

€

Specificatie vastrentende waarden naar soort: Obligatiebeleggingsfondsen

8.177

6.961

66 65

37 33

131

70

Per 31-12- 2009 zijn geen obligaties uitgeleend.

Overige beleggingen Liquide middelen Beleggingsdebiteuren


2009

2008

€

€

2. Beleggingen voor risico deelnemer Stand per 1 januari Premie en stortingen Uitkeringen en onttrekkingen Beleggingsresultaten risico deelnemers

1.176 425 -104 309

1.244 363 -5 -426

Stand per 31 december

1.806

1.176

1 1.067 738

1 562 613

1.806

1.176

328 42 215 -362 -18

11 -42 257 -3 105

205

328

De beleggingen voor risico deelnemer kunnen als volgt worden gespecificeerd: Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden

3. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Stand per 1 januari Kredietafslag Toevoegingen Onttrekkingen Wijziging marktrente

Per 1 januari 2006 is de herverzekering ondergebracht bij herverzekeraar Zwitserleven. De premievrijstelling van de premiebetaling voor de pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid is op rentebasis herverzekerd. Het excedentarbeidsongeschiktheidspensioen is op rentebasis herverzekerd. Het overlijdensrisico, dat voortvloeit uit de aanspraken op nabestaandenpensioen en ANW-hiaat, is op kapitaalbasis herverzekerd. Het herverzekeringsdeel technische voorzieningen is gelijk aan de contante waarde van de in de toekomst te ontvangen uitkering voor de pensioenopbouw van het ouderdomspensioen van arbeidsongeschikten vermeerderd met de contante waarde van de in de toekomst te ontvangen uitkering van het arbeidsongeschiktheidspensioen. Het herverzekerde aandeel in de technische voorziening heeft betrekking op de deelnemers die aan het eind van het boekjaar arbeidsongeschikt zijn en heeft betrekking op deelnemers die ziek zijn aan het einde van het boekjaar, maar nog niet arbeidsongeschikt (IBNR). Er wordt rekening gehouden met het kredietrisico dat het pensioenfonds loopt ten aanzien van de herverzekeraar. Daarom wordt een kredietafslag toegepast. Met de herverzekeraar is een winstdelingsregeling overeengekomen. Per 31 december 2009 bestaat er geen vordering uit hoofde van resultaatdeling.


31-12-2009

31-12-2008

€

€

4. Vorderingen en overlopende activa Waardeoverdrachten Vorderingen op werkgevers Pensioenspaarrekening Overige vorderingen en overlopende activa

1 34 28 1

0 10 0 11

64

21

666

970

Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar. 5. Liquide middelen ABN AMRO Bank N.V.

Onder de liquide middelen worden opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn en niet het karakter van beleggingen hebben.

6. Stichtingskapitaal en reserves Algemeen reserve

1.768

-874

Algemene reserve € Stand per 1 januari 2008 Uit bestemming saldo van baten en lasten

1.796 -2.670

Stand per 31 december 2008 Uit bestemming saldo van baten en lasten

-874 2.642


1.768

31-12-2009

31-12-2008

€

€

Solvabiliteit Minimaal vereist eigen vermogen Vereist eigen vermogen

796 2.643

840 2.388

De vermogenspositie van het pensioenfonds kan worden gekarakteriseerd als reservetekort. Voor de berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van een standaard model. Herstelplan Als gevolg van het reservetekort en het dekkingstekort per eind 2008, is in 2009 een herstelplan bij De Nederlandsche Bank ingediend. Het plan voorziet dat de dekkingsgraad in 3 jaar weer op het vereiste niveau van 108% gebracht kan worden, door het niveau van de werkgeverspremie en door het achterwege laten van indexatie van ingegane pensioenen en bepaalde rechten van deelnemers. De dekkingsgraad per 31-12-2009 is 116,0%


7. Technische voorzieningen

Stand per 1 januari 2008 Mutatie technische voorziening

Pensioenverplichting

Overige technische voorzieningen

Totaal

€

€

€

5.585 5.169

0 0

5.585 5.169

Stand per 31 december 2008 Mutatie technische voorzieningen

10.754 -68

0 371

10.754 303


10.686

371

11.057

De pensioen verplichting is per 2009 inclusief IBNR voorziening van 88. In 2008 was deze 350. 31-12-2009

31-12-2008

€

€

Mutatie technische voorzieningen Pensioenopbouw Toeslagen Rentetoevoeging Pensioenuitkeringen en afkopen Uitvoeringskosten Saldo overdrachten van rechten Wijziging marktrente Wijziging actuariële uitgangspunten Overige wijzigingen

1.644 15 302 -118 -4 104 -1.658 0 -353

994 2 282 -125 -4 85 3.774 60 100

-68

5.168

De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld: Deelnemers Gewezen deelnemers Pensioentrekkenden

7.111 1.846 1.729

7.532 1.579 1.643

10.686

10.754

De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Dit betekent dat alle opgebouwde aanspraken zijn opgenomen in de technische voorzieningen. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.


Overige technische voorzieningen Voorziening verzwaring grondslagen € Stand per 1 januari Mutatie boekjaar

0 371


371

Vooruitlopend op het beschikbaar komen, het beoordelen en toepassen van die nieuwe AG-prognosetafels en een verhoging van de opslag voor de toekomstige uitvoeringskosten wordt ultimo 2009 een voorziening getroffen ter grootte van 3,5% van de technische voorzieningen ultimo 2009.

2009

2008

€

€

8. Voorzieningen voor risico deelnemers Stand per 1 januari Premie en stortingen Uitkeringen en onttrekkingen Beleggingsresultaat risico deelnemers

1.176 425 -104 309

1.244 363 -5 -426

Stand per 31 december

1.806

1.176

31-12-2009

31-12-2008

€

€

9. Kortlopende schulden en overlopende passiva Verzekeringsmaatschappij Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen kosten Pensioenspaarrekening

7 4 47 0

0 3 60 38

58

101

Risicobeheer en derivaten Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen.


Vermogen

Technische voorzieningen

Dekkingsgraad

€

€

%

Stand per 31 december 2008 Mutatie

9.880 2.945

10.754 303

91,9 24,1


12.825

11.057

116,0

2009 % Dekkingsgraad per 1 januari 2009 Premieresultaat Uitkeringen indexering Wijziging marktrente Wijziging actuariële grondslagen Overig

91,9 8,0 -0,1 -0,4 16,7 2,4 -2,5

Dekkingsgraad per 31 december 2009

116,0

31-12-2009

31-12-2008

€

€

Het tekort op FTK grondslagen is als volgt: Voorziening pensioenverplichtingen Buffers: S1 Renterisico S2 Risico zakelijke waarden S3 Valutarisico S5 Kredietrisico S6 Verzekeringstechnisch risico Diversificatie effect Totaal S (vereiste buffers) Vereist vermogen (art. 132 Pensioenwet) Aanwezig vermogen Tekort/Tekort

11.057

10.754

1.640 1.027 697 0 1.026 -1.747

1.331 961 615 241 1.130 -1.890

2.643

2.388

13.700 12.825

13.142 9.880

-875

-3.262

Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe. Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de feitelijke asset mix in de evenwichtssituatie.


Beleid en risicobeheer Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's. Deze beleidsinstrumenten betreffen: - beleggingsbeleid - premiebeleid - herverzekeringsbeleid - indexatiebeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALMstudies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's. Marktrisico Marktrisico omvat de mogelijkheden voor winst of verlies en omvat het prijs(koers)risico, valutarisico en het renterisico. De strategie van het fonds met betrekking tot het beleggingsrisico wordt bepaald door de beleggingsdoelstellingen. Het marktrisico wordt op dagelijkse basis beheerst in overeenstemming met de aanwezige beleidskaders en richtlijnen. De overall-marktposities worden periodiek gerapporteerd aan het bestuur. Prijsrisico Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die wordt veroorzaakt door factoren gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico kan worden gelimitigeerd door diversificatie. Valutarisico Het totaalbedrag van de gehele beleggingsportefeuille dat buiten de euro wordt belegd bedraagt ultimo 2009 €3.015 (2008: €1.374) en wordt in onderstaande tabel weergegeven. In de tabel is geen rekening gehouden met valuta afdekking binnen de beleggingsfondsen waarin het pensioenfonds belegd. De valutapositie is als volgt te specificeren: 31-12-2009

EUR GBP JPY USD Overig

31-12-2008

8.933 346 360 1.668 641

7.288 143 197 772 262

11.948

8.662

Renterisico Het renterisico is het risico dat de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen verandert als gevolg van ongunstige veranderingen in de marktrente. Dit risico bestaat doordat beleggingen en verplichtingen niet in dezelfde mate gevoelig zijn voor rentebewegingen. Het renterisico neemt af naarmate de looptijd van de beleggingen meer overeenkomt met de looptijd van de verplichtingen. De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren.


31-12-2009 €

Duration van de vastrentende waarden Voorziening pensioenverplichtingen

31-12-2008

Duration

8.177 11.057

€

14,4 29,4

Duration

6.961 10.754

14,0 31,2

Op balansdatum is de duration van de beleggingen aanzienlijk korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake van een zogenaamde "duration-mismatch". Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van beleggingen minder snel daalt dan de waarde verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur) daalt, de dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde waarde van de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad daalt. In 2005 heeft het bestuur besloten de duration van de beleggingen geleidelijk te verhogen. Dit wordt bereikt door het vastrentende deel van nieuwe stortingen in het Robeco Institutional Liability Driven Euro Government Bond Fund te beleggen en de bestaande beleggingen in Lux-o-rente te handhaven. In 2009 is besloten een deel te beleggen bij Binck Bank in Europese staatsobligaties. De samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd is als volgt: 31-12-2009 €

Resterende looptijd < 1 jaar Resterende looptijd 1-5 jaar Resterende looptijd > 5 jaar

31-12-2008 in %

€

in %

544 2.678 4.955

6,7 32,7 60,6

1.595 2.101 3.265

22,9 30,2 46,9

8.177

100,0

6.961

100,0

Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financiële verliezen voor het fonds als gevolg van faillissement of betalingsonmacht van tegenpartijen waarop het fonds (potentiële) vorderingen heeft. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan partijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar deposito's worden geplaatst, marktpartijen waarmee Over The Counter (OTC)derivatenposities worden aangegaan (en aan bijvoorbeeld herverzekeraars.) Een voor beleggingsactiviteiten specifiek onderdeel van kredietrisico is het settlementrisico. Dit heeft betrekking op het risico dat partijen waarmee het fonds transacties is aangegaan niet meer in staat zijn hun tegenprestatie te verrichten waardoor het fonds financiële verliezen lijdt. Beheersing vindt plaats door het stellen van limieten aan tegenpartijen op totaalniveau, dat wil zeggen met inachtneming van alle posities die een tegenpartij heeft jegens het fonds en het uitlenen van effecten; het hanteren van prudente verstrekkingsnormen bij hypothecaire geldleningen. Ter afdekking van het settlementrisico wordt door het fonds enkel belegd in markten waar een voldoende betrouwbaar clearing- en settlementsysteem functioneert. Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht worden gegeven:


31-12-2009

31-12-2008 In %

AAA AA A Overig

€

In %

5.512 2.222 157 286

67,4 27,2 1,9 3,5

3.379 2.055 141 1.386

48,6 29,5 2,0 19,9

8.177

100,0

6.961

100,0

Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor het fonds op korte termijn niet aan zijn verplichtingen kan voldoen. Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (solvabiliteit), gaat het hierbij om de kortere termijn. Dit risico kan worden beheerst door in het strategische en tactische beleggingsbeleid voldoende ruimte aan te houden voor de liquiditeitsposities. Er moet eveneens rekening worden gehouden met de directe beleggingsopbrengsten en andere inkomsten zoals premies. Actuariële risico's De belangrijkste actuariële risico's zijn de risico's van langleven, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Het langlevenrisico is het belangrijkste verzekeringstechnische risico. Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven dan gemiddeld verondersteld wordt bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen. Als gevolg hiervan volstaat de opbouw van het pensioenvermogen niet voor de uitkering van de pensioenverplichting. Door toepassing van AG-prognosetafel 2005-2050 met adequate correcties voor ervaringssterfte is het langlevenrisico nagenoeg geheel verdisconteerd in de waardering van de pensioenverplichtingen. Het overlijdensrisico betekent dat het fonds in geval van overlijden mogelijk een nabestaandenpensioen moet toekennen waarvoor door het fonds geen voorzieningen zijn getroffen. Dit risico kan worden uitgedrukt in risicokapitalen. Het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het risico dat het fonds voorzieningen moet treffen voor premievrijstelling bij invaliditeit en het toekennen van een arbeidsongeschiktheidspensioen ("schadereserve"). Voor dit risico wordt jaarlijks een risicopremie in rekening gebracht. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten wordt verwerkt via het resultaat. De actuariële uitgangspunten voor de risicopremie worden periodiek herzien. Het fonds heeft het arbeidsongeschiktheidspensioen en de premievrijstelling herverzekerd bij een externe, onder toezicht van DNB staande verzekeringsmaatschappij. Daarnaast is eveneens het arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisico herverzekerd. De herverzekeringsovereenkomsten expireren in 2010. Met de herverzekeraars zijn resultatendelingen overeengekomen. Toeslagrisico Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om de pensioen te indexeren. De mate waarin dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie. Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de indexatietoezegging voorwaardelijk is.


Overige niet financiële risico's Operationeel risico Operationeel risico is het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico's worden door het fonds beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur. Systeemrisico Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar. Specifieke financiële instrumenten (derivaten) Voor de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt door het pensioenfonds geen gebruik gemaakt van financiële derivaten. De beleggingsfondsen waarin het pensioenfonds belegd maken wel gebruik van financiële derivaten (met name interest rate swaps in Robeco Institutional Liability Driven Euro government Bond Fund).

Verbonden partijen Identiteit van verbonden partijen Er is sprake van een relatie tussen de verbonden partijen tussen het fonds en de sponsor, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders. Transacties met bestuurders De bestuurders ontvangen geen beloning van het fonds. Er zijn geen leningen verstrekt aan en er zijn geen vorderingen op (voormalige) bestuurders.

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Ontvangen zekerheden en garanties Per balansdatum zijn er geen zekerheden en garanties ontvangen. Langlopende contractuele verplichtingen Het fonds heeft een uitbestedingsovereenkomst afgesloten met een serviceorganisatie voor een periode van 5 jaar. De jaarlijks te betalen vergoeding bedraagt EUR 150 (2008: EUR 140). De totale verplichting voor de resterende looptijd bedraagt EUR 300 (31 december 2008: EUR 420). Daarnaast heeft het fonds een herverzekeringscontract afgesloten voor een periode van 5 jaar. De in 2009 betaalde premie bedraagt EUR 118 (2008 EUR 115) De totale verplichting voor de resterende looptijd bedraagt EUR 120. Investeringsverplichtingen Per balansdatum bestaan er geen investerings- en stortingsverplichtingen (zogenaamde voorbeleggingen).


6

TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2009

(in duizenden euro's) 2009

2008

€

€

10. Bijdragen van werkgevers en werknemers Premie werkgevers en werknemers FVP-koopsommen Overige premies

2.727 2 0

2.146 1 33

2.729

2.180

De FVP-koopsommen worden aangewend voor inkoop van extra pensioenaanspraken. De kostendekkende, gedempte en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:

Kostendekkende premie Gedempte premie Feitelijke premie

2.306 2.088 2.729

1.453 2.130 2.180

1.616 286 376 28

876 231 228 118

2.306

1.453

425

358

De aan het boekjaar toe te rekenen feitelijke premie is als bate verantwoord. De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt: Nominaal pensioeninkoop op marktwaarde Opslag voor uitvoeringskosten Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen) Toeslagen (indien en voor zover gefinancierd uit de premie)

11. Premiebijdragen risico deelnemers Periodieke premies

Het pensioenfonds kent een beschikbare premieregeling boven een maximum salaris van € 46.194 (2008 € 45.087) De werkgever stelt een bijdrage beschikbaar over het salaris boven dit grensbedrag. Daarnaast kunnen deelnemers sparen voor een aanvullend pensioen. De deelnemer kan bijdragen storten voor zover de deelnemer hiervoor 'fiscale ruimte' heeft. Deze aanvullende bijdragen zijn geheel voor rekening van de deelnemer.


12. Beleggingsresultaten risico pensioenfonds Directe beleggingsopbrengsten 2009

Indirecte beleggingsopbrengsten 2009

Kosten van vermogensbeheer 2009

Totaal 2009

Totaal 2008

€

€

€

€

€

Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Kosten vermogensbeheer

130 2 1 0

715 -192 0 0

0 0 0 12

845 -190 1 12

-1.071 1.389 0 39

133

523

12

668

357

De kosten vermogensbeheer zijn positief door een rebate vergoeding van Robeco. 13. Beleggingsresultaten risico deelnemers Directe beleggingsopbrengsten 2009

Indirecte beleggingsopbrengsten 2009

Kosten van vermogensbeheer

Totaal 2009

Totaal 2008

€

€

€

€

€

0

309

309

-426

2009

2008

€

€

14. Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds Overgenomen pensioenverplichtingen Overgedragen pensioenverplichtingen

103 0

119 -55

103

64

Dit betreft de ontvangst van of betaling aan pensioenfonds of pensioenverzekeraar van respectievelijk de vorige of nieuwe werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers die tot de ontslagdatum zijn opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra dienstjaren. De toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt € 103 Het resultaat op de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt in 2009 € 7 (2008: € 34). De afname van de technische voorziening uit hoofde van de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt € 0 Het resultaat op de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt in 2009 € 0 (2008: € -13).

15. Saldo waardeoverdrachten risico deelnemers Overgedragen pensioenverplichtingen

-104

0


2009

2008

€

€

16. Pensioenuitkeringen Periodieke uitkeringen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Afkopen Overige uitkeringen

18 55 7 1 37

3 55 10 20 37

118

125

-68

5.168

17. Mutatie technische voorzieningen Mutatie boekjaar

Pensioenopbouw Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaandenpensioen. Toeslagen Het beleid en de ambitie inzake indexatie en toeslagverlening is weergegeven in de alinea "Toeslagverlening" onder de paragraaf inzake de toelichting op de balanspost "Voorziening pensioenverplichtingen risico fonds". Rentetoevoeging De pensioenverplichtingen zijn opgerent met 2,544% (2008 4,696%), zijnde eenjaarsrente per 1 januari 2009. Pensioenuitkeringen en afkopen Verwachte toekomstige pensioenuitkeringen worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de pensioenen van de verslagperiode. Uitvoeringskosten Toekomstige uitvoeringskosten (in het bijzonder excassokosten) worden vooraf actuarieel berekend en opgenomen in de voorziening pensioenverplichtingen. De onder dit hoofd opgenomen afname van de voorziening betreft het bedrag dat vrijkomt ten behoeve van de financiering van de kosten van de verslagperiode. Wijziging marktrente Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente. Wijziging actuariële uitgangspunten Jaarlijks worden de actuariële grondslagen en/of methoden beoordeeld en mogelijk herzien ten behoeve van de berekening van de actuele waarde van de pensioenverplichtingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van interne en externe actuariële deskundigheid. Dit betreft onder meer de vergelijking van veronderstellingen ten aanzien sterfte, langleven, arbeidsongeschiktheid met werkelijke waarnemingen voor de gehele bevolking als voor de populatie van het fonds. De vaststelling van de toereikend van de voorziening voor pensioenverplichtingen is een inherent onzeker proces, waarbij gebruik wordt gemaakt van schattingen en oordelen door het bestuur van het fonds. Het effect van deze wijzigingen wordt verantwoord in het resultaat op het moment dat de actuariële uitgangspunten worden herzien.


Overige wijzigingen

Resultaat Resultaat Resultaat Resultaat

op kanssystemen: op sterfte op arbeidsongeschiktheid op mutaties

2009

2008

€

€ 48 299 6

56 -156 0

353

-100

-371

0

-630

68

-65 -53

-63 -52

-118 11

-115 3

-107

-112

-123

317

149 51 2 5

137 50 2 11

207

200

Mutatie voorziening verzwaring grondslagen Mutatie boekjaar

18. Mutatie voorzieningen risico deelnemers Mutatie boekjaar

19. Herverzekeringen premies voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen premies voor premievrijstelling Uitkeringen van herverzekerd ouderdomspensioen

20. Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen Mutatie waarde herverzekeringspolissen

21. Pensioenuitvoerings- en administratiekosten Administratiekosten Adviseurs- en controlekosten Bestuurskosten Overige kosten

De accountantskosten bedragen in 2009 in totaal € 14 en betreffen kosten voor controle van de jaarrekening

Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat: - het pensioenfonds in het boekjaar 2009 geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd; - het pensioenfonds in het boekjaar 2009 geen aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet is gegeven; - in het boekjaar 2009 geen bewindvoerder als bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet is aangesteld;


2009

2008

€

€

22. Diverse baten en lasten Overige baten

0

17

Personeelsleden en bezoldiging Bij het fonds zijn geen werknemers in dienst. Het bestuur ontvangt geen bezoldiging.

Belastingen De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting. Rotterdam , 31 mei 2010 Stichting ORTEC Pensioenfonds

Het bestuur J.E.M. Scholing

Plv. voorzitter

A. Van Vliet

Secretaris

W.A. Luijten

Lid

C.G.E. Boender

Voorzitter

A.A. Hartog

Plv. secretaris

F. Heemskerk

Lid


OVERIGE GEGEVENS


OVERIGE GEGEVENS 1

Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum

Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum die een zodanige invloed op de jaarrekening 2009 hebben dat deze dienen te worden vermeld. 2

Herstelplan

Op 31 december 2008 was de dekkingsgraad van het fonds ca. 92%. Het pensioenfonds moest net als veel andere pensioenfondsen een kortetermijnherstelplan en een langetermijnherstelplan indienen bij DNB. Bij het opstellen van het herstelplan moet het bestuur zich laten leiden door een evenwichtige belangenafweging. Dat betekent dat de belangen van degenen die nu pensioen opbouwen en de gepensioneerden evenwichtig in het herstelplan verwerkt moeten zijn. DNB beoordeelde de herstelplannen ook daarop. Het bestuur heeft het herstelplan op 19 maart 2009 vastgesteld en goedgekeurd. Het bestuur heeft in deze vergadering besloten om geen aanvullende maatregelen te nemen. Op 31 maart 2009 is het herstelplan naar DNB verzonden. Het bestuur heeft gekozen voor 3 jaar. DNB heeft het door het fonds ingediende herstelplan goedgekeurd. 3

Resultaatverdeling

het resultaat over 2009 ad € 2.642 is toegevoegd aan de algemene reserve.


4

ACTUARIËLE VERKLARING

Opdracht Door Stichting ORTEC Pensioenfonds te Groningen is aan Towers Watson Netherlands B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2009.

Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. In overeenstemming met de richtlijn "Samenwerking tussen accountant en actuaris ter zake van de controle van verantwoordingen van verzekeringsinstellingen" heeft de accountant van het pensioenfonds mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de betrouwbaarheid en de volledigheid van de administratieve basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeelsvorming van belang zijn.

Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet. De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens en de bevindingen van de accountant ten aanzien hiervan zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt voor mijn beoordelingswerkzaamheden heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: heb ik ondermeer onderzocht of de technische voorzieningen, het minimaal vereist eigen vermogen en het vereist l eigen vermogen toereikend zijn vastgesteld; en heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds. l Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds. De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel.


Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeenkomstig de beschreven berekeningregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen, maar niet lager dan het wettelijk minimaal vereist eigen vermogen Gemeten naar de wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet, met uitzondering van artikel 132 vanwege een reservetekort. De vermogenspositie van Stichting ORTEC Pensioenfonds is naar mijn mening niet voldoende, vanwege het reservetekort. Rotterdam, 31 mei 2010 Drs. A.J. Dongelmans AAG Verbonden aan Towers Watson Netherlands B.V.


Aan: het Bestuur van Stichting ORTEC Pensioenfonds

5

ACCOUNTANTSVERKLARING

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening van Stichting ORTEC Pensioenfonds te Groningen bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de staat van baten en lasten over 2009 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico's van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting ORTEC Pensioenfonds per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.


Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393, lid 5, onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4 BW.

Den Haag, 31 mei 2010

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. S. B. Spiessens RA


BIJLAGEN


1

VERLOOPSTAAT DEELNEMERS 31-12-2009 Aantal

31-12-2008

Aantal

Aantal

Aantal

Deelnemers Stand vorig boekjaar Nieuwe toetredingen Ontslag met premievrije aanspraak Ingang pensioen Andere oorzaken

489 55 -65 -1 -3

Stand einde boekjaar

399 155 -56 0 -9

-14

90

475

489

227

226

Gewezen deelnemers Stand vorig boekjaar Ontslag met premievrije aanspraak Waardeoverdrachten Afkopen Andere oorzaken

65 -2 0 9

56 -9 -41 -5 72

1

299

227

Stand vorig boekjaar

7

7

Ingang pensioen

1

0

Stand einde boekjaar

8

7

782

723

Stand einde boekjaar Pensioentrekkenden


Stichting ORTEC Pensioenfonds. Jaarverslag 2009

Recommend Documents