STERKE MAMA S KOMEN UIT DE KAST! Opnieuw doenken: lokaal en dichtbij! N. in surplus STERKE MAMA S ENERGIEK WERKEN AAN ARMOEDE

PB- PP BBELGIE(N) - BELGIQUE

Driemaandelijkse uitgave Jaargang 25 – 2015 nummer 2 April – Mei - Juni Afgiftekantoor Brugge Mail - P408456 Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen Torhoutsesteenweg 100 A 8200 Brugge - Sint-Andries

AMA’S M E K R E T S

STERKE MAMA’S KOMEN UIT DE KAST!

Opnieuw doenken: lokaal en dichtbij!

N

Niets is blijvend behalve verandering. Het zijn niet mijn woorden, maar van een of andere filosoof uit vervlogen tijden. Vandaag hebben we voor die verandering een duurder woord uitgevonden: transitie. Alles lijkt wel in beweging. De regering heeft in alle toonaarden ons, burgers, duidelijk gemaakt dat we niet voort kunnen doen zoals we bezig waren. Het zal anders moeten. Zo'n omslag gaat gepaard met protest, discussie, reflectie en overleg, veerkracht en actie. In tijden waarin vanzelfsprekendheden in vraag worden gesteld, valt het me op dat subgroepen en instellingen in onze samenleving de zwarte piet krijgen toegeschoven. Het schulddenken neemt opnieuw toe. Wanneer je werkloos bent, is het je eigen schuld. Want er is voldoende werk voorhanden. En iedereen die vindt dat hij teveel belastingen betaalt, vindt allicht wel een gesubsidieerd initiatief waarvan hij vindt dat hij er onterecht voor betaalt met zijn belastingsgeld. Tegen dergelijk populisme is geen kruid gewassen.

Als mama’s uit de kast komen leren beleidsmensen en dienstverleners bij. De Sterke Mama’s van Houthulst deden het met een boeiend rapport en een interactieve kastententoonstelling! Integrale gezinsondersteuning voor kwetsbare gezinnen loont op vele fronten.

meer p.3

K ENERGIE AAN WERKEN E ARMOED Twaalf gemeenten in de Westhoek kozen er voor om met ons mee te stappen in ons project werken aan energiearmoede. Drie jaar werken, in feiten en cijfers, maar ook het antwoord op de vraag: ‘wat hebben we nu bijgeleerd?’

meer p.4

Met al dat vingergewijs naar elkaar gaan we er niet komen. We hebben opnieuw nood aan gemeenschapszin. Elkaar vinden, de handen in elkaar slaan, de hand aan de ploeg slaan, de stier bij de horens nemen en in solidariteit iets doen dat ertoe doet, dat voor jou waarde heeft of van belang is.

20 mei Houthulst 120 mensen (diensten en lokale beleidsmakers) voelden de pols van de Sterke Mama’s. De Sterke Mama’s deelden er hun ervaringen en toekomstplannen aan de hand van een kastententoonstelling en een boeiend rapport. Via een parcours van leuke ‘speel’kastjes kwamen de aanwezigen meer te weten over de Sterke Mama’s, maar ook over onderwerpen als armoede, beperkte mobiliteit, dienst- en hulpverlening, sociaal isolement... Of hoe meer maatschappelijk inzicht best leuk en creatief kan zijn!

Het komt erop aan om te zoeken waar je met burgers samen je eigen invloed kan voelen en omzetten in handelen. Mensen hebben vandaag nood aan het besef dat ze zelf nog vat hebben op hun situatie. Het is het laatste wat je hen kan afpakken. Deze tijden geven een veelheid aan kansen om het heft in eigen handen te nemen. Niet bij de pakken blijven zitten, maar doenken. Denken en doen en zien dat je de situatie in beweging krijgt. Ieder van ons heeft van die omgevingsplekken waar je invloed hebt en jouw houding er toe doet. Je hoeft niet te wachten tot het vier- of vijfjaarlijkse stemhokje. Je leef- en woonsituatie, je werkomgeving, je buurt, ... geven elke dag kansen daartoe. Het zit lokaal en dichtbij rondom je eigen omgeving en je impact is groter dan je kunt vermoeden. Als je moeite hebt om dit te geloven, moet je maar even terugdenken aan wat een invloed een mug 's nachts in jouw slaapkamer kan hebben. En je hebt een onnoemelijk voordeel: je bent niet alleen. Deze samenleving heeft in het verleden zo veel goeds opgebouwd dat dit landje heeft gemaakt tot 'land van melk en honing'. Je vindt altijd mensen rondom of gemeenschapsvoorzieningen die mee de handen uit de mouwen steken. Laat ons dus elkaar opzoeken en vinden. We zullen beter in staat zijn om te weten wat we willen behouden en wat er overboord kan in tijden van transitie en verandering. De politiek volgt dan wel. Vergeet niet te doenken, lokaal en dichtbij jou! Bert Boone Sociaal ondernemer

HOEVEENL MENS MAG EE ? KOSTEN Bijna 3 jaar na gemeenteraadsverkiezingen en dito beloftes, maakt Ieders Stem Telt een balans op. Worden de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen beter behartigd, en wat zegt ons dat voor de toekomst?

meer p.6-7

LUS in surP Wegwijs in welzijn en gezondheidszorg | soka 3.0 een bijdrage vanuit het Steunpunt Sociale Planning p. 5

ZESTIEN: column over een verbazing | wekkend getal p. 8

DADIZELE DRIJFT OP WARME GOLF

ZORGNETWERKEN DRAAIEN OP VOLLE TOEREN

D

Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen is sinds 2005 aan de slag rond zorgnetwerken, waarbij met behulp van vrijwilligers een aanvullende dienstverlening op poten wordt gezet. Praktijkwerk toont aan dat dit concept effectief is bij zowel senioren en personen met een zorgvraag als mensen in armoede. Een gloednieuw draaiboek bundelt deze jarenlange ervaringen en luidt eveneens het begin in van een ambitieus vervolgproject: zorgnetwerken 2020. Inderdaad, u hoort het goed: de zorgnetwerken blijven draaien!

[email protected] T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 64

Een

draai

e evolutie in het zorglandschap zet ons voor de uitdaging om ‘zorg voor iedereen’ beter te garanderen. Nog te vaak vallen mensen uit de boot, verdwijnen senioren in de eenzaamheid, krijgen kwetsbare mensen niet de zorg die ze nodig hebben, en doet professionele specialisatie de zorg door burgers uit het oog verliezen... Het project ‘Warm dorp in zicht’, dat in eerste instantie uitgebouwd wordt in Dadizele, wil deze teneur doorbreken. We scheppen een kader waarbij ONTMOETING centraal staat. We doen dit via de uitbouw van een ontmoetingsplek, het opzetten van een systeem van buurtzorg, het inrichten van een dorpsrestaurant en het organiseren van dorpsactiviteiten. Deze ‘warme’ context biedt kansen om de zorg te vermaatschappelijken. De ondersteuning(zorg) wordt zowel IN als DOOR de gemeenschap geboden. In dit verhaal worden de meest kwetsbare mensen onopvallend geïntegreerd in warme initiatieven. Dit Impulsproject loopt met steun van de Provincie West-Vlaanderen.

- boek voor zorgnetwerken die hun draai zoeken

Het draaiboek zorgnetwerken dat tot stand kwam in samenwerking en met steun van Cera is in eerste instantie een praktische handleiding voor coördinatoren van zorgnetwerken. Het bevat onder andere de richtlijnen en aandachtspunten die nodig zijn om een zorgnetwerk op te starten. Daarnaast worden een aantal specifieke elementen van een zorgnetwerk van naderbij bekeken, zoals de signaalfunctie en de inzet van vrijwilligers. Reeds bestaande zorgnetwerken kunnen ook aan de slag met het draaiboek. Wil je graag andere mensen bereiken, naast de doelgroep waar je reeds mee in contact bent? Op zoek naar frisse insteken en vernieuwende ideeën? In deze publicatie vind je heel wat tips en tricks! Naast theorie is er dus ruime aandacht voor praktijkwerk. Zorgnetwerken krijgen immers pas vorm door en met mensen. Via concrete tips, voorbeelden en een casebespreking over armoedebestrijding hopen wij te stimuleren en enthousiasmeren. Daarnaast helpen verschillende try-outs om de aangeleverde theorie om te zetten naar de praktijk. Publicatie op papier kost 10 euro (inclusief verzendingskosten). Interesse? Neem gerust contact op met ons instituut. Een digitale versie is gratis te downloaden op www.ontknoop.be en www.samenlevingsopbouwwvl.be (vanaf half juli). “Dit draaiboek biedt concrete handvaten voor al wie de vermaatschappelijking van de zorg (of het inclusieverhaal) mee wil helpen realiseren. Van theorie naar praktijk en/of van praktijk naar theorie. Zo hoor en lees ik het graag. Gemakkelijk geschreven, boordevol interessante tips. Het stimuleert het loslaten van doelgroepen en zien dat er in de samenleving talent, kracht aanwezig is om er iets moois, ‘warms’ van te maken. Samenlevingsopbouw en hun zorgnetwerken: een dankbare en nog ongekende partner om mee samen te werken.” Lieven Detavernier, directeur Mariënstede vzw

ZOHRA, 10 jaar en nog IN DE PAMPERS

“Zorgnetwerken vormen een natuurlijk en mooi antwoord op de uitdagingen rond zorg waarmee onze samenleving wordt geconfronteerd. Het draaiboek van Samenlevingsopbouw versterkt bestaande en toekomstige zorgnetwerken met een zeer volledige en toegankelijke tool om zelf aan de slag te gaan. Het boek is slim samengesteld en vormgegeven waardoor je er zowel erg ‘hands-on’ als verdiepend mee aan het werk kan. Een fijne ruggensteun die netwerken met plannen alleen maar meer goesting kan doen krijgen.” Kathleen Melis, Process manager, Sociale InnovatieFabriek

H

et tiende levensjaar van ZOHRA, het zorgnetwerk in Avelgem, belooft een echt feestjaar te worden. De werking werd onlangs nog uitgebreid met een nieuw dienstenaanbod voor gezinnen met jonge kinderen. De PAMPERBANK zamelt luieroverschotjes in en herverdeelt ze onder gezinnen die het moeilijk hebben. De BABBELHOEK is een ontmoetingsplek waar ouders met hun kinderen terecht kunnen. Zo kunnen ze hun sociaal netwerk uitbreiden en tips over opvoeding delen. Het DIENSTENOVERLEG moet lokaal de strijd tegen kinderarmoede versterken. Zo wil het project ‘ZOHRA zet in op gezinsondersteuning’ een integraal ondersteuningsaanbod voor gezinnen met jonge kinderen uitbouwen. Dit moet enerzijds ouders sterker maken, zodat zij beter gewapend zijn om de zorg voor hun kinderen op te nemen. Anderzijds wil dit project de kinderen ondersteunen en sterker maken, zodat hun ontwikkelingskansen zo optimaal mogelijk zijn en zij zich als individu ten volle kunnen ontplooien. [email protected] T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 64

Zorgnetwerken nemen een nieuwe draai... ZORGNETWERKEN 2020! Na 10 jaar projectontwikkeling en -ondersteuning op vlak van zorgnetwerken in West-Vlaanderen is het tijd om het beproefde model zorgnetwerken verder uit te rollen over Vlaanderen. Daarnaast willen we zoeken hoe een duurzaam ondersteuningsmodel voor zorgnetwerken op Vlaams niveau vorm kan krijgen en streven naar een structureel beleids- en ondersteuningskader. Van deze uitdaging willen we komende periode werk maken, samen met Cera. Daarom gaan we van start met een reflectie, waarin tal van actoren worden betrokken, waaronder VVSG en organisaties die zich richten tot groepen die te maken krijgen met vermaatschappelijking van de zorg (ouderen, personen met een beperking, personen met psychische problemen, ...). Hiervoor is ondersteuning voorzien vanuit de Sociale InnovatieFabriek. Zo stapt Samenlevingsopbouw met zorgnetwerken in het actie-onderzoek rond impactmeting van de Sociale InnovatieFabriek. Op die manier kan er beroep worden gedaan op hun expertise in het zoeken naar een duurzaam businessmodel voor de ondersteuningsstructuur op Vlaams niveau. Ondertussen zijn ook andere instituten van Samenlevingsopbouw met zorgnetwerken aan de slag in hun regio en groeit de expertise en samenwerking in de sector. We zijn er immers van overtuigd dat zorgnetwerken een krachtig instrument zijn in het lokaal ondersteunen van kwetsbare mensen, het proactief werken, het verbinden van mensen en bevorderen van sociale cohesie. Er komt een DENKDAG over de toekomst van zorgnetwerken en hoe zij een rol kunnen opnemen in het licht van de vermaatschappelijking van de zorg.

Save the date: donderdag 29 oktober 2015 – Brussel Zorgnetwerken 2020: het begin, nu en straks Praat u mee over de toekomst? Zorgnetwerken laten zorg voor mensen niet aan het toeval over! U hopelijk ook niet. Be there! [email protected] T 051 24 29 28 | M 0476 79 13 63 [email protected] T 050 39 37 71

JUNI 2015

2

Een Sterke Mama vertelt: “Ik ben weer en meer mens geworden!” Marie (fictieve naam) is een van de 26 vrouwen, betrokken in het project ‘Sterke Mama’s’. Marie heeft moeilijke jaren achter de rug. En zelfs nu, blijft het worstelen om de eindjes aan elkaar te knopen, de mentale wonden te helen. Twee jaar terug werd Marie uitgenodigd naar het project ‘Sterke Mama’s.’ Ze was aarzelend in het begin. Maar met een beetje push ging ze toch. Samen met andere vrouwen die ze – soms wel, soms niet – kende van vroeger. Intussen is Marie twee jaar lang een trouwe Sterke Mama. Ze is veranderd. Ze glundert. ‘Eerst moest ik er niets van weten. Ik was het gewoon mijn eigen boontjes te doppen. Maar ze bleven komen; die Anja en die Miranda. Ze haalden me over de streep. En kijk me nu. Ik zou dit niet kunnen vertellen, twee jaar terug.”

Houthulst: niet echt anders dan ergens anders Op de sociale kaart oogt Houthulst niet speciaal als ‘probleem’dorp. Wie afgaat op statistieken, merkt geen probleem. Maar Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen kent de streek door en door. Houthulst is een plattelandsgemeente tussen Diksmuide en Roeselare. Uit cijferanalyse, verkennende gesprekken met gemeente, OCMW, de scholen, tal van dienst- en hulpverlenende instanties, en gesprekken met een aantal kwetsbare gezinnen werd het duidelijk: er was nood aan nabije dienstverlening, informatie, opvoedingsondersteuning, ontmoeting... En dus namen OCMW, Samenlevingsopbouw, en tal van diensten initiatief. Via de school, OCMW, en brede kennismaking werden ouders uitgenodigd. Naderhand bleken vooral de mama’s interesse te hebben. De Sterke Mama’s waren geboren.

3 jaar project Sterke Mama’s Sterke Mama’s (2013-2015) kwam tot stand door samenwerking tussen Samenlevingsopbouw WestVlaanderen en OCMW Houthulst en kreeg steun van de Vlaamse Gemeenschap i.k.v. lokale projecten kinderarmoedebestrijding en de Provincie West-Vlaanderen. De mama’s zijn een mix van diverse generaties, diverse origine, diverse achtergronden. Ze komen tweewekelijks samen in de raadzaal van OCMW-Houthulst. Ervaringen worden uitgewisseld, vorming wordt aangeboden, informatie verstrekt op vraag van de mama’s. Altijd wordt afgesloten met een gezonde maaltijd, ter plaatse bereid. Daarnaast worden activiteiten samen met de kinderen georganiseerd en is er ook een gezinsuitstap. Iedere bijeenkomst wordt begeleid door opbouwwerkster Anje en ervaringsdeskundige Miranda. Zo kunnen signalen snel opgepikt worden en vertolkt naar vorming of toeleiding. Miranda zorgt mee voor een gepast tempo in het groepsproces en in de contacten met diensten. Als de mama’s omwille van werk of omstandigheden niet kunnen aanwezig zijn doen we ook huisbezoeken. Via een facebookgroep wordt informatie gedeeld, uitnodigingen verstuurd, tussentijdse contacten gelegd. Het project wil een aanbod creëren van integrale gezinsondersteuning voor kwetsbare gezinnen in Houthulst. In de praktijk vraagt dit een multipele aanpak. We gaan een proces met een groep mama’s en doen dit participatief. Zo kunnen we maatgericht werken. Het is ook belangrijk om draagvlak te creëren en samenwerking uit te bouwen met tal van diensten betrokken op de gezinnen en kinderen. We zoeken partners op en werken samen. Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen, OCMW Houthulst, CAW Centraal West-Vlaanderen en Kind en Gezin zijn de kernpartners en vormen de stuurgroep rond het project. Andere diensten worden betrokken via een zesmaandelijks informeel LOP (Lokaal OverlegPlatform). Zo leren diensten elkaar ook onderling beter kennen en verloopt toeleiding, doorverwijzing, samenwerking vlotter. Deze aanpak vraagt een aanzienlijke inzet van de begeleiders en een welbepaalde begeleidershouding: veel empathie, geduld, positief denken, creativiteit, luisterbereidheid en vooral onbevooroordeeld geloven in mensen.

De toekomst: op hetzelfde elan met 2 nieuwe insteken 2015 luidt een nieuwe projectfase in. Met middelen van het impulsfonds Provincie WestVlaanderen starten we met het project “O2 voor ouders en onderwijs in Houthulst”. Dit project zet de huidige werking verder, wil meer kwetsbare ouders de weg doen vinden naar hulp- en dienstverlening, en het sociaal netwerk vergroten. De Mama’s worden ambassadeurs. Vanuit gemeenschappelijke interesses ontstaan deelwerkingen waardoor we ook nieuwe mama’s kunnen betrekken. Zo zijn er ruilmama’s, schoolmama’s, wandelmama’s, crea mama’s, pamperbank mama’s... Ze delen hun vaardigheden en kennis, nemen verantwoordelijkheden op en bereiken ouders die vaak buiten de radar van het huidig dienstennetwerk blijven. We zien ook een grote rol voor de onderwijssector. De kloof tussen kwetsbare ouders, school en relevante actoren moet kleiner. Daarom willen we schakels uitbouwen die de dialoog verbeteren tussen school, gezin, hulpverlening en samenleving. Zo experimenteert Samenlevingsopbouw met onderwijsopbouwwerk light in landelijke context.

Sterke Mama’s kwamen uit de kast Op 20 mei voelden 120 mensen (diensten en lokale beleidsmakers) de pols van de Sterke Mama’s. De Sterke Mama’s deelden hun ervaringen en toekomstplannen aan de hand van een kastententoonstelling (gemaakt onder begeleiding van kunstenares Evelyn Verschoore). Via een parcours van leuke ‘speel’kastjes kwamen de aanwezigen meer te weten over de Sterke Mama’s, maar ook over onderwerpen als armoede, beperkte mobiliteit, dienst- en hulpverlening, sociaal isolement... Of hoe meer maatschappelijk inzicht best leuk en creatief kan zijn! “Het gaat niet louter meer om die twintig vrouwen die zich Sterke Mama’s noemen. Het gaat om alle mensen die menen dat zij alleen staan, dat hun problematiek onoverzichtelijk en uitzichtloos is. Mensen die denken dat er niets aan te doen is. Kinderen en jongeren die denken dat deze manier van denken de enige manier van denken is. Er zijn veel kinderen in kansarme gezinnen, er zijn veel mama’s. En er komen veel sterke mama’s als het contact en de kennis groeit. En op die manier geven zij de samenleving een belangrijk signaal. En dat is evengoed een belangrijke richting: als mama’s uit de kast komen, leren beleidsmensen en dienstverleners bij.” (uit rapport Allé, vooruit!) Samenlevingsopbouw beseft dat Mama’s sterker maken en lokale oplossingen zoeken niet volstaan om kinderarmoede op te lossen. Er is nood aan bovenlokaal beleid dat resulteert in voldoende arbeidsplaatsen op maat, uitkeringen boven de armoedegrens, automatische rechtentoekenning, betaalbare en kwaliteitsvolle woningen, kwalitatieve, toegankelijke en betaalbare dienstverlening, gezondheidszorg, onderwijs en mobiliteit... Ook op deze nagels blijven we in de toekomst kloppen... Het rapport Allé, vooruit! is te downloaden op www.samenlevingsopbouwwvl.be/publicaties Vanaf 1 september kan de kastententoonstelling ontleend worden aan lokale besturen, diensten en organisaties als inspiratiebron voor projecten rond integrale gezinsondersteuning. [email protected] T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 69 [email protected]

Resultaten op verschillende terreinen Resultaten en effecten na 3 jaar zijn er zeker. Niet het verhaal van de spectaculaire cijfers, maar een verhaal van effecten op het leven van mama’s, hun kinderen en gezinnen. De Sterke Mama’s zijn persoonlijk gegroeid. Hun netwerk is verbreed en er is een betere toegang tot hulp- en dienstverlening. Samen staan ze sterk en zijn zich bewust van grotere politiek. ‘Ik merk een enorme evolutie bij de Sterke Mama’s op vlak van schoolomgeving. Ze dragen zorg voor elkaar, ze halen elkaars kinderen op en verbreden hun sociaal netwerk. Ze nemen deel aan ontmoetingsmomenten en ik merk een verhoogde betrokkenheid’. Jeroen Desender, directeur Vrije Basisschool Houthulst ‘Voor de mama’s naar de bijeenkomsten kwamen, hadden ze vaak een houding van overgave, van gelatenheid met hun situatie. In de loop van het project veranderde dit... Mama’s leren zien dat zij ook iets kunnen, leren langzamerhand initiatief nemen’. Kathleen Haeve, OCMW Houthulst

JUNI 2015

3

Energiearmoede in de Westhoek Project energiezuinige toestellen wordt uitgerold... over Vlaanderen. Ons proefproject ‘financieel haalbaar maken van energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen die ze niet kunnen betalen’ is in volle voorbereiding. De eerste maanden van dit jaar waren we vooral bezig met de organisatorische kant van de zaak. We zochten naar een mogelijke partner om de financiële opvolging te doen. De lokale entiteit van de Vlaamse Energielening leek ons een logische keuze. Deze sociale kredietverstrekker kan nu al leningen geven voor energiezuinige ingrepen aan de woning. Maar leningen zijn nog iets anders dan de huurformule waar wij op denken... Het leaseconcept is een gekende huurformule. Waar ‘leasen’ voornamelijk tussen bedrijven gebeurt, kan dit ook voor particulieren. Dit heet dan ‘financieringshuur’. Met OCMW Poperinge spraken we af om te bekijken hoe we een erkenning voor ‘financieringshuur’ kunnen aanvragen bij de FOD Economie. Begin dit jaar gingen we, samen met de collega’s uit Antwerpen Provincie ook langs bij het kabinet van de Minister van Energie Turtelboom. We stelden er onder andere onze plannen rond energiezuinige toestellen voor. We ijverden voor een experimentele status voor de projecten en spraken af dat we opnieuw zouden aankloppen met de eerste resultaten van onze experimenten. Tot onze verbazing en aangenaam verrast lazen we eind april een persbericht van het kabinet. Daarin stond dat ons doel (er voor zorgen dat mensen in energiearmoede ook van energiezuinige huishoudtoestellen gebruik kunnen maken) vanaf juli 2015 mogelijk wordt gemaakt voor alle lokale entiteiten. Momenteel zitten we in een fase van overleg met het Vlaams Energieagentschap om te kijken hoe onze uitgangspunten zoveel mogelijk worden opgenomen in de Vlaamse regelgeving. Eenmaal alle voorwaarden gekend zijn, bekijken we dan hoe wij lokaal in Poperinge (en later in de Westhoek) ons eigen experiment vorm zullen geven.

Steeds meer mensen hebben problemen om hun hoge energiefactuur te betalen. De voorbije drie jaar probeerde Samenlevingsopbouw zicht te krijgen op energiearmoede in 12 gemeenten in de Westhoek. Koekelare, Koksijde, Poperinge, Kortemark, Zonnebeke, De Panne, Veurne, Langemark-Poelkapelle, Nieuwpoort, LoReninge, Alveringem en Vleteren waren hierbij onze partners. Samen met mensen die grote energieproblemen hadden, werkten we acties uit om de energiekost te verminderen. We zetten in op het energiegedrag maar ook op energiebesparende investeringen aan de woning. Vanuit deze opgebouwde ervaring willen we komen tot structurele verbeterpunten voor de aanpak in de gemeente. Zo hopen we energiearmoede in de Westhoek terug te dringen, en het recht op wonen en energie beter te garanderen.

ling van de premie. De ‘doelgroep eigenaars’ die wij bereikten waren vaak noodkopers voor wie deze maatregelen buiten hun financiële mogelijkheden liggen.

4.. Vaak gebruiken mensen met energieproblemen oude toestellen die hun energiefactuur de hoogte injagen. De aankoop van een nieuw toestel is soms financieel niet haalbaar. De bestaande kortingbon bereikt niet de volledige groep energiearmen. Het bedrag is niet hoog genoeg om mensen in de mogelijkheid te stellen een nieuw toestel te kopen, en is ook enkel geldig voor de aankoop van een koelkast en wasmachine. (Recent besloot minister Turtelboom om het mogelijk te maken een toestel aan te kopen met een FRGE lening zie kader)

5. Hulpverleners behandelen vaak dossiers met een uitgebreide problematiek. Het is moeilijk om op de hoogte te zijn van (actuele) informatie over verschillende thema’s. Omtrent energie is er ook heel wat informatie die vaak verandert. Vooral in kleine OCMW’s en kleine gemeenten wordt dan ook veel gevraagd van de medewerkers.

Drie jaar werken, in feiten & cijfers We behandelden ongeveer 450 dossiers. Die waren goed voor 1019 contacten (vooral met kwetsbare mensen) We deden 760 huisbezoeken. 250 mensen namen deel aan één van onze 10 vormingen/work-

shops/infomomenten. We hadden persoonlijk contact met 215 personen op zitdagen die we organiseerden i.k.v. Durf Vergelijken Actie, Samenaankoop groene stroom, zitdagen voor mensen met sociaal tarief bij de mutualiteit... Zo’n 1000 personen bezochten één van onze energiecafés/energie-

beurzen. We kunnen met zekerheid stellen dat we de voorbije drie jaar meer dan 1800 mensen bereikten en hen bewuster maakten van hun energieverbruik en hoe ze dit kunnen verminderen.

Energieke plannen voor de toekomst De voorbije jaren verwerkten we onze ervaringen in een jaarrapport. In 2015 stellen we een dossier samen waarin we onze ervaringen bundelen en aanbevelingen doen voor een verdere aanpak van energiearmoede in de Westhoek. We plannen om deze aanbevelingen in het najaar voor te stellen en toe te lichten aan de lokale besturen. Bij die gelegenheid zullen we ook ons aanbod voor de komende jaren presenteren.

1. We willen verder werken aan een structurele aanpak van de woningkwaliteit. We focussen in eerste instantie op (sociale) dakisolatie. Daartoe zetten we samen met de gemeenten uit de Westhoek acties op naar verhuurders. Ook in het kader van de thermografische luchtfoto’s van Diksmuide, Poperinge en Veurne zullen we acties opzetten waarbij we ons richten naar verhuurders en de kwetsbare groepen.

En wat hebben we nu bijgeleerd? 1. Tijdens de huisbezoeken gaven we heel wat tips mee waardoor mensen de

2. Najaar 2015 starten we met ons pilootproject rond het financieel haal-

energiekosten kunnen doen dalen. We hielpen soms om heel concrete problemen op te lossen: hoe werkt mijn thermostaat, een afbetalingsplan opstellen, V(ergelijkings) test doen en hulp bij de overstap naar een andere leverancier, verduidelijken van facturen, verbruik van oude elektrische toestellen uitmeten...

baar maken van energiezuinige huishoudtoestellen voor mensen die ze niet kunnen betalen. We testen ons huurmodel uit en werken hiervoor samen met een wereldspeler uit de witgoedbranche en de lokale entiteit Westhoek (Vlaamse Energielening). We starten met 60 toestellen in Poperinge.

2. De praktijk confronteerde ons telkens opnieuw met dezelfde problemen

3. In het kader van het ‘recht op wonen’ willen we de belangenverdediging

en we kwamen telkens weer tot dezelfde vaststellingen. Wanneer er zaken verkeerd lopen met energiefactuur, afrekeningen, verhuis, meterstanden, ... weten de meeste mensen niet hoe ze dit kunnen oplossen, waar ze terecht kunnen en wat hun rechten zijn. Vaak hebben ze meer dan één probleem waardoor dit voor hen (en voor de hulpverlener) een kluwen wordt.

van kwetsbare groepen opnemen bij de sociale openbare dienstverplichtingen van de netbeheerder en de werking van de energiemarkt. We willen de problemen bundelen, signaleren en voorstellen doen en richten daartoe een meldpunt op voor mensen in nood én voor sociale diensten.

4. Samen met lokale besturen willen we verder nadenken over een goede aanpak van energiearmoede en willen we met hen een procedure uitwerken om dit te realiseren. Zo zullen we bijvoorbeeld een ondersteuningspakket voor hulpverleners samenstellen met o.a. fiches met concrete tips en aanbevelingen (wat bij een verhuis?, verandering van leverancier...).

3. De hoogste verbruikers wonen opvallend vaak ook in woningen van slechte kwaliteit. Werken rond gedrag is één iets maar vaak zijn ook structurele maatregelen zoals het plaatsen van isolatie, vervangen van de ramen, ... of soms zelfs een totaalrenovatie noodzakelijk. We bereikten heel wat huurders die een slechte woning bewonen. Zij zijn afhankelijk van de eigenaar om de woning energiezuiniger te maken. Deze ziet er vaak het nut niet van in. Hij moet investeren maar heeft er zelf niet onmiddellijk voordeel bij. Bestaande maatregelen en/of premies bereiken deze kwetsbare groep niet. De meeste premies zijn gericht naar de middenklasse en naar eigenaars. Recent gaat het beleid over naar gecombineerde premies waardoor dit nog minder haalbaar is. Bepaalde investeringen moeten fiscaal over drie jaar gespreid worden, Drie jaar wachten dus op de volledige uitbetaJUNI 2015

5. Naast deze hoofdlijnen is er ook ruimte om in te spelen op opportuniteiten en mogelijke samenwerkingen. Zo denken we momenteel aan wijk- of dorpsgerichte campagnes waarbij we zoveel mogelijk energiebesparing willen realiseren, tot zelfs het energieonafhankelijk maken van een dorp. Je merkt het we zitten nog steeds vol energie! [email protected] [email protected]

4

T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 87 T 051 24 29 28 | M 0474 91 96 65

Het Steunpunt Sociale Planning (SSP) werkt als een observatorium dat op statistische wijze de vinger aan de pols van de samenleving houdt. De informatie die we in SURPLUS opnemen staat steeds in verband met sociale uitsluiting en samenlevingsopbouw

wegwijs in welzijn en gezondheidszorg | soka 3.0 P

recies een jaar geleden en zonder er al teveel ruchtbaarheid aan te geven onderging www.desocialekaart.be een grondige upgrade. Aanleiding was het decreet van 31 mei 2013 waarbij de provinciebesturen werden verwacht een sociale kaart op te stellen en te onderhouden: het ter beschikking stellen van actuele, kwalitatieve organisatiegegevens uit de welzijns- en gezondheidszorg aan zowel burgers, het werkveld, de lokale besturen en de Vlaamse overheid. Voor de uitwerking van dit decreet vertaalden de projectpartners deze opdracht in één zeer eenvoudige vraag: ”bij wie kan ik terecht voor welke soort dienstverlening?”. Dat is dan ook het centrale uitgangspunt geworden voor de ontwikkeling van de vernieuwde applicatie, intussen genoegzaam bekend als SOKA 3.0. De sociale kaart is vooreerst een instrument om snel en efficiënt een antwoord te bieden op de hulpvraag van een cliënt. Welke organisaties voldoen op basis van hun specificaties het best aan de behoeften van de cliënt en situeren zich het dichtst bij zijn woonplaats? Twee zoekvelden staan daarom centraal op de nieuwe homepagina. Je kan meteen zoeken naar een organisatie, een persoon of een activiteit, gecombineerd met het zoeken op een 'waar'-veld. Die locatie kan een fusie- of deelgemeente zijn, maar ook een zorgregio of een bestuurlijk arrondissement. Met het locatie-icoon bovenaan de resultatenlijst zet je bovendien alle voorzieningen in een handomdraai op kaart.

Het actueel en volledig houden van de gegevens op de sociale kaart blijft een bijzondere uitdaging. Onze medewerkers proberen zelf proactief op zoek te gaan naar hiaten, fouten en onvolledigheden. Daartoe wordt gebruik gemaakt van authentieke bronnen om de databank aan te vullen en te controleren. Anderzijds zijn we ervan overtuigd dat we dit het best kunnen realiseren door het actief betrekken van de organisaties uit het welzijns- en gezondheidsveld. Door zelf jouw gegevens actueel te houden, zorg je ervoor dat bezoekers van de website snel de weg naar jouw voorziening kunnen vinden. Het datamodel van de nieuwe sociale kaart is klaar om op termijn zelfstandige zorgverstrekkers uit Vlaanderen op te nemen, maar voorlopig zijn die enkel te raadplegen voor het Brussels gewest via www.zorgzoeker.be. Ook het louter commerciële aanbod, de sportsector en het sociaal-cultureel werk – met uitzondering van specifieke doelgroepwerkingen – worden vooralsnog niet ontsloten via de sociale kaart. Dat de sociale kaart stilaan ingeburgerd raakt, mag ten slotte blijken uit een aantal gebruikscijfers: de databank telt op vandaag ruim 31.000 voorzieningen waarvan dik 5.300 gevestigd in West-Vlaanderen (17%). In het eerste kwartaal van 2015 kende de sociale kaart gemiddeld ruim 67.400 raadplegingen per maand op Vlaams niveau.

De lay-out en de presentatie van (fiche)gegevens werden aangepast om ervoor te zorgen dat je snel de noodzakelijke informatie vindt over een organisatie: contactgegevens, openingsuren, werking en doelgroep, contactpersonen, ... Op www.desocialekaart.be kan je nog steeds anoniem op zoek gaan naar een antwoord op jouw hulpvraag, maar een professionele hulpverlener of doorverwijzer wil misschien iets meer? Door het aanmaken van een profiel kan je favorieten bijhouden, zoekopdrachten opslaan, persoonlijke commentaar toevoegen of eigenaar-beheerder worden van jouw eigen organisatiefiche(s).

Hoewel www.desocialekaart.be in oorsprong een initiatief is van de Vlaamse provinciebesturen en de Brusselse Welzijns- en Gezondheidsraad (i.o. van de Vlaamse gemeenschapscommissie van Brussel), werd de derde versie van de sociale kaart gerealiseerd in samenwerking met het Huis voor Gezondheid vzw, de Vlaamse overheid en de Samenwerkingsinitiatieven Eerstelijnsgezondheidszorg (SEL). Sven De Meulenaere, coördinator West-Vlaanderen

[email protected] | 050 40 35 27

De Nieuwe Stad draait dol | Oostende ken op een stuk openbare ruimte die de sociale hoogbouwappartementen met elkaar verbindt. Waar die openbare ruimte enkele jaren terug nog eentonig en ongebruikt bleef, wordt ze nu geleidelijk aan een aaneenschakeling van functionele en interessante blikvangers, die de wijkbewoners uitnodigen om er actief gebruik van te maken en er elkaar te ontmoeten. Mieke [email protected]

M 0474 91 96 36

Wie dacht dat het niet doller kon, dacht verkeerd. Want na Dolle Pret, de groentetuin, kan de Nieuwe Stad zich nu ook verheugen over Dolle Pluk, de nieuwe pluktuin/boomgaard. Het idee om opnieuw een stuk van het openbaar domein in te palmen en er fruitbomen te planten leefde al langer bij een aantal wijkbewoners. Het zou een nuttige en interessante invulling zijn voor een plein dat er grotendeels ongebruikt bij lag, en meteen een mooie aanvulling vormen op de groentetuin. Het wijkbudget ‘Wijk in Beweging’ van het Oostendse Stadsbestuur opende perspectieven, en in februari gingen we aan de slag. Ondertussen staan er een 40-tal fruitbomen en –struiken verspreid over het plein: appelbomen, perenbomen, kerselaars, abrikozenbomen, mispels, een amandelboom, pruimelaars, een kweepeerboom, moerbeistruiken, en wel 15 verschillende soorten bessen. Nu nog jong en tenger, over een aantal jaar in volle bloei. Het is een vaste groep van 8 wijkbewoners die samen met de opbouwwerker het project draagt. Maar we kregen versterking van nog eens 20 ‘peters en meters’ uit de wijk die ook mee verantwoordelijkheid dragen over de groei en de latere oogst van de boom of struik in kwestie. En als we, hopelijk over een aantal jaar, het fruit jaarlijks oogsten, dan willen we dit met zoveel mogelijk wijkbewoners doen, zodat het fruit zo breed mogelijk verspreid wordt. Zo blijft deze tuin niet in handen van een paar enkelingen, maar wordt het steeds meer de gemeenschappelijke tuin van de wijk. En zo slagen de wijkbewoners van de Nieuwe Stad er opnieuw in om hun stempel te druk-

JUNI 2015

5

HOEVEEL MAG EEN MENS Ieders Stem Telt maakt balans drie jaar na de g

De gemeenteraadsverkiezingen 2012 liggen bijna drie jaar achter ons. Met de campagne Ieders Stem Telt probeert Samenlevingsopbouw samen met een indrukwekkend aantal partners de noden van maatschappelijk kwetsbare groepen hoger op de politieke agenda te krijgen in bestuursakkoorden en beleidsprogramma’s. Op basis van noden bij die groepen en van terreinkennis van organisaties werd een prioriteitennota op maat gemaakt voor Oostende, Brugge, Roeselare, Kortrijk en Ieper. Bedoeling was om zoveel mogelijk van die voorstellen ook om te zetten in tastbaar beleid. Tijd voor een 1e balans. Dit kan binnen dit bestek niet in detail en volledig. We meten wel de temperatuur op en illustreren de voortgang.

PRIORITEITENNOTA’S ZETTEN DE AGENDA Ideeën werden verzameld, gewikt, gewogen en gebundeld in een prioriteitennota voor 5 steden. Een pak organisaties onderschreven telkens deze nota en gaven er zo gewicht aan. In een reeks politieke debatten, met gerichte contacten met politieke partijen en met een zakdoekenactie bij de gemeenteraad kwamen de voorstellen voor een meer insluitend sociaal beleid prominent op tafel te liggen. De prioriteitennota’s blijven actueel en een toets om op te meten in hoeverre de bestuursploegen oor hadden naar de voorstellen uit de nota. Niet enkel in woorden, maar ook in daadwerkelijk beleid mét keuzes en mét bijhorende middelen. Alle prioriteitennota’s zijn in te zien op onze website www.samenlevingsopbouwvl.be /rubriek Ieders Stem Telt als blijvend geheugensteuntje.

Wie het volledig armoedeplan ’11.227’ en het volledig verslag van de dialoogtafels wil inkijken – zie www.samenlevingsopbouwvl.be /rubriek Ieders Stem Telt

BLIJVEND OP DE NAGEL KLOPPEN De lokale werkgroepen zitten niet stil. Ze houden de aandacht voor sociale beleidskeuzes levendig en blijven daarvoor ook in dialoog met het bestuur. In de meeste steden hebben de dragende ISTorganisaties zich daartoe ook blijvend georganiseerd. In Oostende via het Welzijns- en Armoedeplatform (WAP), in Brugge via Brugge Dialoogstad, ...

Stoelenactie Kortrijk

Dit voorjaar legden Brugge Dialoogstad en Samenlevingsopbouw de IST-prioriteitennota naast het ondertussen gevoerd sociaal beleid. In april was er een overlegmoment met Schepen en OCMWvoorzitter Dirk De fauw. Er lag een doordachte evaluatie op tafel, met een bemoedigende schouderklop voor wat al is aangepakt, en met een aantal vragen over wat nog is blijven liggen. Een reeks thema’s kwam aan bod waaronder het belang van kwaliteitsvolle dienstverlening. Zo kwam de vraag om brieven en documenten van Stad en OCMW te screenen op duidelijke en eenvoudige taal, en de vraag naar een aantal aanpassingen aan de onthaalsite van het OCMW. Belangrijk is de afspraak dat Brugge Dialoogstad en het OCMW ‘on speaking therms’ blijven om de uitvoering van de IST-prioriteitennota verder op de voet te volgen. In Kortrijk is er ondertussen een stevig armoedeplan van Stad én OCMW. Het plan wil op 10 fronten, met een becijferd en vastgelegd budget armoede aanpakken. Uitgangspunt is dat 11.227 mensen een inkomen heeft onder de Europese norm. Het plan bevat een samenhangende set van concrete acties die daar iets aan kunnen doen. Samenlevingsopbouw, Unie der Zorgelozen, VormingPlus en A’kzie organiseerden samen de zgn. dialoogtafels. Meer dan 100 mensen in armoede bespraken samen met medewerkers van diensten een aantal stellingen m.b.t. sociaal beleid. Een delegatie vertrok meteen daarna van het dakcafé van het Stadhuis naar de OCMW-raad met een pak voorstellen voor armoedebeleid in Kortrijk. Dat de OCMW-raad op eigen agenda anderhalf uur ruimte maakte voor een rechtstreekse dialoog met betrokkenen was een echte primeur.

JUNI 2015

6

KOSTEN?

emeenteraadsverkiezingen

KORTRIJK

RESULTATEN OPGEMETEN

OCMW-VOORZITTERS AAN HET WOORD

Na bijna drie jaar is het rapporttijd. We kunnen vaststellen dat voorstellen nergens in dovemansoren vielen en dat veel voorstellen ondertussen zijn omgezet in tastbare beleidsrealisaties. Een aantal andere werden tot nu nog niet opgepikt. We vroegen de lokale werkgroepen om hun rapport. Hun inschatting is verwerkt in onderstaand schema. Met in de linker kolom de 3 belangrijkste realisaties en in de rechterkolom werkpunten waar de werkgroep met aandrang voor blijft pleiten.

We peilden bij 5 betrokken OCMW-voorzitters naar de betekenis die Ieders Stem Telt volgens hen heeft bij het uittekenen van het sociaal beleid in hun stad. Werden elementen uit de prioriteitennota opgepikt in beleidskeuzes, of is de nota ondertussen dood en begraven? We legden alle voorzitters 3 vragen voor. Van allen kregen we een uitgebreid antwoord. Daaruit blijkt dat de prioriteitennota overal impact had en heeft, en dat de inhoud ervan er voor hen echt wel toe doet. We knippen hieronder enkele antwoorden.

realisaties 1. 2. 3.

werkpunten

ambitieus armoedeplan richtbudget aanvullende steun op basis van Referentiebudget Menswaardig Inkomen (REMI) brugfiguren in scholen

1. 2. 3.

BRUGGE

realisaties 1. 2. 3.

IEPER

werkpunten

armoedetoets stadsgezondheidscentrum opgeleide ervaringsdeskundige in dienst

1. 2. 3.

betaalbare kleine woongelegenheden en kwalitatieve kamers een doortrekkersterrein voor woonwagens ondersteunen scholen in de strijd tegen armoede

realisaties 1. 2. 3.

werkpunten

opmaak van jeugdarmoedeplan mét betrokkenheid van doelgroep gebruik van Cambio en huurfietsen onderzocht behoud ʻcontactpuntʼ in binnenstad

1. 2. 3.

ROESELARE 1. 2. 3.

OOSTENDE breder bekeken

meer sociale woningen en betere toegankelijkheid sociale huisvesting promotie derdebetalersregeling en opstart wijkgezondheidscentra automatische toekenning van rechten

realisaties

werkpunten

structurele ondersteuning van sociaal-artistiek initiatief Tuin der Lusten aandacht voor vrijwilligerswerk en sociale activering betere samenwerking rond armoede

1. 2. 3.

realisaties 1.

2.

3.

één centraal inschrijvingsregister sociale huisvesting en uitbouw woonwinkel opmaak armoedebestrijdingsplan i.s.m. doelgroep sociaal tarief voor ophalen grof huisvuil

voldoende investeren in aandachtswijken nog teveel wij-zij in diversiteitsbeleid werken met rechtenverkenner

werkpunten

De oprichting van een platform armoedebestrijding dat het lokale bestuur kan adviseren over het lokale armoedebeleid. Het Welzijns- en armoedeplatform is een formeel overleg tussen het lokaal bestuur (de administraties van het stadsbestuur en het Sociaal huis betrokken bij het sociale en armoedebeleid), en de private welzijnssector en de armoedeverenigingen. Samenlevingsopbouw maakt deel uit van deze groep en vertegenwoordigt er ook Ieders Stem Telt Oostende. Dit platform moet zorgen voor meer samenwerking en afstemming tussen verschillende diensten en voor de beleidsmatige vertaling van signalen van onderuit. Van hieruit worden ook nieuwe initiatieven gelanceerd, zoals de Oostendse rechtenbundel. De installatie van een woon- en energieloket Het energieloket binnen het Sociaal huis biedt een brede waaier van ondersteuning en dienstverlening voor de meest kwetsbare Oostendenaars. Van hieruit wordt er ook proactief gewerkt naar mensen met energieschulden en/of mensen die met afsluiting bedreigd worden. De oprichting van een sociale kruidenier De sociale kruidenier is nog niet opgestart in de praktijk, maar de voorbereidingen zijn volop bezig om het nog dit jaar of in 2016 te realiseren. Ieders Stem Telt werd ook uitgenodigd om deel uit te maken van de stuurgroep die het project voorbereidt en uittekent.

1.

2.

3.

Wonen: er zijn weliswaar een aantal initiatieven en plannen (uitbreiding SVK, plannen Housing First, verhuis daklozenopvang), maar we missen een globale visie en aanpak, en zien nog veel hiaten in het aanbod in Oostende. Prioritair blijven we pleiten voor een permanente nachtopvang en woonbegeleiding voor de meest kwetsbare huurders. Versnipperde bevoegdheden: armoedebestrijding blijft een bevoegdheid die verdeeld zit tussen het stadsbestuur en het sociaal huis. Dit levert verwarring op en leidt ons inziens niet tot de meest efficiënte en optimale inzet van middelen. We blijven pleiten voor één globale bevoegdheid armoedebestrijding, met één globaal plan armoedebestrijding, dat alle initiatieven bundelt, op elkaar afstemt en coördineert. Sociale economie: is wel het jaarthema van het welzijns- en armoedeplatform, maar we blijven met aandrang pleiten voor investeringen in tewerkstelling voor kansengroepen en projecten sociale en lokale diensteneconomie. Hier hinkt Oostende nog steeds zwaar achterop.

Ieders Stem Telt had en heeft de ambitie om de prioriteiten van maatschappelijk kwetsbare groepen hoger op de politieke agenda te zetten. Is dit volgens u gelukt? Waaraan merkt u dat? Dirk De fauw (Brugge): Het initiatief “Ieders Stem Telt” maakte in Brugge mee het draagvlak om na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 stevige sociale accenten in het beleidsprogramma van de meerderheid in te schrijven. Meerdere elementen uit dit beleidsprogramma kwamen uit prioriteitennota van Ieders Stem Telt. Ik denk aan het invoeren van de armoedetoets, de opstart van een doortrekkersterrein voor woonwagenbewoners, het aanstellen van een ervaringsdeskundige in de armoede, het belang van klare taal, het onderzoek naar de opstart van een wijkgezondheidscentrum, promotie voor de derde betalersregeling, de aanwerving van een integratie-ambtenaar, ... Philippe Decoene (Kortrijk): Bij de opstart van de nieuwe coalitie gingen we te rade bij de burger, het was de start van de campagne Kortrijk Spreekt. Hieruit kwam armoedebestrijding als derde beleidsprioriteit bij de bevolking naar voren. Het is volgens mij zeker gelukt de prioriteiten van maatschappelijk kwetsbare groepen hoger op de politieke agenda te zetten. We hebben armoedebestrijding tot een volwaardig horizontaal beleidsdomein uitgebouwd, gecoördineerd door één schepen en met een betekenisvol budget: alles samen 32 miljoen euro voor 6 jaar. Een programmaregisseur leidt het programma in goede banen zodanig dat een armoedetoets wordt toegepast op nieuwe maatregelen. Welke prioriteit uit het Ieders Stem Telt-memorandum vindt u de belangrijkste? Hoe vertaalt zich dat in het lokaal sociaal beleid in uw stad? Marieke Cloet (Ieper): Betaalbaar wonen voor iedereen en tewerkstelling op maat zijn erg belangrijke doelstellingen. Het OCMW renoveert 24 appartementen die in de loop van 2016 kunnen worden aangeboden aan mensen met een klein inkomen. De huurprijs wordt bepaald op basis van dit inkomen. Ook Ons Onderdak en de Woonsleutel zijn op de sociale woonmarkt in Ieper heel actief. In deze moeilijke tijden proberen we het werkaanbod voor kansengroepen op peil te houden. Samenwerking met Westlandia, het Iepers Maatwerkbedrijf, vzw Argos, Dienstencheque bedrijf Net’antWerk zorgen ervoor dat er meer dan 600 arbeidsplaatsen ‘op maat’ in Ieper zijn. Wij hopen dit aanbod in de toekomst niet enkel te behouden maar ook nog uit te breiden. Vanessa Vens (Oostende): Het is minder van belang één bepaalde prioriteit uit deze lijst naar voor te schuiven. Een goede aanpak van armoede moet immers inzetten op de verschillende levensdomeinen: een stadsbrede aanpak is nodig niet enkel in de zogenoemde zachte sectoren maar evenzeer op vlak van wonen, werk en economie. Het lokaal sociaal beleid zal meer of minder effectief zijn, naarmate we daar meer of minder in slagen. Hoe draagt samenwerking met Samenlevingsopbouw en de verschillende partners die het Ieders Stem Telt-memorandum ondertekenden bij tot een slagkrachtiger lokaal sociaal beleid? Geert Depondt (Roeselare): De bijdrage van Ieders Stem Telt is voor mij van groot belang. Samenlevingsopbouw blijft ons een geweten schoppen en zorgt ervoor dat de aandacht en zorg voor maatschappelijk kwetsbare groepen hoog op de politieke agenda blijft staan. In crisistijden is er het risico dat iedereen op zichzelf en eigen bekommernissen terugplooit. De manier waarop jullie de politici en de goegemeente met allerlei spraakmakende initiatieven voor en ook na de verkiezingen geappelleerd hebben op die verantwoordelijkheid dwingt bij mij respect en bewondering af. Alle OCMW-voorzitters deden de moeite om grondig te antwoorden op onze vraag naar impact van Ieders Stem Telt voor armoedebeleid en lokaal sociaal beleid in hun stad. Waarvoor dank. We kunnen alle antwoorden echter niet afdrukken in dit bilanartikel. Hun volledige antwoorden zijn echter na te lezen op www.samenlevingsopbouwvl.be /rubriek Ieders Stem Telt. [email protected]

De fauw

Decoene

Cloet

Vens

Depondt JUNI 2015

7

T 050 39 37 71

n e r e d n a a l V it

u n e t Groe

COLLECTIEF GOED Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw, Dienstenthuis en CAW Antwerpen bundelden hun kracht in de cvba-so Collectief Goed. Het doel van dit nieuw coöperatief woonmodel is goede, betaalbare woningen verhuren aan kwetsbare gezinnen. In Vlaanderen leven 180.000 kinderen in armoede. Zij wonen vaak in slechte, te dure private huurwoningen. Alleen kunnen zij dit niet veranderen. Er zijn te weinig sociale woningen en kopen is geen optie. Veertien gezinnen legden zich hier niet bij neer. Ze zochten alternatieven en richtten samen met drie sociale partners Collectief Goed op. Collectief Goed renoveert woningen op een creatieve, degelijke manier en verhuurt ze nadien aan lage prijs. De werken zijn gestart in negen huizen. Goed wonen voor kwetsbare gezinnen is mogelijk. Méér op www.collectiefgoed.be

EEN JAAR IN DE WERELD VAN DE ONGELIJKHEID Veel mensen waarmee Samenlevingsopbouw werkt, hebben nauwelijks de middelen om aan hun basisbehoeften te voldoen. Aan de andere kant is er een kleine groep die steeds rijker wordt. Dat contrast fascineerde Geert Schuermans van Samenlevingsopbouw Vlaanderen vzw. Hij wilde weten waar het vandaan kwam. Dit boek is het verslag van zijn zoektocht. Hij vertelt verhalen uit de praktijk, ging op de koffie bij politici als John Crombez, Koen Geens en Peter Mertens, en sprak met specialisten als Bea Cantillon, Paul De Grauwe en Ive Marx. 2015· EPO paperback (15 x 22,5 cm) - 228p. Prijs: € 24.90 bestellen www.samenlevingsopbouw.be

ZORGNETWERKEN 2020 Na 10 jaar projectontwikkeling en -ondersteuning rolt Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen het beproefde model zorgnetwerken verder uit over Vlaanderen. Er komt een DENKDAG over de toekomst van zorgnetwerken en hoe zij een rol kunnen opnemen in het licht van de vermaatschappelijking van de zorg.

Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen vzw [email protected]

www.samenlevingsopbouwwvl.be SECRETARIATEN: Torhoutsesteenweg 100A 8200 BRUGGE 050 39 37 71 Hoogstraat 98 bus2 8800 RUMBEKE 051 24 29 28

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Chris Verstraete, Karen Viaene, Stefan Goemaere, Nancy Van Landegem, Tine Vangroenweghe, Veerle Gevaert, Lieze Pareit, Tineke Decroos, Steunpunt Sociale Planning Provincie W-Vl., Bert Boone (sociaal ondernemer), Annick Vansevenant (column), Jan Loeman (cartoon)

Save the date: donderdag 29 oktober 2015 – Brussel Zorgnetwerken 2020: het begin, nu en straks Praat u mee over de toekomst? Info: [email protected]

Zestien Outfit

COLOFON

1.Een geheel getal 1.uitmonstering, uitrusting 2. Meisje van 16, B. de Groot 2. kledij 3.Huisnummer van de premierwoning 4. Volgend jaar

Wat moeten we met een getal als 16? Het is een vrij braaf en mooi even getal: symmetrisch te ontleden in vier keer twee of twee keer vier. Een wiskundig wonder. Zestien is wat mensen betreft het getal voorbij mossel noch vis. Nog steeds vroegrijp maar verre van onnozel. Maar hierover gaat het niet in deze column. Dat Boudewijn de Groot een meisje van 16 bezong en wij – mensen met grijzend haar – dit meezongen, is een leuke herinnering. Hierover gaat het niet. Geen bijdrage dus over de verbindende kracht van kleinkunst. Laten we to the point komen net over een onderwerp waar politici blijkbaar nooit to the point komen. Ons land telt, na het intussen opgeveegde ViA-plan (Vlaanderen in Actie), nog altijd meer dan 16% mensen die leven in armoede. 16 is helemaal geen braaf getal: het is een beschamend cijfer, een hardnekkige schimmel in onze sociale statistieken. Armoede treft 1 mens op 6 in een land dat zich op het Wereld Economisch Forum in Davos als klein broertje onder de rijken mag begeven. Vanuit een ander oogpunt wil 16% evengoed zeggen dat 5 mensen op 6 niet weten wat armoede is. Wat betekent een wekelijks leefgeld van 79 euro (bijna 5 keer 16)? Hierover gaat het. Een fles champagne in een sterrenrestaurant is duurder. Een tankbeurt soupeert je rantsoen nagenoeg op. Alleen al een internetabonnement gekoppeld aan een gsm-kaart maakt je monddood als het over andere vrijetijdsbestedingen gaat. Meepraten over theater, muziekfestivals (entreekaartjes van 250 € zijn geen uitzonderingen), films of reizen wordt onmogelijk. Een bezoek aan een designkapper mag je vergeten. Langharige nonchalance is goedkoper. Zuinig leven is in. Maar hierover gaat het niet. Zuinig leven is ecologisch, sociaal en het geeft de mens die het doet een aura van globale bewustwording. Maar mensen in armoede zijn niet zuinig. Zuinig leven is een keuze vanuit luxe. Armoede is wat het leven je hier en nu in noodzaak oplegt. Een groot verschil waarover je liefst niet luidop spreekt. ‘Zuinigaards’ praten graag over hun trouvailles om het zuiniger te doen, verzilveren hun profijt via interessante beleggingen en verzekeren zich zo van een goeie ouwe dag. Mensen die leven in armoede trekken hierover hun bek niet open. Ze zwijgen. Ze zwijgen beschaamd. Eenvoudig leven is ook in. Maar hierover gaat het niet. Dicht bij de natuur, bij jezelf komen: goedkoper kan het toch niet? Forget it. Een eenvoudige theekuur kost je stukken van mensen. Maar wel eenvoudig uiteraard (en gezien de winstmarge wel een booming business). Net zoals de afgelegen lodge op een arm eiland: een romantisch zicht op de armoede rondom vanuit een hooggelegen jacuzzi. Wie leeft in armoede is blij met warm water uit een lavabokraan... zolang de energiekraan niet is dichtgedraaid. Dan is het water koud ongeacht het seizoen. Zestien procent. 16. Hierover gaat het. Meer symbolisch kan een huisnummer voor een premierwoning niet zijn. Telkens je de sleutel op de deur steekt, zie je het getal. 16. Het moet tot daden aanzetten, meneer Michel! Volgend jaar zijn we ook 2016. Tijd voor vintage en retro en de tijd terug naar... 01 bijvoorbeeld?

Annick Vansevenant

JUNI 2015

8

EINDREDACTIE [email protected] ADRESBEHEER [email protected] VORMGEVING FOLIO Brugge VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Chris Verstraete Torhoutsesteenweg 100 A 8200 Brugge

IS ABONNEER NU GRAT België-Belgique P.B. 8000 BRUGGE Mail

4/2458 Driemaandelijkse uitgave nummer 1 Jaargang 24 – 2014 Jan.– Febr. – Mrt. 2014 Mail - P408456 Afgiftekantoor Brugge West-Vlaanderen Samenlevingsopbouw 100 A Torhoutsesteenweg 8200 Brugge - Sint-Andries

Toi Toi Toi LKERKE MIDDE geeft inzet in Middelkerke Na 5 jaar actieve de fakkel door aan Samenlevingsopbouw in De projecten Dorp inZicht gemeente en OCMW. het in het hinterland, de vijf dorpskernen en het BezoekersBuurthuis in Westende-Bad projecten. Sterke stevige team groeiden uit tot onderspoor nu verder met vrijwilligers zetten dit en OCMW. We duimen steuning van gemeente succes! alvast voor blijvend

wvl.be www.samenlevingsopbouw

ONZE STEK OP HET WEB bedrijvigheid, Onze gedrevenheid, onze sinds januari anders verpakt. tonen beter te Meer mogelijkhedenom doen. wie we zijn en wat we de crisis, Iets meer blingbling ondanks wat. het oog wil immers ook jou en Zo hopen we de band met aan te halen. de buitenwereld nog beter kijkje, en laat ons Neem regelmatig een weten wat je er van vindt.

De herverdeel-shock

!

meer p.3

S

deSOM

vzw

wagen hun Loterij. Vele mensen zo scandeert de Nationale idee van dat Samen creëren we kansen, dat hopelijk geluk brengt. Ze hebben er geen gebruik om kopen van de inkomsten wordt kans door een biljet te elijke en steunen. Ongeveer 30% in West-Vlaanderen culturele, wetenschapp ze daarbij goede doelen deSOM is hét aanspreekpunt aan humanitaire, sociale, diversiteit te subsidies te verstrekken voor alles wat met etnisch-culturele en heeft 3 deelwerkingen maken heeft. deSOM sportieve projecten. Dat kan tellen! Diversiteit al decensamen hebben ze 1 doel. Loterij , mikt onze samenlevingwe met z’n deSom voor u op een koers van de Nationale = méér zeggen ze. Daarom kiezen al te de lang met erg Al en! vergelijking of je organisatie maar In blaadje. Ze helpen jou het creëren van tombolakansvoor gelijke kansen is vertaald in nialang veel hoger dan graag op weg. voor iedereen. Die keuze uitgebreid systeem van sociaeen allen voor ‘gelijke kansen’ in zijn meer p.6 hun beurt verankerd de lectuur van de diverse rechten die op ik mij bijvoorbeeld in lijk van instellingen. Of vergis centra voor maatschappe le zekerheid en in tal openbare de betreffende ng. Deze organieke wet van 8/7/1976 heeft recht op maatschappelijke dienstverleni beantpersoon leiden dat welzijn, art. 1 ; Elke stellen een leven te in de mogelijkheid te heeft tot doel eenieder waardigheid. woordt aan de menselijke de hemel groeien, niet echt meer tot in kansen’ al de middelenbomen specht zijn we de ‘gelijke Zullen we dan nu, omdat met een onbebloedt ? Als een pikkende komt er aan. doen alsof onze neus ‘gelijke kansen’ om het De moeder aller verkiezingen van ambtelijke taal worden voor ‘gelijke kansen’ en een breed netwerk aan het uithollen. In een Samenlevingsopbouw Was ons engagement en niet ge-wachtlijst. een campagne om de efficient zeggen, niet te organisaties start opnieuw kwetsbare groepen de hulp wordt staand woord k che grap ? Neen, maar Welaan dan, kritistem van maatschappelij het politiek debat, en slechts een opportunistis je wel eens beweren. in kunnen mensen besteed, hoor beter te laten doorklinken de agenda te krijgen. op feningen van de instellingen steeds aan de juiste om sociale thema’s hoger ne doelgroep en efficiëntie-oe optimalisaties alleen zijn de budat en de publiekscampag sche analyses van de dergelijke Een Kopstukkendeb houdt de aandacht de jarenlange opleveren. Maar met nodig is sgeenspel.be’ Het inderdaad wat winst ‘www.stemmeni masseren. levendig. een noodzakrampen niet weg te voor sociale thema’s terug te verbinden met gettaire en principiële te herbevestigen en tegenstelling geschetst p.7 meer foutieve een keuze voor ‘gelijke kansen’ wordt vrijheid implien solidariteit. Teveel want het streven naar kelijke herverdeling en gelijkheid. Foutief, naar eenzelftussen individuele vrijheid concurrentie, in het streven ontaarden in strijd en ceert, als het niet wil de vrijheid voor anderen. verhet systeem in z’n Econoshock 2.0: dat economislaat de nagel op de kop lang van uitgegaan Econoom Geert Noels Bedrijven zijn er heel is, en dat een oorzaakt grote schokgolven. Vandaag weten we dat dit niet het geval kan leiden. We oplossen. sche groei alles kan tot heel wat onevenwicht naar grotere groei net kleiner en gelukkiger voortdurend streven toekomst zal trager, MOE-MIGRATIE evenwicht nodig. De een herverdeelNDEREN Sociale hebben dringend meer e herverdeling nodig: IN WEST-VLAA is een fundamentel het Steunpunt zijn. Voor een evenwicht zeggen tegen herverdeling. In kaart gebracht door ‘gelijke kansen’ is JA p. 5 shock ! JA zeggen tegen

IEDERSTELT! STEM 2014

rPLUS in su

Planning

HOWEST Ward Dumoulin sociale innovatie bij Lector sociaal werk, onderzoeker West-Vlaanderen vzw opbouw Voorzitter Samenlevings

COLUMN:

Afluisteren als luister

p.8

U KRIJGT SURPLUS VOOR HET EERST IN HANDEN? Dit plezier gunnen we u 4x per jaar!

voor GRATIS ABONNEMENT SURPLUS mail [email protected] met vermelding: abonnement SurPLUS + naam en adres

ADRESWIJZIGING ABONNEES [email protected]