Stichting Afrika, een Dorp Zimbabwe reis 21 – 28 november 2003
Riny Conijn Voorzitter stichting Afrika, een Dorp
Reisverslag 21 tot en met 28 november 2003 Op maandag 17 november brachten wij, Cees Pels en ik, de vracht voor Zimbabwe naar Schiphol. We leverden 1088 kilo dozen en kisten af. Deze bevatten: kleding, medische apparatuur; gereedschappen; schoolspullen; papier; voedsel; enz. De vracht komt op woensdag 19 november aan in Harare zodat ik bij aankomst met Edna en anderen de vracht kan ophalen.. 20 november 2003 vertrek naar Zimbabwe. Vrijdagmorgen 21 november rond 7.00 uur arriveer ik op Harare airport. Terwijl ik wacht op mijn bagage hoor ik dat de naam van Mrs. Edna Murahwa wordt omgeroepen. Nadat ik door de douane ben gegaan meld ik me bij de informatiebalie. Het blijkt dat een mijnheer de naam van Edna heeft laten omroepen. Al gauw ontmoet ik de heer Mhandu die namens Mr. Munyoro (MP namens Makoni district) komt helpen met het vervoer van de vracht naar Rusape, het past namelijk niet in één auto. Samen met Mhandu sta ik buiten te wachten op Edna. Het duurt even en dan komt ze, met Mr. Pise, aan lopen. Het weerzien is weer allerhartelijkst. We zijn de hele dag bezig om de vracht geklaard te krijgen. Na bestudering van de brief van de Provincial Administrator en een brief van onze Stichting, dat de goederen voor Ruwombwe Orphanage Fund en dus voor humanitaire doelen bestemd zijn, verstrekt het hoofd van de douane een clearence. Gelukkig had ik een kopie van de statuten van het Fund bij me, om te bewijzen dat het Fund een officieel orgaan is. Weer andere officials controleren nogmaals de papieren. Dan blijken 2 kleine flesjes hoestdrank nog voor oponthoud te zorgen! Wanneer ik voorstel om deze dan maar in te leveren, krijgen we plotseling toch toestemming om de boel mee te nemen. We hebben dan inmiddels een keer of 4 op het vliegveld van het ene naar het andere kantoor gereden! En dat in een hitte van zo’n 38 graden! Eindelijk, rond ½ 6 kunnen we inladen. De twee auto’s worden tot op het dak vol geladen. Het past allemaal maar net aan. Voor we vertrekken naar Rusape haalt Mr. Pise een pistool onder zijn stoel vandaan! Voor de zekerheid! Omdat we zwaar beladen zijn rijden we maar langzaam, zo’n 60 km per uur. De reis naar Rusape kost ruim 3 uur. Als we bij de council aankomen is alles al donker. De guard slaapt. Na toetersignalen komt hij, met een groot geweer in de hand, naar de poort. Pas als alles in de boardroom, de raadszaal, staat zien we de geweldige hoeveelheid van dozen en kisten. Morgen gaan we uitpakken en verdelen.
Zaterdag 22 november 2003 In mijn handbagage heb ik foto’s. Pise krijgt de foto waarop Cees Pels en ik samen met de burgemeester Weterings en gemeente-secretaris Hazenberg staan. Edna geef ik de foto van Cees en mij. Nou, reken er maar op dat die een mooie plek krijgen. Pise hangt de zijne op zijn kantoor. Voordat we naar de council gaan, brengen we een bezoek aan de assistent van Mr. Munyoro, de heer Mapfumo. Hij komt ons ook helpen. Edna, Mrs. Pise, Mr. Mapfumo en ik beginnen met uitpakken van de dozen. We verdelen de kleding. Een gedeelte houden we voor de weeskinderen én voor de kindertjes die in het Hospitaal liggen. De overige kleding wordt verkocht; voor sociale prijzen uiteraard. De opbrengst hiervan is bestemd voor het aanschaffen van zaad en kunstmest. De lakens worden uitgezocht voor klinieken en voor verkoop. De medische apparatuur is voor het hospitaal in Rusape, het gereedschap voor de timmerwerkplaats, voor de nieuwe lichting studenten. De computer voor Rukweza school, de laptops voor de council. De schrijfmachine is voor de vrouwengroep, die wordt gestald in een kantoortje in Rukweza, waar elektriciteit is. Het meegebrachte voedsel is bestemd voor de families Murahwa en Pise, mijn gastgezinnen. Wat zijn ze daar blij mee!
In de namiddag rijden we de eerste vracht naar Edna’s huis. Het is leuk om Dairai, haar dochter en de andere kinderen te ontmoeten. In het donker rijden we even langs de timmerwerkplaats: Gurure New Generation Carpentry. In het schijnsel van de autolichten zie ik werkbanken, een houtvoorraad en frames voor doodkisten. Tafadzwa, zoon van Edna, toont de kleine meubelen, stoelen en kastjes die ze hier maken. Je kunt goed zien dat er gewerkt wordt, het stof en de houtkrullen zijn zichtbaar aanwezig. De huidige groep jongens, 6 in getal, beëindigen in december aanstaande hun opleiding. De leraar, een oudere timmerman heeft er veel aardigheid in om zijn kennis aan hen over te brengen. De timmerman verdient maar een schamel maandsalaris (5.000,- zim dollar), Edna wil dit optrekken naar 15.000 zim dollar per maand. In januari 2004 start een volgende groep. Maar de opleidingstermijn wil ze, na overleg met de timmerman, verkorten van 12 naar 6 maanden om vervolgens weer een groep op te leiden.
Ik stel haar voor om tegen die tijd te overwegen er een commercieel bedrijf van te maken. Je kunt toch ook maar niet doorgaan timmermannen op te leiden, want dan kan straks niemand meer droog brood verdienen! De plaque, een gedenksteen, is nog steeds niet aangebracht. Moeten we met Pise bespreken! We zullen ook vanavond de dagen en activiteiten gaan plannen, want anders is de week zo voorbij! Vorig jaar breiden de vrouwen vesten en truien voor schoolgaande kinderen van de wol die toen door onze Stichting is gedoneerd. Er zijn nog maar 4 exemplaren over. Van het geld dat ze verdienden wordt ook weer zaad e.d. gekocht. ’s Avonds rond 7 uur zijn we weer bij Pise thuis. Mr. Mapfumo blijft ook eten en we praten over de erbarmelijke economische situatie in het land en met name in Makoni. Er is nauwelijks nog iets te koop en de prijzen zijn torenhoog. Pise meldt dat de inflatie nu rond de 1300% is. Er wordt voorspeld dat deze binnen enkele maanden zal oplopen tot 1700%. De politieke situatie is gespannen, er zit iets in de lucht, volgens hen. Ze verwachten dat Mugabe zal aftreden wanneer hij 80 jaar wordt. Bij de Pise’s wonen behalve zijn twee zonen nog een familielid, Tinasche. Dochter Conny zit nog steeds op kostschool. Pise meldt dat de council geen geld meer heeft om salarissen e.d. te betalen. Hij is van plan om geld te lenen bij de centrale overheid. De banken geven geen rente meer maar berekenen rente aan de klanten. Op de bankrekening van de vrouwengroep stond 10.000 zim dollar. Onlangs meldde de baliemedewerkster dat er geen geld meer op de rekening staat! Dan is er ook geen papiergeld meer, de banken verstrekken nu Bearer cheques i.p.v. papiergeld. De cheques vertegenwoordigen waarden van 10, 20 of 30 duizend dollar. Elk gesprek gaat over geld en dat men niet meer rond kan komen. Zondag 23 november 2003 Rond 8.00 uur worden, Edna en ik, opgehaald door Mr. Mapfumo. We rijden langs de council en laden de dozen met kleding en de schoolspullen in om mee te nemen naar Ruwombwe, het gebied van Edna. Mr. Marosso, chauffeur van de council rijdt de tweede auto. Maar hij moet eerst nog achter benzine aan. Ook de council koopt nu op de zwarte markt. Rond ½ 10 vertrekken we. In Ruwombwe rijden we eerst langs de Methodist church. Vandaag vieren vier Methodist kerken in Ruwombwe een gezamenlijke dienst. Ik zie veel bekende gezichten. De mensen komen op me af om me te begroeten. De kerk is een beetje versierd. Na de begroeting en de zang verlaten we de kerk en trekken verder.
We rijden naar de timmerwerkplaats. Vandaag zijn de leraar, een oude timmerman en een aantal jongens aanwezig. De oude man toont me een aantal gereedschappen, die zijn eigendom zijn, die de jongens niet hebben. Ik neem daar foto’s van. We zullen in de nieuwe kisten kijken of we iets dergelijks vinden. Ook neem ik foto’s van de activiteiten. De jongens schaven, zagen, timmeren er op los. Vervolgens rijden we naar Edna’s huis. Daar zijn weer bezoekers, mensen die met haar willen praten. Later hoor ik over hun probleem. Een van hun zonen heeft de ander met een bijl gedood. Ze vochten over een radio. Oh mai, those poor people, roept Edna. Ze is in tranen. Later zitten we te praten over de timmerwerkplaats, ze heeft een financieel overzicht. Als gevolg van de erbarmelijk economische situatie wordt er nauwelijks iets verdiend, de omzet is pover. Ze verkopen 2 tot 3 doodkisten per maand, af en toe wat kleine meubelen. De voorraad die onlangs is gekocht is voldoende tot ongeveer februari 2004. Een aanvulling kan niet gekocht worden en dan heb ik het nog helemaal niet over transporten! En als Edna het salaris van de timmerman/leraar wil optrekken kan ze dat maar net aan betalen. Ik begin ernstig te twijfelen aan de levensvatbaarheid van het project. Wanneer ik een opmerking plaats in die richting zie ik betrokken gezichten tegenover me. Zowel Edna als haar zoon Tafadzwa spreken de verwachting uit dat het heus wel beter wordt. Wanneer, vraag ik. Ja, als we dat zouden weten! Misschien ben ik te ongeduldig. Edna’s administratie blijft rommelig. De map die ik in januari achter liet komt op tafel. Maar onze laatste schriftelijke afspraken zitten er niet in. Ze heeft nog wel de Overeenkomst, waarin duidelijk is vermeld dat de Stichting het project financiert tot het moment van opening van de GNGC. Ik vind dat we ze toch moeten blijven ondersteunen. Later bespreken we de aanleg van elektriciteit naar Gurure. Als we dit kunnen betalen wordt de timmerwerkplaats en de naast liggende Gurureschool voorzien van elektra. Ík geef haar 3.100 us dollar voor de elektra, 300 voor schoolgeld voor de weeskinderen en 150 voor alleenstaande oudere vrouwen. Edna wil morgen naar Mutare om het geld te wisselen. Ik vind dat niet veilig, zo’n berg geld moet ze in delen wisselen. Naar verwachting levert dit bedrag in us dollars zo’n 12 miljoen zim dollar op, er wordt nu tegen een koers van één us dollar 4000 zim dollar betaald. Dat kan ze niet eens vervoeren. Ik overtuig haar ervan at het beter is om het geld te wisselen wanneer ik ben vertrokken. Het geld voor de aanleg van elektra kan ze nog bewaren. Het wisselen van de dollars is een linke zaak. Ze moet goed weten wie ze daarvoor benadert. Maar ze weet daar wel raad op, ik vertrouw daar op. Een van deze dagen moet ook bekend worden welke van de 6 jongens naar Holland komt om één maand bij het SSPB stage te lopen. Dit wordt door de jongens en de oude timmerman bepaald. Hoe zal zo’n joch, zo van het platteland, zich voelen en gedragen in Holland? Er bekruipt me een gevoel van twijfel. Maar ik wacht het maar rustig af. Het valt me zwaarder dan vorig jaar om hier zo simpel te bivakkeren. Mijn verblijf hier is nu wel erg armetierig. Gelukkig bracht ik etenswaren mee, want anders???? Geen gewone wc, geen stromend water, geen elektra. Het is erg heet. Gelukkig zitten we nog even in de schaduw. Als ik later even ga liggen, stroomt het water van mijn gezicht. Het is snikheet in de slaapkamer onder een golfplaten dak. Edna maakt ’s avonds een prutje van de meegebrachte ham en we genieten van de rijst. s’ Nachts word ik diverse keren wakker en kijk door het raam naar die prachtige sterrenhemel.
Maandag 24 november 2003 Ik heb die nacht dus niet zo best geslapen. Ik werd steeds wakker van al die beesten rond het huis. Die geiten die doen ’s nachts geen oog dicht en lopen maar te schreeuwen. Edna brengt me een kop koffie. Dan komt Memory, een stiefdochter, vragen of ik haar kan helpen aan boeken te komen, ze brengt me een lijst. Misschien kan ik thuis een kijken via Bol.com. Welke soep ik wil voor ontbijt?? Ik vind groentesoep wel redelijk voor de vroege ochtend! Elizabeth komt binnen, ze ziet er goed uit. Elizabeth doet veel voor de het kerkje. Edna overhandigt haar het kruisbeeld van St. Eloy uit Beverwijk. Met bewondering houdt ze het kruis op, ze vindt het prachtig. Vandaag gaan we naar Gurureschool. Elizabeth gaat mee. Ze draagt een mooie jurk van de stof die ik vorig jaar voor haar meebracht. Ze draagt de doos met snoepgoed, kleurboeken en potloden op haar hoofd. Op de school aangekomen lopen we al direct tegen de hoofdonderwijzer op. Hij heet Madonna of zoiets, daar maak ik grapjes over. Aan de wand op het kantoortje zie ik foto van de Sterrekijker hangen, dat is leuk. Hij regelt onmiddellijk een kleine preformance. Banken en stoelen worden onder een grote boom gezet en al de kinderen, rond de 500, eromheen. Nadat we plaatsnemen begint de voorstelling. We worden getrakteerd op poëzie en zang. Daarna wordt het tijd voor het uitdelen van de snoep. Klas voor klas komen de kinderen naar voren en Edna en Elizabeth delen het snoepgoed uit. Het is aandoenlijk om die verbaasde gezichtjes te zien. Vooral de kleintjes, die reageren oprecht. Er is ruim voldoende, er is zelfs bijna een volle doos over. We besluiten deze te bewaren tot het hospitaal. Na een gesprek met een van de onderwijzers over het leven in een westers land, vertrekken we naar de timmerwerkplaats, deze ligt dicht bij de school. In de kisten zaten inderdaad kleinere schaven. We tonen deze en vragen of dit naar wens is. Nee, hij bedoelt nog smaller schaafbladen. De oude man gebruikt nu zijn eigen Stanley schaven. En ja, die willen de jongens ook wel. Maar dit is voorlopig wat er is, daar moeten jullie het mee doen. Naar smallere schaven zal ik thuis informeren. De timmerman heeft ook de beste jongen aangewezen om naar Nederland te komen. Dat is wordt Tafadzwa Murahwa, Edna’s zoon. Ik ben daar blij mee, want Tafadzwa ken ik, het is een aardige en betrouwbare jongen. Ik fax, zodra ik thuis ben een formele uitnodigingsbrief. Die heeft hij nodig voor de aanvraag van zijn paspoort. Rond 12.00 uur komt een vrachtwagen langs van de Grain Marketing Board. Dit is een overheidsinstelling die verantwoordelijk is voor de verdeling van maïs. Nu brengt hij plantmaïs voor drie dorpen en daarna rijdt hij naar Rusape, dus kan ik mooi meerijden. Als we bij Toriro kliniek aankomen wordt ik door verschillende mensen begroet. Ik herken de vrouwen en de dorpshoofden, leuk om hen toch even te zien. Ook hier wordt maïs uitgeladen en daarna rijden we richting Rusape. We nemen de shortcut, over hobbelige zandwegen.
Bij de council aangekomen tref ik nu pas alle medewerkers. ‘Hallo, how are you?’ klinkt van alle kanten. Ze hebben inmiddels de meegebrachte geschenken gehad. Diverse kleine kantoormaterialen zijn aan hen uitgedeeld. De een ‘n nieuwe perforator, de ander een pen, een notitieboek of een muismat. De twee laptops zijn ook voor de council. Samen met de computer moeten ze voorzien worden van Engelse programma’s. Daarbij krijgen ze hulp van een SNV’er uit Mutare. Als ik bij Pise op kantoor zit komt een arts van het hospitaal binnen. Hij komt de medische apparaten bekijken. Ik begrijp niet veel van zijn gepraat, maar snap wel dat hij wat kritisch is. Hij heeft het over moderne apparaten waarmee je baby’s harttonen kunt horen. De dingen die ik meebracht geven de harttonen op papier aan. Maar volgens mij is dat niet waar, deze machines geven de tonen ook via een schermpje. Nou, we zien morgen wel! Pise wil de overdracht van de apparaten, morgen, een formeel tintje geven. Hij schrijft nu de speech voor de council chairman. De District Administrator van Makoni zal er zijn, een aantal counselors, doktoren en verpleegsters. Dinsdag 25 november 2003 Vandaag naar het hospitaal! Pise maakte een programma en een speech en zegt en passant dat ik ook moet speechen! Oh, daar had ik niet opgerekend, nou ik praat wel wat aan elkaar. Toch prettig dat ik van tevoren er even over kan denken. Om 8.00 uur zijn Edna en ik op de council. We praten even met de Zesa-man, in dienst van het Zimbabwe elektriciteitsbedrijf, over een elektra offerte. Bij toeval vond ik een folder waarin melding wordt gemaakt van een regeringsprogramma dat zegt: Als de lokale bevolking 40% van het investeringsbedrag voor de aanleg van elektra opbrengt betaalt de overheid 60%. Onze investering hoeft dus maar 40% te zijn. Dat is mooi, nu komt het project een stuk dichterbij. Ik vraag hem hoelang zo’n aanvraag duurt. Volgens hem wordt dat snel besloten. Als wij geld hebben, zit er op provincie niveau een administrator die over een budget beschikt. Nou, dat zal voor het eerst zijn dat hier iets snel geregeld kan worden! Morgenochtend spreken we hem weer rond 8.00 uur. Hij zal ondertussen een berekening gaan maken en wellicht ter plekke polshoogte nemen. Hij moet nu naar Mutare en gaat via de terug weg even langs Gurure. Edna wijst op de kaart aan waar de elektriciteit moet komen, bij de carpentershop en Gurureschool. Dan gaan we naar het hospitaal, een heel gezelschap. Pise, Edna, ik, counselors, onderwijzers van Rukwezaschool. Die krijgen vandaag de computer. Nu, dat ik hier een paar dagen ben, zie ik diverse zaken terug van de spullen die ik meebracht. Pise’s sleutelhanger, Norman met nieuwe schoenen, hier en daar een meegebracht stropdas, Dairai met een tas van een modewinkel uit Beverwijk en Mrs. Pise draagt een paar oude schoenen van mijzelf! De bijeenkomst in het hospitaal is buiten onder een overkapping. De Indische dokter is er, ander medisch personeel, de Matron een soort hoofdzuster, mensen van het Health Department en nog wat figuren. Er worden stoelen en banken aangevoerd door een vrachtauto die bijna op de binnenbanden rijdt. Pise deelt het programma mede en de dokter opent de bijeenkomst. Dan moet ik wat zeggen. Lijkt me een goed moment om iets te melden over mijn Foundation. No big bank account, no office, no fancy cars, no secretaries, just four
people doing voluntary work in Beverwijk; collecting money, material, searching for donors, packing and preparing the freight. Ik meld nog even dat de inzet van Edna voor haar volk en haar land ons heeft geraakt. Daarom doen we dit! Dan wordt Pise’s speech voorgelezen door de council chairman. Na alle plichtplegingen wordt het tijd de spullen te overhandigen. De vacuümpomp, kolfmachine en de drie CTG instrumenten om de baby’s harttonen te beluisteren. De Matron kijkt haar ogen uit naar de flessenwarmers en de weegschalen zijn ook zeer welkom. Ze zijn er heel erg mee verguld. Als we later op de kinderafdeling rondlopen deelt Edna kinderkleding en wat snoepgoed uit, de spekken uit Holland. De kleertjes worden in blijdschap aanvaard. Zo rondlopend kijk ik om me heen en denk onwillekeurig aan de rijkdom die in onze ziekenhuizen toch zo heel gewoon is. Nog terugdenkend aan de opmerkingen van die dokter over moderne apparaten kom ik tot ontdekking dat er helemaal geen apparatuur is, er staat niks, alleen een paar bedjes. Op dit moment liggen ongeveer 25 kinderen in dit ziekenhuis. Ik zie een hoopje lappen op een voeteneind van een bed. De Matron vouwt het open en daaronder ligt een veel te vroeg geboren kindje. Iets verder toont de dokter ons een kind met brandwonden. Het kind ligt de hele dag onder die lakens in een soort tent, het is over de hele rug verbrand en ligt in zijn eigen plas. Met de hygiëne neemt men het niet zo nauw. Hier heeft men geen behandelingen of medicijnen. Het kind zou het kunnen halen maar moet eigenlijk naar Harare, maar geen geld voor benzine of ander vervoer. Daarbij komt ook nog eens dat, al maanden, de dokters in Harare staken. Dus die gaat gewoon dood, reageer ik. De dokter haalt de schouders op. Een jongere dokter vraagt of ik even mee ga naar de keuken. Hij toont de boiler, die is stuk. Nu koken ze water en voedsel buiten, op een kampvuur. Hij vraagt of ik kan helpen. Ik adviseer hem om me schriftelijk aan te geven waar behoefte aan is. Maar ... ik beloof niks, ik doe mijn best! En … ze hebben email dus dan kan ik via hun emailadres Edna bereiken! Nog even over die chairman, daar heb ik het niet zo op! Hij stond vanmorgen, met trots naast een mercedes, die bleek van hem te zijn. Hij vertelde ook nog dat deze 22 miljoen Zim dollar heeft gekost. Hoe komt die man aan zo’n auto?? Als ik met Pise alleen in de auto zit meld ik hem dat. “Misschien moet ik het niet zeggen maar hoe komt jouw chairman aan een auto van 22 miljoen?” Wat, reageert Pise, 22 miljoen? “Corruption, de man laat zich gebruiken”. Dan mag jij ook wel uitkijken, is mijn reactie. Want dan kan hij de council wel eens misbruiken voor zijn corruptie praktijken. Maar corruptie op rural council niveau??? Vraag ik hem. Als dit op nationaal niveau plaatsvindt kan ik me er nog wat bij voorstellen, maar hier? Pise vertrouwt de man niet en vind net als ik dat zoiets, zoveel geld, aan zijn bevolking moet toekomen. Volgens Pise krijgen dit soort mensen het heel moeilijk als er ooit een omslag komt in het land. Ja, beaam ik en in mijn beste Engels sluit ik de discussie af met: Zo gewonnen, zo geronnen!
Terug op de council wordt de computer aan de hoofdonderwijzer van Rukweza High School overhandigd. Ik vraag de onderwijzer de naam van de school te typen. De man is zo zenuwachtig dat hij toch maar de hulp vraagt van een councilmedewerker. De eerste computer op een school in Ruwombwe! Er wordt afgesproken dat ook de plaatselijke bevolking gebruik mag maken van deze faciliteit. Als deze of gene een brief heeft te typen, dan kan dat op de school, and for free, zegt Edna nog. Op mijn vraag of er mensen zijn met kennis van computers regeert de onderwijzer bevestigend. Maar de councilmedewerker komt over enige tijd zelf de computer installeren en zal dan ook peilen hoe het staat met die kennis. Morgen brengt de council de computer en de laptops naar Mutare, het SNV, daar zetten ze Engelse programma’s er op. De laptops blijven bij de council. Verschillende medewerkers vertellen me hoe blij ze daar mee zijn. Oké, het zit er bijna op. Morgen nog de Zesa-man én de financiële afhandeling van de account. Mr. Mapfumo rijdt me naar Pise’s huis. Ik moet eens even bij Pise navraag doen over die Mr. Mapfumo. Hij zal me later zeggen dat het een prima kerel is, betrouwbaar. Donderdag rijdt hij ons naar Harare. Dan bezoeken we ook nog Mr. Munyoro, de MP voor Makoni. Hij wil me graag nog even zien. Dan stelt Mr. Mapfumo voor om ’s middags wat te gaan winkelen. You won’t believe me, zeg ik hem, but I have no money, lachen we op weg naar Pise’s huis. God wat is het warm! Thuis gekomen krijg ik van Auntie rijst met één aardappel en vind het heerlijk! ’s Middags meet ik mijn bloeddruk, die is goed en dan slaap ik twee uur. Ik heb inderdaad geen Zim dollars om uit te geven, ik heb niks gewisseld. Mrs. Pise gaat ’s avonds naar de kerk. Ze heeft al ruim een uur aan het eten besteed. De aardappels zijn klaar en het vlees, staat buiten, op een kampvuurtje te pruttelen. Ik maak de groente en de soep. Pise en ik praten wat over vanmorgen, die doktor die zo moeilijk deed over die CTG instrumenten. Hij, Pise, sprak met de andere doktoren hierover. Ze zijn er erg blij mee, meldde hij. Ook Pise bevestigt mijn indruk dat er nauwelijks instrumentarium is. s ‘Avonds na het eten zitten we met zijn drieën te praten. Mrs. Pise vindt het blijkbaar nodig om de kwetsbaarheid van haar echtgenoot te testen. Ze begint over een buurvrouw die zo bang is voor hem. Hij is daar door verrast. Ik trouwens ook want om nou zijn persoonlijkheidskenmerken te bespreken vind ik wel erg privé. Ik houd me wat op de vlakte en probeer het gesprek een beetje algemeen te houden. We praten in het algemeen over ‘hoog en laag’. Waar sta jezelf en hoe kijkt een ander naar jou. Nadat naar Mr. Pise naar bed is gegaan, ga ik me nog even wassen want het is nog steeds warm en ik voel me zweterig. Woensdag 26 november 2003 Ik ben vandaag al vroeg wakker, ook vanwege de warmte. Het is nog donker. Ik lig te luisteren naar de geluiden. Iemand gaat naar de wc. Als er geplast is wordt er niet doorgetrokken. Dat scheelt weer water. Mrs. Pise roept haar zoon Witness om 5 uur. Ik hoor
de jongen in de badkamer. Ook Tinasche, de inwonende jongen, moet nu opstaan. Deze jongens gaan om 6 uur naar school. Ik stap om ½ 6 uit bed en ga op zoek naar warm water voor een kop koffie. Ik wil vanmorgen met Mr. Pise meerijden naar de council. Edna en ik hebben een afspraak om 8 uur met de Zesa-man. Ik ben benieuwd of ze er op tijd is! Tijdens het ontbijt geef ik Pise 2 videobanden, eentje met 100 Us dollar erin. Ik nam de videobanden mee van Apollo 13 en eentje van Jim Carrey. Ik ben om 7.30 uur bij de council. De een na de andere medewerker druppelt binnen. Ik sta even te praten met Mrs. Mitisi, zij is weduwe met 4 kinderen. Ze zitten allemaal nog op school. Het is erg moeilijk voor haar om het schoolgeld te betalen, de oudste doet het erg goed en wil naar de universiteit. Een andere medewerker spreekt me aan of hij geld kan geven zodat ik de volgende keer een verrekijker en een camera voor hem meebreng. Ik heb niks aan Zim dollars, want daarmee kan ik nergens anders betalen. Hij weet dat niet. Ik zal eerst eens naar prijzen informeren. Voor de zekerheid geeft hij een briefje met zijn naam erop. Ik wil best eens kijken maar hij zal toch gewoon moeten betalen. Om ½ 9 is Edna er nog steeds niet. Daar zit ik dus weer te wachten. Ondertussen arriveert de council-chairman met die mercedes van 22 miljoen. Hij draagt vandaag een safaripak. Hoe zal hij daar aangekomen zijn? Hij schijnt ook bij zijn vrouw weg te zijn, zal wel een nieuwe hebben! Inmiddels ben ik binnen gaan zitten, uit de zon. Mr. Chipungo brengt vandaag de computers naar Mutare. Deze zijn met een paar dagen klaar. Ook Peter komt even hallo zeggen. Dat ritueel: hand geven, good morning, good morning, how are you, fine, how are you, fine thank you, in de handen klappen, magadine, magadine. Tjonge, tjonge. Kort daarop komt Edna aan. De Zesa-man is er niet, maar wel een vervanger. Die komt aan met de quotation, de offerte. Ik neem de kopieën mee. De offerte is in totaal 92.273.3851,-, 40% komt neer op een investering van onze Stichting voor 36.909.540,- zim dollars. De offerte blijft één maand staan tot 25 december. Dat geeft ons de tijd om nog even te overleggen met onze donor. Wanneer we daar een akkoord hebben dan bel ik Edna door dat ze de offerte kan tekenen. Ze moet dan 10% aanbetalen. Ik gaf haar 3.100,- us dollars. Dus die aanbetaling is geen probleem. Ik kom dan in februari aanstaande met de rest van het geld. De aanleg duurt ongeveer een maand. De stroom moet ongeveer 5 kilometer verder worden afgetakt. Dan via palen wordt de kabel doorgetrokken. Zesa plaatst een transformator en dan kan er elektra worden doorgetrokken naar de werkplaats en de school. De aansluitingen in de gebouwen moet je zelf verzorgen. We worden daarvoor verwezen naar een Zesa kantoor in het centrum van Rusape. Daar gaan we straks even langs. Mr. Mutari heeft de afrekeningen van de account. We hoeven de Harare / Rusape trip niet te betalen. Die neemt de council voor zijn rekening. We bekijken de plaque voor de timmerwerkplaats. Die is nu in orde. Bij het Zesa kantoor legt een medewerker uit dat je dan straks wel stroom hebt in Gurure maar om deze te installeren in de gebouwen moeten er kabels en meters komen. Zesa beschikt niet meer over elektrameters. Oh you people, waar haal ik die dan vandaan? Hij adviseert om die maar mee te brengen uit Nederland. Nou, dat zullen we nog wel zien. Edna regelt een auto en die brengt me naar Pise’s huis. Oh, wat is het heet. Na de lunch begint het te regenen, een plensbui. Daarna loopt de temperatuur weer op.
Later in de middag komt Edna weer langs. Ze heeft hier en daar geïnformeerd naar het wisselen van de us dollars. Tot mijn verbazing wordt er nu om euro’s gevraagd. Nou dat is voor ons veel makkelijker. Het eten duurt weer eeuwen. We beginnen rond 5 uur patatjes te bakken en om 7 uur gaat Mrs. Pise weer naar de kerk. Rond ½ 9 eten we nog steeds niet, alles staat te verpieteren en ik val om van de honger. ’s Avonds is er nieuws op de tv over de begrotingsbehandelingen van de regering. De volgende de dag staan de kranten bol van de kritiek hierop. Donderdag 27 november 2003 We staan om 5 uur op, want vandaag vertrekken we, met Mr. Mapfumo naar Harare. Edna en ik hebben het over vrijwilligerswerk en solidariteit zoals dat in Nederland door de jaren heen tot ontwikkeling kwam. We hebben het over de begrotingsvoorstellen en hoe de kritiek groeit. Alle postkantoren zijn dicht, daar wordt gestaakt. Doktors, onderwijzers en werknemers in allerlei overheidsinstellingen staken. Iedereen wil meer geld, maar dat kan de overheid niet betalen. Behalve wanneer politie of soldaten staken, dan krijgen die er onmiddellijk geld bij. Ja, natuurlijk, denk ik. Om ½ 7 is mijn boeltje gepakt. Pise, Edna en ik praten nog wat na over verzoeken aan onze Stichting. Hij wil heel graag een switchboard voor de telefoons. Er zitten 14 toestellen op. Ik vertel hun over de aanbieding van Jan Nome van de Brandweer. Jan bood mij een brandweerauto aan, maar hoe krijg je die in Zimbabwe en heb je er hier ook wat aan? Ik twijfel, Pise ziet het wel zitten. De auto op de boot naar Durban en dan zorgt hij wel dat een paar man de auto ophalen. Hij denkt dat er geen invoerrechten betaald hoeven te worden. Rond 1/2 9 komt Mapfumo. We halen nog een brief bij de council op, een bedankbrief voor het college van burgemeester en wethouders in Beverwijk en dan naar Harare. Onderweg worden we tot 2 keer toe door een roadblock aangehouden. Mapfumo heeft één gladde band, wanneer hij de politie 3.000,- Zim dollar betaalt kunnen we weer doorrijden. Onderweg praten we over hun vrijheidsstrijd tegen de Engelsen en Ian Smith in de periode 1974 / 1980. Daar heeft zich veel ellende voorgedaan, met heel veel slachtoffers. Ze wijzen me regelmatig op plekken waar hard gevochten is en waar de Engelsen uitkijkposten hadden. Ook wijst hij op een voormalige gevangenis en hoe je daar levend uit kwam! We spreken over verraders, net als toen bij ons. Dan vertel ik hun het een en ander over onze oorlog. Dicht bij Harare slaan we af naar een soort buitenwijk. We gaan eerst naar zijn huis, daar laden we mijn bagage uit en gaan vervolgens naar de stad. Langs de weg wijst hij me op Greenhouses, een soort kassen maar dan afgedekt met plastic. Er zitten hier nogal wat Nederlanders die bloemenkwekerijen hebben. Mapfumo belooft me de volgende keer mee te nemen op een trip naar de bezienswaardigheden in het land. Ze gaan sparen voor benzine. We hebben het weer over die brandweerauto. Dat wordt niks hier. Ik geef wat technische informatie zoals de watertank op de wagen, die is ongeveer 2500 liter. Dat spuit je zo weg en dan hebben ze geen watervulplaatsen in de straten. Voordat je de auto weer gevuld hebt, is het huis al afgebrand. Daar komt ook nog bij dat deze auto niet bruikbaar is in de Rural areas. Heeft dit nu wel zin? De bebouwing hier is zo anders dan in Nederland. Bij ons staan de huizen dicht op elkaar of bovenop elkaar, maar hier is zoveel ruimte. Als een huis in Nederland brandt moet je het snel blussen want anders gaan de naastliggende woningen er aan. Maar dat is hier niet zo.
En dan zoveel moeite doen, zoveel energie en geld verspillen voor een wagen waar je bijna niks aan hebt. Nee, dat moeten we maar niet doen. In de stad halen we zijn vrouw op om vervolgens naar het kantoor van Mr. Muyoro te gaan. Behalve dat deze in het parlement zit is hij ook eigenaar van een vuilophaalbedrijf in Harare. Hij vindt de meegebrachte stropdas heel mooi en bedankt me omslachtig voor alle spullen die ik meebracht. Hij informeert naar een tweede timmerwerkplaats aan de overkant van de rivier. Ik adviseer hem om dan maar met Edna te onderhandelen. Er is weer veel gereedschap aangekomen, misschien wil ze met hem samenwerken?? Ik ga daar niet meer over. Hij heeft contact met een sponsor die 5 miljoen zim dollar investeert in zijn district. Edna overtroeft hem weer door te melden dat haar sponsor 36 miljoen gaat investeren! Die twee bieden altijd tegen elkaar op! Hij vertrekt naar Rusape om daar morgen te lunchen met de ambassadeur uit Japan. Goh, zeg ik Edna, jij nodigt mij nooit uit voor een lunch in het Crodille restaurant! Wij gaan nu op stap met de vrouw van Mapfumo. Ze neemt ons mee naar een stadsdeel met een overdekte markt. Het doet me een beetje denken aan die compound, vorig jaar in Lusaka Zambia. Mr. Mapfumo stak me een Bearer cheque toe van 20.000 Zim dollar, daar mag ik wat moois voor kopen. Op de markt kopen we een aantal Shona beeldjes. Ik vind ze mooi, maar de vrouwen vinden ze maar niks. Ik moet nog heel wat praten om ze over te halen die beeldjes aan te schaffen. Uiteindelijk verlaten we de markt met beeldjes voor de bestuursleden van onze Stichting, de burgemeester en de gemeente-secretaris. Edna heeft nog steeds een goede herinnering aan onze Willem, de bode bij de gemeente. Voor hem kopen we een speelgoed motortje, gemaakt van ijzerdraad en rubber. Op weg naar huis bezoeken de dames nog een supermarkt. Ik blijf in de auto. Als het begint te regen stroomt het water aan de binnenkant van de autoramen op het dashboard. Het huis waar Mapfumo woont is nog niet helemaal af, de wanden zijn wel gepleisterd maar nog niet geschilderd en de plafonds zitten er nog niet in. Rond het huis is een grote ruime tuin waarin bomen zijn gepland en waar ook een deel voor groente en dergelijk is ingericht. Ze hebben een douche!! Alleen … met koud water. ’s Avonds zet Mrs. Mapfumo een heerlijk maaltijd op tafel. Als haar man nog belt kan ik hem oprecht melden dat ik nog nooit zo lekker heb gegeten in Zimbabwe. Maar dat mag hij niet tegen Pise zeggen!!! Vrijdag 28 november 2003 Nu is het moment van vertrek dichtbij. Het regent en het is verdomd koud, het lijkt wel najaar in Nederland. Ik beloof Edna om ½ december te bellen over de voortgang van het elektraproject. Dan bye, bye, tot februari! En, om 11.00 uur, vertrekt het vliegtuig naar Londen. Ik bel naar huis, ik kom er aan! Zijn jullie straks op Schiphol?
