STICHTING HET NEDERLANDS VESTINGMUSEUM JAARVERSLAG 2012 vastgesteld door het Bestuur op 18 april 2013
Het is mogelijk Het Nederlands Vestingmuseum bij testamentaire beschikking te bedenken. De Stichting Het Nederlands Vestingmuseum is vrijgesteld van het betalen van successierechten. Dit geldt ook voor de Stichting Vrienden van Het Nederlands Vestingmuseum, die tot doel heeft verzamelingen die betrekking hebben op de thema’s van het Nederlands Vestingmuseum bijeen te brengen, te onderhouden en ten toon te stellen om op die manier het Nederlands Vestingmuseum te steunen. Beide stichtingen beschikken over een ANBI-verklaring. De directeur van het museum kan nadere inlichtingen geven. Het Nederlands Vestingmuseum is sinds 1999 ingeschreven bij de Stichting Het Nederlands Museumregister
Woord vooraf
3
1.
Doelstelling en missie
4
2.
Ligging en geschiedenis
4
3.
Collectie a. algemeen beleid b. beweging in de collectie c. bibliotheek d. beheer en behoud - algemeen onderhoud - specifiek onderhoud - uitbreidingen - registratie en automatisering
4
4.
Tentoonstellingen a. permanente tentoonstelling b. wisseltentoonstellingen - 'Power en Bling' - 'Uit de verzameling van Mars' - 'Winterkunst: Wim Tax' Infrastructuur a. algemeen b. BoGlUp c. terrein d. gebouwen
5
6.
Externe contacten en bekendheid a. externe contacten b. communicatie c. gevraagde adviezen d. gegeven adviezen e. vrienden f. bezoekers
7
7.
Bezoekerscentrum Naarden/Waterlinie Informatie Punt
8
8.
Bastion op Stelten a. educatie en vorming b. activiteiten c. arrangementen
9
9.
Medewerkers en Bestuur a. vaste medewerkers b. weekendcoördinatoren c. vrijwillige medewerkers d. bestuur e. activiteiten voor medewerkers
10
10.
Jaarrekening 2012 a. balans per 31 december b. rekening van baten en lasten c. toelichting
12
11.
Functionarissen a. hoofdbestuur b. kascommissie 2012 c. vaste medewerkers d. vrijwillige medewerkers
14
5.
6
Woord vooraf
† In memoriam Verslagenheid alom bij het plotseling overlijden van Dick van de Wouw vrijdag 4 oktober. Die verslagenheid werd zeker gevoeld bij de Technische Dienst van het museum, maar ook bij alle andere medewerkers die Dick in de loop der jaren hebben leren kennen als een betrokken medewerker. Dick heeft meegewerkt aan alle grote en kleinere projecten van het museum. Met Dick verliezen we ook een gezellige vent die op de maandagen nooit om een mening verlegen zat.
Een museum als een achtbaan: toppen en dalen in 2012 Na het succesjaar 2011, met een bezoekersrecord van ruim 26.000 reguliere bezoekers en de opening van de Utrechtse Poort als VVV en toekomstige entree van het nieuwe Vestingmuseum, leek 2012 een mooi tussenjaar te gaan worden waarin we zouden proberen het huidige museum op niveau te houden en verder te bouwen aan het nieuwe museum. Er was immers toestemming van de RGD om naar Oranje te gaan, er was budget toegezegd voor 2014 en in 2012 zou met de planvorming voor Oranje en de restauratie van de Gele Loods worden begonnen. Het hele jaar 2012 werd echter geplaagd door zeer veel onduidelijkheid in het project BOGLUP. Het werd door de RGD afgelast, dan weer opgestart om in het najaar en winter van 2012 – 2013 over te gaan in mogelijke verkoop van het hele vesting Naarden door het Rijk, met alle onduidelijkheden en onzekerheden die dat weer met zich meebrengt. Op het moment van schrijven is wel duidelijk dat BOGLUP en daarmee de verhuizing van het museum doorgang zal vinden, de exacte vorm van dat nieuwe museum is nog niet helemaal helder. De overgang van het eigendom van de vestingwerken van Naarden naar een nieuwe eigenaar zit nog middenin de politiek-bestuurlijke discussie. Ondertussen zaten we in het museum niet bij de pakken neer: er werd gewerkt, ondernomen, geëxperimenteerd en veel bezoek ontvangen. Spannend maar ook leuk en zeker succesvol te noemen was de “overname” van het museum door studenten van de Reinwardt Academie Erfgoedstudies in hun minor 'Cultureel Ondernemen' in de Voorjaars- en Hemelvaartvakantie. Samen met andere nieuwe, maar ook bekende en vertrouwde, activiteiten zorgt het “oude” museum voor een solide basis om van daaruit aan het nieuwe te werken. Een bezoekersaantal van 24.443 over het hele jaar is zeker geen resultaat om ons voor te schamen. In 2013 zetten we dat recept voort om in 2014 daadwerkelijk met bastion Oranje, ons nieuwe tehuis aan de slag te gaan!
Maarten Slot Voorzitter
Bas Kreuger Directeur
3
1.
Doelstelling en missie
Het Nederlands Vestingmuseum heeft ten doel het wekken van belangstelling voor de geschiedenis van de Nederlandse vestingbouw, het functioneren van vestingen en andere duurzame verdedigingswerken, alsmede het leven en werken daarin. Vanwege de plaats van vestiging is een tweede doel de bevordering van de instandhouding van de herinnering aan de voormalige Vesting Naarden met alles wat daarbij hoort. De missie van het museum is bezoekers op een plezierige manier kennis te laten maken via woord, beeld en geluid met de cultuurhistorische, de sociaal-economische, militaire en bouwkundige aspecten van de Nederlandse verdedigingswerken en van de Vesting Naarden in het bijzonder. 2.
Ligging en geschiedenis
Vesting Naarden Naarden dateert uit 1350, de huidige vestingwerken zijn hoofdzakelijk in het vierde kwart van de 17e eeuw gebouwd. Naarden is één van de weinige vestingsteden in Nederland die geheel intact is gebleven, mede dankzij vakkundige restauratie. Met haar dubbele gordel van wallen en grachten is zij een groot monument van nationaal belang. De voormalige hoofdstad van Het Gooi ontleende haar betekenis vooral aan de strategische ligging op een zandrug tussen de voormalige Zuiderzee en het Naardermeer. Het eigendom van de vesting ligt momenteel bij het Rijk, maar staat ter discussie vanwege bezuinigingen. Bastion Turfpoort & Utrechtse Poort Het Nederlands Vestingmuseum is sinds 1955 gevestigd in en op Bastion Turfpoort, een twee hectare groot terrein binnen de Vesting Naarden. Een bastion is een vijfhoekige uitbouw van de hoofdverdedigingswal. De Vesting Naarden dankt haar typische 'stervorm' aan zes van deze bastions. Op Bastion Turfpoort bevinden zich zes gebouwen. Tot het museumterrein behoort tevens het ravelijn tussen de bastions Promers en Turfpoort. Een ravelijn is een eiland in de vestinggracht dat de achterliggende hoofdwal moest beschermen tegen vijandelijke aanvallen. Naast bastion Turfpoort heeft het museum ook de Utrechtse Poort in gebruik als VVV voor Naarden. 3.
Collectie
a. algemeen beleid In 2006 is een museumbeleidsplan opgesteld waarin het collectiebeleid scherper gedefinieerd is. Het door het bestuur geformuleerde verzamelbeleid richt zich op de periode tussen 1350 en 1965, waarbij het accent ligt op de (vesting)artillerie en het leven in een vestingstad. Het jaar 2011 is het laatste jaar van de beleidsperiode 20062011, in 2012 krijgt een nieuw beleidsplan vorm voor de tussenperiode 2011 – 2015 waarna voor het nieuwe Vestingmuseum een aangepast Beleidsplan zal worden geschreven. In de komende beleidsperiode zal het museum zich concentreren op het in grote lijnen schetsen van de verdediging van Nederland door de eeuwen heen met behulp van kastelen, vestingen, linies en stellingen. In het bijzonder komt daarin de nadruk te liggen op de positie van Naarden (eeuwenlang) als voorloper van de Stelling voor Amsterdam (de verdediging van de oostelijke toegang tot die stad) en in de 19 e en begin 20e eeuw als noordelijk ankerpunt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze eigenschappen geven het museum bij uitstek de gelegenheid de strategische visies op de verdediging van het hart van Nederland door de eeuwen heen toe te lichten aan het publiek. Het museum is beheerder van de collectie. Eigenaar is de Stichting Vrienden van Het Nederlands Vestingmuseum. b. beweging in de collectie Het collectiebeheer wordt sedert een aantal jaren gedaan door Wim van Westerop, die als vrijwilliger een dag per week in Naarden aanwezig is als conservator en collectiebeheerder. Juist vóór aanvang van het jaar 2012
4
kreeg deze versterking van Erik Roede. Erik, eveneens een dag per week in het museum aanwezig, concentreert zijn werkzaamheden met name op de collectie-registratie. Hij heeft het registratie-programma Adlib bestudeerd is begonnen dit weer up to date te maken. Met name door het corrigeren van vele locatie-vermeldingen. Door depot-verhuizing in het verleden waren vele vermeldingen niet meer correct. Tevens waren mutaties wegens museaal gebruik of uitleningen door ontbrekende arbeidscapaciteit vaak nog niet ingevoerd. Een lastig probleem is echter vooral ook het gevolg van een systeem-conversie in het verleden. De daardoor ontstane fouten kunnen slechts na individuele constatering worden rechtgezet en afgestemd met de betreffende objecten. Dat vergt nog zeer veel tijd. Daarnaast bleek er dringend behoefte aan een betere omschrijving van veel artikelen. Nauwe samenwerking met de conservator moet de object-beschrijvingen verbeteren. Daartoe blijkt veel meer tijd nodig dan er voor beschikbaar is. Erik is echter bereid ook thuis hieraan te werken. Het registratie-programma Adlib moest mede daarom worden aangepast om vanaf meerdere locaties bereikbaar te zijn. Door IT-specialist Wim Mol is een systeem gemaakt waarmee de collectie-data extern bereikbaar zijn, dus ook met de PCs van de betrokken medewerkers thuis. Dit heeft de mogelijkheden voor de toekomst aanzienlijk vergroot. De papieren collectie-administratie werd in het verslagjaar geheel verhuisd van het museum naar het depot, teneinde in de krappe kantoorruimte enige verbetering te brengen. c. Museuminrichting en -collectie Zowel ten behoeven van de permanente inrichting alsook voor tijdelijke accenten (kleine exposities van eigen materiaal) werden van tijd tot tijd objecten aan de museumpresentatie toegevoegd. Naast authentiek voorwerpen werden ook replica’s van oude uitrustingstukken, zoals helmen, kurassen e.d. aangekocht ten behoeve van de museale presentatie. Soms ook voor gebruik bij re-enactment activiteiten (zoals de schutters) die het museum een meer levendig karakter moeten geven. Er werden diverse voorwerpen aangeschaft of door schenking verkregen, die niet als authentieke museumobjecten aangemerkt worden, maar die als rekwisiet dienen. Zulke voorwerpen kunnen dan worden gebruikt voor demonstraties, of als ‘hands-on-exhibits’ . In dit verband verkregen we o.a. - een Frans grendel-geweer M1874 (aankoop), - een Russisch geweer Mosin-Nagant M1891 (schenking), - een Steyr-Kropatschek grendel-geweer M1886 (aankoop) - een replica zg ‘morgenster’-slagwapen (schenking) - twee replica kurassen (aankoop) - enkele replica helmen voor piekeniers, muskettiers, e.d (aankoop en schenking), - twee replica sabels (aankoop). Het Leger museum stelde na lange tijd een vestingkanon bruikleen beschikbaar. Dit ‘kanon 60 mmm kazemat’ is een uiterst belangrijk object, omdat we tot nu toe over geen enkele achterlader voor vesting-gebruik beschikten. Van het cavalerie museum verkregen we een tiental koperen kruitkisten in verschillen formaten. Een koperen bak werd geschonken door de conservator. Het betreft mogelijk een bak waarin zwart-kruit werd geproduceerd. Hij schonk tevens een sabel-bajonet, Frans model 1866. Deze bajonetten werden (met geringe afwijking) ook op Nederlandse geweren gebruikt. Nog een aantal sabels en bajonetten werd uit schenkingen verkregen. Merendeels echter in slechte staat, zodat ze slechts bruikbaar zijn voor restauratie of aanvulling van bestaande collectie-voorwerpen, dan wel eerst na intensieve restauratie bruikbaar kunnen worden. Voor expositie in kazemat Z stelde de conservator uit zijn particuliere verzameling vier geweren in bruikleen beschikbaar om het tekort in het wapenrek voorlopig te compenseren, alsmede enkele uitrustingstukken.
5
Ten behoeve van de bibliotheek werden diverse boeken verkregen, merendeels als schenking. Voor het onderhoud van de collectie bestaat een goede samenwerking tussen de technische dienst van het museum, olv Wim Ehlert , en de collectie-beheerders . Uit het oogpunt van veiligheid werden door de conservator enkele vuurwapens zodanig aangepast, dat daarmee niet meer kan worden geschoten, Echter zonder de mechanische werking van de wapens te hinderen. Voor de wet blijven ze verlof-plichtig, maar de facto zijn ze als wapen niet meer bruikbaar. Daarnaast werd ook aan andere lichte wapens en overige objecten onderhoud gepleegd Weersinvloeden maken buiten-objecten zeer afhankelijk van goed periodiek onderhoud. De buiten opgestelde grote kaapstander werd dit jaar door de technische dienst geheel gerenoveerd. Dit gebeurde eveneens met enkele affuit-wielen. Geen onderhoudswerk, maar wel een inspanning van de technische dienst was de aanmaak van kazernemeubilair ten behoeven van kazemat IJ. Met name werd uitgezocht hoe de slaap-accommodatie voor soldaten in de 19e eeuw is geweest. Er werd een eerste soldatenbed gebouwd en opgesteld en enkele andere typen moeten volgen. Sedert een aantal jaren is de boeken-collectie grotendeels opgeslagen in verhuisdozen. Vrijwilliger Patrick Kalwij is een project gestart om de hele bibliotheek te controleren. Met name betreft dit de afstemming met de inventarislijst en het inschrijven van in de afgelopen jaren verworven boeken. 4.
Tentoonstellingen
a. permanente tentoonstelling Aan de permanente tentoonstelling is naast geavanceerd onderhoud in het verslagjaar geen ingrijpende wijziging aangebracht. Toegevoegd in kazemat Z is een interactief Waterliniespel waarbij de bezoeker zelf de Waterlinie kan bezetten met forten, inundatiekommen en manschappen om zo de effectiviteit van de Linie te testen. b. wisseltentoonstellingen In het verslagjaar zijn de onderstaande tentoonstellingen gepresenteerd. 'Full Colour' (februari – juli 2012) van de Haarlemse fotografe E.V.A. Een overzichtstentoonstelling van deze fotografe in het kader van de activiteiten door de studenten van Reinwardt Academie voor Erfgoedstudies. Het kleurrijke werk sloeg goed aan bij het publiek en een aanzienlijk deel van het geëxposeerde werk is verkocht. 'Rond de krib', de slaapkamer van Jan Soldaat (december 2012 – februari 2013). Aanvullend bij de gereconstrueerde soldatenbrits die door de technische dienst van het museum is vervaardigt, is de tentoonstelling 'Rond de Brits' ingericht waar te zien valt hoe de dienstplichtig soldaat van rond 1900 in de kazerne zijn slaapvertrek had ingericht.
5.
Infrastructuur
a. algemeen Sinds 1955 is het Nederlands Vestingmuseum gevestigd in de Vesting Naarden. Het bezoekersgedeelte alsmede het kantoor en de werkplaats zijn gehuisvest in en op Bastion Turfpoort dat twee hectare beslaat. Onze depotcollecties zijn verdeeld over twee locaties. De documentaire attributen (ook foto’s en prenten) bevinden zich in het Stadsarchief Naarden aan de Cattenhagestraat. De depotruimte in het Stadsarchief wordt door de gemeente beschikbaar gesteld. De driedimensionale attributen bevinden zich in een eigen depot in de Sint Vitusstraat dat van de gemeente Naarden wordt gehuurd. De Dienst Domeinen stelt het bastion om niet beschikbaar aan het Vestingmuseum. Dit contract loopt in 2016 af. De Rijksgebouwendienst Directie Noord-West heeft het bastion in onderhoud. Dit betreft alleen het groot
6
onderhoud en zwaar terreinonderhoud. Alle gebruikersonderhoud is voor rekening van het museum. In de loop van 2012 werd bekend dat de Rijksoverheid een belangrijk deel van haar monumenten, niet in gebruik zijnde bij het Rijk zelf, wil afstoten of verkopen. Onder deze zg. “MEF” monumenten valt ook de vesting Naarden. Wat dit voor het Vestingmuseum en haar plannen (BOGLUP) gaat betekenen is nog niet geheel duidelijk. b. BoGlUp In 2008 is het plan opgevat om op termijn het Vestingmuseum te verhuizen naar bastion Oranje, binnen de Vesting Naarden. De Utrechtse Poort zal de entree van het museum moeten worden. Vandaar kan het publiek via de Gele Loods naar Bastion Oranje lopen. Deze locatie zal het museum een plaats geven direct in het hart van de toeristische route door de vesting. De Utrechtse Poort zal het museum een aantrekkelijke entree geven, de Loods en het bastion zullen het veel meer ruimte voor alle museumactiviteiten en ondersteunende diensten geven en het geheel zal een breed scala aan vestingtechnische bouwwerken aan het publiek kunnen tonen. In 2011 werd het eerste deel van het plan afgerond en in gebruik genomen, de Utrechtse Poort. In 2012 is begonnen met de restauratie van de Gele Loods, de genieloods die de kantoren, het depot en een deel van de expositie zal huisvesten. Naar verwachting is de Loods medio 2013 gereed. In januari 2013 zal bastion Oranje vrij komen en aan het museum worden overgedragen. De restauratie zal in januari 2014 beginnen waarna eind 2014 het museum kan verhuizen om in 2015 op de nieuwe locatie te openen. c. terrein Het begrazing door geiten blijft een effectieve manier om het groenonderhoud te verminderen. De hoogte van het te maaien gras is aanzienlijk lager dan vroeger. Ook het weghalen van de zogenoemde 'opslag' (kleine boompjes) is vervallen, omdat deze geheel door de geiten wordt weggevreten. De veestapel bestond eind 2012 uit een bok en tien geiten. In februari 2012 zijn twee jonge geitjes geboren die aan de veestapel zijn toegevoegd. Gedurende het jaar werden regelmatig de vlakke stukken gemaaid door vrijwilliger de heer Van Zwet. d. gebouwen De gebouwen op Bastion Turfpoort hebben een grote aantrekkingskracht op de bezoekers. Zij hebben een monumentale waarde. Het in goede conditie houden van de kazematten en overige ruimten krijgt dan ook veel aandacht. De medewerker van de technische- en onderhoudsdienst van het museum [TD] verzorgt samen met vrijwillige medewerkers het onderhoud. Ook verzorgt de TD het klein onderhoud aan het Bezoekerscentrum in de Utrechtse Poort. 6.
Externe contacten en bekendheid
a. externe contacten Contacten met overheden en bedrijfsleven zijn voor het museum van wezenlijk belang. Met de gemeente Naarden als grootste subsidiegever, de Rijksgebouwendienst, de provincie Noord-Holland, de Cultuurcompagnie Noord-Holland en de Koninklijke Landmacht (in het bijzonder de musea van de Landmacht; het Artilleriemuseum, het Geniemuseum en het Legermuseum) worden goede banden onderhouden. Intensief contact is er met het Projectbureau Hollandse Waterlinie en de Stichting Liniebreed Ondernemen. De directeur heeft zitting in het bestuur van het Regionaal Bureau Toerisme Gooi & Vecht. In 2012 trad de directeur toe tot de Technical Comité van de International Group Cités Fortifiades (IGCF) naar aanleiding van de deelname aan een congres in Rio de Janeiro. De IGCF zal in 2013 in samenwerking met het Projectbureau Waterlinie haar 9e congres in Nederland organiseren waarbij Naarden een van de te bezoeken locaties zal zijn. Met het Muiderslot, Forteiland Pampus, Fort werk IV (Bussum) en de collega's van Fort Uitermeer en Fort aan de Ossenmarkt (Weesp) werd het in 2009 begonnen samenwerkingsverband voortgezet in de vorm van “Fortenland”, een marketingbegrip waarmee we ons werkgebied in de Amsterdamse toeristische markt willen zetten. Een bijzondere vorm van samenwerking werd gevonden in het project “Cultureel Ondernemen” met de Reinwardt Academie voor Erfgoedstudies van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Een 30-tal studenten heeft in twee periodes het museum 'overgenomen' om zo te leren hoe een (middelklein) museum werkt. Dit unieke experiment werd een groot succes met tastbare resultaten voor het museum in de vorm van succesvolle bezoekersprogramma's, een audiotour en een serie adviesrapporten. Voor de studenten zat het succes in het feit dat zij de complete controle, maar ook verantwoordelijkheid over het reilen en zeilen van het
7
museum overnamen gedurende twee perioden. b. communicatie Het is plezierig te merken dat de media veelvuldig aandacht aan het museum hebben geschonken. Er was veel belangstelling van de redacties van De Gooi- en Eemlander, de regionale huis-aan-huisbladen, Radio Soest, De Gooi- en Eembode en RTV Noord-Holland. Nationale en regionale tijdschriften en dagbladen wijdden artikelen aan het museum. Vooral de voorgenomen afstoot van de vesting brengt veel media-aandacht met zich mee. De nodige bekendheid voor het museum werd voorts verkregen door verspreiding van posters en folders en via de eigen website www.vestingmuseum.nl. Deze website bleek bereikbaar voor vele duizenden mensen uit de gehele wereld. In 2012 bezochten 37.102 unieke bezoekers de website van het museum. In 2011 waren dat 34.330 bezoekers. Sinds de vernieuwing van de website in 2009 zijn de bezoekersaantallen bijna verdubbeld (19.800 naar 37.102). Via “De Vesting”, het mededelingenblad van de Stichting Vrienden van Het Nederlands Vestingmuseum, worden begunstigers en zakelijke relaties op de hoogte gehouden van ontwikkelingen in het museum. In 2011 verschenen opnieuw twee nummers. Ook kregen de Vrienden het Jaarbericht, een verkort Jaarverslag gedrukt op de rugzijde van een fraaie historische luchtfoto van de Vesting. c. gevraagde adviezen Museale adviezen werden verkregen uit de onderzoeken door de studenten van de Reinwardt Academie die een bijzonder project uitvoerden in samenwerking met het museum (zie hierboven “Externe Contacten”). Ten behoeve van het plan BOGLUP werden diverse adviezen gevraagd en gekregen van zowel horecaspecialisten als bouwkundigen en specialisten op het gebied van projectverhuizing. d. gegeven adviezen In het verslagjaar zijn diverse gesprekken gevoerd met studenten die in het kader van hun opleiding een onderdeel van het museumwerk bestuderen. e. vrienden Voor de Stichting Vrienden van Het Nederlands Vestingmuseum werd in 2012 geen Vriendendag op het museum georganiseerd. De belangstelling voor een dergelijke dag bleek te gering te zijn. Het bestuur van de Stichting Vrienden zal zich in 2013 beraden over het Vriendenbeleid. Als opvolger van de voorzitter, de heer B. van Es, is eind 2012 de heer K-J Onrust bereid gevonden deze functie over te nemen. In de loop van 2013 zal de formele functiewisseling plaats vinden. f. bezoekers Het Nederlands Vestingmuseum trok in 2012 24.413 bezoekers tegen 26.156 bezoekers in 2011. Door het tweejaarlijkse Fotofestival Naarden is er om de twee jaar een bezoekerspiek in het museum waar te nemen. G. televisieopnamen
8
2010
2011
2012
24389 9327 10617 4445
26156 10210 9075 6871 (13.800)
24413 8190 9721 6502
Bezoekers naar categorie Bezoekers volbetalend Bezoekers met korting MK bezoekers Fotofestival Naarden
24389 13345 7373 1692 1979
26156 14199 6885 1696 3376
24413 13869 7933 1498 1113
Entree naar categorie Volwassenen Jongeren/kinderen Speciale prijs (Sinterklaas) Gratis – zakelijk – verhuur
24389 2470 8337 7959 5623
26156 2823 9522 8802 5009
24413 2792 8276 8142 5203
Bezoekers per kwartaal 1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal
7373 2400 1672 3301
6885 2566 2231 2088
7933 5963 1833 0
Entree Jongeren/kinderen Vol betalend MK/CJP Groepskorting
12748 6927 3239 2582 0
27999 7644 4964 1591 13800
13869 8190 4669 0 1010
Entree volwassenen Vol betalend MK bezoekers Groepskorting FFN – Zakelijk/verhuur
7. Bezoekerscentrum Naarden (BCN) en Informatiepunt Nieuwe Hollandse Waterlinie Noord Het jaar 2012 was het eerste volledige jaar waarin het BCN opereerde. Gesteld kan worden dat de groei die verwacht werd voor 2012 deels gerealiseerd is, de bezoekersaantallen namen over het hele jaar genomen redelijk toe, maar niet zoveel als gehoopt of verwacht werd, mede gezien de inspanningen van het RBT Gooi & Vecht om bezoek naar de regio te trekken. In 2011 werden 10.500 bezoekers ontvangen (met in acht neming van het feit dat in 2011 het Fotofestival werd gehouden). In 2012 waren dat er 10.832. 8.
Bastion op Stelten
a. educatie en vorming De partijtjes voor de kinderverjaardagen die op zoek gingen naar de schat van Commandant van Oorschot werden voorzien van enkele nieuwe onderdelen en waren wederom een groot succes. Daarnaast is het kinderfeestje voor kleine kinderen (jonger dan 6 jaar) ontwikkeld en ook dat heeft een goede plek verworven. In 2012 zijn er ruim 110 kinderfeestjes geboekt met een totale deelname van meer dan 1.000 kinderen. b. activiteiten Onze vaste programmaonderdelen zoals de gratis rondleiding op de eerste zondag van de maand en zijn ook dit jaar weer een succes geweest. Naast kanonnier Piet Visser verzorgden ook Hans van Mierlo en Peter den
9
Hartog deze activiteit. Op heel veel zondagen was er zoveel animo dat er met twee gidsen rondgeleid moest worden. (Tussen de 30 tot 40 personen) Op alle 3e zondagen van de maand, 2e paasdag en 2e pinksterdag waren er de demonstraties kanonschieten met medewerking van de schutters van Amersfoort die, afhankelijk van het weer, wisselend bezocht werden. Meestal tussen de 50 en 100 mensen. Bijzondere data 2012 25-2 t/m 2/3 24-3 t/m 25-3
Reinwardt Academie neemt Vestingmuseum over. Vestingbewoners en middenstand spreken hier nog steeds enthousiast over . Circa 800 bezoekers Weekend Groene Hart. Circa 300 bezoekers
14-4 t/m 15-4
Museumweekend. Circa 350 bezoekers
20 – 4
Openingsweekend Fortenmaand
11-5 t/m 13-5 17-5
Ondernemersprogramma Nieuwe Hollandse Waterlinie. Europese kijkdagen Waterlinie. 75 deelnemers Dag Reinwardt Academie, circa 200 bezoekers
28-5
Pinksteren. kinderspelen, druk bezocht
6-6 16-6
Draaidag Gouden Eeuw Veteranendag Naarden Bussum.
8-7
Dudokdag: boogschieten, waterkanon, bussiegooien, rondvaarten, rondleidingen en kanondemonstraties. Ongeveer 600 bezoekers Monumentendag. Het Vestingmuseum deed dit jaar niet mee.
9-9 16-9
Grote parade met living history; prachtige, drukke dag. De tingieter was ook aanwezig. Circa 800 bezoekers.
5-11
Museum maandag. Volgeboekt. Twintig deelnemers. Koffie in IJ. Rondl.+ schot en boot. Sinterklaas in zijn Slaapkamer. Druk bezocht met circa 1500 kindjes.
22-11 t/m 5/12
Een bijzondere vermelding mag de deelname van het Vestingmuseum aan de Museum Jeugd Universiteit hebben, een programma waarin kinderen een collegeserie aangeboden krijgen, gegeven door echte professoren en wetenschappers. Dit organiseerde het Vestingmuseum in november en december samen met het Muiderslot (elk twee college's). In het Vestingmuseum spraken Prof dr. Arjen Bosman (archeoloog) en drs Corstiaan Prince (historicus) voor een collegezaal met telkens 25 kinderen. Ook in 2013 zal het museum aan de MJU deelnemen. c. arrangementen Ook in 2012 zijn weer meerdere arrangementen aangeboden en verkocht aan bezoekersgroepen van het museum. De resultaten vielen wat tegen ten opzichte van het startjaar 2011, er werden minder arrangementen verkocht en er namen ook minder mensen aan deel.
17 arrangementen ◦ 335 deelnemers
10
9.
Medewerkers en Bestuur
a. vaste medewerkers Museumdirecteur Kreuger nam namens het museum deel aan diverse bijeenkomsten van het projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie en de stichting Liniebreed Ondernemen. Daarnaast nam hij deel aan het overleg met de gemeente Naarden en de Rijksgebouwendienst over de verhuizing en vernieuwing van het Vestingmuseum. Ook volgde hij de cursus Bedrijfshulpverlening. In 2012 nam hij deel aan het symposium “Fortified Cities” in Rio de Janeiro, op uitnodiging van de organisatie aldaar. Onderwerp van zijn lezing was hergebruik van forten en vestingen in Nederland. Met het oog op regionale samenwerking vergaderde hij regelmatig met de fortbeheerders uit de Gooi- en Vechtstreek. Als bestuurslid van het Regionaal Bureau voor Toerisme Gooi en Vecht nam hij deel aan bestuursvergaderingen. Mevrouw Elsen nam deel aan de vergaderingen van de kanonniers en van de vrijwillige medewerkers. Zij nam deel aan de cursus Bedrijfshulpverlening. Mevrouw Korlaar nam deel aan de cursus Bedrijfshulpverlening. Zij woonde de vergaderingen van de Open Monumentendagen bij. In de loop van 2012 heeft zij veel werk gestoken in de implementatie van de nieuwe administratie via de NV Sportfondsen waarvoor het museum eind 2011 heeft gekozen. Mevrouw Calis heeft zich succesvol bezig gehouden met het opzetten van een aantal arrangementen. Daarnaast heeft ze veel activiteiten georganiseerd en daarvoor ook de bijbehorende publiciteit verzorgd. De heer Ehlert werd bij het onderhoud van het museum bijgestaan door de vrijwillige medewerkers De Jager, Van Zwet en Van de Wouw. Dick van de Wouw overleed plotseling aan het einde van het museumjaar. b. weekendcoördinatoren Tijdens de weekenden is één van de medewerkers verantwoordelijk voor de gang van zaken in het museum. De dames Calis, Korlaar, Elsen, Visser-Schoenmaker en de heren Van El, Van Mierlo, Kalee, Hendriks en Kreuger treden dan bij toerbeurt op als hoofd van dienst. c. vrijwillige medewerkers Het museum kan niet functioneren zonder de inzet van de vrijwilligers die bij dagelijkse activiteiten, op garnizoensdagen en bij festiviteiten hun bijdragen leveren. Zij verzorgden onder meer rondleidingen door het museum, voeren met de boot door de vestinggracht, zetten zich in voor de winkel- en kassadiensten en hielpen bij openingen en museaal inhoudelijke zaken. Bij deze groep werd een aantal nieuwe vrijwilligers verwelkomd (zie paragraaf 10 voor de mutaties). Het bestuur is alle vrijwillige medewerkers – blijvers, afzwaaiers en nieuwkomers – zeer erkentelijk voor de tijd die zij aan het museum besteedden. Hun inzet en enthousiasme zijn belangrijke en onmisbare steunpilaren voor het museum. d. Bestuur In het najaar van 2011 werd de heer Alexander Huiskes bereid gevonden de in 2011 overleden penningmeester de heer Knol op te volgen. Hij is formeel in de bestuursvergadering van maart 2012 in deze functie benoemd. e. activiteiten voor medewerkers De traditionele zomeravond voor de medewerkers werd ditmaal een Indische avond met een heerlijke rijsttafel en werd op 18 juli gehouden. De kerstbijeenkomst voor alle medewerkers - vrijwilligers, staf en bestuursleden met hun partners – was op 19 december.
11
10. Financien 2012 Het jaar 2012 was een matig jaar uit financieel oogpunt. Achterblijvende vraag naar arrangementen zowel in het museum als in de VVV, hogere aantallen gewerkte uren door de vrijwilligers, een wat hogere huur voor de Utrechtse Poort (VVV) resulteerden in een negatief resultaat voor de combinatie museum – VVV. Als we die los zien van elkaar, zou het museum over 2012 666,- euro positief hebben gedraaid en het VVV 5.659,- negatief. Het is dus vooral de VVV die negatief heeft bijgedragen aan het uiteindelijke resultaat. Het museum heeft over 2012 een korting van 5.000,- euro op de subsidie vanuit de gemeente te verwerken gekregen. Dit doet niets af aan het negatieve resultaat van de VVV (daar is de subsidie van 14.900,- euro die de oude VVV organisatie ook kreeg) intact gebleven. Vraag is wel of het museum een dergelijke verlieslatende activiteit kan blijven volhouden. Met het oog op de toekomst en de geplande verhuizing naar Bastion Oranje zou de integratie van museum en VVV een positief effect moeten hebben, maar bij langdurig uitstel hiervan is zo'n last niet lang te dragen
12
13
11.
Functionarissen
a. hoofdbestuur mr. H.J.M. Slot T. Cobben A. Huiskes G.B. Lamers H. van Drunen drs. F.J.L. van Dulm
voorzitter ¹) secretaris ¹) Penningmeester ¹) vice-voorzitter ¹) op persoonlijke titel op persoonlijke titel ¹) tevens Dagelijks Bestuur
b. kascommissie 2012 ir. B.J. Aris A. van der Spelt
14
mr. R.J. Vles c. vaste medewerkers drs. S.C.P. Kreuger mw. H.M.M. Korlaar-Rijs mw M.M.C. Elsen mw. M. Calis-Broxterman W.H. Ehlert mw T. van den Broek mw J. Hertsberg mw I. Pieneman mw I. Goedhart mw N. Kovac H. van Mierlo
directeur hoofd algemene zaken coördinator vrijwilligers medewerkster marketing hoofd technische dienst medewerkster BCN medewerkster BCN medewerkster BCN medewerkster BCN medewerkster BCN medewerker BCN
d. vrijwillige medewerkers (naar de stand van 31 december 2012) museale medewerkers Dhr. S.B. Akkerman Mevr K. Beer Dhr. J.W. Bergsteijn Mevr. C.A.M. de Boer Dhr. R. Boer Mevr. A. Boer-Lighaam Mevr. T.van den Broek Mevr. V. Ten Broeke -Abels Mevr. M. Bos Mevr. W. Buiter Dhr. S. Calis Dhr. W. Calis Mevr. M.J.G.M. Calis-Broxterman Dhr. J.H.M. Cobben Dhr. P. van Dijk Mevr. C. Doorenspleet-Bijlhouwer Mevr. C. Doorenspleet Mevr. N. Ehlert-de Gooijer Dhr. S. van El Dhr. S.J. Gockinga Dhr. C. Goedhart Dhr. L. Goedhart Mevr. M.E. Grootegoed-Pereira Dhr. A.C.J. Habets Mevr. L. H. Haidar Mevr. A. van Hal Dhr. P. den Hartog Dhr. G. Haringman Mevr. S. van den Hazel Dhr. G.J. Hendriks Dhr. W.J.G. van der Heijden Mevr. R. Heijens-Lammers Dhr. T. Hoekstra Dhr. S. Houffelaar Mevr. M. Houkes Dhr. R. Hulscher Dhr. R.F.L. van Iterson
Mevr. Dhr. Dhr. Dhr. Mevr. Dhr. Mevr. Mevr. Mevr. Dhr. Mevr. Dhr. Mevr. Mevr. Dhr. Mevr. Dhr. Mevr. Dhr. Dhr. Mevr. Dhr. Mevr. Mevr. Dhr. Mevr. Dhr. Dhr. Dhr Mevr. Mevr. Dhr. Dhr. Dhr. Mw. Dhr. Dhr.
15
D.J.M. van Iterson-van Weijden E. de Jager L.A. Kalee P Kalwij G. Keizer J. Kodde P.E.C.M. Kösters N. Kovacs A.P. Kruidenier G. Lamers E. Last J.W. Lips E. de Loos E. Luif-v.d.Berg M. Luif J. Machielse J. Maurits I. Meijer H.van Mierlo W.J. Mol G.H.M. Molenaar G. Mul L. Mul-Frakking M. Nagtegaal J. Noort, van I.M. Pieneman-Steenbergen B. Reitsma A.S. Renes E.N. Roede N. Roovers S.J. Sijl-Dikkes P.F.R. Sijl J. Slaa L. Spoelstra Ria Stut C. Tesselhoff J. Veenendaal
Dhr. Mevr. Dhr. Mevr. Dhr.
P. Visser W.H. Visser-Schoenmaker A.J. Vreman W.A.H., de Vrieze W.C.J. van Westerop
Gedurende 2012 vertrokken: Mw. K. Beer Mw A. Boer-Lighaam Mw. N. Buiter J.H.M. Cobben Mw. C. Doornspleet Mw. N. Ehlert-de Gooijer S. van El Mw. L.Haidar W.J.G. Van der Heiden Mw. M. Houkes J. Kodde Mw. P.E.C.M. Kösters J.W. Lips
Dhr. Mevr Dhr. Dhr. Dhr.
J. Wevers J. Wolters J.P. van 't Woud J.B.L. van de Wouw C.H.W. van Zwet
Mw. E. Luif-vd Berg Mw. G.H.M. Molenaar B. Reitsema Mw. S.J. Sijl-Dikkes P.F.R. Sijl Mw. C. Tesselhof Mw. W.A.H. De Vriezen J.B.L. Vd Wouw (overleden) Mw. J. Wolters Nieuwe medewerkers in 2012 waren: Mw. N.G. Korlaar J. Korlaar
weekend coördinatoren Mw. M.J.G.M. Calis-Broxterman H. van Mierlo S. van El Mw. W.H. Visser-Schoenmaker L. Kalee J. Hendriks
Uitgegeven door: Stichting Het Nederlands Vestingmuseum Westwalstraat 6 1411 PB Naarden telefoon: 035-6945459 fax: 035-6943511 Internet: www.vestingmuseum.nl E-mail:
[email protected] © 2011
Sponsor van het Nederlands Vestingmuseum 16
